معنای لغت تراکتور
ریشه لغوی واژه تراکتور یک کلمه خارجی است. و معنی آن «کشنده» می باشد. این واژه اسم فاعل ساخته شده از واژه (Tratiox) به معنی کشش است. دیدکلی این کلمه به ماشینهایی اطلاق می شود که جهت کشیدن یک بار یا یک وسیله بکارمی روند. *در واقع تراکتور وسیله ایست که برای تامین قدرت مورد نیاز جهت کشیدن وسایل و تجهیزات مورد استفاده قرار می گیرد. شاید اکثریت مردم با شنیدن کلمه تراکتور ذهنشان به کشاورزی و کاربرد این وسیله در کشاورزی معطوف گردد، لیکن لازماست بدانیم که تراکتورها دارای انواع گوناگونی می باشند. مثلا تراکتورهایی با عنوان تراکتورهای صنعتی و یا راهسازی نیز وجود دارند. تاریخچه پیدایش و سیرتکاملی پیدایش ماشینهای کشش (تراکتورها) به شکل امروزی در حدود 100 سال قبل آغاز شد. نمونههای اولیه تراکتورها برای استفاده در مزارع و به منظور کشیدن وسایل کشاورزی مثل گاو آهن مورد استفاده قرار می گرفتند.
سابقه ظهور تراکتور
سابقه ظهور تراکتور در مزارع آمریکا و اروپا به سال های 1820 میلادی برمی گردد. در حالی که اولین تراکتور با تاخیری بیش از 130 سال در سال 1330 به ایران وارد شدند. کاربرد تراکتور در مزارع به هر حال تا سال های 1360 مرسوم نبود چون نظام کشاورزی ما ارباب رعیتی بود و کارگر فراوان و ارزان از سال های 1360 با برچیده شدن نظام ارباب رعیتی، خواستاران تراکتور به سرعت زیاد شدند تا آنجا که در سال 1371 در حدود 200 هزار دستگاه در مزارع مشغول به کار شدند.
تاریخچه تکامل تراکتور
در این انواع اولیه برای تامین کردن توان مورد نیاز تراکتور از یک موتور بخار استفاده می شد. این موتوربخار برای آنکه کار کند به مقادیر زیادی آب و ذغال سنگ نیاز داشت. بنابراین این تراکتورهای اولیه بسیار بزرگ بودند و نیاز به مراقبت و نگهداری زیادی داشتند بطوریکه گاهی برای به حرکت درآوردن و استفاده از یک تراکتور ،
موتور بخار به 15 نفرکارگر نیاز بود. این مدلهای اولیه تراکتور دارای چرخهای بسیار بزرگ فلزی بودند که می توانستند وزن بسیار زیاد تراکتور را تحمل نمایند. البته فلزی بودن چرخهای تراکتور باعث کاهش سرعت ماشین می شد. بنابراین در نمونه های بعدی و مدرن تر ازچرخهای لاستیکی استفاده شده است. سیر تکاملی تراکتورها با اختراع موتورهای درون سوز روند سریعتری را پیدا کرد و البته در کنار این اختراع که باعث اضافه شدن توان تراکتورها شد ، متعلقات و مکانیسم های پیچیده ای نیز مختص تراکتورهاطراحی و استفاده شده است ، که نتیجه آن ساخت تراکتورهای بسیار مدرن و همه کاره درحال حاضر است اندازه تراکتورهاتراکتورهای کشاورزی دارای انواع گوناگونی می باشند. اندازه آنها از تراکتورهای دوچرخ کوچک گرفته که دارای 10 اسب بخار قدرت می باشند. تا تراکتورهای بزرگ کمرشکن 8 چرخ که دارای بیش از 500 اسب بخار قدرت می باشند ،تغییر می کند. این گوناگونی و تنوع زیاد تراکتورها به خاطر گوناگونی و تنوع زیادکارهایی است که به کمک این وسیله انجام می پذیرد. بر این اساس تراکتورها را برمبنای نحوه کاربرد طبقه بندی می کنند. در ادامه طبقه بندی تراکتورها را ذکرمی کنیم. تراکتورهای همه کاره (معمولی)تراکتورهای چرخ زنجیریتراکتورهای شاسی بلندتراکتورهای باغبانیتراکتورهای چمن زنیتراکتورهای حمل تنه درخت از جنگلتراکتورهای بارکن یا بیل مکانیکیتراکتورهای دستی (تیلر)انواع تراکتورهای چهار چرخ محرک
کلیات تعریف تراکتور
تعریف تراکتور : تراکتور ماشینی است خود گردان قادربه تولید 3 نوع توان کششی، دورانی و هیدرولیکی برای انجام بسیاری از عملیات کشاورزی به کار می رود.
اتصال ماشین به تراکتور : ماشین های کشاورزی بر حسب نحوه اتصال آنها به تراکتور به 3 دسته طبقه بندی می شوند: 1) سوار که به اتصال 3 نقطه تراکتور سوار شده و با دستگاه هیدرولیک تراکتور بالا و پایین می شوند. 2) نیمه سوار آنهایی هستند که به دو نقطه تراکتور یعنی به بازوهای پایینی اتصال 2 نقطه تراکتور وصل می شوند. این ماشین ها برای تعادل خود باید دست کم یک چرخ حامل در عقب داشته باشند. ماشین های بزرگ این نوع دارای جک های هیدرولیکی هستند که با اهرم های هیدرولیکی تراکتور به کار افتاده و با آنها می توان ماشین را به خاک انداخته یاد درآورد. انواع کوچک این ماشین ها ممکن است از اهرم های مکانیکی بهره گیرند. 3) دنباله بند که فقط یک نقطه اتصال به تراکتور این ماشین ها به مالبند ثابت یا معلق تراکتور متصل شده و برای تعادل نیاز به 3 چرخ کامل دارند. برای کارکردن عمدتاً به توان هیدرولیکی تراکتور متکی بوده گو این که ممکن است بعضی از تنظیمات آن ب دستگاه های کنترل مکانیکی صورت گیرد.
