مجموعه کامل پاورپوینت روش تحقیق در علوم رفتاری

1
روش تحقیق در روان شناسی و علوم رفتاری

نگاهی به مبانی معرفت شناسی تحقیق در علوم رفتاری
فصل اول

پارادایم های تحقیق
اصالت تحصلی
تفسیر گرایی
نظریه انتقادی
پسا ساخت گرایی

پارادایم های تحقیق

اصالت تحصلی
اثبات گرایی
پسا اثبات گرایی

پارادایم اثبات گرایی
مفروضه اصلی آن است که واقعیت را می توان از طریق عملیاتی کردن فرایند عینی تحقیق، بدون آلوده شدن با ارزش های محیطی کشف کرد

پارادایم پسا اثبات گرایی
ضمن اینکه مستقل بودن واقعیت از ارزش های پژوهشگر را مفروض می دارد به این امر اذعان می کند که نمی توان فرایند پی بردن به واقعیت راکاملا“ به طور عملیاتی کرد و واقعیت را شناخت.
روش های تحقیق مورد استفاده شامل روش های آزمایشی، شبه آزمایشی و سایرروش های کمی است که در ان متغیرهای ناخواسته را می توان کنترل یا حذف کرد.

دیدگاه تفسیری
واقعیت مشروط به تجربه انسان و تفسیر اوست.انسان از طریق تجربه می تواند دانش مربوط به واقعیت را در ذهن خود بسازد. پژوهشگر از طریق تعامل با موضوع مورد پژوهش، به شناخت آن نایل می شود.
روش های تحقیق در این دیدگاه شامل مطالعه موردی، قوم نگاری، پدیدارشناختی و تحقیق تاریخی است.

دیدگاه انتقادی
مفروضه اصلی آن است که واقعیت مادی و مستقل از ذهن انسان است اما اذعان می کند که هرگز نمی توان آن را به طور عینی و کامل شناخت.
روش تحقیق مورد استفاده شامل شیوه هایی مانند اقدام پژوهی و قوم نگاری انتقادی است که از طریق مشارکتی انجام می شود.

دیدگاه پساساخت گرایی
پژوهشگر به بازنمایی های چندگانه ای از واقعیت های اجتماعی از طریق زبان و گفتمان در بافت های گوناگون محیطی می پردازد.
روش پژوهش در این دیدگاه، تحلیل گفتمان است.

جنبه های هستی شناسی،معرفت شناسی،روش شناسی و روش تحقیق بر اساس چهار پارادایم

تاثیر دیدگاه های معرفت شناسی بر روش تحقیق درعلوم رفتاری با تاکید بر علوم تربیتی

علم: (منابع شناخت) (Mouly,1970)
1. شیوه استناد به مقام صلاحیت دار؛ (Authorization)

2. شیوه شهود (سیر و سلوک)؛ (Mystical Mode)

3. شیوه خرد گرایانه (تجربه شخصی)؛ (Rationalistic)

4. روش علمی؛ (Scientific Method)

پی بردن به مسئله
جستجوی پیشینه
تدوین فرضیه
مشاهده و آزمون فرضیه
پذیرش، رد و یا تعدیل کردن فرضیه
علم: (مراحل روش علمی) (Dewey)

نظریه ها
تصمیم گیری برای
قبول یا رد فرضیه ها
مشاهده
فرضیه ها
تعمیم تجربی
یافته ها
مفهوم پردازی
و پردازش گزاره
استدلال قیاسی
استدلال استقرایی
آزمون فرضیه ها
اندازه گیری و
برآورد پارامترها
تفسیر فرضیه ها
تدوین ابزار و …
اقتباس از wallace, 1971
عناصر اصلی فرایند پژوهش علمی

1- انتخاب موضوع تحقیق
4- بیان گزاره های مسئله (هدف / فرضیه / سوال ها)
5- مشخص کردن متغیرها و مقیاس سنجش آنها
6- تعیین ابزار اندازه گیری
7- مشخص کردن جامعه کورد بررسی، نمونه و حجم نمونه
8- انتخاب روش تحقیق
10- تنظیم و تلخیص داده ها
9- گردآوری داده ها
11- تحلیل داده ها و نتیجه گیری
12- تدوین گزارش و اشاعه یافته ها
2- بیان مسئله
3- پیشینه تحقیق
مراحل تفضیلی اجرای طرح تحقیق علمی

منابع مختلف شناخت
1. استناد به مقام صلاحیت دار
2. شیوه های مبتنی بر سیر و سلوک و رمز و راز
3. شیوه خرد گرایانه
4. روش علمی

پی بردن به مسئله
جستجوی پیشینه
تدوین فرضیه
مشاهده و آزمون فرضیه
پذیرش, رد یا تعدیل کردن فرضیه
روش علمی

جلسه دوم
موضوع یابی
عنوان نویسی
بیان مساله
گزاره های تحقیق

مراحل تدوین و اجرای یک طرح پژوهشی
انتخاب
موضوع تحقیق
شناسایی
و بیان مسئله
گزاره های مسئله
و نحوه بیان آن ها
اولین مرحله در تدوین و اجرای یک طرح پژوهشی است.
عرضه شواهدی دال بر وجود مسئله توسط پژوهشگر می باشد
بخش های یک مطالعه حاوی یک بیان کلی، اهمیت مسئله و گزاره های خاص مسئله تحقیق است

شرایط انتخاب موضوع
4
اهمیت و الویت
5
توانایی پژوهشگر
6
منابع مادی
7
منابع اطلاعاتی
8
به صرفه بودن
3
پژوهش پذیر بودن
2
بدیع بودن
1
علاقه پژوهشگر

شرایط تدوین موضوع تحقیق
موضوع به صورت یک جمله مثبت خبری؛
عدم استفاده از کلمات زائدی بدون نقش و باری در تحقیق؛
آزمون پذیر مطرح شدن موضوع؛
ریشه داشتن در علم مربوطه؛
محدود بودن موضوع تحقیق( ماهیتی/زمانی/مکانی/ جامعه آماری)

منابع و مراجع موجود برای انتخاب موضوع تحقیق
1 . استفاده از تجارب شخصی و فردی محقق؛
2. استنتاج از نظریه ها و فرضیات موجود و مطرح؛
3. استفاده از متون مربوط به موضوع تحقیق؛

مساله تحقیق
عبارتست از یک جمله استفهامی که رابطه موجود بین دو یا چند متغیر را مورد بررسی قرار می دهد و پاسخ این پرسش چیزی است که در تحقیق مورد جستجو است.
اگر یک مسئله علمی باشد، همواره شامل دو یا چند متغیر خواهد بود.

روش تبدیل موضوع به مسئله
روش استخوان ماهی

طبقه بندی مسائل تحقیق
مسائل توصیفی / استنباطی؛
مسائل تک متغیری / چند متغیری؛
مسائل همبستگی / تجربی؛
مسائل حاوی قضاوت های اولیه؛

ویژگی های مساله تحقیق
بیان کننده یک رابطه بین دو یا چند متغیر؛
صورت سوالی داشتن، به روشنی و بدون ابهام ؛
قابل آزمون بودن، با متغیرهایی قابل اندازه گیری؛
موضع اخلاقی یا آرمانی نداشتن؛
محدود بودن و قابل سنجش دامنه و اثر؛

محتوای
بیان مساله
مقدمه
ویژگی های مساله
ابعاد یا گستردگی مساله
محیط مساله
عوامل احتمالی بروز مساله
نتایج حل مساله
اهمیت و ضرورت حل مساله
پیامدهای ناشی از عدم حل مساله
چگونگی حل مساله

ویژگی های موضوع تحقیق
1.  علاقه پژوهشگر: موضوع تحقیق باید مورد علاقه پژوهشگر باشد.
2.  بدیع بودن: نو و تازه باشد و بصورت خلاقانه مطرح شود.
3. پژوهش پذیر بودن: موضوع پژوهش باید به حل مشکل یا کاهش آن منجر شود.
4.  اهمیت واولویت: انجام دادن پژوهش جدید تا چه اندازه اهمیت دارد.
5. توانایی پژوهشگر: پژوهشگر در انتخاب موضوع باید توانایی خود را مورد نظر قرار دهد.
6.  منابع مادی: نیروی انسانی، ابزار اندازه گیری، بودجه، تجهیزات و سایر لوازم مادی باید در دسترس پژوهشگر باشد.
7. منابع اطلاعاتی: در انتخاب موضوع تحقیق باید به منابع اطلاعاتی دسترسی داشت. تا امکان بازنگری پژوهش های قبلی و بررسی پیشینه تحقیق فراهم شود.
8.  به صرفه بودن: انجام دادن تحقیق پیرامون موضوع مورد نظر باید از جنبه های علمی و نظری مقرون به صرفه باشد.

