نقش فعالیتهای تربیتی مدارس در تربیت اجتماعی در دبیرستان

فهرست مطالب
مقدمه 1
بیان مساله 1
پرسش های پژوهش 5
اهداف کلی 5
اهداف جزئی 6
کلیدواژه ها: 6
تعاریف نظری و عملیاتی 6
پیشینه نظری وعملی تحقیق 7
نوع و روش پژوهش 46
ابزار پژوهشی: 46
روش جمع آوری اطلاعات: 46
فصل سوم 47
بحث در مورد یافته ها 47
اصول تربیت اجتماعی در اندیشه اسلامی 49
اهداف اجتماعی بر اساس اصول تربیت اجتماعی در اسلام 50
بررسی برنامه های تربیتی مدرسه 51
بررسی نظرات مربیان با توجه به برنامه های اجرایی 51
نتایج تحقیق 51
بخش چهارم 51
مسئله یا فرضیه تحقیق 51
روش اجرا 51
یافته ها 51
نتیجه گیری 61

مقدمه
نظام تعلیم و تربیت هر گشوری در تلاش است با تدوین و اجرای طرح ها و برنامه های متنوع استعدادهای بالقوه فراگیران خویش را به شکل معقول و موزون شکوفا سازد.
آموزش و پرورش ها نیز بر این اصل بدیهی و روش استوار بود، آن را به عنوان یک حرف مهم و اساسی در برنامه های رسمی و غیر رسمی مورد توجه قرار داده است.
از آنجا که برنامه های رسمی مدارس بیشتر بر پرورش حافظه و قوای ذهنی شاگردان تاکید شده رشد جنبه های تربیتی اجتماعی و عاطفی و توجه به علایق و نیازهای فراگیران و ایجاد فرصت لازم برای تمرین آموخته های نظری و کاربست آن ها در زندگی را می توان در متن برنامه های تربیتی و فعالیتهای تربیتی مدرسه جستجو کرد.
مربیان و متولیان امر تربیت در مدارس آنگونه که انتظار می رود باید درک درستی از اهمیت و نتیجه کار خود در مدارس داشته باشند درک احوالات دانش آموزان آن هم در دوره حساس نوجوانی و جوانی و شناسایی و رشد و شکوفایی استعدادهای آنان ، پیگیری و هماهنگی فعالیت و خدمات مورد نیاز آنان ، شناسایی مشکلات و نابهنجاری های رفتاری و رفتارهای پر خطر و آسیب های اجتماعی و توجه به وضعیت تربیتی در کنار پیشرفت تحصیلی آنان و آماده کردن آنها برای ورود به زندگی اجتماعی با تاکید بر اهداف تربیت اجتماعی و تربیت اسلامی نیازمند طرح و برنامه مناسب و اجرای بهینه و مناسب این برنامه ها از ز طرف متولیان امر تعلیم و تربیت در مدارس است.
دورکیم برای اولین بار مهارت اجتماعی شدن را به عنوان انتقال مفاهیم و ارزشها و مهارتها از نسلی به نسل دیگر به کار برد (آشتیانی 1374) اوپنهایم (1375) نگرش را حالت آگاهی و تمایلی بر عمل یا عکس العمل خاصی می داند و مهارتهای اجتماعی را بر رفتارهای معقول جامعه اطلاق می کنند. کومبز و استنلی مهارتهای اجتماعی را توانایی ارتباط متقابل با دیگران در صورت سودمندی متقابل فرد و جامعه می دانند کولی معتقد بود که مدرسه عامل اجتماعی کردن فرد و آموختن محبت همدلی و وفاداری و همکاری با دیگران است.
(طرح پژوهی استان تهران 1384).
تربیت به عنوان رسالت انبیاء الهی برجسته ترین جایگاه را در برقراری نظام اجتماعی دارد.
مقام معظم رهبری در ارتباط با نقش تربیت و پرورش در آموزش و پرورش فرمودند:
"مهمترین کاری که امروز لازم است انجام گیرد به مقوله پرورشی به هر شکل اهمیت داده شود نه چون مسلمانیم مسئله فقط این نیست در دنیای غرب که از لحاظ دانش و فن آوری پیشرفته است مسئله پرورشی در بسیاری از کشورها جزء مبانی اصلی است. مسئول و مامور پرورشی وجود دارد ، به پرورشی اهمیت می دهند . پرورشی فقط دیندار شدن و عمق یافتن ایمان نیست که ما دنبالش هستیم.
پرورشی تاثیر خودش را در رفتارها برخوردها، رشد شخصیت ، تقویت اعتماد به نفس وجوشاندن چشمه ی استعداد نشان می دهد( صفحه 190، منشور تحول بنیادی).
هیچ کشوری بدون برخورداری از نیروی انسانی کارآمد ، عاقل و متعهد قادر نیست به پیشرفت نایل شود ثروت اصلی برای هر ملتی نیروی انسانی است شما این ثروت را از حالت بالقوه به بالفعل در آورید.
اگر می خواهید نسلی به وجود بیاید که اعتماد به نفس ، انضباط اجتماعی داشته باشد یک نسل مسئولیت پذیر و با عرضه و با کیفیت برای کارهای بزرگ یک نسل دارای ابتکار ، یک نسل مهربان و بدون احساس انتقام گیری .
در درون خانواده ی بزرگ جامعه ، یک نسل فداکار یا یک نسل پر کار یک نسل کم اسراف ، دور از اسراف اگر می خواهیم فرهنگ عمومی جامعه به این سمت حرکت کند راه و کلیدش آموزش و پرورش است برای تربیت چنین نسلی باید آموزش و پرورش مهیا و مناسب باشد.
من به مسئولان عرض می کنم به جوانان ، مناعت طبع عفت اخلاقی ، اطمینان به نفس و اعتماد به خود و صداقت و شجاعت بیاموزید در آن ها اراده ی پولادین و انضباط اجتماعی و وجدان کاری بوجود آورید.
برایشان برنامه ریزی کنید این کارها شدنی است و این آینده محقق خواهد شد(سند تحول بنیادی ص 86-84)
حال با توجه به موارد ذکر شده این پژوهش بدنبال آن است که فعالیتهای پرورشی مدرسه آسیه را به عنوان یک نمونه بررسی کند و مشخص نماید تا چه حد با اصول تربیتی اسلام تطابق داشته تا بتواند راهکارهای مناسب در این زمینه ارائه دهد.
دورکیم برای اولین بار مهارت اجتماعی شدن را به عنوان انتقال مفاهیم و ارزشها و مهارتها از نسلی به نسل دیگر به کار برد(آشتیانی 1374) اوپنهایم (1375) نگرش را حالت آمادگی و تمایلی به عمل یا عکس العمل خاصی می داند .مهارتهای اجتماعی را به رفتارهای معقول جامعه اطلاق می کند.
کوبنر و استنلی مهارتهای اجتماعی را توانایی ارتباط متقابل با دیگران در صورت سودمندی متقابل فرد و جامعه می دانند .کولی معتقد بود که مدرسه عامل اجتماعی کردن فرد و آموختن حجت همدلی و وفاداری و همکاری با دیگران است (طرح پژوهشی استان تهران 1384)

فصل اول
طرح مسئله
بی تردید آموزش و پرورش عامل توسعه و کلید رشد و ترقی هر کشوری محسوب می شود.جوامع پیشرفته از طریق تربیت نیروی انسانی خود توانسته اند دشواری های عقب ماندگی را کنار بزنند و در جاده ی هموار توسعه که همان بهبود کیفیت زندگی است گام بردارند. اهمیت آموزش و پرورش به دلیل نقش اساسی است که در حفظ و بقای فرهنگ و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر داشته و از طرف دیگر در جهت رشد و شکوفایی استعدادها و تکامل انسان گام برمی دارد.
مساله تربیت و نظارت اجتماعی ، هدایت و راهنمایی دیگران با اصول نیکو ( معرفت)و آگاهاندن و کنترل اعضای جامعه در برابر امور منهیه(منکر) از شروط نخستین برای داشتن یک جامعه سالم و مورد تایید است.
مقصد ما در تربیت پرورش افرادی است که در حال آینده بتوانند برای رشد خود اقدامی کرده و برای جامعه بشری مفید باشند جسم و جانشان سالم و رفتار و عملکردشان انسانی باشد.
هدف اساسی همه فعالیتهای تربیتی مدرسه این است که انگیزه ها و محرک های لازم را برای ادامه رشد و تکامل طبیعی و سالم دانش آموزان ایجاد کند. و امکانات کسب معرفت مهارتهای ضروری و ارزشهای مطلوب برای بهره مند از زندگی مطلوب را فراهم آورد.
حال اگر نهاد مدرسه را در برابر رشد پذیری انسان مسئول و متعهد بدانیم باید از کفایت برنامه ها و درستی نگرش های آن اطمینان حاصل کنیم مدارسی که منشور تربیتی و آموزشی تعریف دشواری دارند با طرح و برنامه راه رشد دانش آموزان را فراهم آورده و فارغ التحصیلان فعال تر و تواناتری را تحویل می دهند.(مدارس کارآمد)
لذا با توجه به نقش فعالیتهای تربیتی مدرسه و مقطع رشد دانش آموزان دوره متوسطه برآنیم تا نقش این فعالیتها را در تربیت اجتماعی و توسعه مسئولیت پذیری دانش آموزان مورد بررسی قرار دهیم لذا در این تحقیق نقش فعالیتهای تربیتی مدرسه در تربیت اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه در دربیرستان آسیه مورد بررسی قرار می گیرد.
پرسش های پژوهش
1- فعالیتهای تربیتی مدارس چه نوع فعالیتهایی است؟
2- چه عواملی در تربیت اجتماعی موثرند؟
3- چند درصد دانش آموزان در فعالیتهای تربیتی مدارس شرکت می کنند؟
4- ویژگیهای رشد در دوره نوجوانی و جوانی چگونه است؟
5- فعالیتهای پرورشی به چه میزان در حدود تربیت اجتماعی است؟
6- این فعالیتها به چه اندازه به اصول تربیتی اسلام توجه داشته است.
7- اهداف تربیت اجتماعی در دوره متوسطه کدامند؟
8- فعالیتهای تربیتی مدارس در دوره متوسطه کدامند؟
اهداف کلی:
نقش فعالیتهای تربیتی مدارس در تربیت اجتماعی در دبیرستان آسیه در سال تحصیلی 92-91.
اهداف جزئی:
1-فعالیتهای تربیتی مدرسه به چه میزان در حدود تربیت اجتماعی است.
2-این فعالیتها به چه اندازه به اصول تربیتی اسلام توجه داشته است.
کلیدواژه ها:
فعالیتهای پرورشی – دبیرستان آسیه – تربیت اجتماعی
(تعاریف نظری و عملیاتی)
تعریف نظری فعالیتهای تربیتی
فعالیتهای تربیتی : فعالیتهای سازمان یافته و پیش بینی شده که انگیزه ها و محرک های لازم را برای ادامه رشد و تکامل طبیعی و سالم دانش آموزان فراهم کرده و امکانات کسب معرف مهارتهای ضروری و ارزش های مطلوب برای بهره مندی اززندگی مطلوب را فراهم می آورد و زمینه مشارکت دانش آموزان در فعالیتهای …..یادگیری ، مسئولیت پذیری ، فعالیت محوری ، توسعه یادگیری از مدرسه به خانه را به دنبال خواهد داشت.
تعریف عملیاتی: در این تحقیق منظور از فعالیتهای تربیتی ارزیابی فعالیتهای تربیتی مدرسه است که به تربیت اجتماعی مربوط می شود.
تعریف نظری دبیرستان: مقطع دبیرستان مقطعی که دانش آموزان سنین 14 تا 18 سال در آن مشغول به تحصیل می باشند.
تعریف عملیاتی : ارزیابی برنامه های گروه متوسطه که به تربیت اجتماعی مربوط می شود.
تربیت اجتماعی:
تعریف نظری : عبارت است از تربیت افراد به نحوی که بتوانند در شکل گیری توازن اقتدار و مسئولیت در جامعه نقش بازی کنند.
تعریف عملیاتی: ارزیابی برنامه های مدرسه که با قواعد و روابط پرورش جنبه های از شخصیت انسانی که به زندگی او در جامعه مربوط می شود.

فصل دوم
پیشینه نظری وعملی تحقیق

پیشینه عملی تحقیق
آموزش و پرورش به عنوان یک نهاد اجتماعی با کار کردهای گسترده به صورت رسمی و غیررسمی تقریباً منعکس کننده تمامی جوانب جامعه است آموزش و پرورش نه تنها به زندگی افراد شکل می بخشد بلکه از طریق افراد می تواند تار و پود جامعه اثر بگذارد. به اعتقاد دورکیم" نسل بالغ از طریق آموزش و پرورش به کسانی که هنوز آماده زندگی اجتماعی نیستند تاثیر می گذارد. هدف آموزش و پرورش تقویت و رشد حالتهای جسمانی ، فکری، اخلاقی خاصی در کودک است " به اعتقاد دورکیم نقش آموزش و پرورش وارد کردن و جا دادن فرد در جامعه است. پارسونز معتقد است که نظام آموزشی سبب تقویت ارزش نیل به موفقیت در جامعه می شود.
به اعتقاد پارسونز اهداف مدرسه عبارتند از آماده ساختن دانش آموزان برای به عهده گرفتن نقشهای بزرگسالی در جامعه از طریق اجتماعی کردن آنها با ارزشهای جامعه و آموختن مهارتهای لازم برای اجرای این نقشها جهت زندگی در یک جامعه پیچیده.
اگر قرار است مدرسه پیوند بین زندگی خانوادگی کودک در زندگی عمومی بزرگسالی را شکل دهد پس باید تجربیات برای یادگیری اصول و الگوهای رفتاری متناسب با زندگی بزرگسالی را فراهم سازد.
لذا سوال اصلی این است که آیا مدرسه تجربیات لازم برای انتقال از زندگی خانوادگی به زندگی اجتماعی را فراهم می آورد.
فرایند انتقال دانش های انباشه شده ، مهارتها و فرهنگ بین نسلهای مختلف اساساً یک فرایند اجتماعی است که مستلزم ارتباط میان افرادی است که به تبادل ایده ها، مهارتها ، نگرشها و احساسات می پردازند . مدرسه برای کمک به این فرایند انتقال و تنظیم آن پدید آمده و توسعه یافته است این انتقال توسط رایانه ، کتب درسی، تجهیزات و … انجام نمی گیرد بلکه محصول مستقیم ارتباط بین انسانها است.
نظریه نقش : مدرسه به عنوان یک سازمانی دارای موقعیت های مختلفی است و برای هر موقعیت نقش خاصی وجود دارد نقشها به هم وابسته و مکمل یکدیگرند نقشها هم شامل تکالیف و هم شامل حقوقند( جانسون 1997).
نظریه انتظار: آنچه معلمان و هم کلاسیها از دانش آموزان انتظار دارند برمیزان یادگیری تاثیر دارد( روزنتال ، جاکوبسون1968)
نظریه وابستگی متقابل اجتماعی: دو نوع وابستگی متقابل وجود دارد وابستگی مبتنی بر تعاون و وابستگی مبتنی بر رقابت.
تعاون زمانی پدید می آید که فرد درک کند با دیگران چنان پیوند خورده که موفقیت او بدون موفقیت بقیه امکان پذیر نیست اما رقابت زمانی پدید می آید که ادارک فرد این باشد که او زمانی می تواند موفق شود که دیگران با شکست مواجه شوند.
مطالعات نشان می دهد که عمل کردن به هر صورت تعاونی در مقایسه با عملکرد رقابتی یا فرد گرایانه منجر به موفقیت بیشتر دانش آموزان و برقراری روابط مثبت تر و سازگاری روانی و شایسستگیهای بیشتر اجتماعی و عزت نفس آنها خواهد شد( جانسون و جانسون 1989)
نظریه عدالت توزیعی : معتقد است پاداش فردی باید به تناسب نقش و مشارکت و در تلاشی گروهی باشد تمام اعضای گروه به طور یکسان از امتیازات بهره مند شوند و این به تناسب نیاز آنها باشد.
نظریه عزت نفس: هر دانش آموز نیاز دارد که هویتی مثبت از خود کسب نماید صرف نظر از اینکه چه تغییراتی در محیط او صورت می گیرد(اریکسون 1968).
عزت نفس اساساً از طریق ارتباط با دیگران برای نیل به اهداف دشوار ، شناخته شدن توسط دیگران و مورد احترام و محبت دیگران واقع شدن شکل می گیرد . معلم هر چقدر دانش آموزان را در پروژه های مشترکی که رشد روابط حمایتی را سبب می شوند درگیر سازد به همان نسبت عزت نفس و هویت دانش آموزان مثبت تر خواهد بود( جانسون و جانسون 1997)
تحقیقات تورونی و همکاران او در سال 1971 در مورد محتوای تعلیم و تربیت مدنی که در ده کشور انجام شد نشان داد که در برنامه آموزشی مدنی ایران موضوعاتی نظیر حقوق شهروندان مورد غفلت واقع شده است.
در این تحقیق تورنی و همکاران او محتوای تعلیم و تربیت مدنی را به سه حوزه شناختی ، عاطفی و رفتاری تقسیم نمودند.
الف) حوزه شناختی: چهار چوب قانون اساسی ، مفاهیم مربوط به شهروندی و معانی آنها نظیر میهن پرستی ، توسعه تاریخی کشور ساختار حکومتی ، سازمانها و نهادها در سطوح مختلف فرایندهای سیاسی مثل انتخابات، تقسیم بندی قوا، دولت و خدمات اجتماعی دراین حوزه قرار می گیرند.
ب) حوزه عاطفی: احترام به دیگران ، تساهل و تسامح اعتقاد به برابری احترام به قانون و دفاع از میهن ،اعتقاد به آزادی افراد حقوق شهروندان برای ابراز عقاید، تمایل به مشارکت در مسائل جاری درک وابستگی به کشورها ، حفظ سنت ملی و… در این حوزه قرار می گیرند.
ج) حوزه رفتاری: اطاعت از قانون پرداخت مالیات مشارکت استفاده از تفکر منطقی و انتقادی ازحل مسائل برخورداری از تحمل و سعه صدر و پیگیری اخبار و اطلاعات منابع مختلف نیز در این حوزه قرار می گیرند.

