1
2
استاندارد حسابداری (فعالیتهاى بیمه عمومى)
3
دامنه کاربرد
این استاندارد باید درمورد فعالیتهاى بیمه عمومى و بیمه عمر زمانی بکار گرفته شود و در مورد سایر بیمههاى زندگى کاربرد ندارد.
4
قرارداد بیمه (بیمه نامه)
عقدی است که بهموجب آن یک طرف (بیمهگر) متعهد مىشود در ازاى دریافت حقبیمه از طرف دیگر (بیمهگذار)، در صورت وقوع حادثه، خسارت وارده به او یا شخص ذینفع را جبران کند یا مبلغ معینی را به وى یا شخص ذینفع بپردازد.
5
بیمه زندگی: نوعی بیمه مرتبط با حیات یا فوت انسان است که بیمه گر نسبت به پرداخت وجوهی معین براساس رویداد مشخصی، اطمینان می دهد.
بیمه عمومی: به بیمه هایی غیر از بیمه زندگی اطلاق می شود.
6
حق بیمه
مبلغی است که بیمه گر در ازای پذیرش خطر طبق قرارداد بیمه از بیمه گذار مطالبه می کند.
7
تاریخ شروع پوشش بیمه ای
عبارت است از تاریخ شروع پذیرش خطر توسط بیمه گر طبق قرارداد بیمه.
8
شناخت درآمد حق بیمه
درآمد حقبیمه باید:
از تاریخ شروع پوشش بیمه ای، و نه تاریخ صدور، و
بهمحض اینکه حقبیمه بهگونهاى اتکاپذیر قابل اندازهگیرى باشد، و
بهطور یکنواخت در طول دوره بیمهنامه (براى بیمههاى مستقیم) یا در طول دوره پذیرش غرامت (براى بیمههاى اتکایى)
شناسایى شود. مگر اینکه:
الگوى وقوع خطر در طول دوره بیمهنامه یکنواخت نباشد که در اینصورت درآمد حقبیمه متناسب با الگوى وقوع خطر برآوردی، شناسایى مىشود (مثلا بعضى رشتهها همانند بیمه مهندسى).
9
تعدیل مبلغ حق بیمه
در مواردى که طبق بیمه نامه ، مبلغ حقبیمه در آینده مشمول تعدیل می باشد، حقبیمه تعدیل شده باید در موارد ممکن بهعنوان مبناى شناسایى درآمد حقبیمه مورد استفاده قرار گیرد. اگر نتوان مبلغ تعدیل را بهگونهاى اتکاپذیر براورد کرد، مبلغ اولیه حقبیمه که باتوجه به سایر اطلاعات مربوط تعدیل مىشود باید بهعنوان مبنای شناسایی درآمد حقبیمه استفاده شود (مثلا بیمه باربرى دریایی و بیمه آتشسوزى انبارها).
10
بیمهنامههاى بین راهى
بیمهنامههاى صادر شده در اواخر سال مالى که تاریخ شروع پوشش بیمه ای آن قبل از تاریخ ترازنامه بوده و ممکن است بیمهگر اطلاعات کافى جهت تشخیص آنها نداشته باشد.
مبلغ بیمهنامههاى بین راهى
باتوجه به اینکه درآمد حقبیمه از تاریخ شروع پوشش بیمه ای شناسایى مىشود، مبلغ بیمهنامههاى بین راهى براساس تجارب گذشته و رویدادهاى پس از تاریخ ترازنامه براورد مىشود و حصه عاید شده آن بهعنوان درآمد حقبیمه شناسایى مىشود.
11
حق بیمه عاید نشده
بخشی از حق بیمه مرتبط با بیمه نامه های صادره طی دوره مالی که قابل انتساب به پوشش خطر بعد از پایان دوره مالی است به عنوان حق بیمه عاید نشده شناسایی می شود.
روشهای برآورد حق بیمه عاید نشده باید به گونه ای انتخاب شود که مبلغ برآوردی تفاوت با اهمیتی با بدهی واقعی در تاریخ ترازنامه نداشته باشد.