ویژگی های یک بیان مسئله خوب
1.   انتقال اهمیت مسئله
2.   تحدید مسئله در یک حوزه تخصصی
3.   اطلاعات کلی در باره تحقیقات انجام شده
4.   چارچوبی برای ارائه نتایج تحقیق

گزاره های مسئله و نحوه بیان آن ها
تعریف و ویژگی:

بخش های اولیه یک مطالعه حاوی یک بیان کلی مسئله، اهمیت مسئله و گزاره های خاص مسئله تحقیق است.

ملاک های ارزیابی مسئله و گزاره های تحقیق

اجزاء گزاره مسئله
1 . هدف های تحقیق: در اجرای پژوهش های علمی پس از بیان مسئله تحقیق پژوهشگر, قصد خود را به صورت عملیاتی بیان می کند.

2. سئوال های تحقیق: مسئله تحقیق در مطالعات کیفی و کمی می تواند بصورت سوال بیان شود.

3. فرضیه های تحقیق: حدس بخردانه ای در باره رابطه دو یا چند متغیر است.

رده بندی سئوالات تحقیق
1.  سوال های توصیفی: در این گونه سوال ها معمولاً از کلمات چه می باشد؟ چیست؟و چگونه است؟ استفاده می شود.

2. سوال های رابطه ای: در این گونه سوال ها چگونگی رابطه دو یا چند متغیر مورد نظر قرار می گیرد.

3.  سوال های تفاوتی: این سوال ها با تفاوت سطوح متغیرها سرو کار دارد.

منطق زیر بنایی فرضیه ها
1.   مفاهیم و یا نظریه های مرتبط با مسئله
2.   مشاهده های تجربی ناشی از تحقیقات قبلی

فرضیه تحقیق
تعریف: حدس بخردانه ای درباره رابطه دو یا چند متغیر است.

منطق زیربنایی فرضیه ها: فرضیه را بر دو اساس می توان تدوین کرد.

فرضیه تحقیق و فرض آماری

سازه و متغیر
تعریف مفهومی
به تعریف یک واژه توسط واژه های دیگر اشاره دارد.
تعریف عملیاتی
بر ویژگی های قابل مشاهده استوار است.

تعریف عملیاتی اندازه پذیر:
عملیاتی که باید انجام پذیرد تا اندازه گیری یک مفهوم یا سازه میسر شود.

تعریف عملیاتی آزمایشی:
ایجاد شرایط آزمایشی لازم برای بروز پدیده مورد مطالعه
انواع تعریف عملیاتی

جلسه سوم
سازه, مفهوم,
متغیر
انواع متغیرها

سازه
Construct
برخی واژه ها مانند هـوش, انـگیزش, مفهوم خـود, اضطراب شغلی و … به صورت مستقیم قابل مشاهده نیستند که به آنها سازه گفته می شود.
سازه ها از نظریه ها مشتق می شوند.

مفهوم
Concept
تجریدی از رویدادهای قابل مشاهده است .
کمیتی است که می تواند از واحدی به واحد دیگر یا از یک شرایط مشاهده به شرایط دیگر مقادیر مختلفی را اختیار کند.

انواع متغیرها
کیفی
این متغیر ها را متغیرهای مقوله ای نیز می نامند که شامل حالت های گوناگون یک ویژگی است. مانند جنسیت، مذهب ، شغل و غیره
کمی
متغیـرهایی هستند که برای اندازه گیری آن ها می توان اعداد را به وضعیت آزمودنی و بر طبق قاعده ای معین منتسب کرد..

1. متغیر مستقل: (Independent variable) یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد از انتخاب، دخالت یا دستکاری شدن توسط محقق مقادیری را می پذیرد تا تاثیرش بر روی متغیر دیگر (متغیر وابسته) مشاهده شود.
2. متغیر وابسته: (Dependent variable) متغیری است که تغییرات آن تحت تاثیر متغیر مستقل قرار می گیرد.
3. متغیر تعدیل کننده: (Moderator varable) متغیر کیفی یا کمی است که جهت یا میزان رابطه مین متغیرهای مستقل و وابسته را تحت تاثیر قرار می دهد.
4. متغیر کنترل: (Control varialbe)زمانی که محقق اثر برخی متغیرها را کنترل نموده و آن ها را خنثی کند.
5. متغیر مداخله گر: (Intervening Varialbe) متغیری است که محقق برای استنتاج از نحوه تاثیرمتغیر مستقل بر متغیر تابع مورد نظر قرار می دهد.
تشخیص و نامگذاری متغیرها

مقیاس های اندازه گیری متغیرها
انواع مقیاسها:

مقیاس اسمی (Normal scale) مثل جنسیت: زن – مرد
مقیاس رتبه ای (ترتیبی) (Ordinal Scale) طبقه اجتماعی-اقتصادی
مقیاس فاصله ای (Interval Scale) عملکرد در آزمون ریاضی
مقیاس نسبتی (Ratio Scale) قد – سن – وزن

تبدیل مقیاسها

سطوح ارزیابی

مقیاس اسمی: عبارت اسمی یعنی نامگذاری کردن (زن-مرد)
مقیاس رتبه ای(ترتیبی): عبارت ترتیبی یعنی ترتیب دادن (طبقات اجتماعی)
مقیاس فاصله ای: مقیاس فاصله ای نه تنها ترتیب اشیاء را نمایان می نماید بلکه فاصله بین آن ها را نیز مشخص می کند. (عملکرد در آزمون ریاضی)
مقیاس نسبتی: مقیاس نسبتی دقیق ترین مقیاس اندازه گیری است. (قد – سن – وزن)
مقیاس های اندازه گیری متغیرها

انواع تعاریف:
مفهومی Conceptual definition
عملیاتی Operational definition
انواع تعریف عملیاتی
الف: تعریف عملیاتی اندازه پذیر
ب: تعریف عملیاتی آزمایشی
مشخص کردن متغیرها و تعریف عملیاتی
و مقیاس سنجش متغیرها

(دسته بندی دیگر)
مشخص کردن متغیرها و تعریف عملیاتی
و مقیاس سنجش متغیرها (ادامه)
تقسیم بندی متغیرها بر اساس نقش در تحقیق:
متغیر مستقل
متغیر وابسته
متغیر تعدیل کننده
متغیر کنترل:
1. کنترل های تحقیقی
2. کنترل های آماری
5. متغیر مداخله گر(مزاحم)

انواع متغیرها (دسته بندی دیگر)
1
متغیر مستقل
Independent Variables
2
متغیر وابسته
Dependent Variables
3
متغیر کمی یا کیفی
Quality VS. Quantity Variables
3
متغیر فعال یا خصیصه ای
Active VS. Attribution Variables
3
متغیر تعدیل کننده
Moderating Variables
3
متغیر کنترل
Control Variables
3
متغیر مداخله کننده
Intervening Variables

نکته مهم در تعیین متغیرها
یک متغیر اعم از اینکه مستقل، وابسته، مداخله گر، یا تعدیل کننده باشد، باید نوع آن با مطالعه دقیق عواملی که در هر وضعیت عمل می کنند، معین شود.