طبقه بندی تراکتور ها
از آنجا که کاربرد تراکتور در دنیای جدید بسیار گسترده است , تراکتور هایی که ساخته می شوند دارای توان , اندازه و طرح های متفاوتی هستند . تحویل تدریجی تراکتور , موجب به وجود آمدن طبقه بندی های گوناگون برای آن شده است . ترکتورهای ساخته شده:
الف) بر اساس تامین خاصیت کششی و خودرو بودن
1- تراکتورهای چرخ دار 2- تراکتورهای زنجیری ب) بر اساس موارد استفاده 1- تراکتور های عمومی یا تراکتورهای خدماتی 2- تراکتئرهای همه کاره یا تراکتور های ردیف کار 3- تراکتورهای پا بلند یا شاسی بلند 4- تراکتورهای باغی 5- تراکتورهای صنعتی 6- تراکتورهای یونیورسال
7 – تراکتورهای باغچه ای و تراکتورهای چمن زن 8-تراکتورهای دو چرخ یا تیلر های موتوری
.ج) بر اساس نوع شاسی یا قاب 1- تراکتورهای با شاسی 2- تراکتورهای نیمه شاسی 3- تراکتورهای بدون شاسی
طبقه بندی بر اساس خاصیت کششی و خودرو بودن
تراکتورهای چرخ دار متمایز ترین و پیشرفته ترین نوع ماشین به خصوص جهت مقاصد کشاورزی هستند . این تراکتورها سه چرخ یا چهار چرخ ساخته می شوند.انواع تراکتورهای چهار چرخ به قرار زیر است: تراکتورهای چهار چرخ معمولی, تراکتورهای چهار چرخ محرک, تراکتورهای چهار چرخ متحرک محرک با چرخ های کوچک جلو ,تراکتورهای چهار چرخ محرک با چرخ های بزرگ و و هم اندازه.
طی سال های متمادی از تراکتورهای زنجیری به منظور کاهش فشار برروی خاک و بالا رفتن کشش در زمینهای نرم , که دارای مقاومت کمی هستند, استفاده شده اند . این تراکتورها همچنین در زمین های مرطوب و باتلاقی, یا در مناطقی که پایداری چرخ های تراکتور با اشکال روبرو می شود , مانند مناطق تپه ای با شیب های تند و زمین های ناهموار مورد استفاده قرار می گیرد. گرچه استفاده از تراکتورهای زنجیری در کشاورزی محدود است , اما از این تراکتورها می توان به خوبی در موارد زیر استفاده کرد: 1- اشتفاده در باغات میوه و بیشه زارها 2- پاک کردن و احیای زمین 3- انجام عملیات حفاظتی خاک 4- ایجاد استخرهای ذخیره سازی آب در مزرعه 5- عملیات خاکبرداری و تسطیح زمین های زراعی به خصوص مزارع آبی 6- ایجاد نهرهای انتقال آب 7- به کار بردن زیر شکن ها و وسایل خاک ورزی عمیق 6- تعمیر جاده
طبقه بندی بر اساس موارد استفاده
یک تراکتور عمومی یا خدماتی, کم و بیش مشابه یک تراکتور چهار چرخ متداول و معمولی است. در این تراکتورها ممکن است فاصله ی بین چرخ های جلو یا چرخ های عقب ثابت یا قابل تنظیم باشد.
تراکتورهای همه کاره یا تراکتور ردیف کار , تراکتوری است که عملا برای انجام تمام کارهای مزرعه به انضمام عملیات کاشت و وجین و سله شکنی در مزارعی که اندازه ی آنها متوسط است طراحی شده است.
اکسل جلویی تراکتورهای پا بلند عریض و قابل تنظیم بوده و ارتفاع آن از سطح زمین زیاد است تا بتواند عملیات وجین و سله شکنی محصولات ردیفی پا بلند , مانند نیشکر را انجام دهد
. در شرایطی که فاصله یبین درختان زیاد بوده و شاخه های درختان نیز بلند می باشند تقربا می توان از هر تراکتوری در باغ های میوه و بیشه زارها استفاده کرد. اما در صورتی که باغ های میوه , بیشه زارها و تاکستان ها از اهمیت بیشتری برخوردارند , بهتر است از تراکتورهای مخصوص که برای کار در این شرایط طراحی شده اند استفاده نمود. تراکتورهای باغی ممکن است از نوع چرخ دار یا زنجیری باشند.
