آرام سازی ترافیک،
راه حل تعارض میان نقش ترافیکی و اجتماعی معبر
آرامسازی ترافیک
مجموعهای از اقدامات که:
اثرات منفی سرعت وسایل نقلیه موتوری را محدود کرده، رفتار رانندگان را متناسب با محیط اطراف تغییر داده و شرایط محیطی و ایمنی را برای عابران پیاده و دوچرخه سواران بهبود میبخشد.
ضرورت آرامسازی ترافیک
اثرات مخرب تردد وسایل نقلیه موتوری با سرعت زیاد در خیابانهای شهری:
– کاهش ایمنی
– کاهش تمایل افراد به پیاده روی و دوچرخه سواری، به خصوص در گروههای آسیب پذیر
– کاهش تعاملات اجتماعی در خیابانها
– افزایش آلودگی هوا
– افزایش آلودگی صوتی
اهداف آرامسازی ترافیک چیست؟
1- کاهش سرعت وسایل نقلیه:
کاهش سرعت، افزایش ایمنی و بهبود سرزندگی در محلات شهری
2- کاهش حجم وسایل نقلیه:
کاهش تمایل استفاده وسایل نقلیه عبوری از خیابانهای محلی و جمع وپخش کننده و میانبر زدن آنها
3-کاهش تداخل بین کاربران خیابان:
جدایی فیزیکی بین کاربران مختلف برای کاهش تداخل الزامی نیست. کاهش سرعت و حجم وسایل نقلیه، اصلاح طرح هندسی خیابان و بهبود فاصله دید بر کاهش تداخل کاربران خیابان موثر هستند.
4-ایجاد فرصت منظرسازی و بهبود کیفیت محیط:
فرصتی برای منظرسازی و ارتقای جنبه های زیبایی شناسی سرزندگی وافزایش کیفیت محیط
فرآیند آرامسازی ترافیک چگونه است؟
انتخاب نوع اقدام آرامسازی
ابتدا مواردی مانند طبقه بندی، خصوصیات فیزیکی و هندسی، نوع کاربریهای اطراف خیابان، نحوه کنترل تقاطعها، موقعیت پیاده گذرها و اقدامات آرامسازی موجود در خیابان مورد نظر شناسایی شوند.
انتخاب شیوه آرامسازی
برداشت میدانی محدوده طراحی در دو دسته ویژگیهای فیزیکی و ویژگیهای ترافیکی
انتخاب مناسب ترین شیوه با حداکثر مزایا و حداقل معایب و هزینه ساخت و نگهداری
برخی از معیارهای ارزیابی شیوه های مختلف آرامسازی
میزان اثربخشی در حل مشکلات خیابان
میزان تاثیر بر عابران پیاده
میزان تاثیر بر دوچرخه سواران
میزان تاثیر بر عملکرد وسایل نقلیه اضطراری
میزان تغییر آلودگی های صوتی
هزینه
…
طراحان و مدیران شهری در تمام مراحل تهیه و اجرای پروژههای آرامسازی، ملاحظات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مربوط به ساکنان و شاغلان محدوده را در نظر بگیرند.
پس از انتخاب و اجرای شیوه آرامسازی مورد نظر، بهتر است در مدت زمان حداقل یک سال، نتایج بهره برداری از آن، ثبت و بررسی شده و پس از آن در صورت عدم اثرگذاری مورد انتظار، در مورد حذف یا تغییر آن اقدام، تصمیم گیری لازم انجام شود.
روند انجام کار پروژه های آرامسازی ترافیک چگونه است؟
دسته بندی انواع اقدامات آرامسازی ترافیک با توجه به سرعت مجاز خیابان
برخی شیوه های آرامسازی ترافیک
سرعتکاه، بخشی برجسته از سواره رو است که باعث جابجایی عمودی در مسیر حرکت وسایل نقلیه میشود.
1-1سرعتکاه چیست؟
هدف از ایجاد سرعتکاه
کاهش سرعت وسایل نقلیه و ایجاد ناراحتی در سرنشینان وسایل نقلیه ای است که با سرعت زیاد حرکت میکنند.