بهای سهام در بازار
کامیابی فرآورده جدید
متغیر وابسته
متغیرمستقل
فاصله قدرت
ارزشهای مدیران
متغیر وابسته
متغیرمستقل
رابطه متغیر مستقل و متغیر وابسته

رابطه متغیر مستقل و وابسته همراه با متغیر تعدیل کننده
توانایی خواندن
شمار کتاب ها
متغیر وابسته
متغیرمستقل
سواد والدین
متغیر تعدیل کننده
اثربخشی سازمانی
تنوع نیروی کار
متغیر وابسته
متغیرمستقل
تخصص مدیریتی
متغیر تعدیل کننده

هم افزایی خلاق
تنوع نیروی کار
متغیر وابسته
متغیرمستقل
اثربخشی سازمانی
متغیرمداخله گر
زمان :
t1
t2
t3
هم افزایی خلاق
تنوع نیروی کار
متغیر وابسته
متغیرمستقل
اثربخشی سازمانی
متغیرمداخله گر
زمان :
t1
t2
t3
تخصص مدیریتی
متغیر تعدیل کننده
رابطه متغیرهای مستقل،مداخله گر، تعدیل کننده و وابسته

حالات روان شناختی
ابعاد اساسی کار
متغیر های وابسته
متغیرهای مستقل
نتیجه کاری
متغیر های مداخله گر
احساس داشتن کاری
مهم
تنوع کاری
هویت کاری
اهمیت کاری
افزایش انگیزه
مسئولیت در قبال کار
استقلال کاری
بهبود کیفیت کاری
آگاهی از نتایج عملکرد
بازخور
کاهش غیبت و ترک کار
افزایش رضایت شغلی
شدت نیاز به
رشد کارکنان
متغیرتعدیل کننده
مدل / نظریه مشخصات شغلی

مشخص کردن متغیرها و تعریف عملیاتی و مقیاس سنجش متغیرها
انواع تعاریف
مفهومی
عملیاتی

انواع تعریف عملیاتی
الف: تعریف عملیاتی اندازه پذیر
ب: تعریف عملیاتی آزمایشی

انواع تعاریف
تعریف مفهومی
تعریف یک مفهوم با استفاده از مفاهیم دیگراست. (مانند فرهنگ لغت)
1. تعریف با مفاهیمی جز مفهوم مورد اشاره؛
2. برتری تعریف مثبت بر تعریف منفی؛
ویژگی ها
تعریف عملیاتی
عبارت از مشخص کردن فعالیت های محقق برای اندازه گیری یا دستکاری یک متغیراست، متغیر عملیاتی راهنما و دستورالعمل پژوهشگر است.
1. تعریف عملیاتی اندازه پذیر
2. تعریف عملیاتی ازمایشی-تجربی
انواع

جلسه چهارم
بررسی
پیشینه تحقیق

بررسی پیشینه تحقیق
مقاصد بررسی پیشینه تحقیق
منابع اطلاعاتی برای بررسی پیشینه تحقیق
فرایند بررسی پیشینه تحقیق
تنظیم گزارش پیشینه تحقیق

تعریف و تحدید مسئله
قرار دادن یافته های تحقیق در چارچوب تحقیقات قبلی
اجتناب از دوباره کاری
انتخاب روش ها و ابزار اندازه گیری دقیق تر
مقاصد بررسی پیشینه تحقیق

پی بردن به پژوهش های انجام شده درباره مساله
آشنایی با روش های انجام پژوهش های مشابه
بدست آوردن چارچوب نظری درباره مساله
جلوگیری از دوباره کاری
هدف از بررسی پیشینه تحقیق (دسته بندی دیگر)

کشف و شناسایی کلید واژگان مرتبط (key words)
پی بردن به اسناد و مدارک مربوط به کلید واژگان
انتخاب اسناد و مدارک مرتبط (از نظر موضوع و زمان)
مطالعه و فیش برداری (نقل قول مستقیم یا مفهومی)
چگونگی انجام بررسی پیشینه تحقیق

ویژگیهای چهارچوب نظری
متغیرهای مرتبط با موضوع پژوهش باید به روشنی شناسایی و مشخص شوند.
چگونگی ارتباط، روابط مهمی که بین متغیرها بر پایه نظریه ها تصویر شده اند، باید در تحقیق بیان شوند.
اگر در پژوهشهای پیشین روابط بررسی شده باشند باید به مثبت یا منفی بودن این روابط در چهارچوب نظری اشاره شود.
روابط منتظره را باید حداقل به کمک پژوهشهای پیشین تبیین کرد.
باید چهارچوب نظری را طی یک نمودار نمایش داد.

بیان گزاره های مسئله
الف: هدف های تحقیق
Good goals are (SMART) goals

Specific S
Measurable M
Attainable A
Relevant R
Trackable T

منابع اطلاعاتی برای بررسی پیشینه تحقیق
منابع
دست اول
مطالعات، نوشته های اولیه یک نظریه پرداز، محقق یا شاهد زنده در یک واقعه است. (یادداشت ها – گزارشات – دستنویس های مستقیم)…
(هم نهاده) یعنی ادبیات نظری و تجربی قبلی است. کتاب ها، مقاله های منتشر شده و …
منابع
دست دوم

برخی منابع تحقیقات روان شناختی و علوم تربیتی انتشار یافته در ایران
مجله نمایه
چکیده پایان نامه های ایران
چکیده پایان نامه های فارغ التحصیلان ایرانی خارج از کشور
اطلاعات علوم تربیتی
نمایه ها و چکیده های علوم تربیتی و روان شناسی ایران
کتاب هفته
سایر منابع

منابع دست اول
نمایه جاری مجله های علوم تربیتی, مدیریت
منابع تعلیم و تربیت, مدیریت, علوم اجتماعی
نمایه تربیتی, روان شناسی, مدیریتی
چکیده های روان شناختی
چکیده های جامعه شناختی
منابع تعلیم وتربیت حرفه ای, مدیریت سازمانی
چکیده های مدیریت
چکیده بین المللی پایان نامه ها
نمایه جامع پایان نامه ها
نمایه های استنادی

جلسه پنجم
روشهای تحقیق

مبحث اول

دسته بندی روش های تحقیق در علوم رفتاری

دسته بندی تحقیقات بر مبنای هدف
دسته بندی تحقیقات بر حسب نحوه گردآوری داده ها
سایر روشها

دسته بندی تحقیقات بر حسب هدف
تحقیق بنیادی: (Basic Research)هدف اساسی این نوع تحقیقات آزمون نظریه ها، تبیین روابط بین پدیده ها و افزودن به مجموعه دانش در یک زمینه خاص است.

تحقیق کاربردی: (Applicd Research)هدف تحقیقات کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است.

تحقیق و توسعه: (R&D Research & Development) فرایندی است که منطور تدوین و تشخیص مناسب بودن یک فرآورده آموزشی انجام می شود.

جلسه ششم
تحقیق توصیفی و آزمایشی
دسته بندی تحقیقات بر مبنای نحوه گردآوری داده ها

شامل مجموعه روشهایی است که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است.
تحقیق
توصیفی
به منظور برقراری (رابطه علت و معلولی) میان دو یا چند متغیر از طرحهای آزمایشی استفاده می شود.
تحقیق
آزمایشی

دسته بندی تحقیق توصیفی
تحقیق پیمایشی: (Survey Research) برای بررسی توزیع ویژگی های یک جامعه آماری از روش تحقیق پیمایشی بکار می رود.
تحقیق همبستگی: (Correlational Research) در این تحقیق رابطه میان متغیرها براساس هدف تحقیق تحلیل می گردد.
اقدام پژوهی: (Action Research) هدف این دسته از پژوهش های آموزشی، توصیف شرایط یا پدیده های مربوط به نظام آموزشی می باشد.

دسته بندی تحقیق توصیفی (ادامه)
بررسی موردی: (Case Study)برخلاف پژوهش های آزمایشی پزوهشگر به دستکاری متغیر مستقل و مشاهده اثر آن بر متغیر وابسته نمی پردازد
تحقیق پس – رویدادی(علی – مقایسه ای)
(Ex-postfacto research)
پژوهشگر با توجه به متغیر وابسته به بررسی احتمالی وقوع آن می پردازد و از نوع تحقیقات گذشته نگر است و سعی بر آن است که از معلول به علت احتمالی پی ببرد مثال: علل احتمالی شکست فروش یک محصول را می توان از این روش بررسی کرد.

