ناهنجاریهای ستون فقرات



مقاله:
ناهنجاری های ستون فقرات

فهرست:
ستون فقرات
نخاع
بررسی میزان انحراف اندام فوقانی و تحتانی دانش اموزان پسر دوره ابتدایی و ارائه پیشنهادات اصلاحی – حرکتی
فقر حرکتی و ناهنجاری قامتی دانش آموزان
ناهنجاری های ساختار قامتی
طرح شناسایی دانش آموزان
چرا گودی بیش از حد در کمر بوجود می آید ؟
آیا درست نشسته اید ؟!؟

منابع:

www.pezeshkeirani.com

www.elmiranian.ir

www.sobhnews.com

ستون فقرات
نخاع یا طناب نخاعی بخشی از سیستم اعصاب مرکزی است. سیستم اعصاب مرکزی از دو قسمت عمده، یعنی مغز و نخاع تشکیل شده است. نخاع بافت بسیار ظریفی است که توسط تعدادی استخوان محافظت می شود. به این استخوانها مهره گفته می شود.
نخاع در وسط این مهره ها قرار گرفته و به محل قرار گرفتن نخاع کانال نخاعی گفته می شود. مهره ها به صورت منظم بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. مهره ها ستون فقرات را ایجاد می کنند که به عنوان ستون بدن عمل می کند و دارای حالت انعطاف پذیری است. بعلاوه مهره ها حفاظت از نخاع را نیز برعهده دارند. دیسکها در بین مهره ها قرار گرفته اند. دیسک از موارد فیبری سفتی تشکیل شده که در میان آن ماده نرمتری قرار دارد. وظیفه دیسک جذب ضربه است و به ستون فقرات امکان انعطاف پذیری را می دهد.
مهره ها توسط رباطهایی بهم متصل می باشند، این رباطها باعث می شوند ستون فقرات حالت ایستاده به خود بگیرد. علاوه بر این، امکان حرکت به ستون فقرات را می دهند. وقتی آسیب نخاعی روی می دهد اغلب این رباطها آسیب می بینند. موارد زیادی اتفاق می افتد که مهره ها آسیب ببینند، ولی نخاع سالم بماند، اما ممکن است نخاع با وجود سالم بودن مهره ها، آسیب ببیند.
در بدن انسان سی مهره وجود دارد که ستون مهره ها را قسمت بندی می کنند. این قسمتها شبیه قسمتهای نخاع می باشند و شامل بخشهای زیر می باشند.
گردنی: 7 مهره
پشتی(سینه ای): 12 مهره
کمری: 5 مهره
خاجی: 5 مهره (این مهره ها بهم چسبیده اند)
دنبالچه: 1 مهره
نخاع
می توان نخاع را بزرگترین عصب بدن نامید. اعصاب، ساختمانهای طنابی شکلی می باشند که از رشته های عصبی کوچکتر تشکیل شده اند. نخاع مانند کابل اصلی تلفن عمل می کند و مغز را به سایر قسمتهای مختلف بدن متصل می سازد. اگر تصور کنیم که نخاع به صورت کابل اصلی تلفن عمل می کند، مرکز اصلی تلفن مغز بوده و قسمتهای مختلف بدن مشترکین تلفن می باشند. پیامها از مرکز تلفن به مشترکین رسیده و همچنین از مشترکین به مرکز تلفن می رسد. به این معنی که دستوراتی که منجر به حرکت اندامها می شود، از مغز صادر شده و از طریق نخاع و سپس اعصاب محیطی به عضلات می رسند و همچنین گیرنده های حسهای مختلف مثل حس لمس و یا درد، آن را ثبت کرده و از طریق اعصاب محیطی به نخاع رسیده و بعد به مغز می رسند و باعث می شوند مغز حسهای مختلف را درک کند. از حسهای مختلف می توان به حس لمس، گرما، سرما و درد اشاره نمود. طول نخاع حدود 45 سانتیمتر است و از پایین مغز شروع شده و تا حدود کمر ادامه می یابد.
سی و یک جفت عصب از نخاع خارج می شود. این اعصاب از قسمتهای مختلف نخاع خارج شده و عمل قسمتهای مختلف بدن را کنترل می نمایند. این اعصاب به صورت زیر دسته بندی می شوند.
گردنی: 8 عصب؛ کنترل گردن بازو و دستها را به عهده دارند.
پشتی (سینه ای): 12 عصب؛ کنترل تنه و عضلات فوقانی شکم را به عهده دارند.
کمری: 5 عصب؛ کنترل عضلات پایین شکم و قسمتهای مختلف اندامهای تحتانی را بر عهده دارند.
خاجی: 5 عصب؛ کنترل قسمتهای پایینی اندام تحتانی را بر عهده دارند، همچنین عملکرد مثانه روده و اعمال جنسی توسط این اعصاب کنترل می شود.
دنبالچه: یک عصب؛ آخرین قسمت نخاع را بر عهده دارد.
بررسی میزان انحراف اندام فوقانی و تحتانی دانش اموزان پسر دوره ابتدایی و ارائه پیشنهادات اصلاحی – حرکتی
با توجه به اهمیت محدودیتهای جرکت ناشی از هنجارهای اندامها و با توجه به دوران کودکی و نوجوانی که از مهمترین مقاطع سنی در گسترش و تکامل حرکات اساسی و پایه در انسان است اولین گام در جهت برنامه ریزی اصولی برای این قشر آینده ساز همانا شناخت ناهنجاری تعیین اولویت ها و تشخیص گستره هر کدام از این ناهنجاریها در بین آنان می باشد .
بیان مساله :
میزان انحراف اندام فوقانی و تحتانی دانش اموزان پسر دوره ابتدایی چقدر است ؟
اهمیت :
نظر به اینکه دانش اموزان سرمایه های اصلی و آینده ساز کشور هستند و هرگونه انحراف جسمی اثرت سوء در وضع جسمانی و روانی آنان خواهد داشت بنابراین اطلاع از وضع جسمانی و رائه فعالیتها و حرکات مناسب به منظور اصلاح اینگونه در این سنین حساس رشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

