عنوان تحقیق :
نقش ورزش در تندرستی و
سلامت خانواده و جامعه
استاد گرامی:
گردآورنده:
نقش ورزش در تندرستی و سلامت خانواده و جامعه
ورزش عبارت است از فعالیتی نهادینه که مستلزم کاربرد نیروی جسمانی شدید با استفاده از مهارت های جسمانی پیچیده بوسیله شرکت کنندگانی که توسط عوامل درونی و بیرونی تحریک می شوند. این تعریف با فعالیت های ورزشی سازمان یافته ارتباط پیدا می کند.
بدون تردید ورزش، یکی از مسایل و موضوعات با اهمیت هر جامعه به شمار می آید و تعداد بی شماری از افراد، به انواع ورزش علاقه مند هستند و بخشی از وقت خود را بدان اختصاص می دهند. دین مبین اسلام هم به ورزش و ورزشکار به دیده احترام می نگرد؛ زیرا ورزش می تواند آدمی را در رسیدن به کمال انسانی یاری رساند و اسلام هم هر عملی را که به آدمی در رسیدن به کمال کمک می کند، ارج می نهد و آن را مطلوب می داند.
اهمیت ورزش توجه به ورزش و تلاش بر توسعه آن در میان همه اقشار جامعه، به دلیل آثار سودمندی است که از این کار به دست می آید؛ چون ورزش مایه پرهیز از بیکاری، مبارزه با کسالت و تنبلی، افزایش توانایی های جسمی و روحی، شجاعت، سلامت جسمانی و فکری و نیز وسیله ای برای جمع گرایی و اجتماعی شدن است. آثار فردی ورزش ورزش، بر جنبه های گوناگون فرد اثرمی گذارد. حرکات ورزشی، از یکسو قدرت و توانایی جسمانی ورزشکار را افزایش می دهد و از سوی دیگر، باعث سلامت بدن انسان می شود؛ نعمتی که به تعبیر امام علی علیه السلام از زیادی مال بهتر است. ورزش همچنین به تعادل جسم و جان آدمی می انجامد. با ورزش، انسان از روحی با نشاط برخوردار می شود و روح با نشاط، بدن را سرشار از طراوت و شادابی می سازد و البته بدن سالم هم، روح و جان را در دست یابی به مدارج کمال یاری می رساند.
آثار روانی ورزش ورزش، همان طور که بر جسم آدمی تاثیر می گذارد، بر روح و روان او هم تاثیر دارد. یکی از نتایج مفید ورزش بر روی شخصیت افراد، افزایش اعتماد به نفس است. ورزشکاران موفق، خود ساخته بوده و در برابر مشکلات، مقاوم تر هستند. از دیگر نتایج روانی ورزش، افزایش شور و نشاط ورزشکار و امید به آینده اوست. آدمی، با ورزش کمتر به دام وسوسه و گناه می افتد و به عادت های زشت، مثل اعتیاد دچار نمی شود. از دیگر آثار روانی ورزش، ویژگی ضدّ خمودگی و افسردگی آن است. ورزش، ورزشکار را سرزنده ساخته و او را در برابر دلمردگی بیمه می کند. آثار اجتماعی ورزش انسان، موجودی است که فقط با زندگی جمعی به سلامت به مقصد می رسد و فرد گرایی و انزواطلبی، با ذات او در تضاد است. برای رسیدن به این روح جمعی و همبستگی عمومی، راه های مختلفی وجود دارد. یکی از این راه ها، ورزش کردن است.
ورزش، موجب گسترش روابط گروهی می شود. در ورزش های گروهی، بدون هماهنگی و دوری از خودخواهی، نمی توان به موفقیت رسید و این خود باعث تقویت روح جمع خواهی افراد می شود. همچنین، ورزش موجب گسترش حس یکرنگی و همگرایی در افراد می گردد. برای تیم شدن و تشکیل گروه منسجم ورزشی، باید از خود گذشت و "من"ها را به "ما" تبدیل کرد.
از نظر سازمان بهداشت جهانی؛ تندرستی صرفاً نداشتن بیماری و ضعف نیست، بلکه منظور از آن سلامتی کامل جسمی، ذهنی، اجتماعی و روحی است. در حقیقت دو هدف عمده تندرستی، به تاخیر انداختن مرگ و بیماری است. ورزش بر قوای جسمی و قوای روانی اثر گذار است.