دسته بندی تحقیق پیمایشی
روش مقطعی
روش طولی
روش دلفی
گردآوری داده ها درباره یک یا چند صفت در یک مقطع از زمان (مثال: تحول مهارتهای علمی کارگران بخش بسته بندی در قسمت های الف تا د)
گردآوری داده ها در طول زمان و یا به عبارت دیگر در زمان های مختلف (مثال: بررسی تغییرات رشد درآمد شرکت A در طول 5 سال)
گردآوری داده از طریق اتفاق نظر یک جمع صاحب نظر در باره یک موضوع خاص
(Cross sectional )
(Longitudingal )
(Dephi Techniqqe )

انواع بررسی ها در روش طولی
بررسی روند فرایندها
بررسی یک گروه ویژه
بررسی یک گروه منتخب

مراحل اقدام پژوهی
تشخیص و برنامه ریزی
مرحله اول
اقدام برای رفع مشکل
مرحله دوم
مشاهده
مرحله سوم
تحلیل و تعدیل
مرحله چهارم

مراحل مطالعه موردی
بیان مسئله و انتخاب مورد
انجام عملیات میدانی
سازماندهی داده ها
تدوین گزارش

دسته بندی تحقیقات همبستگی بر حسب هدف
مطالعه همبستگی دو متغیری: در این تحقیقات هدف تعیین میزان هماهنگی تغییرات دو متغیر است.

تحلیل رگرسیون: هدف پیش بینی یک یا چند متغیر ملاک از یک یا چند متغیر پیش بین است.

تحلیل ماتریس همبستگی(کواریانس): در مواقعی که محقق از همبستگی مجموعه ای از متغیرها بخواهد تغییرات متغیرها را در عامل های محدودتر خلاصه کند.

روش های ورود متغیرهای پیش بین در تحلیل رگرسیون
روش همزمان: تمام متغیرهای پیش بین با هم وارد تحلیل می شود.

روش گام به گام: ترتیب ورود متغیرها در دست محقق نیست.

روش سلسله مراتبی: ترتیب ورود متغیرها بر اساس یک چارچوب نظری یا تجربی مورد نظر محقق صورت گیرد.

سه اصل عمده تصمیم گیری ورود متغیرها به تحلیل تصمیم گیری
رابطه علت و معلولی
1
رابطه متغیرها در تحقیقات قبلی
2
ساختار طرح پژوهشی
3

تحلیل ماتریس همبستگی (کواریانس)
تحلیل عاملی: با دو هدف متفاوت می تواند تحلیل شود.

مدل معادلات ساختاری: در تحقیقاتی که هدف آزمودن مدل خاصی از رابطه بین متغیرها است، از تحلیل مدل معادلات ساختاری استفاده می شود.

اهداف ماتریس کواریانس در تحلیل عاملی
در صورتی که محقق در باره تعداد عامل های خصیصه ها, فرضیه ای نداشته باشد.
هدف اکتشافی
هدف تاییدی
در صورتی که درباره تعدد عامل های خصیصه, فرضیه موجود باشد.

رویکردهای هدف اکتشافی
بوسیله ابزارهای اندازه گیری خاصی ارزیابی شده اند.
تعیین سازه
تلخیص داده ها
متغیرهای بدست آمده, بصورت شاخص های خلاصه تری در می آیند.

روش تحقیق پس رویدادی
(علی – مقایسه ای)
نکات ضروری در تفسیر تحقیقات علی- مقایسه ای:
1. بین متغیر مستقل و وابسته یک رابطه آماری برقرار باشد.
2. محقق باید مطمئن شود که متغیر مستقل قبل از متغیر وابسته بوقوع پیوسته است.
3. محقق باید دلایل کافی برای رد فرضیه های رقیب داشته باشد.

کنترل در تحقیقات علی- مقایسه ای
مقایسه تحقیقات پس رویدادی و همبستگی

تعریف: به منظور برقراری رابطه علت – معلولی میان دو یا چند متغیر از طرح های آزمایشی استفاده می شود.
ویژگی روش تحقیق آزمایشی
روش های کنترل آزمودنی ها
روش های تحقیق آزمایشی

شیوه کنترل آزمودنی ها در روش های تحقیق آزمایشی
1. انتساب تصادفی: هر یک از آزمودنی ها با شانس مساوی, به گروه آزمایشی یا گروه گواه منتسب می شوند.
2. همتا کردن تصادفی: آزمودنی های انتخاب شده, از نظر متغیر ناخواسته همگن باشند.
3. انتخاب همگن: نمونه ای از آزمودنی ها که از نظر متغیر ناخواسته همگن هسنتند, انتخاب می شوند.
4. تحلیل کواریانس: برای کنترل متغیر ناخواسته, می توان از این شیوه استفاده کرد.
5. استفاده از آزمودنی ها به عنوان کنترل خودشان

دسته بندی طرح های تحقیقی آزمایشی
1. تحقیق تمام آزمایشی: در این روش محقق آزمودنی ها را بطور تصادفی به گروه های آزمایشی منتسب کرده و تاثیر متغیر مستقل را بر متغیر وابسته بررسی کند.
2. تحقیق شبه آزمایشی: طرح های آزمایشی که در آن ها نتوان از انتساب تصادفی استفاده کرد.
3. تحقیق تک آزمودنی: در این طرح محقق به بررسی تاثیر یک متغیر بر متغیر دیگر می پردازد. اما بررسی اثرهای متغیر بر یک آزمودنی متمرکز است.

دسته بندی طرح های تمام آزمایشی
طرح های آزمایشی با گروه گواه و انتساب تصادفی: برای بررسی اثر یک متغیر مستقل بر متغیر وابسته می توان از این طرح استفاده کرد.

طرح یک عاملی با سطوح مختلف: چنانچه در طرح های آزمایشی با گروه گواه و انتساب تصادفی به جای دو گروه سه یا چند گروه منظور شود.

طرح های عاملی: وقتی محقق بخواهد اثر بیش از یک متغیر مستقل را بر متغیر وابسته بررسی کند از این طرح استفاده می شود.

حالات اجرای طرح های آزمایشی با گروه گواه و انتساب تصادفی
حالت دوم : طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل
حالت اول: طرح پس- آزمون با گروه کنترل
گروه آزمایشی (E)
گروه کنترل (C)
R Oَ1 X O1
R Oَ2 X O2

1. طرح تصادفی شده کامل: برای اجرای تحقیق سه گام برداشته می شود.
1. بیان فرض آماری
2. تعیین شرایط آزمایش و اندازه گیری متغیر وابسته و چگونگی کنترل متغیرهای ناخواسته
3. مشخص کردن تعداد آزمودنی ها و جامعه ای که باید از آن نمونه گیری کرد.
2. طرح بلوکی تصادفی شده: در این طرح تخصیص آزمودنی ها به شرایط ازمایشی فقط از طریق انتساب تصادفی آزمودنی ها به سطوح متغیر مستقل صورت می گیرد.
3. طرح مربع لاتین: در این طرح محقق اثرات دو متغیر ناخواسته را کنترل می کند و متغیر مستقل را در سطوح مختلف آزمایش می کند.
4. طرح عاملی تصادفی شده کامل: محقق اثر دو متغیر مستقل را همزمان در یک آزمایش بررسی کند.
دسته بندی طرح های تحقیقات تمام آزمایش مبنا

انواع طرح های تحقیق شبه آزمایشی
طرح های تک – گروهی سری های زمانی :بسط طرح تک گروهی با مشاهده قبل و بعد

طرح های شبه آزمایشی با گروه گواه

طرح های تک آزمودنی: بررسی تاثیر یک متغیر بر متغیر دیگر
Oَ1 Oَ2 Oَ3 Oَ4 X O1 O2 O3 O4

انواع طرح های تحقیق شبه آزمایشی با گروه گواه
الف( طرح دو گروهی نا همسان با پیش آزمون و پس آزمون: متداولترین طرح تحقیقی شبه آزمایشی
ب( طرح دو گروهی سری های زمانی: اجرای بیش از یک پیش آزمون و پس آزمون
Oَ11 Oَ12 Oَ13 Oَ14 X O11 O12 O13 O14
Oَ21 Oَ22 Oَ23 Oَ24 X O21 O22 O23 O24

جلسه هفتم
سایر
روشهای تحقیق

سایر روش های تحقیق
روش تحیقیق تاریخی : هدف بکار بردن داده های مربوط به واقعیت های مرتبط با رویدادهای گذشته و تفسیر آن هاست

روش تحقیق فلسفی: تجزیه و تحلیل مفاهیم مورد مطالعه

تحقیق قوم نگاری: محقق به توصیف علمی فرهنگ های مختلف می پردازد.

