آشپزخانه
.
.
آشپزخانه که بخش مهم یک خانه می باشد، فضای برای پخت و پز، شستن و نگهداری مواد غذایی بوده که متناسب به ابعاد آن می تواند فضایی برای غذا خوردن را نیز در بر بگیرد. به طور کلی تا قرن 18، فضای پخت و پز از اجزای اصلی معماری ساختمان محسوب نمی شد و معمولا غذا در اتاقکی با نام مطبخ در بیرون از خانه و مستقیما بر روی آتش پخت می شد اما در اوایل قرن 19 با ظهور پیشرفت های فنی، اختراع کوره، دیگ های بخار، لوازم برقی و … معماری آشپزخانه و نحوه پخت غذا نیز متحول شد و آشپزخانه به بخش مهمی از ساختمان برای زندگی مدرن و راحت تبدیل شد.
2
موقعیت آشپزخانه
آشپزخانه بهتراست رو به شمال شرق یا شمال غرب، و در مجاورت و نزدیکی با باغچه سبزیجات و گیاهان و زیرزمین باشد. در حالت مطلوب آشپزخانه رو به دروازه باغ، درب ورود به خانه، محل بازی کودکان، حیاط خلوت و پاسیو باشد. جاگذاری محل آشپزخانه در خانه، با توجه به محل آبدارخانه، اتاق غذاخوری، اتاق نشیمن، حیاط خلوت و پاسیو صورت گیرد. به طور کلی اشپزخانه باید در بهترین دسترسی قرار داشته باشد چه از لحاظ دسترسی از ورودی خانه به دلیل خرید و جابجایی وسایل و چه از لحاظ ارتباط با دیگر فضاهای خانه.
3
4
ارتباط فضاها وآشپزخانه
آشپزخانه های مدرن امروزی بر خلاف خانه های سنتی، اغلب متناسب با ابعاد و کاربری فضا، سبک آشپزی، میزان زمان مورد نیاز برای هر ایستگاه کاری (یخچال، سینک و گاز) به 6مدل استاندارد طراحی می شوند که چیدمان آنها بر اساس مثلث کاری و روابط و دسترسی های ارگونومیکی در نظر گرفته می شود که در شکل زیر انواع این چیدمان نشان داده شده است.
5
نخستین عاملی که باید در چیدمان آشپزخانه مد نظر قرار داد، پیش بینی جریان رفت و آمدی بین ایستگاه های مختلف کاری در آشپزخانه است. تا بر اساس آن مثلث کاری را تعریف کرد. این مثلث خطی است فرضی میان:
محل ذخیره سازی مواد غذایی (یخچال)
محل شستشو (سینک ظرف شویی)
محل پخت و پز (گاز)
به طوریکه هر کدام از آنها در یکی از رئوس مثلث قرار بگیرند تا افراد بدون داشتن مانع در سر راهشان بین این سه بخش در تردد باشند.
6
ویژگی های مثلث کار
در هنگام طراحی مثلث کار در آشپزخانه باید توجه نمود که فاصله مناسبی میان اجاق گاز و دو راس دیگر مثلث وجود داشته باشد تا از تاثیر گرمایی بر عملکرد یخچال و همچنین لکه های چربی حاصل از پخت و پز بر ظروف شسته شده جلوگیری شود.
اضلاع هر مثلث می بایست بین 1.50 تا 2.70 متر باشد .
بهترین شرایط به این صورت است که محیط این مثلث بین 4.80 تا 6 متر باشد .
در صورتی که مجموع گام ها در مثلث کار خیلی کم باشد، افراد به همدیگر برخورد کرده و موجب شلوغی در کار خواهد شد.
در صورتی که مجموع گام ها زیاد باشد، سبب طی مسافت بیشتر و خستگی در طول روز و در نهایت موجب طولانی شدن زمان اجرای کار خواهد شد.
این مثلث می تواند در انواع مختلف ایجاد شود و نوع آن رابطه مستقیمی با شرایط محیط و در واقع نقشه فضا دارد.
اگر فعالیت های دیگری علاوه بر پخت و پز در آشپزخانه انجام می شود، در هنگام برنامه ریزی برای طراحی مثلث کار باید در نظر گرفته شوند. مانند میز نهارخوری، جزیره، مینی بار، قفسه های دکوری و ….
