اصول بیوسکیوریتی خوراک طیور
بیوسکیوریتی در لغت به معنی امنیت زیستی می باشد.
Bio اشاره به زندگی دارد و Security بمعنی حفاظت میباشد.
لذا بیوسکیوریتی برنامه ای است که برای حفاظت زیستی طیور طراحی شده است.
بیوسکیوریتی مجموعه ای ازپروسه های مدیریتی است که با کاهش ورود پاتوژنها و جلوگیری از گسترش آنها در داخل فارمها از ایجاد بیماری جلوگیری می کند. به عبارت ساده تر ارگانیسم های بیماریزا را از طیور دور نگه می دارد.
بیوسکیوریتی چیست؟
خرید
* نکات قابل توجه در خرید:
نوع مواد خریداری شده
تامین کننده
نحوه بسته بندی مواد خریداری شده
آشنایی با مشکلات موجود در خوراک
نمونه برداری و بررسی آزمایشگاهی
نوع مواد خریداری شده
خوراک آماده:
خوراک آماده مصرف است و نیاز به هیچگونه پروسه ای برای آماده سازی ندارد.
مواد اولیه:
ساخت و فرموله کردن خوراک در داخل فارم و توسط پرسنل فارم انجام می گردد.
انواع آلودگی خوراک
بیولوژیکی: باکتری ها (سالمونلا، کمپیلوباکتر و …) ، قارچها (آسپرژیلوس، پنی سیلیوم ، فوزاریوم و …)
شیمیایی: باقیمانده داروها، آفت کش ها، کود و یا دیگر مواد کشاورزی
فیزیکی: سوزن شکسته، قطعات شکسته ماشین آلات و یا دیگر مواد خارجی
نکات موثر در نمونه برداری صحیح
آموزش به افراد و مسئولین نمونه برداری
برداشتن تعداد کافی نمونه
استفاده از فنجانهای کاغذی یکبار مصرف برای نمونه برداری
عدم دست زدن به نمونه ها در حین نمونه برداری
قراردادن فنجانهای حاوی نمونه در کیسه های پلاستیکی
حمل و نقل
آموزش افراد و تعیین مسئولیت هر یک از پرسنل
اختصاص وسیله خاص برای حمل خوراک
بازرسی وسیله نقلیه قبل از بارگیری
نظالفت و پاکسازی کامل وسیله
ضدعفونی وسیله مطابق با پروتکل مربوطه
خشک کردن وسیله قبل از اقدام به بارگیری
محفظت از خوراک از الودگی در حین حمل
استفاده از وسایل نفلیه سرپوش دار و یا پوشاندن کامل بار با تجهیزات مناسب
پوششهای استفاده شده برای محافظت خوراک در حین حمل باید قبل از استفاده بخوبی شسته شده، ضدعفونی و خشک شود.
ضدعفونی کامیون های حمل دان
1- شستشو و پاکسازی لباس ها و کفش های راننده ها قبل از شروع کار
2- پاکسازی قسمت های داخلی و خارجی وسیله نقلیه و تجهیزات قبل از انجام کار
3- ضد عفونی چرخ ها و سطح زیر وسیله نقلیه و کفش ها قبل از ورود به فارم(در جاده و یا درست در ورودی فارم) و فعال کردن سیستم ضد عفونی اتوماتیک (در صورت وجود) در هنگام ورود به فارم
4- رانندگی با حداکثر سرعت km/h15 در فارم (به سمت انبار ذخیره دان)
ضدعفونی کامیون های حمل دان
5- نگه داشتن کامیون های حمل دان در دورترین محل ممکن از سالن های مرغداری و جلوگیری از ورود راننده به سالن مرغداری
6- پرکردن فرم مخصوص (نام و تاریخ و امضاء) توسط راننده و انجام کارها و تشریفات اداری در محلی معین
7- پاکسازی قسمت های داخلی وسیله نقلیه (به ویژه پدال ها و کف پوش ها و فرمان) قبل از بارگیری بعدی
8- بستن و قفل کردن درهای کامیون بعد از تخلیه بار
مشخصات انبارهای نگهداری دان
اختصاص انبارهای جداگانه برای خوراک نهایی، مواد اولیه و دیگر مواد
طرح ساختمان کمی بالاتر از سطح زمین و کمی شیب دار
نور (نباید از نور مستقیم استفاده شود)
قابلیت کنترل رطوبت
قابلیت کنترل دما
تهویه مناسب
غیرقابل نفوذ به حشرات
عدم تماس مستقیم دان با کف انبار(پالتینگ)
استفاده از ابزار مناسب برای کنترل دما و رطوبت
طرح ساختمان
احداث ساختمان کمی بالاتر از سطح زمین( حداقل 15 سانتی متر بالاتر از سطح زمین)
پوشاندن اطراف ساختمان تا عمق مناسبی از سیمان و مصالح غیر قابل نفوذ
عایق بندی سقف و دیوارها
شیب دار بودن ساختمان
جلوگیری از نفوذ موش و حشرات
کنترل نور
در داخل انبارهای نگهداری خوراک نباید از نور مستقیم استفاده شود، بنابراین بالای پنجره و یا دریچه های تهویه لازم است سرپوش هایی برای سایه انداختن قرار داده شود.
