قوز کمر، شایعترین ناهنجاری ستون فقرات است
۷۰ درصد ناهنجاریهای ستون فقرات ازنوع اسکرولوزیس (قوز کمر) است.
۷۰ درصد ناهنجاریهای ستون فقرات ازنوع اسکرولوزیس (قوز کمر) است.دکتر کیهان مزدا فوق تخصص ارتوپد گفت: شکستگی ستون فقرات و تومورهای کمری نیز بعد از ناهنجاری اسکرولوزیس جزو شایعترین ناهنجاریهای ستون فقرات به حساب می آیند.وی در مورد بیماری اسکرولوزیس افزود: بیماران اسکرولوزیس از سنین ۷ تا ۸ سالگی به دلیل خمیدگی ستون فقرات دچار مشکلات تنفسی(تورال اسکرولوزیس) و مشکلات کمری (لومبال اسکرولوزیس) شده و اغلب این بیماران درسنین ۱۲ تا ۱۶ سالگی به علت شدت بیماری با مشکلات زیادی روبه رو می شوند.
قوز کمر و طرق مقابله با آن
علت ایجاد انحنای کمر و یا قوز
چندین عامل در بروز این وضعیت موثر است.
1. بد قرار گرفتن وضعیت بدن بخصوص در هنگام نشستن که غالباً با سعی و کوشش در قرار دادن بدن در وضعیت صحیح اصلاح می شود.
2. ضعف عضلات در بیماری های عضلانی بدن
3. قوز که در مواردی مانند در رفتگی لگن و خمیدگی طبیعی ستون مهره ها دیده می شود.
4. بیماری های ستون مهره ها که به وسیله بیمار و یا پزشک قابل اصلاح نیستند.
5. شکستگی ستون مهره ها در اثر تصادف یا تومور
6. علل مادرزادی
میزان شیوع این بیماری
بر اساس علل ایجاد کننده که ذکر شد درصد شیوع آن در جامعه متفاوت است.
علایم و نشانه های ابتلا به این بیماری
برجستگی غیر عادی در ستون مهره ها همراه یا بدون انحناء جانبی ستون فقرات، درد، اشکال در راه رفتن، خستگی زودرس و در مراحل شدید بیماری ، اختلالات تنفسی و عصبی از علایم آن است.
روش تشخیص این بیماری
بهترین روش تشخیص ، معاینه دقیق توسط پزشک متخصص است. روشهای پرتونگاری (رادیو گرافیک) هم در تشخیص این معاینه کمک کننده است.
طرق درمان این مشکل
درمان قطعی بیماری مستلزم همکاری صمیمانه خود بیمار است. تغییر عادت در طرز نشستن غلط، استفاده از قوزبند، فیزیوتراپی جهت رفع ضعف عضلات ستون فقرات که می تواند عامل ایجاد کننده باشد، از درمانهای طبی است.
در صورتی که بیماری آنچنان پیشرفت کرده باشد که باعث بروز علائم حسی و حرکتی در اندامها، اشکالات تنفسی و یا تغییر شکل شدید ستون فقرات باشد ممکن است جراحی در درمان کمک کننده باشد.
آیا می توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد؟
در مواردی که علت ، وضعیت غلط در نشستن و یا ضعف عضلات باشد، اصلاح نشستن و برخاستن و تقویت عضلات ستون مهره ها به وسیله انجام نرمشهای سبک کمک کننده است.
آیا بیماران مبتلا باید به نکات بهداشتی – درمانی خاصی توجه کنند؟
طرز صحیح نشستن روی صندلی، رانندگی، خوابیدن، راه رفتن کمک کننده است. اما رعایت نکات بهداشتی، درمانی براساس علل بیشمار آن متفاوت می باشد.
ممکن است در اثر بی مبالاتی و نادیده گرفتن دستورات پزشک در انجام ورزشهای مخصوص، استفاده نامناسب از قوزبندها ، بیماری عود یا پیشرفت نماید.
