شرکت سهامی عام
تعریف: شرکت سهامی عام شرکتی است که موسسین آن قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند. (ماده4). به این طریق که موسسین قبلاً بیست درصد سرمایه را خودشان تعهد کرده و لااقل سی و پنج درصد مبلغ عهد شده را در حسابی به نام شرکت در شرف تاسیس در یکی از بانکها سپرده و سپس اظهار نامه ای ضمیمه شرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام، به مراجع ثبت شرکتها تسلیم می نمایند.(ماده 16).
شرکت سهامی عام کاملترین نوع شرکت سهامی است و مسلم است برای انجام امور مهمه از قبیل استخراج معادن و تجارت با کشورهای خارج و تاسیس کارخانجات و ایجاد سدها و بانکها تشکیل می شود که سرمایه فردی کفاف آنرا نمی دهد.
فکر تاسیس هر شرکت ابتدا از ناحیه اشخاصی ایجاد می شود که به جهاتی بستگی به این امر دارند؛ مانند این که امتیاز استخراج معادن و با احداث خط آهن را به دست می آورند، یا این که خبرگی یا مطالعات اقتصادی در امر بخصوصی دارند. مسلم است در این صورت با عده ای که همفکر بوده و یا سرمایه دار هستند مشورت و در صورت موافقت شروع به تاسیس شرکت سهامی عام می نمایند.
موسسین ـ قبل از هر کار این اشخاص که موسسین نامیده می شوند باید بیست درصد سرمایه را تعهد نمایند و سی و پنج درصد از مبلغ تعهد شده را نزد یکی از بانکها در حسابی به نام شرکت در حال تاسیس به سپارند. مثلاً شرکتی که با سرمایه یکصد میلیون ریال تاسیس می شود موسسین باید اقلاً بیست میلیون ریال آنرا تعهد نموده و اقلاً هفت میلیون ریال که سی و پنج درصد مورد تعهد است نقاً پرداخت و در حساب جدید که به نام شرکت سهامی در حال تاسیس می باشد(با قید اسم شرکت) امانت به سپارند.
( هر گاه تمام با قسمتی از تعهد موسسین بصورت غیر نقد (مانند امتیاز یا ملک) باشد باید عین ان یا اسناد مالکیت آنرا در همان بانکی که برای پرداخت مبلغ نقدی حساب باز شده است تودیع نمایند.
سپس اظهار نامه ای که معمولاً چاپی و حاکی موادی است که در قانون ذکر شده به ضمیمه سرح اساسنامه و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام که به امضا کلیه موسسین رسیده باشد منضم به گواهینامه بانک دائر به موجود بودن حساب سپرده و تلیم مدارک مربوط به اورده های غیر نقدی در صورتی که تعهد موسسین بصورت غیر نقد باشد، به مرجع ثبت شرکتها تسلیم نمایند. این مدرک تماماً باید به امضاء موسسین رسیده باشد.
مراجع ثبت شرکتها در تهران، اداره ثبت شرکتها و در شهرستانها دائره ثبت شرکتها و در نقاطی که دائره ثبت شرکتها نباشد اداره ثبت اسناد محل خواهد بود.
مرجع ثبت شرکتها پس از مطالعه اظهار نامه و ضمائم آن و تطبیق مندرجات ان با قانون، اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی را صادر خواهد نمود (ماده 10).
درباره اساسنامه شرکت سهامی بعداً بحث خواهیم نمود، فعلاً موضوع پذیره نویسی تشریح می شود.
پذیره نویسی ـ تعهده پرداخت سهام را که از ناحیه اشخاص بعمل می آید، قانون پذیره نویسی نامیده است.
به موجب آگهی (که اطلاح قانونی ان در این مورد (اعلامیه) است) اشخاصی که مایل به سرمایه گذاری در شرکت سهامی عام هستند دعوت می شوند تا با ملاحظه عملی که شرکت برای انجام ان تاسیس می شود و سرمایه ای که در نظر گرفته شده و با اطلاع از سوابق و شخصیت موسسین در خرید سهام شرکت نمایند.
طرح اعلامیه مزبور بموجب ماده 9 قانون اصلاحی باید شامل نکات زیر باشد:
1ـ نام شرکت
2ـ موضوع شرکت
3ـ مرکز اصلی شرکت و شعب آن در صورتی که تاسیس شعبه مورد نظر باشد
4ـ مدت شرکت
5ـ هویت کامل اقامتگاه و شغل موسسین. در صورتی که بعضی از آنها در امور مربوط به موضوع شرکت تخصص با اطلاعاتی داشته باشند ذکر آن باختصار.
6ـ مبلغ سرمایه شرکت و تعیین مقدار نقد و غیر نقد آن به تفکیک و تعداد و نوع سهام، در مورد سرمای غیر نقد (جنسی) تعیین مقدار و مشخصات و اوصاف و ارزش آن.
7ـ در صورتی که موسسین مزایایی برای خود در نظر گرفته اند تعیین چگونگی و موجبات آن مزایا.
8ـ تعیین مقداری از سرمایه که موسسین تعهد کرده و مبلغی که پرداخت کرده اند.
9ـ ذکر هزینه هاوی که موسسین تا آن موقع جهت تدارک مقدمات تشکیل شرکت پرداخت کرده اند و برآورده هزینه های لازم تا شروع فعالیت شرکت.
10ـ در صورتی که انجام موضوع شرکت قانوناً مستلزم موافقت مراجع خاصی باشد ذکر مشخصات اجازه نامه یا موافقت اصولی آن مرجع.
11ـ ذکر حداقل سهامی که هنگان پذیره نویسی باید توسط پذیره نویس تعهد شود و تعیین مبلغی که از آن باید مقارن پذیره نویسی پرداخت گردد.
12ـ ذکر شماره و مسخصات حساب بانکی که مبلغ نقدی سهام مورد تعهد باید به آن حساب پرداخت شود و تعیین مهلتی که اشخا ذیعلاقه می توانند برای پذیره نویسی و پرداخت مبلغ نقدی به بانک مراجع کنند.
13ـ تصریح به این که اظهار نامخ موسسین بانضمام طرح اساسنامه برای مراجعه علاقمندان به مرجع ثبت شرکتها تسلیم شده است.
14ـ ذکرنام روزنامه کثیر الانتشاری که هرگونه دعوت و اطلاعیه بعدی تا تشکیل مجمع عمومی موسس منحصراً در آن منتشر خواهد شد.
15ـ چگونگی تخصیص سهام به پذیره نویسان.