حداکثر فاصله بین سرعتکاه ها چقدر است؟
علائم و خط کشی ها
نوعی سرعتکاه است که تمام عرض سواره رو را شامل نمیشود.
1-2سرعتکاه منقطع چیست؟
بخش های برجسته سواره رو، با فاصله نسبت به هم قرار گرفته اند و چرخ وسایل نقلیه سنگین، مانند اتوبوسها، در هنگام عبور میتواند بر روی بخش برجسته قرار نگیرد.
این در حالی است که حداقل یک چرخ وسایل نقلیه سبک، ناگزیر از بخش برجسته سواره رو عبور خواهد کرد.
هدف از ایجاد سرعتکاه منقطع،
کاهش سرعت وسایل نقلیه سبک، در عین امکان حرکت یکنواخت(بدون کاهش سرعت) وسایل نقلیه اضطراری و همگانی است.
فاصله بخشهای برجسته به نحوی است که وسایل نقلیه سنگین )مانند وسایل نقلیه اضطراری و همگانی(، تحت تاثیر آن قرار نمیگیرند. این مسئله، از کاهش و افزایش مجدد سرعت وسایل نقلیه سنگین که معمولاً با تولید سروصدا و دود زیاد همراه است، جلوگیری میکند.
علائم و خط کشی ها
1-3پیاده گذر برجسته
نوعی سرعتکاه است که به منظور عبور عابران پیاده در تقاطع و یا میانه قطعه
علامتگذاری و خط کشی شده و نسبت به پیاده گذرهای معمول در ارتفاع بالاتری نسبت به سطح سوارهرو ساخته میشود.
در نزدیکی مدارس از پیاده گذر برجسته استفاده شود.
توصیه
علائم و خط کشی ها
1-4تقاطع برجسته
تقاطعی است که در سطحی بالاتر از سطح سواره روی خیابان های متقاطع ساخته شده است.
هدف از ساخت تقاطع برجسته چیست؟
این روش معمولاً در نواحی متراکم شهری و برای آرامسازی جریان ترافیک در هر دو خیابان متقاطع دارای شیب طولی کمتر از 8 درصد انجام میشود.
کاهش سرعت وسایل نقلیه، تعریف بهتر محدوده پیاده گذر و کاهش تداخل با عابران پیاده
علائم و خط کشی ها
2-1پیچاننده خیابان
مجموعهای از پیشآمدگی های جدول است که در دو سمت خیابان و با فاصله از یکدیگر
ایجاد میشوند.
در صورتی که حجم ترافیک کمتر از750 وسیله بر روز و یا 100 وسیله بر ساعت اوج باشد، این شیوه تاثیر قابل توجهی نخواهد داشت.
برای ایجاد پیچاننده خیابان، بهتر است حداقل 2 خط عبور در هر جهت وجود داشته باشد تا با ایجاد پیش آمدگی، حداقل یک خط عبور باقی بماند.
علائم و خط کشی ها
2-2 کاهش شعاع قوس
اصلاح و بازسازی قوس گوشه تقاطع با شعاع کم (حدود 3 تا 5 متر)
استفاده از این شیوه آرامسازی در موارد زیر توصیه نمی شود!
در تقاطعهایی با سهم قابل توجه برای حرکت راستگرد وسایل نقلیه سنگین
تقاطعهایی که فضای کافی برای گردش وسایل نقلیه سنگین ندارند
تقاطعهای دارای مسیر ویژه حمل ونقل همگانی و یا مسیر ویژه وسایل نقلیه اضطراری
علائم و خط کشی ها
برای اجرای این شیوه آرامسازی، تنها لازم است مکان اشیایی مانند تیرهای برق، تابلوها و خط کشی ها تغییر کند.
در صورتی که کاهش شعاع قوس با پیش آمدگی جدول همراه باشد، باید از تابلوهای «حاشیه نما» و یا استوانه ارتجاعی استفاده شود.
2-3منحرف کننده جانبی
تغییر راستای خیابان به راست یا چپ، با استفاده از پیش آمدگی جدول
نوع ساده ای از پیچاننده خیابان است که به جای ایجاد مارپیچ در مسیر، تنها در یک مقطع از مسیر، انحراف ایجاد میکند.
