مقاله بررسی نقش خانواده در جامعه



نقش خانواده در جامعه امروزی
مقدمه
خانواده اولین و مهم ترین نهاد درتاریخ فرهنگ و تمدن انسانی است واولین مدرسه ای است که انسان درآن تعلیم می یابد و با اصول زندگی اجتماعی وروش تفاهیم بادیگران آشنا می شود. خانه، فضایی است که درزیر سقف آن ارزش های اخلاقی و اجتماعی ازنسلی به نسل دیگر منقل می شود و اسباب رشد عاطفی، اخلاقی، اجتماعی افراد فراهم می گردد. درجهان امروز متاسفانه به رغم تعالیم حیات بخش انبیاء بنیان خانواده درکشورهای صنعتی درحال فرو ریختن است واگر خرمندان و متفکران برای جلوگیری از این پیش آمد، تدابیر لازم را اتخاذ نکند، بخش عظیمی از ارزش های والای انسانی دسخوش خطر خواهد شد و عالم بشری با بحران های مضاعفی روبرو خواهد گردید. سست شدن اساس خانواده، افزایش خشونت، اضطراب، ناامنی و بحران های اجتماعی به واقع ریشه درعدم توجه به اهمیت و نقش خانواده دارد. همان طور که می دانیم شخصیت هرفرد درخانواده شکل می گیرد. روابط عاطفی پدران و مادران با فرزندان خود، اهمیت وئ نقش خانواده دارد. همان طور که می دانیم شخصیت هرفرد درخانواده شکل می گیرد. روابط عاطفی پدران و مادران با فرزندان خود، اهمیت خانواده و نقش آن را روشن می سازد. ادراک ارزش های معنوی واخلاقی، رشد اجتماعی، عاطفی، عقلانی و بدنی، درحد وسیع درخانواده صورت می گیرد. بنابراین خانواده را باید نهادی مقدس یا باارزش تقلی کرد. ازسوی دیگر، خانواده نهادی است که عواطف فرد در آن شکل می گیرد فرد درخانواده نحو بروز عواطف را فرا می گیرد. کنترل کردن عواطف را می آموزد و نیازهای عاطفی خود را تامین می کند. شاید هیچ نهاد اجتماعی دیگری به اندازه خانواده در تامین نیازهای اساسی روانی به ویژه نیازهای عاطفی، موثر نباشد. به زعم اکثر قریب به اتفاق دانشمندان علوم انسانی آنچه تحت عنوان نابسمانی هاغی رفتار بشری و به بیان صحیح تر اختلات رفتاری از قبیل بزهکاری، اعتیاد به مواد مخدر، سرقت، سرگشتگی های جنسی، فرار از کانون خانواده و … در جامعه مشاهده می شود ، درحقیقت منشاء و ماوا در تربیت های غیر اصولی و نابسامی های خانوادگی دارد. بنابراین از روزی که توجه علمای انسان شناسی و به خصوص روان شناسان به منشا علت عمده اختلالات رفتاری بشری جلب گردید، دروان کودکی سال ها ی سرنوشت ساز برای پرورش شخصیت و به تبع آن محیط خانواده به عنوان اولین و مهم ترین پرورشگاه، مورد توجه و بررسی پژوهشگران قرار گرفت.
یکی از ویژگیهای دنیای امروز انفجار علم ودانش درهمه حوزه های و تاثیر ژرف آن در زندگی فردی و اجتماعی است. به تناسب گسترش علوم، حیات روانی انسان ها، پیچیده گی می یابد. و برای شناخت بهتر انسان ها نسبت به یکدیگر در مناسبات اجتماعی که خانواده بارزترین نمونه آن است، محتاج به علم و دانش بیش از مناسبات اجتماعی که خانواده بارزترین نمونه آن است، محتاج به علم و دانش بیش از گذشته هستیم و این امر آموزش های خانواده را برای هرزن و هرمردی ضروری می سازد. آموزش هایی که ضمن ایجاد شناخت بیشتر اعضای خانواده را قادر می سازد نقش ها و وظایف خود را در رابر همسر و فرزندان به بهترین شکل انجام دهند.
رویکرد نظریه پردازان به مساله تاثیر محیط و عوامل محیطی بر پرورش ورشد قوا و استعدادهای انسانی و اهمیت این عوامل دردوران کودکی مساله آموزش والدین را به عنوان یک راه روش کار مطرح ساخت. از طرف دیگر می دانیم که مدرسه دومین واحد متشکل و درحقیقت به عنوان پلی برای ورود کوکان از محیط محدود بسته و تحت کنترل خانواده به جامعه بزرگ و متنوع انسانی است که درمسیر تلاش برای آموزش والدین مورد توجه مجریان برنامه های آموزش والدین قرار گرفت. مدارس از این جهت که خانه دوم فرزندان محسوب می شوند، مکان مناسبی برای بررسی و تنظیم برنامه های متناسب برای آموزشی والدین هستند. بنابراین نخستین کوشش ها درجهت آموزش والدین درهمین مکان ها و با کمک و مساعدت مربیان مدارس و استادان دنشگاهها صورت می گیرد. انجمن اولیاء و مربیان وزارت آموزش و پرورش متکفل برگزاری این گونه کلاسهای آموزش مسائل تربیتی برای والدین دانش آموزان در ایران است. این کلاسها تحت عنوان کلاسهای آموزش خانواده دایر شده است که در وهله اول گام مثبت و موثری درجهت شکوفایی استعدادهای دانش آموزان این آینده سازان جامعه است.
