مشکلات روش های فعال تدریس دوره ابتدایی

فصل اول
مقدمه:
در روند تعلیم و تربیت روش های فعا ل تدریس به منزله ابراز های کار معلمان تلقی می گردند و هر اندازه که با روش های متفاوت آشنا باشیم ابرازهای متعددی را در اختیار خواهیم داشت توسط این ابزاهاست که می توان محتوا و مواد دلخواه را با توجه به عامل زمان و مکان در اختیار دانش آموزان قرار داد.
روش های معال تدریس جزو مهارت های حرفه ای معلمان محسوب می شود و هنر معلم در کیفیت انتخاب و اجرای آنهاست.از آنجا که اطلاعات و توانایی های افراد متفاوت است نحوه ی یادگیری و چگونگی آموزش آنها نیز متفاوت است به این سبب معلمان باید به روش های گوناگون تدریس مجهز باشند تا بتوانند بر اساس توانایی فرا گیران خود تدرسی مطلوبی را ارائه دهند .
امروزه روش های فعال تدریسی که بتوانند فعالیت های دانش آموزان را تقویت و یادگیری را به یک جریان دو سویه تبدیل کند از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد ولی متاسفانه امروزه اغلب فرایندها ی آموزشی آثار و اهداف مورد نظر یادگیری را به دست نمی آورند و کلاس محل تکثیر دانش و اطلاعات می شود و معلم می کوشد کلیه مفاهیم را در ذهن دانش اموزان انبار کند و خلاقیت نوآوری و رشد استعداد های آنان را نادیده بگیرد که چنین یادگیری نیز پایدار نخواهد بود.