12
محاسبه حق بیمه عاید نشده
درمواردی که الگوی وقوع خطر در طول دوره بیمه نامه تقریباً یکنواخت است برای محاسبه حق بیمه عاید نشده از روش تناسب زمانی استفاده می شود. شیوه های محاسبه حق بیمه عاید نشده در روش تناسب زمانی برای بیمه نامه های سالانه شامل:
روزانه (365/1): حق بیمه عاید نشده شامل مجموع حق بیمه های عاید نشده ای است که در پایان دوره مالی باتوجه به مدت منقضی نشده بیمه نامه ها محاسبه می شود.
ماهانه (24/1): فرض می شود کـه صـدور بیمه نامـه ها در طول ماه به طور یکنواخت است.
فصلی (8/1): فرض می شود که صدور بیمه نامه ها در طی فصل به طور یکنواخت است.
سالانه (2/1): فرض می شود که صدور بیمه نامه ها در طی سال به طور یکنواخت است.
نکته:
روش تناسب زمانی باید بهگونهاى انتخاب و بکار گرفته شود که دقت آن از روش فصلى (یا روش 8/1) کمتر نباشد.
13
خسارت
عبارت است از مبلغ قابل پرداخت در اثر وقوع حوادث تحت پوشش قرارداد بیمه.
باید براى بیمههاى مستقیم و اتکایى شناسایى شود.
مبلغ آن باید بیانگر براورد معقولی از مخارج لازم براى تسویه تعهد فعلى در تاریخ ترازنامه باشد.
شامل مبالغ زیر است:
الف0خسارت واقع شده ای که گزارش نشده است،
ب. خسارت گزارش شده ای که پرداخت نشده است،
ج . خسارتی که بهطور کامل گزارش نشده است،و
د. مخارج براوردى تسویه خسارت.
14
براورد و شناسایی بدهی خسارت پرداخت نشده
بدهى مربوط به خسارت واقع شده ای که پرداخت نشده است (شامل خسارت گزارش نشده)، باتوجه به موارد زیر براورد وشناسایی می گردد:
تجربیات در مورد خسارت واقع شده در گذشته
آخرین اطلاعات موجود
تغییر شرایط از قبیل آخرین حوادث فاجعهآمیز
تغییر در حجم و ترکیب خطرات تحت پوشش بیمه
15
اجزای تشکیل دهنده مخارج نهایى جبران خسارت
این اجزا شامل موارد زیر است:
مبالغ قابل پرداخت بابت خسارت طبق مفاد بیمه نامه، و
مخارج تعیین و تسویه خسارت: شامل مخارج مستقیم هرخسارت مانند حق الزحمه خدمات کارشناسی و حقوقی و همچنین آن دسته از مخارج غیرمستقیمی است که بتوان با هر خسارت مرتبط دانست.
در تعیین مخارج نهایی جبران خسارت، مبالغ بازیافتنی از طریق حق جانشینی و یا اقلام اسقاطی از مبلغ خسارت کسر می شود.
16
ذخایر لازم براى خسارت معوق باتوجه به موارد زیر تعیین می شود:
خسارت براوردى هرمورد یا طبقهاى از یک رشته (مثلاً در بیمه بدنه براساس مدل و سال تولید)
فرمولهاى ریاضى
نوع بیمه و قضاوت مدیریت بستگى
روشى که توسط مدیریت انتخاب مىشود باید بهطور یکنواخت اعمال گردد.
17
تعدیل بدهى خسارت معوق
تعدیل بدهى خسارت معوق براساس اطلاعاتى که پس از شناخت اولیه بدست مىآید، ضرورى است.
هدف از انجام این تعدیلات، براورد دقیقتر مخارج مورد انتظار جبران خسارت است.
اثر این تعدیلات بر بدهى خسارت معوق و هزینه خسارت بهمحض دسترسی به اطلاعات جدید، شناسایى مىشود.