طرح مساله و انگیزه تحقیق
پیش از بیان موضوع و اهمیت آن، گفتن اینت نکته لازم است که آموزش و پرورش باید پیشرفت و ترقی و تعالی هرجامعه و هرممکلت است، زیرا نوآوریهای علمی، فنی و مسائل مربوط به تکنولوژی و دیگر دانشهای بشری وابستگی نام با مجموعه آموزش و پرورش دارد.
اصولا تحولات و دگرگونیهای سریع اجتماعی در پرتو آموزش و پرورش برنامه ریزی شده منظم، انعطاف پذیر و اساسی امکان پذیر است.
ژان مونه متفکر فرانسوی عقیده دارد: در رقابت اقتصادی بین کشور مادر آینده برد از آن کشوری است که بتواند مجموعه آموزش و پرورش منظم تر و مفیدتری را ارائه نماید. این سخن نباید موجب این تصور شود که وظیفه آموزش و پرورش محدود به آموزش کودکان و نوجوانان از طریق اعمال شیوه های آموزشی توین درفراگیری علوم تجربی و طبیعی و آ ماده کردن آنان برای مشارکت دریک مسابقه اقتصادی درزندگی اجتماعی آینده است. انسان از نظر فطرت دارای دوقعد مادی و معنوی است. چنانچه در تعلیم و تربیت وی خصوصاً در دوره کودکی و نوجوانی این دوبعد درنظر گرفته نشود و در امر پرورش، قوای جسمسی و روحی او هماهنگی بوجود نیاید در پرورش یکی از این ابعاد نسبت به دیگری غفلت شود، طبیعی است زمینه اختلال در شخصیت و عدم تعادل جسمی و روحی کودک و نوجوان فراهم شده و باید در انظارزندگی ناخوشایند و نامطلوبی در آینده برای او بود. علیرغم نظر برخی از نظریه پردازان که معتقدند تغیرات و تحولات سریع اجتماعی موجب ظهور و نفوذ موسسات آموزشی و تربیتی درجامعه شده و با جایگزینی و فعالیت آنها کارکردهای خانواده کاهش یافته و میرود که خانواده نقش تربیتی و آموزشی خود را دررابطه با فرزندان ازدست بدهد. باید گفت که این نظریه پردازان تحت تاثیر تحولات شگرف علمی، فنی و مسائله9 مربوط به تکنولوژی درکشورهای غربی و یا بهتر بگوئیم جوامع بک بعدی قرار گرفته و به این چنین باورهای بیهوده و اظهار نظرهای بی پایه و بی اساس اعتقاد پیدا کرده و پرداخته اد. بحران نسل نوجوان وجوان، اضطرابات روانی، روحی و عاطفی، بزهکاریها، ناهنجاریهای اجتماعی روزافزون درمیان کودکان و نوجوانان درکشورهای غربی زائیده تحولات و دگرگونیهای سریع اجتماعی و کم رنگ بوده نقس خانواده در تربیت نونهالان دراین جوامع است و درک این موضوع است که متفکران غربی را به بازنگری به اهمیت دادن به نقش و پایگاه اجتماعی خانواده دررابطه با تربیت فرزندان واداشته و موجب شده که خانواده بعنوان محور اصلی پرورش کودکان و نوجوانان و تضمین کننده زندگی آنان از جهات اخلاقی، عاطفی، روانی، اجتماعی شناخته شود. توجه به نقش و وظیفه خانواده در تربیت و اجتماعی بارآوردن فرزندان موجب شده که سازمان تربیتی و فرهنگی یونسکو را وادار به اعلام سال جهانی خانواده نموده و از طریق نظرمردم جهان و موسسات بین المللی را متوجه اهمیت وظیفه و جایگاه اجتماعی خانواده دررابطه باتربیت فرزندان نماید. بنابراین خانواده نقش اصلی و حیاتی در تربیت و تکوین شخصیت کودک و نوجوان را دارد و ازنظر پرورش جنبه های عاطفی، روانی، و اخلاقی کودک، هیچ نهادی نمی توند جایگزین آن گردد. مدرسه و آموزشگاه باوجود آموزش مهارتهای علمی، فنی و حرفه ای به کودکان و نوجوانان در حقیقت تکمیل کننده نقش پرورشی و تربیتی خانواده درکودک هستند و ازاین لحاظ نقش و اهمیت آنها بعد از خانواده قرار می گیرد. اشتغالات والدین ازخانه، دشواریهای روزمره زندگی و پیچیدگی شیوه های آموزشی و پرورشی که حاصل تحولات سریع اجتماعی است کارکردهای خانواده را محدود ساخته و موجب گردیده توانایی برنامه ریزی علمی و تربیتی در دنیای امروز ضرورت همکاری و هماهنگی موثر بآن بار با آموزشگاه ایجاب می کند. مدسه ضمن نشان دادن علاقه به تربیت کودکان و نوجوانان ممکن است در محیط خود کمتر به شناخت نیازهای عاطفی و روانی آنان فائق آید. درحالیکه خانواده به علت تماس بیشتر و مستقیم تر با کودکان و نوجوانان ویژگیهای اخلاقی و روانی آنان را بهتر شناخته و نیازهای آنان را دراینگونه موارد بهتر تشخیص می دهد. همکاری و هماهنگی خانه و مدرسه، تبادل آگاهیها و تجارب والدین و مربیان و هماهنگی میان