نکته مهمتر این است که مدرسه زمانی در انتقال ارزشها موفق و موثر است که کلاس درس و مدرسه این ارزشها را تقویت کند.
به عبارت دیگر دانش آموزان از آنچه در مدرسه تجربه می کند و از الگوهایی که در مدرسه می بینند بیشتر یاد می گیرند تا از آنچه در مدرسه به آنها گفته می شود زمانی که دانش آموزان در مباحث کلامی و کارهای گروهی مدرسه مشارکت کرده و در این زمینه مورد تشویق قرار می گیرند احساس توانمندی اجتماعی آنها و سطح علاقه آنها به مشارکت افزایش می یابد .به اعتقاد تورنی اپنهایم یکی از اهداف بلند مدت اصلاحات آموزشی این است که محلی برای آموزش فعالانه دانش آموزان باشد نه دریات منفعلانه.
جامعه شنایی آپ/دکتر محمد شار ع پور تهران 1389 انتشارات سمت
در تحقیقات انجام شده در رابطه با نقش تشکل های دانش آموزان و تربیت اجتماعی در استان لرستان( 1381) نشان می دهند رابطه مثبت بین شرکت در تشکل ها با نظم پذیری قانونمندی و مسئولیت پذیری است . در رابطه با نقش عوامل آموزشگاهی و سازگاری اجتماعی دانش آموزان در شهرستان فریدون شهر بیشترین عامل عملکرد دبیران و کمترین عامل وضعیت فیزیکی آموزشگاه بوده است در تحقیقی که در سال (1390)در رابطه با برنامه درسی پنهان و تربیت اجتماعی انجام شده رابطه مثبت ورزش بخصوص ورزشهای گروهی در تربیت اجتماعی ذکر گردیده در تحقیقی که دررابطه با مهارتهای اجتماعی و رابطه آن با مدارس مختلف عادی و نمونه انجام شده (1385) مهارتهایی مانند ارتباط با خانواده و دوستان سعه صدر خیر خواهی میهن دوستی در مدارس یکسان بوده و فقط در زمیه مشارکت در فعالیتهای اجتماعی مدارس غیر دولتی در رتبه بالاتری قرار داشتند. در یک تحقیق دیگر در سال 1388 انجام شده مهارتهای اجتماعی تاثیر مثبتی بر سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان داشته است در تحقیقی در سال 1390 در رابطه با درونی کردن ارزشهای تربیتی ،محتوای دروس شیوه های تربیتی و فضای فیزیکی موجود و برنامه های تربیتی رابطه مثبتی با درون کردن ارزشهای تربیتی داشته اند در تحقیقی که در سال 1388 در رابطه با نقش کتابخانه ها و تربیت اجتماعی شده نقش مثبت آن ذکر گردیده.
در تحقیقی دیگری که در سال 82 در رابطه با نقش خانواده و تاثیر آن بر رشد اجتماعی انجام شده ساختار دموکراتیک در خانواده تاثیر مثبتی بر تربیت اجتماعی داشته است. در تحقیقی که در سال 1387 انجام شده میزان شرکت دانش آموزان در شوراهای دانش آموزی نقش مثبتی در تعمیق و تحکیم باورهای دینی ، شخصیت و کرامت دانش آموزان و اعتماد به نفس آنها داشته است.

عنوان
نویسنده
نتایج
تاریخ
نقش خانواده ، مدرسه و همسالان و رسانه های گروهی در رفتارهای انحرافی نوجوانان
رجایی علی رضا
عدم تایید رفتار انحرافی همسالان و ارزیابی منفی والدین و معلمان بیشترین تاثیر بر رفتار انحرافی نوجوانان دارد
بهار و تابستان 81
نقش تشکل های دانش آموزی در تربیت اجتماعی
طهماسبی فرهاد
وجود رابطه مثبت بین عضویت در تشکل های دانش آموزی با مسئولیت پذیری نظم پذیری و انتخاب شغل.
عدم وجود رابطه بین عضویت در تشکل ها و مشارکت پذیری سیاسی و فعالیتهای خارج از مدرسه
زمستان 1384
بررسی عوامل فرهنگی موثر بر جامعه پذیری دانش آموزان
محمد زنگنه
وجود رابطه معنادار بین تحصیلات درآمد خانواده ، میزان تعهد دوستان والدین و کارکنان مدرسه. تعلق و دلبستگی به نقش ها و گروههای اجتماعی و شرکت در فعالیتهای فوق برنامه و جامعه پذیری و محل، ساخت خانواده و… رابطه ندارد
پاییز 82
میزان موفقیت شورای دانش آموزی بر اهداف تعیین شده در استان کردستان
شاکریان عطا
شورای دانش آموزی در تحکیم و تعمیق باورهای دینی و ارج نمودن به شخصیت و کرامت دانش آموزان و تقویت خود باوری و اعتماد به نفس در اجرای برنامه های فرهنگی و اهداف تعیین شده نقش موثری دارد.
1387
برنامه درسی ابزاری برای نیل به تربیت
عباسعلی شاملی مقطع ارشد
برنامه درسی وسیله ای برای حرکت دادن گام به گام انسان به سوی زندگی متعالی و کمال نهایی است.
زمستان 90،ماهنامه اسلام پژوهش تربیتی
بررسی مهارتهای اجتماعی دانش آموزان ورزشکار در رشته های مختلف ورزشی
یاشار حرمتی ارشد
رابطه معناداری بین سابقه ورزشی و مهارت اجتماعی وجود دارد. در این رابطه تاثیر ورزشهای گروهی بیش تر از ورزشهای انفرادی است.
زمستان89
مقایسه نگرش مهارتهای اجتماعی دانش آموزان دوره متوسطه مدارس دولتی ، نمونه دولتی و غیر دولتی
خلیل اسماعیل پور مقطع دکتری مشاوره
مولفه های سعی در تقویت ارتباط با خانواده ، روابط با دوستان ، خیرخواهی ، سعه صدر ، مشارکت در فعالیتهای اجتماعی و میهن درستی مورد آزمون قرار گرفته و فقط از نظر مشارکت درفعالیتهای اجتماعی مدارس غیر دولتی رتبه بالاتری دارند.
86-85
نقش برنامه درسی پنهان در رفتار انضباطی دانش آموزان از دیدگاه های مدیران و معلمان شهرستان خلخال
هاجر غفاری
بین ساختارفیزیکی ، جو اجتماعی ، روابط موجود در مدرسه ، ساختار زمانی ، مکانیسم های تشویق و تنبیه و کاربرد فناوری اطلاعات و رفتار انضباطی رابطه معناداری وجود دارد.
89-88
بررسی نقش و عوامل آموزشگاهی بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان فریدون شهر
سید محمود موسوی کارشناسی ارشد
بیشترین عامل عملکرد دبیران و کمترین عامل سبک مدیریت در سازگاری دانش آموزان موثر است وضعیت فیزیکی تاثیری نداشته است
88
تاثیر مهارت های اجتماعی بر سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان
منصور سلیمانی
مهارتهای اجتماعی تاثیر مثبت برسازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان ندارد.
88
درونی کران ارزشها اسلامی در میان دانش آموزان از دیدگاه مربیان تربیتی( شهر همدان)
شیرین ایزدی فر
بین محتوای دروس، شیوه های تربیتی، فضای فیزیکی و اجرای برنامه های دینی و درونی کردن ارزشهای اسلامی رابطه وجود دارد.
90
کتابخانه های کلامی و کارکرد های آن در تربیت اجتماعی
رضا محمدی چایکی
کتابخانه های کلامی نقش می بابی بدیل در رشد و بالندگی دانش آموزان ایفا می کند.
1388
تاثیر خانواده بررشد اجتماعی دانش آموزان (کرمانشاه)
امین زارعی
ساختار خانواده و سبک دمکراتیک با رشد اجتماعی دانش آموزان رابطه مستقیم دارد.
83-82
تشکل های دانش آموزی در تربیت اجتماعی استان لرستان
فرهاد طهماسبی
بین عضویت دانش آموزان در تشکل های دانش آموزی و نظم پذیری انتخاب شغل ، مسئولیت پذیری رابطه وجود دارد
آگاهی های سیاسی، فعالیتهای خارج از مدرسه تا عضویت در تشکل ها رابطه ندارد
81
نقش فعالیتهای تربیتی درتربیت اجتماعی
مرضیه نوروزی
به رغم تقسیم کار در نظام تعلیم و تربیت نقش معلم در تربیت دانش آموزان افزایش یافته و در تربیت اجتماعی موثر است.
91

پیشینه نظری
در عصر جدید دامنه تعلیم و تربیت گسترده و متنوع شده و تحقیقات دامنه داری برروی جنبه های نظری و عمل آن صورت پذیرفته دراین میان غربی ها بیش از سایر ممالک دست به تحقیقات زدند که خروجی این تحقیقات در حوزه کاربردی تحت تاثیر این پژوهش ها بوده است.
تا قبل از قرن 18 میلادی عمدتاً بنای روش های استقرایی و قیاسی مبنای انتقال مفاهیم به دانش آموز بود تا این دوره غرب دستاورد مهمی به دست نیاورد و آنها مشکل اساسی را در محتوای آموزشی در روش ارائه تشخیص دادند.
با آغاز دیدگاههای روشنگری مابانه فلسفه عمل گرایی با تاکید افراطی بر تجربه ظهور کرد و تعلیمات در حوزه تربیتی مبتنی بر اصالت تجربه و انسان قرار گرفت که بعدها خود مکتب تازه ای به نام اومانیسم شد همان تفکر ی که همه چیز را در خدمت انسان تعریف کرد و بعدها سود و لذت به آن اضافه شد و سالهاست که غرب برای این نوع جهان بینی انسان تربیت می کند.
جان دیویی که هم اکنون تعلیمات او فراتر از کشور خودش سطره ی تربیتی دارد معتقد بود که مدرسه آن است که فعال و پویا باشد جایی که در آن کودک از طریق تجربه و رابطه با دیگران فرا می گیرد ، تعلیم و تربیت به نظر او همان زندگی است .
سامانه تربیتی دیوی در زمان خود منتقدین جدی داشت مرکز عمل گرایی دیوی "انسان" است اما هورن یکی از منتقدین دیویی خدا را محور می داند و تمام تلاش خود را در حوزه تعلیم و تربیت به این معطوف می داند که انسان به حقیقتی مطلق به نام خداوند نزدیک شود.
هورن برای معلم نقش برجسته ای قائل است در صورتی که دیوئی گرچه این رابطه را نفی نمی کنند ولی رابطه بین شاگرد و مساله را مهمتر می داند.
دیویی هنر ادبیات دین و امثال آن را نامربوط دانسته و معتقد است هر چیز که عملی نباشد دانش محسوب نمی شود.
در صورتی که هورن و طرفداران او تجارب مذهبی و روحانی و هنر و مکتوبات شخصی فرد را در اهمیت بالاتری قرار می دهند.
نظریه دیوئی ناشی از نظریه داروینیسم و عقبه آن نیز در اندیشه های مارکس و به مارکسیم و بعداً به کمونیسم منتهی می شود.

از دیدگاه قران پیامبران معلمان انسان قلمداد شده بر آنان برانگیخته می شوند تا ابتدا آنان را زشتی ها پاکیزه و سپس حکمت الهی به آنان بیاموزند.
هو الذی بعث الامبین رسولاً منهم .(سوره حمد آیه 2)
از این آیه استنباط می شود که انسان دو جنبه ی روحی و جسمانی دارد که تزکیه در روح و به منظور ظهور اخلاق فاضله و اعمال صالحه رخ می دهد.