با اینگونه تعدیلات بهعنوان تغییر در براورد حسابدارى برخورد مىشود.
18
مبالغ دریافتنی از بیمه گر اتکایی بابت خسارت واقع شده
مبالغ دریافتنی از بیمه گر اتکایی بابت خسارت واقع شده ، اعم از گزارش شده و گزارش نشده، باید در دوره وقوع از یک طرف به عنوان دارایی و از طرف دیگر به عنوان درآمد بیمه گر واگذارنده شناسایی شود و نباید حسب مورد با بدهی یا هزینه مربوط تهاتر شود.
19
ذخیره تکمیلی
چنانچه حق بیمههاى عاید نشده براى پوشش خسارت مورد انتظار مربوط به بیمه نامه های منقضی نشده در تاریخ ترازنامه کافی نباشد باید ذخیره تکمیلی لازم برای آن شناسایی شود.
20
بیمه اتکایى: بیمه ای است که بهموجب آن یک طرف (بیمهگر اتکایی) در ازاى دریافت حقبیمه، جبران تمام یا بخشى از خسارت وارده به طرف دیگر (بیمهگر واگذارنده) را بابت بیمهنامه یا بیمهنامههاى صادره و یا قبولى توسط وى، تعهد مىکند.
بیمه اتکایى نسبى : نوعى بیمهاتکایى است که بهموجب آن بیمهگر اتکایی در قبال دریافت نسبتى از حقبیمه قرارداد بیمه اولیه، تعهد مىکند بههمان نسبت خسارت وارده به بیمهگر واگذارنده را جبران کند.
بیمهاتکایى غیرنسبى : نوعى بیمهاتکایى است که در آن بیمهگر اتکایی در قبال دریافت حقبیمه، تعهد مىکند تمام یا بخشى از خسارت مازاد بر سقف از پیش تعیین شده را جبران کند.
21
حقبیمههاى اتکایى
حق بیمه اتکایی واگذاری به بیمه گران اتکایی باید توسط بیمه گر واگذارنده از تاریخ شروع پوشش بیمه ای و طی دوره تامین خسارت قرارداد بیمه اتکایی، به طور یکنواخت طی دوره پوشش بیمه ای یا متناسب با الگوی وقوع خطر، به عنوان هزینه بیمه اتکایی واگذاری درصورت سود و زیان شناسایی شود.
22
نحوه برخورد با حقبیمه واگذارى در:
بیمه های اتکایى بهعنوان هزینه شناسایى می شود و با درآمد حقبیمه تهاتر نمی گردد. خسارت دریافتى یا دریافتنى از بیمهگران اتکایى نیز توسط بیمهگر مستقیم بهعنوان درآمد شناسایى مىگردد و با هزینه خسارت یا هزینه حقبیمهاتکایى واگذارى تهاتر نمىشود.
بیمههاى اتکایى نسبى بهطور هماهنگ با بیمههاى مستقیم مربوط بهعنوان هزینه شناسایى مىگردد. بهعبارت دیگر هزینه بیمهاتکایى واگذارى بهطور یکنواخت در طول دوره بیمه مستقیم مربوط شناسایى و در مواردى که شناسایى درآمد در بیمههاى مستقیم براساس الگوى وقوع خطر است، هزینه یاد شده نیز طبق الگوی مزبور شناسایى مىشود.
بیمههاى اتکایى غیرنسبى نیز معمولاً طى دوره بیمهاتکایى به طور یکنواخت بهعنوان هزینه دوره شناسایى مىشود.
23
درآمد حاصل از بیمه اتکایی
کارمزدهاى دریافتى و دریافتنى از بیمهگر اتکایى در زمان شروع پوشش بیمه اتکایی به عنوان درآمد شناسایی می شود.
سهم بیمه گر مستقیم از مشارکت در سود (کارمزد منافع) دریافتی یا دریافتنی از بیمه گر اتکایی، در زمان تحقق به عنوان درآمد شناسایی می شود.