والدین و مسولین آموزشگاه آنانرا درشناخت نیازهای متحول و مختلف کودکان و نوجوانان یاری بخشیده به توانمندی و قابلیت این دونهاد موثر در چاره جویی ورفع کمبودها و نیازهای آنان خواهد افزود تاثیر همکاری خانه و مدرسه زمانی چشمگیرتر است که پدران و امور تربیتی و مسائل مربوط به روانشناسی تربیتی دررابطه با فرزندان خود آگاهی و دانایی بیشتری باشند هرچه خانواده به رموز و فنون تربیتی و پرورشی آگاه تر باشد هماهنگی و همکاری موثر بین مدرسه و خانواده امکان پذیرتر می شود و زمینه اجرایی برنامه های مشترک و هدفهای همسان تربیتی این دو نهاد دررابطه با تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان آسانتر فراهم شود. برنامه آموزش خانواده از موثرترین اقداماتی است که به خانواده ها کمک خواهد کرد تا درتربیت کودکان و نوجوانان از لحاظ روحی، عاطفی و اخلاقی از روشهای نوین تربیتی و مسائل مربوط به روانشناسی در برخورد رفتاری با آنان به گونه ای عمل کند که درهمکاری و هماهنگی با آنچه درمدرسه از نظر تربیتی سازمان یافته و انجام میگرد موفقیت آمیز بوده و تضمین کننده زندگی اجتماعی آنها و آینده باشد از این روی اهمیت افزایش آگاهیهای تربیتی والدین از طریق ایجاد و گسترش کلاسهای آموزش خانواده درشرایط متحول اسلامی ایران با مسائل روانشناسی تربیتی و اعمال شیوه های درست برخورد رفتاری آنان باکودکان و نوجوانان مساله است که انگیزه انتخب موضوع مورد بررسی گردید.
هدف تحقیق
خانواده در تفکر اسلامی از اساسی ترین و نتیجه بخش ترین واحدهای اجتماعی است که مبانی آن برالفت، صمیمیت، فداکاری و ازخودگذشتگی استوار است. درچنین واحد اجتماعی موثری چه بسیارند عواملی که ممکن است. آگاهانه و یا ناآگاهانه در بنیان آن نفوذ کرده و آنرا کرده متزلزل سازد.
برای جلوگیری از نفوذ زیانبار و ویرانگر این عوامل زن و شوهر به آموزش و آگاهی ویژه محتاج اند تا از به هم پاشیدگی خانواده جلوگیری بعمل آورند. این عوامل ممکن است اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، دینی واخلاقی و غیره باشند. زن و شوهر را به اجبار نمی توان وادار به زندگی دائم درکنار یکدیگر نموده و آنان را وادار نمود که علیرغم تمایلات درونی سالیان دراز زندگی مشترکی را ادامه دهند. اما با راه حل های معقول از طریق آموزش می توان جهت ادامه حیات و از بین بردن عواملی که زندگی مشترک آنان را مورد تهدید قرار داده به تعلیم و تفهیم اصول دوجانبه ای ک وظایف زوجین را شامل میگردد پرداخت و آنان را جهت ادامه یک زندگی مسالمت آمیز تحت آموزش قرار داد. علاوه برآن، پیچیدگی روزافزون روابط اجتماعی، ناشی از تحولات اقتصادی و اجتماعی و تبادل و تهاجم فرهنگی بین ملتها و تاثیر مثبت و منفی زائیده از آنها از یکسو و نقش موثر والدین در تربیت اجتماعی کودکان و نوجوانان، ضرورت هم آهنگی بین خانه و مدرسه، وجود سلیقه های فردی ازنظر تربیتی، تفاوتهای فردی بین فرزندان و اختلافاتی که پس از تشکیل خانواده ممکن است بین زن ومرد بوجو آید از سوی دیگر نیاز خانواده را به آموزش و افزایش سطح آگاهی درروابط با تربیت فرزندان اجتناب ناپذیر می سازد. بنابراین هدف از تحقیق زمینه یابی درمورد یادگیری والدین در موضوعات تربیتی و تاثیر کلاسهای آموزشی خانواده برروی اولیایی که از این کلاسها استفاده کرده در مقایسه بااولیایی که از این کلاسها استفاده نکرده اند می باشد.
اهمیت تحقق
خانواده بعنوان یک نهاد عمومی در دنیا و بخصوص در دیده گاه اسلامی از ریشه دارترین و مقدس ترین نهادهای اجتماعی است. زیرا در وهله اول مناسب ترین مکان برای اسن والفت، همدلی و ابراز صمیمیت بین زن و شوهر بوده و نخستین هسته اجتماع است که برپایه روابط زناشویی و خویشاوندی سببی یا نسبی در محدوده ای بنام خانه بوجود می آید و با تامین نیازهای جسمی، آرامش روحی و تکامل روانی یکدیگر را فراهم می کنند و بدین طریق باایجاد رشته های استوار عاطفی، اخلاقی و روانی از لحاظ ذهنی و فکری پیوندی الهی می یابد فزون بر آن، خانه و خانواده جایگاه مطمئن و پناهگاه امن و سرشار از عواطف انسانی است که در آن فرزندان وئ اعضای خانواده تربیت اجتماعی یافته و بارشد و تکوین شخصیت آنان برای زندگی اجتماعی آینده درزمینه های مختلف بار می آیند.