تحلیل محتوا: بررسی محتوای آشکار پیام های موجود در یک متن

مراحل تحقیق تاریخی
الف) بیان مسئله: مرحله آغازین تحقیق تاریخی

ب) گردآوری داده ها : گردآوری آرا و ردپای وقایع

ویژگی تحقیقات قوم نگاری
ویژگی محیط گرایی

ماهیت کیفی – پدیدار شناختی

استفاده از روش شرکت کننده – مشاهده گر

دیدگاه کل گرا

تحقیق فلسفی
تعریف
روش اجرا

ویژگی تحقیقات قوم نگاری
ویژگی محیط گرایی

ماهیت کیفی – پدیدار شناختی

استفاده از روش شرکت کننده – مشاهده گر

دیدگاه کل گرا

فرایند تحقیق قوم نگاری
شناسایی پدیده مورد مطالعه: زمینه و اندیشه کلی رویداد
شناسایی آزمودنی ها: شناسایی آزمودنی ها و زمان و مکان مورد مشاهده
تدوین فرضیه ها
تحلیل: تنظیم داده های حاصل از مشاهده، مصاحبه، اسناد و مدارک
نتیجه گیری: انجام نتیجه گیری پس از هر مرحله از مشاهدات

مراحل تحلیل محتوا
مرحله آماده سازی و سازمان دهی

بررسی مواد(پیام) : رمزگذاری داده های خام

پردازش نتایج(داده ها) : بررسی داده های رمزگذاری شده به دو شیوه دستی و کامپیوتری

جلسه هشتم
ابزار جمع آوری
اطلاعات و مقیاس های
اندازه گیری

ابزار اندازه گیری در تحقیق
پرسشنامه
مصاحبه
مشاهده

پرسشنامه
Questionnaire

مصاحبه
مشاهده
پرسشنامه
بررسی
مدارک و اسناد
روشهای گردآوری اطلاعات

پرسشنامه
تعریف: پرسشنامه مجموعه ای از سوال هاست که پاسخ دهنده با ملاحظه آن ها پاسخ لازم را ارائه می کند.
اصول کلی تنظیم پرسشنامه: دارای اهداف و سوال های تحقیق, جذاب بودن برای پاسخگو, کوتاه و حاوی کلیه اطلاعات مورد نیاز تحقیق

پرسشنامه
پرسشنامه مجموعه ای است از سئوالات کتبی و غالباً مبتنی بر گزینه های مشخص که پاسخ دهنده جوابهای خود را بر آن درج می کند.

موارد استفاده
در مواردی که از راه مشاهده یا مصاحبه نتوانیم حقایق و اطلاعات مورد نیاز را بدست آوریم و یا اگر هم اطلاعاتی بدست آمدنی باشد پردامنه و وسیع و همه جانبه نباشند و یا زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که منابع لازم برای کسب اطلاعات در دسترس نباشند و ما ناگزیر باشیم از طریق پرسش از افراد بصیر در آن راه گام برداریم.
همچنین پرسشنامه در موردی بکار می رود که محقق بخواهد نظر جمعی را در مورد مساله ای بدست آورد. طرز تلقی مردم را از یک مساله بداند، فلسفه ای را جستجو کند، از دیدگاه مثبت و منفی مردم نسبت به امری سر در آورد.

مزایای پرسشنامه
از نظر تعداد سئوالات و دامنه آن انعطاف پذیری بیشتری نسبت به مصاحبه دارد.
از طریق آن با گروه وسیع تری در داخل و خارج جامعه می توان تماس گرفت و اطلاعات وسیع و قابل اعتمادتری را می توان بدست آورد.
سرعت عمل، هزینه پایین، سادگی و آسانی اجرا، همانندی سیالات برای همه، مشخص تر بودن حد و مرز سئوالات، آسانی استخراج مطالب و ارزیابی باعث آن می شود که از این شیوه بیشتر استفاده شود.

محدودیت های پرسشنامه
مطلق بودن هر سئوال, عدم امکان توضیح، عدم رابطه روانی بین پرسشگر و پاسخگو.
مبتنی بودن پاسخ ها بر محافظه کاری، راز داری

پرسشنامه حضوری
هرگاه بررسی در سازمان کوچکی صورت می گیرد و آمادگی و توانایی جمع کردن کارکنان در یک محل وجود داشته باشد تا به پرسش ها پاسخ دهند اجرای حضوری بهترین روش گردآوری اطلاعات است. امتیاز این شیوه آن است که خود پژوهشگر می تواند شخصاً پرسشنامه های تکمیل شده را در مدت زمان کوتاه گردآوری کند و هرگونه تردیدی را که پاسخ دهندگان در مورد هر یک از سئوالات دارند بی درنگ برطرف کند.

پرسشنامه پستی
مزیت برجسته آن این است که منطقه جغرافیایی گسترده ای را در بر می گیرد.
پرسشنامه ها از طریق پست برای پاسخ دهندگان ارسال می شود تا آنان هر گونه که راحت ترند آنها را تکمیل کنند.
یکی از دشواریهای آن این است که چنانچه پاسخ دهنده با ابهامی روبرو باشد آن را نمی توان برطرف کرد.

در روش ارسال پرسشنامه از طریق پست باید نکات زیر رعایت شود:
الف) روی پاکت آدرس گیرنده و فرستنده به طور کامل نوشته شود.
ب) پرسشنامه و راهنمای آن در پاکت قرار داده شود.
ج) برای سهولت کار عودت پرسشنامه تکمیل شده، پاکت تمبر زده ای را که روی آن آدرس محقق نوشته شده است ضمیمه کند تا پاسخگو برای ارسال پرسشنامه ناچار به تهیه پاکت و تمبر نباشد.
د) در صورت امکان نامه جداگانه یا کارت یا نشانه ای یادگاری به عنوان هدیه برای پاسخگو بفرستد.

پرسشنامه الکترونیک
تکمیل پرسشنامه ( آن لاین ) با اتصال میکرو کامپیوترها به شبکه های رایانه ای برای پاسخ دهندگان میسر است. همچنین می توان دیسکهای داده ها را برای پاسخ دهندگانی که از رایانه شخصی استفاده می کنند ارسال کرد.
البته زمانی می توان از این ابزار استفاده کرد که پاسخ دهنده طرز کار با رایانه را بداند و تمایل به پاسخگویی بدین طریق را داشته باشد.

اجزاء اصلی پرسشنامه
الف) نامه همراه یا مقدمه ای برای آماده کردن پاسخ دهنده
جهت تکمیل پرسشنامه.
ب) دستورالعملها
ج) سیال ها (گویه ها)

به پاسخ دهنده اجازه می دهد
هر گونه مایل است جواب دهد.
از پاسخ دهنده می خواهد از میان گزینه هایی
که پژوهشگر ارائه می کند یکی را برگزیند.
پرسشهای
باز
پرسشهای
بسته

انواع سوالات بسته پاسخ
الف) حالت چند جوابی :
در این سئوالات پاسخ دهنده یکی از گزینه های ارائه شده را انتخاب نموده و علامت گذاری می کند.

مثال)
مسیر مهاجرت شما به چه صورتی بوده است ؟
از جامعه عشایری به روستا 
از جامعه عشایری به شهر 
از جامعه روستایی به شهر 

مثال)
– نقش علوم در زندگی انسان انکار ناپذیر است.
ب) حالت مقیاس چند درجه ای
در این نوع سئوالات، پاسخ دهنده موضع خود را در مورد موضوعی بر روی یک طیف با انتخابی که به بهترین وجه نمایانگر باورها ، عقاید یا نگرش او درباره آن گونه باشد مشخص می کند.

ج) حالت تعیین اولویت نسبت به موارد ارائه شده
در این حالت یک سری گویه ارائه شده و از پاسخ دهنده خواسته می شود تا ترتیب اهمیت آنها را مشخص کند.

