اصول جوجه کشی
دستگاه جوجه کشی :
دستگاه جوجه کشی ممکن است گازی ،نفتی ویابرقی باشد.دستگاههای بزرگ تمام اتوماتیک وباظرفیت بالا هستندولی دستگاههای کوچک نیمه اتوماتیک وبا ظرفیت کم می باشند.
رطوبت دستگاه توسط آب داخل سینی که درکف دستگاه قرار می گیرد تامین می شودکه توسط گرمای دستگاه بخار شده ورطوبت لازم فراهم می شود .
درهر دستگاه 5عامل مدنظر است :
-1دما: دمای دستگاه جوجه کشی توسط المنت یا لامپ ویا چراغهای نفتی ویا گازی تامین می شود.سیستم حرارتی باید طوری باشد که حرارت به تمام دستگاه برسد.اگر قطع طولانی برق رادارید دستگاه دوسوخته برق وگاز یانفت را انتخاب کنید.
-2رطوبت : تامین رطوبت لازم برای دستگاه مهم است که توسط سینی که درکف دستگاه قرار می گیرد تامین می شود.آب داخل سینی توسط گرمای دستگاه بخار شده ورطوبت لازم فراهم می شود .
-۳چرخش : تخم مرغها داخل شانهاویا روی ریلها که شبیه نوار نقاله است قرار می گیرد.در نوع اول شانه هااز بالا به پایین ودر نوع دوم توسط اهرمی که در زیر آن قرار داردحرکت می کنند.
-۴تهویه: به منظورتامین اکسیژن مورد نیاز جنین دستگاه دارای دودریچه ورودی وخروجی هوا می باشدکه کنترل هوای ورودی وخروجی توسط آن انجام می گیرد.
-۵جابجایی هوا: به منظور یکسان نمودن دما ورطوبت داخل دستگاه جوجه کشی هوای داخل دستگاه باید جابجا شود که این کار توسط یک فن کوچک انجام می گیرد.
شرایط مرغ مادر
مرغ مادری که می خوا هیم از آن تخم نطفه دار بگیریم با ید شرایطی داشته باشد مانند :
-۱سن:بهترین تخم ها مربو ط به مرغان مادر زیر دو سال است .تخم مرغ مادران پیر به دلیل پوسته ضعیف ، نازک و نامنظم قابلیت نفوذ عوامل میکروبی به داخل را بیشتر دارند لذا تلفات دوران جنینی وبعد از آن بیشتر است. پس هر چه مرغان پیر در گله کمتر باشد بهتر است.
-۲تغذیه :هر چه تغذیه مرغ مادر بهتر و غنی تر باشدواز نظر املاح به خصوص کلسیم وفسفرو ویتامین هاو پروتئین بالانس باشد کیفیت تخم مرغ ها بهتر ودرصد جوجه درآوری آن بیشتر است.
شرایط مرغ مادر
-۳بستر :هر چه بستر مرغ مادرتمیز تر باشد آلو دگی تخم مرغ ها کمتر است وبیماری مرغ مادر کمتر بوده و انتقال بیماری های اگ بورن(مادرزادی )کمتر خواهد بود.بستر خوب باعث می شود آلودگی تخم مرغ کم شده وشکستگی و ترک خوردگی آن نیز کم شود .
-۴ نسبت:نسبت بین مرغ و خروس نقش مهمی در نطفه دار بودن تخم مرغ دارد .تعداد خروس کم در گله باعث پایین آمدن درصد نطفه داری می شود .یک قطعه خروس برای ۷-۸مرغ مناسب است هر چند تا۱۰ مرغ نیز تو جیه پذیر است .سن خروس وسلامت او نیز مهم است .بهتر است خروس جوان ، شاداب و سالم دا شته باشیم . لازم به ذکر است که درصد نطفه داری مرغ و خروس های آزاد بیشتر از مرغان در قفس می باشد.
انتخاب تخم مرغ نطفه دار برای جوجه کشی
1-تخم مرغ ها منظم الشکل باشند.
2-پوسته تخم مرغ نازک،ضخیم،دارای برجستگی آهکی وترک خورده نباشد.
3–پوسته تخم مرغ تمیز باشد.
4-از گله مناسب تهیه شده باشد.
5-در یخچال یا هوای خیلی گرم یا خیلی سرد قرار نگرفته باشد.
6-وزن تخم مرغ بین۶۰-۵۰گرم باشد.
روش تشخیص تخم مرغ کهنه با تازه
-۱اگر قسمت پهن تخم مرغ را مقابل نور قوی قرار دهیم خواهیم دید که اطاقک هوایی آن بزرگتر شده است. علت آن این است که در اثر گذشت زمان مقداری از آّب تخم مرغ تبخیر شده است .