خانواده ضمن حفظ بقاء و ادامه نسل، وظیفه انتقال ارزشها، هنجارها، آداب و رسوم و بطور کلی میراث فرهنگی و اجتماعی جامعه را به نسل کودک و نوجوان به عهده دارد. اهمیت کارکردهای خانواده و نقش آن درجامعه تابدان اندازه است که هیچ نهادی درطی قرون و اعصار نتوانسه است جایگزین عملی کامل برای آنان باشد. بنابراین جادارد بربرنامه آموزش در آشنایی باامور و مسائل مربوط به تربیت فرزندان و آگاهی از شیوه های جدید روانشناسی تربیتی درطرح مباحث مربوط به تعلیم و تربیت به صورت موزون و برنامه ریزی شده، متناسب با فهم و درک خانواده ها (گروه بیسواد) آنهم از جنبه عملی ورفتاری درابعاد مختلف تاکید بسیار شود تا بدینوسیله درهماهنگی و همکاری بامدارس و آموزشگاهها که در تربیت نوباوگان با تلاشها و اهداف مشسترک، زمینه انحرافات، نابهنجار و اختلافات روانی و شخصیتی این سرمایه های انسانی واقعی کشور مااز میان رفته و باحرکاتی آگاهانه با بهره مندی از عوامل تقویتی تربیتی درنوجوان و جوانان از وجود آنان دردفع و مقابله باارزشهای منفی و آنچه که تهاجم فرهنگی نامیده می شود استفاده گردد.
فرضیه های این پژوهش به شرح ذیل می باشد:
1- آیا کلاس های آموزشی خانواده وزارت آموزش و پرورش اثر بخشی لازم را دارند؟
2- آیا کلاس های آموزش خانواده وزارت آموزش و پرورش نیازهای آموزشی والدین شرکت کننده دراین کلاس ها را برآورده می سازند؟
3- آیا والدین دانش آموزان بطور مرتب و مستمر در کلاسهای آموزش خانواده شرکت می کنند؟
4- آیا والدین دانش آموزان با انجمن اولیاء و مربیان همکاری لازم را مبذول می دارند؟
5- آیا والدین دانش آموزان نسبت به موثر واثر بخشی این کلاسها خودش بین هستند؟
6- آیا فضایی دلگرم کننده براین گونه کلاس ها حاکم است؟
تعاریف علمی و نظری
آموزش (1)
آموزش در لغت به معنی یاددادن و در تعریف عبارت است از فعالیتهایی که به منظور ایجاد یادگیری دریادگیرنده از جانب مربی یامعلم طرح ریزی می شود و بین مربی و یک یا چند یادگیرنده به صورت کنش متقابل جریان می یابد. همچنین در تعریفی جامع تر می توان آموزش را این گونه تعریف کرد: آموزش به هرگونه فعالیت یا تدبیر از پیش طرح ریزی شده گفته می شود که هدف آن ایجاد یادگیری دریادگیرندگان است.
آموزش خانواده:
به مجموعه آموزش های مورد نیاز خانواده ها برای پیشگیری از معضلات و مشکلات احتمالی در زندگی و فراگیری روش های نوین تربیت فرزندان اطلاق می شود. دراین پژوهش منظور از آموزش خانواده، بیان و ارائه مسائل، نکته های مهم وروش های صحیح برقراری ارتباط با همسر و فرزندان درمحیط خانواده است که توسط افراد آگاه و متخصص در مسائل تربیتی انجام می شود.
اثر بخشی:
در نظریه های مدیریت، اثر بخشی یک سیستم را می توان برحسب توانایی آن به ادامه حیات خود درموارد بحرانی، سازش، حفظ خود و توسعه اش بدون توجه به وظایف خاصی که انجام می دهد تعریف کرد، (شاین، ترجمه صادق پور و بهزادی، 1352، ص 176)
دراین پژوهش میزان اثر بخشی برنامه های آموزشی خانواده از طریق پاسخ هایی که والدین به سوالات پرسشنامه تدوین شده داده اند سنجیده شده است.
خانواده :
منظور از خانواده مجموع کسانی است که در یک خانه زندگی می کنند و معمولاً این افراد پدر، مادر و فرزندان هستند. دراین پژوهش، خانواده هیی مورد بررسی قرار می گیرند که پدر یا مادر یا هردو درکلاس ها ی آموزشی خانواده که از سوی مدارس شهرتهران درسال تحصیلی 82 – 81 دایر شده شرکت کرده اند.
دانش آموزان:
در این پژوهش منظور از دانش آموزان، کسانی هستند که دریکی از مقاطع تحصیلی در شهر تهران مشغول تحصیل بوده و والدین آن ها درکلاس های آموزشی خانواده شرکت می کنند.
(ساموئل بال به نقل از کرچ، کراچ فیلد و بالاچی، ترجمه مسدد، 1373، ص 127) دراین پژوهش نگرش والدین با استفاده از پرسشنامه نگرش سنج، سنجیده می شود.
والدین شرکت کننده در کلاس:
منظور والدین دانش آموزانی است که باتوجه به نیازهای موجود خود، برای بدست آوردن و کسب آموز ش های لازم، درجهت ارتقاء سطح بهداشت روانی خود و خانواده شان درکلاسهای آموزشی خانواده که به وسیله انجمن اولیاء و مربیان درمدارس شهرتهران دایر شده است، شرکت می کنند.