ورزش و حیطه های اثر گذار
تاثیر ورزش در اجتماعی شدن
اغلب مطالعات اجتماعی شدن در ورزش، حول دو مساله متمرکز بوده است: اجتماعی شدن در ورزش و اجتماعی شدن از طریق ورزش. در اولی فرد در نقش ورزشی مانند "ورزشکار" اجتماعی می شود و در دومی به یادگیری نگرش ها، ارزش ها، مهارت ها و گرایش هایی کلی؛ مانند جوانمردی، انضباط و … اشاره دارد. اجتماعی شدن از طریق ورزش عبارت است از تاثیر ورزش بر باورها، نگرش ها و … .
تاثیر ورزش در شخصیت
شخصیت اجتماعی بیان کننده رشد صحیح و طبیعی روانی افراد است. لذا افراد ورزشکار را از فردگرایی و خود محوری خارج کرده و رشد روحیات طبیعی را در فرد بهبود می بخشد که در نتیجه شکوفا شدن این استعداد، فرد با سایر افراد اجتماع آسانتر ارتباط برقرار کرده و در کنار آنها زندگی می نماید. دیدگاهی اعتقاد دارد که ورزش به عنوان واسطه و عامل ارتباط بین فرد با خودش یا دیگران است. این شناخت چند جنبه ای می تواند در سازگاری های اجتماعی و شخصیت دخیل باشد. تغییرات ناشی از ورزش در شخصیت، به تدریج و به آهستگی و پس از سال ها روی می دهد.
تاثیر ورزش در اخلاق و رعایت حقوق دیگران
شرکت در برنامه های ورزشی شرایطی را بوجود می آورد تا شخصیت و ماهیت افراد بروز نماید، لذا رفتار و اعمال ناشایسته جایگزین خصایص انسانی و رعایت قوانین می گردد. بدین گونه هر فردی می تواند از احترام لازم در بین دسته و جامعه خود برخوردار گردد. این ارتباط مطلوب به مرور شکل گرفته و به صورت اخلاق در آمده و به قلمروهای خارج نیز انتقال می یابد.
تاثیر ورزش در کاهش افسردگی
به عقیده محققین، ورزش باعث شادی و نشاط و بالا بردن اعتماد به نفس می گردد، زیرا افراد افسرده یا اعتماد به نفس ندارند یا میزان آن در آنان بسیار پایین است. ورزش احساس رضایت باطنی شخص را بالا برده و فرد حس می کند که به موقعیت هایی دست یافته است. ورزش در درمان بسیاری از بیماری ها از جمله افسردگی تاثیر به سزایی دارد. ۳۰ دقیقه ورزش در روز می تواند آثار افسردگی را به اندازه برخی روش های روانی- درمانی و داروهای ضد افسردگی کاهش دهد.
به گزارش پایگاه اینترنتی مرکز پزشکی دانشگاه تگزاس، بررسی روان پزشکان نشان می دهد روزانه ۳۰ تا ۳۵ دقیقه ورزش می تواند آثار و عوارض افسردگی را تا نصف کاهش دهد و این کار برابر با تاثیر روش های درمانی متداول و مصرف برخی داروهای افسردگی می باشد. فواید ورزش در بهبود افسردگی به طور فهرست وار: احساس کاهش قابل ملاحظه غم و اندوه – افزایش اعتماد به نفس – ایجاد احساس موفقیت – افزایش خلاقیت های فردی
تاثیر ورزش در کاهش اضطراب
دانشمندان معتقدند سلامت جسمی فرد با عوامل روانی و محیط اجتماعی وی در ارتباط است. استرس هنگامی رخ می دهد که فرد احساس کند بین قابلیت های فردی خود و آنچه در یک موقعیت خاص لازم است توازن وجود ندارد، در عین حال پیامد عمل نیز مبهم باشد. هنگام بروز نگرانی و اضطراب هر قدر کار و فعالیت سرگرم کننده بیشتر باشد موثرتر خواهد بود. ورزش کردن باعث خواهد شد فرد در مواجه با شرایط اضطراب زا خونسردی و آرامش بیشتری داشته باشد. ورزش تاثیرات فیزیولوژیکی بر بدن دارد که این تاثیرات فیزیولوژیک فراهم کننده آرامش در افراد می باشند. استرس یکی از عمومی ترین مشکلاتی است که افراد با آن روبرو هستند و از آنجائیکه امروزه مساله سالم زیستن و رابطه آن با فعالیت های بدنی اهمیتی اساسی یافته است، تمرین و ورزش یکی از ساده ترین ابزارهایی است که استرس را کنترل می کند.
