پاورپوینت بررسی معماری مجموعه ورزشی آزادی-عبدالعزیز فرمانفرمائیان

بررسی معماری مجموعه ورزشی آزادی اثر عبدالعزیز فرمانفرمائیان

معرفی پروژه
استادیوم آزادی، با معیارهای بین المللی و برای بازی های آسیایی ۱۹۷۴با مساحت ۱۴۱،۰۰۰ متر مربع در مجموعه ورزشی آزادی ساخته شد.
طراحی و ساخت این ورزشگاه را عبدالعزیز فرمانفرماییان به عهده گرفت و در تاریخ ۲۶ مهر ۱۳۵۰ گشایش یافت و در ۱۰ شهریور ۱۳۵۳ و همزمان بابازی های آسیایی سال ۱۹۷۴ (میلادی) تهران افتتاح شد.

معرفی معمار
عبدالعزیز فرمانفرمائیان متولد سال ۱۲۹۹ جزو نخستین نسل از معماران تحصیل کرده ایرانی در خارج از کشور به شمار می رود. وی دوران تحصیل خود را در دانشکده “بوزار” پاریس گذراند و سپس به ایران بازگشت.
عبدالعزیز در ابتدا کارش را در گاراژ پدرش آغاز نمود، چنانچه در آنجا به طراحی منازل شخصی برای اقوام و دوستان می پرداخت. لذا برای فرار از این تنگنا از دولت درخواست نمود تا به طراحی و ساخت بناهای دولتی و عمومی بپردازد.
در ادامه، توانست با برپایی دفاتر “مهندسین مشاور” عرصه ای را برای ورود معماران جوان و ایرانی فراهم سازد. همچنین، وی فعالیت های گسترده ای در زمینه ساختمان های اداری، مسکونی، بهداشتی، تجاری و تاسیسات شهری داشته است.

استادیوم آزادی در زمان پهلوی دوم در غرب تهران، به منظور برگزاری هفتمین دوره بازی های آسیایی تهران در سال ۱۹۷۴ میلادی مقارن با ۱۳۵۳ شمسی با معیارهای بین المللی در غرب شهر تهران ساخته شد.

مساحت
مساحت تقریبی این مجموعه ۴۶۰ هکتار بوده که از این میان ۴۰۰ هزار مترمربع به فضای ساختمان ها، ۱۴۵ هکتار به جنگل، ۴۵ هکتار به چمن تزئینی و ۸ هکتار نیز به زمین های چمن ورزشی اختصاص یافته است.
این مجموعه بزرگ ورزشی علاوه بر قابلیت اجرای اکثر رشته های ورزشی، محلی مناسب برای برگزاری جشن ها، گردهمایی و مراسم مختلف و همچنین تشکیل اردوهای ورزشی است.

ریزفضاها
قسمت های مختلف مجموعه ورزشی آزادی عبارتند از:
• استادیوم یکصد هزارنفری فوتبال
• استادیوم دوچرخه سواری
• پیست های اتومبیلرانی، موتورسواری و کارتینگ
• زمین های تمرینی فوتبال شماره۲ برای آقایان و شماره ۳ برای بانوان
• زمین شماره ۴ برای بیسبال و کری کت
• کمپ تیم های ملی فوتبال و فوتسال
• زمین های تنیس
• استخر قهرمانی و آموزشی شنا
• زمین های تمرین تیر وکمان برای اعضای تیم ملی جانبازان به صورت جداگانه
• تالار ۱۲ هزار نفری
• سالن کشتی (خانه کشتی)
• سالن والیبال
• سالن بسکتبال
• سالن وزنه برداری
• دریاچه برای قایقرانی و اسکی روی آب

• رستوران
• خوابگاه شماره های ۱و ۲
• مانژ سوارکاری
• ایستگاه آتش نشانی
• ساختمان اداری
• هتل المپیک
• استخر آب درمانی و سونا
• سالن بدنسازی
• جاده تندرستی (دور دریاچه)
•آکادمی ووشو
•تراپ اسکیت
•پیست دوچرخه سواری
•پیست اسکیت
•سالن بیلیارد
•کونگ فو و هنرهای رزمی

ساختمان ها اداری مجموعه ورزشی آزادی
ساختمان سه فدراسیون والیبال، کونگ فو و تیراندازی و همچنین ساختمان انجمن ورزش ها هوائی و برج قایقرانی نیز در این مجموعه قرار دارد.

