اهمیت فیزیوتراپی در هموفیلی
اهداف فیزیوتراپی در هموفیلی
سرعت بخشیدن به روند ترمیم بافت های اسیب دیده
کاهش تعداد دوره های خونریزی
جلوگیری از تخریب مفصل در اثر خونریزی های مکرر
بهبود کیفیت زندگی افراد هموفیل
شایع ترین مفصل هایی که دچار خونریزی می شوند
Shoulder
Elbow
Hip
Knee
Ankle
Arm
Thigh
Calf
Neck
Head
Thigh
Bleeding Sites
شایعترین ماهیچه هایی که دچار خونریزی می شوند
Iliopsoas
Fore-arm muscles
Calf
Thigh muscles
فیزیوتراپی چگونه می تواند مفاصل و ماهیچه ها را بعد از خونریزی باز توانی کند؟
کاهش درد
کاهش سفتی مفاصل
افزایش انعطاف پذیری ماهیچه و بافت نرم
آموزش صحیح استفاده از crutches, braces, splints
افزایش بالانسینگ فرد هموفیل
توانبخشی افراد هموفیل شامل:
الکترو تـــــــــراپی
تمرین درمانی
آب درمانی
الکتروتراپی
TENS ,ES, US ,IF,IR
اهدف استفاده از تجهیزات الکتروتراپی در هموفیلی
کاهش ادم والتهاب
کاهش اسپاسم یا گرفتگی های عضلانی
کاهش درد(GATE THEORY)
آماده سازی مفصل جهت متحرک سازی
آماده سازی ماهیچه و بافت نرم اطراف مفصل جهت کشش
نتایج استفاده از تجهیزات الکتروتراپی:
یشرفت رو به بهبود تمرینات مربوط بــه افزایش دامنه ی حرکتی
پیشرفـــــت رو به بهبــــود تمرینات مـــــــربوط به افزایش انعطاف پذیری ماهیچه
پیشرفت ورزش های تقویتی ماهیچه
توجه
هنگام استفاده از تجهیزات الکتروتراپی به طور معمول تزریق فاکتور الزامی نیست
در صورتی که ا لکتروتراپی همراه با تمرینات کششی شدید یا متحرک سازی مفصلی باشد تزریق فاکتور الزامی است
بعد از بهبود انعطاف عضله هنگام انجام ورزش های تقویتی تزریق فاکتور ضروری نمی باشد
جهت رفــع محــدودیت حرکتــی و درد بعد از خونریزی داخل مفصلی چه باید کرد؟
انواع خونریزی های داخل مفصلی
حاد :
• احساس سوزش داخل مفصلی
• مفصل متورم- دردناک و گرم می باشد
• پوست روی سطح مفصلی قرمز رنگ می شود
تحت حاد :
وجود یک درد دائم وآزار دهنده ی مفصلی که اکثر افراد هموفیل از آن رنج می برند
تغییر شکل مفصل و محدودیت حرکتی
مزمن :
خونریزی های مفصلی که چند ماه یا سال ادامه پیدا کرده اند
درد مفصلی در حالت استراحت
تغییر شکل و محدودیت حرکتی گسترده تر مفاصل
هنگام خونریزی حاد مفصلی چه باید کرد
تزریق فاکتور
استراحت
پرهیز از هر گونه حرکت در 48 ساعت اولیه خونریزی و بی حرکت کردن مفصل
استفاده از یخ به مدت 10 الی 15 دقیقه هر یک ساعت یکبار(24 تا 48 ساعت اولیه)
استفاده از باند کشی
بالا نگه داشتن اندام
نکته:کیسه یخ را حتما داخل یک حوله با ضخامت متوسط بپیچانید و روی مفصل قرار دهید
مدت زمان استراحت در خونریزی حاد جهت اندام فوقانی و تحتانی به شرح زیر می باشد
استراحت مطلق به مدت یک روز
وزن نیانداختن با استفاده از عصا(یک هفته جهت اندام تحتانی)
بالا نگه داشتن عضو آسیب دیده
هنگام خونریزی زانو ومچ پا استفاده از باند کشی ضروری می باشد ولی اگر مفصل درد بسیار شدید داشت استفاده از اسپلینت همراه با باند کشی توصیه می شود
بلند کردن و حمل کردن اشیای سنگین تا زمانی که خونریزی بازجذب نشده ممنوع می باشد
نحوه ی بالا نگه داشتن اندام فوقانی و تحتانی
اسلینگ جهت بی حرکت کردن اندام فوقانی
خونریزی حاد مفصل زانو
تزریق فاکتور انعقادی
پرهیز از هر گونه حرکت در 48 ساعت اولیه
بانداژ کردن مفصل
قراردادن مفصل زانو در وضعیت extentionبه وسیله آتل
دقت شود که مفصل مچ پا در وضعیت نوترال(زاویه 90درجه) قرارگیرد
شروع فیزیو تراپی بعد از توقف خونریزی(بعد از 48ساعت) که شامل الکتروتراپی و تمرین های ایزومتریک همراه با تزریق فاکتور
شروع حرکتهای active بعد از 7الی 14روز
با زاویه 90درجه مچ پا) )imobilization نحوه ی صحیح
مشکلات مفصلی و عضلانی فرد هموفیل در صورت عدم توانبخشی به موقع(خونریزی زانو)
درد و خشکی مفصلی
عدم ترشح مایع مفصلی توسط غشای ساینوویم
مهار شدن عضله چهار سر رانی
کوتاهی عضلات خم کننده زانو
کوتاهی عضلات خم کننده ران و به دنبال آن فشار به ستون فقرات و ایجاد درد
کوتاهی عضلات پشت ساق
احتمال خونریزی در مفاصل بالا و پایین
درد و خشکی در مفصل مچ پا(راه رفتن روی انگشتان)
ارگانیزه شدن خون باقیمانده در مفصل و ایجاد دفورمیتی
افزایش تعداد دفعات تزریق فاکتور
مشکلات ناشی از عدم دریافت توانبخشی به موقع
مزمن(contractureعضلات پشت زانو و ساق)
فیزیوتراپــی از دائـــمی شدن تغییرات مفصلی(کوتاهی و ضعف عضلات و تغییر شکل مفصلی و …)جلوگیری می کند.