بی علاقگی نوجوانان و دانش آموزان به نرمش و ورزش و وضعیت بد قرارگیری آنها هنگام نشستن پشت نیمکت های مدرسه بخصوص هنگام مطالعه می تواند از علل این بیماری باشد.
خمیدگی ستون مهره ها (اسکولیوز)
ـ نشانه ها:
۱. ستون مهره های مشخصاً خمیده
۲. در حالت ایستاده یک طرف لگن خاصره به جلو می آید.
ـ مراقبت خانگی:
به طور مرتب حالت ایستادن کودک را مورد بررسی قرار دهید.
ـ موارد احتیاط:
خمیدگی کمر می تواند به سرعت بدتر شود. اگر به قوز کمر مشکوک هستید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
خمیدگی شدید در هنگامی که کودک ایستاده است، از پشت قابل دیدن است و حتی خمیدگی خفیف هنگامی که کودک از ناحیه میان به سمت جلو خم می شود، قابل مشاهده است. خم شدن به جلو موجب می شود که سینه برگردد و یک قسمت کمر برجسته شود.
طرق مقابله با قوز کمر
علت ایجاد انحنای کمر و یا قوز
چندین عامل در بروز این وضعیت موثر است.
۱) بد قرار گرفتن وضعیت بدن بخصوص در هنگام نشستن که غالباً با سعی و کوشش در قرار دادن بدن در وضعیت صحیح اصلاح می شود.
۲) ضعف عضلات در بیماری های عضلانی بدن
۳) قوز که در مواردی مانند در رفتگی لگن و خمیدگی طبیعی ستون مهره ها دیده می شود.
۴) بیماری های ستون مهره ها که به وسیله بیمار و یا پزشک قابل اصلاح نیستند.
۵) شکستگی ستون مهره ها در اثر تصادف یا تومور
۶) علل مادرزادی
میزان شیوع این بیماری
بر اساس علل ایجاد کننده که ذکر شد درصد شیوع آن در جامعه متفاوت است.
علایم و نشانه های ابتلا به این بیماری
برجستگی غیر عادی در ستون مهره ها همراه یا بدون انحناء جانبی ستون فقرات، درد، اشکال در راه رفتن، خستگی زودرس و در مراحل شدید بیماری ، اختلالات تنفسی و عصبی از علایم آن است.
روش تشخیص این بیماری
بهترین روش تشخیص ، معاینه دقیق توسط پزشک متخصص است. روشهای پرتونگاری (رادیو گرافیک) هم در تشخیص این معاینه کمک کننده است.
طرق درمان این مشکل
درمان قطعی بیماری مستلزم همکاری صمیمانه خود بیمار است. تغییر عادت در طرز نشستن غلط، استفاده از قوزبند، فیزیوتراپی جهت رفع ضعف عضلات ستون فقرات که می تواند عامل ایجاد کننده باشد، از درمانهای طبی است.
در صورتی که بیماری آنچنان پیشرفت کرده باشد که باعث بروز علائم حسی و حرکتی در اندامها، اشکالات تنفسی و یا تغییر شکل شدید ستون فقرات باشد ممکن است جراحی در درمان کمک کننده باشد.
آیا می توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد؟
در مواردی که علت ، وضعیت غلط در نشستن و یا ضعف عضلات باشد، اصلاح نشستن و برخاستن و تقویت عضلات ستون مهره ها به وسیله انجام نرمشهای سبک کمک کننده است.
آیا بیماران مبتلا باید به نکات بهداشتی – درمانی خاصی توجه کنند؟
طرز صحیح نشستن روی صندلی، رانندگی، خوابیدن، راه رفتن کمک کننده است. اما رعایت نکات بهداشتی، درمانی براساس علل بیشمار آن متفاوت می باشد.
ممکن است در اثر بی مبالاتی و نادیده گرفتن دستورات پزشک در انجام ورزشهای مخصوص، استفاده نامناسب از قوزبندها ، بیماری عود یا پیشرفت نماید.