مقدمه
در این فصل سعی شده با توجه به جامعه و نمونه آماری که انتخاب گردیده با ارائه پرسشنامه ای مشتمل برسی سوال به سازمان دادن فراوانی های بدست آمده از پاسخ های دریافتی پرداخته شود که دراین صورت است که محقق راقادر می سازد با توصیف و استنباط آماری به مطالعه و بررسی یافته ها نایل آید. چرا که تنها شناخت واقعی از علوم است که ما راقادر می سازد تابا جوامع نگری و استدلات علمی به تعمیم و گسترش آن درجامعه بپردازیم که غایت آمال بهبود وضعیت های موجود به سمت ترقی و اصلاح جامعه است.
جامعه آماری
جامعه آماری در این تحقیق والدین دانش آموزان راهنمایی دخترانه شهر تهران در منطقه ده می باشد که درکلاسهای آموزش خانواده بصورت مستمر شرکت داشته اند.
نمونه آماری
جامعه نمونه از جامعه ای انتخاب شده که در آن مادران بصورت مستمر درکلاسهای آموزش خانواده درسالهای گذشته و درطی سال تحصیلی شرکت داشته اند که به شکل نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیده است و 100 نفر از مادران را شامل می باشد.
روش نمونه گیری و حجم نمونه
با توجه به آمار مادرانی که شرکت فعال درکلاسهای آموزش خانواده داشته اند به صورت تصادفی از روی صورت اسامی تعداد100 تفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. درمجموع 100نفر از مادران را شامل می شود.
ابزاراندازه گیری
دراین تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید و با مقیاس پنج درجه ا از نوع پرسشنامه لیکرت می باشد (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد، خیلی زیاد) که دارای 30 سئوال است.
شیوه تجزیه و تحلیل داده ها
در این پژوهش با استفاده از روش میدانی از آمار توصیفی برای تحلیل داده ها استفاده گردیده که باتوجه به جداول توزیع فراوانی ودرصد فراوانی بدست آمده از نتایج پرسشنامه به رسم نمودار (ستونی درصدی) برای هرسئوال و از سئوالات پرسشنامه اقدام گردیده است و برای هر فرضیه تحلیل در توصیف داده های حاصل از نتایج پرسشنامه ابتدا با بهره گیری آمار استنباطی وروش آزمون کا X2 با خی دو پس از تنظیم جداول فراوانی ها و محاسبهX2 با توجه به درجات آزادی (d.f) به مقایسه خی دو بدست آماده باخی دو جدول پرداخته شد تا با این روش معنا داری ورد یا مقبول فرض – صفر درمقایسه بافرضیه پژوهش مورد تایید یا احیاناً مورد رد قرار گیرد و باتوجه به یافته های استخراج شده فرضیه یا فرضیه های تحقیق تفسیر و تحلیل شود. ودر آخر نتیجه ی حاصل این عملیات بیان گردد.

