انگشت مکیدن در کودکان
آیا کودک شما انگشت خود را می مکد؟
پرسش مراجع
فرزندی دارم سه ساله که مدتی است انگشتان دست خود را می مکد. این وضعیت من را نگران کرده است. مدتی است که نمی دانیم چه باید بکنیم لطفاً مرا راهنمایی کنید که چه رفتاری با او داشته باشم؟
پاسخ روانشناس
خواهر محترم مکیدن انگشت در نوزادان و کودکان کوچک یک واکنش طبیعی است. سیر و مکیدن در کودکان یک رفلکس طبیعی است که زمانی که در رحم مادر بودند شروع شده و به صورت عادت به مکیدن از ۳ تا ۴ ماهگی شکل می گیرد. اما باید اشاره کنم در صورتی که این روند ادامه پیدا کند از حالت طبیعی خارج شده و تبدیل به یک اختلال رفتاری خواهد شد. آنچه شما به آن اشاره کردید می تواند بیانگر این حقیقت باشد که کودک شما دچار اختلال رفتاری انگشت مکیدن است.
توصیه می کنم در صورتی که می خواهید کودکتان این اختلال را کنار بگذارد به نکات زیر توجه کنید:
– در ابتدای امر باید جستجو کنید که چرا این عادت را فرزندتان ترک نمی کند؟
– با چه شرایط استرس زایی دست به گریبان است؟
– شرایط خانوادگی و فاکتورهای اجتماعی چه تاثیری بر روی شخصیت گذاشته و می گذارند؟
یقیناً اگر شما پی به علت انگشت مکیدن کودک تان ببرید, اغلب می توانید با تغییر آن علت این حالت را نیز ترک کنید. نکته آخر اینکه در صورت امکان با یک روانشناس بالینی کودک نیز در این زمینه مشاوره داشته باشید تا به شما توصیه های لازم روانشناسی را ارائه دهد.
انگشت مکیدن کودکان
مکیدن انگشت یکی از رایج ترین اعمال دوران شیرخوارگی است. این عمل در میان نوزادان چنان شایع است که باید آنرا بیشتر از یک نیاز قلمداد کرد تا اختلال. زیرا بازتاب این دوران مکیدن است و نوزادان بدون انجام آن قادر به ادامه زندگی نیستند. به نظر فروید در دوران شیر خوارگی, در دهان یکی از مناطق لذت بخش برای کودک است. به همین دلیل به منظور از اینکه لبهای نوزادان با چیزی لمس شود یا چیزی در دسترس همگان قرار گیرد مثلاً اسباب بازی, لباس, گوشه پتو و از همه مهمتر انگشتانشان را به دهان برده و شروع به مکیدن می کنند.
پیاژه معتقد است مکیدن ,جویدن و چنگ زدن کودکان به منظور شناخت پدیده های پیرامون شان می باشد. آنها از طریق دهان بردن چیزهایی که به دستشان می رسد, اطلاعاتی نسبت به آن ها کسب می کنند و درباره آنها چیزهایی می آموزند.
آیا انگشت مکیدن یک عمل عادی است؟
به طور یقین انگشت مکیدن در دوره نوزادی یک نیاز واکنشی برای بقاست. کودکی که قادر به مکیدن نباشد می میرد. به نظر می رسید مکیدن یک عمل مادرزادی است به عبارت دیگر این عمل در دوران شیرخوارگی امری عادی و طبیعی است.
انواع انگشت مکیدن
شدت و ضعف انگشت مکیدن و همچنین نوع آن در کودکان متفاوت است. بعضی از کودکان در مواقع خاص این عمل را انجام می دهند. مثلاً در مواقعی خواب گرسنگی یا عصبانیت ولی در بعضی دیگر ممکن است این عمل به حدی برسد که تمام اوقات کودک را پر کند. همچنین عده ای از کودکان فقط یک انگشت و بعضی چند انگشت را می مکند. حتی دیده شده بعضی از نوزادان که به پشت خوابیدن انگشت پا را می مکند.
زمان شروع انگشت مکیدن
شروع انگشت مکیدن می تواند از دوره جنین باشد. امروزه به کمک روش ماورای صوت یا سونوگرافی ثابت شده است که جنین ممکن است از ۱۷ تا ۲۹ هفتگی شروع به مکیدن انگشت مخصوصاً انگشت شصت نماید. به عقیده لوی مکیدن مادرزادی انگشت به علت حرکات جنین در داخل رحم به وجود می آید. زیرا ممکن است در حین تکانه های پی در پی انگشت در دهانش قرار گیرد. ولی به طور کلی شروع این علامت بعد از تولد است و بیشتر در میان نوزادان شایع می باشد.
میزان شیوع انگشت مکیدن
این عمل در بین کودکان شیرخوار بسیار شایع است. آمارها نشان می دهد که حدود ۸۰ درصد نوزادان به مکیدن انگشت خود می پردازند بدون آنکه به غذای احتیاج داشته باشند. عده ای عقیده دارند این عادت نوزاد در حقیقت یک عمل فیزیولوژیک است .میزان شیوع این عادت در پسرها و دخترها تفاوتی ندارد.