ابعاد زمین ۱۱۰ مترمربع در ۷۵ مترمربع است.
 این ورزشگاه  برای  ۹۰٫۰۰۰ تماشاچی طراحی کرد و در بازی های حساس تا ۸۵٫۰۰۰ نفر  می توانند در  آن حضور یابند.
ورودی ورزشگاه

این ورزشگاه پیش از انقلاب ورزشگاه آریامهر خوانده می شد و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، آزادی نام گرفت.
نخستین مسابقه فوتبالی که در این ورزشگاه برگزار شد، بازی دوستانه بین دو تیم پرسپولیس و کروزیرو در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۵۰ بود که با پیروزی ۴ بر ۲ کروزیرو به پایان رسید.جالب است که در بین دونیمه یکی از خوانندگان محبوب پاپ ایران (عارف) در آن زمان برنامه اجرا کرد.

در جاهایی که هزینه و زمان کم ساخت مطرح باشد، برای ساخت استادیوم ها از روش سازه هسته خاکی بهره برده می شود. در این روش راهروها و فضاهای خدماتی ورزشگاه با سازه های بتنی ساخته شده و سپس برای شکل گیری سکوها روی این سازه ها با خاک به شکل خاکریز پُر می شود. استادیوم آزادی با این روش ساخته شد.

این ورزشگاه در واقع بخشی از مجموعه ورزشی آزادی است، که بازی های خانگی تیم ملی فوتبال ایران و همچنین دو تیم بزرگ پایتخت نشین استقلال و پرسپولیس در این ورزشگاه برگزار می شود.

ایده طراحی
استادیوم المپیکو یونیورسیتاریو به گفته عبدالعزیز فرمانفرماییان، ایده اصلی طراحی ورزشگاه آزادی بوده است. بعد از لغو میزبانی بغداد در المپیک ۱۹۶۰میلادی و میزبانی مکزیک، ساخت استادیوم المپیک مکزیکوسیتی در زمان کوتاه و با هزینه کم ساخته شد.

شبیه ترین برادرِ ورزشگاه آزادی در بین برادران هسته خاکی اش، استادیوم اوتزن اورگان است که در سال ۱۹۶۷ ساخته شد.

معرفی ایده
اوایل دهه۶۰ میلادی بود که فرمانفرمایان به مکزیک سفر کرد. معماری در این کشور رو به پیشرفت بود و معماران ساختمان های مهمی در آن سال های ساخته بودند. یکی از این ساختمان ها، استادیوم دانشگاه مکزیکوسیتی بود. استادیومی با طرح کوه آتشفشان که زمین چمن درست در میان آن – جایی که مواد مذاب از آن خارج می شوند- ساخته شده بود.
ایده استادیوم مکزیکوسیتی برای فرمانفرمایان بسیار جذاب بود. این ایده را در گوشه ذهنش بایگانی کرد تا اگر روزی قرار شد استادیومی بسازد، این ایده را مبنای طراحی اش قرار دهد. خیلی زود روز موعود فرا رسید. پیشنهاد ساخت استادیوم صدهزار نفری آزادی در دره کَن به عبدالعزیز فرمانفرمایان داده شد. فرمانفرمایان ایده استادیوم مکزیکوسیتی را از بایگانی ذهنش بیرون کشید و روی کاغذ پهن کرد. دره کن بهترین جا برای ساخت استادیوم بود.
همه چیز برای فعال شدن آتشفشان آماده بود. تنها مشکل پروژه عظیم طراحی و ساخت استادیوم بودجه ۸۰میلیون تومانی آن بود. بنابراین تصمیم گرفتند به جای به کارگیری بتن در استخوان بندی بنا، از خاک فشرده استفاده کنند.
خاک برداری این طرح به مهندس علیرضا رادپی سپرده شد. همزمان با خاک برداری بود که ایران به عنوان میزبان هفتمین دوره بازی های آسیایی انتخاب شد. همین اتفاق تیم سازنده مجموعه را تحت فشار قرار داد.
مجموعه باید تا ۱۷ماه آینده آماده بهره برداری می شد. تیم طراحی این پروژه به مدیریت مهندس فرمانفرمایان، از دفتر S.O.M ایالت کالیفرنیا خواستار خرید نقشه های از پیش طراحی شده یک استادیوم ورزشی با ویژگی های مشابه شدند. استانداردهای کمیته ملی المپیک هم باید در جزء جزء سازه رعایت می شد تا رکوردهای ورزشکاران جابه جا نشود.
پس با یک پیمانکار فرانسوی به نام شرکت «بوئینگ» مذاکره کردند و مهندسی از سوی این شرکت، با در نظر گرفتن نکات جدید، طرح دیگری ارائه داد. به هر روی، استادیوم ۱۰۰هزار نفری که بعد از انقلاب اسلامی به آزادی تغییر نام پیدا کرد، در زمان تعیین شده افتتاح شد.