کلیات :
با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق مشکلات روش های فعال تدریس دوره ابتدایی مدرسه مهدیه کرمان بررسی شد.به عبارت دیگر مشکلات مربوط به برنامه ریز و مشکلات مربوط به کلاس درس به عنوان متغیر مورد بررسی قرار گرفت.در این پژوهش از روش نمونه برداری تصادفی ساده استفاده شد.
جامعه آماری را کلیه معلمان دوره ابتدایی مدرسه مهدیه کرمان در پایه های مختلف در سال تحصیلی 87-86 تشکیل می دهند .
جهت بررسی مشکلات مربوطه به کارگیری روش های فعال تدریس از پسشنامه محقق ساخته استفاده شد.داده های به دست آمده به وسیله شاخص های اماری (فراوانی؟ درصد فراوانی ؟ جداول و نمودار )مورد تحلیل قرار گرفت .
نتایج نشان می دهد عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش های آموزش فعال :مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مسائل مربوط به انتخاب اهداف اموزشی مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان ویژگی های گروه های سنی دانش اموزان سطوح مختلف مهارت دانش آموزان و حجم زیاد کتب درسی با بیشترین فراوانی مربوط به گزینه های "خیلی زیاد"و "زیاد" موجب عدم به کار گیری روش های فعال تدریس شده است.
مشکلاتی مانند کمبود وقت و مسائل مربوط به تعامل دانش اموزان با یکدیگر و استفاده از طرح های آموزشی از جمله مسائلی هستند که مانع از به کار گیری مناسب روش های فعال تدریس شده اند.
با توجه به موضوع تحقیق و اهداف در نظر گفته شده برای ان روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می باشد .جامعه اماری شامل معلمان کلاس های پایه های مختلف و دبستان و مدیر مدرسه می باشد به عبارتی تعداد 20معلم حجم جامعه ی اماری را تشکیل می دهند .
دراین پژوهش روش جمع آوری داده ها به صورت نونه برداری تصادفی می باشد.از پرسش نامه ی محقق ساخته استفاده شده است.
به عبارت دیگر برای دستیابی به مشکلاتی که معلمان جهت استفاده از روش های فعال تدریس دارند(مشکلات یاد دهنده ?مشکلات مربوط به یادگیرنده )از پرسش نامه ی محقق ساخته استفاده شد.
جهت بررسی مشکلات مربوط به یاددهنده در استفاده از روش های فعال پرسش نامه بین معلمان جامعه آماری توزیع گردد.پرسش نامه از نوع بی نام و سولات آن از نوع بسته پاسخ می باشد که شامل 4 طیف ?خیلی زیاد ?زیاد ?کم و خیلی کم می باشد.
پرسش نامه شامل 10 سوال مربوط به مشکلات به یادگیری روش های فعال تدریس از نظر عدم آشنایی دانش محتوا انتخاب اهداف آموزشی ?ارزیابی یادگیری ?طراحی آموزشی ?تعمل دانش اموزان با یکدیگر ویژگی های منفی و سطوح مختلف مهارت دانش اموزان بیان گردید.
الگوی عمومی تدریس
الگوی تدریس چیست؟
الگو معمولا" به نمونه ی کوچکی از یک شی و یا به مجموعه ای از اشیای بیشمار گفته می شود که ویژگی های اصلی و مهم آن شی و بزرگ و یا اشیا داشته باشد.الگوی تدریس چهار چوب ویژه ای است که عناصر مهم تدریس در درون ان قابل مطالعه است.انتخاب یک الگوی تدریس بستگی به نوع آگاهی معلم از فلسفه و نگرش های تعلیم وتربیت خواهد داشت.تدریس یک فرایند است و فعالیتی است که در داخل یک الگو صورت می گیرد الگوهای تدریس متعددی توسط صاحب نظران معرفی شده اند که مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد.
الگوی عمومی تدریس (generd teadhing)
این الگو توسط رابرت گلیندر در سال 1961 مطرح شد که در سال 1971 توسط "راجرز"و"رابینسون" ربط داده شد.
فرایند تدریس به 5 مرحله تقسیم خواهد شد:
1-تعیین هدفهای تدریس و هدفهای رفتاری :
معلم باید هدفهای تدریس خود را به صورتی عینی و قابل اندازه گیری تعریف و مشخص کند.
2-تعیین فتار ورودی وارزیابی تشخیصی:
اصطلاح رفتار ورودی در اینجا منعکس کننده کلیه یادگیریهای گذشته فراگیران ?توانایی های عقلی وضع انگیزشی و برخی اجتماعی و اقتصادی موثر در یادگیری و میزان رشد آنان است.
3-تعیین شیوه ها و وسائل تدریس:
در این مرحله معلم با اگاهی از شرایط و موقعیت آموزشی یکی از روشها مانند روش سخنرانی ?آموزشی آموزش انفرادی و… را انتخاب کند و وسائل تدریسی را نیز توجه به مفاهیم شرایط و ویژگی های فراگیران برگزیند.
4- سازماندهی شرایط و موقعیت های آموزشی :
معلم باید قادر باشد که با ابتکار و خلاقیت حداکثر استفاده از امکانات موجود در امر تدریس و تحقیق اهداف اموزشی را ببرد.
5-ارزشیابی و سنجش و عملکرد:
معلم در این مرحله علاوه بر ارزشیابی های معمولی می تواند عملکرد بشاگردان را موقعیت های متعدد مانند انجام دادن پروژه شرکت در فعالیت های آموزشی و… را ارزیابی کند و در صورت عدم موفقیت با توجه به نتایج ارزشیابی به ترمیم و اصلاح مراحل قبلی الگو اقدام کند.
انتخاب روش تدریس
از مراحل مهم طراحی آموزشی انتخاب روش تدریس است معلم بعد از انتخاب محتوی و قبل از تعیین وسیله باید خط مشی و روش مناسب تدریس خود را نتخاب کند .
به مجوعه تدابیر منطقی که برای رسیدن به هدف با توجه به شرایط و امکانات اتخاذ شود تدریس گویند.
انواع روش های تدریس
روش نمایشی (نمایش عملی )روش آزمایشی (آزمایشگاهی )
این روش بر مشاهده و دیدن استوار است افراد مهارت های خاصی را از طریق دی دن فرا می گیرند.به عنوان مثال معلم در کلاس دروس تصمیم دارد کار کردن با یک وسیله را به یک دانش آموز یباد دهد که از طریق این روش می تواند عمل کند .مهمترین حسن این روش ?به کار گیری اشیای حقیقی و واقعی در آموزش است و بیشتر برای درسهایی که جنبه ی عملی دارند کاربرد دارد.
مراحل اجرای روش نمایشی
1-مرحله آمادگی :
معلم باید هدف را از تدریس مشخص کند و امکانات لازم را از قبل فراهم نماید و از سالم بودن آن ابراز اطمینان حاصل کند.
2-مرحله توضیح:
معلم قبل از تدریس باید اهداف تعیین شده را برای شاگردان به وضوح بیان کند نحوه و علت انجام دادن عمل را توضیح دهد و سوالاتی را که انتظار داردشاگردان در پایان تدریس پاسخ دهند را مطرح کند که باعث جلب توجه شاگردان شود .
3-مرحله نمایشی:
معلم باید روش صحیح کار و مراحل آن را به نمایش بگذارد و به عنوان مثال فرایند کار یک موتور دیزل را به دانش اموزان توضیح دهد.
4-مرحله آموزش و سنجش :
بعد از اجرای مراحل بالا معلم باید از دانش اموزان باز خورد دریافت کند تا متوجه شود که دانش آموزان دوموضوع را فهمیده اند یا نه (مهارت لازم را کسب کرده اند یا نه؟)
و در صورت بروز مشکل معلم نقایص را برطرف نماید که با پرسش های کتبی یا شفاهی می تواند به این موضوع دست یابد.
روش سخنرانی :
این روش که سابقه ای طولانی در نظام های آموزشی دارد با ارائه مفاهیم به طور شفاهی از طرف معلم و یادگیری آنها از طریق گوش کردن و یادداشت برداشتن از طرف شاگرد می پردازد.
در این روش یک نوع یادگیری و رابطه ذهنی بین معلم و شاگرد ایجاد می شود.
مراحل اجرای روش سخنرانی (مرحله اول :آمادگی برای سخنرانی ):
-آمادگی از نظر تجهیزات (آیا در سخنرانی از وسائل آموزشی استفاده می شود ؟)
-آمادگی عاطفی(ایا من با آسودگی سخنرانی می کنم ؟)
-آمادگی از نظر زمان (آیا زمان کافی برای آماده شده وجود دارد؟)
مرحله دوم مقدمه سخنرانی
1-ایجاد رابطه بین معلم وشاگرد (معلم در ابتدای صحبت با دانش آموزان گپی بزند.لطیفه تعریف کند و…)
2- جلب توجه شاگردانکبا فعالیت هایی همچون طرح سوال ?بحث و گفتگو ? استفاده از وسایل بصری می توان به دست پیدا کرد.در جلب توجه شاکرد ?روایت نکات زیر می تواند بسیار مفید باشد:
الف-شناخت علایق و خواسته های شاگردان (توجه به عواملی همچون سن؟جنس ؟وضع اجتماعی؟وضع اجتماعی ؟اقتصادی و…)
ب- ایجاد انگیزش (در فرایند تدریس بهتر است به شاگرد گفته شود موضوع مشکل ولی قابل فهم وصل می باشد).
ج-بیان صریح هدفها و نکات مهم سخنرانی
د- استفاده از پیش سازمان دهنده:ارائه پیش سازمان دهنده باعث دسته بندی اطلاعات ?حفظ کردن آنها میشود.
ه – پیش آزمون و فعال کردن آگاهی و اطلاعات شاگردان:آزوبل می گوید:" یاد گرفته های قبلی فراگیران مهمترین عامل در یادگیری آنهاست"
مرحله دوم -متن و محتوای سخنرانی
1-مانع بودن محتوی :متن سخنرانی باید تمام اهداف آموزشی را در بر داشته باشد .شاگردانی که سخنرانی معلمانشان جامعیت بیشتری داشته باشد بهتر یاد می گیرند.
2- سازماندهی منطقی محتوی : اسکنیر معتقد است وقتی مواد آموزشی خوب سازماندهی شوند یادگیری آسانتر می شود زیرا سازماندهی قسمت درک مفاهیم را افزایش می دهد.
3- استقرار توجه شاگردان در طول ارائه محتوی
الف- تغییر دادن محرک:تنوع در بکارگیری محرکها سبب بالا رفتن انگیزه ی یادگیری خواهد شد.بین تنوع در حرکات و حالات چهره معلم و پیشرفت تحصیلی شاگردان رابطه ی مستقیم وجود دارد.تغییرات تن صدا در هنگام صحبت متناسب با موضوع در یادگیری تاثیرگذار است .تحقیقات نشان داده است که رابطه تغییر محرک وئ پیشرفت تحصیلی در دبستان منفی و دردبیرستان مثبت است.
ب- تغییر کانال های ارتباطی با تغییر دادن ارتباط از سمعی به بصری احتمال تغییر مناسب در الگوی رفتاری به وجود می آید .بزرگسالان نظام آموزش بصری را بر سمعی ترجیح می دهند (استفاده از اسلاید ?نمودار ?عکس و سایر رسانه های بصری ).
ج- فعالیت جسمی :یادگیری باید به صورت فعالانه انجام شود .معلمان می توانند روش تدریس خود را با امکان درگیری جسمی و فکری دانش آموزان در روند یادگیری غنی تر سازند.مثلا" با زنگ تفریح های کواته مدت در بین سخنرانی ?تکرار پاسخ شاگردان و استفاده از اسامی در مخاطب قرار دادن آنها موجب ایجاد توجه بیشتر در فرایند تدریس می شوند.
د- استفاده از طنز :کاربرد طنز در تدریس میزان توجه دانش اموزان را افزایش میدهد (البته شوخی هایی که مربوط به مطلب تدریس شود).
4-شور حرارت سخنران:تحقیقات بیان گر این نکته است که مطالبی که با ذوق و شوق از جانب معلم ارائه شود بیشتر و بهتر یاد گرفته می شوند.(آهنگ صدا?تغییر حالات چهره ?ارتباط چشمی).
و- پرسش و پاسخ در حین سخنرانی :سوال کردن از شاگردان می تواند تاثیرات مطلوب زیر را داشته باشد:
-تاکید-تمرین-خودآگاهی -توجه -استراحت کوتاه-تکرار.
مرحله چهارم-جمع بندی و نتیجه گیری
بعد از اتمام سخنرانی معلم می تواند:
الف-از شاگردان بخواهد که بعضی از نکات مهم درس را به خاطر بیاورند یا نظر خود را درباره آنها بگویند.
ب- به سوال های شاگردان پاسخ گوید.
ج- نکات مهم و اساسی درس را گوشزد و مرور کند.
در پایان یک جلسه سخنرانی ?معلم باید شاگردان وارد مسائل غیر رسمی شود تا خشکی و یکنواختی درس کاهش یابد و شاگردان در جلسات دیگر با رغبت شرکت کنند.
محاسن و محدودیت های روش سخنرانی
الف- محاسن
روش سخنرانی مختص کلاس های پرجمعیت است.روش بسیار ارزانی است این روش می تواند تا حد زیادی با برنامه معلم تطبیق یابد.با توجه به موقعیت های زمانی و مکانی و مجموعه ی تجهیزات روش سخنرانی بسیار انعطاف پذیر است.موقعیت سخنرانی ممکن است سبب تقویت اجتماعی ذوق زیبایی علاقه اعتماد به نفس و کاهش احساس تنهایی شود.
ب- محدودیت روش سخنرانی
در این روش چون معلم متکلم وحده است شاگردان چندان فعال نیستند .بیشتر از حس شنوایی استفاده می شود.قدرت تکلم شاگردان چندان تقویت نمی شوند. تفاوت های فردی در آن منظور می گردد و محدودیت روش سخنرانی بیشتر متعلق به عدم کاربرد صحیح انهاست.این روش مستلزم وجود برخی از خصوصیات شخصی مانندصدا ? روش سخنگویی ?روانی سخن ?آرامش و نظم و… است.