کنترل رطوبت
دقت در بکارگیری از مصالحی که دارای منافذ و لوله های مویینی است که رطوبت می تواند از طریق آن به داخل انبار نفوذ کند.(مانند آجر، خشت وگل)
عایق کاری دیوارها و کف ساختمان انبار بوسیله مواد ضد رطوبت
ثبت سوابق اقدامات کنترلی
تهویه (مصنوعی و طبیعی)
تهویه طبیعی در مناطقی که هنگام شب هوای آن دارای دمای پایین و خشک باشد.
تهویه مصنوعی در نقاطی که هوا مرطوب است و یا دمای شب و روز آن اختلاف چندانی ندارد.
در تهویه مصنوعی باید هوای خارج را با تدابیر مخصوص و استفاده از دستگاهای مناسب خشک و سرد نموده و با فشار کمی داخل انبار کرده تا از طرف دیگر هوای گرم، مرطوب و آلوده داخل از انبار خارج شود.
کنترل حشرات
قرار دادن توری سیمی در تمامی راههای نفوذ مانند پنجره های باز شونده و محل هواکش و درب ورودی و خروجی انبار
ضدعفونی وسایل موتوری که برای انبار بکار میروند قبل از شروع عملیات انبار کردن
ثبت سوابق اقدامات کنترلی
پالتینگ
* مزایای استفاده از سیستم پالتینگ عبارتند از:
جلوگیری از نفوذ رطوبت احتمالی
تهویه هوا از لابلای مواد
امکان مبارزه با آفات
وسایل مورد نیاز
دما سنج خودکار
رطوبت سنج خودکار
وسایل تشخیص آفات انباری
نظافت و ضدعفونی انبار
خارج کردن کلیه مواد، وسایل و تجهیزات از انبار (اجرای سیستم All in – All out )
نظافت کامل و دقیق کلیه قسمتهای انبار به صورت خشک
ضدعفونی با یک ماده مناسب به روش مه پاشی
ضد عفونی کلیه وسایل و تجهیزات مصرفی در انبار
ضدعفونی وسایل موتوری مصرفی در انبار
ساخت
شرایط محل و ساختمان ساخت همانند انبار نگهداری
اختصاص فضای کافی و مناسب با حجم خوراک مورد نیاز
وجود حوضچه های ضدعفونی کننده در ورودی سالن ساخت
استفاده از افراد آموزش دیده در امر ساخت
استفاده از دستگاهها و تجهیزات مناسب با تولید نوع خوراک مورد نظر
شستشو و ضدعفونی کامل فضا و تجهیزات ساخت قبل و بعد از هر مرحله ساخت
شرایط نگهداری
اختصاص انبار جداگانه به خوراک ساخته شده و تفکیک آن از مواد اولیه
کنترل رطوبت و دما
تهویه مناسب
پالتینگ
آموزش پرسنل انبار برای انجام کنترلهای لازم
ضدعفونی خوراک آماده
اصول کنترل آلودگی در خوراک
ممانعت از آلودگی خوراک
جلوگیری از تکثیر میکروارگانیسم ها در خوراک
حذف ارگانیسم ها در خوراک و جلوگیری از آلودگی مجدد
مشکلات رشد قارچ
مشکلات ناشی از حضورو رشد قارچ را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
حضور قارچ بعنوان میکروارگانیسم
تولید مایکوتوکسین ها
اصول بیسکیوریتی دان
از تهیه مواد اولیه دان که دارای پوسته آسیب دیده هستند و به احتمال فراوان به کپک آلوده شده اند خودداری نمایید.