علائم و خط کشی ها
2- 4سرعتکاه کلیوی
مجموعهای از سه سرعتکاه منحنی شکل در جهت حرکت
در محل قوسهای افقی و قائم و همینطور در شیب طولی بیشتر از 8 درصد نمیتوان از سرعتکاه کلیوی استفاده کرد.
علائم و خط کشی ها
2-5میدانچه
جزیرهای دایرهای شکل در مرکز یک تقاطع بدون چراغ که منجر به گردش پاد ساعتگرد و کاهش سرعت وسایل نقلیه میشود.
در چه شرایطی میتوان از جزایر برجسته در ابتدای ورودی های میدانچه استفاده کرد؟
فضای کافی برای ایجاد جزیره با حداقل مساحت 4/6 متر مربع وجود داشته باشد.
تمام وسایل نقلیه طرح بتوانند بدون برخورد با جزایر جداکننده حرکت کنند.
جریان منظمی از تردد عابران پیاده وجود داشته باشد.
علائم و خط کشی ها
3-1پیش آمدگی جدول تقاطع
پیش آمدگی جدول به سمت سواره رو در گوشه تقاطع است که منجر به کاهش عرض سوارهرو می شود.
هدف از پیش آمدگی جدول تقاطع چیست؟
کاهش سرعت وسایل نقلیه
کاهش فاصله گذر عرضی عابران پیاده
بهبود دید متقابل عابران پیاده و رانندگان
حذف پارک حاشیه ای در نزدیکی تقاطع
علائم و خط کشی ها
3-2پیش آمدگی جدول میان قطعه ای
پیش آمدگی جدول به سمت سواره رو در میانه قطعه بوده و منجر به کاهش عرض سواره رو میشود.
علائم و خط کشی ها
3- 3کاهش عرض خطوط عبور
در این شیوه، عرض خطوط عبور از طریق خط کشی، ایجاد مسیر ویژه دوچرخه، منظرسازی و تغییر روسازی کاهش مییابد.
3-4پارک حاشیه ای غیر موازی
این شیوه آرامسازی به معنای کاهش عرض سواره رو از طریق ایجاد فضای پارک حاشیه ای غیر موازی با جریان ترافیک است.
ایجاد فضای پارک حاشیه ای غیر موازی با جریان ترافیک در محل دسترسی به کاربری های مهم، محدوده هایی با فاصله دید محدود و روشنایی کم و همچنین بافت های تاریخی توصیه نمی شود.
3-5 جزیره میانی
یک جزیره در میانه سواره رو دوطرفه است که منجر به کاهش عرض خطوط عبور می شود.
هدف از ایجاد جزیره میانی، کاهش سرعت وسایل نقلیه و کاهش تداخل با عابران پیاده است.
علائم و خط کشی ها
3-6 تغییر توزیع عرض سواره رو
تغییر در هندسه سواره رو از طریق کاهش تعداد و یا عرض خطوط عبورکه امکان تخصیص فضا به سایر فعالیتها، نظیر پیاده روها، خطوط گردش، خطوط ویژه حمل ونقل همگانی، جزایر ایمنی، خطوط دوچرخه و پارک حاشیه ای را به وجود می آورد.
با تغییر توزیع عرض سواره رو، یک خیابان چهارخطه و بدون میانه به خیابانی با 2 خط عبور، 2 خط دوچرخه و میانه مناسب تبدیل میشود.
نمونه تغییر توزیع عرض سواره رو در نیمرخ عرضی یک خیابان
3-7 تیرک میانی
این شیوه آرامسازی ترافیک به معنای استفاده از تجهیزات ترافیکی عمودی از قبیل تیرک میانی است که سبب باریک و محدود به نظر رسیدن عرض سواره رو می شود.
4-1 امتداد پیاده رو در تقاطع
حفظ روسازی پیاده رو در تقاطع خیابان ها به صورت همسطح با سواره رو
استفاده از این شیوه آرامسازی به معنای الزام توقف وسایل نقلیه نبوده و تنها نشان دهنده اولویت بالاتر برای حرکت عابران پیاده است.
هدف از امتداد پیاده رو در تقاطع،
بهبود دید نسبت به محل گذر عرضی عابران پیاده و افزایش هوشیاری رانندگان نسبت به حضور عابران پیاده است.