مثال )
مشاغل زیر را به ترتیب اهمیت رده بندی کنید :

معلمی  پزشکی  تجارت 
اداری  کشاورزی  کارگر صنعتی 

مزایا و معایب سئوالات بسته-پاسخ و باز-پاسخ
مزایا معایب

پرسشهای همراه با واژگان مثبت و منفی
به جای اینکه همه پرسشها را به صورت مثبت بنویسیم، شایسته است پرسشهایی همراه با واژگان منفی نیز در نظر گرفته شود تا گرایش پاسخ دهنده به علامت زدن در یک سمت مقیاس به حداقل برسد.
یک پرسشنامه خوب آمیزه ای از پرسشهای مثبت و منفی را در خود دارد.

سئوالهای مشروط
غالباً بعضی از سئوال های پرسشنامه به بعضی از پاسخگویان مربوط می شود و به پاسخگویان دیگر ربطی ندارند. زمانی این نوع موقعیت بروز می کند که می خواهید مجموعه سئوال هایی درباره موضوعی خاص مطرح کنید. سئوال های متعاقب این مجموعه از سئوالها را “سئوال های مشروط“ می نامند. اینکه آیا باید آنها را پرسید یا به آنها پاسخ داد، مشروط به پاسخ هایی است که به نخستین سئوال در این مجموعه داده می شود. استفاده از سئوال های مشروط ممکن است کار پاسخگویان را در تکمیل پرسشنامه آسان سازد، زیرا آنان مواجهه با پاسخ دادن به سئوال هایی نیستند که به ایشان مربوط نیست.

مثال )
آیا تا کنون درباره « برنامه پاسداری از محله » چیزی شنیده اید ؟
[ ] بلی
[ ] خیر

اگر بلی :
الف) آیا کلاً آن برنامه را تایید می کنید یا تایید نمی کنید ؟
[ ] تایید می کنم
[ ] تایید نمی کنم
[ ] نظری ندارم
ب) آیا تا کنون در جلسه ساکنان برای پاسداری از محله شرکت
کرده اید ؟
[ ] بلی
[ ] خیر

اگر بلی : آخرین بار چه زمانی در جلسه
شرکت کردید ؟

انواع سئوال های ممکن در یک پرسشنامه
پرسشهای دو وجهی: پرسشهایی که احتمالاً دو پاسخ دارند.
پرسشهای مبهم: پرسشهایی که به گونه ای نگاشته می شوند که پاسخ دهنده معنای آنها را به درستی درک نمی کند و ممکن است آنها را به گونه ای دیگر تفسیر کند و در نهایت این پرسشها مجموعه ای از پاسخهای نادرست را به همراه می آورند.
پرسشهای مبتنی بر یادآوری گذشته: ممکن است برخی پرسشها پاسخ دهنده را بر آن دارند که تجربه هایی از گذشته خود را که برایش روشن نیستند به یاد آورد. این پاسخها می تواند همراه با سوگیری باشد. چنین اطلاعاتی را به سادگی می توان از پرونده استخدامی افراد بدست آورد.

پرسشهای هدایت کننده: پرسشها نباید به گونه ای نگاشته شوند که پاسخ دهنده را به دادن پاسخ هایی هدایت کند که مورد نظر پژوهشگر است.
پرسشهایی که بار عاطفی دارند: نوع دیگری از سوگیری در پرسشها زمانی روی می دهد که آنها با احساسات و عواطف درآمیخته شوند.
پرسشهای پیچیده: این گونه سئوال به دشواری قابل درک است و بنابراین پاسخ دهنده وقت زیادی را صرف درک معانی آن می کند.
پرسشهای منفی: پاسخ دهنده در برابر سیال منفی ممکن است به طور ناخود آگاه کلمات منفی را نادیده گرفته و متوجه آنها نشود. در این حالت پاسخهای او با واقعیت مطابقت نخواهد داشت. در صورتی که ناچار به استفاده از سئوال های منفی باشید بهتر آن است که زیر کلمات منفی خط کشیده ویا این کلمات را با حروف درشت مشخص کنید.

مثال )

نظر شما درباره عدم اعطای گواهینامه آموزش ضمن خدمت به افرادی که دارای حداقل دو سال سابقه خدمت می باشند چیست ؟

نظر شما درباره عدم اعطای گواهینامه آموزش ضمن خدمت به افرادی که دارای حداقل دو سال سابقه خدمت می باشند چیست ؟

اصول اندازه گیری
اصولی برای اندازه گیری وجود دارد که باید پیگیری شود تا اطلاعات گردآوری شده برای آزمودن فرضیه ها متناسب شوند. این اصول، مقیاسها و فنون مقیاس بندی را که در مفاهیم اندازه گیری به کار می روند و نیز سنجش اعتبار و روایی ابزار اندازه گیری که به کار رفته است در بر می گیرد. مقیاسها را باید متناسب با نوع اطلاعات مورد نیاز به کار برد. ساز و کارهای مختلف مقیاس بندی به ما کمک می کند تا مقیاس های خود را به درستی مورد استفاده قرار دهیم.

سئوالات باید اعتبار داشته باشند به گونه ای که اگر در فواصل زمانی مختلف از افراد مورد نظر پرسش شوند حاصل آن واحد باشد و یک گونه از آنها استنباط شود و طبیعی است به شرطی این هدف قابل وصول است که سیالات استاندارد باشد.
روایی
پایایی
یعنی سئوالات آنچه را که موضوع بررسی ماست بپرسند و جز آن چیزی را مورد پرسش قرار ندهند.
روایی و اعتبار (پایایی) پرسشنامه

ظاهر کلی پرسشنامه
یک پرسشنامه جذاب و مرتب که دارای مقدمه خوب برای درخواست تکمیل، راهنماهای مناسب و مجموعه های منظم و دسته بندی شده ای از پرسشها و گزینه ها باشد پاسخ دهی را برای تکمیل کننده ساده تر می کند.
پرسشنامه باید جادار و مرتب باشد، قرار دادن بیش از یک سیال در یک سطر روی هم رفته موجب می شود که پاسخگویان متوجه سیال دوم نشوند و یا نوشتن سئوالات به صورت اختصار ممکن باعث شود که برخی پاسخگویان اینگونه سیالات را غلط تعبیر کنند.

پرسشهای باز در انتهای پرسشنامه
در انتهای پرسشنامه می توان چند پرسش باز نیز قرار داد تا افراد هرگونه دیدگاهی دارند بنویسند و آنگاه پرسشنامه با یک عبارت تشکر آمیز به پایان می رسد.

معمولاً برای تکمیل هر پرسشنامه 4 نوع دستورالعمل می توان صادر کرد
1- دستور کلی :
باید شامل معرفی هدف پرسشنامه، قول محرمانه ماندن اطلاعات، اینکه پاسخگو چگونه انتخاب شده است، پرسشنامه ها چگونه و چه وقت برگردانده شود.

2- دستورالعمل مربوط به هر بخش :
زمانی که پرسشنامه به بخشهایی تقسیم شده است بهتر است مقدمه مختصری درباره هر بخش فراهم شود.

3- دستورالعمل مربوط به تعداد سئوالها و گزینه ها :
مشخص کنید که پاسخگو می تواند چه تعداد از گزینه ها را علامت بزند.

4- دستورالعمل مرتبط به هدایت به مرحله بعدی :
هنگام استفاده از سئوالهای مشروط باید این نوع دستورالعملها را به کار بگیرید .

آزمون مقدماتی پرسشنامه
مطمئن ترین عامل محافظت در برابر خطاها در پرسشنامه، این است که کل پرسشنامه یا بخشی از آن را آزمون مقدماتی کنید. معمولاً ضرورتی ندارد آزمودنیهایی که مورد آزمون مقدماتی قرار می گیرند نمونه معرف باشند، اما دست کم باید از افرادی استفاده کنید که پرسشنامه به آنان مربوط می شود. به طور کلی به جای آنکه با خواندن سراسر پرسشنامه به جستجوی خطاها بروید، بهتر است از عده ای بخواهید که آنها را تکمیل کنند.