تعریف و ماهیت تربیت
کلمه تربیت از ریشه ریا یربو گرفته شد و معنای آن نشات و رشد است. معنای دیگر آن پاک ساختن است همچنین گفته شده که تربیت به معنی پروردن و پروراندن از ماده ربو است. و این لغت به معنای بالا رفتن اوج گرفتن و افزودن و رشد کردن است و در اصطلاح به معنی کوششی است جهت ایجاد دگرگونی مطلوب در فرد و به کمال رساندن تدریجی و مداوم او.
تعاریف گوناگون دیگری نیز توسط دانشمندان از تربیت شده که به مقداری اشاره می کنیم.
– تربیت هنر رهبری و هدایت انسان در سازندگی و آموزش اوست
– تربیت ایجاد صفات حمیده و ملکات فاضله است
– تربیت عبارتست از پروردن قوای جسمی و روحی انسان برای وصول به کمال مطلوب
– تربیت عبارت است از آماده کردن فرد برای وصول به هدفهای اجتماعی
– تربیت عبارت است از انتقال آداب و رسوم و مهارتها به اعضای جوانتر جامعه
در مورد ماهیت تربیت نیز گفته اند تربیت از یک سو علم است چون دارای موضوع روش و هدف است و جریان رشد و حیات آدمی را با روش علمی کنترل می کند و از سویی فن است زیرا جریان نشود******** نمای انسان باید به معنی خاص تحت کنترل قرار گیرد (علی قائمی زمینه تربیت ص24)
یادگیری از منظر فلسفه تعلیم و تربیت
ملاحظات اولیه در خصوص تربیت مبین آن است که ابتدا و در حقیقت با نوعی پدیده یادگیری مواجه هستیم زمانی که یادگیری به صورت مداوم و مستمر و عمیق تحقق یابد به مرور زمان به اتخاذ رویکردها و عملکردهای مناسب منجر خواهد شد.(شهید بهشتی و آموزش و پرورش ص273)
یادگیری از حیث تبین ماهیت و نیز نسبت آن با غایات و اهداف تربیتی یکی از موضوعات مورد بحث فلسفه تعلیم و تربیت محسوب می شود
دراید آلسیم افلاطونی platonic Idealism یادگیری به عنوان فرایندی به غایت عقلانی عبارتست از یادآوری ایده ها و کاربردآنها .مردم با حصول آگاهی نسبت به ایده ها و سازمان دادن آنها در نظامی که جزء یا فرد با کل مرتبط می گردد تربیت می شود در این مکتب یادگیری فرایندی عقلانی است و از طریق سازمان دادن اندیشه ها تعریف شده است .
درمکتب رآلیسم ارسطویی tassocal realism از جمله اهداف اساسی تعلیم و تربیت پرورشی قوه عقل یعنی عالی ترین قوه انسان بیان شده که از طریق مطالعه رشته های سازمان یافته علم و دانش امکان پذیر می باشد در فلسفه تومیسم هدف آموزش و پرورش متضمن فراهم ساختن دانش تمرینات و فعالیتهایی است که هم بعد روحانی انسان و هم بعد عقلانی وی را پرورش می دهد در بعد پرورشی اخلاقی به فرایند عادت دادن متعلم به فضای فضیلت اشاره شده است و منظور از آن محیطی است که شامل الگوهای شایسته تقلید بوده، و علاوه بر تامین فعالیتها و شرایطی می باشد که در شکل گیری ملکات اخلاقی موثر باشند.
مکتب پراگماتیسم (pragmatism) معتقد است که دانش آموزان از راه کاربرد تجارب روزانه به درونی کردن روشی عقلانی دست می یابند که در موقعیتهای حال و آینده مصداق خواهد داشت بر مبنای تصویر دیویی از یادگیری اهدف تربیتی اعم از درونی و بیرونی است. اهداف درونی اهدافی است ک تار و پود تجارت و علایق دانش آموزان را تشکیل می دهند و از مساله یا تکلیف سر چشمه می گیرند و اهداف بیرونی مولفه هایی را شامل می شود که نسبت به مساله تکلیف یا علاقه متعلم خارجی هستند.
مثل پاداش ها و تنبیه هایی که به منظور ترغیب یادگیری در مدارس سنتی اعمال می شود و اغلب یادگیری حقیقی را مخدوش می کنند از این نوع اهداف محسوب می شوند.
دیویی همچنین روشی را ذیل عنوان حل مساله با مشکل گشائی ارائه می دهد که متضمن پنج مرحله متوالی بوده و این روش به عمل "کامل تفکر " نیز شهرت دارد. به عبارت دیگر او یادگیری را " تفکر کامل " آن می داند .ماهیت گرایی"Essentialism" نیز در زمینه یادگیری آموزشی پر مایه ای را در روشهای بنیادین تفکر در زمینه های تاریخ و علوم و ریاضیات و ادبیات و زبان و سایر رشته هایی که در فرایند طولانی جستجوی بشر برای کسب دانش مفید ، تفاهم فرهنگی و قدرت فکری، تکامل پیدا کرده اند ، پیشنهاد می نماید و بالاخره از مکتب پایدار گرایی (perennialism) و هاچینس یکی از پایه گذاران آن باید نام برد که پرورش عقل را عالی ترین اهداف تعلیم و تربیت تلقی می کند.
از بررسی رویکردهای فلسفی مذکور می توان چنین برداشت کرد که در یادگیری مولفه هایی همچون عقل، سازمان منطقی ایده ها و نیز مرتبط بودن آن با تجارت و علایق یادگیرنده مورد نظر است بدیهی است حاصل پرورش نیروی عقلانی و ایجاد سازمان منطقی میان اندیشه ها و مفاهیم و در نهایت ارتباط منظم با تجارب و علایق فراگیران، فهم و درک است که غالباً در آموزش و پرورش سنتی و بعضاً در جریان آموزش معاصر تحت الشعاع انتقال مطالب قرار گرفته و می گیرد .
در یک جمله آنچه غالب فلسفه های تربیتی در زمینه یادگیری را به یکدیگر پیوند داده و فصل مشترک آنها را تشکیل می دهد پرورش عقل و نیروی اندیشه و تفکر است.(آپ.شهید بهشتی ص275-276)
یادگیری از نظر روان شناسی
در زمینه روان شناسی با سه نظریه عمده روبرو هستیم
1- نظریه رفتارگرایی(Behaviorism)این نظریه موضوع روانشناسی را رفتار قابل مشاهده دانسته و یادگیری را ایجاد تغییر در رفتار آشکار می داند.
2- نظریه شناخت گرایی(cognitivism) در چنین نظریه یادگیری ایجاد تغییر در ساخت شفاهی و فرایندهای ذهنی است .
3- نظریه سازه گرایی(onstructivism) در نگاه سازه گرایی یادگیرنده یک فرد بی همتا تلقی شده و یادگیری یک فرایند اجتماعی فعال است به طور کلی روش آموزشی مبتنی بر سازه گرایی به اهمیت زمینه و فرهنگ یادگیرنده توجه داشته و نقش یاددهنده را تسهیل کننده تلقی می کند( ویکی پدیا2007)
نتیجه ای اجمالی که از دو حوزه فلسفه تعلیم و تربیت روان شناسی بویژه سازه گرایی به مقوله یادگیری می توانیم دریافت کنیم این است که فصل مشترک غالب هر دو حوزه تاکید بر عامل تفکر، عقلانیت، شناخت و فهم حقیقی از موضوعات است.
ویژگیهای یک پیام قابل فهم
هر نوع پیام برای قابل فهم بودن نیازمند ویژگیهایی است که در ذیل می آید:
1- ساختار: پیام ها در چارچوب نظم و قالب منطقی باشند.
2- مفاد مفهوم: منظور از مفاد مفهوم درک اضول کلی درباره یک موضوع و یا داشتن برداشتی ازکل مطلب است.
3- به تفکر واداشتن: فهم یک پیام موجب ایجاد توانایی و قابلیت برانگیختن به تفکر را فراهم می نماید.
4- پوشش دادن نیازها: فراگیران زمانی برانگیخته می شوند که بین پیام و نیازهای آنها ارتباط مستقیم وجود داشته باشد
5- انطباق با رغبتها: برنامه هایی پاسخ مثبت دریافت می کنند که معطوف به رغبت فراگیران می باشند.
تعریف تربیت اسلامی اهمیت و ضرورت
تربیت اسلامی تربیتی است که مربی با میل و اختیار خود از رهنمودهای مربی خویش که مبتنی بر آموزه های اسلامی باشد تبعیت کرده و مسیری را می پیماید که مورد رضای الهی باشد به همین جهت متخصصین علوم تربیتی می گویند: تربیت اسلامی عبارتست از فراهم کردن زمینه مساعد مناسب برای مربی تا خود او به اختیار و رغبت در شکوفایی استعدادها و نهفته های فطرت خویش در جهت مطلوب که همانا منطبق بر موازین اسلامی و مورد رضایت الهی باشد گام بردارد.
تربیت اسلامی هدایت و اداره جریان ارتقایی و تکامل بشر است به گونه ای که او را به سوی ا… جهت دهد( علی قائمی زمینه تربیت ص27)
هر مربی و دانشمندی تنها به ابعاد و زوایای خاص از وجود انسان توجه دارد و از تاثیر گذاری منفی آن بر سایر اجزاء و همچنین کم و کیف سایر ابعاد وجودی انسان اطلاع کافی ندارد ولی در تربیت اسلامی به همه جوانب و ابعاد وجودی انسان به طور متوازن و مطابق با فطرت او توجه می شود .در تربیت اسلامی به همه ابعاد وجودی اعم از فردی خانوادگی جسمانی ، روحی ، دنیوی ، اخروی سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، نظامی ، حقوقی ، فکری ، عقیدتی ، عاطفی و… توجه می شود.
آدمی در طول زمان پی به اشتباهات خود برده و نظرات قبلی خویش را رد کرده و تغییر می دهد، بدیهی است در چنین شرایطی تربیت انسان باید بر اساس موازین و رهنمودهای خالق او که بر تمام ابعاد و زوایای وجود انسان و همه موجودات هستی آگاهی کامل دارد استوار گردد تا موجبات سعادت و رستگاری انسان در دنیا و آخرت فراهم شود.
اصول و روشهای تربیتی ازنظر قران
سبک های تربیتی
اول : تربیت غیرکلامی در مقابل تربیت کلامی
امروزه در مراکز تعلیم و تربیت پیشرفته بر اساس آخرین یافته ها به این نتیجه رسیده اند که عمیق ترین و موثرترین پیام های تربیتی را باید در قالب غیر کلامی ترین روش ها ارائه داد آنچه به رفتار مخاطبین شکل می دهد و دستورات و توصیه ها نیست بلکه اعمال و شیوه ها و رفتار هاست که می تواند عمیق ترین تاثیرات را بدنبال داشته باشد. ای کسانی که ایمان آورده اید چرا چیزی به زبان می گویید و در مقام عمل خلاف آن می کنید( سوره صف****** آیه 2)
دوم تربیت اکتشافی در مقابل تربیت اکتسابی
تربیت اکتشافی تربیتی است که اجازه می دهد مربی الگوها و راهبردهای تربیتی را در چارچوب نظام روانی خود و در حد ظرفیت فکری و عاطفی درونی کند و به آن عمل کند تربیت اکتسابی یک تربیت رو بنایی است در این تربیت باید مخاطب را در مقابل ندانسته ها قرار داد و نه دانسته ها ، آنجا که مخاطب شخصاً در سازمان روانی خویش به شکل درونی و فعال و توام با کشف به این منطق و استدلال نرسد هر لحظه باید منتظر فروپاشیدن آن باشیم و برخی از مثالها در قران در این زمینه آمده است مانند آیا در قران ازروی فکر و تامل نمی نگرند و اگر ازجانب غیر خدابود در آن بسیار اختلاف می یافتند (سوره نساء آیه 82)
سوم تربیت خود انگیخته در برابر تربیت دگرانگیخته
تربیت باید با طبیعت آدمی جوش بخورد و با فطرت او یکی شود هر گونه تربیتی از بیرون و هر قانونی که مطابق با طبیعت و خود انگیختگی نباشد منجر به شکست می شود اگر تربیت با ایمان و عشق و رغبت درونی همراه نباشد یک تربیت مکانیکی، موقت دیکته ای بی ریشه است غالب روش های تربیتی باید با آماده سازی روانی و همراهی و همدلی و هم حسی با متربی همراه باشد.
تربیت غیر رسمی در برابر تربیت رسمی
در تربیت رسمی مربی به شکل واضح و آشکار و کلاسیک و در فضایی کاملاً کلیشه ای و رسمی پیام های تربیتی خود را به مربی و مخاطب خویش منتقل می کند متربی نیز می داند که در موضع تربیت شدن قرار دارد .انتقال پیام های تربیتی به وسیله کلاسها، نصیحت ها و در زمره تربیت رسمی قرار دارند و از تاثیر زیادی برخوردار نیستند.
در مقابل تربیت غیر رسمی به دور از هر گونه کلاس و آموزش و بحث و نصیحت در لابه لای صحنه های زندگی اجتماعی خانوادگی و شخصی و… و در جریان زندگی عادی روزمره و در بین تعاملات انسانی با رفتار و موضع گیری های رفتاری نفوذ و تاثیر و پایداری بیشتری داشته که سیره و روش پیامبر و ائمه اطهار (ع) به همینگونه و از همین روش استفاده شده است.
تربیت نمادین در برابر برنامه ای
گاهی در شرایط و اوضاع و احوال خاصی و ویژه در اثر یک صحنه تکان دهنده به یکباره جرقه ای تربیتی ایجاد می شود که مسیر زندگی فردی را تغییر داده و تا پایان عمر مسیر زندگی او را عوض می کند .
تربیت از راه دل تا تربیت از راه ذهن
مساله اشراق و الهام در تربیت عاطفی انسان چیزی نیست که بتوان در روشهای تربیتی امروز به آن دست یافت غفلت از مقام و اهمیت دل در تربیت محصول به کارگیری نظام های آموزشی غربی است که در اساس بر احساسات و افکار بشری و مادی استوار است و به تربیت ذهن پرداخته شد.
آنچه در دل نشیند و با طبیعت و عواطف سالم انسان دمساز گردد مایه کمال و رحمت است این مردم باید بدانند که خدا در دلهاشان ایمان قرار داده ( مجادله آیه 22)
تربیت ناخودآگاه در برابر تربیت خودآگاه
شخصیت انسان به لحاظ پایه های بنیادین در دروان سنین کودکی شکل می گیرد در شرایطی که فرد هنوز هشیاری کامل پیرامون محیط خود را بدست نیاورده و این نشان دهنده اهمیت تربیت ناخودآگاه است تقلیدها ، نقش پذیری ها ، دوست داشتن ها و نفرت ها و… از ویژگیهای تجربیات ناهشیاری دوران کودکی است.
کارکردهای پنهان شغل مربیگری نیز از نقش ناهوشیار الگوها و رفتارهای یک معلم و مربی است در واقع اثرات پنهانی و ناخواسته رفتار و کلام و حالات مربی بیش از اثرات آشکار و خودآگاه و برنامه ریزی شده است پس اهداف و پیام های مربی باید به گونه ای باشد که به مانند کارکرد پنهان اثرات عمیق از خود بر جای بگذارد.
تربیت غیر عمدی در مقابل عمدی
اساساً طبیعت آدمی به گونه ای است که از برنامه ریزیهای تضعی که از طرف دیگران تحمیل می شود بیزار است مفهوم تربیت غیر عمدی کشف خود بخودی و به کار انداختن درونی نیروهای خلاقانه متربی در راستای رویدادها ، تجربیات، شرایط تصادفی ، پیش بینی نشده و نامعینی است که در اثر تعامل با محیط خویش ایجاد می شود.
بنابراین با تسلط بر تربیت غیر عمدی باید در جزئی ترین، غیر رسمی ترین، تصادفی ترین و پنهان ترین رفتارهای خویش مراقب باشیم تا فرزندان و متربیان ما به طور طبیعی از رفتارهای طبیعی ما به طبیعت باز گردند.
تربیت از دیدگاه بزرگان
دکتر خسروباقری در رابطه با هدف تربیت می گوید ما معمولاً هدف تعلیم و تربیت را به کسب دانش و با سواد شدن کاهش می دهیم البته کسب دانش لازم است اما مساله این است که افراد علاوه بر کسب دانش باید به فهمیدن و نقد دانش و تولید دان هم دست یابند در عرصه تعلیم و تربیت نقادان خوبی هستیم ولی خلاقان خوبی نیستیم.
دکتر نجفقلی حبیبی: "اسلام با ملیت و فرهنگ ملی هماهنگ شده آن را در خود جذب و هضم می کند باید دید که چگونه افراد را نسبت به مفاهیم واقعی اسلام تربیت کنیم باید دانش آموزان را با اسلام حاضر در صحنه زندگی تربیت کنیم نه با دست دادن تفسیری از اسلام که با این زمانه نمی تواند هماهنگ باشد."
دکتر علی شریعتمداری مفهوم تربیت را هدایت فرد می داند و ابعاد اساسی شخصیت فرد را زمینه هدایت او می داند در مفهوم تعلیم و تربیت این نکته را خاطر نشان می کند که تعلیم و تربیت باید همه ی شوون زندگی ما را در بر گیرد به این معنا که وقتی می گوییم تربیت این است باید زندگی شخصی، زندگی اجتماعی، برخوردمان با مسائل زندگی خود و دیگران ، برخوردمان با حوداث وقایع و نحوی اظهار نظر و تلقی مان و همه و همه باید تحت تاثیر تعلیم و تربیت قرار بگیرد.
و شکل خاصی پیدا کند بعبارت دیگر فرد با تعلیم و تربیت باید نحوه ی تفکر و نگرش خود را نسبت به امور مختلف تغییر دهد مهارت های اساسی در فرایند فکر کردن را تقویت کند و عادات و نحوه ی عملکرد خود را به صورت خاصی در آورد مفهوم هدایت مفهومی اساسی است که امام موسی کاظم (ع) می فرمایند: "خداوند دو راهنما و دو هادی برای انسان قرار داده یکی هادی بیرونی که همان انبیاء هستند و یکی هادی درونی که عقل است".