-۲تخم مرغ کهنه وقتی شکسته شود سفیده آن شل و وارفته است و گاهی با زرده مخلوط شده است. همچنین زرده حالت تحدب نداشته و وقتی در ظرف ریخته شود در ظرف پخش می شود.
-۳تخم مرغ کهنه سبک تر بوده و از وزن آن کاسته شده است .
شرایط نگه داری تخم مرغ نطفه دار
از آن جایی که نمی توان تعدادتخم مرغ لازم برای دستگاه را در یک روز تامین کرد لذا باید آن ها را انبار کرد تا به تعداد لازم برسد.
شرایط انبار تخم مرغ و نحوه انبار کردن :
-۱تخم مرغ ها را 1دعفونی نمایید.
-۲ قسمت پهن تخم مرغ را به طرف بالا قرار دهید.
-۳اگر تخم مرغ ها بیش از ۵ روز نگه داری می شوند ،روزی یک مرتبه آن ها را بچرخانید تا زرده به سفیده نچسبد .
-۴تخم مرغ ها را زیاد در انبار نگه ندارید، هر چه مدت نگه داری در انبار بیشتر باشد، جوجه ها دیر تر از تخم بیرون می آیند.
-۵دمای انبار باید ۱۹-۱۵ درجه باشد .
-۶رطوبت انبار باید ۸۵-۸۰درصد باشد.
ضد عفونی دستگاه جوجه کشی
وسایلی که قابل خروج از دستگاه است را بیرون آورده و تمیز بشویید و بعد با یک محلول ضد عفونی کننده ضد عفونی کنید. وسایل را داخل دستگاه قرار دهید و سینی دستگاه را پر از آب کنید .دستگاه را روشن کرده دمای آن را روی ۳۸ تنظیم کنید .رطوبت دستگاه را به ۷۰ درصد برسانید وتمام منافذ را بگیرید وسپس به ازای هر متر مکعب فضای دستگاه ۱۵ سی سی فر مالین ۴۰ ٪و ۵/۷ گرم پر منگنات به همان شیوه ضد عفونی تخم مرغ دستگاه را ضد عفونی کنید .به مدت ۲۰ دقیقه در حالی که فن روشن است منافذ را بسته نگه دارید وسپس منافذ را باز کنید تا گاز فرمالین خارج شود.
اطاق جوجه کشی
اطاقی که دستگاه جوجه کشی در آن قرار می گیرد بایدشرایطی به شرح زیر داشته باشد .
۱- دما:دمای اطاق جوجه کشی باید بین ۲۶-۲۰ درجه باشد. این دما باعث میشود در صورتی که دمای دستگاه به عللی افت کرد تغییرات حرارتی زیادی در دستگاه اتفاق نیفتد .
-۲ رطوبت:اطاق جوجه کشی باید رطوبت کافی داشته باشد.
-۳ تهویه :هوای تازه باید دائم به اتاق جوجه کشی وارد شود که این کار از شروع بعضی بیماری های میکروبی، قارچی و بو های نا خوشایند جلو گیری می کند. پس داشتن یک پنجره کوچک مناسب است .
-۴بادوباران : دستگاه نباید در معرض باد ،باران وآفتاب مستقیم قرار گیرد .ولی وجود نور آفتاب برای اطاق جهت ضدغفونی آن لازم است .
-۵نظافت :قابل شستو و ضد عفونی کردن باشد.
آماده سازی دستگاه
دمای دستگاه باید۸/۳۷درجه باشد.این دما دقیقاٌاز بالای سطح تخم ها اندازه گیری می شود.دماسنج خودرا ابتدابادماسنج طبی میزان کنیدتا به خطای آن پی ببرید.ترجیحاٌ ۲دماسنج در دونقطعه دستگاه نصب نمایید.سینی دستگاه راپر از آب جوشیده سرد کنیدوکرباس یا پارچه روی سینی را درجای خود قراردهید.دستگاه رابمدت ۴۸ساعت روشن نموده تاازکار آن اطمینان پیداکنید.
شروع جوجه کشی
تخم مرغهای ضدعفونی شده را درداخل شان قراردهید.بالای همه تخم هاراضربدرقرمز بزنیدتاازچرخش همه مطمئن شویدواز مقدار چرخش آگاه شوید.حتی المقدوراین کاررا صبح انجام دهیدوتاپایان روزاز کارکرددستگاه اطلاع حاصل نمایید.