ورزش مداوم بدنی در صورتی که به درستی انجام شود و با بیماری شخص در تضاد نباشد در نگهداری سلامت جسم و روان و بهزیستی فرد و پیشگیری بسیاری از بیماری ها، یکی از مهم ترین عوامل به شمار می رود. فعالیت بدنی، استرس عاطفی را به طور موثر کاهش می دهد و بسیاری از پیامدهای ناخوشایند آن را خنثی می کند. مطمئناً به دلیل فعل و انفعالاتی که در بدن صورت می گیرد به ما کمک می کند که از عهده فشار روحی برآییم و از تبدیل آن به یک مساله مزمن جلوگیری کنیم.
نقش ورزش در پر کردن اوقات فراغت
فراغت شامل فعالیت هایی جدا از اجبارهای شغلی، خانوادگی و اجتماعی است که در آن فرد فقط به میل خود عمل می کند. در نتیجه فراغت، کار یا بیکاری نیست، بلکه یک تجربه با ارزش زندگی است و به قول ارسطو، فراغت جدی ترین مشغله انسان است.
یکی از روش هایی که می توان اوقات فراغت افراد جامعه را زیر پوشش قرار داد و بسیاری از ضعف ها و کمبود های جسمانی و روانی را رفع و درمان کرد، ورزش و تفریحات سالم است. استفاده از بازی در اوقات فراغت فرصتی برای پیشرفت فرد فراهم می نماید. از دیدگاه جامعه شناسی، گذران اوقات فراغت با ورزش از غیر پویا شدن و به انحراف رفتن توانایی های افراد جامعه به ویژه جوانان جلوگیری می کند و در مقابل، قابلیت تولید و بهره وری آنها در قالب های مختلف اجتماعی و اقتصادی را هر چه بیشتر تقویت می نماید.
به طور کلی ورزش در تمام دوران زندگی انسان ها حائز اهمیت است ولی چون مبنای تربیت جسم و روح در سنین جوانی گذاشته می شود باید اهمیت بیشتری در این دوران برای ورزش قائل بود. بسیاری از آثار نامطلوب محیط اجتماعی، اقتصادی وضعیت خانوادگی و نظایر آن با استفاده از ورزش می تواند کاهش یابد یا حتی به طور کلی از میان برود.
تاثیر ورزش بر فرهنگ
فرهنگ را می توان به عنوان مجموع ویژگی های رفتاری و عقیدتی اکتسابی اعضای یک جامعه خاص تعریف کرد، واژه تعیین کننده در این تعریف همان واژه اکتسابی است. ورزش بخش مهمی از فرهنگ ملل در جهان معاصر است. بحث های محافل گوناگون، سرفصل روزنامه ها، برنامه های رادیوئی و تلویزیونی جایگاه آن را روشن ساخته است. اعلام موفقیت در مسابقات ملی و بین المللی میلیون ها نفر را شاد و شکست در برنامه ها مردم را غمگین و خشمگین می سازد. ورزش، تمرین تفکر واقع گرایانه و پرهیز از تفکر ذهن گرایانه است.
ابعاد غیر مادی فرهنگ نظیر اعتقادات، آداب و رسوم و ارزش و نیز ابعاد مادی فرهنگ نظیر معماری و تکنولوژی، تحت تاثیر ورزش وارد سیر تکاملی می شوند. یکی از جلوه های غیر مادی فرهنگ، جایگاه زن در جامعه است. در جهان ورزش تجلی آزادی زن از قیومیت مرد مشاهده می شود. پس از تربیت ورزشی زن به عنوان یک انسان شجاع و سرسخت به جامعه باز می گردد.