تربیت در بعد اجتماعی یعنی هدایت فرد در بعد اجتماعی یعنی به فرد کمک کنیم تا بتواند با دیگران به سر برد با آنها کار کند با آنها تفاهم داشته باشد با آنها همکاری یا حتی مخالفت کند کار مربی ان است که به افراد کمک کند تا در بعد عقلانی و عاطفی اخلاقی و بدنی رشد کنند این با کسب معلومات تفاوت دارد .این مفهوم در کل شوون زندگی ما می تواد بر اعمال و رفتار ما حاکم باشد و نحوه کار مهارت، عادت و… ما را تعیین کند .دکتر شریعتمداری در رابطه با پراگماتیزم و اسلام می گوید " پراگماتیزم در اصطلاح "اصالت عمل " است در صورتی که این تعبیر درستی نیست اگر مساله بررسی امور و پدیده ها و واقعیات را از دیدگاه دیویی و جیمز بررسی کنیم می بینیم وقتی دیویی می خواهد تفکر را تعریف کند می گوید تفکر عبارتست از ملاحظه ی فعال مداوم و دقیق از هر عقیده یا نظر با توجه به دلایلی که آن عقیده یا نظر را تایید می کند و توجه به نتایجی که آن عقیده را مطرح می کنند که ابتدا روی دلیل تاکید می کند در اینجا از امتیازات عالی اسلام .
نکته ای را متذکر میشوم خداوند به پیامبر (ص) می فرماید:(به بت پرستان بگو دلیلتان را بیاورید اگر راست می گوئید خداوند در این آیه می فرماید که شما کار بدی انجام می دهید که بت می پرستید می گوید دلیلتان را بیاورید که چرا بت می پرستید و این ها از امتیازات اسلام است یا در عبارت دیگر دیویی تعلیم و تربیت را عبارت از تجدید نظر در تجربیات و بازسازی مجدد آنها می داند در صورتی که در تعالیم دینی ما آمده هر روز باید اعمال خود را بررسی کنیم و سعی کنیم امروز بهتر از گذشته مان می باشد جمله ای از پیامبر در بحارالانوار نقل شده است که می فرمایند" العم خزائن و مفاتیحه و السوال "علم به صورت مخزن هایی است و کلید این مخازان طرح سوال است .چیزی که جان دیویی در قرن بیستم گفته و تقریبا بهترین و جامع ترین تعریف از تحقیق است و هنر دیویی این بود که می گفت در برخورد با یک موقعیت نامعلوم طرح سوال جمع آوری اطلاعات و بررسی راه حل ها.
پیامبر قرنها پیش گفته و راه هدایت مردم را نشان می دهد و راه اساسی برخورد با امور مختلف را در یک جامعه بیان می فرماید (آسیب شناسی تربیت بدنی).(صفحه 289)
شهید مطهری با استناد به عبارت (یتلو علیهم آیاته) می نویسد: یکی از کار کردهای تربیت ایجاد دگرگونی و تحول روحی متربیان است و تربیت ظهور در آوردن و به فعلیت رساندن چیزهایی است که در باطن است و این خود مستلزم این است که باطن متوجه غایتی باشد و فعلیت از قوه متضمن است تربیت شکوفا کردن گل است.
اگر چه در قران کریم از ارسال "مرسل" تا "انزال کتب" مبحث سعادت و هدایت به سوی پاکی هاست اما هدایت را به فطرت ها و اختیار خود افراد وا می نهد.
حتی پذیرش دینی را به عنوان یک پیکیره اساسی برای سعادت بشر امری اختیار قرار می دهند. خداوند به عنوان خالق انسان ها بهتر ازهر کسی راه تربیت انسان را می داند به همین دلیل براین نکته تاکید می ورزد که هنر یک مربی موفق در پرورش حس تربیت بر این است که شوق کنجکاوی و حس حقیقت جویی او را افزایش دهد و از هر گونه آموزش تحمیلی و انتقال مستقیم مطالب و آموزه های تربیتی خودداری کند. در بیان قران هر کس مسئول مستقیم اعمال خود است و محور اصلی تربیت را مبنای فطرت متربی می داند. در این فرایند هم استعدادهای شخصی به دست خویش شکوفا می شود و در فهم مناسب از زندگی در حوزه کسب مهارت انعکاس وسیعی پیدا می کند .
شهید مطهری در کتاب تعلیم و تربیت اسلامی کلیدواژه اصلی تربیت را " پرورش استعداد درونی که شخص بر می شمارد ایشان در این کتاب عوامل تربیت را در هشت محور روح علمی، تفکر ، تقوی تزکیه ، عبادت،جهاد و معاشرت با نیکان ، کار و مراقبه و محاسبه نفس بر می شمارد.
دکتر مظلومی در تشریح و تعیین تربیت اسلامی در کتاب گامی درمسیر تربیت اسلامی سه محور خانه، معلم، دانش آموز با ملزومات هر یک را بر می شمرد و برای تبیین و اجرایی کردن اندیشه هایش طرح درسی یا زمینه کاری پیش بینی می نماید ولی معلم یا مربی را میانجی خانه و مدرسه می داند و در تحلیل عناصر تربیت خانه را فراموش نمی کند و معتقد است با ورود دانش آموز به مدرسه دوره ی "شدن" او تمام می شود و یا اینکه قسمت اصلی او به پایان می رسد .
مقام معظم رهبری در جمع معلمان و مدیران آموزش و پرورش در سخنانی فرمودند "مهمترین کاری که باید امروز در کنار قاعده سازی انجام بگیرد این است که به مقوله ی پرورش به هر شکل اهمیت داده شود چون ، مسلمانیم مساله فقط این نیست پرورش فقط دیندار شدن نسبت پرورشی تاثیر خودش را در رفتارها، برخوردها، رشدشخصیت ، تقویت اعتماد به نفس و جوشاندن چشمه استعداد نشان می دهد. شما به عنوان یک مدیر یک رئیس و به عنوان یک دلسوزی می خواهید کشوری داشته باشید که افراد آن از لحاظ استعداد برجسته باشند از لحاظ اخلق پاکیزه باشند .از لحاظ اقدام شجاع باشند . ازلحاظ فکردارای تدبیر باشند، افراد یک کشور مردمانی مستقل دارای فکر، دارای ابتکار دارای روح خلاقیت ، پرهیزگار، پاکدامن ، قانون پذیر، اهل اقدام های بزرگ و آرمان طلب باشند.
رهبر معظم انقلاب در این بیانات طیفی از آموزه های تربیتی و مهارت های اجتماعی مورد نیاز در زندگی دانش آموزان را برای متولیان امور تربیت بر می شمارند.(فعالیت های تربیتی مدارس)
تفاوت تربیت و شبه تربیت
مفهوم تربیت در حوزه های مختلف سیاسی اجتماعی و اخلاقی به کار می رود .تصویر غالب و مجمل آن ایجاد تغییر مطلوب در نسل جدید است . سه مورد بارز برای شبه تربیت عادت تلقین و تحمیل است عادت بر تکرار استوار است تلقین برهیبت و تحمیل بر زور این سه روش شبه تربیت اند و نباید آنها را با تربیت اشتباه کرد.
چه عناصری در تربیت لازم است
الف) تبیین: هرگاه ایجاد تغییرات مطلوب به لحاظ روشی چنان باشد که با تبیین همراه باشد نخستین خصیصه تربیت آشکارشده است مرا از تبیین این است که فرد نسبت به تغییراتی که در او ایجاد می شود آگاهی یابد مراد از تبیین در این جا دانش نیست بلکه فراهم کردن بصیرت درفرد نسبت به چرایی و یا حکمت تغییری است که قرار است در وی رخ دهد.
ب)معیار :دومین مولفه اساسی در تربیت است مولفه اول روشن کردن دلیل و حکمت رفتار است و در این مولفه قواعد کلی مورد نظر است یعنی فرمول هایی که اعمال را با آنها می سنجیم معیار شاخص رفتار مطلوب یا نامطلوب را معرفی می کند .
ج) تحرک درونی : در عادت و تلقین و تحمیل موتور حرکت در بیرون قرار دارد در صورتی که در فرایند تربیت فرد انگیزه عمل خود را مشاهده می کند .تحول در درون فرد رخ می دهد و او با انگیزه ای روشن می دند که چگونه فکر کند رفتار کند چه ویژگی داشته باشد
د)نقادی:هنگامی که متربی حکمت اعمال و رفتار های مطلوب را شناخت معیارها را بازشناخت و انگیزه های درونی در حرکت خویش داشت آمادگی نقادی نسبت به مربی و به طور کلی نسل گذشته خواهد داشت به این ترتیب پویایی فرایند تربیت تامین می شود.(باقری ، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی)
تربیت اجتماعی
منظور از تربیت اجتماعی پرورش جنبه های از شخصیت آدمی است که به زندگی او در جامعه مربو ط می شود.
اصول تربیت اجتماعی
مراد از اصول دستورالعمل ها و یا قواعد کلی است که به صورت تجویزی بیان می شود. و ناظر بر توصیف تبینی است که در بیان مفهوم و ماهیت اجتماعی بودن انسان توضیح داده شده است.
سه اصل اساسی درعرصه تربیت اجتماعی مورد بحث است.
الف) حفظ و ارتقای فردیت مقصود از فردیت همان حقایقی است که طبق سخن امام علی (ع) انسان چون انسان و مخلوق خدا است از آنها برخوردار است که تحت عنوان فطرت و کرامت و حریت از آنها نام برده می شود. اصل حفظ و ارتقای فردیت بیانگر آن است که تربیت اجتماعی باید مانع از آن شود که آدمی چون عنصری بی اراده تنها با شور جمعی حرکت کند تربیت اجتماعی مستلزم حفظ فردیت و ارتقای آن است .
کسی که هویتی درونی درخویش می یابد و احساس کرامت و حریت می کند می تواند در جمع مشارکت کند و در غیر اینصورت او تنها جمع را مشایعت می کند تربیت اجتماعی باید به شکل گیری فردی منجر شود که از درونمایه ای هویت بخش برخوردار شود و حرکت های اجتماعی او برخواسته از بینش درونی او باشد.
ب)اتکاء بر سنت: سنت فرهنگ و روابط اجتماعی دامنه و بستری است که فرد را در عرصه و میدان تاثیر قرار می دهد . در این اصل از تربیت اجتماعی اتکاء بر ..فرهنگ وگزینش ) آن است .مربیان باید به پشتوانه سنت و فرهنگ تکیه زنند. و از مجموعه آنها دست به انتخاب مواردی بزنند که معقول تر و موجه تر است.
ج) غلبه بر خود محوری
مضمون این اصل آن است که در تربیت اجتماعی باید امکان آن را برای فرد فراهم آوریم که بر خود محوری غلبه کند و با خروج از سلطه مدار فردی بتواند در هر دو مدار فردی و اجتماعی شرکت کند.
خود محوری شناختی:خود محوری هستی شناختی به این معناست که فرد حال و وضع خود را معیار و معرف تدابیری الهی می داند و به جای آنکه تدابیر الهی را معیار و معرف حال خود بداند غلبه بر خود محوری هستی شناختی مستلزم آن است که آدمی خود را آن چنان که هست محاط در هستی بیکرانی ببیند که با علم، قدرت و مشیت الهی می گردد.
خو محوری شناختی :یعنی فرد در حد اطلاعات موجود در مدار فردی خود محدود می ماند و امور را تنها از دریچه این مدار می نگرد .
تربیت اجتماعی مستلزم آن است که فرد علاوه بر مدار فردی از دریچه نگاه دیگران نیز بنگرد.
خود محور عاطفی:
در این جا علایق ، هیجان ها و رفتارها مورد نظر اند و فرد اموری را که برای خود مطلوب یا نامطلوب می داند برای دیگران نیز مطلوب یا نامطلوب می داند.(باقری ، خسرو،نگاهی دوباره به تربیت اسلامی جلد 2)
16
نوجوانی و جوانی
مرحله مورد نظر ما شامل هفت سال سوم رشد است که فرد در این مرحله تا سنین هجده دوران نوجوانی و تا بیست و یک دوران جوانی را می گذراند. اگر هفت سال اول را دوره پایه گذاری تربیت بخوانیم هفت سال دوم دوران تشکل و هفت سال سوم دوران قوام است.
این دوره از حدود پایان چهارده سالگی آغاز شده و تا بیست سالگی ادامه دارد. والدین و مربیان در برابر جوان اوضاع پرماجرایی را در پیش دارند و نحوه و نوع تربیت در این دوره با دوره های قبلی تفاوت اساسی دارد. خطرات از هر سو ایشان را تهدید می کند و در محدویت پذیر نیستند در این دوره ای است که سرانجام آن یا به صلاح و رستگاری می رسد و یا به خواری و نابودی ختم می شود.
خداوند ما را مکلف نموده از آنها حمایت کنیم و هدایت آنها را بر عهده بگیریم.
ویژگیهای سنی
– این سن سن احساس و عاطفه است غلبه با احساس است نه عقل
– سن بیداری و ظهور جنسی است
– وابستگی شدید به دوستان است که معاشرتهای نامناسب موجب آسیب رسانی می شود.
– سن غرور و بروز آشفتگی عدم پذیرش امر و نهی هاست
– سن تخریب و تهاجم است در برابر کسانی که مانع آنها شوند
– سن آزادی خواهی و بیرون آمدن از سلطه والدین است
– سن طوفان است و بسیاری از والدین و مربیان با فرزندان خود درگیری هایی دارند.
نیازها
با رشد فرزندان و رسیدن به مرحله جوانی فرزندان ما نیاز به تامین زیادتر از گذشته دارند.
در زمینه تامین غذا ، لباس، پول توجیبی ، آزادی ، امنیت ، بهداشت و…
اسلام این دوران را دوران وزارت خوانده است ( مکارم الاخلاق ص255)
فرد در واقع طرف حساب، مشارکت کننده، امور و دارای حق رای است
او نیاز به تمرین مسئولیت پذیری دارد چون در آینده عضوی از جامعه است
او نیاز دارد به ذوق و سلیقه خود را تا جایی که برای دیگران مزاحمت ایجاد نکند به نمایش بگذارد
نیاز دارد او را با خود همراه کرده و در مجالس و محافل همراه ببریم و طبق زبان و سلیقه او صحبت کنیم.
نوع کنترل
کنترل و باید به شکل غیر مستقیم باشد به گونه ای که به خود او شخصیت او لطمه ای وارد نشود و کنترل شدید موجب طغیان او شده و راه گریز از والدین و مربیان را پیش خواهد گرفت.
اصول مورد توجه در دوران
– کنترل به نظارت از دور و امر و نهی های غیر مستقیم ختم گردد.
– مقصود ما یاری رسانی به نوجوان باشد نه افشاگری
– در عین مراقبت نوجوان را طرف مشورت خود قرار دهیم
– گرمی و صمیمیت زیاد با او نباید موجب بی بندوباری او شود.
عوامل و ناظرین تربیت اجتماعی
الف) والدین
ب) مربیان
ج) فرد
د) جامعه و گروه همسالان
الف) والدین
خانواده نخستین جایگاه تربیت است و تحول و تکامل همه ابعاد وجودی فرد را بر عهده دارد.
تربیت سالم و رشد آفرین ایجاب می کند که دوران زندگی کودک بر اساس ضابطه باشد.
قوانین و مقرراتی که در خانواده حاکم می شود برای همگان لازم الاجرا است.در تعیین ضوابط و مقررات نوجوان می بایست با والدین مشارکت نماید و طبیعی است آگر آنان امری را آگاهانه بپذیرند شخصا موانع آن خواهند بود.
دادن فرصت برای اظهار نظرات داشتن حسن نیت به فرزند، واگذاری مسئولیتهایی در حد توان به نوجوان و کنترل غیر مستقیم از مواردی است که موجب ایجاد رشد نوجوان در خانواده می شود.
مربیان
معلمان و مربیان راهنماییان بشرند و به مناسب شغل و ظیفه خود مسئولیتهایی را بر عهده دارند .شکی نیست که معلمان با بهره وری و بهره دهی خویش سعی دارند افرادی بپرورانند که برای انجام وظیفه دارای رشد، شرافت، امنیت و کفایت بوده و امکانات کافی برای شکوفایی افکار و بروز استعدادها و پرورش شخصیت و حفظ تمامیت وجودی داشته باشد.
مدرسه در سازندگی یا ویرانی بنای خانواده نقشی اساسی و موثر دارد.
کار مدرسه تنها آموزش دروس نیست بلکه از نظر مکتب ما ساختن و به عمل آوردن کودک و قرار دادن او در معرض وظایف اجتماعی است به گونه ای که فردی مفید برای جامعه باشد.
مسئولان مدرسه خود باید الگوی خط و اندیشه ای باشند که از آن دفاع می کنند.بفرموده امام علی (ع) آن کسی که امر تعلیم و هدایت دیگران را بر عهده گرفته نخست باید به تعلیم خود بپردازند( نهج البلاغه (کلمات قصار شماره 70)
در امر هدایت و تربیت هدف اصلاح حالات اخلاق و رفتار شاگرد است نه عقده گشایی یا انتقام گیری و یا تصفیه حساب ، همه عملکردها و رفتار معلمان برای شاگردان باید درسی باشد و آموزش دهنده.
تربیت اجتماعی در مدرسه عامل خوبی برای تمرین زندگی اجتماعی و ورود به دنیای جمع و جامعه است.
این کنترل ها راه ورود به دنیای مسئولیت و تکلیف را هموار کرده و فرد را پایبند اصول اجتماعی و انسانی می نماید.
نقش فرد در تربیت اجتماعی
دین اسلام در همه مواردی سعی دارد خدا و حب او را در جان انسان مستقر کند این بدان خاطر است که فرد در همه حال خدا را ناظر و شاهد اعمال خود بداند . افراد مومن در همه حال خدا را شاد رفتارشان می بینند و دست به خطا نمی زنند.