دما:بعدازقراردادن تخمها دردستگاه قاعدتاٌیکی دوساعت اول دما کاهش می بابدولی بعدازآن میزان می شود.اگردمابیش ازاین حدباشدجوجه هاکمی زودتر از تخم بیرون می آیند.اگردمای دستگاه بمدت یک ساعت به ۴۵درجه رسید درصدجوجه درآوری بشدت کاهش می یابد.درشرایط ایده آل درصد جوجه درآوری ۸۵٪ است ۳ روزآخردمارابه ۳۹درجه برسانیدورطوبت به ۷۰٪ .درمواقع قطع برق ویاکاهش دمای ماشین سعی کنیدبابالابردن دمای اطاق جوجه کشی کاهش دما راتاحدی جبران کنید.
رطوبت: رطوبت دستگاه در۱۷روز اول باید ۶۰٪ بوده وروزهای بعدازآن ۷۰٪ باشد.مواظب باشید هیچوقت آب داخل سینی تمام نشود.۴روزآخرباخیس کردن کرباس روزی یک باروپارچه ای که به حالت زیگ زاگ درسینی قرار می دهیم مقدار تبخیر آب رازیادکرده ورطوبت رابالاببرید.
تهویه : هرچه به روزهای آخرنزدیک می شوید چون جنین بزرگتر می شودبه اکسیژن بیشتری نیاز داردلذا دریچه های هوا را بازتر کنید.در عین حال مواظب تغییرات دما باشید.
چرخش :روز اول روزانه ۶-۵بار تخم هارا بچرخانید.از روز ۱۲تا۱۶ روزی ۴ مرتبه واز روز ۱۷تا ۱۹ روزی ۳ مرتبه .
دوره جوجه کشی
پایان هفته اول تخم های بی نطفه وجنین مرده رااز دستگاه خارج کنیدچون گازهای نامطبوعی که از جنین مرده متساعد می شودبرای بقیه تخم ها مضر است .همچنین احتمال ترکیدن چنین تخم هایی دردستگاه وجودداردکه باعث آلودگی دستگاه می شود .
راه تشخیص تخم بی نطفه وجنین مرده :
در یک محفظه کوچک (۲۰*۲۰*۲۰)لامپی راتعبیه نمائیدودر جلوی آن روزنه ای به قطر ۵سانتی متر ایجاد کنید.تخم هارا جلوی نور بگیریدوقضاوت کنید.اگر داخل زرده یکیاه شبیه عنکبوت بارگهای خونی اطراف آن که در هال حرکت است دیدیدتخم جنین زنده دارد وسالم است .اگر لکه سیاه ندیدید بی نطفه واگر لکه سیاه بود ولی رگهای خونی نبود جنین مرده است که باید هردو ازدستگاه خارج نمود.این کار راسریع انجام دهید تاشوک سرما به تخم ها وارد نشودوشاهد جوجه های فلج وکاهش تولد نباشید.توصیه می کنم اگر مهارت کافی ندارید اقدام به جداسازی نکنید.
وقتی جوجه ها از تخم بیرون آمدند تا ۲۴ساعت اول نیازی به آب وغذا ندارندپس درب دستگاه را بازوبسته نکنیدکه این کار تعداد تولد ها راپایین می آورد.بعد از ۲۴ساعت جوجه ها رابه آشیانه شان ببریدوبه آنها آب جوشیده نه خیلی سردشیرین با آرد ذرت بدهید.
اختلالات دوران جوجه کشی
تخم های بی نطفه :علت، نسبت بین مرغ وخروس مناسب نبوده است ،هوای مرغدان مرغ مادر مناسب نبوده است ،خروس پیر ، مرغ پیر،تخم مرغ کهنه ،درجه حرارت بد انبار نگهداری تخم .
جنین مرده :علت ،میزان نبودن درجه حرارت دستگاه ،کافی نبودن چرخش ،تهویه نامناسب ،بیماری اسهال سفید مرغ مادر،کمبود غذایی مرغ مادر ،شوک سرما وگرما به تخم نطفه دار.
حبس شدن جوجه در تخم مرغ : علت ،کافی نبودن چرخش ،میزان نبودن حرارت دستگاه .
جوجه های نوک زده ولی بیرون نیامده :علت ،شوک حرارتی ،کافی نبودن رطوبت وحرارت .
اختلالات دوران جوجه کشی
چسبندگی جوجه به پوست :علت ،کاهش رطوبت بویژه در روزهای آخر.
جوجه آلوده به محتویات تخم می باشد:علت،رطوبت بالای دستگاه .
دیر متولد شدن :علت،تخم مرغ کهنه ،پایین بودن دمای ماشین.
جوجه های کوچک :علت ،تخم مرغ ریز ،رطوبت کم ،دمای بالا .
جوجه های فلج :علت ،دمای متغیر دستگاه .
جوجه های بابدن نرم وبزرگ :علت،دمای پایین ،تهویه بد.