تاثیر ورزش بر حافظه
مدتهاست که فواید ورزش برای قلب و عروق شناخته شده است. اما امروزه مشخص شده است که ورزش برای کل بدن حتی مغز سودمند است. ورزش جریان خون را در کل بدن افزایش می دهد و بالطبع جریان خون در مغز نیز افزایش می یابد. به نظر می رسد افزایش جریان خون در مغز فرایند از دست رفتن بافت سلولی مغز را که در حدود ۴۰ سالگی شروع می شود کند نماید. محققان هنوز مطمئن نیستند که میزان مورد نیاز ورزش برای بهتر شدن حافظه چقدر است، اما چیزی که می دانیم این است که حتی مقدار بسیار کم ورزش و فعالیت فیزیکی می تواند به بهتر شدن حافظه شما کمک کند و این تاثیر وقتی بیشتر می شود که بطور مرتب و حداقل سه بار در هفته ورزش کنید.
تحقیقات دانشگاه علوم تندرستی اورگان در آمریکا نشان داد، سالمندانی که یک برنامه تمرینی شامل راه رفتن سریع بر روی نوار گردان را سه بار در هفته و به مدت یک ساعت، در طول چهار ماه انجام دادند حافظه و زمان واکنش آنها، بهبود یافته بود. تحقیقات بیشتر نشان داد که آهسته دویدن، راهپیمایی، دوچرخه سواری و حرکات موزون نیز مانند راه رفتن سریع موجب بهبود حافظه و زمان واکنش در سالمندان می شود. پژوهشگران همچنین دریافتند سالمندانی که در یک برنامه تمرینی قدرتی و انعطافی به مدت یک ساعت، ۳ بار در هفته و در طول ۴ ماه شرکت کردند عملکردشان در اجرای آزمون های حافظه بهبود یافت. اگر چه این گونه بهبود حافظه بیشتر در سالمندانی که تمرینات هوازی انجام دادند رخ داد اما تحقیقات بیشتر نشان داده است که هیچ تمرین ورزشی نسبت به تمرین های ورزشی دیگر از لحاظ تاثیر بر حافظه برتری ندارد. به عبارت دیگر بین ورزش های مختلف از حیث تاثیر بر حافظه تفاوت معنی داری مشاهده نمی شود. در نتیجه تمرینات ورزشی مداوم، میزان جریان خون در مغز افزایش می یابد، افزایش جریان خون موجب اکسیژن رسانی و تغذیه بهتر نرون های مغز شده و از تنگ شدن عروق مغز جلوگیری می کند. این تاثیرات خود موجب پیشگیری از فراموشی و زوال توانمندی های ذهنی در سالمندی می شود. تمرینات ورزشی همچنین موجب آزاد سازی نوعی فاکتور رشد می شود که می تواند نرون ها را در مقابل آسیب و صدمه مقاوم نموده و از بروز بیماریهای آلزایمر و پارکینسون تا حدودی جلوگیری کند.
تاثیر ورزش در زندگی اجتماعی
بشر طبیعتا موجودی اجتماعی است که می خواهد با دیگران رابطه برقرار کند و دیگران هم به طور متقابل با او ارتباط داشته باشند. این غریزه اجتماعی را می توانند از طریق ورزش بر آورده ساخت. با ورزش در زمینه نیل به ارزش های اجتماعی دیگری همچون کار گروهی، وفاداری و روحیه ورزشکاری می توان توفیق یافت. محیط صمیمانه و مطلوب ورزشی اغلب فرصتی مناسب برای ایجاد روابط انسانی و شکل گیری روحیات است و محیط ورزشی مناسب باعث می شود زنان و دختران که کم رو هستند به این گروه های ورزشی روی آورند تا بتوانند از این طریق با افراد ارتباط برقرار کرده و همچنین در زندگی روزانه خویش با افراد مختلف سازگاری بهتری حاصل نمایند.
تاثیر ورزش در خانواده
سلامت هر یک از اعضای خانواده به ویژه زن، مستقیما بر تصویر کلی سلامت خانواده تاثیر می گذارد. نگرش کلی زن نسبت به جسم و عملکرد فیزیکی بدنش در نگرش های کلی او تاثیر مستقیم دارد، زیرا سلامت جسم و روان او، روابط اجتماعی وی با دیگران را شکل می دهد. امنیت عاطفی او بر امنیت کل خانواده می افزاید و بهترین نشانه رشد و پختگی عاطفی او بر هوش و توانایی سازگاری با موفقیت های جدید، هنگام مواجهه با فشارها و ناراحتی ها با حداقل آسیب پذیری فردی و گروهی است.