برای اینکه فرد به مرحله ای برسد که کنترل برخورد داشته باشد باید شرایطی برایش فراهم گردد این شرایط و عوامل عبارتند از :
1-آگاهی : خود کنترلی نیاز به آگاهی از حس و قبح و باید ها و نبایدها دارد. گام اول پیامبران الهی آگاهی دادن به انسان ها بوده و آنها را از نیک و بد امور آگاه نموده و سپس از آنان تکلیف خواسته اند.
2-ایمان: باور به آنچه حق و درست است اولیاء و مربیان ضمن القات مکرر و نشان دادن آثار و نشانه های پروردگار و نظارت خدا بر همه امور می توانند با استدلال و برهان فرد را به وضع و شرایط خود آگاه نمایند و بتدریج باور قلبی در او ایجاد می نمایند.
3-عزت نفس: داشتن عزت نفس و اعتبار و ارزشی فرد در نزد مربیان و والدین می تواند مایه دلگرمی فرد شده و تداوم حرمت و عزت خود را در کنترل وجود خود بداند.
4-اعتماد به نفس: اینکه فرد بتواند خود را تحت نظارت قرار دهد نیاز به تسلط خود بر نفس دارد گاهی افراد از بدی عمل آگاهند ولی جرات دوری از عمل بد را ندارند.
اعتماد به نفس سبب ایجاد شخصیت در فرد شده آدمی را از زبونی و فرومایگی و تن دادن به آلودگی ها باز می دارد.
نقش اجتماع و گروه همسالان در تربیت اجتماعی
افرادی که در جمع زندگی می کنند به تبعیت از گروه حالات و حرکاتی را خوب یابد و یا زشت یا زیبا می خوانند و در عملکردخویش مورد رعایت قرار می دهند.جامعه و گروه به فردی می آموزد چه لباسی بپوشد ، چگونه خود را بیاراید، چه آداب و رسومی را پیروی کند ، چه چیز نشانه کمال است و از چه چیزهایی بباید بگریزد ،
هر فرد به تناسب شرایط خویش با افراد جامعه ، گروه دوستان و سایر گروههای اجتماعی در تعامل است والدین و مربیان می بایست ضمن مراقبت از رفتار خود مراقب کسانی که در سر راه نوجوان قرار می گیرند و به عنوان دوست ، آشنا و یا الگوی فرد قرار می گیرند باشند.(قائمی علی، حدود آزادی و تربیت)
اهداف و تعلیم و تربیت در نظام جمهوری اسلامی
کمال انسان در نظام تعلیم و تربیت اسلامی رسیدن به قرب الهی است که و این هدف غایی است در این راستا اهداف اجتماعی بدینگونه آورده شده است.
– پرورش روحیه پاسداری از قداست و روابط خانواده بر پایه حقوق اسلامی
– پرورش روحیه تحقق بخشیدن به تسلط اسلامی و پاسداری آن
– پرورش روحیه برادری و تعاون و همبستگی علمی و فرهنگی و تقویت آن
– پرورش روحیه امر به معروف و نهی از منکر به عنوان وظیفه همگانی
– پرورش روحیه التزام به قانون و رعایت آن
– پرورش روحیه نظم در روابط اجتماعی
– پرورش روحیه مسئولیت پذیری و مشارکت در فعالیتهای دینی ، فرهنگی و اجتماعی
– تقویت روحیه تولی و تبری
– تقویت روحیه گذشت و فداکاری و ایثار در روابط اجتماعی
– پرورش صعه صدر و تحمل آرای دیگران در برخورد اندیشه ها
– پرورش روحیه احترام به شخصیت افراد و مراعات حقوق عادی و معنوی
– پرورش روحیه مقاومت در برابر تبلیغات سوء
اهداف اجتماعی دوره متوسطه
1- برای تقویت ارتباطات اجتماعی اعضای خانواده ، همسایگان و دوستان تلاش می کنند.
2- با ارزش صله ارحام آشنا است و خانواده را به انجام آن تشویق می کند.
3- اهمیت تشکیل خانواده را می داند و با ویژگیهای خانواده متعادل آشناست
4- خدا را منشاء عدالت می داند و در برقراری حق و عدالت تلاش می کند.
5- برای حفظ و توسعه یکپارچگی در اجتماع تلاش می کند.
6- نسبت به دیگران خیرخواه است و آنان را از انجام کارهای نادرست نهی می کند.
7- مصالح جامعه را بر مصالح افراد ترجیح می دهد وقانون را برتر از تمایلات فردی و گروهی می داند و رعایت می کند.
8- به رعایت حقوق دیگران پایبند است
9- در فعالیتهای اجتماعی آگاهانه و یا علاقه مندی شرکت می کند.
10- مسئولیتهای افراد را در اجتماع درک می کند و نسبت به آنها از خود رفتار مناسب نشان می دهد.
11- در ارتباط با نظرات و عقاید دیگران با سعه صدر برخورد می کند.
12- با برنامه های توسعه آشنا ست و برای تحقق اهدف می کوشد
13- ایثار را ارزشی می داند و هر زمان مصالح جامعه اسلامی اقتضا کند از خودگذشتگی نشان می دهد.
14- در راه خدمت به میهن و مردم داوطلب بوده و از خودگذشتگی نشان می دهد.
درس پرورشی
عمومیت اهداف تربیتی و لزوم پیگیری آنها در همه برنامه های درسی ایجاب می کند که کلیه همکاران شاغل در مدارس اعم از مدیر ، معلمان و سایر کارکنان با تلاشهای هماهنگ در جهت تحقق اهداف تربیتی نظام آپ حداکثر کوشش خود را بعمل آورند . محتوای درس پرورشی همراه با سایر برنامه ها
به ارتقاء: تربیت بدنی، اخلاق علمی ، مسئولیت پذیری و مهارتهای سیاسی و اجتماعی دانش آموزان کمک خواهد کرد.
در اجرای این درس روشهایی نظیر مباحثه گزارش نویسی ایفای نقش ، نشریه دیواری کنفرانس و کار گروهی مورد تاکید قرار می گیرد.
نقش عناصر تاثیر گذار در فعالیتهای تربیتی
الف)خانواده
اولین الگوی تربیتی فرزندان اولیاء هستند و فرزندان از ابتدای تولد مانند یک دوربین حساس همه حرکات و رفتار والدین را تصویر برداری می کنند. نهاد مدرسه انتظار دارد فضای خانواده به کرامت و ارزش گذاری متقابل اعضاء مبتنی باشد. و خانواده بداند که بخشی از چرخه تربیت فرزندان در فضای مدرسه است. بدین جهت لازم است در فعالیتهای فرهنگی تربیتی مدرسه مشارکت نموده و سبک فرزند پروری خود را با مدرسه هماهنگ نماید .رابطه اعتماد آمیز و مبتنی بر عزت با مدرسه داشته باشد و به مدرسه درجهت توانمند سازی فرهنگی و اجتماعی دانش آموز رفع چالش ها و مشکلات پیش رو کمک کند
ب) مدیر
پر اهمیت ترین نقش از بین متغیرهای تاثیر گذار در فرایند تربیت در مدرسه از آن مدیران است که نقش اصلی ، مرکز نظارت در جریان آموزش و پرورش را بر عهده دارند .مدیر با تمام دانش و تجربه خود دو همراه کردن رفتار مناسب توام با اقتدار می تواند متربیان را هدایت کند .راهبری تربیتی و تهیه کارنامه تربیتی مدرسه و استفاده از ظرفیتها و توانمندی های کارکنان در این زمینه و فراهم آوردن زمینه مشارکت تمام عوامل مدرسه و نظارت بر کارکردهای تربیتی مدرسه و هماهنگ کردن برنامه ها و فعالیتهای آموزش و پرورشی و در نهایت ارزیابی برنامه ها از فعالیتهای مهمی است که بر عهده مدیرمدرسه می باشد.
ج)معلم و مربی
در یک سامانه تربیتی کامل معمولاً معلم نقش تربیتی ایفا می کند .اخلاق و رفتار او طرز اداره ، کلاس ، رعایت عدل و انصاف و وقت شناسی و نظم ، نوع ارتباط با دانش آموزان همه و همه برای دانش آموز درس آموز است.
جایگاه سیاست های کلی حاکم بر سامانه جامع تربیتی
1- حوزه عملکرد هر یک از مولفه های تاثیر گذار مثل خانه و مدرسه ، مدیر ، معلم ، مربی مشخص باشد.
2- هر یک از برنامه ها از تئوری منسجم برخوردار بود، و در چارچوب برنامه رسمی باشد.
3- هر یک از برنامه ها بر اساس نیاز فراگیر تهیه شده باشد.
4- نگاه به فوق برنامه ها از نوع برنامه های حاشیه ای نباشد.
5- اصل تلفیق و تعمیم آموزش و پرورش به صورت منطقی و جامع در کلیه مولفه های تاثیر گذار تعریف و پیاده شود.
6- آموزشگاه به عنوان کارگاه آموزشی مهارتهای زندگی تعریف و نقش هر یک از مولفه های تاثیرگذار در این امر باز تعریف شود.
7- نقش فضاها مورد توجه قرار گیرد.
8- ظرفیتی برای زمینه سازی هدایت دانش آموزان را ایجاد نماید.
9- فرصتی برای شناخت و کاربست فضایل و آداب زندگی باشد.
10- محیطی بستر ساز برای کسب شایستگی ها ایجاد نماید.
برخی سیاست های جزئی حاکم بر سامانه امور تربیتی
1- نقش تربیتی دانش آموزان نسبت به گروه همسال
2- تشکیل شورای دانش آموز با کمیته های جداگانه جهت گسترش مناسبات بین دانش آموزان
3- اصالت در فعالیتهای گروهی و مشارکتی جهت انتقال مهارتها
4- متکی بر پیام های رفتاری به خصوص غیر مستقیم
5- کارکردهای متنوع در برنامه ها( مذهبی ، هنری ، ورزشی و اجتماعی و…)
6- اوقات فراغت بعنوان بسترساز مهارتهاست و…
برخی از کارهایی که معلم بجز نقش الگویی می توانند در حوزه تربیت داشته باشند مشارکت در شناسایی و رشد و شکوفایی استعدادهای دانش آموزان و مشارکت در شناسایی و مشکلات و رفتارهای پرخطر توجه به وضعیت تربیتی اجتماعی .تعامل و همکاری با مدیر و مربی در اجرای برنامه های تربیتی را می توان نام برد.
هر معلم به عنوان یک مربی و هر مربی به عنوان معلم نقش الگویی خود را می بایست ایفا نماید. مربیان می بایست با توجه به وظایفی که در اجرای مستقیم برنامه های تربیتی به عهده دارند به عنوان یک الگو دارای اخلاقی متعادل متوازن و مدل کاملی برای زندگی باشند. صبر همیشگی و مدارا با دیگران آگاهی به روحیات و دوران رشد هر گروه سنی، و داشتن درک مناسبی از دانش آموزان می تواند او را در انجام امور محوله یاری کند.
مربی در ابتدا باید به تهذیب نفس خود بپردازد تا در این راستا بتواند به تهذیب دیگران اقدام کند.
بخشی از برنامه های تربیتی مدارس
1- اجرای مراسم آغازین و ایام ….
2- اقامه نماز
3- اجرای برنامه های ورزشی صبحگاهی و…
4- اجرای مسابقات مختلف فرهنگی ، هنری ورزشی
5- نظارت بر وضعیت بهداشتی
6- برگزاری جلسات آموزشی خانواده
7- مشاوره های فردی و جمعی در ارتباط با مشکلات رفتاری و اخلاقی و تحصیلی
8- برگزاری جلسات پرسش و پاسخ دینی ، اخلاقی ، تربیتی ، بصیرت بخشی سیاسی و…
9- پر کردن اوقات فراغت با برنامه های تفریحی و اردویی و…
10- فعالیتهای فوق برنامه هنری (تئاتر ، نقاشی و آموزشی )
11- ایجاد تشکل های دانش آموزی و فعالیتهای گروهی دانش آموزان
12- شرکت دادن دانش آموزان در ایجاد نظم و تبلیغات امر به معروف و…
تغییرات گسترده در زندگی و مسائل خانوادگی و اجتماعی و توسعه روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات لزوم توجه به سلامتهای فردی و خانوادگی را بیش از پیش مطرح می سازد.
هر روز بدلیل تحولات محیطی و تغییر و تنوع در ساختار و فرهنگ جوامع بر پیچیدگی آسیب ها و مشکلات اجتماعی افزوده می شود. در چنین شرایطی سیاست گذاری و برنامه ریزی مناسب لازم است تا از مسائل و مشکلات دانش آموزان که آسیب های اجتماعی را مهیا می کند پیشگیری شود در این میان مدرسه به عنوان کارگاهی برای تربیت اجتماعی و آموزشی مهارتهای زندگی و ورود دانش آموزان به جامعه و برنامه های تربیتی به عنوان چهارچوب مناسبی جهت تعیین اهداف تربیت اجتماعی با هدف تاثیرگذاری دراز مدت و عمیق در دانش آموزان و مجریان این برنامه ها به عنوان مسئولان مستقیم ناظر بر اجرا و ارزیابی این فعالیتها همه و همه با مشارکت زمینه ساز و تسهیل کننده رشد و تعالی دانش آموزان محسوب می شوند حال با نگاهی کوتاه به این برنامه ها سعی میشود تا نقش شناختی ، ارزشی و عاطفی هر کدام از برنامه ها و تطابق آنها با اصول و مبنای دینی مورد ارزیابی قرار گیرد.
دبیرستان آسیه
دبیرستان آسیه در بخش جنوبی شهر در خیابان یادگار امام(ره) در شهرستان واقع شده است سال تاسیس آن 1367 بوده این دبیرستان در سال 92-91 حدود 106 دانش آموز دارد که در رشته های اول عمومی دوم و سوم و چهارم رشته های تجربی و ریاضی مشغول به تحصیل می باشند . با توجه به جمعیت کم کلاسها (تقریباً نرم 24 الی25 نفر) از لحاظ آموزشی تربیتی رتبه خوبی در بین مدارس دارد.
92 درصد دانش آموزان در یکی از فعالیتهای تربیتی مدرسه شرکت داشته اند و مربی پرورشی مدرسه با اینکه بدلیل کمبود مربی از کادر آموزشی به این سمت انتقال داده شده ولی از لحاظ محبوبیت بین دانش آموزان از رتبه خوبی برخوردار است. در این آموزشگاه تقریباً اکثر برنامه های تربیتی مورد نظر مدارس متوسطه اجرا می شود و مدرسه دارای برنامه سالانه و برنامه سالانه تربیتی می باشد که توسط مدیر و مربی پرورشی طراحی شده است.
از لحاظ مالی دانش آموزان در حد متوسط می باشند و به دانش آموزان کم بضاعت رسیدگی می شود در پایان این فصل مقداری از برنامه های تربیتی مدارس متوسطه طبق تقویم های اجرایی و اهداف اجتماعی آورده شده و سپس برنامه های تربیتی دبیرستان آسیه را ذکر می نمایم.
اهیمت وجود برنامه و برنامه ریزی آموزشگاهی
هدف اصلی مدیریت آموزشی تسهیل و پیشبرد امر آموزش و یادگیری است. مدیران آموزشی در جهت نیل به این هدف وظایفی را انجام می دهند که این وظایف از دیدگاه دکتر علاقه بند به دو بخش عمومی و خاص طبقه بندی شده است.
وظایف عمومی شامل برنامه ریزی، سازماندهی ، هدایت و رهبری، نظارت و کنترل و ارتباطات است. وظایف خاص مشتمل بربرنامه آموزشی و تدریس، امور دانش آموزان و کارکنان، روابط مدرسه و اجتماع و تسهیلات و تجهیزات و امور اداری و مالی است.
اولین گام در مدیریت برنامه ریزی است که یکی از عناصر مهم و اساسی مدیریت آموزشی به شمار می رود.
برنامه ریزی عبارتست از : تعیین اهداف و تدارک فعالیتها ، امکانات و وسایل برای تحقق اهداف.
مدیر در صورتی می تواند کاری را درست انجام دهد که قبل از آن بداند که می خواهد به چه چیزی دست یابد و این امر جز با داشتن طرح و برنامه امکان پذیر نخواهد بود.
مدیر بدون برنامه و کاری به هر جهت و فی البداهه تصمیم گیر، در مانگر دردهای موجود پیکره آموزش و پرورش نخواهد بود. در عصر ارتباطات و تنوع امکانات و وجود وسایل ارتباطی پیشرفته دیگر بسان پنج یا ده سال قبل فکر کردن و زیستن و مدرسه را رهبری کردن عمیقاً مورد انتقاد و موجب خسران می باشد.
استفاده از روشها و فنون علمی و تجربی در مدیریت آموزشگاه و برنامه ریزی و طرح و تدوین برنامه در امور، از ضروریات اساسی بشمار می رود و در صورت خلاء چالش های عمیق حاصل خواهد شد. مطالعه و شناخت عملکرد گذشته و انطباق آن در دست یابی به اهداف، شناسایی نیازهای جدید و تعیین فاصله تا اهداف از اصول پایه محسوب شده و نقطه آغازین تدوین برنامه می باشد.
برای انجام این امر خطر وجود و نقش پایگاه منابع انسانی مدارس از جمله شورای مدرسه و دبیران که نقطه کلیدی و اتکای آن است در تصمیم سازی و رعایت جوانب برنامه ، شایان توجه است کارکنان ذیربط وقتی در جریان طرح و برنامه قرار گیرند و پس از بحث و تبادل نظر آن را با مشارکت فکری جمعی مصوب نمایند حس همکاری در آنان تحریک شده و خواهان مسئولیت پذیری در اجرای قسمت های مختلف برنامه می شوند.
برنامه های پرورشی مدارس
– ترویج فرهنگ نماز
– تشکیل جلسات بحث گروهی
– فعالیت های مکمل و فوق برنامه
– اوقات فراغت
– تربیت سیاسی
– مسابقات فرهنگی هنری
– خدمات راهنمایی و مشاوره
– مشارکت دانش آموزان در امور مدرسه
– برنامه های ارتقاء و بهداشت و سلامت
برنامه های پرورشی دبیرستان آسیه
– ترویج فرهنگ نماز
– فعالیتهای مکمل و فوق برنامه
– مسابقات فرهنگی هنری
– خدمات راهنمایی و مشاوره
– مشارکت در امور مدرسه(شوراهای دانش آموزی)
– برنامه های ارتقاء و بهداشت و سلامت
– جلسات بصیرت بخشی (تربیت سیاسی)