از پذیرش محموله مواد اولیه دان که شامل مقدار عمده ای از پوسته های آسیب دیده می باشد حتی الامکان خودداری نمایید و یا از الک استفاده نمایید.
اگر محموله مواد اولیه با رطوبت بالا در سیلو پذیرش می شود می توانید از اسپری ضد قارچ ( مانند پروپیونیک اسید ) استفاده نمایید. این اقدام از گسترش آسپرژیلوس در سیلو جلوگیری نموده و رشد فوزاریوم های موجود در سیلو را به تاخیر خواهد انداخت .
البته باید توجه داشت این مهارکنند گان قارچی هیچ گونه اثری بر روی مایکو توکسینهای موجود در دان در زمان مصرف ندارد.
برنامه مدون و ثابت بهداشتی جهت کاهش میزان مایکوتوکسین موجود در غذا در مورد جیره غذایی و پخش غذا و سیستمهای حمل مربوطه .
Pellet کردن غذا در هنگام ترکیب با پروپیونیک اسید به میزان قابل ملاحظه ای موجب کاهش میزان کپک می شود .
آنالیز مرتب اجزاء غذائی از جهت وجود مایکوتوکسین قابل اهمیت است .
استفاده از کیت های تست ELISA که هم امکان پذیر و هم ارزان قیمت بوده و به تجهیزات پیچیده آزمایشگاهی نیاز ندارد .
مدت زمان نگهداری جیره غذایی در فام را به خصوص در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب به حداقل برسانید.این اقدام سبب کاهش قابل ملاحظه اثر آفلاتوکسین بر روی جیره می گردد .
اصول بیوسکیوریتی دان
عوارض ناشی از مصرف خوراک آلوده به مایکوتوکسین
کاهش کیفی مواد غذایی وجلوگیری از جذب مناسب مواد غذایی بخصوص ویتامین A ، ریبوفلاوین ، تیامین و ویتامین D
اختلال در وزن گیری
کاهش مقاومت به بیماریها و عفونت
خونریزی های بافتی
نکروز کبدی
تورم کلیه
ضایعات دهانی
کاهش میزان تولید تخم مرغ و وزن آن
کاهش میزان جوجه در آوری و افزایش مرگ جنینی
مکانهای احتمالی ایجاد آلودگی های قارچی
مزارع تولید غلات
انبار نگهداری
حمل محموله غذایی
تجهیزات جانبی واحدهای پرورشی
بستر آلوده
عوامل موثر در رشد باکتریایی در خوراک
گرد و غبار
رطوبت
کهنگی خوراک
ضدعفونی…
* هر ضدعفونی کننده باید با توجه به شرایط حاکم جهت حذف M.O ها بکار رود. باید توجه داشت که طیف اثر اکثر ضدعفونی کننده ها محدود است و تنها تعداد محدودی از آنها (مثل سانوسیل) روی تمامی انواع M.O ها موثرند. این نکته نیز حائز اهمیت است که حتماً قبل از اقدام به ضدعفونی نظافت مناسب انجام شود. بطور کلی چنانچه وسایل و تجهیزات تمیز نگردند ضدعفونی کننده ها اثر ناچیزی خواهند داشت. میزان کارایی محلولهای ضدعفونی کننده معمولاً زمانی که محلولها گرم هستند نسبت به محلولهای سرد بیشتر می باشد.
انواع ضدعفونی کننده ها
ترکیبات اکسیدکننده
ترکیبات چهارگانه آمونیوم
الکل
هالوژن
فنول
آلدئید
قطران زغال سنگ
نکات ضروری
دانخوریها قبل از پر شدن باید بخوبی شسته و ضدعفونی شوند.
بهتر است در هر فارم دو سری دانخوری وجود داشته باشد تا بتوان زمان کافی برای اجرای عملیات شستشو و ضدعفونی به آن اختصاص داد.
باقیمانده خوراک و یا اجزای تشکیل دهنده خوراک که قابل مصرف نمی باشد را هرگز در کنار مواد سالم نگهداری نکنید و در اسرع وقت به روش مناسب معدوم نمایید.
در صورت لزوم به حمل خوراک توسط وسایل نقلیه ای که قبلا کود یا مواد شیمیایی حمل کرده است اجرای عملیات دقیق شستشو و ضدعفونی ضروری می باشد.