تراکتورها ی صنعتی ماشین هایی هستند در اندازه و انواع مختلف که برای کارهای مخصوص صنعتی و حمل وسائل سنگین در کارخانجات , فرودگاه ها و غیره ساخته شده اند. این تراکتورها را می توان به دستگاه های بالا بر, حفاری, بارکن مکانیکی و ضمائم مشابه که روی آنها سوار می شوند مجهز نمود. در بسیاری از مواقع می توان از بعضی تراکتورهای صنعتی در کارهای کساورزی نیز استفاده نمود
. تراکتورها ییونیورسال که به واحد توان یا تراکتور مخصوص نیز معروف است به طریقی طراحی شده است که بتواند هم تولید توان نموده و هم انواع مختلفی از ماشین های برداشت سوار, از قبیل ماشین ذرت چین , ماشین برداشت علوفه ی سیلو کردنی , کمباین و ماشین دانه کن ذرت و بعضی وسائل مخصوص را قبول و حمل کند. این نوع تراکتور نه تنها دارای خصوصیت ماشین های خودرو است بلکه دارای مزایای اقتصادی یک واحد تولید توان چند منظوره نیز هست.
تراکتورهای باغچه ای یا باغی کوچک که به آنها تراکتورهای شاسی کوتاه نیز گفته می شود , تراکتورهای چهار چرخ کوچکی هستند که توان آنها بین حدود 8 تا 25 است بخار است. این تراکتورها برای انجام بسیاری از کارهای باغات کوچک و باغچه ها از قبیل خاک برداری , حفر گودال , برش چوب و غیره قابل استفاده هستند.
تراکتورهای دو چرخ یا تیلر های موتوری که به تراکتورهای دستی نیز معروف است, دارای دو چرخ محرک است که به وسیله ی دست حمایت و هدایت می شود.
طبقه بندی بر اساس نوع شاسی یا قاب
تراکتورهای با شاسی دارای یک قسمت حمایت کننده به نام شاسی یا قاب هستند.
در تراکتورهای نیم شاسی دوتیرک یا محور طولی به دوطرف بدنه ی موتور ومحفظه ی کلاچ و یا محفظه ی جعبه دنده به وسیله ی پیچ و مهره متصل می شود
تراکتورهای بدون شاسی فاقد هر گونه حمایت کننده اضافه هستند . د راین نوع بدنه ی تراکتور به صورت یکپارچه است.
ادوات ازنظر توان مصرفی
از دیدگاه توان مورد استفاده نیز ماشین های متفاوتی وجود دارند:
1 ) ماشین هایی که فقط از توان کششی تراکتورها بهره می گیرند. تریلرها و بعضی ردیف کارها از این نوع اند. 2) توان کششی و هیدرولیکی تمامی ماشین های دنباله بند، نیمه سوارو سوار مانند گاوآهن ها، کولیتواترها، جاروهای (ریکهای ) خورشیدی 3) توان کششی و دورانی مانند بسته بندها (بیلرها)، دروگرهاو بعضی از جاروها، قیمه کن ها (چاپرها) دنباله بند، پخش کود دامی، سیب زمینی کن ها 4) توان دوران و هیدرولیکی، کود افشان ها، بعضی از خطی کارها 5) توان کششی، دوران و هیدرولیکی ، قیمه کن های سوار، دروگرهای بشقابی
شناخت ظاهری تراکتور:
1) اندازه متفاوت چرخ های جلو عقب که امروزه عمومیت ندارد
2) اتصال 3 نقطه که عمدتاً در عقب تراکتور است ولی امروزه انواعی به بازار آمده اند که در جلو نیز دارای این نوع اتصال هستند. 3) محور تواندهی که معمولاً در عقب و یک عدد است. انواعی با دو محور تواندهی در عقب یا یک محور در عقب و دیگری در جلو نیز دیده می شوند. 4)ترمزها روی چرخ ها نیستند 5) قابلیت تنظیم چرخ های جلو و عقب . تراکتورهای صنعتی این قابلیت را ندارند ادامه در صفحه بعد
شناخت ظاهری تراکتور:
6) سنگین کننده ها که به صورت وزنه هایی در جلوتر تراکتور و یا روی چرخ جلو و عقب ظاهری می شوند 7) لوله اگزوز هوایی 8) گاز دستی 9) دو پدال برای دو ترمز مستقل 10) پدال قفل دیفرانسیل 11) اهرم های تنظیم دستگاه هیدرولیک 12) کلاچ محور تواندهی 13)اهرم تبدیل محور تواندهی به چرخ گرد یا موتور گرد 14) پیش صافی و صافی هوای روغنی 15) چراغ شخم در عقب 16) رادیاتور روغن 17) کاهنده پایانی روی محور چرخ های عقب 18) مالبند ثابت، معلق و گردان 19) خروجی های هیدرولیکی
توان در تراکتورها:
شش نوع توان در تراکتور تعریف می شوند 1) توان نامی : بیشترین توان تراکتور است که در سر پیستون های موتور تولید می شود 2) توان اصطکاکی : برابر مجموع توانی است مع صرف خنثی کردن اصطکاک و تامین حرکت پمپ آب، آلترناتور، پمپ روغن و از این قبیل می گردد. 3) توان میل لنگی : توان خالص موتور است که روی چرخ طیار موجود بوده و می توان از آن استفاده نمود) توان مالبندی : توان قابل استفاده روی چرخ ها که از کم کردن تلفات توان در دستگاه انتقال از توان میل لنگی حاصل می شود 5) توان محوری : توان قابل حصول روی محور تواندهی 6) توان هیدرولیکی : توان تولیدی پمپ هیدرولیک تراکتور
رانندگی تراکتور و هوا و سوخت رسانی آن
الف) خاموش کردن تراکتور:
در بعضی از تراکتورها با خفه کن و در عده ای دیگر توسط گازدستی صورت می گیرد. خفه کن معمولاً تکمه ای سیاه رنگ و در طرف چپ تراکتور است. تکمه را بیرون بکشید. گاز دستی معمولاً در طرف راست غربیلک فرمان قرار دارد. آن را کاملاً بالا ببرید. اگر با این کار تراکتور خاموش نشد نوک پای راست را به زیر پدال گاز پایی بوده و محکم به بالا ببرید. اگر با این کار تراکتور خاموش نشد نوک پای راست را به زیر پدال گاز پایی بوده و محکم به بالا فشار دهید.