رسالت و وظایف دانش آموزان به نقل از سازمان فرهنگی یونسکو

*********************

فصل دوم
نوع و روش پژوهش
این پژوهش از نوع پژوهشهای کاربردی و توصیفی است در پژوهشهای کاربردی هدف بررسی و کاربرد یک فعالیت است.
روش پژوهش تحلیلی است که در این روش محتوای برنامه با سند مورد تحقیق قرار می گیرد. و ویژگیهای آن از قبیل هدف و برنامه اثر بر مخاطب و نتایج برنامه مورد بررسی قرار می گیرد و ضمن تحلیل و بررسی آن به اشکالات و محدودیتها و نارسائیهای برنامه مورد نظر پی می بریم.
جامعه و نمونه آماری: دبیرستان مقطع متوسطه به عنوان جامعه آماری است و نمونه آماری برنامه های تربیتی مدرسه آسیه می باشد.
ابزار پژوهشی:
چک لیست محقق ساخته که با توجه به آن و اهداف و اصول تربیت اسلامی و مطابقت آنها با برنامه های تربیتی به عنوان واحدهای تحلیل به بررسی و تحلیل برنامه ها می پردازیم.
روش جمع آوری اطلاعات:
با استفاده از برنامه سالانه مدرسه برنامه پرورشی و بررسی هر کدام از برنامه ها و تطابق آنها با ابزار پژوهش انجام می شود.
فصل سوم
بحث در مورد یافته ها

آدمی به هر گونه که باشد ناگزیر به داشتن حیات اجتماعی است و آنچه در تربیت و برنامه های تربیتی مهم است هدایت و سازندگی افراد در جهت خیر و صلاح فرد و جامعه است .انسان فردی است متعهد و مسئول و موظف به انجام تکالیف و مسئولیتهایی که خداوند برای او چنین کرده .پذیرش مسئولیت و تلاش مناسب در ایفای آن در رابطه با شخصیت آدمی است.
پرورش اجتماعی به معنای انتقال آزادانه و آگاهانه مهارتها و ویژگیهایی است که باعث شد احساس مسئولیت و مشارکت فعال دانش آموزان شود و با توجه به ویژگیهای عمومی نوجوانان از قبیل فطرت گرایی ، آرمان پذیری ، الگو پذیری ، نوآوری ، استقلال طلبی ، هویت جویی، آزادی خواهی ، گروه گرایی، پرسشگری ، بی ثباتی عاطفی و تنوع طلبی می بایست با برنامه ریزی مناسب زمینه ارتقاء بینش و رشد اجتماعی آنها را در چارچوب ویژگیهای این دوره سنی فراهم آورد.
فعالیتهای پرورشی مدارس با این هدف برنامه ریزشده و هر کدام در جهت رشد اجتماعی نوجوانان می باشد حال به بررسی ویژگیهای این برنامه ها و تطابق آنها با اهداف تربیتی اسلام می پردازیم.
سه مبنای اصلی بحث در مورد مبنای تربیت اجتماعی هستی شناسی ، معرفت شناسی و ارزش شناسی است.
در مبنای هستی شناسی تصور بر آن است که هستی اجتماعی آدمی و بلکه هستی فردی وی امری ساختنی است که می تواند توسط صاحب نظران طبق نقشه ای معین و برای غرص معین ساخته شود.
در صورتی که اگر قرار باشد تغییراتی در جامعه صورت گیرد افراد جامعه خود باید آن را دریابند ضرورت آن را بشناسند و برای آن برانگیخته شوند این دگرگونی جریانی پویا و درونی است و اینگونه نیست که کسی یا کسانی می توانند جامعه ای را از بیرون در معرض تغییر قرار دهند .همینطور در سطح فردی تغییر و تحول در فرد امری درونی است . تاثیری که محیط بر فرد می گذارد یک سویه نیست بلکه باید توسط فرد اندیشیده و ارزیابی شود و مورد باور قرار بگیرد تا تاثیر پذیری آن آغاز شود.
در مبنای معرفت شناختی
شناخت وضع اجتماعی مستلزم مطالعه ای نظام دار است به طوری که بتوان روابط پیچیده میان اجرای مختلف حیات اجتماعی را شناخت مطالعه ای که نه کل نگر و نه جزء نگر باشد ماریو بونکه گونه ای از مطالعه نظام دار نسبت به پدیده های اجتماعی را پیشنهاد کرد که نه کل نگر و نه جزء نگر باشد و بتواند روابط متقابل میان پدیده های اجتماعی را در نظر بگیرد.
ارزش شناختی
مقصود از جایگاه بنیادی و اصولی ارزشها در زندگی اجتماعی انسان این است که صرف نظر از محتوای معین آنها حیات آدمی چنان به نظر می رسد که جز اجزای در بستر هنجارها و ارزش ها نمی تواند جریان یابد علاوه بر ریشه های عمیق اجتماعی هنجار ها و ارزش ها ریشه فردی امور ارزشی نیز قابل توجه است.

مولفه های تربیت اجتماعی
استلزامات
حوزه شناختی
پرداختن به موضوعات ، جستجو ادعاها، نقادی به طور کلی درحوزه شناختی اندشه ورزی و نقادی از اجزای مهم تربیت اجتماعی است
حوزه عاطفی
گرایش ها و قابلیت های عاطفی ، احترام به قانون و حکومت ، احترام به سنت های اجتماعی ، اهتمام به دیگران، تمایل به نقادی و مخالفت با سنتهای اجتماعی غیر معقول ، تمایل به ارزشهای مثل عدالت، آزادی ،عذرخواهی ، علاقه به رخدادهای ملی و بین المللی
حوزه رفتاری
اطاعت از قانون، نظم، رعایت عدالت ارتباط موثر با دیگران ، توانایی گفتگو با دیگران ، شرکت در فعالیتهای گروهی و اجتماعی
اصول تربیت اجتماعی در اندیشه اسلامی
الف) حفظ و ارتقاء فردیت: مفهوم فردیت همان خصایصی است که طبق سخن امام علی (ع) انسان چون مخلوق خدا از آن برخوردار است (فطرت ، کرامت، حریت) که تربیت اجتماعی مستلزم حفظ آنهاست چرا که تنها کسی که هویت درونی خویش را دریابد و احساس کرامت و حریت کند می تواند در جمع مشارکت کند
پاسخ به سوالاتی مانند فرد تا چه حد بر مبنای فطرت خود رفتار می کند. تا چه حد به کرامت نفس خود اهمیت می دهد و تا چه حد از آزادی واقعی طرفداری می کند و مشارکت او جنبه مشایعت نداشته باشد و بر مبنای فردیت مشارکت واقعی در برنامه ها داشته باشد.
ب) اتکاء بر سنت و فرهنگ و گزینش آن
عبارتست از تکیه بر سنت و فرهنگ و انتخاب مواردی که معقول تر و موجه تر است.
برای مثال پیروی از سیره پیامبر در معنای روشی آن به این مفهوم است که نه خود رفتار بلکه سبک و سیاق و معیار رفتار مورد توجه قرار گیرد و با توجه به شرایط تغییر یابد می توان به سوالاتی در این زمینه پرداخت که فرد تا چه حد بر رفتار پیشینیان الگوها و اسوه ها تاکید داشته و آنها را الگو قرار می دهد و اینکه آیا گزینش در این زمینه انجام می دهد یا نه.
ج) غلبه بر خود محوری: آنچه برای خود می پسندی برای دیگران هم بپسندی چه در شناخت و چه در رفتار.
اینکه فرد در کارها تا چه حد خداوند را در نظر می گیرد و تا چه حد به نظر دیگران اهمیت قائل است و اینکه آیا آنچه برای خود می خواهد برای دیگران هم همان را می خواهد اگر جایی که قانون و عدالت بر ضرر خودش تمام شود آیا خود را ملزم به رعایت آن می داند.
اهداف اجتماعی بر اساس اصول تربیت اجتماعی در اسلام
اصول تربیتی اسلامی
اهداف
حفظ فردیت
مشارکت در فعالیتهای گروهی و اجتماعی و آگاهی نسبت به نقش و وظایف اعضاء
تذکر به کسانی که مسئولیت خود را انجام نمی دهند.
آگاه بودن به مسئولیت خود و انجام آن
رعایت قانون و توجه به اهمیت رعایت آن
اتکاء بر سنت و گزینش آن
واقف بودن به اهمیت قانون و مفید دانستن رعایت آن
ارج نهادن به موفقیت های جامعه خود
خدمت به میهن مردم و حفظ هویت ملی
غلبه بر خودمحوری
برای گرفتن حق خود و دیگران تلاش کند.
با معنی ایثار آشنا باشد و در مواقع لزوم ازخود گذشتگی نماید.
قدرشناسی در برابر دیگران
کمک گرفتن از دیگران و کمک کردن به دیگران

با توجه به قرار گرفتن هر کدام از اهداف تربیت اجتماعی در دوره متوسطه و ارتباط آن با اصول تربیت اجتماعی در اسلام می توانیم با ارزیابی اهداف موجود در هر کدام از فعالیتهای تربیتی مدرسه و تطابق دادن این اهداف با اصول تربیتی اسلام به دو سوال مورد نظر در زمینه ارتباط فعالیتهای تربیتی با اهداف تربیت اجتماعی و اصول تربیت اجتماعی در اسلام پاسخ گوییم و دریابیم آیا فعالیتهای تربیتی صورت گرفته در مدرسه با اصول تربیتی اسلام و اهداف دوره متوسطه ارتباط دارد یا خیر .
برای پاسخ به دو سوال اصلی تحقیق تعدادی از برنامه های تربیتی اجرا شده در مدرسه آسیه در سال تحصیلی 92-91 را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهیم.
بررسی برنامه های تربیتی مدرسه
الف)ترویج فرهنگ نماز
اهداف اجتماعی برنامه
مطابقت اهداف با اصول تربیتی اسلام
مربیان به عنوان الگوی عمل رفتار
اتکاء بر سنت و گزینش آن
آشنایی با سیره ائمه اطهار و معصومین (ع)
اتکاء بر سنت و گزینش
حضور در جمع و یادگیری رفتار های جمعی
غلبه بر خود محوری
ایجاد حس همکاری در زمینه آماده سازی فضا
غلبه بر خود محوری
ایجاد حس مسئولیت پذیری
حفظ فردیت و غلبه بر خود محوری
مورد احترام و تشویق قرار گرفتن برترینها
حفظ امر غلبه بر خود محوری

تحقیق میل به کمال – توجه به خدا ، حقیقت جویی ، زیبا خواهی و ایجاد و پرورش باورهای عمیق تربیتی در دانش آموزان از اولویت های برنامه اجرای نماز و ایجاد فرهنگ نماز خوانی می باشد. در این زمینه اهداف موجود در برنامه مدرسه و تطابق آنها با اصول تربیت اجتماعی در اسلامی مورد بررسی قرار گرفت که در جدول بالا ذکر گردیده و در زمینه میزان موفقیت برنامه با توجه به پاسخگویی افراد صاحبنظر درصد موفقیت هر کدام از اهداف یاد آور شده و نشان می دهد با توجه به وجود نماز خانه ای مرتب و منظم و حضور فعال دانش آموزان در نماز و با توجه به همکاری آنها در اجرای این برنامه شاهد موفقیت در اجرای این برنامه در مدرسه هستیم.
با توجه به چک لیست نکات اصلی مورد نظر در اجرای برنامه اهداف، مجری برنامه زمان و مکان مناسب ، هزینه ها و امکانات و در نهایت ارزیابی برنامه توسط مجریان مورد نظر است که در این برنامه به طور مناسب رعایت گردیده است.
ب)مشارکت در فعالیتهای مدرسه
اهداف اجتماعی برنامه
مطابقت اهداف با اصول تربیتی اسلام
1-ایجاد حس رقابت سالم
حفظ فردیت
2-بروز خلاقیت
حفظ فردیت
3-جلوگیری از تعارضات رفتار های نامتعادل
غلبه بر خود محوری
4-برانگیختن حس تعاون و همکاری و احترام متقابل
غلبه بر خود محوری
5-آشنایی با وظایف قوانین مدرسه
اتکاء بر سنت و گزینش آن
6-افزایش روحیه مسئولیت پذیری
حفظ فردیت و غلبه بر خود محوری
7-درونی سازی ارزشها
حفظ فردیت و غلبه بر خود محوری
8-افزایش روحیه اعتماد به نفس
حفظ فردیت

مدرسه میدان مناسبی برای تمرین مشارکت و آموزش فنون و آداب مهارت اجتماعی است که این مشارکت در ابعاد مختلف علمی فرهنگی و رزشی هنری سیاسی از طریق مشارکت در شورای مدرسه امکان پذیر می شود. مشارکت دانش آموزان در مدرسه باید به گونه ای باشد که در حد توان آنها بوده و به رشد اجتماعی و مسئولیت پذیری آنها کمک کند. با توجه به اینکه همه ساله شورای دانش آموزی در مدارس ایجاد شده و در این مدرسه هم شورای دانش آموزی حضوری فعال دارد و دانش آموزان با توجه به علیق خود در بخش های مختلف فرهنگی هنری انضباطی اجتماعی و سیاسی آن در کمیته های مختلف حضور دارند و توانسته 90 درصد دانش آموزان را جذب این تشکیلات نماید.
و اغلب کار های تربیتی مدرسه با همکاری دانش آموزان انجام می شود. این برنامه درصد بالایی از موفقیت را در مدرسه داشته و مورد توجه دانش آموزان بوده است. در زمینه زمان و هزینه و امکانات با توجه به بودجه سرانه مدرسه هزینه سرانه پرورشی به طور کامل در این برنامه لحاظ شده است و در زمینه ارزیابی برنامه توسط مجریان به درصد شرکت دانش آموزان و ارزیابی کیفی که همکاری بالای دانش آموزان در زمینه برنامه های مختلف می باشد به عنوان ارزیابی توسط مجریان انجام شده در زمینه بهبود برنامه و اصلاحات نیز کاری انجام نشده است.
ج)فعالیت های مکمل و فوق برنامه
اهداف تربیت اجتماعی
مطابقت اهداف با اصول تربیتی اسلام
1-تقویت نقش مشارکت دانش آموزان
حفظ فردیت و غلبه بر خود محوری
2-ایجاد روحیه مشارکت
غلبه بر خود محوری
3-توجه به تفاوتهای فردی
حفظ فردیت
4-حس خلاقیت دانش آموزان
حفظ فردیت
5-شرکت آزادانه و مختار
حفظ فردیت
6-دور شدن از فعالیتهای خسته کننده و ملال آور
گزینش رفتارهای درست
7-ایجاد شادی و نشاط و تفریحات سالم و سازنده
گزینش رفتارهای درست با اتکاء بر سنت
8-تکمیل فعالیتهای مدرسه
حفظ فردیت
9-تشویق و تقدیر از برترینها
غلبه بر خود محوری