فصل دوم : تجزیه و تحلیل داده ها

فرضیه اول: آیا کلاس های خانواده وزارت آموزش و پرورش اثربخشی لازم را دارند
جدول فراوانی مشاهده شده از سئوال 30 فرضیه (1)
سوالات
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
جمع
30
–
–
18
46
36
100
جمع
–
–
18
46
36
100
تحلیل فرضیه اول:
باتوجه به فراوانی مشاهده شده از داده های مربوط به سئوال 30 بیشترین فراوانی مربوط به آن دسته از اولیائی می باشد که معتقدند که کلاسهای آموزش خانواده اثربخش لازم را دارد. و فراوانی تراکمی متوسط و متوسط به بالا محاسبه شده (100= 36 + 46 +18)
حاکی از این است که 100% آموزش خانواده رااثربخش دانسته اند.
فرضیه دوم
آیا کلاس های آموزش خانواده وزارت آموزش و پرورش نیازهای آموزشی والدین شرکت کننده دراین کلاسها را برآورده می سازد؟

جدول فراوانی مشاهده شده از سئوالات ذی فرضیه (2)
سوالات
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
جمع
3
–
4
34
38
24
100
4
–
4
30
46
20
100
5
–
5
17
53
25
100
6
–
6
17
48
29
100
7
3
10
24
44
19
100
8
–
5
24
47
24
100
9
2
2
16
48
32
100
23
–
6
22
36
36
100
26
1
3
18
36
42
100
جمع
6
45
202
396
251
900
تحلیل فرضیه دوم:
با توجه با فراوانی مشاهده شده از داده های مربوط به سوالات 3 الی 9 و 23 و 26 بیشترین فراوانی مربوط به آن دسته از اولیائی می باشد ک معتقدند ک کلاسهای آموزشی خانواده نیازهای آموزشی والدین شرکت کننده دراین کلاسها را برآورده می سازد. فراوانی تراکمی متوسط و متوسط به بالا محاسبه شده (849 = 251 + 396 + 202) حاکی از این است که 94% نیازهای آموزشی والدین شرکت کننده برآورده می شود درمقابل 6% معتقدند که نیازهای آموزشی والدین برآورده نمی شود.
فرضیه سوم
آیا والدین دانش آموزان به طور مرتب و مستمر در کلاسهای آموزش خانواده شکرت می کنند؟
جدول فراوانی مشاهده شده از سوالات 27 و 28 (فرضیه 3)
سوالات
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
جمع
27
–
1
11
34
54
100
28
–
2
14
48
36
100
جمع
–
3
25
82
90
200
تحلیل فرضیه سوم:
باتوجه به فراوانی مشاهده از داده های مربوط به سوالات 27 و 28 بیشترین فراوانی مربوط به آن دسته از اولیائی می باشد که معتقدند والدین دانش آموزان بطور مرتب و مستمر در کلاس های آموزش خانواده شرکت می کنند. و فراوانی تراکمی متوسط ومتوسط به بالا محاسبه شده (197 = 90 + 82 + 25) حاکی از این است که 098% والدین بطور مستمر و مرتب درکلاس های آموزش خانواده شرکت می کنند و درمقابل 2% معتقدند که بطور مستمر شرکت نمی کنند.

فصل سوم
آیا والدین دانش آموزان با انجمن اولیاء ومربیان همکاری لازم را مبذول می دارند؟
جدول فراوانی مشاهده شده از سوال 29 (فرضیه 4)
سوالات
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
جمع
29
2
3
41
30
24
100
جمع
2
3
41
30
24
100
تحلیل فرضیه چهارم:
باتوجه به فراوانی مشاهده شده از داده های مربوط به سوالات (29( بیشترین فراوان مربوط به آن دسته از اولیائی می باشد که معتقدند والدین دانش آموزان با انجمن اولیاء و مربیان همکاری لازم را دارند. و فراوانی تراکمی متوسط به بالا محاسبه شده (95 = 24 + 30 +41) حاکی از این است که 95% والدین با انجمن اولیاء و مربیان همکاری را دارند درمقابل 5% معتقدند که همکاری لازم را با انجمن اولیاء و مربیان ندارند.
فرضیه پنجم:
آیا والدین دانش آموزان نسبت به موثر واثر بخشی این کلاس ها خوش بین هستند؟

جدول فراوانی مشاهده شده از سوالات 10 تا 22 (فرضیه 5)
سوالات
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
جمع
10
3

39
18
18
100
11
–
22
13
36
48
100
12
–
3
13
30
54
100
13
–
3
26
48
24
100
14
–
2
16
48
36
100
15
2
–
30
38
21
100
16
1
9
46
36
12
100
17
3
5
26
30
36
100
18
2
7
23
49
24
100
19
–
6
10
36
48
100
20
–
–
10
36
54
100
21
2
2
12
36
48
100
22
–
3
31
48
18
100
جمع
13
64
239
489
441
1300

تحلیل فرضیه پنجم:
باتوجه به فراوانی مشاهده شده از داده های مربوط به سوالات (10 تا22) بیشترین فراوانی مربوط به آن دسته از اولیائی می باشد که معتقدند والدین دانش آموزان نسبت به موثر بودن واثر بخشی این کلاس ها خوش بین هستند. وفراوانی تراکمی متوسط و متوسط به بالا محاسبه شده (1223 = 441 + 489 + 283) حاکی از این است که94% والدین دانش آموزان نسبت به موثر بودن واثر بخشی کلاس ها آموزش خانواده خوش بین هستند و درمقابل 6% معتقدند که اثر بخشی لازم را ندارد.
فرضیه ششم:
آیا فضایی دلگرم کننده براین گونه کلاس ها حاکم است؟
جدول فراوانی مشاهده شده از سوالات ذیل
سوالات
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
جمع
1
2
9
47
32
10
100
2
2
7
40
32
19
100
24
–
2
20
42
36
100
25
4
18
42
24
12
100
سوالات
8
36
149
130
77
400

تحلیل فرضیه ششم:
باتوجه به فراوانی مشاهده شده از داده های مربوط به سوالات (25 و 24 و 2 و1) بیشترین فراوانی مربوط به آن دسته از اولیائی می باشد که معتقدند فضایی دلگرم کننده براین گونه کلاسها حاکم است. وفراوانی تراکمی متوسط به بالا محاسبه شده (356 = 77 + 130 + 149) حاکی از این است که 89% والدین معتقدند که فضایی که فضای دلگرم کننده براین کلاسها حاکم است درمقابل 11% فضای کلاس ها رادلگرم کننده نمی دانند.
فرضیه (1)
کلاس ها آموزش خانواده وزارت آموزش و پرورش اثر بخشی لازم را دارند.
جدول فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار فرض (1)
سوال / گزینه ها
زیاد و خیلی زیاد
متوسط
کم و خیلی کم
جمع
30
82
18
18
100
جمع
82
18
18
100
( برای تسهیل در انجام گزینه های زیاد و خیلی زیاد و خیلی کم درهم ادغام شده است.)
اطلاعات مربوط به فرض (1)
درجه آزادی ()d.f
X2 جدول استاندارد
X2 محاسبه شود