پدال های ترمز : در طرف راست هستند قبل از شروع رانندگی آنها را با زبانه مخصوص خود قفل کنید. ترمزهای مستقل را معمولاً در هنگام دور زدن سریع در مزرعه به کار می برند. برای رانندگی روی جاده باید حتماً قفل باشند.
رانندگی تراکتور و هوا و سوخت رسانی آن
1) میله روغن را بیرون کشید و سطح روغن کارتر را وارسی کنید. روغن آن را ثبت آزموده و در صورت نیاز عوض کنید.
2) گریسخورهایی را که طبق کتابچه دستورالعمل باید گریسکاری شوند چنین کنیم
3) با لاستیک ها را بررسی کنید
4) سطح آب را در رادیاتور بررسی کنید. اگر پایین بود آب سبک (بدون املاح بیفزایید)
قفل دیفرانسیل :
گر چه دیفرانسیل به منظورهای گفته شده ضروری است ولی گاهی وجود آن مشکل آفرین است. این مشکل زمانی پیش می آید که نیروی کمتری روی یکی از چرخ ها وارد شود. در این صورت این چرخ شروع به لغزش (بوکسوات) نموده و تراکتور نمی تواند جلو رود. نمونه ای از این موارد گیر کردن یک چرخ تراکتور در گل می باشد. برای بیرون آوردن تراکتور از بوکسوات، باید مانع عمل دیفرانسیل گردید. این کار با دستگاهی به نام قفل صورت می گیرد. وظیفه قفل دیفرانسیل آن است که دو محور چرخ به طور مستقیم یا غیر مستقیم به یکدیگر متصل شوند. با این کار، تراکتور به احتمال بسیار زیاد از بوکسوات خارج می گردد. پدالی برای درگیری این قفل وجود دارد که معمولاً زیر صندلی و دور از دسترس قرار می گیرد
قفل دیفرانسیل :
موقع بوکسوات تراکتور باید این پدال را فشرد و نگه داشت و در عین حال تراکتور به حرکت ادامه تا از لغزش (بوکسوات) خارج گردد. پس از رفع مشکل باید پدال را رها نمود تا دیفرانسیل از قفل درآید. قفل بودن دیفرانسیل در حرکت مستقیم مشکلی ایجاد نمی نماید که مفید هم هست ولی تراکتور قادر به دور زدن نخواهد بود. دور زدن تراکتور قادر به حرکت دور زدن نخواهد بود. دور زدن تراکتور در حال قفل بودن دیفرانسیل بسیار خطرناک است. دور زدن سریع در این حالت ممکن است به واژگونی تراکتور بیانجامد. بنابراین در این موارد و نیز روی جاده ها باید اطمینان حاصل نمود که دیفرانسیل قفل نباشد. به این جهت است که هیچ خودرویی این قفل را ندارد. قفل دیفرانسیل ممکن است مکانیکی یا هیدرولیکی باشد.
قسمت های تشکیل دهنده سیستم هوا و سوخترسانی :
1) پیش صافی 2) صافی اصلی
3)گرم کن
4) چند شاخه ورود 5) فیلتر سوخت دوم 6) پمپ افشانک (پمپ انژکتور) 7) افشانک 8) لوله های برگشت سوخت 9) درجه سوخت
پیش صافی وصافی اصلی
پیش صافی : تراکتور در محیطی کارمی کند که گرد و خاک، ذرات کاه و علوفه و حشرات در آن زیادند. بدین سبب آنها دارای پیش صافی هستند. پیش صافی وسیله ای است که هوا را یک تصفیه ابتدایی می نماید به این معنی که ذرات درشت گرد و خاک را می گیرد. ظرفی است دو جداره و معمولاً پلاستیکی که سر آن با در پوشی بسته می شود. در نشیمنگاه آن پره های موربی در آورده شده اند که جریان هوا را ضمن عبور به سیلندر موتور به صورت گردابی در می آورد تا ذرات درشت به جدا پرتاب گردند. به این ترتیب هوای نسبتاً تمیز به صافی اصلی می رود
صافی اصلی :این صافی در بیشتر تراکتورها از نوع تر یا روغنی است ولی در برخی از صافی خشک استفاده می کنند
گرم کن هوا :
کردن موتور گازوئیلی در هوای سرد با مشکل صورت می گیرد. وسایلی با عنوان گرم کن هوا روی بسیاری از تراکتورها نصب شده اند. در تراکتورهای فرگوسن شمع گرم کنی شبیه فندک اتومبیل در مقابل یک افشانک گازوئیل روی چند شاخه ورود تعبیه شده است. روی سوئیچ با علامت (Hs (Heater start نوشته شده است. برای استارت زدن در هوای سرد ابتدا سوئیچ را روی این حالت قرار داده مدتی حدود 30 ثانیه صبر کنید، سپس روی حالت استارت برده می شود. موتور به راحتی روشن می شود. در تراکتور جا ندیدی، وسایل مختلفی در مدل های متفاوت وجود دارد. در نوعی از این تراکتورها از گاز اتر استفاده می شود. سوزنی متصل به یکی از سیلندرهای روی بدنه متصل است. خروجی کپسول اتر را روی این سوزن فشرده و کمی اتر تزریق می گردد. کپسول را جدا نموده و استارت می زنیم. در نوع دیگری از گرم کن برقی استفاده می گردد که دریکی از سیلندرها نصب شده است. تکمه ای روی بدنه قرار دارد که با فشردن و نگه داشتن آن برای حدود 30 ثانیه هوای درون سیلندر را گرم می کند. در نوعی تراکتور، یک شمع گرم کن در روی هر سیلندر موتور قرار داده شده است که هوای تمام سیلندرها را همزمان گرم می کند. ظاهراً این شمع کم و بیش شمع موتور بنزینی است . این شمع ها روی سر سیلندر و معمولاً د رجهت مخالف افشانک ها نصب می گردند