تامین بهداشت جسم و روان برای زنانی که در مراحل مختلف زندگی مراحلی چون بارداری، زایمان و از همه مهمتر پرورش و تربیت فرزندان را پشت سر می گذارند از اهمیتی والا برخوردار است. شخصیت کودک با نگرش های مادر در دوران بارداری آغاز و از آن پس در آغوش و در کنار او از نظر جسمانی، روانی، اخلاقی، اجتماعی و معنوی رشد و تکامل می یابد.
بدون شک مادر سالم و با نشاط بهتر از انجام این مسوولیت بر می آید و خود نیز الگوی عملی و طبیعی سالمتری برای فرزندان خویش خواهد بود. زنان با ورزش کردن می توانند خصوصیات رفتاری، اخلاقی و شخصیتی مطلوب برای یک زندگی سالم و شاداب را کسب کنند.
اثرات تربیت بدنی و ورزش بر بانوان
یکی از مزایای عمده تمرینات ورزشی برای زنان بهبود کارآیی عملکرد سیستم ارگانیک بدن است. شخصی که از لحاظ بدنی تربیت یافته است در مقایسه با فردی که فعالیت ها و تمرینات ورزشی نداشته، روزانه انرژی کمتری مصرف می کند و فشار کمتری بر بدن خویش وارد می سازد. اثر کلی دیگر تمرینات منظم کمک به رشد و تکامل اجزای مختلف بدن است. تمرینات منظم برای زنان سبب بهبود تنفس، سیستم هاضمه، سیستم تخلیه بدن و بهبود عملکرد عضلات و قوی تر شدن آنها می شود.
ورزش به زنان و دختران اجازه می دهد تا خود را از عواطف انباشته شده در درون رها سازند، و ورزش همچنین افزایش قدرت تحمل مشکلات در زندگی و بهتر روبرو شدن را به آنها می دهد.
توجه به مسئله ورزش می تواند سهم بسزایی بر افزایش درآمد مردم داشته باشد. مثلاً در یک مسابقه فوتبال بجز سهم بلیط فروشی می توان از درآمدی که از پارکینگ داری بدسته آمده همچنین اغذیه، اجرای موسیقی، انتظامات، صدابرداری، پخش تلویزیونی، عکاسی، مصاحبه، نورپردازی و چندصد نفر دیگر که می توانند برای برگزاری یک مسابقه فوتبال مشغول به کار بوده و از این راه امرا معاش نمایند را در نظر گرفت به این مجموعه بازیکنان، مربیان، اعضای کادر فنی و داوران نیز اضافه کنید و حال توجه کنید که چرا در کشورهای دیگر برای ورزش چنین جایگاه بلندی در نظر گرفته اند. در واقع تاثیر ورزش و تربیت بدنی به عنوان یک پدیده تربیتی سازنده و مفید در غنای فرهنگی هر جامعه حائز اهمیت است چرا که امروزه تعداد علاقه مندان به ورزش به مراتب بیشتر از شرکت کنندگان آن است. اهمیت تربیت بدنی و ورزش در فرهنگ سازی و انتقال آن به دیگران به ویژه در دهه اخیر در انتقال میراث فرهنگی و ارزش های اخلاقی و انسانی جامعه خود به ملت های دیگر دو چندان می شود.
این پدیده اجتماعی عصر حاضر، که به طور کامل مملو از نقش همبستگی، همکاری، گذشت، فداکاری، دوستی، صمیمیت و بسیاری از ارزش های انسانی و اجتماعی دیگر در موفقیت و پیروزی است به آسانی می تواند ضمن انتقال فرهنگ از یک نسل به نسل دیگر ، از یک ملت به ملت دیگر نشان دهنده غنای فرهنگی یک جامعه پویا و رو به رشد باشد. ورزش در ارتقای جایگاه اجتماعی سهم به سزایی دارد. خیلی از شاخص ها هستند که در ارتقای پایگاه اجتماعی مهم هستند، مردم نگاهی که به نخبگان دارند آن را به عنوان یک قهرمان درست می کنند و می خواهند قشر جوان از آن الگو بگیرند.