هدف :
* بررسی میزان شیوع انحراف و ضعفهای اندامی فوقانی و تحتانی دانش اموزان پسر دوره ابتدایی و تعیین برنامه اصلاحی – حرکتی

سوالات :
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه انحراف گردن چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه کیفوز چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه اسکولیوز چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه لوردوز چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه شانه گرد چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه فرو رفتگی قفسه سینه چگونه است؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه زانوی پرانتزی چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه زانوی ضربدری چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه کف پای صاف چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه کف پای گود چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه انگشت شست کج چگونه است ؟
* شاخصهای توصیفی جامعه مورد پژوهش از نظر میزان عارضه چاقی مفرط چگونه است ؟

ادبیات تحقیق :
برخی از پژوهشهای انجام شده در این زمینه عبارتند از : بررسی میزان و علل ناهنجاریهای اندام تحتانی درد انش اموزان پسر تهران – مقایسه ناهنجاریهای ستون فقرات در زنان کارگر و خانه دار – ناه نجاریهای وضعیتی ستون فقرات کارمندان .
نتایج :
93/0 درصد کل دانش اموزان عارضه انحراف گردن مبتلا بودند .
08/1درصد کل دانش اموزان عارضه کیفوز مبتلا بودند .
23/2 درصد کل دانش اموزان عارضه اسکولیوز مبتلا بودند .
6/1 درصد کل دانش اموزان عارضه لوردوز کمری مبتلا بودند .
88/0درصد کل دانش اموزان عارضه شانه گردن مبتلا بودند .
084/0 درصد کل دانش اموزان عارضه فرورفتگی قفسه سینه مبتلا بودند .
86/1 درصد کل دانش اموزان عارضه زانوی پرانتزی مبتلا بودند .
49/3 درصد کل دانش اموزان عارضه زانوی ضربدری مبتلا بودند .
22/1 درصد کل دانش اموزان عارضه کف پای صاف مبتلا بودند .
97/0 درصد کل دانش اموزان عارضه کف پای گود مبتلا بودند .
91/0درصد کل دانش اموزان عارضه انگشت شست کج مبتلا بودند .
93/0 درصد کل دانش اموزان عارضه چاقی مفرط مبتلا بودند .
پیشنهادات :
اهمیت بیشتر به مسائل بهداشتی و عوامل پیشگیری کننده
شناسایی و دسته بندی دانش آموزان در مقاطع سنی مختلف از نظر انحرافات به منظور استفاده مفید از حرکات اصلاحی
تاسیس پایگاههای اصلاحی – حرکتی در مدارس
تخصص معلمین تربیت بدنی با گذراندن دورهای کوتاه مدت تخصصی حرکات اصلاحی – حرکتی
فقر حرکتی و ناهنجاری قامتی دانش آموزان
نگاهی به پدیده کم تحرکی در جامعه و عوارض ناشی از آن
نتایج بررسی های انجام شده طی چند سال گذشته نشان می دهد که بیش از 80درصد دانش آموزان دختر ایرانی به علت فقر حرکتی به اختلالات ساختار قامتی از طیف ضعیف تا شدید مبتلایند که در مقایسه با استانداردهای جهانی وضعیت اسفباری دارند. این در حالی است که در این میان، وضعیت پسرهای ما هم چندان تعریفی ندارد و 3/8 درصد آنها در مقطع راهنمایی از این ناهنجاریها رنج می برند.