فرضیه (2)
کلاس های آموزش خانواده وزارت و پرورش نیازهای آموزشی والدین شرکت کننده دراین کلاس ها را برآورده می سازد.
جدول فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار فرض
سوال / گزینه ها
زیاد و خیلی زیاد
متوسط
کم و خیلی کم
جمع
3
62
34
4
100
4
66
30
4
100
5
78
17
5
100
6
77
17
6
100
7
63
24
13
100
8
71
24
5
100
9
80
16
4
100
23
72
22
6
100
26
78
18
4
100
جمع
647
202
51
900
(برای تسهیل درانجام آزمون گزینه های زیاد و خیلی و ک درهم ادغام شده است.)
اطلاعات مربوط به فرض (2)
درجه آزادی ()d.f
X2 جدول استاندارد
X2 محاسبه شود

فرضیه (3)
والدین دانش آموزان به طور مرتب و مستمر درکلاس های آموزش آموزش خانواده شرکت می کنند.
جدول فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار فرض (3)
سوال / گزینه ها
زیاد و خیلی کم
متوسط
کم و خیلی کم
جمع
27
88
11
1
100
28
84
14
2
100
جمع
172
25
3
200
(برای تسهیل درانجام آزمون گزینه هخای زیاد و خیلی زیاد و کم وخیلی کم درهم ادغام شده است.)
اطلاعات مربوط به فرض (3)
درجه آزادی ()d.f
X2 جدول استاندارد
X2 محاسبه شود

فرضیه (4)
والدین دانش آموزان با انجمن اولیاء و مربیان همکاری لازم را دارند.

جدول فراوان مشاهده شده و فراوانی مورد انظار فرض (4)
سوال/ گزینه ها
زیاد و خیلی کم
متوسط
کم وخیلی کم
جمع
29
54
41
5
100
جمع
54
41
5
100
(برای تسهیل در انجام آزمون گزینه های زیاد و خیلی زیاد و کم درهم ادغام شده است.)
اطلاعات مربوط به فرض (4)
درجه آزادی ()d.f
X2 جدول استاندارد
X2 محاسبه شود

فرضیه (5)
والدین دانش آموزان نسبت به موثر بودن و اثر بخشی این کلاس ه خوش بین هستند.
جدول فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار فرض (5)
سوال/ گزینه
زیاد و خیلی زیاد
متوسط
کم و خیلی کم
جمع
10
36
39
25
100
11
84
13
3
100
12
84
13
3
100
13
72
26
2
100
14
84
16
–
100
15
59
30
11
100
16
48
46
6
100
17
66
24
10
100
18
73
23
4
1001
19
84
10
6
100
20
90
10
–
100
21
84
12
4
100
22
66
31
3
100
23
930
293
77
1300
(برای تسهیل درانجام آزمون گزینه های زیاد وخیلی زیاد و کم و خیلی کم درهم ادغام شده است.)
اطلاعات مربوط به فرض (5)
درجه آزادی ()d.f
X2 جدول استاندارد
X2 محاسبه شود

فرضیه (6)
فضای دلگرم کننده براین گونه کلاسها حاکم است.
سوال/ گزینه ها
زیاد و خیلی زیاد
متوسط
کم و متوسط کم
جمع
1
42
47
11
100
2
51
40
9
100
24
78
20
2
100
25
36
42
22
100
جمع
207
149
44
400
(برای تسهیل درانجام آزمون گزینه های زیاد و خیلی زیاد و کم و خیلی زیاد درهم ادغام شده است.)
اطلاعات مربوط به فرض (6)
درجه آزادی ()d.f
X2 جدول استاندارد
X2 محاسبه شود