هدف اساسی همه فعالیتها ی مدرسه رشد و تعالی دانش آموزان با توجه به علایق و نیازهای آنهاست . فعالیتهای مکمل از جمله فعالیتهای غیر رسمی مدرسه است که دانش آموزان با توجه به علایق خود به طور آزادانه در آنها شرکت می کنند . شرکت فعال دانش آموزان در این برنامه ها موجب تعمیق یادگیری ، نشاط و شادابی ، تحرک اجتماعی و تربیت اجتماعی آنها می شود با توجه به اینکه در مجموع برنامه ها به طور میانگین 72 درصد از دانش آموزان مشارکت داشته اند در مسابقات مختلف مربوط به این فعالیتها در سطح شهرستان مربوط به این آموزشگاه می باشد و این خود نشانه موفقیت اجرای برنامه های مکمل در این آموزشگاه می باشد.
میانگین درصد شرکت کنندگان در برنامه های مکمل 72%
عناوین برنامه ها اردوها و بازدید ها 83%
فعالیتهای هنری 65%
فعالیتهای درسی 92%
فعالیتهای مهارتی 45%
در زمینه زمان اجرا با توجه به بخشنامه ها و دستورالعملهای اجرایی صورت گرفته و در زمان مناسب برنامه ها به اجرا در آمده است.
د) بصیرت بخشی و تربیت سیاسی
اهداف تربیت اجتماعی در برنامه
اصول تربیت اجتماعی در اسلام
1-حفظ هویت ملی و مذهبی
اتکا بر سنت و گزینش آن
2-الگو پذیری از سیره ی معصومین
اتکا بر سنت و گزینش آن
3-مقید به ارزشها و مبانی اسلامی
اتکا بر سنت و گزینش آن
4-آگاهی به مسائل روز
اتکا بر سنت و گزینش آن
5-مسئولیت پذیری نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی
غلبه بر خود محوری
6-دفاع از عدالت و مصالح ملی
غلبه بر خود محوری
7-ایجاد روحیه نظم و انضباط
غلبه بر خود محوری
8-رسیدن به استقلال فکری
غلبه بر خود محوری
9-رعایت حقوق دیگران در ارتباطات اجتماعی
غلبه بر خود محوری

غلبه بر خود محوری
تربیت سیاسی جریانی است که از طریق آن جهت گیری خود را در جامعه کسب می کند و موجب انتقال ارزشهای سیاسی و اجتماعی ازیک نسل به نسل دیگر می شو. نوجوان سیاسی فردی است که نقادانه با پدیده های سیاسی و اجتماعی برخورد می کند و با رعایت اخلاق اسلامی و علاقه مندی آماده مشارکت و مسئولیت پذیری در چارچوب ارزشهای اسلامی است. بصیرت بخشی برنامه های است که به صورت ماهانه با موضوعات و مسائل مختلف سیاسی و فرهنگ و مذهبی با حضور صاحب نظران و آگاهی به مسائل مختلف روز با حضور کلیه دانش آموزان در آموزشگاه برگزار می گردد.
درصد موفقیت این برنامه را می توان با فرم های نظرخواهی که در انتهای هر جلسه از دانش آموزان انجام می شود سنجید .میانگین بدست آمده از فرم های نظرخواهی نشان دهنده این است که حدود 74 درصد دانش آموزان از برگزاری این جلسات اعلام رضایت نموده اند.
28 درصد آگاهی از مسائل سیاسی 54 درصد مسائل مذهبی و 92 درصد آشنایی مسائل اجتماعی و آسیب های اجتماعی را در سوالات خود طرح نموده اند با توجه به نتایج بدست آمده این برنامه در تربیت سیاسی دانش آموزان نقش کمرنگ تری داشته ولی در تربیت اجتماعی و آشنایی دانش آموزان با مسائل اجتماعی در روابط اجتماعی موثر تر بوده است.
ه) برگزاری مسابقات فرهنگی و هنری
اهداف تربیت اجتماعی
اصول تربیت اجتماعی
ایجاد روحیه ابتکار و خلاقیت
حفظ فردیت
ایجاد روحیه مسئولیت پذیری و مشارکت
حفظ فردیت و غلبه بر خودمحوری
مناسبات سالم اجتماعی
غلبه بر خود محوری
ایجاد شخصیت متعادل با عنایت به علاقمندی و نیازها و تفاوتهای فردی
حفظ فردیت

در طول سال تحصیلی بر اساس برنامه های از قبل تعیین شده مسابقات مختلف در رشته های علمی و فرهنگی و هنری جهت ایجاد روحیه نشاط و پرورش قابلیتهای دانش آموزان برگزار می گردد. این مسابقات در رشته های مختلف احکام ، نهج البلاغه ، قران ، نماز ، پرسش مهر، مطالعه و تحقیق، کتابخوانی ، هنرهای نمایشی ، سرود و…) برگزار می گردد.
شرکت دانش آموزان در این مسابقات با توجه به نقش اصلی و شوق مربی پرورشی در این زمینه و اجرای تبلیغات لازم و موثر متغییرات نسبت دانش آموزان شرکت کنده در این مسابقات نسبت به سال گذشته 20 درصد افزایش داشته که نشان دهده تاثیر مثبت تبلیغات در این زمینه می باشد.
قریب به اتفاق اکثریت دانش آموزان راه یافته به مرحله شهرستانی 95% در مرحله شهرستان رتبه های اول تاسوم را کسب نموده اند. که حدود 50% از این دانش آموزان به مرحله استانی راه یافته اند که نشان دهنده مثبت بودن و بالا بودن تاثیر برنامه و اجرای آن می باشد.
و) راهنمایی و مشاوره
اهداف تربیت اجتماعی در برنامه
مطابقت به اصول تربیتی اسلام
کمک به دانش آموز در جهت حل مشکلات ارتباطی
غلبه بر خودمحوری
یاری در جهت تصمیم گیری شغلی و تحصیلی
اتکاء بر سفت، حفظ فردیت، غلبه بر خود محوری
تامین بهداشت روانی و فرد در جامعه
حفظ فردیت، غلبه بر خودمحوری
کمک به دانش آموزان در خصوص تعیین اهداف با توجه به استعداد و توانائیها
حفظ فردیت

مشاوره یکی از خدماتی است که با دیدی انسانی جهت پیش گیری از بروز مشکلات در جوامع مختلف ارائه می شود.
راهنمایی جریانی است که به فرد کمک می کند تا استعدادهای خود را دریابد و رفتارو حالات خود را منظم کند.
در ارائه این برنامه که نقش اصلی آن بر عهده مشاور دبیرستان است اهداف اجتماعی بسیار موثری در جهت ایجاد تعادل و رشد شخصیت اجتماعی فرد مورد نظر است از نظر اهداف و تطابق با اصول و ارزشهای اسلامی این رو فرد در برنامه به طور کامل دیده می شود اما از لحاظ راه و روش اجرا و مشکلت برنامه می توان عدم حضور مستمر مشاور در مدرسه که چون 12 ساعت در هفته می باشد این ارتباط را تقریباً در حد بسیار کم تقلیل داده است در رابطه با هدایت دانش آموزان در زمینه تحصیلی و شغلی هم جلسات متعددی در مدرسه انجام می شود ولی در نهایت دخالت برخی از اولیا موجب ایجاد هدایتهای ناصحیح و در نتیجه ورود دانش آموز به رشته هایی که علاقه و استعداد ندارد همچنان مشاهده می شود.
می توان با توجه به زمان دلخواه استفاده از خدمات مشاوره ای حدود 60 درصد برنامه را موفق ذکر کرد چون اکثریت دانش آموزان به نحوه شایسته راهنمایی می شود در زمینه مشاوره با توجه به عدم مراجعه دانش آموزان مگر در مشکلات حاد می یتوان 30 درصد موفقیت را ذکر کرد.
ردیف
دانش آموزان در فعالیتهای تربیتی به شکل گسترده شرکت دارند.
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
1
مربی پرورشی هدایت کننده دانش آموزان به شرکت در فعالیتها است.

20%
65%
15%
2
فرصت شرکت در فعالیتهای تربیتی برای تمام دانش آموزان یکسان است.

80%
20%
3
دانش آموزان به طور فعال در این برنامه ها شرکت دارند

25%
70%
5%
4
شرکت در این فعالیتها موجب تقویت اعتماد به نفس در دانش آموزان شده است

40%
60%

5
شرکت در این فعالیتها موجب حس مسئولیت پذیری در دانش آموزان شده است.

20%
80%

6
شرکت در این فعالیتها موجب تقویت ایجاد روحیه همکاری در دانش آموزان شده است

80%
80%
10%
7
شرکت در این فعالیتها موجب تقویت روحیه مشارکت و تحول آراء به دیگران در دانش آموزان شده است
10%
20%
70%
10%
8
شرکت در این فعالیتها باعث تقویت رویحه خلاقیت در دانش آموزان شده است

50%
50%

9
شرکت در این فعالیتها موجب آگاهی دانش آموزان در زمینه قانونگرایی و نظم در دانش آموزان شده است
20%
60%
20%

10
شرکت در این فعالیتها موجب تقویت برقراری عدالت گرچه به نفع شخص نباشد در دانش آموزان شده است
10%
40%
40%
10%
11
اهداف تربیت اجتماعی در دوره متوسطه در برنامه ها لحاظ شده است.
10%
50%
25%
15%
12
اهداف تربیت اجتماعی بر اساس اصول اسلامی اجرا شده است

80%
20%
13
امکانات مورد نیاز برنامه ها به طور کامل مشخص شده است

80%
20%
14
افراد جایگاه خود را در هر برنامه به طور کامل می دانند
30%
50%
10%
10%
15
ارزیابی از فعالیتها به طور مطلوب انجام شده است

50%
50%

16
ارزیابی از فعالیتها در برنامه های بعدی لحاظ شده است
50%
20%
20%
10%
17
مهارت های افراد در این فعالیتها مورد توجه قرار گرفته است
30%
30%
30%
10%
18

10%
20%
50%
20%
19

30%
30%
30%
10%
20

10%
20%
50%
20

1-4-نتیجه گیری
نقاط مثبت و منفی برنامه های تربیتی

آنچه که از این برنامه ها و فعالیتها بر می آید مطابقت آنها با اهداف و اصول تربیت اجتماعی است اما نواقصی هم در اجرای برنامه ها و روش اجرا و ارزیابی این برنامه ها به چشم می خورد که قابل توجه می باشد. این برنامه ها به طور کامل ارزیابی نمی شود و برخی از آنها از نظر روش اجرا با مشکلاتی مواجه می باشد.
روش اجرای برنامه ها : باتوجه به اینکه در هر برنامه روش اجرا به طور خلاصه گفته شده لازم است راهنمایی جامع و مشروح در تصمیم گیری به انجام وظایف و اقدامات کارهایی که هر فرد مسئول باید به آن دست یابد در اختیار و افراد قرار گیرد و از انجام محدود وظایف جلوگیری شود.
تعیین شاخص های موفقیت در انجام و اجرای برنامه : با توجه به اینکه هر برنامه با توجه به وضع موجود و تعیین نیاز و نتایج حاصله و رسید به وضع مطلوب انجام می پذیرد و شاخص های کمی در برنامه تعیین شده و برای مثال تعداد شرکت کنندگان در یک برنامه در سال قبل و تعداد شرکت کنندگان در حال حاضر مشخص باشد .
تعیین امکانات مورد نیاز هر برنامه اگر به صورت ریز و کامل ذکر گردد مثلاً تعیین مبلغی برای اهداء جوایز یا پذیرایی و… می تواند بر آورد بهتری از هزنیه به دست دهد.
-ارزیابی از برنامه ها و فعالیتها: با توجه به اینکه هر برنامه با هدف پویایی و تغییرات مطلوب انجام و اجرا می شود ارزیابی باید به طور کامل تر وجامع تر با توجه به نتایج و مقایسه هدف و نتایج انجام شود تا اشکالات برنامه مشخص گردد.
-یکی از مسائل بسیار مهم در اجرای فعالیتهای تربیتی نقش موثر مربی پرورشی در این رابطه است.
حضور مربی پرورشی در جمع دانش آموزان رفتارهای مناسب جذب فراگیران خصوصیات شخصیتی و رفتاری در تربیتی مربی می تواند در زمینه جذب دانش آموزان به فعالیتهای تربیتی موثر دستیابی باشد.
مسئله تحقیق یا فرصیه تحقیق:
هدف اساسی کلیه فعالیتهای تربیتی مدرسه رشد و تعالی شخصیت دانش آموزان و آماده ساختن آنها برای ورود به زندگی اجتماعی و به رسیدن به تربیت اجتماعی با پیشینه اسلامی است.
در این تحقیق فعالیتها و برنامه هایی تربیتی مدرسه در راستای اهداف اجتماعی و اصول تربیتی اسلامی موردبررسی قرار گرفته و با توجه به بررسی برنامه های تربیتی دبیرستان آسیه اهداف این برنامه ها با اهداف تربیت اجتماعی مقایسه شد و با توجه به هماهنگی اهداف تربیتی فعالیتها با اهداف اجتماعی سایر زمینه های برنامه مورد بررسی قرار گرفت .
روش اجرا:
با توجه به اینکه برنامه های تربیتی زیادی در مدارس اجرا می شود در این تحقیق با توجه به برنامه سالانه مدرسه و برنامه هایی که بیشتر در زمینه تربیت اجتماعی دانش آموزان نقش داشتند مورد بررسی قرار گرفتند و با تحلیل و بررسی اهداف تطابق آنها با اهداف تربیت اجتماعی و اصول تربیتی اجتماعی اسلام و سایر بخشهای برنامه از لحاظ روش اجرا امکانات و ارزیابی از طریق چک لیست محقق ساخته و چک لیست با مقیاس ********تهیه شده و نظرخواهی از دبیران و مربیان آموزشگاه انجام شد. و در نهایت تحلیل و بررسی تک تک برنامه ها انجام شد.
برنامه پنجم شرکت دانش آموزان در مسابقات فرهنگی و هنری است که موجب ایجاد روحیه شادابی و نشاط می باشد. افزایش شرکت دانش آموزان نشان دهنده ی تاثیر مثبت برنامه و… تشویق و تقدیر از دانش آموزان تبلیغات موثر مربی پرورشی و توجه به تفاوتهای فردی و علاقه دانش آموزان تاثیر مثبتی در حضور دانش آموزان در این برنامه دارد.
برنامه ششم مشاوره: این برنامه با اهداف مثبت تربیتی و اصول تربیتی اسلامی مطابقت داشته ولی حضور کمرنگ مشاور در مدرسه باعث عدم ایجاد ارتباط موثر در رابطه با راهنمایی و مشاوره دانش آموزان شده و همین موجب می شود که دانش آموزان نتوانند از خدمات موثر راهنمایی شغلی و تحصیلی و همچنین رفع مشکلاتشان به طور موثر بهره گیرند.
آنچه از این برنامه ها و فعالیتها بر می آید مطابقت با اهداف و اصول تربیت اجتماعی است اما با توجه به تحقیقات انجام شده قبلی در تحقیقی که در سال 90 در زمینه برنامه درسی و نقش آن انجام شده بود توجه به برنامه های غیر رسمی مثل رفتارهای الگویی فعالیتهای تربیتی معلم که در این تحقیق به همین نتیجه دست یافتیم تاثیر بیشتری در تربیت اجتماعی ایفا می کند با توجه به تحقیقاتی که در زمینه ورزشهای گروهی و کارهای گروهی انجام شده … انجام شده بود و نقش ورزشهای گروهی را بیشتر از ورزشهای انفرادی ذکر کرده بود و در این برنامه ها نیز فعالیتهای گروهی در رسیدن به اهداف تربیت اجتماعی نقش موثرتری دارد، با توجه به تحقیق انجام شده در زمینه عوامل آموزشگاهی توسط مولوی و نقش آن در تربیت اجتماعی توسط موسی فعالیتهای تربیتی مدرسه نقش موثری در تربیت اجتماعی داشت که این مورد هم توسط این تحقیق تایید می شود و در زمینه نقش تشکل های دانش آموزی در تربیت اجتماعی توسط طهماسبی 1381 در این تحقیق هم نتیجه مشابه بوده و تشکل های مدرسه با اهداف تربیت اجتماعی مطابقت داشته و زمینه تربیت اجتماعی دانش آموزان را فراهم می سازد.
و باتوجه به تحقیق نوروزی 1391 مهمترین نقش در زمینه اجرای برنامه ها به عهده مربی و معلم است که در این تحقیق هم مسئول اصلی و مجری اصلی برنامه های پرورشی مربی است که با حضور سازنده و امید بخش خود می تواند نقش بهتری در حضور دانش آموزان در برنامه های تربیتی ایفا کند.
نقاط منفی برنامه های تربیتی
مبانی تربیتی باید بین همه عناصر موثر تعمیم داده شود معلم و مربی هر دو باید از آگاهی های لازم در زمینه های تربیتی ، هنر ، ادبیات دینی ، مبانی تربیت اجتماعی در اسلام آگاهی داشته باشند.
و اینکه عناصر تربیتی فقط در مدرسه مهم نیستند. خانواده و رسانه ها و محیط پیرامون همه در راستای هم می توانند نقش تربیت مفید داشته باشند و در صورت عدم هماهنگی برنامه های تربیتی تاثیر لازم را ندارند.
گاهی انبوهی از فعالیتها با هم مانع فعالیتهای میدانی تربیتی می شوند و گاهی همین فعالیتها اگر به درستی برنامه ریزی نشوند مانع بر سر راه تربیت باشند.
گاهی زمینه و شرایط انگیزش لازم برای انجام فعالیتهای پرروشی فراهم است اما امکانات و تجهیزات و ملزومات مورد نیاز فراهم نیست و ارکان و مکان نیز آنگونه که باید استفاده بهینه نمی شود و همین امر برنامه ها را به جای تربیت به برنامه های ضد تربیت تبدیل می کند.
و در پایان می توان گفت اگر گاهی اوقات ما می توانستیم هیچ اقدامی نکنیم برخی حرفها را نگوییم می دانستیم چگونه اندرز ندهیم، می توانستیم به رسایی پیام تربیتی کمک بیشتری بنماییم.
با توجه به نظرات دبیران مدرسه در رابطه با اجرای فعالیتهای تربیتی به نظر می رسد این برنامه ها مثبت ارزیابی شده و در رشد و تعالی شخصیت دانش آموزان موثر بوده است ولی از لحاظ ارزیابی و دقت در اجرای این برنامه ها بایستی کارهای بیشتر انجام شود.
2-4-پیشنهادات
-باتوجه به نتایج بدست آمده از تحقیق پیشنهاد می شود برنامه های تربیتی مدارس با روشهای نوین انجام شود. در جذابیت در برنامه ها و اجرای آنها باعث حضور بیشتر دانش آموزان شود.
-باتوجه به تغییرات عمده و فناوری اطلاعات و ارتباطات این برنامه ها با تغییرات جهانی به روز ارائه شود و طراحی برنامه های هوشمند با توجه به فناوری های جدید صورت گیرد.
-جهت مشکلات و معضلات تربیتی و اجتماعی در عصر جدید نیاز است که اطلاعات و علم مربیان و مدیران به روز شده و برنامه ها را با توجه به نیازهای روز تغییر دهند.
-از افراد مطلع و با انگیزه در اجرای برنامه ها استفاده شود.
-از بسته های آموزشی مناسب همراه با بازی و سرگرمی جهت تقویت هویت ایرانی و اسلامی استفاده شود.
-نظرخواهی از دانش آموزان در پایان هر دوره یا نوبت تحصیلی برای ارزیابی معایب و محاسن کارها و برداشتن گامهای موثرتر انجام شود.
-اختصاص بخشی از اوقات مدیر و مربی پرورشی برای ارتباط مستقیم با دانش آموزان و استفاده از نقطه نظرات آنها
3-4-محدودیتها
– با توجه به کوتاه بودن ترم و ارتباط حداقلی با دانش آموزان جهت اجرای پرسشنامه
– محدودیت مکانی استفاده از فعالیتهای یک مدرسه در یک شیفت
– نبود ارتباط موثر با استاد گرامی با توجه به محدودیت زمانی و عدم برخورداری کافی از راهنمایی های ایشان
– نبود امکانات محلی و منطقه ای جهت بهره گیری از منابع بیشتر
==========================