فصل دوم:
ادبیات تحقیق :
با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق مشکلات روش های فعال تدریس دوره ابتدایی مدرسه مهدیه کرمان بررسی شد.به عبارت دیگر مشکلات مربوط به برنامه ریز و مشکلات مربوط به کلاس درس به عنوان متغیر مورد بررسی قرار گرفت.در این پژوهش از روش نمونه برداری تصادفی ساده استفاده شد.
جامعه آماری را کلیه معلمان دوره ابتدایی مدرسه مهدیه کرمان در پایه های مختلف در سال تحصیلی 87-86 تشکیل می دهند .
جهت بررسی مشکلات مربوطه به کارگیری روش های فعال تدریس از پسشنامه محقق ساخته استفاده شد.داده های به دست آمده به وسیله شاخص های اماری (فراوانی؟ درصد فراوانی ؟ جداول و نمودار )مورد تحلیل قرار گرفت .
نتایج نشان می دهد عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش های آموزش فعال :مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مسائل مربوط به انتخاب اهداف اموزشی مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان ویژگی های گروه های سنی دانش اموزان سطوح مختلف مهارت دانش آموزان و حجم زیاد کتب درسی با بیشترین فراوانی مربوط به گزینه های "خیلی زیاد"و "زیاد" موجب عدم به کار گیری روش های فعال تدریس شده است.

فصل سوم :
کلیات:
توضیحاتی در مورد فعالیت مدرسه و زمان فعالیت آن در کلیات فصل اول اشاره شد . در ادامه نیز به روش های تدریس می پردازیم.
در روش های تدریس فعال ، یادگیری بیشتر به صورت یک فر آیند در نظر گرفته می شود . در روش های تدریس فر آیندی که به روش های فعال ، اکتشافی و ارگانیک شهرت دارند ، نقش اصلی به یاد گیرنده واگذار می شود . اوست که با کوشش جسمی ، عاطفی و عقلی خود در فرآیند یادگیری در گیر می شود . در این روش ها معلم بیشتر در نقش تسهیل کننده و ایجاد کننده فرصت های مناسب برای یادگیری ظاهر می شود .
روش های فعال تدریس جزو مهارت های حرفه ای معلمان محسوب می شود و هنر معلم در کیفیت انتخاب و اجرای آنهاست . از آنجا که اطلاعات و توانایی های افراد متفاوت است . نحوه ی یادگیری و چگونگی آموزش آنها نیز متفاوت خواهد بود . به این سبب معلمان باید به روش های گوناگون تدریس مجهز باشند تا بتوانند بر اساس توانایی فراگیران خود تدریس مطلوبی را ارائه دهند . امروزه روش های فعال تدریسی که بتواند فعالیت های دانش آموزان را تقویت و یادگیری را به یک جریان دو سویه تبدیل کند از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد ولی متاسفانه امروزه اغلب فرآیندهای آموزشی آثار و اهداف مورد نظر یادگیری را به دست نمی آورند و کلاس محل تکثیر دانش و اطلاعات می شود و معلم می کوشد کلیه ی مفاهیم را در ذهن دانش آموزان انبار کند و خلاقیت ، نوآوری و رشد استعدادهای آنان را نادیده بگیرد که چنین یادگیری نیز پایدار نخواهد ماند .

