آموزش مقدماتی حسابداری بهای تمام شده
مواردی را که در این آموزش فرا خواهید گرفت:
1- آشنایی با حسابداری بهای تمام شده.
2-تسریح اجزای بهای محصول.
3-حسابداری مواد مستقیم مصرفی
4- حسابداری دستمزد مستقیم مصرفی
5- حسابداری سربار ساخت
1-آشنایی با حسابداری بهای تمام شده:
تعریف حسابداری صنعتی: فرآیند تعیین بهای یک محصول یا موضوع بهایابی.
حلقه ارتباطی بین حسابداری مدیریت و حسابداری مالی است.
اطلاعاتی که برای حسابداری مدیریت و مالی تهیه می شود با استفاده از یک سیستم مشترک است.
حسابداری بهای تمام شده با ارایه بهای تمام شده محصولات، بخشی از نیاز اطلاعاتی مدیران و استفاده کنندگان از صورت های مالی را تامین می کند.
مدیران برای برنامه ریزی، کنترل و تصمیم گیری از اطلاعات بهای تمام شده استفاده می کند.
استفاده کنندگان برون سازمانی از اطلاعات بهای تمام شده برای سرمایه گذاری و تامین مالی از این اطلاعات استفاده می کنند.
آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات حسابداری صنعتی:
1-بها:مبلغ پرداخت شده برای تحصیل یا تولید کالا و خدمات.
بها، به منظور کسب منافع جاری یا آتی تحمل شده است. بها، تحت عنوان دارایی طبقه بندی می شود.
بها با هزینه و زیان تفاوت دارد.
2-موضوع بهایابی:منظور محصول یا پروژه و …. که قصد داریم بهای آن را محاسبه کنیم.
3-بهایابی:به فزآیند تعیین بها، بهایابی گویند.
بهایابی طی دو مرحله تعیین می شود:الف-انباشت بها ب- انتساب بها
انباشت بها به معنی ذخیره شدن اطلاعات بها با استفاده از سیستم حسابداری.
انتساب بها ، دربرگیرنده دو مفهوم دقیقتر رهگیری و تسهیم بها می باشد.
رهگیری: آن میزان بهایی که به آسانی و باصرفه اقتصادی قابل رهگیری به موضوعات بهایابی است.
تسهیم: آن میزان از بهایی که به آسانی و با صرفه اقتصادی قابل ره گیری به موضوعات بهایابی نیست و باید از یک یا چند مبنای منطقی برای تسهیم آن بین موضوعات بهایابی استفاده نمود.
تشریح اجزای بهای محصول:
1-فرآیند تولید دارای 3 مرحله است:
الف: قبل از شروع تولید( مواد اولیه)
ب) عملیات تولید شروع شده ولی به اتمام نرسیده است.(کالای درجریان ساخت)
ج) عملیات تولید پایان یافته است.(کالای ساخته شده)
2- اجزای بهای محصول:
الف) مواد مستقیم: مواد اصلی مورد استفاده در تولید که می توان به آسانی و با صرفه اقتصادی می توان آن را به محصولات رهگیری کرد.
ب): دستمزد مستقیم: حقوق و مزایای پرداختی به کارکنانی که مستقیما درگیر تولید کالا و خدمات هستند.
ج) سربار ساخت: هرگونه بهای مرتبط با تولید به کسر مواد مستقیم و دستمزد مستقیم.
3-حسابداری مواد مستقیم مصرفی
1-3.مواد اولیه: عامل اصلی مورد استفاده در تولید است که با صرف نمودن دستمزد و سربار به کالای تکمیل شده تبدیل می شود.
بهای مواد به دو دسته تقسیم می شود:
الف- مواد مستقیم.
ب- مواد غیر مستقیم.
2-3.حسابداری مواد مستقیم:
الف) خرید مواد اولیه مستقیم:
موجودی مواد اولیه مستقیم بدهکار
حساب پرداختنی تجاری بستانکار
3-حسابداری مواد مستقیم مصرفی
ارسال مواد مستقیم به خط تولید:
کالای درجریان ساخت بدهکار
موجودی مواد اولیه مستقیم بستانکار
4- حسابداری دستمزد مستقیم
بهای دستمزد شامل دو نوع بهای مستقیم و غیر مستقیم است.
بهای دستمزد مستقیم: آن میزان از بهای دستمزد است که به کارگرانی که مستقیما درگیر تولید کالا و خدمات هستند پرداخت می شود.
بهای دستمزد غیر مستقیم: آن میزان از بهای دستمزد است که به آسانی و با صرفه اقتصادی قابل رهگیری به محصولات تولیدی نیست.این نوع بها، جزو هزینه های سربار است.
موارد خاص در حسابداری حقوق و دستمزد:
1- کسورات قانونی: الف) بیمه سهم کارگر: طبق قانون تامین اجتماعی، معادل 7% حقوق و مزایای مشمول بیمه کارکنان است.
ب) حق بیمه سهم کارفرما: معادل 23% حقوق و مزایای مشمول بیمه کارکنان است.
ج)مالیات حقوق و دستمزد: مالیات حقوق و دستمزد مطابق با مفاد ماده 131 قانون مالیات های مستقیم محاسبه و از حقوق هریک از کارکنان کسر خواهد شد.