جامعه ای که به ورزش اهمیت بدهد انحرافات و آسیب های اجتماعی در آن کمتر است، انحرافات، جامعه را به سوی انحلال می کشاند در جامعه ای که ورزش نباشد فساد هم بیشتر است فساد عامل انحلال بسیاری از دولت ها بوده است جامعه ای که به سوی ورزش پیش برود حتماً می تواند از انحلال و فساد جلوگیری کند.
طبیعت انسان ها و عوامل محیطی و موقعیت فرد در اجتماع و نگاه مردم و انتظارات مردم در رشد اجتماعی خیلی موثر است، ورزش یکی از شاخص هاست. رشد سریع دانش بشری در عرصه های گوناگون، عصر حاضر را به عصر انفجار دانش و اطلاعات تبدیل کرده است.
در چنین شرایطی جوامع مختلف برای هماهنگی و همراهی با رشد و توسعه جهانی و قرار گرفتن در طبقه کشورهای توسعه یافته، سعی دارند تا با استفاده از حربه علم و دانش و کاربرد آن در عمل ، موقعیت خود را همچنان در سطح کشورهای توسعه یافته حفظ کنند.
در واقع به نظر می رسد آن چه می تواند موجب عقب ماندگی و قرار گرفتن در زمره کشورهای توسعه نیافته در حال توسعه شود کم توجهی به تحقیق، پژوهش، علم و دانش حاصل از آن است.
بدیهی است هر گونه سستی و کم کاری در این ارتباط، رشد فرهنگی هر جامعه ای را دچار بحران کرده و در نتیجه آن جامعه عملاً در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بسیاری از زمینه های دیگر ناتوان و به دیگران وابسته می شود، شاید به همین دلیل است که ادیبان ، فرهنگ را معادل دانش، فضل، کمال و ادب، آموختگی و تربیت تعریف می کنند.
رشد اقتصادی یکی از اساسی ترین مولفه های اقتصاد کلان است که دست یابی به آن به عنوان یکی از مهمترین اهداف دولتمردان و اقتصاددانان مطرح است. سرمایه گذاری کارا بر منابع انسانی و فیزیکی یکی از راهکارهای رسیدن به نرخ رشد اقتصادی مطلوب است. در دنیای امروز از ورزش به عنوان یکی از این منابع، بخصوص در کشورهای پیشرفته یاد می شود که به صورت مستقیم و غیر مستقیم در دوره های کوتاه مدت و بلند مدت بر رشد اقتصادی کشورها تاثیرگذار است.
طبق بررسی های به عمل آمده، دلیل منفی و معنادار بودن رابطه امکانات ورزشی با رشد اقتصادی در گروه کشورهای با درآمد متوسط را می توان پایین بودن امید به زندگی که سبب کاهش نشاط می شود و کمتر بودن تعداد ورزشگاه ها به ازای هر یک میلیون نفر که گرانی امکانات ورزشی را با خود به همراه دارد منجر به عدم بهره وری افراد در گروه کشورهای با درآمد متوسط و تاثیر منفی بر رشد اقتصادی می گردد.
پس بهتر است در عصر حاضر مسئولان با دقت بیشتری به این مهم پرداخته و شرایطی را فراهم آورند که مردم بتوانند از این موهبت استفاده نمایند.
فهرست مطالب
نقش ورزش در تندرستی و سلامت خانواده و جامعه 3
ورزش و حیطه های اثر گذار 4
تاثیر ورزش در اجتماعی شدن 4
تاثیر ورزش در شخصیت 4
تاثیر ورزش در اخلاق و رعایت حقوق دیگران 4
تاثیر ورزش در کاهش افسردگی 5
تاثیر ورزش در کاهش اضطراب 5
نقش ورزش در پر کردن اوقات فراغت 6
تاثیر ورزش بر فرهنگ 6
تاثیر ورزش بر حافظه 7
تاثیر ورزش در زندگی اجتماعی 8
تاثیر ورزش در خانواده 8
اثرات تربیت بدنی و ورزش بر بانوان 8