پاورپوینت بافت های مساله دار شهری

بسم الله الرحمن الرحیم
بافت های مساله دار شهری
1
نویسنده : فهیمه فدائی جزی
Informal settlement سکونتگاههای غیررسمی
Low income settlements سکونتگاههای افراد کم درامد semi permanent settlements سکونتگاههای نیمه دائم وموقتی
Shanty town سکونتگاههای الونکی
Spontaneous settlement سکونتگاههای خودرو
Unauthorized settlements سکونتگاههای غیرمجاز
Unplanned uncontrolledسکونتگاههای برنامه ریزی نشده uncontrolled settlementsسکونتگاههای کنترل نشده
هادی زاده بزاز :19،1382)

بافت مساله دارشهری چیست ؟
بافت های حاشیه ای ، بافت هایی هستند که بیشتر در حاشیه شهرها و کلانشهرهای کشور قرار دارند و خارج از برنامه رسمی توسعه شکل گرفته اند .ساکنین این بافت ها را گروه های کم درآمد و مهاجران روستایی و تهیدست شهری تشکیل می دهند.این بافت های خودرو که با سرعت ساخته شده اندفاقد ایمنی ،استحکام ،امنیت اجتماعی ،خدمات و زیرساخت های شهری می باشند .(حبیبی و همکاران:1393 ،57)

2

3
ویژگی های مهم کالبدی محلات حاشیه نشین :
اعتماد:4-9 :1382

4
ویژگی های مهم کالبدی محلات حاشیه نشین :
اعتماد:4-9 :1382

5
تهران: نمونه موردی دره فرحزاد
اغلب ساکنین مهاجرین روستایی و مهاجرین (افغانی و پاکستانی) هستند و این منطقه بدون برنامه ریزی ونظارت مدیران شهری، نداشتن فرهنگ شهرنشینی ساکنین و ناهماهنگی میان سازمانهای ارائه دهنده خدمات شهری، شکل گرفته و در چند سال اخیر گسترش یافته است و در نهایت رویکرد توانمندسازی به عنوان رویکرد مطلوب در ساماندهی حاشیه نشینی در دره فرحزاد ارائه شده است.(حق پناه و همکاران :1392،1)
تهران: مناطق حاشیه ای در پاکدشت، قیام دشت، احمدآباد، حسن آباد، خلیج، بادامک و رامینک ،دره فرحزاد.

6
کرج: زورآباد (اسلام آباد).
محله آلونک نشین اسلام آباد کرج محله ای است نسبتا بزرگ (یکصد و شصت و پنج هکتار) که بیش از سی سال(بیش از چهل سال) از شکل گیری آن می گذرد، با این حال، همچنان به بقا و گسترش خود، در شکل ظاهری با بافتی نامتعارف و نامنظم در دل شهر ادامه می دهد. این محله با وجود بی نظمی شدید ظاهری، محله ای است با نظم اجتماعی معنادار و مشخص درونی که ساکنان آن با وجود شرایط نسبتا دشوار ناشی از فقر، در آرامش نسبی به سر می برند و از زندگی خود در این محله راضی هستند. به طوری که این محله به عنوان محله ای منسجم و دارای تمامیت، معنای کاملی از زندگی را با همه ابعادش برای آنها فراهم می کند و به علاوه، آنها در این محله احساس امنیت کرده بر پایه عواملی چون تمامیت محلی، حس ریشه داری، همبستگیهای محکم درونی و نیز گریز از حس بیگانگی و تبعیض با محیط بیرونی به آن احساس تعلق و دلبستگی می کنند و خود را به طور مثبتی در هویتی جمعی که محله به آنها می بخشد تعیین هویت می نماید.

شواهد مختلف به دست آمده نشان می دهد که ساکنان این محله افراد توانمند هستند که توانسته اند با گذر زمان، با کمترین امکانات، به گونه ای خردمندانه، بهترین سازگاری را در شکلی کاملا هنجاری با شرایط فقر و محرومیت ایجاد کنند. (پارسا پژوه ،1382،1)

7
تبریز: آخماقیه، خلیل آباد، داداش آباد، سیلاب، طالقانی، عباسی، کشتارگاه، لاله، مارالان، منبع و یوسف آباد
از دلایل بسیار مهم حاشیه نشینی در شهر تبریز می توان به بیکاری، درآمد کم، پایین بودن اجاره بهای مسکن و مهاجرت گسترده از محیط های شهری کوچک و روستاهای استان اشاره کرد، که ناشی از عوامل اقتصادی (جاذبه های اقتصادی شهر تبریز و دافعه های اقتصادی شهرها و روستاهای اطراف) و دافعه های اجتماعی – فرهنگی در محل سکونت قبلی بوده است. و این امر موجب بروز انواع ناهنجاری های شهری (اشتغال افراد حاشیه نشین در مشاغل کاذب، وجود ساخت و سازهای غیرمجاز، افزایش جرم و جنایت، اثرات نامطلوب فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، آلودگی محیط زیست شهری و غیره) شده است.(زنگ آبادی و مبارکی :1391،67)