اعلامیه پذیره نویسی که حاکی از موارد پانزده گانه فوق است توسط موسسین بعد از تصویب مرجع ثبت شرکتها در جراید، آگهی گردیده و نیز در بانکی که تعهد سهام نزد آن صورت می گیرد و در معرض دید علاقمندان قرار خواهد گرفت(ماده 11).
در مدتی که برای پذیره نویسی در اعلامیه معین شده، اشخاصی که مایل به خرید سهام شرکت باشند به بانک مراجعه و تعهد سهام را که در آن مواد مهمه شرکت از قبیل نام ـ موضوع شرکت ـ سرمایه ـ نشانی کامل پذیره نویسی ـ عداد سهام مورد خریداری و شماره ثبت شرکتها در ان نوشته شده است امضاء و مبلغی که اقلاً سی و پنج درصد تعهد است نقداً به بانک پرداخت و رسید دریافت می دارند. در ورقه تعهد صراحتاً باید قید نمود که پذیره نویس چه مبلغ تعهد نموده و چه مبلغ نقداً پرداخته است. این ورقه باید نسخه اول نزد بانک نگهداری و نسخه دوم با قید رسید وجه و مهر و امضاء بانک به پذیره نویس تسلیم شود.
باید توجه داشت که امضاء ورقه تعهد سهم به خودی خود مستلزم قبول اساسنامه شرکت و تصمیمات مجامع عمومی صاحبان سهام می باشد و این معنی صراحتاً در ماده 15 اصلاحی تذک داده شده است.
بنابراین کسی که تعهد خرید سهمی را نمود و سی و پنج درصد آنرا پرداخت نمی تواند بدون تصویب مجمع عمومی از شرکت خارج شود و یا شرطی به خلاف آنچه در اساسنامه ذکر شده به نماید.
مجمع عمومی موسس ـ پس از گذشتن مهلتی که برای پذیره نویسی معین شده است و یا در صورتی مدت پذیره نویسی تمدید شده باسد بعد از انقضای مدت تمدید شده، موسسین حداکثر تا یکماه به تعهدات پذیره نویسان رسیدگی و پس از اجراز این که تمام سرمایه شرکت صحیحاً تعهد گردیده و اقلاً سی و پنج درصد آن پرداخت شده است تعداد سهام هر یک از تعهد کنندگان را تعیین و اعلاک نموده و مجمع عمومی موسسین را دعوت می نمایند.
دعوت مجمع عمومی موسسین به این طریق خواهد بود که تاریخ تشکیل مجمه در روزنامه ای که در اعلامیه پذیره نویسی معلوم شده آگهی و علاوه بر آن به موجب دعوتنامه جداگانه کلیه تعهدکنندگان سهام برای روز و ساعت معین دعوت و معمولاً دستورمجمع ـ عمومی موسسین هم در ان قید می شود.
مجمع عمومی موسس در تاریخ و محل معین تشکیل و نسبت بموارد ذیل رسیدگی می نماید:
1ـ به کلیه اوراق تعهد سهام و پذیره نویسی ها رسیدگی می نمایند.
2ـ اطمینان پیدا می کند که اقلاً سی و پنج دصد تعهدات پذیره نویسان پرداخت شده. در صورتی که اساسنامه با اعلامیه پذیره نویسی بیش از سی و پنج درصد را تعیین نموده باشد، ان مبلغ باید پرداخت شده باشد.
3ـ اساسنامه شرکت باید تصویب شود و اگر پیشنهادی برای تغییر اساسنامه در حدود مقررات قانون باشد باید رسیدگی گردد.
4ـ اولین مدیران شرکت و همچنین بازرس یا بازرسان شرکت را انتخاب می نماید. مسلم است که مدیران و بازرسان باید قبولی خود را کتباً اعلام دارند.
5ـ روزنامه کثیر الانتشاری را که هر گونه دعوت و اطلاعیه ای برای صاحبان سهام تا تشکیل مجمع عمومی سالیانه در آن درج خواهد شد تعیین نماید که اگهی دعوت در ان منتشر شود.(ماده 17)
( باید توجه داشت که به موجب ماده واحده مصوب 29 بهمن 1353( هر گونه دعوت و اطلاعیه برای صاحیان سهام تا تشکیل مجمع عمومی سالانه باید در دو روزنامه کثیر الانتشار منتشر شود، یکی از این دو روزنامه بوسیله مجمع عمومی موسس و روزنامه دیگر از طرف وزارت اطلاعات و جهانگردی تعیین می شود.)
پس از تصویب مجمع عمومی، شرکت تشکیل شده محسوب می شود.
دو مطلب را دراینجا باید در نظر گرفت:
1ـ استفاده از وجوه تادیه شده به نام شرکت سهامی در شرف تاسیس ممکن نیست مگر پس از به ثبت رسیدن شرکت و یا این که شش ماه از تاریخ تسلیم اظهار نامه گذشته باشد و معذلک هنوز به ثبت نرسیده باشد که در این صورت با اخذ تصدیق از مرجع ثبت شرکتها وجوه پرداختی طبق مقررات مسترد می شود.
2ـ موسسین شرکت نسبت به کلیه اعمال و اقداماتی که بمنظور تاسیس و به ثبت رسانیدن شرکت انجام می دهند مسئولیت تضامنی دارند.
ثبت شرکت سهامی عام ـ اساسنامه ای که به تصویب مجمه موسس رسیده به ضمیمه صورتجلسه مجمع و اعلامیه قبولی مدیران و بازرسان جهت ثبت شرکتها به مرجع ثبت شرکتها تسلیم خواهد شد.
هر گاه تا ششماه از تاریخ مراجعه قبلی موسسین به مرجع ثبت شرکت که طرح اساسنامه و اعلامیه پذیره نویسی را به مرجع مزبور تسلیم نموده اند، شرکت سهامی عام با تشریفاتی که ذکر شد به ثبت نرسد، با در خواست هر یک از موسسین یا پذیره نویسان، موجع ثبت شرکتها که اظهار نامه (قبلی) بآن تسلیم شده است گواهینامه ای حاکی از عدم ثبت شرکت صادر و به بانکی که تعهد سهام و تادیه وجوه در آن به عمل آمده است ارسال می دارد تا موسسین و پذیره نویسان به بانک مراجعه و تعهد نامه و وجوه پرداختی خود را مسترد دارند. در این صورت هر گونه هزینه ای که برای تاسیس شرکت پرداخت یا تعهد شده باشد به عهده موسسین خواهد بود (ماده 18) . بنابراین پذیره نویسانی که در اثر اعلامیه وجهی پرداخته اند بدون هیچ پول خود را دریافت خواهند داشت.