4-2 سنگفرش کردن سواره رو
تغییر جنس روسازی بخش هایی از سواره رو و سنگفرش کردن آن.
این تغییر روسازی، به راننده هشدار داده و باعث کاهش سرعت وسایل نقلیه می شود.
4-3 نوار لرزاننده عرضی
استفاده از نوار و یا نقاط برجسته ای است که سبب ایجاد صدا و ارتعاش به هنگام عبور وسایل نقلیه از روی آنها می شود.
استفاده از نوار لرزاننده عرضی، تنها در صورتی که استفاده از تابلوها و علائم کارآمد نباشد، توصیه میشود.
از موارد کاربرد نوار لرزاننده عرضی می توان به موارد مقابل اشاره کرد:
در ورودی های منتهی به تابلوی «ایست» ، به خصوص در شرایط محدود بودن فاصله دید.
قبل از تقاطع های چراغداری که رانندگان انتظار مواجهه با تقاطع را ندارند.
تقاطعهایی با سابقه تصادفات جلو به پهلو (تصادفات 90 درجه).
قبل از مکانهایی که نیاز به توقف دارند.
قبل از مکانهایی که نیاز به تغییر راستای مسیر و یا تغییر خط باشد.
قبل از قوسهای افقی تند که تابلوی محدودیت سرعت وجود داشته باشد.
قبل از عملیات عمرانی و محدودههای کارگاهی.
4-4 تغییر خط کشی
از خط کشی های روسازی به منظور آگاه گردن رانندگان و کاهش سرعت وسایل نقلیه استفاده کرد.
خط کشی v شکل در جهت حرکت وسایل نقلیه قرار گرفته و به راننده القا میکنند تا سرعت خود را کاهش دهد.
5-1 انسداد جهتی
پیش آمدگی پیاده رو و یا مانعی عمودی است که معمولاً تا خط میانی سواره رو ادامه یافته و مانع از حرکت ترافیک در یک جهت می شود.
با ایجاد محدودیت دسترسی در یک جهت خیابان، حجم وسایل نقلیه کاهش خواهد یافت.
علائم و خط کشی ها
مشخصات هندسی و علائم انسداد جریان ورودی
مشخصات هندسی و علائم انسداد جریان خروجی
5-2 انسداد کامل
ایجاد مانعی است که به طور کامل در عرض سواره رو قرار گرفته و مانع از حرکت مستقیم وسایل نقلیه موتوری در سواره رو می شود.
هدف از انسداد کامل، جلوگیری از میانبر زدن و یا حرکت مستقیم وسایل نقلیه است.
لازم است از انسداد کامل خیابان های مورد استفاده وسایل نقلیه اضطراری اجتناب شود.
علائم و خط کشی ها
5-3 جزیره منحرف کننده قطری
جزیرهای مورب در سطح تقاطع است که وسایل نقلیه را ناچار به گردش کرده و از حرکت مستقیم آنها در تقاطع جلوگیری می کند.
علائم و خط کشی ها
5-4 جزیره هدایت کننده ترافیک
جریانبندی تقاطع و ایجاد جزایری است که مانع از حرکات خاصی در تقاطع شده و به طور فیزیکی، جریان ترافیک در یک تقاطع را هدایت می کنند.
علائم و خط کشی ها
5-5 میانه برآمده در تقاطع
جزیرهای در تقاطع و در مرکز سواره رو دوطرفه ایجاد می شود تا مانع از حرکت چپگرد و مستقیم در یک جهت از تقاطع شود.
این میانه به عنوان جزیره ایمنی برای عابران پیاده و دوچرخه سواران نیز عمل کرده و زمان انتظار آنها برای عبور عرضی از تقاطع را کاهش میدهد.
در صورتی که خیابان دارای میانه باشد، برای استفاده از این شیوه آرامسازی مشخصات آن میانه در محل تقاطع حفظ شده و چهارراه تبدیل به سه راه میشود. اما در صورت عدم وجود میانه در امتداد خیابان، میانه برآمده تنها در محدوده تقاطع ایجاد می شود.