طراحان ورزشگاه دانشگاهی اوتزن اورگان، اسیکمور اوگینز و مریل در طراحی ورزشگاه آزادی هم به فرمانفرماییان مشاوره دادند.

عبدالعزیز فرمانفرماییان هم در مصاحبه هایش گفته بود که قصد طراحی ورزشگاهی با سازه بتنی یا فلزی را داشت، اما محدودیت های شدید مالی ناشی از وضع اقتصادی کشور و وقایع وقت در مدیریت ورزش کشور و محدودیت زمانی باعث انتخاب این شیوه برای ساخت ورزشگاه آزادی شده است.

مجموعه ورزشی آزادی دارای سالن های چندمنظوره، سالن ۱۲ هزار نفره و دریاچه مصنوعی، زورخانه سه گودی، مسجد و سالن ۱۲ هزار نفری و استادیوم ۴۰ هزار نفری است. زمین بازی این ورزشگاه از چمن و اطراف آن یک پیست دومیدانی در ۸ ردیف از جنس تارتان قرار دارد.

قسمت غربی ورزشگاه و ضلع جنوبی، جایگاه ویژه است و جایگاه گزارشگران صدا و سیما، در جنب راست با ظرفیت ۸۵ نفر ساخته شده است.

طرح ورزشگاه براساس دید کامل برای همه تماشاچیان در نظر گرفته شده است، به طوری که بیشترین دید تماشاچی از مرکز زمین در شمال و جنوب ۱۳۶ متر و در شرق و غرب ۱۲۶ متر است.

زمان تخلیه این ورزشگاه ۱۱ دقیقه محاسبه شده است. تونل ها و راهروهای ورزشگاه به گونه ای پیش بینی شده اند که وسایل نقلیه مانند آتش نشانی، تمیزکاری و همچنین کانتینرهای مخصوص تلویزیون می توانند در هنگام لزوم تا نزدیک جایگاه بیایند.

ورزشگاه آزادی تهران، از نظر استانداردها و ضوابط کنفدراسیون فوتبال آسیا، دارای نمره A است.خاک مورد نیاز برای ساخت سازه آزادی از محل حفر دریاچه مجموعه و تخریب چند تپه موجود در مجموعه تامین شده که قطعات عظیم بتنی هم به حجم این خاک اضافه شده است.

طبق گزارشی که در مهرماه سال ۱۳۹۲ در بلیچر رپورت منتشر شد، ورزشگاه آزادی در میان ۲۰ ورزشگاه برتر جهان جای گرفت.این ورزشگاه برای مدت زیادی در رسانه های مطرح جهان از جمله گاردین به عنوان یکی از بزرگ ترین ورزشگاه های جهان مطرح بود.

بازسازی و مرمت این ورزشگاه صد هزارنفری در خردادماه سال ۱۳۸۱ به مدت یک سال و توسط شرکت سیمان رزین انجام شد.
بازسازی این ورزشگاه یا به اصلاح باززنده سازی آن نزدیک به ۱۶۰ میلیارد تومان هزینه داشته است؛ این مبلغ صرف استحکام بخشی این استادیوم شده است. در این بازسازی سکوهای طبقه اول به طور کامل عایق کاری و رختکن های موجود بازسازی شد.