فصل 4
نتیجه گیری و تفسیر یافته های تحقیق

5-1 بحث، نتیجه گیری و تغییر یافته های تحقیق
بانگاهی اجمالی به تحقیقات انجام شده توسط محقیقن علوم رفتاری درطی سالیان متمادی که مشروح آن درفصل دوم تحت عنان ادبیات تحقیق بطور اعم ذکر گردید. این نتیجه حاصل می شود که کلاسها آموزش خانواده چه بطور مستمر یا در مقطع خاص زمانی برای والدین بالاخص مادارن نه تنه برای خودآنان، ازنظر ارتقای علمی و عملی به منظور افزایش توانایی شدن در زندگی روزمره با توجه به فراز و نشیب هی آن و تعامل هیی که درمحیط اجتماعی با دیگر افراد جامعه صورت می گیرد مفید و سودمند بوده بلکه به نوعی عامل تغییر و بهبود رفتار آنان را در موجهه با موضوعات و مسائل تربیتی، رفتاری و کنش های متقابل بین فرزندشان نیز می باشد. و نتایج نظر سنجی با ابزار پرسشنامه از مادرانی که دراین قبیل آموزشها اعم از کلاسهای آموزش خانواده، مشاوره و راهنمایی شرکت نموده اند، حاکی از سودمندی آن درحد قابل ملاحظه ای می باشد.
پیشنهادات محقق
با توجه به اهمیت آموزش برای اولیاء، خصوصاً مادران، واز جهت اینکه هدایت صحیح این فرایند برای اصلاح و تغییر رفتار فرزندان توسط والدین از حساسیت و پیچیدگی خاصی برخوردار است به صراحت می توان عنوان نمود، متغیرها و عوامل متنوعی دربه ثمررسیدن این امور تاثیر دارند هرکدام زنجیروار در پیونددادن و شکوفا نمودن استعداد و توانایی های افراد، مهم و حائز اهمیت می باشند که نیل به هرکدام از این دانش ها و آگاهی ها به ساختار کلی نظام خانواده و ارتباط آن با نظامهای اجتماعی خاص خودبرمیگردد. دراین راستا مسائل اقتصادی و فرهنگی و آداب و سنن قومی و دیگر عوامل را نیز نباید بی اثر دراین فرایند دانست.
دراینکه خانواده و والدین، اولین و موثرترین اثرگذاری را درالگو سازی رفتاری هرفرد دارند ورشد شخصیتی و اجتماعی وی دراین نهاد رقم می خورد جای هیچ بحث و اختلافی نیست ولی نکته مهم این است که چه تدابیری را باید اندیشه که بدون واردساختن کوچکترین ضره و خدشه ای درنظام مندی زیر بنایی این پایگاه با تکیه برپشتوانه علمی و نظری به ارتقاء و تقویت توانمندی ها خانواده و نیز مادران بعنوان ایفاگران این نقش اصیل و بنیادی پرداخته شود.
یکی از راههای دستیابی به امر فوق تدوین برنامه ای جامع و مستمر که لزوم برگزاری این کلاسها را برای تمام اولیاء در قالب برنامه ای مدون مورد تاکید و توصیه قرار دهد. که درآن پارامترهای دخیل واثرگذار در کیفیت برگزاری این کلاسها زیر نظر صاحب نظران، کارشناسانه بررسی شده و اجرایی بودن آن مورد اتفاق نظر همه آگاهان علوم انسانی و تجربی باشد. بطور مثال، میزان مثال، میزان تحصیلات مادران و پدران، سن مادران، جنس فرزندان و یاسایر عوامل دخیل، مورد دقت و توجه قرار بگیرد وبرنامه ی تدوین شده با توجه به تفاوتهای هریک از افراد شرکت کننده در این کلاسها تنظیم گردد، که این نابرابری های فردی عدم انگیزه حضور و بی علاقه گی را برای شرکت در این کلاسها درپی نداشته باشد.
ازنظر محتوایی، مفاهیم باید به گونه ای تنظیم و انتخب گردد که در مخاطبان ایجاد انگیزش نموده و گیرایی لازم برای ادامه حضور در کلاسها را داشته باشد. یعنی گیرنده پیام را به تفکر واداشته و درنهایت به هدف مورد انتظار که همان افزایش توانمندی و آگاهی درنحوه برخورد باهر رفتار احتمالی انجام گرفته از طرف فرزند است هدایت نماید.
سرعت بخشیدن دربرگزاری، استمرار در اجرا، تداوم در تشکیل کلاسها آموزش خانواده از مهم ترین شاخص ها در پیشرفت یک برنامه ی توسعه علمی می باشند، نباید معطل بمانند بلکه باید به هرکدام، هر بصورت واحد توجه لازم گردد و هم بصورت عناصر متشکله یک تشکیل نظام مند بها داده شود.
آگاهی یافتن از میزان بهره وری و فواید و یا احیانا نارسایی های موجود در اجرای برنامه مارا در تدویم وارائه یک روش موفق به یقین راهگشا خواهد بود که به کمک، جمع آوری و استدلال یافته ها با روشهای آماری میسر می باشد.
محدودیت های تحقیق
عامل و عوامل بازدارنده که آنها را به عنوان موانع و عناصر کند کننده فرایند تحقق می شود برشمر میتوان به دسترسی دشوار جهت اخذ اطلاعات از منابع و مراجع اطلاع رسانی و پژوهشی اشاره ای نمود. و مورد دیگر که میشود یاآوری نمود میل و علاقه کم اولیاء مدارس وآموزشگاهها از جهت نگرانی و ترسی که ارائه اطلاعات به اشخاص دارند که معمولاً به نارسایی مقررات و ضوابط اداری برمی گردد، محدودیت های دوطرفه ناشی از عدم همخواهی برنامه ی آموزشگاهی با برنامه های آموزش خانواده که دسترسی سخت به اولیاء را نیز شامل می شد ویا استفاده نکردن از نظرات و دیدگاههای پدران بدین جهت که رویکرهای تربیتی تعاملی است مشترک بین پدر و مادر و فرزندان و هرکدام از والدین نقش خاصی و منحصر به فرد خود را ایفا می نماید و نیز محدود بودن جامعه آماری و نمونه آماری نیز از جمله عوامل موثر در کارایی و جامعیت یک نتیجه قابل استناد علمی می باشد که این پژوهش نیز به سهم خود عاری از این نارسایی ها باشد.
1

29