علائم و خط کشی ها
5-6 جزیره راستگرد
جزیرهای مثلثی شکل در تقاطع است که مانع از حرکت چپگرد و مستقیم شده و تنها دو حرکت راستگرد ورودی و خروجی در آن امکان پذیر است.
علائم و خط کشی ها
6-1 هواپیمای بدون سرنشین
در این شیوه از هواپیمای بدون سرنشین به منظور کنترل و نظارت بر سرعت وسایل نقلیه در بخش هایی از شبکه معابر شهری استفاده میشود.
در این روش، سرعت وسیله نقلیه با استفاده از زمان عبور از فاصله بین نقاط مشخص، محاسبه شده و به پلیس راهنمایی و رانندگی مخابره می شود.
6-2 دوربین ثابت کنترل سرعت
دوربین های ثابت، سرعت غیر مجاز وسایل نقلیه موتوری را ثبت کرده و نیاز به حضور مستقیم پلیس راهنمایی و رانندگی وجود ندارد.
6-3 تجهیزات متحرک کنترل سرعت
مجهز کردن وسایل نقلیه به سیستم ثبت و ارسال موقعیت و سرعت
وسایل نقلیه همگانی و وسایل نقلیه باری در اولویت نصب تجهیزات کنترل سرعت قرار دارند.
6-4 کنترل سرعت متوسط به جای سرعت لحظه ای
این روش به معنای محاسبه سرعت متوسط وسایل نقلیه بین دو نقطه مشخص است.
استفاده از تجهیزات کنترل سرعت متوسط، معمولاً در صورتی کارا خواهد بود که تعداد دسترسی ها و اتصالها محدود باشد و احتمال خروج وسایل نقلیه از مسیر اصلی کاهش یابد.
6-5 تابلوی نمایش سرعت لحظه ای
سرعت حرکت وسایل نقلیه را در حین عبور از یک نقطه خاص نمایش میدهد.
با استفاده از تابلوی نمایش سرعت لحظهای به خصوص در نواحی با محدودیت سرعت، رانندگان از سرعت لحظه ای خود مطلع شده و در صورت رانندگی با سرعتی بیشتر از مقدار مجاز، از سرعت خود میکاهند.
توصیه میشود:
در محدوده مدارس، پیش از تقاطع های چراغدار مهم و یا قبل از قوس های افقی از این تابلو استفاده شود.
6-6 مشارکت مردمی در ثبت تخلفات
این شیوه به معنای مشارکت افراد داوطلب و ساکنین محلات در نظارت بر ترافیک و ثبت پلاک وسایل نقلیه خاطی است.
با وجود این که ثبت شماره پلاک به افراد داوطلب واگذار میشود، لازم است پلیس راهنمایی و رانندگی نظارت داشته و از هر گونه سو استفاده جلوگیری کند.
7-1 فضاهای اشتراکی
فضای اشتراکی یک مفهوم در طراحی فضای شهری است که در آن اولویت شیوه های سفر از وسایل نقلیه موتوری به پیاده روی و دوچرخه سواری تغییر پیدا میکند.
لازم است ظاهر فضای اشتراکی مانند خیابان های معمول نباشد و حرکت سریع وسایل نقلیه در آن تشویق نشود.
از مهمترین معایب فضای اشتراکی،
محدود کردن دسترسی وسایل نقلیه اضطراری و ایجاد تاخیر در حرکت آنها است.
7-2 دروازه های محله
ایجاد ترکیبی از ابزارهای آرامسازی ترافیک مانند میدانچه ها، جزایر ترافیکی، باریک کننده های خیابان و خط کشی روسازی است که ورود به نواحی مسکونی شهری و محلات را به رانندگان هشدار میدهد.
7-3 ورودی های شهر
بی توجهی به طراحی مناسب در ورودی شهرها باعث به وجود آمدن نابسامانی های ارتباطی می شود.
4 دسته کلی اقدامات آرامسازی ترافیک در نواحی تغییر سرعت نظیر مبادی ورودی شهرها
1 ایجاد تغییر در هندسه راه
-2 استفاده از ابزارهای کنترل ترافیک
-3 ایجاد تغییر در سطح راه
-4 ایجاد تغییر در حاشیه راه