7
آشپزخانه های یک تکه که روی یک دیوار اجرا می شوند، به خاطر استفاده از حداقل فضا، بیشتر مناسب خانه های کوچک بوده به طوریکه سه ایستگاه کاری، لوازم آشپزی و کابینت ها در راستای هم و بر روی یک دیوار قرار می گیرند. به همین علت در این مدل های خطی، سیستم مثلث کاری وجود ندارد.
مدل تک دیواری
8
امروزه یک آشپزخانه خطی به همراه یک کابینت جزیره ای در وسط آشپزخانه، به مدلی محبوب در خانه هایی که کوچک نیستند، تبدیل شده است.
9
10
آشپزخانه راهرویی یا موازی، که بین دو دیوار که در روبروی یکدیگر قراردارند، در بین آشپزها به جهت دسترسی سریع بین ایستگاه های کاری از محبوبیت بالایی برخوردارند . همچنین به جهت نداشتن کابینت های کنجی، علاوه بر طراحی راحت، برای خانه های کوچک مقرون به صرفه می باشد. در این مدل حداقل راه روی ما بین دو ردیف کابینت می بایست 1.20 متر باشد و اگر فضای بیشتری بین دو دیوار وجود داشته باشد، با رعایت فاصله 1.20 متری از طرفین می توان از یک جزیره در حد فاصل بین کابینت های دو طرف دیوار استفاده کرد.
مدل راهرویی یا موازی یا گالری
11
12
با رشد سبک زندگی یکپارچه درمعماری مدرن، مدل ال شکل به یکی از مدل های پرکاربرد و زیبا در دکوراسیون داخلی تبدیل شده که برای هر فضایی با متراژهای مختلف قابل استفاده است.
در این سیستم که شامل دو دیوار مجاور و عمود بر هم است، مثلث کاری قابل تعریف بوده به طوریکه در دیوار بزرگتر دو ایستگاه و در دیوار کوچکتر یک ایستگاه کاری قرار داده می شود.
مدل L
13
اگر فضای کافی ما بین دو دیوار وجود داشته باشد می توان میز نهار خوری را به آشپزخانه متصل کرد و یا یک کابینت جزیره ای در وسط آشپزخانه قرار داد که ایده ای زیبا و کاربردی برای فضاهای بزرگتر بوده تا از آن به عنوان میز کار و یا میز نهارخوری استفاده کنند.
14
15
مدل U
سیستم یو شکل که از 3 دیوار مجزا برای نصب کابینت تشکیل شده است، به جهت ایجاد فضای کاربردی در سه 3 دیوار مختلف، امکان چیدمان های متفاوتی برای یخچال، سینک و گاز را فراهم می کند به طوریکه هر کدام می توانند در یک ضلع آشپزخانه قرار بگیرند. این مدل هم برای خانه های کوچک و هم بزرگ قابل استفاده بوده واگر فضای مابین دیوارها زیاد باشد، می توان از یک کابینت جزیره ای یا میز نهارخوری در وسط یا ورودی به آشپزخانه استفاده کرد.
16
17
آشپزخانه های جزیری، معمولا کاربری های بیشتری همراه با فضا های ذخیره سازی به آشپزخانه اضافه می کنند که معمولا یک ایستگاه آن برروی کابینت دیواری و دو ایستگاه دیگر بر روی جزیره قرار داده می شود یا بالعکس. به طوریکه از 3 جهت آزادی عمل را به کاربر می دهد. این سیستم که مناسب خا نه های با متراژ بالا و فضا های دسترسی بزرگ می باشد، اغلب مجهز به هود مرکزی، سیستم های صوتی تصویری، لوازم الکترونیکی پیشرفته و نهارخوری می باشد.
مدل جزیره ای
18
این سیستم چند عملکردی و جادار که فرمی مایل به بسته شدن دارد؛ مناسب خا نه های بزرگ بوده و فضای زیادی را اشغال می کنند. در طراحی این مدل باید به این نکته دقت شود که جزیره یا میز های نهارخوری که معمولا در قسمت انتهایی و خروجی آشپزخانه قرار می گیرند، مانعی برای ورود و خروج به آشپزخانه ایجاد نکرده و حداقل 1.20متر فضای رفت آمد در ورودی فراهم کنند.