سهام و اوراق قرضه
1ـ سهام
الف ـ تعریف
ماده 24 (ل.ا.ق.ت ) سهم را چنین تعریف می نماید: ( سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخص میزان مشارکتی و تعهدات و منافع صاحب ان در شرکت سهامی می باشد. ورقه سهم سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی ات که صاحب آن در شرکت سهامی دارد.)
تبصره 1 ماده مذکور می گوید: ( سهم ممکن است با نام و یا بی نام باشد. ) و تبرصره 2 اضافه می نماید: ( در صورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات این قانون مزایای قائل شوند این گونه سهام، سهام ممتاز نامیده می شود.)
از ماده مذکور مفاهیم زیر استنباط می شود:
اوف ـ سهم معرف قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است. این حصه ممکن است آورده نقدی و یا اورده غیر نقدی باشد. در صورتی که آورده نقدی صاحب آن با پرداخت پول نقد، پذیره نویسی نموده است، و در دوم مقنن تشریفات پول نقد ، پذیره نویسی نموده است، و در دوم مقنن تشریفات خاصی برای آورده های غیر نقدی پیش بینی کرده و این تشریفات در مرحله اول برای حمایت از پذیره نویسان اورده های می باشد. و در مرحله دوم طلبکاران شرکت را در مورد سرمایه واقعی شرکت اطمینان می بخشد.
مجموع ارزش اسمی سهام، سرمایه شرکت را تشکیل می دهد و پس از انحلال شرکت هر سهامدار حق دارد مبلغ اسمی سهام خود را ( در صورتی که مستهلک نشده باشد) دریافت نماید در اینجا اختلاف سهم سرمایه ای با سهم انتفاعی یا موسس مشخص می گردد زیرا سهم انتفاعی جزء سرمایه شرکت نبوده و صاحب آن حق مطالبه مبلغ اسمی را پس از انحلال شرکت ندارد و فقط به دارنده اش منافعی از سود شرکت، که معمولاً کمتر از سود متعلقه به سهم سرمایه ای است، تعلق می گیرد.
دوم – سهام یک شرکت حقوق مساوی به دارندگان آن تفویض می نماید اصولاً همه سهامداران در شرکت سهامی از تساوی حقوق بر خوردارند و این حقوق شامل مشارکت ، تعهدات و منافع ساحب سهم در شرکت سهامی می باشد و برای استفاده از این حقوق دارنده سهم مکلف است مبلغ اسمی سهامی ا که پذیره نویس نموده در مهلت قانونی پرداخت نماید وبرابر ماده 34 (ل.ا.ق.ت) حتی در موقع انتقال سهم در صورتی که قسمتی از مبلغ اسمی پرداخت نشده باشد منتقل الیه و به قائم مقامی ناقل عهده دار تادیه آن خواهد بود.
از طرف دیگر تبصره 2 ماده 24 (ل.ا.ق.ت) به شرکت اختیار می دهد که بتوانند سهام ممتاز صادر نمایند.
چنین سهامی ممکن است در بدو تاسیس و یا در طول حیات شرکت ( به خصوص به هنگان افزایش سرمایه) ایجاد شود.
سهام ممتاز امتیازاتی نسبت به سهام عادی به دارندگانش اعطا مینماید.
سوم ـ سهم ممکن است با نام و یا بی نام باشد(تبصره 1 ماده 24، ل.ا.ق.ت.) شرکت می تواند سرمایه خود را به سهم با نام ، یا بی نام و یا به هر دو نوع (تعدادی با نام و تعداد دیگر بی نام) تقسیم نماید.
سهم با نام سهمی است که به شخص معینی تعلق داشته و به موجب آن شخص مزبور دارای حقوق و تعهداتی می شود. حقوق وابسته به سهام عبارتند از: حق حضور در مجامع عمومی شرکت، حق رای، حق استفاده از سود سالیانه و ذخائر قابل تقسیم، حق اولویت در نقل و انتقال سهام، حق اقامه دعوی علیه شرکت تحت شرایطی و بالاخره حق استفاده از دارائی شرکت پس از ختم تصفیه شرکت و غیره. اما در سهم بی نام، نام صاحب سهم در روی آن درج نمی شود ولی متصرف ورقه سهم بی نام مالک حقوق وابسته به آن می باشد.
در هر حال به طوری که گفته شد سهم مال منقولی است که به اعتبار آن نمی توان سهامدار را مالک مشاع در اجرای دارائی شرکت دانست و نیز نمی توان ادعا نمود چون در تراز نامه تنظیمی شخص حقوقی، شرکت بدهکار سرمایه می شود سهامدار طلبکار محسوب می گردد بلکه میتوان گفت که سهامدار دارای حقوق یا تعهداتی است که وابسته به سهم بوده، و ورقه سهام ایجاد شده وسیله شرکت معرف این حقوق و یا تعهدات می باشد.
ب ـ انواع سهام
اول ـ سهم با نام:
سهمی است که دال بر مالکیت شخص معینی بوده، نام و مشخصات صاحب سهم درورقه سهم و در دفتر ثبت سهام شرکت درج می گردد و در موارد زیر صدور سهام با نام الزامی است:
ـ مادام که تمام مبلغ اسمی هر سهم پرداخت نشده باشد صدور ورقه سهم بی نام یا گواهی نامه موقت بی نام ممنوع است به تعهد کننده این قبیل سهام گواهینامه موقف با نام داده می شود .(ماده 30، ل.ا.ق.ت.)
ـ سهامی که مدیران شرکت برای تضمین خسارات احتمالی در صندوق شرکت به عنوان وثیقه می سپارند باید سهام با نام بوده و تا خاتمه مفاصا حساب دوره تصدی مدیران غیر قابل انتقال باشد.(ماده 114،ل.ا.ق.ت.)
ـ سهام محجورین و صغار به منظور حمایت از حقوق آن اصولاً باید به نام صادر گردد.
به دستور ماده 40 (ل.ا.ق.ت.) (انتقال سهام با نام باید در دفتر ثبت سهام به ثبت برسد و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضاء کند…)
ملاحظه می شود که سهام با نام و هر گونه نقل و انتقال آنها باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد والاّ فاقد اعتبار قانونی برای شرکت و اشخاص ثالث خواهد بود.
قسمت دوم ماده مزبور می گوید: ( در موردی که تمامی مبلغ اسمی سهم پرداخت نشده است نشانی کامل نتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید و به امضای انتقال گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او رسیده، و از نظر اجرای تعهدات ناشی از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود.