انگشت به تدریج و با افزایش سن کمتر می شود. به عبارت دیگر این عادت احتمالاً بعد از ۳ سالگی کم کم رفت خواهد شد ولی در عده ای از کودکان تا سن ۸ یا ۹ سالگی ادامه می یابد و در مواردی حتی در بزرگسالی نیز مشاهده می شود.
عوارض انگشت مکیدن
۱- مشکلات جسمانی
از والدین میترسند که ادامه انگشت مکیدن بعد از چندین سال به دندان ها و فک کودکانشان آسیب وارد سازد. در این باره عده ای از دندانپزشکان اعتقاد دارند که انگشت مکیدن قبل از شش سالگی یعنی زمان رویش دندان های دائمی آسیب چندانی با آنها وارد نمی کند.
عده ای معتقدند وراثت نقش مهمی در ایجاد عوارض دهان و دندان در افرادی دارد که انگشت خود را می مکند.
تغییر پذیری فک ها, برآمدگی دندان های بالایی, فرورفتگی دندان های پایینی, سقف دهان و عفونت دهان و دندان از جمله مشکلات جسمانی انگشت مکیدن محسوب می شود.
۲- مشکلات روحی روانی و عاطفی
انگشت مکیدن یکی از عادت های تسکین دهنده ای است که کودک در شرایط و لحظات اضطراب زا به آن پناه می برد. کودکی که عادت دارد تمام روز را با حرص و ولع و انگشت مکیدن بگذراند, حتماً دارای مشکل روحی و عاطفی است و در صورتی که از انگشت مکیدن خود به عنوان عامل فرار و گریز از واقعیات استفاده کند, جای نگرانی خواهدداشت. عده ای عقیده داشتند که مکیدن انگشت در سنین بالاتر باعث اختلالات شخصیتی در فرد خواهد شد .اما امروزه این نظریه رد شده و دیگر قابل قبول نیست.
علل انگشت مکیدن
۱- گرسنگی
از روانشناسان معتقدند, مکیدن انگشت در بعضی از کودکان شیرخوار شش ماه یا بیشتر می تواند نشانه از گرسنگی باشد و با این عمل می خواهند به مادران بگویند هنوز به اندازه کافی سیر نشده و احتیاج به شیر دارند.
۲- اضطراب
یکی از علل مهم انگشت مکیدن در کودکان بزرگتر از سه سال اضطراب است. روانشناسان معتقدند که کودک در شرایط اضطراب زا و فشار آور برای کم کردن تنش های خود به انگشت مکیدن متصل می شوند تا خود را تسکین دهند.
۳- کمبود یا افراد در مهر و محبت توسط والدین
کمبود یا افراط در محبت از طرف والدین به خصوص مادر می تواند یکی از علل انگشت مکیدن باشد. کودکی که دچار کمبود مهر و محبت والدین است برای جبران نارضایتی خود به انگشت مکیدن می پردازد.
این کودکان به علت نداشتن دوست و احساس تنهایی و همچنین عدم وجود رابطه صحیح و منطقی با اعضای خانواده به این عمل روی می آورند.
والدین برای کمک به کودک چه کارهایی را باید انجام دهند؟
والدین می توانند با استفاده از روش های صحیح و منطقی و با توجه به نکات زیر در رفع این عادت به کودکان کمک کنند.
– والدین ابتدا باید بر اضطراب و وسواس خود غلبه کنند.
– باید در کودکان آمادگی ترک این عادت را به وجود آورند.
– باید به کودک و حالات او توجه کرد و به عمل انگشت مکیدن او.
– اگر به دلیل گرسنگی باشد لازم و کافی از سینه مادرش یا شیشه ,شیر بمکد تا هم سیر شود و هم از لحاظ غریزه مکیدن ارضا شود.
– باید در پی کشف علت ها و رفع آن برآمد.
– برای اوقات بیکاری کودکان برنامه ریزی کنید تا فرصتی برای انگشت مکیدن نداشته باشند.
– چنانچه کودک در جهت ترک عادت خود به موقعیت هایی هر چند اندک دست یافت بلافاصله او را با دادن یک هدیه تشویق کنید.
کارهایی که والدین نباید انجام دهند؟
– سرزنش, تحقیر, تهدید, تنبیه کودک, هیچ اثر درمانی نخواهد داشت, بلکه این عادت را تشدید کرده باعث اختلالات دیگری می شود.
– برای ترک این عادت بچه ها را گول نزنید و از دادن وعده های طلایی به آنان خودداری کنید.
– پاشیدن فلفل یا مالیدن مواد تلخ مانند: خردل و رنگ کردن انگشت روش مناسبی نیست.
– هیچ وقت کودک را با زور و جبر و اجبار به ترک عادت وادار نکنید.
توصیه ی روانشناس
والدین عزیز, در صورتی که مشاهده کردید انگشت مکیدن در کودکانتان به حدی است که از حد عادی و قابل قبول فراتر رفته است, حتماً فرزندتان را جهت درمان نزدیک یک روانشناس بالینی کودک یا روانپزشک اطفال ببرید.
با سپاس از توجه و همراهی شما