گنجایش این استادیوم حدود ۹۰ هزار نفر است که از این تعداد ۳۵ هزار نفر در طبقه پایین و ۵۵ هزار نفر در طبقه بالا جای می گیرند،  اما در حالت فشرده گنجایش ۱۰۰ هزار نفر را دارد

استادیوم آزادی بزرگترین ورزشگاه خاورمیانه و چهارمین ورزشگاه بزرگ در آسیا است.
. در فرآیند باززنده سازی این ورزشگاه نمایشگر ورزشگاه بازسازی شد و به صورت یک نمایشگر رنگی درآمد و همزمان با بازی ایران – آلمان مورد بهره برداری قرار گرفت.ورزشگاه آزادی مشعلی زیبا دارد که در ضلع شرقی استادیوم قرار گرفته است.

این ورشگاه محل پارک برای ۴۰۰ وسیله نقلیه به  صورت سرپوشید و  ۷ هزار جای پارک در بیرون از ورزشگاه دارد. ایستگاه مترو  ورزشگاه آزادی در  کنار این ورزشگاه واقع است .

روشنایی زمین و ورزشگاه توسط ۴ عدد برج که در شمال غربی، شمال شرقی، جنوب  غربی و جنوب شرقی ورزشگاه قرار دارند تامین می شود.
در بالای این برج ها از  چراغ های گازی و مری کوری و تنگستن هالوژن استفاده شده که سطح نوری برابر  ۱۶۵۰ لوکس در سطح زمین تولید می کنند. سیستم صوتی ورزشگاه غیرمتمرکز و برای هر جایگاه ورزشگاه از تعدادی بلندگو در جهت های مختلف استفاده شده است.
روشنایی زمین

نمایشگر یا اسکوربرد ورزشگاه در ابتدا به صورت متنی و تک رنگ بود اما سپس  بازسازی و به صورت یک نمایشگر رنگی درآمد و همزمان با بازی ایران – آلمان  مورد بهره برداری قرار گرفت.ابعاد کل این نمایشگر ۵٫۷ در ۲۰ متر و قسمت نمایشگر رنگی ۲۰٫۷ × ۴٫۱۴ متر  است و تفکیک پذیری آن ۲۷۸× ۵۷۶ است. همچنین این نمایشگر قابلیت نمایش ۷٫۱۶  میلیون رنگ را دارد

 مجموعهٔ ورزشی آزادی تهران هم اکنون با دارا بودن سالن های چند منظوره، سالن دوازده هزار نفری و  دریاچه مصنوعی یکی از بی نظیرترین مجموعه های ورزشی آسیاست. در تاریخ ۲۴  مهر ماه ۱۳۸۶ نیز کلنگ ساخت استادیوم چهل هزار نفری فوتبال سرپوشیده ویژه  بانوان در ضلع شمال غربی دریاچه توسط مهندس علی آبادی معاون رییس جمهور و  رییس سازمان تربیت بدنی به زمین زده شد.

طراحی استادیوم به  گونه ای است که تماشاچیان دید کافی نسبت به زمین داشته باشند. بدین منظور  حداکثر فاصله تماشاچی از مرکز زمین به سمت شمال و جنوب ۱۳۶ متر و به سمت  شرق و غرب ۱۲۶ متر است.
زمین بازی در اولین مرحله ساخت توسط چمن طبیعی و  مطابق آخرین استانداردهای بین المللی فرش شده است. در اطراف چمن یک پیست دو  میدانی در ۸ ردیف و جنس تارتان احداث شده است. 

استادیوم دوچرخه سواری
این استادیوم که در جنوب غربی استادیوم صدهزار نفری قرار دارد، با گنجایش ۲۵۰۰تماشاگر و جایگاه ویژه برای مقامات و خبرنگارها، یکی از بزرگ ترین و مجهزترین استادیوم های دوچرخه سواری خاورمیانه است.
زمینی به مساحت ۶۵۰۰ مترمربع زیربنای این استادیوم دوچرخه سواری است که دوچرخه سوارها ۳۳۳ متر را برای دورزدن آن رکاب می زنند. این استادیوم مدتی بعد از برگزاری بازی های آسیایی آسیب دید و ۲۷ سال با همان وضعیت به حال خود رها شد تا خرداد ۸۵ که دوباره بازگشایی شد.