هر گونه تغییر اقامتگاه نیز باید به همان ترتیب به ثبت رشیده و امضاء شود. هر انتقالی که بدون رعایت شرایط فوق به عمل آید از نظرشرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است.)
بدین ترتیب قانونگذار منتقل الیه را به قائم مقامی ناقل عهده دار تادیه قسمتی از مبلغ اسمی یهم با نام که پرداخت نشده نموده، و هر گونه نقل و انتقال را بدون رعایت شرایط مندرج در ماه فوق الذکر باطل اعلام می دارد. حق تمتع و حق امضای سهم با نام فقط متعلق به صاحب سهم یا وکیل ئ یا نماینده قانونی او می باشد. و اشخاص اخیر الذکر می توانند در مجامع عمومی شرکت حاضر و رای خود را در مورد دستور جلسه اعلام و نیز از سود سالیانه شرکت به نسبت حصه خود دریافت نمایند.
در مورد سهولت در دریافت سود سالیانه، شرکت سهامی می تواند کوپنهای بی نام به ضمیمه سهام با نام ایجاد نماید تا کسی با ارائه کوپن مربوط منافع متعلقه را دریافت کند.
دوم ـ سهم بی نام:
نام دارنده در آن درج نمی شود برابر ماده 39 (ل.ا.ق.ت.) به صورت سند در وجه حامل تنیم و دارنده آن مالک شناخته می شود مگر انکه خلاف آن ثابت گردد. سهم بی نام به سهولت قابل نقل و انتقال بوده و انتقال مالکیت با قبض و اقباض تحقق می یابد.
ماده 320 قنون تجارب مصوب 1311 درباره اسناد در وجه حامل می گوید: ( دارنده هر سند در وجه حامل مالک و برای مطالعه وجه آن محق محسوب می شود مگر در صورت ثبوت خلاف. معذلک اگر مقالات صلاحیتدار قضائی یا پلیس تادیه وجه آن سند را منع کند تادیه وجه به حامل، مدیون را نسبت به شخص ثالثی که ممکن است سند متعلق به او باشد، بری نخواهد کرد.)
ملاحظه می شود که دارنده یا متصرف سند در وجه حامل ، مالک آن محسوب می شود ، و حق دارد وجه سند مزبور را مطالبه نماید. بدین ترتیب تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت می باشد، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.(ماده 35 ق.م.)
بدیهی است تصرف سهم بی نام همانند تصرف در مال منقول است و دعاوی ناشی از آن برابر ماده 22 (آ.د.م.) به دادگاه محلی رجوع می شود که عقد یا قرار داد در آنجا واثع شده و یا تعهد باید در آنجا انجام شود. ضمناً شرکت کسی را صاحب سهم می داند که سهم بی نام را ارائه دهد و سهامدار مزبور حق دارد از حقوق وابسته به سهم بی نام منتفع گردد.
اما چنانچه از طرف مقامات قضائی به علت صدور حکم یا قراری عدم پرداخت وجه سهم بی نام، صادر گردد، و یا تادیه وجه آن را منع کند دارنده سهم بی نام اگر وجه آنرا من غیر حق وصول نماید، چنین عملی به حقوق اشخاص ثالث لطمه وارد نمی سازد. به عبارت دیگر مدیون به شخص ثالث، مکلف است دین خود را به او پرداخت نماید و حق ندارد به برائت ذمه خود به علت وصول وجه سهم بی نام توسط حاملی که ذیحق بوده استناد نماید.
سهولت نقل و انتقال سهام بی نام موجبات رونق مبادلات اوراق بهادار در بازار بورس گردیده، و اشخاص برای سرمایه گذاری در موسسات و کارخانجات و کارگاههای تجارتی مختلف مبادرت به خرید و یا فروش اوراق بهادار موصوف می نماید. نکته قابل توجه این است که سرقت و یا مفقود شدن سهام بی نام و همچنین خیانت در امانت امین و وکیل نسبت به سهام موصوف که به آنها سپرده شده، خطر بزرگی برای صاحب آن محسوب می شود، زیرا بی نام بودن سهم مانع از این می شود که دارنده اصلی آن شناخته شود، و سارق و یا یابنده می تواند به آسانی سهم مزبور را در بازار بورس و یا خارج از آن به اشخاص دیگری که حسن نیت دارند بفروشد، و خریدار نیز حق دارد به تصرف خود به عنوان مالکیت استناد نماید.
سوم ـ سهم ممتاز
ممکن است این سوال طرح شود که: آیا شرکت می تواند رعایت تساوی مبلغ اسمی سهام را بر هم زده و حقوق متفاوت در بعضی از سهام ایجاد کند؟ تساوی حقوق سهامداران یکی از اصول اساسی شرکتهای سهامی است ولی در مورد ضرورت ایجاب می کند که شرکت سهامی مبادرت به صدور سهام ممتاز بنماید. یکی در موقعی است که شرکت یا مشکلات مالی مواجه می باشد و اگر نتواند به آسانی به منافع مالی دسترسی پیدا نماید، ناچار خواهد بود امتیازات بیشتری به سهامداران جدید قائل شود. دومین مورد به هنگام افزایش سرمایه شرکت است که شرکت از ذخایر مالی خود برای این منظور استفاده می نماید. و در این صرت بایستی حقوق بیشتری به سهامداران سابق شرکت در نظر گرفته شود، زیرا این سهامدان خطرات اولیه مربوط به سرمایه شرکت را تقبل نموده اند، و حال که شرکت موفق و سود آور بوده، حق دارند امتیازاتی نسبت به سهامداران جدید شرکت داشته باشند.
سهام ممتاز ممکن است در بدو تاسیس شرکت وسیله موسسین ایجاد شود، ولی غالباً سهام ورد بحث به هنگام افزایش سرمایه شرکت سهامی صادر می گردد.
این امتیازات در عمل ممکن است متفاوت و به شرح زیر باشد:
ـ برداشت نفع ثابت از سود قابل تقسیم شرکت (مثلاً به نسبت 10 درصد مبلغ اسمی سهام ممتاز) و تقسیم بقیه سود مزبور بین سهامداران عادی شرکت و یا بین سهامداران عادی و ممتاز.
ـ اولویت نسبت به صاحبان سهام عادی در برداشت ارزش اسمی سهام ممتاز به هنگام انحلال و تصفیه و تقسیم دارائی شرکت.