کارشناسان بهداشتی معتقدند که علاوه براختلالات ژنتیکی، صدمات ارتوپدی و بیماریها و ژنتیک، عوامل مربوط به سبک زندگی، چون فقر حرکتی، عادات نامناسب، الگوی نامناسب، حرکات بدنی، افزایش وزن، وضعیت غلط بدن و پوشش نامناسب سهم عمده ای در بروز این ناهنجاریها دارند.
کاشف، مدیر کل دفتر فعالیت های ورزشی آموزش و پرورش، چندی قبل در مصاحبه با رسانه های گروهی با اشاره به انجام ارزیابی ها در 607 منطقه از723 منطقه آموزشی کشور و رجوع به 7هزار و 702 مدرسه اظهار داشته بود که تعداد کل دانش آموزان تحت پوشش طرح در سال گذشته 459 هزار و 962 نفر بودند که از این بین، تعداد 203 هزار و 498 دانش آموز پسر در 3هزار و 620 مدرسه و 256 هزار و 464 دانش آموز دختر در 4هزار و 82 مدرسه دخترانه تحت پوشش طرح صدور شناسنامه ساختار قامتی و آمادگی جسمانی قرار گرفتند. وی با اعلام اینکه براساس نتایج طرح، میانگین ناهنجاری های قامتی شدید در پسران 447 و در دختران 992 درصد و ناهنجاریهای متوسط در پسران 1552 و در دختران 1667 شناسایی شده ادامه داده است که در مجموع 3664 درصد دانش آموزان پسر و 3004 درصد دانش آموزان دختر فاقد ناهنجاری بودند.وی وجود شانه نامتقارن با 6687 درصد، کمرگود با 6670، سر به جلو با 5527 و کف پای صاف با 5523 را شایع ترین بیماری های قامتی مبتلا به دانش آموزان پسرخوانده و افزوده است: <علاوه بر آنچه گفته شد، پشت کج با 4481 درصد، پشت گرد با 4445، زانوی ضربدری با 4403، پشت صاف با 3398، زانوی پرانتزی با 3345 و شست کج با 2242 درصد از دیگر بیماریهای ساختار قامتی مبتلا به دانش آموزان پسر است.>
به گفته وی، در دانش آموزان دختر نیز وجود شانه نامتقارن با 4480 درصد، کمرگود با 4453 درصد، شست کج با 4410، کف پای صاف با 3336، زانوی پرانتزی با 3330، سر رو به جلو با 2239، پشت گود با 2231، زانوی ضربدری با 2225، پشت کج با 1149 و پشت صاف با 81درصد مهمترین بیماریهای ساختار قامتی دانش آموزان دختر شناسایی شدند.وی همچنین از اجرای طرحی به منظور گسترش فعالیت های ورزشی دختران دانش آموز برای ارتباط با بخشی از سازمان یونیسف خبر داده وتاکید کرده است که عدم فعالیت های ورزشی، مشکلات جسمی بسیاری را برای دختران به وجود می آورد که فرهنگ سازی در میان خانواده ها به منظور بیان ضرورتهای ورزش نقش اثرگذاری دارد.کاشف معتقد است که نیازمندی دختران به ورزش هنوز در میان افکار بسیاری از والدین جا نیفتاده است و به همین دلیل اگر برای هر دختر دانش آموز یک سالن ورزشی ساخته شود، باز هم این مشکل حل نخواهد شد. چرا که والدین همچنان دغدغه راه و فاصله رسیدن دختران از خانه تا سالن ورزشی را دارند.وی در ادامه خاطرنشان کرده است که ایجاد امکانات تفریحی و ورزشی سالم در مدارس می تواند تا حد قابل قبولی از بروز چنین مشکلاتی بکاهد.

