تجزیه و تحلیل نیازهای سیستم
1
هدف: طراحی سیستمی که نیازهای استفاده کنندگان را پوشش دهد.
باید این نیازها به درستی تعیین، تحلیل و بررسی شود.
کشف نیازهای سیستم: تکنیک هایی که در آن تحلیلگر شرحی از نیازها و خواسته های سیستم را شناسایی میکند.
تجزیه و تحلیل مشکلات: یعنی مشکلات را شناسایی کنیم و علل و اثرات آن را بررسی کنیم.
کشف نیازها
نیاز عملیاتی: عملکردهای اصلی یک سیستم است.
مثلا در یک سیستم دانشگاه: محاسبه معدل دانشجو
در یک سیستم انبارداری: تعیین موجودی فعلی انبار
(نیازهای عملیاتی وظایفی هستند که سیستم باید آنها را انجام دهد)
نیاز غیر عملیاتی: عملکردهایی که استفاده کنندگان بصورت غیر مستقیم از سیستم انتظار دارند.
مانند راحتی استفاده برای کاربر
سریع کار کردن نرم افزار
امنیت نرم افزار
انواع نیازهای سیستم
اهمیت تعیین صحیح نیازها
اگر نیازها صحیح تعیین نشوند:
سیستم ممکن است انتظارات استفاده کنندگان را براورده نکرده و نارضایتی آنها مانع از استفاده از سیستم شود.
هزینه سیستم ممکن است بیش از مقدار تعیین شده تمام شود.
سیستم ممکن است غیرقابل اعتماد و خطادار باشد.
اهمیت تعیین صحیح نیازها
تخمین هزینه نسبی برای برطرف کردن اشتباهات در مراحل مختلف:
یعنی اگر در فاز جمع آوری نیازمندی ها، برخی نیازها بدرستی تحلیل نشوند، در مرحله نهایی میبایست 100 برابر هزینه برای اصلاح اشتباه صرف کنیم.
اهمیت تعیین صحیح نیازها
وظیفه تحلیل گران، تعیین صحیح نیازهای سیستم است.
تحلیلگران باید معیارهای زیر را در نظر بگیرند:
سازگاری (consistent): نیازها نباید در تضاد هم باشند. همچنین نیازها باید شفاف و بدون ابهام باشند.
کامل بودن(Complete): نیازها باید تمام جنبه های سیستم را پوشش دهد.
توجیه پذیری (Feasible): با توجه به منابع موجود قابل براورده شدن باشد.
مورد نیاز بودن (Required): نیازهایی را جمع آوری کنیم که مورد نیاز هدف سیستم است.
صحت (Accurate): نیازها به درستی و صحیح تعیین شود.
قابل تست و بررسی بودن(Verifiable): نیازهای تعیین شده باید هنگام تست قابل بررسی باشد.
وظیفه تحلیل گران سیستم
شامل فعالیت های زیر است:
کشف مشکل و تحلیل آن
کشف نیازمندی ها
مستندسازی
مدیریت نیازها
فرایند کشف نیازها
تحلیل گر موفق کسی است که مشکلات سیستم را دریابد و توانایی تحلیل مشکل را داشته باشد.
مثال: تشخیص بیماری(مشکل) توسط پزشک
نکته مهم: لازمست بین علت مشکل و معلول مشکل تمایز قائل شویم.
نمودار ایشیکاوا (Ishikawa Diagram): یک ابزار گرافیکی برای شناسایی، بررسی و نمایش مشکلات است. همچنین علل و آثار این مشکلات را بررسی میکند.
به این نمودار نمودار علل و سبب و یا استخوان ماهی هم میگویند.
کشف مشکل و تحلیل آن
Problem Discovery and Analysis
نمودار استخوان ماهی(ایشیکاوا): علت در سمت راست(سر ماهی) و علل ممکن به عنوان استخوان در اسکلت ماهی در نظر گرفته میشود.