مدل G
19
.
فضایی جداگانه با تمام امکانات و تجهیزات لازم است که برای پخت پزهای روغنی و بودار در نظر گرفته شده است. آشپزخانه های گرم، دارای اجاق گاز با کیفیت و سینک دو لگنه و میز کار مفید می باشند تا بتوان به طبخ انواع غذاها پرداخت و به شست و شو و آماده سازی مواد غذایی مختلف پرداخت.
آشپزخانه ای است که در آن پخت و پز انجام نمی شود و بیشتر حالت دکوراتیو دارد. البته این بدان معنا نیست که این آشپزخانه، خالی از هرگونه ابزار و تجهیزات است، اما نوع تجهیزات به کار رفته در آشپزخانه ی سرد، متفاوت است. اجاق گاز به کار رفته در آشپزخانه ی تمیز، بیشتر برای گرم کردن غذا و یا سرو چای استفاده می شود و سینک موجود در آن، بیشتر برای شست و شوی ظروف محدودی مورد استفاده قرار می گیرد. برخی افراد از این فضا، برای خوردن غذا در وعده های غذایی خود نیز استفاده می کنند.
آشپزخانه ی
سرد/تمیز
آشپزخانه ی
گرم/کثیف
20
وجود آشپزخانه ی گرم باعث می شود تا هیچ ریخت و پاش، کثیفی و بی نظمی در فضای قابل ملاحظه ی آشپزخانه صورت نگیرد و هیچ بو و دودی در فضا پخش نگردد، و فضای آشپزخانه ی بیرونی شما، همواره تمییز و زیبا بماند.
البته همواره به خاطر داشته باشید، که هیچ کدام از این دو آشپزخانه، به تنهایی کاربردی ندارند و وجود آن ها، به طور هم زمان و در کنار هم، لازم و ضروری می باشد.
در مورد قرار دادن یخچال نیز باید بگوییم، که همواره سعی می شود تا یخچال در نقطه ای قرار گیرد، که هم به آشپزخانه ی سرد و هم آشپزخانه ی گرم نزدیک باشد و در هر دو فضا، مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین به خاطر داشته باشید که وجود سیستم تهویه ای بسیار قوی و کارآمد در آشپزخانه ی گرم، بسیار مهم است.
.
.
21
22
فضای کوچکی از خانه با مجموعه ای از قفسه هاست که برای نگهداری ظروف آشپزخانه یا مواد خوراکی که به سرعت فاسدشدنی نیستند استفاده می گردد.
این روزها، مفهوم پنتری گسترش بیشتری پیدا کرده و تبدیل به فضایی لازم برای خانه های مدرن شده است. پنتری را میتوانید پشت آشپزخانه اصلی بسازید بصورتی که مخفی باشد و درب ورودی آن با یکی از درب های کابینت هماهنگ باشد. یا اینکه گوشه و یا کنجهای کابینت که معمولا فضای ایده آل و قابل استفاده ای به ما نمی دهند بسیار مناسب برای اختصاص به پنتری هستند.
پنتری
چیدمان مناسب اجزای مختلف و محیط کار در اشپزخانه
23
کابینت دیواری
و
زمینی
24
25
26
کابینت گوشه و تمام قد
27
28
مقطع و ارتفاع ترجیهی کابینت ها
29
30
انواع و ابعاد سینک تو کار
31
32
توکار
روکار
زیرکار
ݒیشخوان
اشیای پخت و پز
33
34
مبله
رومیزی استیل
رومیزی شیشه ای
35
36
37
38
39
40
متریال کابینت
چوب
41
فلز
42
ملامینه
43
MDF
44
های گلاس مات
های گلاس
45
ممبران
46
PVC
47
48
متریال فضای بین کابینت
کاشی و سرامیک
سنگ
ماربل شیت
تایل فلزی
شیشه لاکوبل
49
متریال کف
چوب
(مصنوعی و طبیعی)
سنگ
سرامیک
50
متریال سقف
پایان
.