ناهنجاری های ساختار قامتی
دکتر بهروز سعادت، متخصص ارتوپدی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد ناهنجاری های ساختار قامتی دانش آموزان می گوید: مطالعات در سطح کلی نشان می دهد که حدود 8میلیون دانش آموز دختر به نوعی با اختلالات و ناهنجاریهای جسمی و حرکتی روبرو هستند و این در حالی است که نبود امکانات و فضای ورزشی مناسب در مدارس، یکی از مهمترین عوامل این ناهنجاریها به شمار می رود.
وی آنگاه می افزاید: به طوری کلی ناهنجاریهای ساختار قامتی دانش آموزان عبارتند از:
شانه نامتقارن: حمل کیف و اشیاء سنگین منجر به افتادگی شانه می شود. پایین بودن یک شانه نسبت به شانه دیگر را شانه نامتقارن یا افتادگی شانه می نامند. این ناهنجاری که در میان دختران ایرانی شیوع چشمگیری دارد، در اثر عواملی چون اتخاذ وضعیتهای نادرست هنگام نشستن، حمل کیف و کتاب با یک دست و استاندارد نبودن میز و نیمکت و در نتیجه خم شدن بیشتر به یک سمت هنگام نوشتن بروز می کند. همچنین ضعف عضلات بالا برنده کتف ها در یک سمت، از دیگر عوامل ایجاد این ناهنجاری است. خارج شدن شانه ها از حالت طبیعی، درد کتف ها، درد ناحیه پشت و اطراف گردن و همچنین ضعیف شدن عضلات بالا برنده کتف ها از جمله عوارضی است که مبتلایان به شانه نامتقارن باید در انتظارش باشند.

کمر گود: وی در مورد کمرگود نیز تاکید می کند: افزایش گودی کمر به نحوی که از حد طبیعی بیشتر باشد را گودی کمر می نامند. کوتاهی عضلات خم کننده ران، ضعف عضلات شکمی، زایمانهای مکرر، چاقی و جابجایی مهره ها به سمت جلو از جمله علل بروز این ناهنجاریها هستند.
افراد مبتلا به گودی کمر معمولاً با عوارضی چون افزایش قوس کمر، افزایش فشار وارده برمهره های تحتانی کمر، و کاهش انعطاف پذیری و تحرک در ناحیه کمری مواجه می شوند. این افراد همچنین مستعد ابتلا به کمردرد و کوتاهی قد هستند و ممکن است گوژ پشت شوند.
پشت گرد: گوژپشتی را می توان نام آشناترین ناهنجاری ساختار قامتی نامید. متخصصان، افزایش بیش از حد طبیعی تحدب مهره های پشتی را پشت گرد (گوژپشتی) یا کیفوز می نامند. قرار دادن تنه در وضعیت غلط، ضعف عضلانی، افزایش گودی کمر و برخی بیماریها علل اصلی وجود این ناهنجاری هستند. به علاوه، افراد خجالتی و بلند قد بیشتر درمعرض این تغییر شکل قرار دارند؛ چرا که در هنگام نشستن یا ایستادن، تنه را بیش از حد خم می کنند و ادامه این وضعیت منجر به گوژپشتی می شود. درد، افتادگی سینه، کاهش انعطاف پذیری، تخریب مهره ها، ایجاد شانه های گرد و بروز عارضه رو به جلو بودن سر از جمله عوارض این ناهنجاری است. ضمن آنکه مبتلایان به پشت گود در اندامهای فوقانی با محدودیت حرکتی مواجه اند و میزان اتساع پذیری قفسه سینه شان کاهش می یابد.

کف پای صاف: کاهش ارتفاع قوس کف پا را صافی کف پا می گویند. معمولاً برای پسرها وجود این ناهنجاری چندان نامطلوب به نظر نمی رسد، چرا که صافی کف پا معادل است با معاف از رزم در طول خدمت سربازی و این خود برای آنها مزیتی به شمار می آید! اما این به اصطلاح مزیت با عوارضی چون خستگی زودرس، تمایل زانو به تغییر شکل به زانوی ضربدری، بروز درد در قسمت داخلی و خارجی مچ پا، انحراف و ترآشیل به خارج و برآمدگی کنش در قسمت داخل همراه است. ضمن اینکه از دیگر عوارض صافی کف پا می توان به انحراف انگشت شست به خارج اشاره کرد.
وراثت، وزن زیاد، پای پهن، کوتاهی و ترآشیل و انحراف قسمت جلو یا عقب پا به خارج، از علل ابتلا به صافی کف پا بوده و تبدیل تعقر داخلی پا به تحدب، کاهش ارتفاع لبه داخلی پا تا زمین، افزایش سطح تماس کف پا با زمین و همچنین بیرون زدگی استخوان ناوی در لبه داخلی پا از جمله علائم صافی کف پا به شمار می آید.