پمپ گازوئیل یا پمپ دستی وصافی های سوخت :
همانند پمپ بنزین یا پمپ دستی موتور بنزینی هم با موتور می گردد و هم می توان آن را دستی به کار انداخت. دو نوع از این پمپ ها وجود دارند یکی از نوع پیستونی است که روی پمپ افشانک های ردیفی سوار می شود و دیگری از نوع دیافراگمی و دقیقاً شبیه آن در موتور بنزینی است که در تراکتورهای مجهز به پمپ افشانک آسیایی روی بدنه موتور نصب می گردد. از این پمپ ها برای هواگیری دستگاه سوخت رسانی بهره گرفته می شود
تمیز بودن سوخت موتورهای دیزلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. رواداری ( فاصله قطعات متحرک تا تولرانس) قطعات پمپ افشانک بسیار کم است و لذا کمترین ناخالصی ممکن است به آن صدمه برساند. بدین سبب معمولاً دو فیلتر برای تصیه گازوئیل تعبیه می شود. جنس فیلتر این صافی یک بار مصرف است و باید در فواصل زمانی معین تعویض شوند.
پمپ گازوئیل یا پمپ دستی :
همانند پمپ بنزین یا پمپ دستی موتور بنزینی هم با موتور می گردد و هم می توان آن را دستی به کار انداخت. دو نوع از این پمپ ها وجود دارند یکی از نوع پیستونی است که روی پمپ افشانک های ردیفی سوار می شود و دیگری از نوع دیافراگمی و دقیقاً شبیه آن در موتور بنزینی است که در تراکتورهای مجهز به پمپ افشانک آسیایی روی بدنه موتور نصب می گردد. از این پمپ ها برای هواگیری دستگاه سوخت رسانی بهره گرفته می شود
صافی های سوخت :
تمیز بودن سوخت موتورهای دیزلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. رواداری ( فاصله قطعات متحرک تا تولرانس) قطعات پمپ افشانک بسیار کم است و لذا کمترین ناخالصی ممکن است به آن صدمه برساند. بدین سبب معمولاً دو فیلتر برای تصیه گازوئیل تعبیه می شود. جنس فیلتر این صافی یک بار مصرف است و باید در فواصل زمانی معین تعویض شوند.
پمپ افشانک
دو نوع پمپ افشانک متداول را پمپ افشانک ردیفی و پمپ افشانک آسیایی می نامند. وظیفه پمپ افشانک تحت فشار قرار دادن گازوئیل برای پودر شدن آن است. برای اشتعال سریع و مطلوب مایع گازوئیل، باید آن را به صورت پودر در فضای احتراق پاشید. برای پودر کردن یک مایع، باید آن را از سوراخ های بسیار ریز گذراند. این سوراخ ها در نوک افشانک (انژکتور) درآورده شده اند. ولی مایع از چنین سوراخ های ریزی رد نخواهد شد مگر اینکه تحت فشار شدید قرار گیرد و این کاریست که پمپ افشانک به عهده دارد. پمپ افشانک ردیفی کتابی شکل بوده، خروجی های آن در یک ردیف و پشت سر هم قرار می گیرند. پمپ افشانک آسیا یی اندامی کوچک تر داشته و کم و بیش استوانه ای شکل است. خروجی های آن حول پوسته کله پمپ، دایره وار درآورده شده اند.
تصویر پمپ افشانک (انژِکتور)
افشانک : انژکتور
قطعه ای است که در سر سیلندر پیچ می شود طوری که نوک آن در فضای احتراق قرار گیرد. دارای 1، 3 یا 4 سوراخ است که گازوئیل از آنها به صورت پودر خارج می شود. برای روغن کاری قطعات متحرک درون آن از گازوئیلی استفاده می شود که از کناره ای قطعات گذشته و به بالا صعود می نماید. آن گاه گازوئیل از مسیر یک لوله به مخزن برمی گردد.
درجه سوخت :
برای آگاهی از سطح سوخت مخزن، درجه ای روی داشبرد و در معرض دید راننده قرار دارد که شبیه موتورهای بنزینی است.
هواگیری دستگاه سوخت رسانی :
ممکن است گازوئیل مخزن کاملاً تمام شود. در این صورت پمپ افشانک، هوا کشیده و موتور خاموش می گردد. اگر مجدداً گازوئیل در مخزن ریخته و استارت زده شود ممکن است موتور روشن نشود. در این حالت گویند که موتور هوا کشیده است. برای رفع این مشکل باید دستگاه سوخت رسانی هواگیری شود. مراقب هواگیری به شرح زیر می باشد. 1) پیچ هواگیری سر فیلتراول را شل کرده و پمپ گازوئیل را با دست به کار اندازید تا تمام هوا از آن خارج شده و گازوئیل صاف خارج گردد پیچ را ببندید 2) همین کار را برای فیلتر دوم سوخت انجام دهید 3) استارت بزنید. اگر موتور روشن نشد، آن گاه مراحل زیر را دنبال کنید 4) لوله اتصال به یکی از خروجی های پمپ افشانک (ترجیحاً لوله مربوط به افشانک سیلندر 1) را باز کرده و پمپ دستی بزنید تا هوا کاملاً خارج شود و گازوئیل صاف بیرون بزند 5) لوله اتصال را در جای خود محکم کرده و استارت بزنید.