ـ پرداخت ما به التفاوت سود پیش بینی شده برای سهام ممتاز از منافع سالهای آتی شرکت، در صورتی که سود سال مالی شرکت تکافوی پرداخت سود متعلقه به سهام ممتاز را ننماید.
ـ پرداخت مطالبات معوقه صاحبان سهام ممتاز از دارائی شرکت به هنگان انحلال و تصفیه.
ـ اولویت استفاده از ذخایر شرکت به هنگام تبدیل ذخایر شرکت به سرمایه، بدین ترتیب که سهام صادره از ذخایر مذکور متعلق به صاحبان سهام ممتاز باشد.
ـ اولویت صاحبان سهام ممتاز به هنگام استهلاک سهام شرکت.
(مثلاً اگر صاحب سهم ممتازی ،سرمایه خود را مسترد دارد حق داشته باشد به عوص سهام مزبور، سهام انتفاعی دریافت و از مزایای آن استفاده نماید.)
ـ امتیاز در تقلیل سرمایه به نحوی که ارزش اسمی سهام ممتاز کمتر از سهام عادی تقلیل پیدا نماید.
مقنن در تبصره 2 ماده 24 (ل.ا.ق.ت.) صدور سهام ممتاز را مشروط به رعایت کلیه مقررات مندرج در لایحه اصلاحی قسمتی از قانون تجارب نموده است، بدین ترتیب اساسنامه شرکت و یا مجمع عمومی فوق العاده نمی تواند هر امتیازی را که بخواهد به هسام ممتاز تخصیص دهد.
چهارم ـ سهم موسس یا انتفاعی
سهم موسس یا انتفاعی سهمی است که دارنده آن بدون داشتن حقّی به سرمایه شرکت از منافع شرکت به نسبت سهم خود بهره مند گردد. معمولاً این گونه سهام را موسسین بابت اطلاعات علمی و فنی و تجارتی که به شرکت می اورند به خود تخصیص می دهند.
در بند 7 ماده 9 (ل.ا.ق.ت.) به مزایای موسسین اشاره شد، ولی نوع مزایا و نحوه استفاده از آن را مقنن مشخص ننموده است.
به نظرمی رسد اساسنامه شرکت بایستی حقوق صاحبان سهام موسس یا انتفاعی را از قبیل حق حضور در مجامع، حق دای، حق اولویت در پذیره نویسی سهام به مناسبت افزایش سرمایه شرکت و حق کسب اطلاع از ترازنامه و حساب سود و زیان و گزارش عملیات مدیران و گزارش بازرسان و غیره تصریح نماید، ولی انچه مسلم است به لحاظ اینکه صاحبان سهام انتفاعی حقی به سرمایه شرکت ندارند نباید از سود مساوی با سایر سهامداران منتفع گردند، و معمولاً از سود قابل تقسیم شرکت قبلاً بهره ثابت سهام را به سایر سهامداران اختصاص داده داده و مابقی سود مذکور را بین صاحبان سهام سرمایه و سهام انتفاعی به طرو یکسان تقسیم مینمایند.
ضمناً شرکت سهامی می تواند در طول حیات خود بدون تقلیل سرمایه با توجه به نوع فعالیتی که دارد از محل ذخایر اختیاری شرکت، نسبت به استهلاک سهام سهامداران اقدام و به عوض انها، سهام انتفاعی ایجاد نماید. و همچنین در کاهش سرمایه به منظور جلوگیری از تضرر سهامداران کوچک خود به آنان یک یا چند سهم انتفاعی اعطا نماید.
وضع حقوقی سهامداران موسس و یا انتفاعی مورد بحث و گفتگو می باشد و این سئوال سرح شده که: آیا اشخاص مذکور طلبکاران ساده شرکت بوده و یا سهامدار به معنای واقعی می باشند؟
گفته شده نظر به اینکه سهامداران مزبور مالک سرمایه نمی باشند لذا نمی توانند سهامداران شرکت محسوب شوند ، ولی در منافع شرکت حقوقی دارند که از آن مانند طلبکاری با توجه به شرایط مندرج در اساسنامه منتفع می گردند. و استفاده صاحبان سهام مذکور از سود شرکت بستگی به موفقیت و سودآوری شرکت دارد. بدین ترتیب اشخاص مزبور که طلبکار مادام العمر شرکت سهامی محسوب می شوند و اختیاراتی که به انان به طور استثنائی اعطا شده خارج از قواعد عام می باشد.
ج ـ شکل سهام
اوراق سهام باید متحد الشکل و چاپی دارای شماره ردیف بوده و از دفترچه ای که دارای ته سوش است جدا می گردد. سهام مزبور باید به امضای دو نفر از دارندگان امضای مجاز شرکت برسد.
ورقه سهم باید مشتمل بر نکات زیر باشد،(ماده 26،ل.ا.ق.ت.) :
1ـ نام شرکت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شرکتها.
2ـ مبلغ سرمایه ثبت شده و مقدار پرداخت شده آن.
3ـ تعیین نوع سهم.
4ـ مبلغ اسمی سهم و مقدار پرداخت شده آن به حروف و به اعداد.
5ـ تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است.
به طوری که قبلاً اشاره شد شرکت مخیر است سهام با نام و یا بی نام صادر نماید، ولی در بعضی از کشورها ماند ایتالیا، انگلستان و اتازونی سهام الزاماً باید به صورت سهام با نام باشد.
د ـ مطالبه مبلغ اسمی سهام
بهای تعهد شده سهام هر شرکت سهامی باید طرف مدت مقرر در اساسنامه از کلیه صاحبان سهام و بدون تبعیض مطالبه شود. حداکثر مهلت پرداخت مبلغ تعهد شده سهام نمی تواند از پنج سال تجاوز نماید. (بند 7 ماده 8 ل.ا.ق.ت.) مطالبه تمام یا قسمتی از مبلغ پرداخت نشده سهام باید از طریق درج آگهی در روزنامه کثیر الانتشاری که آگهیهای مربوط به شرکت در آن منتشر می شود به عمل آید. چنانچه صاحب سهمی بقیه بهای تعهد شده را در مهلت مقرر در اساسنامه پرداخت ننماید به مبلغ پرداخت نشده خسارت دیر کرد به نرخ رسمی بهره به علاوه چهار درصد در سال تعلق خواهد گرفت. پس از اخطار از طرف شرکت به صاحب سهم و گذشتن یک ماه اگر مبلغ مورد مطالبه و خسارت دیر کرد آن تماماً پرداخت نشود شرکت این گونه سهام را در صورتی که در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده باشد از طریق بورس ، و گرنه از طریق مزایده به فروش خواهد رسانید، و از حاصل فروش بدواً کله هزینه های مترتبه برداشت شده، و در صورتی که خالص حاصل فروش از بدهی صاحب سهم (بابت اصل و هزینه ها و خسارت دیر کرد) بیشتر باشد، مازاد به وی پرداخت می گردد.(ماده 35،ل.ا.ق.ت.)