سالن های والیبال و بسکتبال
سالن والیبال در جنوب شرقی مجتمع پنج سالنه و سالن بسکتبال در شمال آن، هر دو با ابعاد ۷۲در۴۴متر ظاهری شبیه هم دارند. برای هر بازی بسکتبال یا والیبال، ۳هزار تماشاچی می توانند سالن ها را پر کنند.

دریاچه مصنوعی
قصه ساخت دریاچه و استادیوم صدهزار نفری به هم گره خورده است؛ خاکریزهای استادیوم حاصل خاک هایی است که از زمین این ناحیه برداشته شد و فکر راه اندازی دریاچه مصنوعی آزادی را به ذهن معماران مجموعه انداخت. این دریاچه به طول ۱۲۰۰ متر و عرض ۱۸۰ متر و عمق متوسط ۴ متر، محل برگزاری مسابقات کایاک، کانو، کاناپلو و اسکی روی آب است. دو جاده تندرستی که بیشتر ویژه پیاده روی هستند هم در بالا و پایین دریاچه طراحی شده اند.
سالن های والیبال و بسکتبال
دریاچه مصنوعی

پیست اتومبیل رانی و موتورسواری
مسابقات رسمی اتومبیل رانی در زمینی به مساحت ۸۰۰در۴۰۰ متر برگزار می شود. هزار تماشاگر از نزدیک می توانند شاهد مسابقات اتومبیل رانی باشند.

پیست کارتینگ
یکی از هیجان انگیزترین بخش های مجموعه ورزشی آزادی، پیست کارتینگ این مجموعه است. طراحی و ساخت این پیست حدود ۱۰ سال پیش توسط شرکت ایتالیایی CRG انجام شد. حالا عاشقان سرعت و هیجان با ماشین های کوچک شان در طول ۸۰۰ متری پیست با هم مسابقه می دهند و «سرعت را بدون مخاطره تجربه می کنند». این شعار کارتینگ آزادی است. در این پیست مجهز و استاندارد، تجربه سرعت حتی برای کسانی که گواهینامه رانندگی ندارند هم دست یافتنی است.
پیست اتومبیل رانی و موتورسواری
پیست کارتینگ

زمین تنیس
بین مجتمع پنج سالنه و کمپ تیم های ملی، ۱۸زمین روباز تنیس به ابعاد ۲۰در۴۰ متر ساخته شده اند. ۱۰زمین برای آقایان، ۶زمین برای خانم ها و ۲ زمین هم برای خانواده ها. این زمین ها برای تمرین تنیس بازان طراحی شده اند، به همین دلیل تماشاگران جایی برای نشستن ندارند.

هتل المپیک
ساختمانی که امروز هتل المپیک نام گرفته، برای استقرار خبرگزاری ها و اهالی مطبوعات و در کل سر و سامان دادن به امور اداری بازی های آسیایی ۱۹۷۴ تهران ساخته شد. بعد از پایان مسابقات و در واقع بعد از پیروزی انقلاب، کارکنان سازمان تربیت بدنی در این ساختمان مستقر شدند و تا پایان دهه۷۰ هم آنجا ماندند.  بعد از انتقال این سازمان به ساختمان جدید، پروژه بازسازی این ساختمان و تبدیل آن به هتل المپیک شروع شد. هتلی چهار ستاره با ۹۷ اتاق دوبلکس و ۳سوئیت رویال، آمفی تئاتری با گنجایش ۶۰۰ نفر و امکانات بسیاری از جمله سالن های بدنسازی، استخر، سونا و زمین فوتبال، که برای اقامت ورزشکاران ایرانی و خارجی مهیا شده است.
هتل المپیک
زمین تنیس

سالن ۱۲ هزار نفری
سالن ۱۲ هزار نفری یا سالن ورزش ها برای برگزاری مسابقات والیبال، فوتسال، کشتی، ژیمناستیک و ورزش هایی از این دست که زمین آنها تفاوت چندانی با هم ندارند، ساخته شده است.