زانوی ضربدر: زانوی ضربدری یکی از انواع تغییر شکل های زاویه دار زانوست که در آن رانها به هم نزدیک می شوند و قوزکهای داخلی از هم فاصله می گیرند و در نتیجه نمایی شبیه ضربدر در پاها ایجاد می کنند. برای تشخیص این عارضه فرد باید به پشت بخوابد و دو پایش را کنار هم قرار دهد. در این حالت، زانوها به هم می چسبند و قوزک های داخلی از یکدیگر دور می شوند. اندازه گیری فاصله قوزک ها، درجه تغییر شکل را مشخص می کند. چاق بودن و زود راه رفتن بچه، صافی کف پا و کوتاهی عضله دو سررانی از جمله علل بروز این ناهنجاری به شمار می روند. از دیگر عوامل می توان به کوتاهی نوارخاصره ای درشت و ضعف عضلات اشاره کرد. زانوی ضربدری عوارضی چون درد در قسمت داخلی زانو به علت کشش بافت های نرم، درد در قسمت خارجی زانو به علت وارد آمدن فشار روی سطوح مفصلی و ایجاد آرتروز زودرس در زانو را به همراه دارد. علاوه براین، ایجاد تغییر شکل در پنجه پاها و ایجاد ظاهر ناخوشایند در پاها و ناتوانی در راه رفتن در مراحل پیشرفته از دیگر عوارض زانوی ضربدری است.
شست کج: در بعضی افراد انگشت شست پا به سمت خارچ پا انحراف دارد و سر اولین استخوان کف پا به داخل منحرف است. به این حالت، شست کج می گویند. شست کج اشکال مختلفی دارد. ممکن است شست در زیر انگشت مجاور و یا روی انگشتان مجاور قرار گیرد و به خارج منحرف شود و ممکن است بدون انحراف به بالا و پایین در مجاورت انگشت دوم به خارج انحراف داشته باشد. در هر حالت، شست کج می تواند باعث بروز ناهنجاریهای دیگری چون زانوی ضربدری و کف پای صاف شود؛ چون شخص برای کم شدن درد مرتب پا را به سمت بیرون می چرخاند. استفاده از کفشهای پنجه تنگ و صافی کف پا در بروز این پدیده موثرند. عامل وراثت و همچنین افزایش سن می تواند باعث پیدایش شست کج شود. شست کج معمولاً عوارضی چون بدشکلی انگشت شصت، درد در ناحیه مفصل شست و آرتروز زودرس به همراه دارد.
سر به جلو: هنگامی که سر فرد جلوتر از خط ثقل بدن قرار گیرد، به طوری که از نمای جانبی خط شاقول از لاله گوش عبور نکند و لاله گوش جلوتر باشد، اصطلاحا ً گفته می شود که فرد مبتلا به سر جلو است. اتخاذ وضعیت نادرست، ضعف عضلات پشت گردن و کیفوز پشتی از جمله علل ابتلا به سر به جلو است. افراد مبتلا به این ناهنجاریها با عوارضی چون افتادگی شانه ها، افتادگی سینه و ایجاد درد در ناحیه پشت گردن و قسمت فوقانی پشت روبه رو هستند.
پشت صاف: هنگامی که گودی کمر به حدی کاهش یابد که از حد طبیعی کمتر باشد، فرد مبتلا به پشت صاف می شود. علل این ناهنجاری عبارتند از کوتاهی عضلات پشت ران، کوتاهی عضلات شکمی و گرفتگی عضلات کمری. افرادی که مبتلا به این ناهنجاری اند با عوارضی چون آرتروز زودرس، کاهش انعطاف پذیری در ناحیه کمر و افزایش فشارهای مکانیکی وارده به قسمت تحتانی کمر دست به گریبانند. این افراد همچنین مستعد ابتلا به کمردرد و ابتلا به فتق دیسک هستند.
طرح شناسایی دانش آموزان