اگهی سهامی که طبق ماده 35 مذکور با مزایده به فروش می رسد باید با قید مشخصات سهام مورد مزایده یک نوبت در روزنامه کثیر الانتشاری که آگهیهای مربوط به شرکت در آن نشر می گردد منتشر و یک نسخه از آگهی وسیله پست سفارشی برای صاحب سهم ارسال می شود. هر گاه قبل از تاریخی که برای فروش معین شده است کلیه بدهیهای مربوط به سهام اعم ار اصل ـ خسارات ـ هزینه ها به شرکت پرداخت شود، شرکت از فروش سهام خودداری خواهد کرد؛ و در صورت فروش سهام، نام صاحب سهم سابق، از دفاتر شرکت حذف و اوراق سهام یا گواهینامه موقت سهام با قید کلمه المثنی به نام خریدار صادر و اوراق سهام یا گواهینامه موقت سهام قبلی ابطال می شود و مراتب برای اطلاع عموم در روزنامه کثیرالانتشاری که اگهی های شرکت در آن منتشر می گردد، اگهی می شود.(ماده 36 ، ل.ا.ق.ت.)
دارندگان سهامی که با وجود مطالبه هیئت مدیره بقیه تعهد خود را بابت سهام پرداخت ننموده اند، حق حضور و رای در مجامع عمومی صاحبان سهام شرکت را نخواهند داشت و در احتساب حد نصاب تشکیل مجامع عمومی تعداد این گونه سهام از کل تعداد سهام شرکت کسر خواهد شد. به علاوه حق دریافت سود قابل تقسیم و حق رجحان در خرید سهام جدید شرکت و همچنین حق دریافت اندوخته های قابل تقسیم نسبت به این گونه سهام تا زمانی که بقیه تعهد خود را بابت سهام انجام نداده اند معلق خواهد ماند. هر گاه دارندگان این قبیل سهام قبل از فروش سهام بدهی خود را بابت اصل و مجامع عمومی را داشته و می توانند حقوق مالی وابسته به سهام خود را در صورتی که مشمول مرور زمان نشده باشد، مطالبه کنند. (مواد 37 و 38، ل.ا.ق.ت.) مطالبه مبلغ تعهد شده سهام از جمله وظایف هیئت مدیره است و چنانچه هیئت مدیره در مهلت مقرر در اساسنامه مبلغ مذکور را مطالبه ننماید مکلف است مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را به منظور تقلیل سرمایه شرکت تا میان مبلغ پرداخت شده سرمایه دعوت و تشکیل دهد والاً هر ذینفع اعم از سهامدار و شخص ثالث می تواند برای تقلیل سرمایه ثبت شده تا حدود مبلغ پرداخت شده به دادگاه ذیصلاح مراجعه نماید.
ه ـ تبدیل سهام
برابر ماده 43 (ل.ا.ق.ت.) بهصاحبان سهام اختیار می دهد تا برابر مقررات اساسنامه یا بنابه تصمیم مجمع عمومی فوق العاده سهام بی نام شرکت را به سهام با نام و بالعکس تبدیل نمایند.
اول ـ تبدیل سهام بی نام به سهام با نام
برای تبدیل سهام بی نام به سهام با نام باید مراتب سه نوبت و هر یک به فاصله 5 روز در روزنامه کثیرالانتشار شرکتنشر گردد، و در مدتی که کمتر از 6 ماه از تاریخ اولین آگهی نباید به صاحبان سهام فرصت داده شود تا به منظور تبدیل سهام بی نام شرکت باطل شده محسوب، و به تعداد آنها سهام با نام صادر و از طریق بورس اوراق بهادار (در صورتی که شرکت در بورس پذیرفته شده باشد) و یا از طریق حراج به فروش می رساند. ضمناً آگهی حراج تا یک ماه پس از انقضای مدت 6 ماه مذکور فقط یک مرتبه در روزنامه کثیر الانتشار شرکت منتشر می گردد، فاصله بین آگهی و تاریخ حراج حداقل 10 روز و حداکثر یک ماه خواهد بود. چنانچه در تاریخ تعیین شده، تمام یا قسمتی از سهام با نام صادره به فروش نرسد حراج تا دو نوبت دیگر ، برابر شرایط فوق تجدید می شود. از حاصل فروش سهام با نام مذکور بدواً توسط شرکت هزینه های مترتبه مانند هزینه آگهی، حراج و یا حق الزمه کارگزار بورس کسر و مابقی در حساب بانکی که به آن بهره تعلق می گیرد سپرده می شود، و چنانچه دارنده سهم بی نام طرف مدت 10 سال به شرکت مراجعه نماید از طریق شرکت از مبلغ سپرده شده به نسبت سهم مزبور با بهره متعلقه پرداخت می گردد، و چنانچه سهم با نام فروخته نشده در شرکت موجود باشد صاحب سهم با نام می تواند به تعداد آن سهم با نام دریافت نماید. ضمناً پس از انقضاء مدت موصوف باقیمانده مبلغ سپرده شده در حساب بانکی درحکم مال بلاصاحب محسوب و باید از طرف بانک و با اطلاع دادستان شهرستان به خزانه دولت منتقل شود. (مواد 44-45-46-ل.ا.ق.ت.)
باید توجه داشت که شرکت نمیتواند کلیه سهام با نام خود را به سهام بی نام تبدیل نماید، زیرا به طوری که در بند (ب) راجع به انواع سهام بحث شد برابر ماده 114 (ل.ا.ق.ت.) سهام مدیران شرکت که برای تضمین خسارات احتمالی در صندوق شرکت به عنوان وثیقه سپرده می شود الزاماً باید سهام با نام باشد. ملاحظه می شود که ماده 114 مذکور مخصص ماده 43 (ل.ا.ق.ت) بوده و در قانونیت خود اقوی و اولی می باشد.
دوم ـ تبدیل سهام با نام به سهام بی نام
تبدیل سهام با نام به بی نام از تشریفات کمتری برخوردار است زیرا انتقال سهام با نام و یا تغییرات مربوط به آن، در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت می رسد، بنابراین حتی در صورت عدم اطلاع سهامدار با نام شرکت پس از تبدیل راساً میتواند سهام بی نام برای شخص ذینفع با توجه به تعداد سهامش صادر نماید.