طراحی و اجرای پرسشنامه الکترونیک
تکمیل پرسشنامه«آن لاین» با اتصال میکرو کامپیوترها به شبکه های رایانه ای برای پاسخ دهندگان میسر است. CAPPAدر پژوهشهای بازاریابی استفاده می شود. (گرین,کیدیا,نیک هیل,1985)
نکات مثبت سیستم CAPPA
فرد میتواند در پاسخهای خود تجدیدنظرکند.
به گونه ای است که علاقه فرد رابرمی انگیزد.
خطاهای معنایی و منطقی را به هنگام استخراج اطلاعات کنترل می کند.
در بر دارنده برنامه های تحلیل داده ها همچون تحلیل واریانس,رگرسیون چندگانه و نظایر آن می باشد.
انتخاب تصادفی پرسشها وسبک وسنگین کردن پاسخ دهندگان .
بیگمان در آینده انواع مختلف برنامه ها برای پرسشنامه به صورت الکترونیکی تهیه خواهد شد.

نکات ضروری در تدوین سوالات پرسشنامه
از سوال های نامفهوم و مبهم پرهیز شود
سوالاتی که پاسخ دهنده را به پاسخ خاصی هدایت می کند باید اجتناب کرد
از سوال پیچیده پرهیز گردد
از سوال های دو وجهی که شامل دو سوال در یک پرسش است اجتناب شود
تا جایی که امکان دارد از ارائه سوال های منفی خودداری شود
از بیان سوال های مستقیم که موجب تحریک حساسیت آزمودنی شده و یا در وی ایجاد مقاومت می کند پرهیز شود
از تنظیم سوال هایی که آزمودنی پاسخ آن ها را در دسترس ندارد خودداری شود.

دو اصل مهم در ترتیب ارائه سوال ها
سوال های اولیه باید به حدی جالب باشد که پاسخ دهنده را به پاسخ دادن ترغیب کند

سوال ها از ساده ترین به پیچیده ترین عرضه شود

نکات عمده در تدوین پرسشنامه
تصمیم گیری در باره محتوای سوال ها

تصمیم گیری درباره صورت بندی سوال ها

تصمیم گیری درباره شکل پاسخ ها

تصمیم گیری درباره ترتیب قرار گرفتن سوال در پرسشنامه

سایر روشهای گردآوری اطلاعات
مشاهده
فردمی تواندبه مشاهده رفتارافراددرمحیط کار واقعی یا در محیط آزمایشگاهی بپردازد.
مشاهده بدون مشارکت(غیر فعال)
پژوهشگر می تواند صرفاً در نقش پژوهشگر و بدون آنکه به عنوان یک عضو سازمان عمل کند، به گردآوری اطلاعات بپردازد.
مشاهده توام با مشارکت(فعال)
پژوهشگر نقش یک مشاهده گر فعال را ایفا می کند.وی به درون سازمان یا مکان پژوهش پای می گذارد و عملاً به عنوان عضو یک گروه کاری تلقی می شود. (پژوهشهای مردم شناسی)

مشاهده هدایت شده و اتفاقی
هنگامی که پژوهشگرمجموعه ای از مقوله های فعالیت یا پدیده را که قصد مطالعه آنها را دارد از پیش در نظر می گیرد، مشاهده هدایت شده نامیده می شود.
هنگامی که مشاهده گر اندیشه معینی برای جنبه های بخصوصی که باید مورد توجه قرار دهد دردست نداشته باشد، مشاهده اتفاقی یا غیرهدایت شده نامیده می شود.

سوگیریهای مطالعات مشاهده ای
داده هایی که پژوهشگر با مشاهده از زاویه دید خود گردآوری می کند در معرض سوگیریهایی توسط او می باشد.
خستگی مشاهده گر عامل سوگیری می باشد.
برای آنکه سوگیری به حداقل برسد، مشاهده گران را در زمینه چگونگی ثبت رویدادها آموزش می دهند.

روشهای برون فکنی
برخی اندیشه ها ودیدگاههایی را که نمی توان به سادگی به زبان آورد یا به هنگام پاسخگویی در سطح ناخودآگاه باقی می مانند، اغلب به یاری پژوهش های انگیزشی آشکار میشوند.
فنون آشنا برای گردآوری چنین داده هایی عبارت اند از:
تداعی واژگان، تکمیل جمله، آزمونهای لکه جوهر، آزمونهای(TAT)ونظایر آن.
فن تداعی واژگان : با ارائه واژهایی به پاسخ دهنده از او می خواهند بی درنگ نخستین چیزهایی را که به ذهنش می رسد بازگو کند.
فن تکمیل جمله: از افراد می خواهند جمله ای را کامل کنند.
آزمون : TATازآزمودنی می خواهند که درباره تصویری که به او نشان می دهند یک داستان پدید آورد.
آزمون لکه جوهر: از آزمودنی می خواهند انواع لکه های رنگی را تعبیروتفسیر کند.

برخی منابع اطلاعاتی ویژه
گروههای کار
آنها می توانند در مدت اندک داده هایی را بدست آورند که قابل اعتماد است.
هر گروه دارای هشت یا دوازده عضو است که به طور تصادفی برگزیده می شوند.
گروههای ایستا و پویا
هنگامی که بخواهیم تا ثیرات برخی تغییرات یا نوآوریها را در طول مدتی معین بررسی کنیم از این گروه استفاده می کنیم. چند نفر به عنوان اعضای گروه مطالعه برگزیده می شوند.
منابع غیر مستقیم
گونه مهمی که افراد انسانی را در بر نمی گیرد. مثلاً میزان رد و بدل شدن مجله ها.

روشهای چند گانه گردآوری اطلاعات
از آنجا که تقریباً همه روشهای گردآوری اطلاعات همراه با سوگیریهایی هستند، گردآوری اطلاعات به روشهای چند گانه از منابع مختلف به پژوهش استحکام می بخشد.
در اینصورت اگر در داده ای سوگیری وجود داشت آن را نادیده می گیریم.
پژوهشگران خوب کوشش میکنند از چند منبع و یا چند روش داده ها را گردآوری کنند، هرچند این پژوهشها پر هزینه و وقتگیر است.

برتریها و کاستیهای روشهای گردآوری داده ها و محل کاربرد هر یک
مصاحبه چهره به چهره
کشف و درک مسایل پیچیده را میسر می سازد.
می توان دیدگاه هایی را که بیان آنها به طور عادی میسر نیست، مطرح کرد.
بعد منفی: پاسخ دهنده می تواند سوگیریهایی داشته باشد و هزینه مطالعه گزاف است.
مصاحبه تلفنی
برای پرسیدن سئوال های معین، دریافت پاسخهای فوری و آزمودنی هایی که در مناطق جغرافیایی پراکنده اند مورد استفاده قرار می گیرد.
بعدمنفی: نمی توان بازتابهای غیر کلامی افراد را مشاهده کردومصاحبه شونده هر لحظه می تواند مکالمه را قطع کند.

پرسشنامه حضوری
میتوان راهنمایی های مورد نیازپاسخ دهنده را در هر مرحله ارائه کرد وپرسشنامه را بی درنگ پس از تکمیل گردآوری کرد.
بعد منفی: اجرای پرسشنامه حضوری پر هزینه است به ویژه اگر گروه نمونه از نظر جغرافیایی پراکنده باشد.

پرسشنامه پستی
هنگامی که لازم باشد اطلاعات فراوانی با هزینه اندک از پاسخ دهندگان پراکنده گردآوری شود، بهترین روش می باشد.
بعد منفی: میزان برگشت پرسشنامه های پستی معمولاً اندک است.

بررسی روش مصاحبه به عنوان یکی

از روشهای جمع آوری اطلاعات

روشی که اطلاعات مورد نیاز تحقیق از طریق ارتباط مستقیم بین پرسشگر و پاسخگو گرداوری می شود.