لوله های برگشت سوخت :
در پمپ افشانک ردیفی همیشه مقداری سوخت اضافه وجود دارد که با لوله ای به مخزن برمی گردد. لوله دیگری نیز همانطور که گفته شد، سوخت اضافی افشانک را به مخزن بر می گرداند. جریان کمی از گازوئیل همیشه باید در این لوله برقرار باشد. عدم وجود گازوئیل در این لوله ها به آن معنی است که قطعات دچار گرفتگی شده اند. جریان بیش از حد نیز خوب نیست چون دال بر خوردگی و سائیدگی اجزاء می باشد.
دستگاه انتقال توان کششی
تراکتور مجموعه ای از موتور و دستگاه انتقال است. موتور به تنهایی نمی تواند تراکتور یا اندام های آن را به کار اندازد. مگر آن که توان را به دستگاه انتقال بدهد. 3 نوع دستگاه انتقال توان در تراکتورها وجود دارند
A) دستگاه انتقال توان کششی شامل اندام های زیر :
1) کلاچ موتور 2) جعبه دنده 3) دنده ها 4) دنده کمک
5) کاهنده پایانی 6) چرخ 7) مالبند
کلاچ موتور:
کلاچ به هر دستگاهی گفته می شود که توان را از موتور به ماشین قطع و وصل کند. کلاچ ها انواع متعددی دارند که ما فقط دو نوع آن را در تراکتور بیشتر کاربرد داریم.
الف) کلاچ یک صفحه ای خشک : این نوع کلاچ در تراکتور یونیور سال 65 دیده می شود. همین نوع کلاچ با همین طرز کار در اکثر خودروها وجود دارد. کلاچ هیچ تاثیری در گشتاور موتور ندارد که گاهی به علت لغزش (بوکسوات) حتی از مقدار آن نیز می کاهد. به هر حال هر چه اندازه کلاچ بزرگتر باشد، توان انتقال توان و گشتاور بیشتری دارد. کلاچ روی چرخ لنگر سوار می شود قطعات عمده آن عبارتند از : 1) صفحه کلاچ 2) صفحه فشار دهنده 3) فنرها و پوسته فنرها 4) انگشتی کلاچ 5) بلبرینگ یا ذغال کلاچ 6) محور کلاچ 7) پدال و اهرم بندی
ب) کلاچ دو مرحله ای :
در تراکتورهای مسی فرگون و یونیورسال 445، کلاچ دو مرحله ایست وقتی پدال کلاچ را تا نیمه پایین ببریم، حرکت از موتور به جعبه دنده قطع شده و تراکتور از کار می ایستد ولی محور تواندهی کماکان به گردش خود ادامه می دهد. موقعی که پدال تا ته فشرده شود، کلاچ محور تواندهی نیز خلاص شده و این محور نیز از حرکت باز می ایستد ولی محور تواندهی کماکان به گردش خود ادامه می دهد. موقعی که پدال تا ته فشرده شود، کلاچ محور تواندهی خلاص شده و این محور نیز از حرکت باز می ایستد. در حقیقت دو کلاچ یک محور و یک غلاف قرار گرفته اند. در کلاچ دو مرحله ای تراکتور یونیور سال 445 غلاف حرکت را به جعبه دنده و محور حرکت را به محور تواندهی منتقل می کند. ساختمان و طرز کار کلاچ دو مرحله ای تراکتور مسی فرگوسن با این تراکتور متفاوت است ولی همان کار را انجام می دهد. با این تفاوت که غلاف حرکت را به محور تواندهی و محور حرکت را به جعبه دنده می دهد.