4- حسابداری دستمزد مستقیم مصرفی
2- نحوه تسهیم حقوق و مزایای پرسنل بین واحدهای تولیدی و اداری:
واحدهای تجاری برای تسهیم هزینه ها بین مراکز تولیدی مستقیم،غیرمستقیم و اداری و فروش از مرکز هزینه استفاده می کنند.
مرکز هزینه: هر بخش که در ایجاد هزینه نقش داشته باشد یک مرکز هزینه است.
مراکز هزینه در شرکت های تولیدی: الف) دوایر تولیدی ب) دوایر خدماتی
دوایر تولیدی:دوایری که نقش اصلی در تولید کالا و خدمات رو بر عهده دارند که شامل دوایر تولیدی مستقیم و غیر مستقیم است.
دوایر خدماتی:دوایری که نقش پشتیبانی رو برای دوایر خدماتی بازی می کنند که شامل دوایر اداری و تشکیلاتی و خدماتی می باشند.
4- حسابداری دستمزد مستقیم
نکته1: 23% بیمه سهم کارفرما مربوط به کارکنان تولیدی چه مستقیم و چه غیر مستقیم به حساب کنترل سربار منظور می شود.
نکته2:کل حقوق و دستمزد(حقوق پایه ، مزایای مستمر و غیر مستمر و بیمه سهم کارفرما) مربوط به پرسنل اداری و فروش به حساب هزینه های عملیاتی منظور می شود.
نکته3: حقوق و دستمزد مربوط به کارکنان تولیدی مستقیم، به حساب کالای درجریان ساخت منظور می شود.
نکته4: حقوق و دستمزد مربوط به کارکنان تولیدی غیر مستقیم، به حساب کنترل سربار منظور می شود.
4- حسابداری دستمزد مستقیم مصرفی
حسابداری حقوق و مزایای پرسنل:
ثبت های حسابداری حقوق و دستمزد در 2 مرحله زیر انجام می گیرد:
1- انباشت بها:
الف) هزینه حقوق و دستمزد( حقوق و مزایا) – بدهکار
حقوق پرداختنی-بستانکار
کسورات پرداختنی(بیمه و مالیات ) بستانکار
ب) هزینه حقوق و دستمزد(23% بیمه سهم کارفرما)-بدهکار
بیمه پرداختنی-بستانکار
4- حسابداری دستمزد مستقیم مصرفی
حسابداری حقوق و مزایای پرسنل:
ثبت های حسابداری حقوق و دستمزد در 2 مرحله زیر انجام می گیرد:
2- انتساب بهای حقوق و دستمزد: باتوجه به اینکه هر کدام از پرسنل در کدام مرکز هزینه فعالیت می کنند، هزینه های حقوق و دستمزد انباشت شده در مرحله قبل بین پرسنل تولیدی مستقیم و غیر مستقیم و اداری و فروش تسهیم می شود.
کالای درجریان ساخت( معادل حقوق و مزایا پرسنل تولیدی مستقیم)-بدهکار
کنترل سربار ساخت( معادل حقوق و مزایای پرسنل تولیدی غیر مستقیم+حق بیمه سهم کارفرما کارکنان تولیدی مستقیم و غیر مستقیم)-بدهکار
هزینه های عملیاتی(حقوق و مزایا+حق بیمه سهم کارفرما پرسنل اداری و فروش) بدهکار
هزینه های حقوق و دستمزد-بستانکار
5- حسابداری سربار ساخت
سربار ساخت: هرگونه بهای تولیدی که به آسانی و باصرفه اقتصادی قابل رهگیری به کالاهای تولیدی نیست. به عبارتی دیگر تمامی بهای تولیدی به غیر از مواد مستقیم و دستمزد مستقیم.
نمونه هایی از سربار عبارت اند از مواد غیرمستقیم، دستمزد غیر مستقیم، هزینه استهلاک و هزینه های آب،گاز و برق و…..
حسابداری سربار ساخت:
1- انباشت بها:
کنترل سربار ساخت بدهکار
حساب های مختلف بستانکار
نکته:معمولا در ابتدا اقلام تشکیل دهنده بهای سربار ساخت، در حسابی مرتبط با ماهیتشان ثبت می شوند و سپس به حساب کنترل سربار منظور می شوند.
5- حسابداری سربار ساخت
موارد مهم در انتخاب مبانی تسهیم:
1- معیارهای مهم در انتخاب مبنای تسهیم:
الف)معیار رابطه علت و معلولی:مبنایی به عنوان، مبنای تسهیم استفاده می شود که علت تغییر در مبلغ کل یک بهای خاص است.
ب) معیار دریافت منافع: مبنایی به عنوان مبنای تسهیم استفاده می شود که بیشترین منافع رو از بهای غیر مستقیم برده است.
5- حسابداری سربار ساخت
2-تسهیم بهای سربار ساخت به روش واقعی:
در روش واقعی، بهای سربار ساخت همزمان با تحمل آن طی دوره به حساب کالای درجریان ساخت منظور می شود:
کالای درجریان ساخت –بدهکار
کنترل سربار ساخت-بستانکار
هنگامی که کالا ساخته می شود.ثبت زیر در دفاتر صورت می پذیرد:
کالای ساخته شده-بدهکار
کالای درجریان ساخت-بستانکار