بهره وری آب کشاورزی
مقدمه
یکی از مهمترین و موثرترین راهکارهای سازگار با کم آبی وتغییریا تناوب اقلیم , استفاده از آب مصرفی در بخش کشاورزی با حداکثر بهره وری است ،ضروری است «بهره وری آب کشاورزی» به عنوان یک عامل موثر در برنامه ریزی ها و تصمیم گیر ی های آتی کشور مدنظر قرار گیرد. یا به گفته آقای کوفی عنان (دبیر کل اسبق سازمان ملل متحد) بایک انقلاب آبی در کشاورزی حداکثر محصول را در واحد حجم آب (بهره وری بیشتر از هر قطره آب) بدست آوریم.
بهره وری چیست؟
Productivity
بهره وری = کارآیی + اثربخشی
بهره وری = انجام درست ، کار درست
شاخص بهره وری آب کشاورزی
به طور کلی بهره وری آب کشاورزی از دیدگاه های مختلفی مورد بررسی قرار می گیرد که هیئت وزیران بنا پیشنهاد مشترک وزارتین جهاد کشاورزی ونیرو وبه استناد ماده 25 قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی ومنابع طبیعی –مصوب 1389-شاخص بهره وری آب کشاورزی را درسال 1392 به شرح زیر تصویب نمود.
الف:شاخص بهره وری فیزیکی آب کشاورزی: مقدارمحصول تولید شده(کیلوگرم) به مقدارآب مصرفی کشاورزی (مترمکعب)(CPD)
ب:شاخص بهره وری اقتصادی(ریالی) آب کشاورزی: سودخالص محصول تولید شده(ریال) به مقدارآب مصرفی کشاورزی (مترمکعب)(NBPD)
4
بهره وری = کارایی + اثربخشی
پایش بهره وری
الزامات پایش بهره وری آب کشاورزی
1- اندازه گیری حجم آب مصرفی
نصب لوازم وتجهیزات مناسب اندازه گیری حجم آب مصرفی در همه واحد های تولیدی
اندازه گیری و ثبت مقادیر وصحه سنجی وتنظیم گزارش آب مصرفی به تفکیک واحدهای تولیدی
2-اندازه گیری تولید محصولات کشاورزی
تهیه برنامه جامع وعملیاتی اندازه گیری تولیدات محصولات کشاورزی در کلیه واحد های تولیدی
اندازه گیری و ثبت مقادیر وصحه سنجی وتنظیم گزارش تولید محصولات کشاورزی به تفکیک واحدهای تولیدی
میلی متر
مقایسه پتانسیل بارندگی و تبخیر سالانه ایران و جهان
بارندگی ایران کمتر از یک سوم بارندگی جهان است
در حالیکه پتانسیل تبخیر ایران سه برابرپتانسیل تبخیر جهان است
توزیع زمانی بارندگی درایران
حدود 75 درصد بارندگی در فصول غیر آبیاری
H-R-Janbaz
8
توزیع مکانی بارندگی برحسب استانهای ایران
3: تبیین راهکارها ، برنامه ریزی و اجرای عملیات ارتقای بهره وری
از طریق بهینه سازی مصرف آب کشاورزی
از طریق افزایش تولید در واحدسطح در مزارع وباغات
از طریق بهینه سازی مصرف آب کشاورزی
مشارکت اصولی بهره برداران وواگذاری امور تصدیگری به آنها
افزایش راندمان آب در مراحل انتقال، توزیع و پخش درمزرعه (آبیاری)
تعادل در سرمایه گذاری وهمزمانی اجرا
تکمیل شبکه های آبیاری وزهکشی
توسعه سطح زیر کشت اراضی زراعی وباغی به روشهای نوین ومناسب آبیاری
تجهیز ونوساری ویکپارچه سازی اراضی
تجهیز منابع آب به ابزارهای اندازه گیری مناسب
تحویل حجمی آب در زمان ومکان مورد تقاضا
تامین آب مطمئن در شرایط فیزیولوژیک گیاه
ترویج یافته های تحقیقاتی در استفاده از آب وآبیاری
بازچرخانی آب در دشت ها
استفاده از آب شیرین کن ها برای کاهش آب آبشویی
به روز رسانی وعملیاتی نمودن سند ملی الگوی مصرف بهینه آب کشاورزی
گسترش ایستگاه های هواشناسی کشاورزی
اصلاح باورعمومی بهره برداران در عملیات آبیاری،دورآبیاری وفصل آبیاری
اصلاح الگوی کشت ،کاشت گیاهان کم مصرف ومقاوم به کم آبی
اصلاح تاریخ کشت متناسب با شریط اقلیمی وسازگار با تغییر اقلیم
گسترش کشت راتون در شالیزارهای مستعد
استفاده از مالچ ها برای کاهش تبخیر از سطح خاک
استفاه از مواد پوشششی گیاهی برای کاهش تعرق