فصل چهارم :
روش های تدریس خلاق
خلاقیت به معنای خلق و آفرینش اندیشه ها ، ایده ها ، افکار نو و بدیع ، متفاوت نگریستن به امور ، عبور از مرز دانسته های محدود به حیطه ی نادانسته های نامحدود و کشف و ابداع راه حل های جدید برای حل یک مساله است .
خلاقیت ، تشخیص و بیان مسئله و ارائه ی راه حل های جدید برای آن است .
مهمترین مساله بعد از تشخیص خلاقیت در کودکان ، حفظ و چگونگی پرورش آن است . باید انگیزه ذاتی خلاقیت ، پرورش پیدا کند . بهترین روش برای حفظ خلاقیت در کودکان این است که به آنها کمک کنیم تا استعدادها و مهارت ها و علایقشان به یکدیگر مرتبط شود . درک و شناخت انگیزه ی درونی مرحله بسیار مهمی برای تشویق خلاقیت در کودکان است . باید زمینه ایجاد خلاقیت ، یعنی لغت و رضایت خاطر را در کودکان فراهم کنیم . یادآوری شایستگی ها و ایجاد استقلال برا یتصمیم گیری در کودکان ، موجب بروز خلاقیت در آنان می شود . کودکان از فعالیتهایی که احساس مسلط بودن به آن دارند بیشتر لذت می برند و اگر احساس کنند که کار متعلق به آنهاست بیشتر روی آن وقت می گذارند .
– تاثیر ارزشیابی توصیفی در بروز رشد و خلاقیت دانش آموزان:
یکی از اهداف اساسی آموزش و پرورش شکوفایی خلاقیت دانش آموزان است . اما با وجود اهمیت این موضوع به علت های مختلف تا کنون کمتر به پژوهش و مطالعه بنیادی و برنامه ریزی در زمینه پرورش خلاقیت دانش آموزان پرداخته شده است و این در حالی است که به شدت به نسلی خلاق و نو آور نیازمندیم .
برای ایجاد خلاقیت ، هوش ، استعداد ، مهارت و تلاش لازم است ، اما کافی نیست . انگیزه درونی نیز باید به آنها اضافه شود تا خلاقیت شکل گیرد . ما باید برای کودکانمان فرصت هایی را بوجود بیاوریم و مهارت هایی را به آنها آموزش دهیم تا استعداد هایشان را گسترش دهند و این محقق نخواهد شد مگر اینکه بین مهارت ها و علایق آنها وجه مشترکی بیابیم و آنها را رشد دهیم . ارزشیابی توصیفی سعی کرده با تغییر در ساختار نظام ارزشیابی آن را به قدری انعطاف پذیر کند تا با شیوه ها و علایق یادگیری متفاوت ، انطباق پیدا کند . در کلاس ارزشیابی توصیفی کودکان در یادگیری فعال هستند و احساس غرور و مالکیت نسبت به کلاس خود دارند . آنها در این کلاس آزادند تا انتخاب کنند . راهنمایی می شوند و اختیار دارند تا در محیط کلاس آنگونه که دوست دارند ، یاد بگیرند . معلمین در طرح ارزشیابی توصیفی و مطمئن درکلاس درس فضایی مساعد را برای رشد خلاقیت دانش آموزان فراهم کرده اند تا آنها بتوانند با آسودگی در کلاس به اظهار نظر بپردازند و بدون نگرانی هر سوالی را که در ذهن دارند مطرح کنند . آنها یاد گرفته اند که چگونه مهارت های یادگیری را در قلمرو خاص به کودکان بیاموزند . آنها روش تفکر درباره ی مسائل و قوانین علمی را به دانش آموزان آموزش می دهند تحقیقات نشان داده است روابط صمیمانه و توام با علاقه و احترام ، نقش موثری در خلاقیت دانش آموز دارد. در ارزشیابی توصیفی ، یادگیری تفریحی مهم است . کودکان در کلاس تشویق می شوند که علایق ، تجارب و ایده های خود را به کلاس درس بیاورند درباره ی هدف های کار روزانه خود با معلمان بحث کنند به آنها استقلال کاری داده می شود تا تصمیم بگیرند . احساس آرامش می کنند و تنش ها و فشارهای کسب نمره را ندارند ، آنها نه تنها ایجاد هر گونه زمینه ی رقابت در کلاس درس خودداری می کنند بلکه جوی را در کلاس ایجاد می کنند که دانش آموزان در انجام وظایف به همدیگر کمک کنند ، در ایده ها با هم سهیم شوند و به نتیجه نهایی کار افتخار کنند و این یعنی خلاقیت .

