مقدمه ‏ای در خصوص مقایسه اثرات ساکارز و شربت ذرت با فروکتوز بالا بر روی سلامتی

مقدمه‏ای در خصوص مقایسه اثرات ساکارز و شربت ذرت با فروکتوز بالا بر روی سلامتی

ایالات متحده آمریکا در طی 30 سال اخیر با روند رو به رشد مشکل اضافه وزن و چاقی مفرط روبرو بوده است. مطالعات و یافته‏های صورت گرفته نیز گواه مسلمی بر ارتباط چاقی و بروز بیماری‏های قلبی- عروقی می‏باشد. در حال حاضر مصرف درشت مغذی‏هایی1 نظیر چربی‏ها، آرد/غلات و به ویژه شکر در رژیم غذایی گروه‏های سنی مختلف جامعه فزونی یافته است. برخی مطالعات نشان داده که افزایش مصرف شکر می‏تواند طی مکانیسم‏هایی موجب افزایش تری گلیسیرید و کاهش HDL خون شود، هر چند که اطلاعات به دست آمده در این خصوص در برخی موارد بسیار ضد و نقیض می‏باشد. انجمن قلب آمریکا (2AHA) حد مجاز مصرف شکر را اعلام نموده است. بر این اساس، مصرف بیش از 100 و 150 کیلوکالری در روز (به ترتیب) برای زنان و مردان مجاز نمی‏باشد.
ساکارز و شربت ذرت با فروکتوز بالا (HFCS)3 به طور تقریبی از 50% گلوکز و 50% فروکتوز تشکیل شده‏اند. فرم‏های معمول HFCS شامل HFCS-42 و HFCS-55 هستند که از (42% فروکتوز، 53% گلوکز، 5% الیگوگلوکز) و همچنین (55% فروکتوز، 42% گلوکز و 3% الیگوگلوکز) تشکیل می‏شوند. هرچند که مصرف HFCS در سال‏های بین 1970 تا 1999 به عنوان جایگزینی برای ساکارز روند افزایشی داشت ولیکن مصرف آن در دهه گذشته به گستردگی قبل نیست. HFCS برای نخستین بار در دهه 1970به عنوان جایگزینی برای ساکارز (قند سفره4) به صنایع غذایی و نوشیدنی معرفی گردید. این ترکیب در حقیقت از لحاظ ترکیبات تشکیل دهنده و همچنین متابولیسم تفاوت چندانی با سایر شیرین کننده‏های ساکارز، عسل و کنسانتره آب میوه‏ها ندارد (3).
بررسی‏های انجام شده در سال 2014 توسط Lowndes و همکاران نشان داد مصرف فروکتوز از هر منبعی (چه ساکارز، یا HFCS و یا هر شیرین کننده‏ حاوی گلوکز/فروکتوز) می‏تواند موجب افزایش فشار خون و دیس لپیدمی (نوعی اختلال در سوخت و ساز چربی) شود. نکته مهم و قابل توجه این است که در صورت پیروی از یک رژیم غذایی متعادل، امکان استفاده از فروکتوز در مقادیر 4-2 برابر حد مجاز اعلام شده توسط انجمن قلب آمریکا بدون مواجهه با عوارض جانبی آن میسر است. در حقیقت طی بررسی‏های به عمل آمده استفاده از محصولات حاوی HFCS به مدت 10 هفته در یک رژیم غذایی متعادل، موجب افزایش وزن و یا ایجاد آتروژنیک نخواهد شد. آتروژنیک یکی از ریسک فاکتورهای شناخته شده برای بروز بیماری شریان‏های کرونری، سکته مغزی و بیماری‏های عروق محیطی می‏باشد. بررسی‏ محققان نشان داد تفاوت معنی‏داری بین مصرف ساکارز و HFCS بر روی فاکتورهای اضافه وزن و فشار خون گروه‏هایی که به مدت 10 هفته از این دو شیرین کننده استفاده کردند وجود نداشت. شایان ذکر است 20% از کالری دریافتی این افراد در طی این 10 هفته از ساکارز و HFCS بود. از سوی دیگر افزایش میزان تری گلیسیرید نیز در صورت مصرف HFCS چندان قابل توجه نبود (3). Angelopoulos و همکاران نیز در سال 2015 با انجام آزمایشی بر روی 267 نفر، به بررسی تاثیر استفاده از ساکارز و HFCS بر روی میزان اسید اوریک خون پرداختند که نتایج هیچگونه تفاوت معنی داری را نشان نداد (1).
از سوی دیگر نتایج برخی یافته‏ها افزایش فشار خون را در صورت مصرف بیش از حد مجاز شکر، حتمی می‏دانند. مطالعات انجام شده بر روی حیوانات نیز نشان داد مصرف مقادیر بالای فروکتوز (تامین بیش از 60% از انرژی مورد نیاز)، افزایش فشار خون را به همراه خواهد داشت. هرچند که پژوهش‏های صورت گرفته در این خصوص بر روی جامعه انسانی بسیار اندک می‏باشد و در برخی موارد نیز یافته‏ها با یکدیگر مغایرت دارند. به طوری که در بررسی‏های انجام شده، هیچگونه تفاوت معنی‏داری بین فشار سیستول (ماکزیمم) و دیاستول (مینیمم) بین دو گروه مصرف کننده ساکارز و HFCS مشاهده نشد (3).
در مطالعه دیگری در سال 2013، مقادیر مختلفی از ساکارز و HFCS توسط یک جامعه آماری دارای گروه سنی 20 و 60 سال مورد مصرف قرار گرفت. مقادیر 8، 18 و 30 درصد از کالری دریافتی این افراد در طی 10 هفته از ساکارز و HFCS بود. نتایج نشان داد که هیچگونه تفاوتی بین ساکارز و HFCS در خصوص هورمون‏های تنظیم کننده انرژی5 وجود ندارد. در حقیقت میزان هورمون‏های لپتین (سرکوب کننده اشتها) و گرلین (افزایش دهنده اشتها) در جامعه آماری مصرف کننده ساکارز و HFCS، تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند (6). بررسی‏هایی در سال 2015 توسط محققان بیمارستان Michael کانادا نیز در خصوص مقایسه تاثیر مصرف HFCS و ساکارز بر روی ریسک فاکتورهای بیماری‏های قلبی-عروقی انجام گرفت. نتایج نشان داد مصرف HFCS و ساکارز در مقادیر مشابه، دارای اثر مشابهی بر روی عوامل ابتلا به بیماری‏های قلبی – عروقی می‏باشد (2).
Toop و همکاران در سال 2015 به بررسی و مقایسه اثر مصرف ساکارز و HFCS-55 بر روی سلامت متابولیک (سوخت و ساز بدن) موش‏های صحرایی مادر در طی دوره بارداری و شیردهی پرداختند. در این پژوهش، شربتی حاوی 10 درصد وزنی – حجمی ساکارز و HFCS توسط موش‏های مادر مورد مصرف قرار گرفت. نتایج نشان دهنده آن بود که در صورت استفاده از این دو ترکیب، هیچگونه افزایش وزن غیر طبیعی در موش‏های مادر مشاهده نشد. علاوه بر این، وزن نوزادان در هنگام تولد نیز متاثر از این موضوع قرار نگرفت. نکته قابل توجه این است که فقط مصرف ساکارز، موجب تجمع توده‏های چربی زیر پوستی در موش‏ها گردید (5).
نتایج تحقیقات منتشر شده در ژورنال تغذیه در سال 2015 حاکی از آن بود که مصرف روزانه 50 گرم از کربوهیدرات‏های عسل، ساکارز و HFCS-55 به مدت دو هفته، تاثیر کاملاً مشابهی بر روی شاخص قندی بدن در افراد سالم و افرادی با اختلال تحمل گلوکز6 داشت. شاخص قندی در حقیقت درجه بندی مواد غذایی دارای کربوهیدرات بر اساس میزان تاثیرشان بر روی قند خون در فاصله زمانی کوتاهی پس از غذا خوردن است (4).
منابع
1. Angelopoulos, T. J., Lowndes, J., Sinnett, S., & Rippe, J. M. (2015). Fructose containing sugars do not raise blood pressure or uric acid at normal levels of human consumption. The Journal of Clinical Hypertension, 17(2), 87-94.