تا قبل از انقلاب، قهرمانان پاتیناژ هم در همین سالن با هم رقابت می کردند که در دهه فجر سال ۸۲ دوباره سالن برای برگزاری این مسابقات آماده شد و از آن به بعد در هر بازه ای که در سالن ورزش ها مسابقه ای برگزار نشود، سالن را منجمد می کنند و در اختیار پاتیناژسوارها قرار می دهند. مساحت سالن ۱۲هزار نفری ۲۰هزار مترمربع است.
سالن ۱۲ هزار نفری

سقف مسطح سالن روی چهار ستون به قطر ۵.۴متر قرار گرفته که فاصله هر یک از این ستون ها از کف تا سقف ۲۲ متر است. سیستم برق رسانی سالن هم از داخل همین ستون ها رد شده و جریان برق بعد از عبور از داخل ستون ها و رسیدن به سقف، با انشعاب های متعدد به بخش های مورد نیاز می رود.
از دیگر امکانات مجموعه ورزشی آزادی با ۳۸ سال قدمت، می توان به مجموعه استخرهای شنا (استخر قهرمانی، استخر شیرجه و استخر تمرینی) ، استخر آب درمانی، سالن های کشتی، وزنه برداری، تیراندازی و ووشو، زمین بیس بال و کریکت، پیست اسکیت و مجموعه تراپ اسکیت اشاره کرد.

استخر سرپوشیده
کالبد بنا،به شکل مکعب مستطیلی از شیشه و اندود بتنی(سیمانی)به رنگ سفید مایل به کرم رنگ می باشد.سقف،با پیش امدگی عظیم،بر روی ستون های که به صورت نمایان درفضای پیرامونی بنا طراحی شده اند،قرار گرفته است.عناصر سازه ای در این بنا،شاخص و بخشی از نما را تشکیل می دهند.
بررسی برنامه عناصر فضایی بنا
ایجاد فضایی با عملکرد ورزشی،برای برگزاری مسابقات ورزشی درسطوح داخلی و بین المللی با تجهیزات استانداروخدمات رفاهی،فنی وپشتیبانی ازنیازهای اصلی طرح ،بوده است.
عناصر فضایی درپلانی ازادو به صورت متقارن سامان دهی ودردوطبقه توزیع شده اند.عناصرسازه ای درخارج از فضاهای داخلی قرارگرفته اند.

سالن استخرها،با ظرفیت سه هزارنفرتماشاچی برای برگزاری مسابقات شنابه مساحت17794متر مربع دردو طبقه،احداث شده است.در طبقه همکف،سراسر ورودی تشریفاتی و فضاهای خدماتی مربوطه(سرویس های بهداشتی وتریا)و فضاهای ارتباطی که دسترسی به جایگاه تماشاچیان را فراهم می سازد،قرار دارند.نیم طبقه این فضا،با دوجایگاه شمالی-جنوبی،برای استقرار1300نفر تماشاچی،طراحی شده است.
زیرزمین به استخرهای بزرگ شنا،شیرجه و سرویس های بهداشتی،رختکن،سونا،اتاق های خبرنگاران،رادیو و تلویزیون و اتاق کنترل بخش پزشکی،اختصاص یافته است.بخش تصفیه خانه استخرها وتجهیزات با امکان نمایش تلویزیونی شناگران در زیر اب،درپایین ترین سطح،طراحی شده است.
در سالن استخرها،استخربزرگ شنابه ابعاد50در26متربا ده خط شناواستخر دیگری مخصوص شیرجه،به ابعاد26در10متر،به فاصله6.20متر از یکدیگر با امتداد محور طولی استخرها درراستای محور شرقی-غربی استقرار یافته اند.فاصله استخرها از بدنه سالن به ترتیب6.00و7.50متر است.سکوهای تماشاچیان در ترازهای7.00+تا12.00+متر(نسبت به تراز کف استخرها)قرارگرفته اند.
فضای تقسیم اصلی در بخش مرکزی پلان و به صورت مستطیلی به ابعاد10در12متر طراحی شده است.در امتداد این فضای تقسیم،راهرویی به عرض هشت متر دسترسی به راهروهای شرقی-غربی مجاور جایگاه تکماشاچیان را،فراهم می سازد.
دسترسی از طبقه همکف به دو جایگاه شمالی و جنوبی تماشاچیان در نیم طبقه اول،از طریق چهارپلکان باپاگرد مدور،که در چهار گوشه سالن طراحی شده اند،امکان پذیر است.