بی علاقگی نوجوانان و دانش آموزان به نرمش و ورزش و وضعیت بد قرارگیری آنها هنگام نشستن پشت نیمکت های مدرسه بخصوص هنگام مطالعه می تواند از علل این بیماری باشد.
جلوگیری از بروز قوز شست پا
قوز شست پا، برآمدگی سفت و دردناکی است که در مفصل انگشت شست پا بروز می کند.این برآمدگی اغلب در زنان مشاهده می شود و معمولاً علت آن پوشیدن کفش های سفت، پنجه باریک و با پاشنه های باریک بلند است که به پا فشار می آورد.
به گفته متخصصان امریکایی زمانی که یک قوز شست پا شکل می گیرد مفصل شروع به ورم کردن می کند و به تدریج به قرمزی و دردناک شدن آن افزوده می شود. در این شرایط ممکن است راه رفتن برای فرد دشوار شود و این برآمدگی ممکن است حتی باعث بروز آرتروز یا به هم خوردن ترتیب قرار گرفتن انگشتان دیگر پا شود.
مهم ترین وموثرترین راه برای جلوگیری از بروز این برآمدگی پوشیدن کفش های راحت و کاملاً متناسب بااندازه و شکل پاست.پاشنه و پنجه کفش باید پهن باشد و پاشنه آن ضربه گیر بوده و ارتفاع آن بیشتر از ۲ و ۴/۱ اینج نباشد.
پا پرانتزی
تعریف وتشخیص :
– شخص به پشت خوابیده پاهای وی راجفت می کنیم اصولا" دوتازانو ودوتا مچ پاباید در تماس با همدیگر قرارگیرند اگرمابین دوزانو فاصله وجود داشته باشد به آن پای پرانتزی می گوئیم .
اگرایستاده تست می کنید فاصله بسیار اندک بین دوزانو رابعنوان ناهنجاری محسوب نکنید.
عوامل ایجادکننده :
1- زود راه افتادن بچه
2- چاقی بیش از اندازه
3- نرمی استخوان
4- عادات غلط
5- قنداق کردن بد بچه
6- عدم تعادل عضلانی muscle Im Balance یعنی کوتاهی عضلات خلفی داخلی ران ( نیم عشائی ونیم وتری) وضعف عضلات خلفی خارجی ران ( دوسررانی و کشنده پهن نیامی )
عوارض پای پرانتزی :
1- کوتاهی قد
2- ظاهرناخوشایند
3- درد درمفصل زانو بعلت فشردگی بیش ازحد طبیعی درداخل وکشیدگی رباطها درسمت خارج
4- آرتروز زودرس
5- کاهش تحمل پذیری پا درمقابل فشارهای مکانیکی
6- خستگی زودرس
حرکات اصلاحی
1- اگرعلت این ناهنجاری وزن زیاد باشد کاهش وزن شخص مدنظر قرارگیرد.
2- اگرعلت این ناهنجاری بیماریهای متابولیکی وراشیتیسم باشد درمان دارویی صورت می گیرد
3- اگرعلت این بیماری تغییرات ساختارهای استخوانی باشد به احتمال زیاد با حرکات اصلاحی قابل اصلاح نخواهد بود. و یکی از راههای درمان در مراحل نهایی جراحی می باشد.
ثابت کردن محل تکه برداری توسط پیچ و پین پلاک
4- اگرعلت این ناهنجاری پارگی رباطهای خارجی زانو باشد تقویت عضله چهارسررانی به اصلاح این ناهنجاری کمک خواهد کرد
5- اگرعلت این ناهنجاری قدرت پیش از حد عضله نیم غشای ونیم وتری باشد کشش این عضلات به اصلاح ناهنجاری کمک خواهد کرد .
مثلا":
شخص به پشت خوابیده پای خود رابه خارج چرخانده ، دراین حالت درمانگر یک دست خود را زیرمچ پا قرارداده ودست دیگرخود را روی زانوی شخص قرارمی دهد ومچ پارا به سمت بالا کشیده وزانو را به سمت پائین فشارمی دهد.