روش های علمی پرورش خلاقیت
هر یک از این روش ها می تواند خلاقیت دانش آموزان را پرورش دهد . در بهره گیری از این روش ها باید به ویژگی های روش خلاق توجه کرد .
1- داستان گویی و قصه نویسی
2- شرح حال نویسی و انشا نویسی
3- امور هنری از قبیل نقاشی
4- بیان شرح حال و زندگی بزرگان
5- استفاده از روش های تدریس متنوع
در تدریس موارد مختلف هیچ گاه نباید از روش و الگوی واحدی استفاده کرد . افکار قالبی را در کودکان ایجاد نکنید و پرسش و پاسخ ها باید در کلاس درس آزاد باشد ناقالبی و محدود .
6- ایجاد فرصت برای یادگیری اکتشافی
7- تشویق دستاوردهای خلاق کودکان
روش های پرورش خلاقیت
روش های پرورش خلاقیت ، روش " بارش مغزی " و روش "بدیعه پردازی " است. با توجه به محدودیت زمانی در آموزش و پرورش ایران مساله مهم این است که معلم باید چه زمینه هایی را به منظور پرورش خلاقیت کودک فراهم کند . با توجه به این امر به نظر می رسد در سیستم آموزشی ، باید دست معلم به اندازه ی کافی باز گذاشته شود ساختار نظام آموزشی نباید معلم را محدود به ارائه درس کند بلکه باید امکانات مناسبی به منظور پرورش خلاقیت های کودکانه ارائه شود و معلم اجازه مانور داشته باشد تا به منظور پرورش خلاقیت از حداقل زمان ، حداکثر استفاده راببرد در این زمینه فعالیت های فوق برنامه از اهمیت بسزایی برخوردار است . معلم ، دانش آموزبرنامه در سی عواملی هستند که باید با یکدیگر ارتباط داشته باشند . چون تعامل بین آنها موجب رشد خلاقیت کودکان می شود روش " بارش مغزی " یعنی اینکه معلم سوالی را مطرح می کند و به دانش آموزان اجازه می دهد تا همه ی نظر هایی را که به ذهنشان می آید بیان کنند (خوب یا بد ) . نظرهای آنها به هیچ وجه مورد بررسی قرار نمی گیرد . در نهایت پاسخ های آنان که روی برگه نوشته شده جمع آوری می شود . معلم با مقایسه تمام راه حل ها ، بهترین پاسخ را بر می گزیند و از این طریق ، ذهن به سمت سیال شدن سوق داده می شود.
روش " بدیعه پردازی بیشتر در دوره ی ابتدایی به کار می رود و منظور از آن ، برقراری ارتباط و پیوند بین امور به ظاهر نامربوط است .
یادگیری از طریق همیاری
مقدمه ای بر همیاری
الف- اهمیت و جایگاه "یادگیری از طریق همیاری " در تعلیم و تربیت:
اصولاً هر تغییری در محاسبات و ساختار آموزشی و فرهنگی کلاس درس و هر نوع تصمیم گیری برای جایگزینی نمودن روابط و پدیده های نو ، در واقع واکنشی منطقی به برآوردن تضاد ها و کشف نارسایی در ساختار هدفها و برنامه های آموزشی گذاشته است که مجموعه یا بخشی از آنها در گذر زمان قدرت انطباق با دگرگونیهای اجتمایی ، سیاسی و اقتصادی جامعه را از دست داده اند . بر کسی پوشیده نیست که نظام آموزش و گذشته ما به دلایل مختلف سیاسی ، اقتصادی، آنگونه که باید پاسخگوی نیاز های برنامه های توسعه نبوده و بعضاً خود موجب ایجاد معضل و بحران بیشتر گردیده است .
لذا ایجاد تحول در روزهای گذشته برای دستیابی به اهداف نظام آموزشی اجتناب ناپذیر است . در این راستا طرح " یادگیری از طریق همیاری " در صدد بهسازی و نوسازی یکی از اجزای مهم " فرآیند برنامه ریزی درسی" یعنی " سازماندهی محتوای آموزشی " انتخاب روش یا روش های تدریس است . روش تدریس و انتخاب روش های تدریس حلقه بنیادی در فرآیند برنامه ریزی درسی است . اگر فرآیند نظامدار برنامه ریزی درسی به بهترین وجه هم تدارک شده باشد با گزینش تدریس نامناسب برنامه ی درسی بهینه به دست نخواهد آمد .
برنامه های درسی معمولاً در برگیرنده محتوای مهارتی ، نگرشی و دانشی است . بنابر این هر محتوایی روش یا روشهای تدریس نیز برگزیده می شود . معلمان تا حدودی در انتخاب روش تدریس اختیار دارند و تا حدود زیادی تحت تاثیر عواملی چون محتوای برنامه درسی ، شرایط ارائه برنامه ، نحوه ی سنجش و … هستند .
گزینش و کاربست روشهای تدریس مطلوب ، به دنبال دو هدف مهم است :
1- تدارک فعالیت ها و ابزارهای مناسب برای فراگیری محتوایی که در نظر گرفته شده است .
2- ایجاد انگیزه ، در یاد گیرنده برای دریافت و رغبت به مشارکت در فعالیت های آموزشی.
از جانب دیگر اگر تعلیم و تربیت را به طور کلی فراهم کردن بستر رشد در ابعاد گوناگون برای دانش آموزان تعریف کنیم چنین رشدی به طور قطع بدون شناخت و توجه به ماهیت دانش آموزان از جمله تفاوتهای فردی آنان ، حاصل شدنی نیست بی توجهی به این امر مهم یعنی بی توجهی به روح و حقیقت تعلیم و تربیت و آنان را از یک صناعت انسانی به یک فعالیت صنعتی و تکنولوژیک تبدیل کردن . توضیع بیشتر این لحاظ نکردن تفاوت ها ی فردی در قلمرو تعلیم و تربیت تفسیر دیگری جز نزدیک شدن به الگو یا انگاره کارخانه ای ( صنعتی ) در این عرصه و تعلیم اصول و راه کارهای مورد توجه در فرآیند پردازش مواد خام به امر پردازش یا پرورش نوع انسان ندارد . نا معقول بودن این امر و شناسایی و انتخاب روش های تدریسی که متضمن پذیرش تفاوت های فردی دانش آموزان در سطح خرد به عنوان یک سرمایه ، دست مایه ، دست مایه و ثروت در خدمت تعلیم و تربیت بهتر و موثر تر و در مواقع رویارویی " غیر کاهش گرایانه " با این پدیده مورد تصدیق هر عقل سلیم است . لذا استفاده از گروههای کوچک یادگیری که از دانش آموزی با سطح توانایی های گوناگون تشکیل شده باشند یعنی یادگیری در قالب گروههای نامتجانس دانش آموزان که حکایت از رویکرد " غیر کاهش گرایانه " در رویارویی با پدیده تفاوتهای فردی دارد و اساس " یادگیری از طریق همیاری " را شکل می دهد از جمله راه کارهای اجرایی برای رفع بخشی از مشکلات آموزشی ضرورت می یابد .
ب) ماهیت " یادگیری از طریق همیاری"
یادگیری از طریق همیاری یعنی مجموعه ای از روابط در یک گروه از دانش آموزان که نیازمند وابستگی مثبت ( یا همه نجات می یابیم یا همه غرق می شویم ) پاسخگویی فردی ( هریک از ما می بایست یاد بگیرد و یاد بدهد ) . مهارت های اجتماعی ( گفتگو ، معاشرت ، رهبری ، تصمیم گیری و حل تضاد ) تعادل چهره به چهره شوق انگیز ، و پردازش ( تفکر بر اینکه چگونه تیم خوب کار می کند و چگونه می تواند بهتر عمل کند ) می باشد .
در گذشته اعتماد بر این بود که کلاس درس باید از آرامش و سکوت مطلق برخوردار باشد اما امروزه بسیاری از مدارس در صدد استفاده از برنامه هایی هستند که دانش آموزان را به بیان عقاید و مشارکت در یادگیری دعوت می کنند .
اینگونه برنامه ها که یادگیری مشارکتی خوانده می شود دانش آموزان را به بحث ، مذاکره و در نهایت به آموزش یکدیگر فرا می خوانند یادگیری مشارکتی در حقیقت به عنوان راه حل مقابله با انبوهی از مشکلات آموزشی پیشنهاد شده است .
از این یادگیری غالباً به عنوان وسیله ای برای تقویت مهارت های اجتماعی نظیر ارتباط ، رهبری ، اعتماد و رفتارهای تضاد آمیز همزمان با کار گروهی تاکید می شود . همچنین به گروهها مهارت های شناختی نیز آموزش داده می شود بویژه در بحث های گروهی یعنی همان جایی که دانش آموزان می آموزند تا به بحثهای تفکر آمیز بپردازند.
یادگیری مشارکتی دارای روش های کاملاً متفاوتی است ولی اغلب دانش آموزان به فعالیت در قالب گروههای کوچک و ناهمگن دانش آموزی به منظور کمک به یکدیگر در یادگیری مطالب درسی فصل مشترک تمامی این روشها است .
به این گروهها ، گروه " همیار" و به این نوع یادگیری ، یادگیری از " طریق همیاری " اطلاق می شود . در یادگیری از طریق همیاری فراهم کردن زمینه بحث پیرامون اطلاعات داده شده یا تمرین مهارت هایی که در بد و امر معلم ارائه کرده عموماً مکمل تعالیم معلم است .
در پاره ای موارد این نوع یادگیری مستلزم کاوش و کشف اطلاعات توسط دانش آموزان است

فصل پنجم:
سوال 1- به چه میزان عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش های آموزش فعال مانع به کارگیری این روشها می شود؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
10
9
1
ـــــــــ
20
درصد فراوانی نسبی
50%
45%
5%
ـــــــــ
100%
جدول فراوانی شماره (1) مربوط به سوال (1)
(به چه میزان عدم آشنایی معلمان یا دانش استفاده از ارزش های آموزش فعال مانع به کارگیری این روشها می شود؟)

نمودار شماره (1) مربوط به سوال (1)
(به چه میزان عدم آشنایی معلمان یا دانش استفاده از ارزش های آموزش فعال مانع به کارگیری این روشها می شود؟)
تجزیه تحلیل : حدود نیمی از جامعه ی آماری گزینه ی " خیلی زیاد " را انتخاب کردند و گزینه ی " خیلی کم " اصلاً انتخاب نشده یک نفر گزینه ی " کم " را انتخاب کرده که 5% را شامل می شود .
نتیجه گیری : با توجه به اینکه 50% جامعه ی آماری گزینه ی " خیلی زیاد " را انتخاب کردند پس عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش های آموزش فعال ، مانع بکارگیری این روشها می شود.
سوال 2- به چه میزان مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزان مرتبط با محتوا موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود ؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
2
11
6
1
20
درصد فراوانی نسبی
10%
55%
30%
5%
100%
جدول فراوانی شماره (2) مربوط به سوال (2)
( به چه میزان مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟ )

نمودار شماره (2) مربوط به سوال (2)
( به چه میزان مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟ )
تجزیه تحلیل : 11 نفر گزینه ب " زیاد " را انتخاب کردند که 55% را به خود اختصاص داده 2 نفرگزینه ی " خیلی زیاد " که 10% و 1 نفر گزینه " خیلی کم " که 5% و 6 نفر گزینه ی "کم" که 30% را به خود اختصاص داده .
نتیجه گیری : با توجه به 55% بودن گزینه ی " زیاد " می توان نتیجه گرفت مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود .

سوال 3- به چه میزان مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
2
10
8
ــــــــــ
20
درصد فراوانی نسبی
10%
50%
40%
ــــــــــ
100%
جدول فراوانی شماره (3) مربوط به سوال (3)
( به چه میزان مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی موجب عدم به کارگیری روش های فعال تدریس می شود؟)

نمودار شماره (3) مربوط به سوال (3)
( به چه میزان مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی موجب عدم به کارگیری روش های فعال تدریس می شود؟)
تجزیه تحلیل : 2 نفر گزینه ی " خیلی زیاد" را انتخاب کردند که 10% و 10 نفر گزینه ی" زیاد " که 50% و 8 نفر گزینه ی " کم" که 40% را به خود اختصاص داده.
نتیجه گیری : نیمی از افراد معتقدند که مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی ، موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود.

سوال 4- به چه میزان مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
4
14
1
1
20
درصد فراوانی نسبی
20%
70%
5%
5%
100%
جدول فراوانی شماره (4) مربوط به سوال (4)
(به چه میزان مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟)

نمودارشماره (4) مربوط به سوال (4)
(به چه میزان مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟)
تجزیه تحلیل : 4 نفر گزینه ی " خیلی زیاد " را انتخاب کردند که 20% و 14 نفر گزینه ی " زیاد " با درصد فراوانی نسبی 70 و 1 نفر گزینه ی" کم " با در صد فراوانی نسبی 5 و 1 نفر گزینه ی " خیلی کم " با درصد فراوانی نسبی 5 درصد.
نتیجه گیری : اکثر افراد معتقدند که مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس مس شود.

سوال 5- به چه میزان استفاده از طرح های آموزشی مانع بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
5
7
8
ــــــــــ
20
درصد فراوانی نسبی
25%
35%
40%
ــــــــــ
100%
جدول فراوانی شماره (5) مربوط به سوال (5)
( به چه میزان استفاده از طرح های آموزشی مانع بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟)

نمودارشماره (5) مربوط به سوال (5)
( به چه میزان استفاده از طرح های آموزشی مانع بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟)
تجزیه تحلیل : 5 نفر گزینه ی " خیلی زیاد" با درصد فراوانی نسبی 25% و 7 نفر گزینه ی " زیاد" با درصد فراوانی نسبی 35% و 8 نفر گزینه ی " کم" با درصد فراوانی نسبی 40% را انتخاب نموده اند و گزینه ی خیلی کم انتخاب نشده است .
نتیجه گیری: با توجه به اینکه گزینه ی " کم " بیشترین در صد را به خود اختصاص داده پس استفاده از طرح های آموزشی تاثیر چندانی در بکارگیری روش های تدریس ندارد.

سوال 6- به چه میزان مسائل مربوط به تعادل دانش آموزان با یکدیگر موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
9
3
7
1
20
درصد فراوانی نسبی
45%
15%
35%
5%
100%
جدول فراوانی شماره (6) مربوط به سوال (6)
( به چه میزان مسائل مربوط به تعادل دانش آموزان با یکدیگر موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟)

نمودارشماره (6) مربوط به سوال (6)
( به چه میزان مسائل مربوط به تعادل دانش آموزان با یکدیگر موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟)
تجزیه تحلیل : 9 نفر گزینه ی " خیلی زیاد " ، 3 نفر گزینه ی " زیاد" با درصد فراوانی نسبی 15% و 7 نفر گزینه ی " کم " با درصد فراوانی نسبی 35% و 1 نفر گزینه ی " خیلی کم" با درصد فراوانی نسبی 5% را انتخاب کرده اند.
نتیجه گیری: حدود نیمی از افراد معتقدند که مسائل مربوط به تعادل دانش آموزان با یکدیگر موجب عدم بکارگیری روش های تدریس می شود.

سوال 7- به چه میزان ویژگی های گروههای سنی دانش آموزان با یکدیگر موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
3
9
8
ــــــــــــ
20
درصد فراوانی نسبی
15%
45%
40%
ــــــــــــ
100%
جدول فراوانی شماره(7) مربوط به سوال (7)
( به چه میزان ویژگی های گروههای سنی دانش آموزان با یکدیگر موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟ )

نمودارشماره(7) مربوط به سوال (7)
( به چه میزان ویژگی های گروههای سنی دانش آموزان با یکدیگر موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود؟ )
تجزیه تحلیل : 3 نفر گزینه ی " خیلی زیاد" با درصد فراوانی نسبی 15% و 9 نفر گزینه ی " زیاد " با درصد فراوانی نسبی 45% و 8 نفر گزینه ی " کم " با در صد فراوانی نسبی 40% را انتخاب کردند و گزینه ی " خیلی کم " انتخاب نشده است .
نتیجه گیری : بیشترین در صد مربوط به گزینه ی " کم " است پس میزان ویژگی های گروههای سنی دانش آموزان تاثیر کمی در بکارگیری روشهای تدریس دارد.

سوال 8- سطوح مختلف مهارت دانش آموزان چه تاثیری بر بکارگیری روش های فعال تدریس دارد؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
9
7
2
2
20
درصد فراوانی نسبی
45%
35%
10%
10%
100%
جدول فراوانی شماره (8) مربوط به سوال (8)
( سطوح مختلف مهارت دانش آموزان چه تاثیری بر بکارگیری روش های فعال تدریس می شود ؟)

نمودارشماره (8) مربوط به سوال (8)
( سطوح مختلف مهارت دانش آموزان چه تاثیری بر بکارگیری روش های فعال تدریس می شود ؟)
تجزیه تحلیل : 9 نفر گزینه ی " خیلی زیاد " با درصد فراوانی نسبی 45% ، 7 نفر گزینه ی " زیاد" با درصد فراوانی نسبی 35% ، 2 نفر گزینه ی " کم " با درصد فراوانی نسبی 10% و 2 نفر گزینه ی " خیلی کم " با درصد فراوانی 10% را انتخاب کرده اند.
نتیجه گیری : حدود نیمی از افراد معتقدند که سطوح مختلف مهارت دانش آموزان ، تاثیری بسیار زیادی بر به کارگیری روش های فعال تدریس دارد.