طاهره مظلومی، معاون برنامه ریزی سلامت و آمادگی جسمانی دفتر تربیت بدنی دختران آموزش و پرورش می گوید: تا پیش از شروع اجرای طرح شناسایی ساختار قامتی دانش آموزان دختر، کسی خبر از میزان و شیوع این ناهنجاری در میان زنان نداشت و حتی نیازی هم به رفع آن احساس نمی کرد. با این وصف می توان گفت مشکلات ناهنجاری های قامتی به علت ناشناخته بودن، در میان اکثر افراد جامعه وجود دارد.وی سپس می افزاید: ناهنجاری های ساختار قامتی تحت تاثیر عوامل محیطی و عادت های نادرست حرکتی مانند اتخاذ وضعیت های غلط نشستن و راه رفتن، خوابیدن و ایستادن، عدم تحرک و فقر حرکتی ایجاد می شود؛ تا آنجا که براساس آمار، بیش از 80 درصد دانش آموزان دارای فقر حرکتی اند.
وی با بیان اینکه این ناهنجاریها در هر سنی ممکن است رخ دهد تصریح می کند: بیشترین نمود این مساله در زمان ورود فرد به محیط آموزشی و بخصوص در بدو ورود به مدرسه است. تا آنجا که عوامل محیطی باعث تشدید این مساله می شود و در این میان چون دختران به لحاظ شئونات فرهنگی، اجتماعی و حتی نبود امکانات و فضای مناسب در مدارس وحتی محیط های خارج مدرسه مانند پارکها، امکان کمتری برای تحرک و پویایی دارند، در نتیجه بیشتر در معرض فقر حرکتی و ایجاد ناهنجاریهای قامتی هستند.هنوز هیچ مقایسه ای میان شیوع ناهنجاری های بدنی میان دوجنس دختر و پسر صورت نگرفته، اما به طور قطع این مساله در میان دختران بیش از پسران است.
مظلومی آنگاه خاطرنشان می کند: طی پنج سال سعی کردیم با ارائه آموزشهایی به دانش آموزان، در هر سال عادات مطلوب را جایگزین عادات نامطلوب کنیم و میزان ناهنجاری ساختار قامتی آنان را کاهش دهیم. برگزاری همایش های کوه پیمایی میان پنج میلیون دانش آموز، دو همگانی، توسعه ورزش همگانی در سطوح مختلف، احداث سالن های ورزشی و آموزش به معلمان ورزشی از جمله مواردی است که به زعم وی برای حل این مشکل انجام شده و یا در حال انجام است. وی با اشاره به اینکه باید عادات مطلوب را جایگزین عادات نامطلوب کرد می گوید: در حال حاضر آن اندازه که پیشرفت آموزشی ذهنی دانش آموزان برای خانواده ها در درجه اهمیت قرار دارد، وضعیت جسمی و رشد طبیعی آنها اهمیت ندارد. امروزه میز و صندلیهای مدارس با وضعیت قدی دانش آموزان تناسب ندارد، از دیگر سو، حجم سنگین محتویات کیفها از عوامل تشدیدکننده ناهنجاری در ساختار قامتی دانش آموزان است. وی سپس خاطرنشان می کند: اندازه میز و نیمکت ها در مدارس در تمام طول دوره ابتدایی یکسان است، در حالی که بچه ها طی این مدت رشد قدی و وزنی دارند و حتی میزان این رشد در میان آنها متفاوت است. به گفته وی، وزن استاندارد کیف یک دانش آموز بایستی بین سه تا پنج درصد وزن خود او باشد، اما حمل این کیف از خانه تا مدرسه و بالعکس در حالی انجام می شود که حجم بیش از اندازه ای از کتابها، دفترها و لوازم جانبی را با خود همراه دارد. به همراه آوردن این وزن سنگین از لوازم که معمولاً به توصیه معلم یا معلمان انجام می شود، در نهایت باعث ایجاد عارضه هایی شدید مثل افتادگی شانه می شود.علیرغم همه توصیه ها و تذکرها متاسفانه هیچ تغییر سیاستی تا به حال از سوی معلمان و برنامه ریزان آموزشی در این خصوص مشاهده نشده است، در حالی که در سایر کشورها دانش آموزان اغلب تکالیف خود را در مدرسه انجام می دهند و به تبع مجبور به حمل کتابها و دفاتر خود به خانه و مدرسه نمی شوند. وی در ادامه چنین تاکید می کند: عدم وجود فضای کافی و مناسب (حیاط یا سالن سرپوشیده) برای دختران نیز عامل دیگری برای فقر حرکتی و ناهنجاری های قامتی است، تا آنجا که اگر سرانه فضای استاندارد برای ورزش دانش آموزان 2/5 متر باشد، این میزان در ایران برای دختران 17 و برای پسران 26 سانتیمتر است. البته طرح مناسب سازی مدارس دخترانه نیز به علت محدودیت های فیزیکی موجود، تنها در پنج درصد مدارس اجرا شده است.