2. Choo, V., Ha, V., Mejia, S. B., Kendall, C., de Souza, R., Jenkins, D., & Sievenpiper, J. (2015). High Fructose Corn Syrup and Sucrose do not Differ in Their Effects on Cardiometabolic Risk Factors: A Series of Systematic Reviews and Meta-Analyses of Randomized Controlled Trials. The FASEB Journal, 29(1 Supplement), 595-19.

3. Lowndes, J., Sinnett, S., Pardo, S., Nguyen, V. T., Melanson, K. J., Yu, Z. & Rippe, J. M. (2014). The effect of normally consumed amounts of sucrose or high fructose corn syrup on lipid profiles, body composition and related parameters in overweight/obese subjects. Nutrients, 6(3), 1128-1144.

4. Raatz, S. K., Johnson, L. K., & Picklo, M. J. (2015). Consumption of Honey, Sucrose, and High-Fructose Corn Syrup Produces Similar Metabolic Effects in Glucose-Tolerant and-Intolerant Individuals. The Journal of nutrition, 145(10), 2265-2272.

5. Toop, C. R., Muhlhausler, B. S., O'Dea, K., & Gentili, S. (2015). Consumption of sucrose, but not high fructose corn syrup, leads to increased adiposity and dyslipidaemia in the pregnant and lactating rat. Journal of developmental origins of health and disease, 6(01), 38-46.

6. Yu, Z., Lowndes, J., & Rippe, J. (2013). High-fructose corn syrup and sucrose have equivalent effects on energy-regulating hormones at normal human consumption levels. Nutrition research, 33(12), 1043-1052.
1 Macro-nutrients
2 American Heart Association
3 High Fructose Corn Syrup
4 Table Sugar
5 Energy-regulating hormones
6 Impaired Glucose Tolerance
—————

————————————————————

—————

————————————————————

1