سوال 9 – به چه میزان حجم زیاد کتب درسی مانع استفاده از روش های فعال تدریس می شود؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
2
10
8
ـــــــــــــ
20
درصد فراوانی نسبی
10%
50%
40%
ـــــــــــــ
100%
جدول فراوانی شماره (9) مربوط به سوال (9)
( به چه میزان حجم زیاد کتب درسی ، مانع استفاده از روش های فعال تدریس می شود؟)

نمودارشماره (9) مربوط به سوال (9)
( به چه میزان حجم زیاد کتب درسی ، مانع استفاده از روش های فعال تدریس می شود؟)

تجزیه تحلیل : 2 نفر گزینه ی " خیلی زیاد " با در صد فراوانی نسبی 10% و 10 نفر گزینه ی " زیاد " با فراوانی نسبی 50% و 8 نفر گزینه ی " کم " با فراوانی نسبی 40% را انتخاب نموده اند و گزینه ی " خیلی کم " انتخاب نشده است .
نتیجه گیری : نیمی از جامعه ی آماری گزینه ی " زیاد" را انتخاب نموده اند ، پس می توان نتیجه گرفت حجم زیاد کتب درسی مانع استفاده از روش ها ی فعال تدریس می شود.

سوال 10- کمبود وقت چه تاثیری بر به کارگیری روش های فعال تدریس داد؟
خیلی زیاد زیاد کم خیلی کم
گزینه
خیلی زیاد
زیاد
کم
خیلی کم
جمع
سوال
1
5
8
6
20
درصد فراوانی نسبی
5%
25%
40%
30
100%
جدول فراوانی شماره (10) مربوط به سوال (10)
( کمبود وقت چه تاثیری بر به کارگیری روش های فعال تدریس دارد ؟)

نمودار شماره (10) مربوط به سوال (10)
( کمبود وقت چه تاثیری بر به کارگیری روش های فعال تدریس دارد ؟)

تجزیه تحلیل: 1 نفر گزینه ی " خیلی زیاد " با فراوانی نسبی 5% و 5 درصد گزینه ی " زیاد " با فراوانی نسبی 25% و 8 نفر گزینه ی " کم " با فراوانی نسبی 40% و 6 نفر گزینه ی " خیلی کم " با فراوانی نسبی 30 در صد را انتخاب نموده اند.
نتیجه گیری : بیشترین فراوانی نسبی مربوط به گزینه ی " کم " است پس کمبود وقت تاثیر کمی بر به کار گیری روش های فعال تدریس دارد.

تجزیه و تحلیل :
با توجه به نتایج جدول (1) ، نیمی از معلمان معتقدند عدم آشنایی با دانش استفاده از روش های آموزش فعال مانع به کارگیری این روش ها می شود.
نتایج جدول (2) نشان دهنده ی این است که 55 درصد معلمان معتقدند مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مرتبط با محتوا موجب عدم بکارگیری روش های فعال تدریس می شود.
با توجه به نتایج جدول (3) ، 50% معلمان معتقدند که انتخاب اهداف آموزشی تاثیر زیادی بر به کار گیری روش های فعال تدریس دارد. نتایج جدول (4) نشان دهنده ی این است که 70 در صد معلمان معتقدند که مسائل مربوط به ارزیابی دانش آموزان تاثیر زیادی بر به کارگیری روش های فعال تدریس دارد.
با توجه به نتایج جدول (5) حدود 40 درصد معلمان ، از طرح های آموزشی را موثر در به کارگیری روش های فعال تدریس می دانند و 25 درصد معتقد به تاثیر خیلی زیاد این طرح ها هستند.
با توجه به نتایج جدول (6) 45 درصد معلمان معتقدند مسائل مربوط به تعادل دانش آموزان با یکدیگر ، تاثیر خیلی زیادی بر به کار گیری روش های فعال دارد .
نتایج جدول (7) نشان دهنده ی این است که 45 درصد معلمان معتقدند ویژگی های گروههای سنی دانش آموزان ، تاثیر زیادی در به کار گیری روش های فعال تدریس دارد .
با توجه به نتایج جدول (8) ، 45 درصد معلمان تاثیر سطوح مختلف مهارت دانش آموزان را در به کار گیری روش های فعال تدریس خیلی زیاد دانسته اند و فقط 2 نفر این تاثیر را کم دانسته اند.
نتایج جدول (9) نشان می دهد که 50% معلمان معتقد به حجم زیاد کتب درسی هستند که این امر مانع استفاده از روش های فعال تدریس می شود و فقط 10 درصد میزان این تاثیر راخیلی زیاد دانسته اند .
با توجه به نتایج جدول (10) 40 در صد معلمان معتقدند کمبود وقت تاثیر کمی بر به کار گیری روش های فعال تدریس دارد . و 30 در صد میزان کمبود وقت را با تاثیر خیلی کم بر به کارگیری روش های فعال تدریس دانسته اند و فقط 5 در صد میزان این تاثیر را خیلی زیاد دانسته اند .

نتیجه گیری :
بر اساس نتایج تحقیق بین دیدگاه معلمان در خصوص مشکلات مربوط به یاد گیرنده و مشکلات مربوط به یاددهنده از نظر جنسیت، مدرک تحصیلی ، پایه تحصیلی در خصوص تعدادی از متغیرها تفاوت وجود دارد.
با توجه به نتایج بدست آمده از جداول و نمودارها ، موارد زیر می تواند مانعی در به کارگیری و استفاده از روش های فعال تدریس ایجاد کند :
1- عدم ارزیابی یادگیری دانش آموزان در کلاس درس.
2- حجم زیاد کتب درسی خصوصاً کتب جدید التالیف
3- عدم تطبیق حجم محتوای کتابهای درسی با میزان ساعات تدریس هفتگی .
4- مسائل مربوط به تعامل دانش آموزان با یکدیگر .
5- مسائل مربوط به انتخاب اهداف آموزشی.
6- مسائل مربوط به دانش آموزش و دانش محتوا.
7- عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش های فعال تدریس .
بر اساس یافته های تحقیق مشکلات مربوط به حجم کتب درسی ، کمبود وقت ، فقدان نظارت و راهنمایی ، کمبود منابع و مواد آموزشی ، چیدمان کلاس و تعداد دانش آموزان نیز از موانع بکارگیری روش های فعال تدریس می باشد که در نظام برنامه ریزی آموزشی لازم است و در نظر برنامه ریزان ، مسئولان و مدیران قرار گیرد.
در روش های تدریس فعال یادگیری بیشتر به صورت یک فرآیند در نظر گرفته می شود بطوریکه نقش اصلی به یادگیرنده واگذار می شود ، چرا که یادگیرنده می تواند نقش مهمی در کاهش مشکلات به کارگیری روش های فعال تدریس ایفا کند.