تصویر کلاج
طرز کار کلاج:
موقعی که پدال کلاچ را فشار می دهیم بلبرینگ کلاچ جلو رفته و روی انگشتی فشار می آورد. انگشتی صفحه فشار دهنده را عقب کشیده و در نتیجه لغت آزاد می شود. در این حالت هیچ توانی از موتور منتقل نمی شود و گوئیم کلاچ خاص است. با رها کردن پدال، بلبرینگ عقب کشیده شده ، فنرها روی صفحه فشار دهنده آورده و این صفحات با فشار صفحه کلاچ را روی چرخ لنگر می چسباند. صفحه کلاچ همراه با چرخ لنگر چرخیده و توان منتقل می شود
جعبه دنده :
مجموعه ای از چرخ دنده هاست که 3 کار عمده را انجام می دهند: 1) دو موتور را کاهش و گشتاور آن را افزایش می دهد 2) دنده معکوس را تامین می نماید 3) با خلاص کردن آن، جریان توان از موتور به دنده کمک قطع می شود و تراکتور می ایستد. جعبه دنده تنها توان را افزایش نمی دهد که به علت اصطکاک بین دنده ها حتی از آن می کاهد ولی می تواند گشتاور را به هزینه کاهش دور افزایش دهد. در شروع حرکت یا در زیر بار سنگین، تراکتور نیاز به گشتاور زیاد ولی سرعت کم دارد تا بتواند به آهستگی از جا کنده شده و به راه بیافتد. برای این منظور دسته دنده را در دنده سنگین قرار می دهیم. منظور از دنده سنگین ، دنده ای است که سرعت آن کمتر و در نتیجه، گشتاور آن بیشتر است. پس از راه افتادن تراکتور، به گشتاور زیاد نیاز نداریم بلکه مایلیم سرعت تراکتور زیاد شود. برای این کار، دسته دنده را در دنده سبک قرار می دهیم. یعنی دنده ای که دور آن زیاد تر ولی گشتاور آن کمتر است. به همین ترتیب
ادامه جعبه دنده
بالا رفتن سرعت پیشروی تراکتور، دنده های سبک تر را انتخاب می کنیم. همه موتورها فقط در یک جهت می گردند پس نمی توان دنده معکوس یا دنده عقب داشت چون نمی توان جهت چرخش موتور را برعکس نمود. به این جهت، این وظیفه به جعبه دنده محول گشته است. با قراردادن دسته دنده در دنده عقب ، جهت دوران معکوس شده و تراکتور به عقب رود. اگر جعبه دنده را در هیچ دنده ای اعم از سبک، سنگین یا عقب قرار ندهیم، آن را خلاص گوئیم. در این حالت، حرکت از موتور به سایر قسمت های تراکتور منتقل می شود. انواع مختلفی از جعبه دنده ها وجود دارند که در 3 طبقه زیر قرار می گیرند: 1) مکانیکی 2) نیمه هیدرولیکی 3) هیدرولیکی . جعبه دنده های مکانیکی خود انواع و اقسام دارد که از بین آنها فقط جعبه دنده کشویی و دنده برنجی به اختصار گفته می شود.
الف) جعبه دنده کشویی :
این نوع جعبه دنده در تراکتور یونیور سال 445 به کار رفته است. مسیر تعویض دنده ها در بالا و سمت چپ جعبه دنده دیده می شود. از ویژگی های این جعبه دنده آن است که دنده را نباید درحال حرکت عوض کرد. برای دنده گذاری باید تراکتور را کاملاً متوقف نموده، در دنده مناسب و دلخواه قرار داده و مجدداً به حرکت ادامه داد.
ب) جعبه دنده برنجی :
جعبه دنده های برنجی را می توان در حال حرکت در دنده قرار داد. جعبه دنده بیشتر خودروها از این نوع است . در بعضی از تراکتورها دنده های 4و5 از نوع برنجی ولی دنده های 1و2و3 از نوع کشویی هستند. در این تراکتور، هنگام کار در مزرعه که معمولاً در این دنده های اخیر کار می کند باید توقف کامل نموده و سپس در دنده قرار دارد ولی روی جاده ها که با دنده های سبک 4و 5 حرکت می کنند. می توان دنده ها را در حال حرکت عوض کرد. هر چه تعداد دنده ها زیادتر باشد، انطباق سرعت و بار بهتر صورت گرفته که بازده بهتر سوختی انجامد. به این لحاظ بعضی از تراکتورها تا 18 و حتی 24 دنده دارند. تغییر سرعت حرکت پیشروی در تراکتورهای مجهز به دستگاه انتقال هیدروستاتیک (ایستانایی) عملاً نامحدود است.
دنده کمک :
قطعه ای برای تغییر سرعت (گشتاور) است که فقط دو حالت دنده سبک و دنده سنگین است ولی گاهی 3 حالت سبک، خلاص و سنگین نیز دارد. بنابراین یک دنده کمک می تواند دنده های یک تراکتور را دو برابر نماید. در تراکتور مسی فرگوسن و یونیور سال 445 کلیدی ایمنی به دسته دنده کمک متصل است که از استارت زدن موتور جلوگیری می کند مگر اینکه دنده کمک درخلاص قرار داده شود. دنده کمک ممکن است قبل از جعبه دنده یا بعد از آن مستقر شود. در بیشتر تراکتورها، در بیشتر تراکتورها، بعد از جنبه دنده و به شکل یک دستگاه سیاره ای ساده است(مسی فرگوسن ، جاندایر، یونیور سال 445) ولی در یونیور سال 650 در قبل از جعبه دنده و از نوع سیاره ای ناقص می باشد)
دیفرانسیل :
تراکتور نمی تواند دور بزند مگر آن که سرعت دوران چرخ های محرک ( معمولاً چرخ های عقب) متفاوت از یکدیگر باشد. برای اختلاف انداختن بین سرعت چرخ های محرک از دیفرانسیل استفاده می شود. در پیچش به چپ، عمل دیفرانسیل سبب می گردد که سرعت دورانی چرخ محرک طرف راست بیش از سرعت دورانی چرخ محرک طرف چپ و بالعکس دیفرانسیل بعد از جعبه دنده قرار می گیرد و 3 کار زیر را انجام می دهد: 1) اختلاف انداختن بین سرعت چرخ های محرک یا گرداننده 2) تغییر 90 درجه ای جهت جریان توان 3) افزایش گشتاور به نسبت تعداد دنده های کرون ویل به پینیون مورد اول جزء کار اصلی دیفرانسیل است. محوری که از جعبه دنده خارج می گردد. در انتها به چرخ دنده مخروطی کوچکی مجهز می گردد که آن را پینیون نامند. این چرخ دنده مخروطی بزرگتر درگیر می شود که آن را کراون دیل می نامند.
