پاورپوینت تحلیل آب انبار شش بادگیری-یزد

تحلیل آب انبار شش بادگیری-یزد

تاریخچه در این شهر صدها آب انبار وجود دارد. آب انبار شش بادگیر ۱۸۰ سال سابقه داشته و در دوره قاجار ساخته شده است. این آب انبار در سال ۱۳۷۱ هجری قمری در همان دوره قاجاریه ترمیم و بازسازی شد. این اثر در تاریخ ۴ فروردین ۱۳۵۷ با شماره ثبت ۱۶۰۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.

شهر یزد را می توان شهر آب انبارها قلمداد کرد. واضح است که اقلیم و شرایط آب و هوایی خشک  و کویری یزد سبب به وجود آمدن آب انبارها در این شهر شده است. کم باران بودن شهر یزد و تدبیر برای جبران کم آبی منجر به شکل گیری آب انبارها شده است. بیش از ۱۰۰ آب انبار در شهر یزد ساخته شده است. آب انبار شش بادگیری یکی از این آب انبارها در شهرستان یزد است. آب انبار شش بادگیری که متعلق به دوران قاجاریه است، در محله تپه یزد، کوچه شش بادگیر واقع شده است. وجه تسمیه نام آب انبار به این دلیل است که آب انبار، شش بادگیر دارد. این آب انبار زیباترین آب انبار یزد شناخته می شود.
موقعیت

آب انبار نوعی مخزن سرپوشیده است که پایین تر از سطح زمین ساخته می شد تا آب مصرفی مردم از طریق قنات ها و رودخانه ها بدان جاری و برای استفاده مردم ذخیره شود. آب انبارها از بناهای اصیل ایرانی به شمار می روند که در اکثر شهرهای ایران پراکنده شده اند. کهن ترن آب انبارها در کاشان، قزوین، سمنان و یزد ساخته شده اند. بعضی از آب انبارها خصوصی و برخی دیگر عمومی بودند. آب انبارهای خصوصی در زیر خانه هایی خاص ساخته می شد تا آب مصرفی ساکنان آن خانه را تامین کند. آب انبارهای عمومی بناهای بزرگتری بودند در شهرها، روستاها که گاهی حتی در میان راههای حفاری ساخته می شد تا آب مصرفی مردم آن ناحیه و مسافران را تامین کند.
معرفی آب انبار

 آب انبار شش بادگیری در محله تپه یزد و در کوچه ای به نام شش بادگیر در شهرستان یزد قرار دارد. معماری بنا دارای شش بادگیر است. این بنا دو ورودی دارد که یکی در شمال و دیگری در جنوب مخزن قرار گرفته است. آب انبار دارای شش بادگیر و مخزن بزرگی به حجم ۲۰۰۰ متر مکعب است. این آب انبار زیبا ۵۵ پله دارد. ورودی آب انبار در قسمت جنوبی قرار گرفته و بین پله های ۲۵ و ۲۶ آن، از بالا یک هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد که طاق آب انبار بعد از هشتی شروع می شود. شیر آن نیز در قسمت ورودی شمالی است..
ویژگی های بنا، مساحت

ورودی شمالی نسبت به مخزن شیر، قرینه ورودی جنوبی است. گنبد آب انبار دارای شکلی تخم مرغی است که زیبایی خاصی به معماری آن بخشیده است. ارتفاع مخزن آب ۱۲٫۶ متر و ارتفاع بادگیرها ۱۰ متر است. آب انبارها از جمله تاسیسات وابسته به قنات هستند که برای ذخیره سازی در زمستان و استفاده در تابستان کاربرد داشته اند. این آب انبار بزرگ و پرحجم که گنجایش زیادی برای ذخیره آب داشته، دو عدد شیر یا راه دسترسی به شیر آب انبار دارد که یکی برای استفاده مسلمین و دیگری برای استفاده اقلیت مذهبی زرتشتی است
برررسی فضای داخلی

معمار بادگیرها اگر کمی نظاره گر شکل ساخت بادگیر ها باشید، متوجه خواهید شد که تعدادی از بادگیر ها با بقیه متفاوت بوده، که بادگیر های جدید به دست هنرمندان استاد علی سیاه و استاد غلامرضا ساخته شده اند.

 آب انبار شش بادگیر، دارای ۶ عدد بادگیر است که ۳ بادگیر آن از ابتدا ساخته شده بود و ۳ بادگیر دیگر بعدها به آن الحاق شد. با کمی دقت در شکل بادگیرها تفاوت ۳ بادگیر قدیمی با دیگر بادگیرهای آن مشهود است. شش بادگیر آب انبار با توجه به شرایط اقلیمی در جهت باد در این منطقه ساخته شده و شکل آن ها به صورت معماری ۸ وجهی ساخته شده است. برای شهرهای کویری مثل یزد، ارزش آب بیش از هر جای دیگر احساس می شود.
جهت گیری آب انبار

اغلب آب انبارها در داشتن ۴ عنصر مشترک بودند. خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر، که هرکدام از این چهار عنصر در حفظ و نگهداری آب نقش داشتند. آب انبار شش بادگیر نیز دارای این ۴ عنصر بود. خزینه ها را به خاطر تسلط آب و پایین ماندن دمای آن در دل زمین حفر می کردند. گنبد به شکل نیم کره بر روی فضای خزینه ساخته می شد تا از آلودگی آب جلوگیری کند. پاشیر شامل راهرویی پلکانی بود که برای برداشتن آب تعبیه شده و بادگیرها برای خنک نگه داشتن و هدایت هوای خنک به داخل خزینه ساخته می شدند. تعداد پاشیرها و بادگیرها در آب انبارهای مختلف متفاوت است، که در آب انبار شش بادگیری همان گونه که از نامش پیداست شش بادگیر تعبیه شده است.
بررسی گنبد

دو عدد شیر در مخزن مشاهده می شود که یکی برای استفاده مسلمین و دیگری برای مذهب زرتشتی است

 آب انبار شش بادگیری که یکی زیباترین آب انبار یزد است، به همت حاجی محمدحسین فرزند نورالله یزدی ساخته شد و تنها بنای شش بادگیری در ایران است. وقف نامه آب انبار موجود است.در این وقف نامه ذکر شده که حاج محمدحسین از املاک و اموالی که در یزد و در تفت داشته برای ساختن آب انبار استفاده کرده است. پس از وی فردی به نام بهشتیان آب انبار را برای استفاده مردم از محل قناتی در یزد پرآب می کرد.
بانی

وی در همین دهه های اخیر از دنیا رفت. مردم ساکن بافت قدیمی یزد تا ۱۰ سال پیش از آب انبار شش بادگیری استفاده می کردند. آوازه این آب انبار به خارج از ایران نیز رسیده و هولد در کتاب خود از آن نام برده است. اکنون چندسالی است که فضای بین در ورودی تا گنبد و بادگیرهای این آب انبار تاریخی برای برپایی چادر حسینیه استفاده می شود

https://www.kojaro.com/2018/10/6/165427/cistern-six-windproof-yazd/
https://www.beytoote.com/iran/bastani/cistern3-six-windward.html
http://ghoolabad.com/index2.asp?cat=d&id=55&order=dame&side=DESC&page=1&type1=&type2=&type3=&operator=&charset=kaf_ye
https://www.tishineh.com/touritem/1473/%D8%A2%D8%A8-%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C
https://www.eneshat.com/attractions-city/yazd/water-storage-of-six-windward