فصل ششم:
پیشنهادات :
موانع و مشکلاتی که در سر را ه استفاده از روش های فعال تدریس وجود دارد و در این پژوهش تعدادی از آن مشکلات آشکار گردید بایستی توسط معلمان ، مدیران و مسئولان شناسایی و مرتفع گردد . بنابر این با توجه به اهمیت موضوع و بر اساس یافته های پژوهش پیشنهادهای زیر ارائه می گردد:
با توجه به تغییرات اساسی کتب ( بخوانیم – بنویسیم ، هدیه های آسمانی ، علوم تجربی و تربیت بدنی ) لازم است در حجم کتب ، محتوا و مفاهیم و زمان مورد نیاز برای تدریس هفتگی جهت استفاده بهینه از روش های فعال ، ساماندهی مجدد بعمل آید.
پیش بینی و تربیت مدرس روش فعال تدریس خاص دوره ابتدایی .
تهیه کتب راهنما در زمینه ی راهنمایی معلمان برای استفاده بهینه از روش های فعال تدریس و وسایل و تجهیزات آموزشی .
انتشار نتایج تحقیقات مربوط به اثر بخشی روش های فعال تدریس به صورت کاربردی و ارسال آن به مدارس.
آماده کردن معلمان کنونی نظام آموزشی برای استفاده از روش های فعال تدریس در فرآیند یاددهی و یادگیری به صورت دوره های بلند مدت و کوتاه مدت ضرورت دارد.
از آنجا که معلمان راهنما در دوره ابتدایی نقش مهمی دارند ضرورت دارد یک دوره کارآموزی برای آنها تدارک دیده شود تا نظارت آموزشی خود را بر اساس روش های فعال تدریس اعمال کنند .
به مسئولان توصیه می شود برای ترغیب معلمان به استفاده از روش های فعال تدریس انگیزه های لازم را در ارزشیابی سالانه ، بازدید های منطقه ای ، انتخاب معلم نمونه ، طرح ارتقای شغلی معلمان و… ملحوظ دارند.
فراهم کردن فرصت لازم برا ی معلمان برای بازدید از کلاس های معلمانی که از روش های فعال تدریس استفاده می کنند به منظور مشاهده چگونگی استفاده از این روش ها ضرورت دارد .
تشویق و ایجاد تسهیلات لازم برای تشکیل گروههای درسی و گروههای آموزشی همگن لازم می باشد.
دوره های آموزشی ضمن خدمت معلمان ، در جهت بر آوردن نیاز های آموزشی آنان در زمینه استفاده از روشهای فعال تدریس به صورت اختصاصی برگزار شود . این دوره ها به شکل های گوناگون حضوری ، نیمه حضوری ، و غیر حضوری در سطح استانی ، منطقه ای ، و آموزشگاهی اجرا شود.
در ارزشیابی از عملکرد معلمان تنها به ملا ک هایی از قبیل در صد قبولی دانش آموزان و معدل کلاسی تاکید نشود.
بلکه میزان استفاده از روش های فعال تدریس نیز مد نظر قرار گیرد تا معلمان احساس نکنند که استفاده از این روشها و به کارگیری وسایل و امکانات آموزشی تاثیری در روند ارزشیابی عملکرد آنان ندارد.
برای ایجاد انگیزه در معلمان استفاده کننده از روش های فعال تدریس توصیه می شود این قبیل معلمان مورد تشویق مسئولان آموزشی قرار گیرند و از خدمات آنان به نحو احسن تقدیر و تشکر به عمل آید.
با توجه به عدم انطباق بعضی از اهداف موضوعات ، تکالیف و در کل حجم کتب درسی با کاربرد روش های فعال تدریس توصیه می شود برنامه ریزان دقت لازم را در تدوین موضوعات درسی داشته باشند و انطباق موضوعات درسی را با کاربرد روشها مد نظر قرار دهند.
پیشنهاد می شود در جهت استفاده بهینه از روش های فعال تدریس و اجرای مطلوب طرح فراگیر ، تراکم کلاسی با احتساب تاثیر تعداد دانش آموز با نیاز های ویژه بر تراکم محاسبه گردد.
اختصاص اعتبار لازم به مدارس جهت خرید صندلی و میز و نیمکت و یا تعمیر آنها.
نظارت بیشتر توسط مدیران ، معلمان راهنما و سر گروهها ی آموزشی در جهت استفاده معلمان در طراحی آموزشی به عمل می آید . در این زمینه لازم است مدیران فعالیت بازدید از کلاس های درس معلمان را افزایش دهند.
اختصاص بخشی از وقت کلاس درس به ویژه در انتهای وقت کلاس به گفتگو درباره ی روش های تدریس و جو کلاس می تواند در بهبود و افزایش کیفیت یادگیری – یاددهی موثر باشد.
ارائه ی فهرستی از کتاب های مرتبط با درس و تعیین وظیفه برای مطالعه ی آنان و بحث در مورد مطالعات انجام شده در کلاس درس به عمیق تر شدن یادگیری و ریشه مهارتهای اجتماعی کمک می کند . در این زمینه انجام دادن فعالیت به وسیله ی دانش آموزان و برگزاری جلسه نقد در کلاس و رائه ی باز خورد لازم به وسیله ی معلم بر بهبود کیفیت آموزش و رشد خود اندیشی در دانش آموزان اثر دارد.

منابع:
احمدی ، غلامعلی (1382 ) . تعلیم و تربیت بدنی (روش های یاددهی – یادگیری ) ، تهران : انتشارات نهج
احمدی ، غلامعلی (1380 ) . آموزش و یادگیری فرآیند مدار ، رسته آموزش راهنمایی تحصیلی.
قورچیان ، نادر قلی (1379 ) . جزئیات روش های تدریس ، تهران : انتشارات فراشناختی اندیشه.
فضلی خانی ، منوچهر (1378 ) . روش های فعال تدریس . تهران : انتشارات تربیت.
www.irib.ir
www.shammim.ir
www.kkhec.ac.ir

درس:روش تدریس

عنوان تحقیق :
بررسی مشکلات به کارگیری روشهای فعال تدریس توسط معلمان

استاد مربوطه :
جناب آقای سهرابی

محقق :
مهنازمرآتیان
شماره دانشجویی :
83413249

بهار 87

تشکر و قدردانی :
شایسته است از تمام کسانی که مرا در جمع آوری این تحقیق یاری کرده اند تشکر و قدردانی کنم از جمله استاد محترم جناب آقای سهرابی که مرا یاری کردند.

فهرست مطالب:
فصل اول 1
مقدمه: 1
کلیات : 2
الگوی عمومی تدریس 3
الگوی عمومی تدریس (generd teadhing) 3
انتخاب روش تدریس 4
انواع روش های تدریس 4
مراحل اجرای روش نمایشی 4
روش سخنرانی : 5
مرحله دوم مقدمه سخنرانی 5
مرحله دوم -متن و محتوای سخنرانی 5
محاسن و محدودیت های روش سخنرانی 7
فصل دوم: 8
ادبیات تحقیق : 8
فصل سوم : 9
کلیات: 9
فصل چهارم : 10
روش های تدریس خلاق 10
روش های علمی پرورش خلاقیت 11
روش های پرورش خلاقیت 11
یادگیری از طریق همیاری 12
فصل پنجم: 15
تجزیه و تحلیل : 25
نتیجه گیری : 26
فصل ششم: 27
پیشنهادات : 27
منابع: 29

31