به دستور ماده 47 (ل.ا.ق.ت.) برای تبدیل سهام با نام به سهام بی نام مراتب فقط یک مرتبه در روزنامه کثیر الانتشار شرکت آگهی می گردد و مهلت تبدیل سهام برای صاحبان آن نباید کمتر از دو ماه از تاریخ نشر آگهی باشد، و پس از انقضای فرصت مذکور شرکت نسبت به تبدیل سهام اقدام می نمایند.
در کلیه موارد تبدیل سهام بی نام به سهام با نام و بالعکس مراتب باید پس از انقضای مهلتهای مقرر در قانون به اداره ثبت شرکتها جهت اطلاع عمومی اعلام گردد. و ضمناً دارندگان سهام مذکور چنانچه برابر مواد قانونی مربوطه نسبت به تعویض سهام خود اقدام ننموده باشند. حق شرکت در مجامع عمومی و حق رای نخواهند داشت.
و ـ وثیقه سهام
در تعریف سهم گفته شد که سهم معرف قسمتی از سرمایه شرکت سهامی بوده و مشخص میزان مشاکرت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت مزبور می باشد، ورقه سهم مال منقولی است قابل معامله که مانند عین معینی چه به وسیله قبض و اقباض (در سهام بی نام) مورد داد و ستد و نقل و انتقال قرار می گیرد.
چنانچه سهم بی نام به رهن گذاشته شود باید سهم مزبور به قبض مرتهن یا به تصرف کسی که بین طرفین معین می گردد داده شود. (ماده 772،ق.م.) و در مورد رهن سهم با نام، مراتب در دفتر هسام شرکت ثبت می گردد والاّ از نظر شرکت و اشخاص ثاث فاقد اعتبار خواهد بود.
سهام
به طوری که قبلاً نیز یادآوری شد طبق ماده 1 لایحه اصلاحی: ( شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده …) است. بنابراین سهام که سرمایه شرکت را تشکیل می دهد یکی از مباحث اصلی و مهم شرکتهای سهامی است. ما مسائل مختلف سهم در شرکتهای سهامی را به شرح زیر مورد بررسی قرار می دهیم:
تعریف سهم
قانون تجارب در ماده 24 از سهم به شرح زیر تعریف کرده است: سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد…)
این تعریف بیشتر به اعتبار رابطه حقوقی که صاحب سهم با ان دارد انجام شده و ماهیت مستقلی برای ان در نظر گرفته نشده است.
رابطه شخص با سهم در شرکت چیست؟ آیا شخص به نسبت سهم خود مالک دارایی شرکت است یا به نسبت سهم خود از شرکت حق می برد؟ ظاهر ماده کهمی گوید( سهم مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن است) موید نظر دوم است ولی قبول این نظر به طور مطلق صحیح نیست زیرا درست است که شریک در طول مدت حیات شرکت فقط در منافع شرکت شریک است و در صورت اراده بر خروج از شرکت فقط میتواند سهم خود را بفروشد واز شرکت خارج شود ولی در صورت انحلال شرکت شریک به نسبت سهام خود مالک دارایی شرکت است و از آن سهم می برد.
مشخصات سهم
یکی از مشخصات سهم در شرکتهای سهامی (تشریفاتی) بودن سهم است. منظور از تشریفاتی بودن این است که سهم باید اولاً به صورت ورقه چاپی درآید، ثانیاً این ورقه چاپی باید دارای مندرجات خاصی باشد در غیر این صورت اعتبار ندارد. به همین دلیل شماره ترتی بوده و به امضای لااقل دو نفر که به موجب مقررات اساسنامه تعیین می شوند برسد)
وماده 26 همان قانون مقرر میدارد: ( در ورقه سهم نکات زیر باید قید شود:
1ـ نام شرکت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شرکتها.
2ـ مبلغ سرمایه ثبت شده مقدار پرداخت شده آن.
3ـ تعیین نوع سهم.
4ـ مبلغ اسمی سهم و مقدار پرداخت شده ان به حروف و به اعداد.
5ـ تعداد سهامی که هرورقه نماینده ان است.
چگونگی تحویل اوراق سهام
ورقه سهم، بر حسب نوع آن، دارای ارزش حقوقی خاصی است و برای جلوگیری از سوء استفاده دارنده آن قانون برای تحویل ورقه سهم به دارنده مقررات خاصی پیش بینی کرده است که به شرح آن می پردازیم.
به طوری که قبلاً یادآوری شد در شرکتهای سهامی تمام سرمایه باید تعهد و حداقل 35% آن نقداً پرداخت گردد، ولی در این صورت، مادام که تمام قیمت اسمی پرداخت نشده چگونه رسیدی میتوان به صاحب سهم تحویل داد؟
در هنگام پذیره نویسی
در مرحله پذیره نویسی ،طبق ماده 12 قانون تجارت، پذیره نویس به بانک مراجعه و ورقه تعهد سهام را امضا و مبلغی را که نقداً باید پرداخت شود تادیه و رسید دیافت خواهد کرد.
طبق ماده 14 قانون مزبور ( ورقه تعهد سهم در دو نسخه (با مشخصات مذکور در ماده 3)تنیم و با قید تاریخ به امضای پذیره نویس یا قائم مقام قانوین او رسیده نسخه اول نزد بانک نگهداری و نسخه دوم با قید رسیدوجه و مهر و امضای بانک به پذیره نویس تسلیم می شود.)
بنابراین به طوری که ملاحظه می شود در مرحله پذیره نویسی، به جای سهم، فقط یک نسخه از ورقه تعهد سهم با مشخصات مقرر در قانون به خریدار تسلیم می گردد که در حقیقت دو حکم و جانشین سهم است.
بعد از پذیره نویسی و قبل از صدور ورقه سهم
طبق ماده 27 لایحه اصلاحی، تا زمانی که اوراق سهام صادر نشده است، شرکت (گواهینامه موقت سهم) به دارندگان می دهد. این گواهینامه اولاً معرف تعداد، نوع و مبلغ پرداخت شده آن است ثانیاً در حکم سهم است. ضمناً طرف مهلت یکسال پس از پرداخت تمامی مبلغ اسمی سهم باید ورقه سهم صادر و پس از استرداد گواهینامه موقت به او تسلیم گردد.