مبارزه اصولی وکارآمد با علفهای هرز
ارتقای دانش تخصصی بهره برداران از آب وخاک
پایش کیفیت زه آب خروجی از زهکش ها ی مورد استفاده دربازچرخانی آب
از طریق افزایش تولید در واحدسطح در مزارع وباغات
عملیات به زراعی وگسترش مکانیزاسیون کشاورزی
عملیات به نژادی وگسترش استفاده از واریته های پربازده
توسعه کشت درهم محصولات کشاورزی در اراضی خرد
اصلاح و افزایش حاصلخیزی خاک
مبارزه اصولی وکارآمد با علفهای هرز
مبارزه اصولی و موثر با آفات وبیماریهای گیاهی
کاهش ضایعات محصولات کشاورزی باگسترش صنایع تبدیلی وتکمیلی درقطب های کشاورزی
استفاده از ضایعات محصولات کشاورزی با گسترش صنایع تبدیلی وتکمیلی
گسترش انبارهای سردوگرم وبسته بندی محصولات کشاورزی درقطب های تولیدی
استفاده بهره ور از زائدات کشاورزی
اصلاح الگوی مصرف موادغذایی
اعمال مدیریت ریسک برای کاهش خسارت در بروز حوادث غیر مترقبه
بهره وری = انجام درست + کار درست
مدیریت
ماشین
سرمایه
دانش وفن
……
توسعه صنعتی
امنیت اجتماعی
عوامل موثر بر تولید
نقش تعاونی تولید در افزایش بهروری عوامل تولید
خاک :
ساماندهی زمین کشاورزی (1)
تجهیز و نوسازی مزارع (2)
مطالعه حاصلخیزی خاک
مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی دقیق
معرفی الگوی کشت اقتصادی
رعایت تناوب زراعی
اصلاح و احیاء اراضی کشور
استفاده صحیح از مکانیزاسیون
حفظ و نگهداری خاک
آموزش بهره برداران
1– ساماندهی زمین با اراضی: از طریق یکپارچه سازی اراضی پراکنده بهره برداران قطعات هندسی اقتصادی
2-تجهیز و نوسازی مزارع : از طریق تسطیح و قطعه بندی هندسی مزارع و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی و…
آب :
ساماندهی منابع آب
معرفی ارقام مقاوم به خشکسالی
اقدام برای افزایش راندمان انتقال آب
آموزش بهره برداران برای استفاده صحیح از آب
اقدام برای افزایش راندمان آبیاری
اجرای طرحهای آبخیزداری در حوزه شرکت
اقدام در جهت برقی کردن چاهها
شناسایی و معرفی ارقام کم مصرف آب
انتخاب الگوی کشت مناسب
بهسازی منابع آب
مدیریت
افزایش فنون و اطلاعات اعضا
توزیع نشریات و مشارکت در مراسم کشاورزی
تشویق اعضا برای حضور مستمر در مزرعه و نظارت بر امور بهزراعی
ایجاد ارتباط بین اعضا و بازار
تشویق اعضا برای شرکت در کلاس های آموزشی
هماهنگی بین تصمیمات شرکت و مدیریت برای انتخاب الگوی کشت
صدور دفترچه عضویت و دفترچه آموزش
تشویق اعضا برای تهیه بستر مطلوب کشت
آشنایی اعضا به مولفه های اقتصاد کشاورزی
آموزش روش های صحیح مدیریت مزرعه
سرمایه
سرمایه گذاری شرکت در زمینه بازاریابی محصولات
مشارکت سرمایه اعضا و راه اندازی صنایع چینی
مساعدت شرکت به بهره برداران کم سرمایه در زمان کشت
اخذ تسهیلات بانکی و کمک به بهره برداران کم سرمایه
تشویق اعضا برای سرمایه گذاری در امور زیربنایی
ترویج روحیه مشارکت بین اعضا در زمینه سرمایه گذاری مشارکتی
هدایت سرمایه اعضا برای بهره برداری مطلوب
افزایش تولید محصولات و افزایش در آمد
جمع آوری سرمایه های کوچک و سرمایه شرکت
نیروی کار
مبارزه به موقع با علفهای هرز برای حذف نیروی کاردستی
اقدامات موثر فنی و خدماتی برای کاهش هزینه ها به ویژه کارگری
آموزش فنی نیروی کارعامل در مزارع
ترویج روشهای نوین کشت در جهت کاهش هزینه کارگری
حضور در مزارع و ایجاد ارتباط با نیروی کار شاغل در مزارع
مکانیزاسیون مطلوب در جهت کاهش هزینه کارگری
ساماندهی اراضی در جهت کاهش هزینه کارگری
انتقال تکنولوژی جدید به ویژه بذور اصلاح شده در جهت کاهش دستمزد
با تشکر از شما