کشف مشکل و تحلیل آن
Problem Discovery and Analysis
آثار(Effect)
علل(Cause)
علت 1
علت 2
علت 3
علت 6
علت 5
علت 4
مشکل
نمودار استخوان ماهی(ایشیکاوا):
کشف مشکل و تحلیل آن
Problem Discovery and Analysis
آثار(Effect)
علل(Cause)
ماشین آلات
روش ها
مواد اولیه
محیط
نیروی انسانی
مشکل
مواد اولیه
ماشین آلات
نیروی انسانی
روش ها
مکان
سیاست ها
محیط
تامین کنندگان
مهارت ها
و…
علل
مثال نمودار استخوان ماهی:
کشف مشکل و تحلیل آن
Problem Discovery and Analysis
مثال نمودار استخوان ماهی:
برای یافتن علت ها میتوان از تکنیک طوفان فکری (Brain Storming) نیز استفاده کرد.
کشف مشکل و تحلیل آن
Problem Discovery and Analysis
یعنی استفاده از تحقیق ها، مصاحبه ها، پرسشنامه ها، نمونه برداری و دیگر تکنیک های جمع آوری اطلاعات، جهت یافتن مشکلات و نیازمندی های سیستم.
فرایند پیدا کردن واقعیت (جمع آوری اطلاعات)
تحلیل گران باید امانت داران خوبی باشند. (اطلاعات شخصی افراد را فاش نسازند.)
اطلاعات محرمانه درباره سازمان یا افراد باید با دقت نگهداری شود.
آداب و آئین های پیدا کردن واقعیت
تحلیل گر باید اطلاعات جمع آوری شده را به روشی معنا دار، قابل فهم و سازمان دهی شده مستند کند.
این کار باید به دقت انجام شود. گرچه این کار زمان بر است اما در هزینه ها صرفه جویی کرده و ریسک اعمال اشتباهات پرهزینه در طول پروژه را کاهش میدهد.
این مستندات پس از تهیه، مورد بازبینی قرار گرفته و جهت تائید به استفاده کنندگان داده میشود.
مستند سازی و تحلیل نیازها
Documenting & Analyzing Requirement
سوال: آیا نیازهای سیستم درست تشخیص داده شده است؟
از آنجا که نیازها از منابع مختلف جمع آوری میشود و هر فرد خواسته ها ی خودش از عملکرد سیستم را بیان میکند، لذا اغلب نیازهای جمع آوری شده مشکلات فراوانی دارند که باید رفع گردند، از جمله:
نیاز های از قلم افتاده (missing requirement)
نیازهایی که با هم تضاد دارند (conflict requirement)
نیازهای نشدنی (infeasible requirement)
نیازهای همپوشان (Overlapping requirement)
نیازهای مبهم (Ambiguous requirement)
وظیفه تحلیل گر اصلاح و ساده سازی این مشکلات است.
تحلیل نیازها – Analyzing Requirement
لازمست نیازهای سیستم را به روشی نرمال مستند شود.
این سند به عنوان قراردادی بین صاحبان سیستم و تیم توسعه دهنده سیستم میباشد.
به این سند شرح نیازمندیها گفته میشود و شامل موارد زیر است:
عملیات و خدماتی که سیستم باید براورده کند.
نیازهای غیرعملیاتی( مانند شکل و ظاهر سیستم، ویژگی ها و..)
محدودیت هایی که بر عملکرد سیستم تاثیر گذارند.
اطلاعاتی درمورد سیستم های دیگری که سیستم باید با آنها در ارتباط باشد.ژ
مستند شرح نیازمندی ها به عنوان مستندی مرجع برای تمامی مستندات پروژه به شمار میرود.
نرمال سازی نیازها – Formalizing Requirement
یعنی مستندات شرح نیازها را مطالعه کنیم و آنرا از نظر کامل بودن، سازگاری، صحت و تطابق با استانداردها بررسی نماییم.
همچنین اگر سند حاوی خطاهایی باشد آنها را برطرف نماییم.
(مثلا خطاهای چاپی یا انشایی..)
معتبرسازی نیازها –Requirements validation
در طول پروژه برخی نیازها تغییر و یا برخی نیازهای جدید ایجاد میشوند.
به این خاطر مستند شرح نیازها نیز تغییر خواهد کرد. که لازمست این تغییرات مدیریت شود.
(تغییرات در پروژه بر زمانبندی و قیمت پروژه تاثیرگذار است)
مدیریت نیازمندی ها: فرایند مدیریت و تغییرات در نیازمندیها.
این فرایند سیاست ها، پردازش ها و عملیاتی که برای مدیریت تغییرات در نیازها لازمست را بیان میکند.
مدیریت نیازمندی ها –Requirements Management