قسمت های مختلف دیفرانسیل
قطعات عمده دیفرانسیل عبارتند از : 1) پینیون 2) کراون ویل 3) پوسته هرز گره ها 4) هرز گردها 5)محور چرخ ها 6) دنده سر محور چرخ ها
قفل دیفرانسیل :
گر چه دیفرانسیل به منظورهای گفته شده ضروری است ولی گاهی وجود آن مشکل آفرین است. این مشکل زمانی پیش می آید که نیروی کمتری روی یکی از چرخ ها وارد شود. در این صورت این چرخ شروع به لغزش (بوکسوات) نموده و تراکتور نمی تواند جلو رود. نمونه ای از این موارد گیر کردن یک چرخ تراکتور در گل می باشد. برای بیرون آوردن تراکتور از بوکسوات، باید مانع عمل دیفرانسیل گردید. این کار با دستگاهی به نام قفل صورت می گیرد. وظیفه قفل دیفرانسیل آن است که دو محور چرخ به طور مستقیم یا غیر مستقیم به یکدیگر متصل شوند. با این کار، تراکتور به احتمال بسیار زیاد از بوکسوات خارج می گردد.
قفل دیفرانسیل :
پدالی برای درگیری این قفل وجود دارد که معمولاً زیر صندلی و دور از دسترس قرار می گیرد موقع بوکسوات تراکتور باید این پدال را فشرد و نگه داشت و در عین حال تراکتور به حرکت ادامه تا از لغزش (بوکسوات) خارج گردد. پس از رفع مشکل باید پدال را رها نمود تا دیفرانسیل از قفل درآید. قفل بودن دیفرانسیل در حرکت مستقیم مشکلی ایجاد نمی نماید که مفید هم هست ولی تراکتور قادر به دور زدن نخواهد بود. دور زدن تراکتور قادر به حرکت دور زدن نخواهد بود. دور زدن تراکتور در حال قفل بودن دیفرانسیل بسیار خطرناک است. دور زدن سریع در این حالت ممکن است به واژگونی تراکتور بیانجامد. بنابراین در این موارد و نیز روی جاده ها باید اطمینان حاصل نمود که دیفرانسیل قفل نباشد. به این جهت است که هیچ خودرویی این قفل را ندارد. قفل دیفرانسیل ممکن است مکانیکی یا هیدرولیکی باشد.
کاهنده پایانی :
آخرین بخش از دستگاه انتقال توان کششی قبل از چرخ ها، کاهنده پایانی است. کاهنده پایانی قطعه ای برای افزایش نمایی گشتاور می باشد. یک کاهنده پایانی روی هر محور چرخ تعبیه می شود. کاهنده پایانی ممکن است به صورت دو چرخنده کوچک باشد. چرخ دنده کوچک گردانیده و چرخ دنده بزرگ گرداننده است. با این ترتیب دور کاهش ولی گشتاور افزایش می یابد. این قطعه در تراکتورهای مسی فرگوسن و جاندیر از نوع سیاره ای ساده است.
چرخ ها:
آج در لاستیک یکی از عوامل درگیری بهتر چرخ با خاک است. چرخ یا تایرها در بیشتر تراکتورها لاستیکی و چرخ جلو کوچکتر از عقب هستند ولی در عده ای از نوع زنجیره ای است. بولدوزرها که گاهی برای عملیات سنگین کشاورزی و نیز کار در خاک های مرطوب به کار می روند از این نوع اخیر هستند. بسیاری از ماشین های برداشت نیشکر و برنج نیز از این نوع چرخ بهره می گیرند. برای کار تراکتور در خاک های مرطوب که امکان لغزش چرخ ها زیاد است، گاهی زنجیری یک تکه روی هر دو چرخ جلو و عقب می اندازند. آج لاستیک چرخ ها محرک یا گرداننده معمولاً به شکل 7 یا 8 است. برای کارهای سبک چون بذر کاری بهتر است که چرخ های یک طرف و طرف دیگر را چنان تعویض نمود که با نگاه کردن از جلو تراکتور آج به شکل 8 دیده شود. فاصله دو چرخ عقب و دو چرخ جلو تمام تراکتورهای کشاورزی قابل تنظیم
چرخ ها:
است. در تنظیم درست گاوآهن و نیز تطبیق فاصله چرخ ها با فاصله ردیف های کشت محصول این کار از ضروریات است. تنظیم بودن فشار باد لاستیک ها از عوامل بسیار مهم در کاهش سائیدگی لاستیک می باشد. فشار باد لاستیک باید نسبت به بار روی آن تغییر کند.
سنگین کننده ها:
هر چه وزن روی چرخ ها زیادتر باشد، درگیری آن بازبین و در نتیجه نیروی کشش تراکتور بیشتر می شود. به هر یک از 3 طریق زیر یا ترکیبی از آنها می توان این کار را انجام داد : 1) افزودن وزنه روی چرخ ها 2) افزودن وزنه روی جلو تراکتور 3) ریختن آب در لاستیک های عقب و جلو . مقدار این وزنه ها باید چنان باشد که اثر مشخصی از لاستیک روی خاک باقی بماند. لاستیک ها را می توان تا 75% حجم آن ها با آب پر نموده و سپس باد زد.
مالبند :
وسایلی برای اتصال ماشین ها و ادوات به تراکتور هستند. اتصال آنها 3 نقطه می باشد. مالبند ثابت به شکل یک تسمه فلزی ضخیم می باشد که یک سر آن به زیر پوسته تراکتور پیچ شده و سر دیگر آن دارای سوراخی برای اتصال و پین نمودن وسایل به ادوات می باشد.