6- اگرعلت این ضایعه ضعف عضله خلفی خارجی زانو (دوسررانی وکشنده پهن نیامی ) باشد تقویت این عضلات باید مد نظر قرارگیرد.
برای تقویت عضله دوسررانی شخص پای خود را به سمت خارج چرخانده وروی شکم می خوابد وزانوی خود را خم می کند دراین حالت درمانگر به مچ پای وی مقاومت اعمال می کند.
برای تقویت عضله کشنده پهن نیام شخص به پهلو می خوابد پای خود را به hyper extention می برد وعمل abduction را انجام می دهد دراین حالت درمانگر به زانوی وی مقاومت اعمال می کند.
تذکر:
· وقتی که وقتی که بچه بدنیا می آید یک انحراف فیزیوژیک بصورت پای پرانتزی مشاهده می شودرفته رفته این انحراف پاکم شده ودریکسال وهفت ماهگی پاهاصاف می شوند گفته می شود ممکن است این صاف شدگی تاسه سالگی طول بکشد بعداز آن پا یک انحراف فیزیولوژیک طبیعی ازنوع پای ضربدری پیدامی کند رفته رفته این انحراف کم می شود این صاف شدن مجدد ممکن است در سن 4الی 6 سالگی صورت گیرد .
کشش پا در ناحیه مفصل زانو برای باز کردن فضای مفصلی و کش بافتهای عمقی کوتاه شده که این کجی را دائمی کرده اند نیز دراصلاح درازمدت این کجی موثر است که حتما باید تحت نظر فیزیوتراپیست باشد.
نمونه ای از کشش دستگاهی که این انحراف را بدون عمل اصلاح می کند.
اسکلیوز
اسکولیوز پاپشت کج :
تعریف : عبارت است از انحراف ستون فقرات همراه چرخش ستون مهره بطوریکه زوائد شوکی بطرف تقعر و بدنه مهره ها به سمت تحدب قرار گیرد
میزان شیوع اسکولیوز :
میزان شیوع اسکولیوز حدود 2درصد الی 5درصد گزارش شده است .
عوارض اسکولیوز:
1- درد
2- کاهش تحرک ستون فقرات
3- اختلال در سیستم قلبی – ریوی
4- اختلال در سیستم عصبی
5- عدم تقارن در دو طرف بدن
علل اسکولیوز:
1- علل ناشناخته (ایدیوپاتیک) idio patic
2- مادرزادی مثل آرتروگریپوزیس
– 3- فتق دیسک
4- بیماریهای التهابی مانند آپاندیسیت
5- بیماریهای متابولیک مثل نرمی استخوان( راشیتیسم )
6- شکستگی مهره ها
7- انحراف لکن در اثر کوتاهی یک پا – خم شدن یک پا – عقب رفتن زانو، پرانتزی یا ضربدری شدن زانو در یک طرف یا در اثر عوامل عضلانی مانند کوتاهی نزدیک کننده ها، کوتاهی دورکننده ها
8- عادتهای غلط ، ایستادن ، نشستن و حمل اشیاء
9- بیماری هیستریک (نمایشی )
10- بعضی از بیماریها مانند سل استخوان حتی سرطانها وبیماریهای روماتیسمی
نحوه تشخیص اسکولیوز:
با استفاده از خط شاقولی یا خط مبدا صفحه شطرنجی در کسانیکه اسکولیوز دارند اصولاً خط شاقولی یا خط مبدا صفحه شطرنجی درنمای خلفی از نقاط شاخص عبور نمی کند.
برای تشخیص دقیق تر بهتر است موارد زیر را نیز بررسی کنیم .