هنگام خونریزی تحت حاد مفصلی چه باید کرد
استفاده از فاکتور و بی حرکت کردن مفصل به مدت دو تا سه هفته (با استفاده از آتل ، اسپلینت و گچ)
شش تا هشت هفته فیزیوتراپی به صورت دوره ای
خونریزی ماهیچه
خونریزی در عضله خم کننده رانی
شایعترین هماتوم در هموفیلی
بی حسی جلوی ران
ایجاد دردهای شکمی
درد در ناحیه کشاله ران
کوتاهی عضلات خم کننده ران
نکات کلیدی در مورد خونریزی عضله خم کننده ران
در موارد خونریزی این عضله تا زمان توقف خونریزی راه رفتن ممنوع می باشد حتی با عصا ،فرد باید در استراحت کامل باشد
احساس کرختی و گزگز نشانه ی آسیب عصبی می باشد
استرحت در این وضعیت ممکن است چند روز یا چند هفته لازم باشد
برگشت کامل عملکرد عضله باید با نظارت کامل فیزیوتراپیست باشد
عوارض هماتوم
فلج عضلانی
ایجاد دفورمیتی(مانند پا اسبی در مچ پاو…)
ایجاد کانتراکچر
این بیماران بعد از طی مرحله acuteخونریزی هرچه سریعتر می بایست فاکتور انعقادی دریافت کنند و به فیزیوتراپی مراجعه نمایند
عوارض طولانی مدت هماتوم در صورت عدم دریافت فیزیوتراپی به موقع
ضعف
خشکی
کوتاهی
در گیری مفاصل بالا و پایین ماهیچه
تا زمانی که 70درصد هماتوم جذب نشده از وارد آوردن فشار روی محل هماتوم باید اجتناب شود
توجه
Everyone with hemophilia needs a physical therapy check-up every year!
ارزیابی سیستم اسکلتی –عضلانی افراد هموفیل جهت شروع فیزیوتراپی
مکانیسم آسیب
میزان پاسخ به دوز درمانی فاکتور های انعقادی
میزان درد و سفتی
ارزیابی قدرت عضلات
ارزیابی دامنه حرکتی مفاصل
ارزیابی بالانسینگ فرد هموفیل
ارزیابی نحوه ی راه رفتن و تشخیص الگوهای غلط
تمرین درمانی
فعالیت های ورزشی مربوط به افزایش دامنه ی حرکتی
فعالیت های ورزشی مربوط به افزایش انعطاف پذیری عضلات
فعالیت های ورزشی مربوط به افزایش قدرت عضلات
افزایش قدرت تحمل درد
جلوگیری از آتروفی عضلانی
پیشگیری از پوکی استخوان
جلوگیری از به وجود آمدن بد شکلی های مفصلی -عضلانی
بالاترین سطح عدم وابستگی فرد هموفیل در فعالیت های روزمره
فواید exercise therapy در افراد هموفیل
تمرین درمانی افراد هموفیل
تقویت عضلات اطراف زانو
کشش عضلات پشت ساق
نکات مهم در مورد ورزش های کششی در افراد هموفیل
تمرینات کششی باید در محدوده ی بدون درد انجام گیرد
کشش عضلانی باید به آهستگی وبه تدریج انجام شود
به طور معمول مدت زمان حفظ وضعیت کشش 30ثانیه می باشد
در کوتاهی شد ید عضله استفاده از آتل برای حفظ طول عضله در بین برنامه های ورزشی بسیار مفید است
افراد هموفیل چه نوع کفشی باید بپوشند
کفش باید مچ پا را محافظت کند
جلوی کفش نباید تنگ باشد
پاشنه ی کفش 3-2سانتیمتر باشد
رویه کفش زیاد سفت یا زیاد نرم نباشد
کفش با کپسول هوا
کفش با کپسول هوا
Knee pads
supports
References
Saraf SK, Singh OP, Singh VP. Peripheral nerve complications in hemophilia. J Assoc Physicians India. 2003;51:167–9.
Fernandez-Palazzi F, Hernandez SR, De Bosch NB, De Saez AR. Hematomas within the iliopsoas muscles in hemophilic patients: the Latin American experience. Clin Orthop Relat Res. 1996;328:19–24
Hyde S.A. Physiotherapy in rheumatology ,oxford: Blackwell,1980,pp 169-173.
پایان