جایگاه تماشاچیان،در دو بخش شمالی و جنوبی،از نه ردیف صندلی موازی که به فاصله9/0متر از یکدیگر قرار دارند،تشکیل شده است.ارتباط جایگاه های شمالی و جنوبی،از دو راهرو بهعرض20/2متر که به موازات بدنه های شرقی و غربی سالن قرار دارند،فراهم شده است.این راهرو،ضمن ایجاد دسترسی به ردیف صندلی ها،در مواقع ورود و خروج به سالن،به ویژه خروج یکباره جعمیت از سالن،موجب خروج ایمن و به دور از ازدحام جمعیت وخطرات ناشی از ان می شود.
ارتفاع سقف این فضا،معادل بیست متر است.این ارتفاع نصب سکوهای شیرجه به ارتفاع یک تا ده متری را،بر فراز استخرشیرجه،ممکن کرده است.ارتفاع زیاد سقف و ابعاد سالن استخرها،سالن را به فضایی وسیع،یکدست و متناسب باعملکرد مجموعه،تبدیل کرده است.اسکلت بتنی سقف،در سالن اصلی،نمایان است.دیواره های شیشه ای که در چهار طرف ساختمان از ارتفاعی مشخص تا زیر سقف طراحی شده اند،روشنایی جایگاه تماشاچیان،راهروها و سراسری ورودی را،تامین می کنند.کاربرد شیشه اینه ای،از عبورنور زیاد به داخل،جلوگیری کرده و دیده شدن درون ساختمان را از بیرون،غیر ممکن می کند.

درزیرزمین ،اتاق های خبرنگاران مطبوعات و رادیو و تلیزیون در بخش زیرین جایگاه شمالی قرار گرفته اند.در جنوب غرب این طبقه،استخر تمرینی به ابعاد50در11متر و در جنوب ان رختکن ها،سرویس های بهداشتی و سونا،استقرار یافته اند که دسترسی به انها از پلکان واقع در فضای تقسیم ورودی اصلی،فراهم شده است.

تدابیربه کار رفته برای کنترل صوت در این بنا،به گونه ای طراحی شده است که صدای برگشتی رابه حداقل می رساند.ملاحظات عملکردی،تاسیساتی و سازه ای اولویت خاصی در این بنا داشته و بدین جهت،موجب توزیع عملکردی فضا،رعایت سادگی و عدم کاربرد تزیینات در طرح فضاها شده است.یکی ازنکات مهم در طرح ساختمان،هماهنگی کامل سیستم سازه ای وتاسیساتی با طرح معماری بنا می باشد که در نهایت فضایی وسیع ویکپارچه با استفاده از فناوری مدرن،خلق شده است.

ساختمان دارای چهار نمای مشابه،حاصل از ترکیب بدنه های صلب و شفاف می باشد.تقسیم بندی بازشوها،تاکیدی برتناسبات عمودی است که حجم بنا و بدنه صلب و ممتد با تناسبات افقی ان تعدیل می کنند.پیش امدگی سقف،باعث سایه اندازی برنما شده و تضاد شدیدیاز نور و سایه را بر بدنه ها،ایجادمی کند؛به گونه ای که احساسی از تعلیق وسبکی را ایجاد کرده وچنین می نماید که سقف سنگین،بردیواره ای ازشیشه استوارشده است.

برخی از اوصول اولیه معماری مدرن،مانند طراحی نمای ازاد،رهایی معماری از قید های سازه ای،پنجره های نواری و نظایران،درطراحی نماهای این بنا مورد توجه و تاکید قرارگرفته است.

https://www.kojaro.com/2018/11/12/166274/%D8%AD%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C/
http://pedramtajvidi.ir/post-64
https://archawpress.org/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1/
https://memari.online/33513/%D8%A2%D8%AA%D8%B4%D9%81%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%8A%D8%B2%D8%9B-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4/
https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/tehran/azadi-stadium
https://razheh.com/buildings/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%B1%20%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%87%20%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%20%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C%20%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%20%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86