در نمای قدامی نوک سینه ها – وضعیت آخرین دنده ها- هم سطحی خارهای خاصره ای قدامی فوقانی و بررسی نحوه عبور خط شاقولی از نقاط شاخص درنمای قدامی
همچنین در نمای خلفی موارد زیر را بررسی می کنیم
هم سطحی سرشانه ها، هم سطحی خارکتفها و زاویه تحتانی کتفها، هم سطحی خارهای خلفی – فوقانی لگن بهتر است موارد زیر کنترل شود :
چرخش به طرفین ، خم شدن به طرفین ، فاصله نوک انگشتان از زمین ، فاصله بازوها از بدن ،بررسی چینهای پهلوهای دو طرف ، علامت گذاری با استفاده از ماژیک یابرچسب
اسکولیوز را از یک نظر می توان به دو نوع تقسیم کرد
1- اسکولیوز ساختمانی یا ثابت
2- اسکولیوز متحرک یا عملکردی
اصولاً در اسکولیوز ثابت در ساختمان مهره ها نیز تعییر ایجاد شده است و چنین اسکولیوزی باخم شدن به جلو اصلاح نمی شود. در حالیکه در اسکولیوز متحرک ساختمان مهره ها تغییر نکرده است و چنین اسکولیوزی غالباً با خم شدن به جلو اصلامی می شود .
چه اسکولیوزهایی پیشرفت می کنند؟
اصولاً گفته می شود اسکولیوزهای زیر 40 درجه ثابت می ماند و اسکولیوزهای بالای 40 درجه پیشرفت می کند و سالانه یک درجه به میزان اسکولیوز اضافه می شود گفته دیگر حکایت از این دارد که میزان احتمال پیشرفت اسکولیوزهای بالای 50درجه در حدود 90 درصد است در حالیکه اسکولیوزهای 20الی 30 درجه احتمال پیشرفتی در حدود 30درصد دارند.اسکولیوزهای 30الی 50درجه احتمال پیشرفتی در حدود 60% دارند.
اندازه گیری اسکولیوز:
یک خط مماس بر سطح فوقانی بالاترین مهره ای کهانحراف دران دیده می شود و یک خط مماس بر سطح تحتانی پایین ترین مهره ای که انحراف درآن دیده میشود رسم می کنیم سپس دو خط عمود برآنها رسم کرده و با استفاده از cobb angle زاویه انحراف را بدست می آورند
"حرکات اصلاحی "
اگر اسکولیوزی داشته باشیم که تحدب آن به سمت چپ و تقعر آن به سمت راست باشد حرکات زیر توصیه و تجویز می شود .
الف حرکات کششی :
1- آویزان شدن از بارفیکس
2- آویزان شدن از بارفیکس سوئدی بطوریکه دست راست به میله بالائی و دست چپ به میله پایینی فیکس شود.
3- شخص دست راست خود را بالا آورده وتا جایی که امکان دارد آن را به سمت بالا می کشد
4- شخص دست راست خود را به سمت مقابل می کشد.
5- شخص روی دوزانو نشسته بدون اینکه باسن خود را از روی ساق پایش جداکند سعی می کند به یک نقطه دور دست بادست راست خود چنگ بیاندازد.
6- شخص در حالیکه روی زمین به حالت چهار دست و پا قرار گرفته دست راست خود را بالا آورده و به سمت مقابل می کشد.
7- در همان وضعیت پای راست خودرا بالا آورده و به سمت مقابل می کشد.
8- شخص به شکم یا به پشت خوابیده دست و پای راست خود را تا جایی که ممکن است به سمت مقابل می کشد .
ب ) حرکات تقویتی :
1- شخص به سمت راست خوابیده دستهای خود را در پشت گردن خود قلاب کرده سرو سینه خود را بالا می آورد.
2- شخص به سمت چپ خوابیده آرنج خود را با زاویه 90درجه روی زمین قرار داده و باسن خود را در همان سمت از زمین جدا می کند .
3- در حالیکه شخص ایستاده است یک وزنه نسبتاً سبک به دست راست وی داده می شود و از وی درخواست می گردد که تنه خود را صاف نگه دارد یاحتی به سمت مخالف خم کند.