فقر حرکتی
مریم شرفی، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی نیز معتقد است که بیش از 80 درصد دانش آموزان دختر ایرانی دچار اختلالات ساختار قامتی هستند و این اختلالات ساختاری بیشتر در ستون فقرات و مفاصل دستها و پاها شایع است.وی می گوید: کم تحرکی و فقر حرکتی در دختران دانش آموز بیشترین علت اختلالات و مشکلات ساختاری در دانش آموزان دختر ایرانی است.این متخصص توانبخشی همچنین بلوغ زودرس را یکی از دلایل اختلالات ساختاری و کوتاهی قد در دختران ایرانی عنوان کرده و می افزاید: طی 10 سال اخیر، سن بلوغ دختران دانش آموز ایرانی به میزان قابل توجهی کاهش یافته و دختران در سن دبستان بالغ می شوند. این بلوغ زودرس به جز دیگر مشکلات و مسائل اخلاقی به اختلالات ساختاری و کوتاهی قد در دختران نیز منجر شده است. وی با ابراز نگرانی از عدم توجه خانواده ها به ورزش دختران تصریح می کند: غالباً خانواده ها اوقات فراغت دختران خود را با کلاسهای درس پر می کنند، در صورتی که ورزش باید در اولویت کلاسهای اوقات فراغت آنها قرار گیرد.
وی پشت گرد، شانه خمیده و به جلو آمده را شایع ترین انحرافات ستون فقرات در دختران ایرانی عنوان می کند و خاطرنشان می سازد: بد نشستن و ضعیف بودن عضلات، عمده ترین این اختلالات است که با تقویت قدرت عضلات در همه سنین کودکی می توان از بروز چنین اختلالاتی پیشگیری کرد.
وی در مورد استفاده از کوله پشتی به جای کیف مدرسه نیز معتقد است: وزن بیش از حد کیف و کوله پشتی و یا حمل متوالی آنها، و آنهم تنها با یک دست، عوارض بسیاری را به مرور زمان برای ستون فقرات افراد و به ویژه دانش آموزان در پی دارد.وی با بیان اینکه وزن کیف دستی یا کوله پشتی دانش آموزان باید حداقل یک پانزدهم و حداکثر یک دهم وزن آنها باشد، تصریح می کند: وزن بیش از حد کیف، علاوه بر افزایش خستگی جسمی، به تدریج برای دست و ستون فقرات نیز مشکل ایجاد می کند. دانش آموزان باید از کیف یا کوله پشتی خود به نحوی استفاده کنند که وزن آن بین دو اندام فوقانی تقسیم شود.
در صورتیکه ستون فقرات را از نیمرخ نگاه کنید ، متوجه وجود یکسری فرو رفتگیها و برجستگیهائی در قسمتهای مختلف آن خواهید شد . در حالت طبیعی فقرات گردن دارای یک انحنا ( تقعر )بسمت داخل ، فقرات پشتی انحنا بسمت خارج ( تحدب ) و ناحیه ی کمر انحنای رو به جلو ( تقعر ) میباشند. بدلیل شباهت این انحنای کمر به نمای ظاهری لوردهای انگلیسی در زمان ایستادن ، اصطلاح لوردوز برای این حالت مورد استفاده قرار گرفته است ! وجود این انحناها برای ما نقشی بسیار مهم داشته و بسیاری از توانائی های ما در اثر همین برجستگیها و فرورفتگیها پدید می آید، و اصولا توانائی ایستادن ما تا حد بسیار زیادی مدیون همین انحناهاست ! میزان انحنای ستون فقرات در یک ناحیه ، بر سایر قسمتها نیز اثر گذاشته و میتواند آنها را تغییر دهد.
وقتی میزان انحنای کمر به حدی بیشتر از میزان طبیعی آن میرسد برای نامیدن آن اصطلاحا از کلمه ی هیپرلوردوزیس یا گودی بیش از حد کمر استفاده می کنیم.