طبق ماده 30 قانون تجارت(مادام که تمامی مبلغ اسمی هر سهم پرداخت نشده صدور ورقه سهم بینام یا گواهینامه موقت بی نام ممنوع است به تعهد کننده این گونه سهام گواهینامه موقت با نام داده خواهد شد که نقل و انتقال آن تابع مقررات مربوط به نقل و انتقال سهام با نام است.)
بنابراین در این مرحله به تعهد کننده ای که هنوز تمام مبلغ اسمی سهم خود را نپرداخته یک گواهینامه با نام داده می شود هر چند او خواستار سهم بی نام باشد.
بعد از پرداخت تمام مبلغ اسمی سهم
فقط پس از تشکیل و ثبت شرکت و پرداخت تمام مبلغ اسمی سهم است که اوراق سهام با تشریفاتی که در قانون پیش بینی ده است( موضوع ماده 25 و26 در مورد مشخصات سهم) صادر و به صاحبان تحویل می گردد.
پرداخت قیمت اسمی سهم
با توجه به اینکه در شرکتهای سهامی قسمتی از مبلغ سهم نقداً پرداخت و بقیع تعهد می گردد، بنابراین یکی از مسائلی که صریحاً باید تکلیف ان در هر شرکتی تعیین گردد، مشخص کردن مبلغ نقدی و مبلغ تعهد شده و مهلتی پرداخت مبلغ شده است. به همین دلل بند 7 ماده 8 در مورد طرح اساسنامه و بند 8 ماده 9 در مورد طرح اعلامیه پذیره نویسی اختصاص به این امر داده شده است. مسائل زیر در مورد پرداخت مبلغ تعهد شده به شرح زیرمورد بررسی قرار می گیرد.
مبلغ تعهد شده
تعیین مبلغی که نقداً باید پرداخت و مبلغی که باید تعهد شود به وسیله شرکت تعیین می گردد ولی مبلغ پرداخت نقدی در هیچ صورتی از 35% کل قیمت سهم نباید کمتر باشد. ولی شرکت میتواند مبلغ نقدی را از 35% بیشتر تعیین کند. مثلاً 40% یا 50% و بیشتر و حتی می تواند تمام مبلغ سهم را نقداً مطالبه کند. در هر حال این موضوع باید در طرح اساسنامه و اعلامیه پذیره نویسی که از طرف موسسین به اداره ثبت شرکتها داده می شود صریحاً روشن باشد.
مهلت پرداخت مبلغ تعهد شده
مهلت پرداخت تعهد شدهدراساسنامه باید تعیین گردد و در هر حال طبق بند 7 ماده 8 قانون تجارت از پنجسال نباید بیشتر باشد. بنابراین مبلغ تعهد شده حداکثر طرف مهلت پنجسال باید مطالبه گردد.
نحوه مطالبه
طبق ماده 35 قانون تجارت، در هر موقع که شرکت بخواهد تمام یا قسمتی از مبلغ پرداخت نشده سهام را مطالبه کند باید مراتب را در روزنامه کثیر الانتشار مربوط به آگهی های شرکت برای اطلاع صاحبان سهام آگهی کرده و مهلت معقول و متناسبی به انها بدهد. لازم به توضیح است که مطالبه مبلغ تعهد شده طبیعتاً بعد از انقضای مهلتی است که طبق اساسنامه میتوان بقیه قسمت سهم را مطالبه کرد. بعد از انقضای مهلت مزبور است که باید برای پرداخت یک مهلت (معقول و متناسب ) داد زیرا در هر حال برای تهیه آن شاید صاحب سهم نیاز به وقت داشته باشد.
در صورتی که ساحب سهم در مهلت مقرر مبلغ تعهد شده را پرداخت ورقه سهم طبق مقررات صادر و به او تسلیم می گردد اما در صورتی که صاحب سهم طرف مهلت مقرر مبلغ تادیه نشده را نپرداخت مشمول ضمانت اجراییهای زیر خواهد شد:
اولاً مشمول خسارت تاخیر تادیه به نرخ رسمی (صدی دوازده در سال) به علاوه چهار درصد خواهد شد(این قسمت ماده ظاهراً ضمانت اجرایی ندارد زیرا دریافت خسارت تاخیر تادیه ،جز در مورد وام دریافتی از بانکها، در حکم ریا و ممنوع است.)
ثانیاً: در صورتی که پس از اخطار از طرف شرکت و انقضای مهلت یکماه صاحب سهم بدهی خود را نپرداخت شرکت این گونه هسام را یا از طریق بورس اوراق بهادار (در صورتی که در بورس پذیرفته شده باشد) و در غیر این صورت از طریق حراج به فروش رسانیده و حاصل فروش، پس از وضع هزینه های مربوط به فروش، به صاحب سهم پرداخت می گردد.
در این صورت نام صاحب سهم سابق از دفاتر شرکت حذف و اوراق سهام یا گواهینامه موقت سهام با قید کلمه المثنی بهنام خریدار صادر و سهام یا گواهینامه موقت قبلی ابطال می گردد و مراتب برای اطلاع عموم آگهی می گردد.
ثالثاً: طبق ماده 37 دارندگان سهامی که مبلغ مورد تعهد خود را نپرداخته اند حق حضور و رای درمجامع عمومی نداشته و حق دریافت سود قابل تقسیم و حق رجحان در خرید سهام جدید شرکت و همچنین حق دریافت اندوخته قابل تقسیم نسبت به این گونه سهام معلق خواهد ماند مگر اینکه طبق ماده 38 قبل از فروش سهام بدهی خود را به شرکت بپردازند.
فهرست مطالب
شرکت سهامی عام 1
سهام و اوراق قرضه 9
1ـ سهام 9
الف ـ تعریف 9
ب ـ انواع سهام 12
اول ـ سهم با نام: 12
دوم ـ سهم بی نام: 14
سوم ـ سهم ممتاز 16
چهارم ـ سهم موسس یا انتفاعی 18
ج ـ شکل سهام 20
د ـ مطالبه مبلغ اسمی سهام 20
ه ـ تبدیل سهام 23
اول ـ تبدیل سهام بی نام به سهام با نام 23
دوم ـ تبدیل سهام با نام به سهام بی نام 25
و ـ وثیقه سهام 25
سهام 26
تعریف سهم 26
مشخصات سهم 27
چگونگی تحویل اوراق سهام 28
در هنگام پذیره نویسی 28
بعد از پذیره نویسی و قبل از صدور ورقه سهم 29
بعد از پرداخت تمام مبلغ اسمی سهم 30
پرداخت قیمت اسمی سهم 30
مبلغ تعهد شده 31
مهلت پرداخت مبلغ تعهد شده 31
نحوه مطالبه 31