4- اگر علت اسکولیوز مربوط به کوتاهی عضلات دورکننده (عمدتاً کشنده پهن نیام – سرینی میانی – گلوتوس مدیوس ) باشددر آنصورت رفع کوتاهی این عضلات به اصلاح اسکولیوز کمک خواهد کرد.
5- اگر علت اسکولیوز کوتاهی عضلات نزدیک کننده ران باشد رفع کوتاهی این عضلات به اصلاح اسکولیوز کمک خواهد کردبا استفاده از حرکات زیر:
1- از شخص می خواهیم تا آنجا که ممکن است پاهای خود را از همدیگر دور کند.
2- از شخص می خواهیم پای خود را روی بلندی قرار داده و از پهلو روی آن خم شود.
3- اگر علت اسکولیوز کوتاهی یک پا باشد می توان آن را بطریق زیر اصلاح کرد.
1- با استفاده از عمل جراحی
2- اگر کوتاهی کم باشد با استفاده از کفی در داخل کفش – افزودن یک پاشنه در داخل کفش ، افزودن یک پاشنه در داخل و خارج کفش با بالا بردن ارتفاع کفش هم در قسمت پنجه و هم در قسمت پاشنه ، استفاده از بریس آویزان
"اگر علت اسکولیوز، زانوی ضربدری -زانوی پرانتزی – زانوی خم شده – زانوی به عقب رفته باشد اصلاح این ناهنجاریها به اصلاح اسکولیوز کمک می کند"
نحوه اندازه گیری طول اندام تحتاتی
برای اندازه گیری طول اندام تحتانی از دو تکنیک استفاده می کنیم
الف – اندازه گیری کاذب
ب – اندازه گیری حقیقی
الف : اندازه گیری کاذب :
دراین روش برای اندازه گیری طول اندام تحتاتی ، فرد به پشت می خوابد پاها کاملا" صاف وکشیده کنارهم قرارمی گیرد ومافاصله ناف تاقوزک داخلی را درهردو پا اندازه گرفته وباهم مقایسه می کنیم
ب : اندازه گیری حقیقی :
دراین روش مانند روش اول فردبه پشت می خوابد پاها کاملا" صاف وکشیده کنارهم قرارمی گیرند ومافاصله (خارخاصره ای قدامی فوقانی ) تاقوزک داخلی را درهردو پا اندازه گرفته و باهم مقایسه می کنیم .
تذکر درمورد پشت گرد:
یکی از راههای تشخیص ناهنجاری پشت گرد تست نیویورک می باشد (بزرگسالان )
فهرست مطالب
قوز کمر و طرق مقابله با آن 1
میزان شیوع این بیماری 1
روش تشخیص این بیماری 2
طرق درمان این مشکل 2
آیا می توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد؟ 2
خمیدگی ستون مهره ها (اسکولیوز) 3
طرق مقابله با قوز کمر 4
علت ایجاد انحنای کمر و یا قوز 4
میزان شیوع این بیماری 4
طرق درمان این مشکل 5
آیا می توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد؟ 5
آیا بیماران مبتلا باید به نکات بهداشتی – درمانی خاصی توجه کنند؟ 5
جلوگیری از بروز قوز شست پا 5
پا پرانتزی 6
تعریف وتشخیص : 6
عوارض پای پرانتزی : 7
حرکات اصلاحی 7
اسکولیوز پاپشت کج : 10
میزان شیوع اسکولیوز : 10
عوارض اسکولیوز: 10
علل اسکولیوز: 11
نحوه تشخیص اسکولیوز: 11
اسکولیوز را از یک نظر می توان به دو نوع تقسیم کرد 12
چه اسکولیوزهایی پیشرفت می کنند؟ 12
اندازه گیری اسکولیوز: 13
"حرکات اصلاحی " 13
نحوه اندازه گیری طول اندام تحتاتی 14
1