چرا گودی بیش از حد در کمر بوجود می آید ؟
در حقیقت ستون فقرات توسط تعداد زیادی عضله محافظت می شود که سلامت و تعادل آنها در سلامت و نرمال بودن حالت ستون فقرات نقش بسیار مهمی ایفا می کند.
عدم تعادل در عضلات نامبرده ( یعنی قوی بودن برخی و ضعف یا گرفتگی بعضی دیگر از آنها ، موجب پدید آمدن ناهنجاری هائی در شکل کلی ستون فقرات خواهد شد.
در این میان نقش عضلات شکمی ، بازکننده های مفصل پا به لگن ( همسترینگ ها و نیز عضله ی بزرگ پشت باسن ) در ایجاد هیپرلوردوزیس ، پر رنگ تر از سایر عضلات این ناحیه است.
برخی از علل گودی بیش از حد کمر :
از جمله علت های اصلی گودی بیش از حد کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد :
* آکندروپلازی : این بیماری در حقیقت ارثی بوده و با اختلالدر رشد و تکامل استخوان ها و نسوج غضروفی همراه است.
* التهاب دیسک کمر یا در اصطلاح علمی دیسکایتیس
* کیفوزیس یا قوز بیش از حد ناحیه ی پشت : در این حالت ستون فقرات کمر بطور جبرانی دچار انحنای بیش از حد می گردد.
* چاقی : خصوصا بزرگی بیش از حد شکم و ضعف عضلات این ناحیه باعث کشیدگی بیش از حد ستون فقرات بسمت جلو و افزایش گودی کمر خواهد شد.
* پوکی استخوان : با تسهیل تغییر ارتفاع و شکل نرمال مهره ها باعث تغییر انحناهای طبیعی ستون فقرات می شود.
* در رفتگی تدریجی مهر ه ها یا در اصطلاح علمی اسپوندیلولیستزیس : این حالت اغلب در ناحیه ی کمر دیده می شود و با لغزش یا جابجائی مهره ها همرا است. این بیماران معمولا از کمر درد ، احساس جدا شدگی و لقی کمر ، گودی بیش از حد کمر و برجستگی باسن شکایت دارند.
* ضعف عضلات شکمی در اثر علل مختلف
آیا درست نشسته اید ؟!؟
اغلب ما بدون اینکه خودمان آگاه باشیم ، در بسیاری اوقات روز با بد نشستن و استفاده ناصحیح از ستون فقراتمان به تخریب و پیری زودرس و آن دامن میزنیم . بسیاری از دردهای گردن ، کتف ، شانه ، کمر و… در اثر نا آگاهی از طرز استفاده صحیح از بدن بوجود می آیند .
برای درست نشستن ، از یک صندلی مناسب بهره بگیرید .این صندلی باید توانائی تغییر ارتفاع را داشته و همچنین پشتی آن نیز بتواند قابل تنظیم باشد تا فشار های وارده بر ناحیه پشت را کاهش دهد.زانوهای شما باید همسطح مفصل لگنتان باشند.. سعی کنید صاف بنشینید و از لمیدن یا خم شدن بر روی میز کار پرهیز نمائید. در صورت نیاز برای حمایت کمرتان از یک بالشتک کوچک و مناسب بهره بگیرید.
حالا که وضعیت سرو گردن را تنظیم کردید ، به پاهایتان توجه کنید ! کف پاها را صاف بر روی زمین بگذارید و در صورت لزوم از یک زیر پائی مناسب استفاده کنید، و هیچگاه پاها را بصورت ضربدری قرار نداده ، و یا روی نوک پنجه نگه ندارید. این کار از وارد شدن فشارهای بیش از حد بر مفاصل شما جلوگیری خواهد کرد.از جمع کردن پا زیر تنه خودداری کنید.
در صورتیکه با مونیتور کامپیوتر کار می کنید ، حداقل فاصله ی 25-75 سانتیمتر را ( بین چشم و صفحه )رعایت کنید .برای این کار رعایت فاصله ای معادل طول بازو کفایت می کند.بالای صفحه مونیتور در سطح چشم شما باشد، این کار حتی می تواند با استفاده از چند کتاب صورت گیرد !

27