8
مشهد:
شهر مشهد با 8 پهنه عمده، شامل 42 محله حاشیه نشین، براساس آمار 1385 دارای 804000 نفرجمعیت و 6354 هکتار وسعت است که به ترتیب 33 و 22 درصد از جمعیت و وسعت شهر مشهد را در بردارد. ارزیابی شاخصهای بهداشتی درمانی در این مناطق حاکی از وضعیت بسیار نامطلوب آن است. به گونهای که سرانه تخت بیمارستان 8040 ، داروخانه 16090 ، داروخانه شبانهروزی و پایگاه اورژانس 134079 و درمانگاه 73174 نفر است.(امیرفخریان و همکاران:1392،17)
بین این محلات، محله گلشهر، شهرک شهید رجایی و بازه شیخ دارای اولویت های نخست نیاز به خدمات آموزشی درشهر مشهد میباشند. لذا جهت ارتقای شرایط آموزشی محلات ضرورت اتخاذ رویکردهای کوتاه مدت (تدوین طرح جامع توسعه خدمات آموزشی محلات حاشیه نشین) و میان مدت (احداث فضاهای مورد نیاز نظیر مدرسه) ضروری است

9
سنندج:(نایسر، تنله، گریزه، حسن آباد) .
مهاجرت در این مناطق بیشتر براساس رابطه خویشاوندی و بر اثر دافعه اجتماعی – فرهنگی روستایی بوده است نه دافعه اقتصادی روستا یا جاذبه اقتصادی شهرها.

10
همدان: خضر، طالقانی، ، حصار امام خمینی، اسلام شهر، سنگ سفید، نایب احمد، مجید آباد.
حل مشکل حاشیه نشینی استان همدان از سال 83 و در جریان سفر مقام معظم رهبری به همدان آغاز شد و یک ستاد توانمندسازی برای حل مشکلات حاشیه نشینی در همدان تشکیل شد که فعالیت خود را در قالب طرح توانمندسازی در سال 85 آغاز کردند.
این طرح ها، برای حل مشکل حاشیه نشینی در همدان چندان موفق نبوده اند.

11
زاهدان: شیرآباد، باباییان، قریب آباد، پشت کارخانه نمک و کریم آباد.
کریم آباد در شرق زاهدان یکی از نواحی حاشیه نشین این شهر است که بر اساس نتایج حاصل ازنمونه گیری میدانی نگارندگان حدود ٣٥ درصد جمعیت آن را مهاجرین افغانی و ٦٥ درصد آن را نیزمهاجران روستایی که از سایر نواحی استان سیستان و بلوچستان به زاهدان آمده اند، تشکیل می دهد. عمده جمعیت ساکن در کریم آبا د ( ٥٨ درصد ) به دلیل پایین بودن سطح سواد و مهارت دربخش غیررسمی اقتصاد، جذب و به شغل های کاذب و انگلی رو آورده اند. سرانه ی فضای مسکونی ١٧ و جمع سرانه های شهری کریم آباد 27.2 متر مربع می باشد و درعین حال76درصد خانوارها تنها در یک یا دو اتاق زندگی می کنند.80.7 درصد واحدهای مسکونی پروانه ی ساختمان می باشند.همچنین وجود مسیرهای روباز فاضلاب و فضاهای غیربهداشتی در سطح شهر که منجر به شیوع انواع بیماری ها گردیده از دیگر آثار فضایی – کالبدی حاشیه نشینی در این ناحیه شهری است .نتایج حاصل از این تحقیق ضرورت بهسازی و توانمندسازی محلات حاشیه شهری را نشان داده است.(ابراهیم زاده و همکاران:1383،121)

12
اصفهان :هفتون ،صمدیه ،مارچین ، رهنان ،عاشق آباد ، اتوبان ذوب آهن ، دهنو ،13پهنه مجاور خیابان اتشگاه ،یونارت ،مجاور خیابان کهندژ، بابوکان ، کرداباد ،خودان
25محله ی غیر رسمی شناسایی شده توسط شهرداری اصفهان

منابع
اعتماد ،گیتی : ویژگی های کالبدی محله های حاشیه نشین، مجموعه مقالات حاشینه نشینی و اسکان غیر رسمی جلد2 ،انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ،چاپ اول 1382.
هادی زاده بزاز ،مریم : حاشیه نشینی و راهکارهای ساماندهی آن در جهان ،ناشر شهرداری مشهد با همکاری نشر تیهو ،چاپ اول تابستان 1382.
و…

13