منابع و مآخذ
– قلی زاده، میر شفیعی مولایی خورشید ی (1389) برنامه تربیتی مدارس
– سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی 1387 شهید بهشتی و آموزش و پرورش انتشارات مدرسه
– باقری خرد 1384 نگاهی در باره تربیت اسلامی جلد دوم انتشارات مدرسه
– رضایی موسی 1386 مدارس پیشرو و کارآمد انشتارات انجمن اولیاء
– قائمی امیری علی 1387 حدود آزادی و تربیت انتشارات انجمن اولیاء
– محمود شارع پور 1389 جامعه شناسی آموزشی و پرورشی انتشارات سمت
– درونه جعفر رضایی حسین 1387 نشر و تحول بنیادین از نگاه مقام معظم رهبری
– رادمنش محمدحسن 1388 مدارس کیفیت مدار، نشر مدارس دانش
– شاملی عباسعلی 1390 برنامه ریزی ابزاری برای نیل به تربیت، ماهنامه اسلام و پژوهش مقطع ارشد
– رمتی یاشار 1389 بررسی مهارتهای اجتماعی دانش آموزان ورشکار مقطع ارشد ماهنامه اسلام پژوهش
– اسماعیل پور خلیل 1385 نگرش مهارتهای اجتماعی در مدارس مختلف ماهنامه تربیت مقطع ارشد
– غناری هاجر 1389 نقش برنامه درسی پنهان در نظم و انضباط دانش آموزان ماهانه تربیت مقطع ارشد
– موسوی سید محمود 1388 بررسی عوامل آموزشگاهی بر تربیت اجتماعی دانش آموزان ماهنامه اسلام و پرورش مقطع ارشد
– سلیمانی منصور 1388 تاثیر مهارتهای اجتماعی بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان
– ایزدی مفرشیرین 1390 درونی کردن ارزشهای اسلامی از دیدگاه مربیان ماهنامه تربیت مقطع ارشد
– چابکی رضا 1388 تاثیر خانواده بررشد اجتماعی دانش آموزان ماهنامه تربیت مقطع ارشد
– زارعی امین 1383 تاثیر خانواده بر رشد اجتماعی دانش آموزان ماهنامه تربیت مقطع ارشد
– طهماسبی فرهاد 1381 نقش تشکل های دانش آموزی درتربیت اجتماعی ماهنامه تربیت مقطع ارشد
– نوروزی مرضیه 1391 نقش فعالیتهای تربیتی در تربیت اجتماعی ماهنامه تربیت مقطع ارشد

چک لیست ارزیابی برنامه
ردیف

بله
خیر
تا حدودی
1
آیا اهداف برنامه با صراحت بیان شده است

2
آیا اهداف برنامه با تربیت اجتماعی مرتبط است

3
آیا اهداف برنامه بر اساس اصول تربیت اسلامی است

4
مسئول اجرای هر برنامه مشخص شده است

5
وظایف مسئول برنامه مشخص است

6
زمان اجرای برنامه ذکر شده است

7
طول اجری برنامه مشخص شده است

8
زمان کافی برای اجرای برنامه وجود دارد

9
هزینه هر برنامه مشخص شده

10
هزینه برای برنامه کافی است

11
تجهیزات و امکانات مورد نیاز بیشتر بیش بینی شده

12
ارزیابی ازبرنامه صورت می گیرد

13
در ارزیابی ازبرنامه ها اصلاحات لازم پیش بینی شده است

14
در زمان اجرای برنامه اصلاحات انجام می گیرد.

15

طرح شماره :
هدف اصلی :
پرورش انسانهای متعالی و رشد یافته
سایر اهداف مورد نظر : الگو گرفتن از دبیران ، آشنایی با فلسفه نماز، آشنایی با زندگی ائمه، احکام ، دادن مسئولیت به دانش آموزان ، معرفی کتب مذهبی ، مورد احترام ، تشویق قرار دادن شرکت کنندگان ، آشنایی با قران و سیره ائمه اطهار
نام طرح: برگزاری نماز جماعت عنوان طرح: آموزشی تربیتی
اداری و مالی فیزیکی و خدماتی بهداشت ، سلامت و تندرستی
دایره شمول: تعدادپروژه های عملیاتی طرح: …………………………. مدت زمان اجرا: طول سال تحصیلی
برآورد هزینه طرح: 200000 ریال

ردیف
عنوان پروژه
(چگونه) روش اجرا
(با چه چیز) امکانات مادی و نیروی انسانی لازم
(چه کسی) مسئول یا مسئولین پیگیری
(کجا و چه وقت) مکان لازم و محدوده زمانی اجرا
ملاک و معیار ارزشیابی
نحوه ارزشیابی
میزان موفقیت به درصد

برگزاری نماز جماعت
برگزاری مراسم نماز جماعت در زنگ نماز
تجهیز نمازخانه
دعوت از روحانیون
مربی
از ابتدا تا انتهای سال تحصیلی
تعداد شرکت کنندگان علاقمند
بررسی هفتگی بر اساس افزایش تعداد دانش آموزان نسبت به سال گذشته
50 درصد

طرح شماره :
هدف اصلی :
آشنایی دانش آموزان با مسائل روز کشور دنیا ،آگاهی و بصیرت بخشی نسبت به مسائل مذهبی سیاسی و اجتماعی فرهنگی
سایر اهداف مورد نظر : آگاهی دانش آموزان از مسائل سیاسی و مذهبی و اجتماعی ، تعمیق بینش سیاسی، مبارزه با تهاجم فرهنگی ، ایجاد هویت ملی و مذهبی ، علاقمندی به رعایت قانون و نظم در جامعه و رعایت حقوق دیگران ، تشویق به حفظ ارزشهای ملی و مذهبی
نام طرح: برگزاری نماز جماعت عنوان طرح: آموزشی تربیتی
اداری و مالی فیزیکی و خدماتی بهداشت ، سلامت و تندرستی
دایره شمول: تعدادپروژه های عملیاتی طرح: 9 بار مدت زمان اجرا: ماهی یکبار
برآورد هزینه طرح: 900000 ریال
ردیف
عنوان پروژه
(چگونه) روش اجرا
(با چه چیز) امکانات مادی و نیروی انسانی لازم
(چه کسی) مسئول یا مسئولین پیگیری
(کجا و چه وقت) مکان لازم و محدوده زمانی اجرا
ملاک و معیار ارزشیابی
نحوه ارزشیابی
میزان موفقیت به درصد

بصیرت بخشی
دعوت از افراد صاحب نظر در مسائل مذهبی سیاسی اجتماعی و فرهنگی و تشکیل جلسات گفتمان
افراد صاحب نظر ، تهیه هدایا جوایز
مربی مدیر
ماهی یکبار هر ماه در مورد یک مسئله
تغییر نگرش دانش آموزان
پرسش های دانش آموزان فرم نظر خواهی در هر زمینه
اجتماعی 28%
مذهبی 55%
اجتماعی 92%

نظر و تقویت ایمان
قانون گرایی
خدا ماوری و هویت ملی
تقویت اراده
آزادی اندیشی دانشمندان دیگر دوستی

طرح شماره :
هدف اصلی :
اجرای فعالیتهای فوق برنامه و ایجاد انگیزه های لازم برای رشد و تکامل دانش آموزان
سایر اهداف مورد نظر : رشدو تکامل اجتماعی ، برقراری ارتباط موثر و بهترین معلم و دانش آموز، طرح مدرسه محوری ، ایجاد فرصت برای شناسایی شبهای دانش آموزان ، ایجاد محیط سازنده با تغییرات سالم، بازدید از مراکز مختلف ، آشنایی دانش آموزان با آنها
نام طرح: فعالیتهای فوق برنامه عنوان طرح: آموزشی تربیتی
اداری و مالی فیزیکی و خدماتی بهداشت ، سلامت و تندرستی
دایره شمول: تعدادپروژه های عملیاتی طرح: …………………………. مدت زمان اجرا:
برآورد هزینه طرح: ریال
ردیف
عنوان پروژه
(چگونه) روش اجرا
(با چه چیز) امکانات مادی و نیروی انسانی لازم
(چه کسی) مسئول یا مسئولین پیگیری
(کجا و چه وقت) مکان لازم و محدوده زمانی اجرا
ملاک و معیار ارزشیابی
نحوه ارزشیابی
میزان موفقیت به درصد

فعالیتهای مکمل و فوق برنامه اعم از مسابقات هنری اردوها و بازدیدها کلاسهای اوقات فراغت
ثبت نام از دانش آموزان و گروه بندی آنها در زمینه کارهای مختلف
با امکانات اولیاء و هزینه انجمن اولیا و مربیان
مربی
مدیر
طول سال
ارودها در اردیبهشت
کلاسها یک ماه پس از شروع سال تحصیلی
شرکت دانش آموزان
فعالیتهای هنری
اردوها
فعالیتها ی اولی
فعالیتهای مهارتی
با توجه به حضور دانش آموزان
65%
83%
92%
45%

طرح شماره :
هدف اصلی :
مشارکت دانش آموزان در مدرسه و تقویت توان مدیریتی آنان
سایر اهداف مورد نظر : ایجاد روحیه مسئولیت پذیری و همکاری، همیاری در مدرسه ، ایجاد رقابت سلام، رشد شخصیت اجتماعی ، تقویت اعمتاد به نفس ، اعتماد به دیگران وکار آنان ، اجرای قانون مدرسه
نام طرح: شورای دانش آموزی عنوان طرح: آموزشی تربیتی
اداری و مالی فیزیکی و خدماتی بهداشت ، سلامت و تندرستی
دایره شمول: تعدادپروژه های عملیاتی طرح: …………………………. مدت زمان اجرا:
برآورد هزینه طرح: ریال
ردیف
عنوان پروژه
(چگونه) روش اجرا
(با چه چیز) امکانات مادی و نیروی انسانی لازم
(چه کسی) مسئول یا مسئولین پیگیری
(کجا و چه وقت) مکان لازم و محدوده زمانی اجرا
ملاک و معیار ارزشیابی
نحوه ارزشیابی
میزان موفقیت به درصد

مشارکت دانش آموزان در شورای مدرسه
تشکیل شورا با انتخابات
دانش آموزان
مربی
انتخابات در آبان
اجرا در طول سال
کارهای دانش آموزان در مدرسه و میزان موفقیت آنها
ارزیابی گزارشهای دانش آموزان در طول سال

طرح شماره :
هدف اصلی :
راهنمایی شغلی و تحصیلی و کمک به حمل مشکلات دانش آموزان
سایر اهداف مورد نظر : کشف استعداد در توانایی دانش آموز، آگاهی از شغلهای جامعه، ایجاد سازگاری با محیط دوستان ، شناسایی دانش آموزان مشکل دار، ارجاع برای خدمات دیگر، کمک به درک و قدرت بیش از دانش آموز، کمک به انتخاب همسر و زندگی آینده
نام طرح: مشاوره و راهنمایی عنوان طرح: آموزشی تربیتی
اداری و مالی فیزیکی و خدماتی بهداشت ، سلامت و تندرستی
دایره شمول: تعدادپروژه های عملیاتی طرح: 5 مدت زمان اجرا: طول سال
برآورد هزینه طرح: 100000 ریال
ردیف
عنوان پروژه
(چگونه) روش اجرا
(با چه چیز) امکانات مادی و نیروی انسانی لازم
(چه کسی) مسئول یا مسئولین پیگیری
(کجا و چه وقت) مکان لازم و محدوده زمانی اجرا
ملاک و معیار ارزشیابی
نحوه ارزشیابی
میزان موفقیت به درصد

مشاوره و راهنمایی
برگزاری جلسات مشاوره فردی و جمعی و پرسش و پاسخ
مشاور و آگاهیهای لازم توسط بروشور ها و فیلم های آموزشی
مشاور
سال تحصیلی
کاهش مشکلات دانش آموزان
افزایش آگاهی نظر مشاور
حل مشکلات
تعیین رشته با توجه به انتخاب رشته مناسب
30%
60%

2