24
بیمه اتکایی مجدد
بیمهگر اتکایى ممکن است بخشى از خطر پذیرفته شده از بیمهگر مستقیم را مجدداً به بیمهگر اتکایى دیگرى (بیمه گر اتکایی قبول کننده) واگذار کند که به آن واگذارى مجدد گفته مىشود.
نحوه حسابداری قراردادهای بیمه اتکایی مجدد نیز مشابه قراردادهای بیمه اتکایی اولیه است.
25
انتقال پرتفوى
طبق ماده 54 قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری، موسسات بیمه می توانند با موافقت بیمه مرکزی ایران و تصویب شورای عالی بیمه تمام یا قسمتی از پرتفوی خود را با کلیه حقوق و تعهدات ناشی از آن به یک یا چند موسسه بیمه مجاز دیگر واگذار کنند.
انتقال پرتفوی باید توسط بیمه گر انتقال دهنده به عنوان حذف پرتفوی و توسط بیمه گر قبول کننده به عنوان قبول پرتفوی به حساب گرفته شود.
حذف پرتفوی باید توسط بیمه گر انتقال دهنده ازطریق حذف بدهیها و داراییهای مرتبط با خطرات منتقل شده، به حساب گرفته شود.
قبول پرتفوی باید توسط بیمه گر قبول کننده از طریق شناسایی درآمد حق بیمه عاید نشده و خسارت معوق پذیرفته شده، به حساب گرفته شود.
26
بیمه مشترک
فعالیتهای بیمه ای که از طریق قراردادهای بیمه مشترک با بیمه گذار انجام می شود باید توسط بیمه گران قبول کننده همانند بیمه مستقیم و براساس نسبتهای توافقی به حساب گرفته شود.
بیمه نامههایى که بهطور مستقیم توسط یکی از اعضاى گروه بیمه گران مشترک صادر مىشود باید توسط آن عضو بهعنوان بیمه مستقیم بهحساب گرفته شود و بخشى از خطرات که توسط سایر اعضاى گروه پذیرفته مىشود باید همانند بیمهاتکایى واگذارى محسوب گردد. بیمهگرانى که این خطرات را مىپذیرند باید با آن همانند بیمهاتکایى قبولى برخورد کنند.
27
مخارج تحصیل
مخارج تحصیل بیمه نامه ها باید در زمان وقوع به عنوان هزینه دوره شناسایی شود.
این مخارج شامل موارد زیر است:
حق العمل پرداختی به نمایندگیهـا،
مخـارج صـدور بیمه نامه ها،
مخارج اداری نگهداری سوابق بیمه نامه ها، و
مخارج وصول حق بیمه ها.
28
اطلاعات زیر باید در یادداشتهای توضیحی صورتهای مالی افشا شود :
الف . رویه شناسایى درآمد حقبیمه و حق بیمه عاید نشده ( اعم از بیمه های مستقیم و بیمه های اتکایی)،
ب. رویه شناسایی هزینه حق بیمه بیمه های اتکایی واگذاری، و
ج . نحوه محاسبه ذخیره خسارت معوق و ذخیره تکمیلی.
29
اقلام زیر باید در متن ترازنامه افشا شود:
الف . مطالبات از بیمه گذاران و نمایندگان،
ب . مطالبات از بیمه گران اتکایی،
ج . بدهى خسارت معوق،
د . بدهى به بیمهگران اتکایى،
ﻫ . حقبیمه عاید نشده، و
و . ذخیره تکمیلی.
30
اقلام زیر باید در متن صورت سود و زیان افشا شود:
الف . درآمد حقبیمه (مستقیم و اتکایی قبولی)،
ب . درآمد بازیافت خسارت از بیمهگران اتکایى،
ج . هزینه خسارت بیمههاى مستقیم و اتکایی قبولی، و
د . هزینه حقبیمهاتکایى واگذارى .
نکته:
اجزاى تشکیلدهنده اقلام افشا شده در ترازنامه و صورت سود و زیان در یادداشتهاى توضیحى افشا مىشود.