تعریف مصاحبه
مصاحبه ، فرایندی است اجتماعی که به صـورت ملاقــاتی همدلانه، رویـاروی و گفت و شنودی، بین مصـاحبه گـر و مصاحبه شونده ، با هدف دستیـابی به اطلاعــاتی معیـن، در شرایطی که پرسشگـر و پاسخگو در کنــار یکدیگر قرار گرفته اند، صورت می گیرد.
(ظهوری، 1378، ص 177)

مصاحبه روشی است که در آن اطلاعات مورد نیاز تحقیق از طــریق ارتبــاط مستقیـم بیـن پرسشگر یا محقـق باپـاسخگو گردآوری می شود. در واقـع، مصاحبه یک مکـالمه دو طرفه است که با طرح سئوال مصاحبه گر به منظور کسب اطلاعات مربوط به تحقیق آغـاز می شود این امـر می تواند به صــورت رو در رو یا برقراری ارتبــاط تلفنی انجام پذیرد. (حافظ نیا، 1381، ص 199)
تعریف دیگر:

زمینه های اطلاعاتی
زمینــه های اطلاعــاتی که از طریق مصــاحبه بهتـر به دست می آید، عبارتند از: طرز فکر، عواطف، احساسات و خصوصیات افراد، طرز تلقی آنان نسبت به یک مساله یا پدیده، علل وابستگی یـا وازدگی آنها از افراد یا گروه ها یـا زمینه های خاص.
دو نویسنده جوان کنل و کان وجود سه شرط زیر را برای توفیق در مصاحبه لازم دانسته اند : پاسخگو، اطلاعـات لازم را داشته باشد – پاسخگو، سوال را درک کند – پاسخگــو ، انگیزه لازم را داشته باشد. (ظهوری، 1378، ص 177)

کارآیی مصـاحبه
برای آنکه مصاحبه دارای کارآیی بوده و در رسیدن به هدفها تحقیق به محقق یاری نماید ، توجه به نکات زیر ضروری است :
1- ایجـاد جو دوستـانه
2- توجه و علاقه مصاحبه گر
3- نظم در ارائـه سئوالها
4- نشـان ندادن عکس العمل به پـاسخ های آزمودنی
5- مطرح کردن سوال ها به شیوه مشابه در طول مصاحبه
6- مصاحبه نباید برای تندرستی و مناعت طبع مصاحبه شونده تهدیدی به حساب آید .

7- مصاحبه گر باید مصاحبه شونده را از اهداف مصاحبه و علت انتخاب او برای این کار آگاه کند.
8- مصاحبه شونده باید از روش ثبت و ضبط داده ها مطلع باشد و آنهــا را بپذیرد، یعنی اینکه باید با روش های ثبت نظیر نوشتن، علامت زدن، ضبط کردن با دستگــاه ضبط صوت، میکروفون، عکسبرداری و فیلم برداری موافق باشد.
9- مصاحبه گر باید تلاش خود را به کار برد تـا اعتماد مصاحبه شونده را جلب نماید و به او اطمینان دهد که موضوعات و اظهارات مصاحبه مکتوم و مخفی باقی خواهد ماند.
10- مصاحبه کننده باید از دادن پاسخ مستقیم و صریح که مبین عقیده اش در خصوص موضوع مورد سوال مصاحبه شونده باشد پرهیز کند.

11- مصاحبه کننده باید توجه داشته باشد که اگر پاسخگو در مـورد موضوعی قادر به تداوم جریان پرسش و پاسخ نیست، بر ادامه آن اصرار نورزد.
12- مصاحبه کننده باید تا حد ممکن با مصاحبه شونده همزبان، هم فرهنگ و هم جنس باشد تا بتوانند با همدیگر تفاهم نمایند.
13- در مواقعی که مصاحبه گر احساس می کند جریان مصاحبه از مسیر طبیعی خود خارج شده است باید با ظرافت و هوشیاری لازم و با طرح سوالات مناسب جریان مصاحبه را به مسیر طبیعی بازگرداند.
14- مصاحبه کننده باید سعی کند حتی المقدور سوالات مصاحبه را به خاطر بسپارد و به ترتیب منطقی نسبت به طرح آن اقدام کند.

15- مصاحبه کننده باید عین مطـالب مصاحبه شونده را روی کارت مصاحبه منتقل کند و از دخالت دادن نظریات شخصی خود در آن و نیز جدل با مصاحبه شونده پرهیز نماید.
16- مصاحبه کننده باید محیط مصاحبه را خلوت کند تا در آن وسایل منحرف کننده تمرکز حواس و نیز سر و صداهای مزاحم و همچنین افراد دیگر وجود نداشته باشد.
17- مصاحبه گر پس از اتمام کار مصاحبه باید پاسخ های ثبت شده را بلافاصله مورد بازبینی و بازنگری قرار دهد.
18- حالت مصاحبه گر و نحوه طرح سوالات باید به گونه ای باشد که اولاً: حالت بازجویی به خود نگیرد و موجبات کدورت خاطر و واکنش منفی مصاحبه شونده را فراهم نکند، ثانیاً: با تغییر حالت بدن و اندام ها و اشارات و کنایات موجبات بیان اظهارات اغراق آمیز یا کتمان حقایق از طرف مصاحبه شونده را فراهم نکند.

انواع مصاحبه از نظر روش کار
1.مصاحبه منظم:
در این نوع مصاحبه تعداد و نوع پرسشها و ترتیب و راهنمای حل انها از قبل اماده میباشد.

2.مصاحبه نامنظم:
در این روش مصاحبه کننده میتواند جمله بندی پرسشها را برای هر پاسخ دهنده خاصی به تناسب حال وی تنظیم کرده وبا نظمی که برایش مناسب است مطرح کند.

تفاوت مصاحبه منظم و نامنظم
هدف از مصاحبه منظم:
به دست آوردن اطلاعات کمی و قابل مقایسه و سطحی با استفاده از روش یکنواخت و بسیار رسمی است.

هدف از مصاحبه نا منظم:
جمع آوری اطلاعات کیفی و عمیق از تمام جنبه های موضوع با استفاده از روش انعطاف پذیر و غیر رسمی است.

انواع مصاحبه از نظر هدف
1.مشاوره ای
2.تحقیقی
الف: مصاحبه اطلاعاتی
ب: مصاحبه ارزشیابی

اشخاص مناسب برای مصاحبه
کارشناسان خبره
شاهدان عینی
افراد ذی نفع

فنون پرسش سوالات
1. حرکت قیفی
2. پرسشهای عاری از سوگیری
3. روشنگری مطالب
4. کمک به مصاحبه شونده برای اندیشیدن به مسائل

انواع دیگر مصاحبه
مصاحبه حضوری
مصاحبه تلفنی
مصاحبه رایانه ای

روش مناسب برای مطالعه افراد جامعه ای که بی سوادند یا سواد کافی ندارند.
روش مناسب برای مطالعه کودکان و افراد ناسازگار
ایجاد اطمینان خاطر به افراد و دسترسی به مطالب محرمانه آنها
رفع ابهام برای پاسخگو
اعمال کنترل بیشتر بر وضعیت مصاحبه
مزایای مصاحبه

معایب و محدودیت های مصاحبه
1.هزینه بسیار زیاد
2.وقت گیر بودن
3.عدم دسترسی به تعداد زیادی از افراد در یک مدت کوتاه
4.نیاز به مصاحبه گران مجرب و کار ازموده و لزوم آموزش
5.سخت بودن قابلیت تعبیر و تفسیر اطلاعات

مصاحبه حضوری
برتری ها :
مهم ترین ویـژگی مصاحبه حضوری یـا مستقیـم آن است که پژوهشگر می تواند پرسشها را با وضعیـت تطبیق دهد، تردید ها را برطرف کند و اطمینان یابد که با تکرار و بازگویی پاسخها آنها را به درستی درک می کند. همچنین می تواند نشانه های غیر کلامی را که مصاحبه شونده از خود نشان می دهد (ناشی از هرگونه احساس ناراحتی، تنش یا مشکل دیگری که دارد) با مشاهده گره های ابروان، تکـان دادن قسمتی از بدن و ســایر نشانه های ناخود آگاه کشف کنـد. چنین کاری در مصاحبه تلقی میسر نیست.

کاستی ها:
نارسایی های اساسی مصاحبه حضوری چنانچه قرار باشد مطــالعه به صورت ملی یا فراملی صورت گیرد، محدودیت های جغرافیایـی و منابع گسترده ای است که باید بدان دسترسی یافت. هـزینه آموزش مصاحبه کنندگان برای کاستن سوگیری های آنها (مثــلاً تفاوت های موجود در روش های پرسش سوالات و تفسیر پاسخ ها) نیز گزاف است. نقص دیگر آن است که افـراد احتمالاً در مورد افشا شدن بازتاب هایشان احساس ناراحتی می کنند. (اوماسکاران، صائبی ، 1381، ص 255)

مصاحبه تلفنی
برتـری ها:
مزیت اساسی مصاحبه تلفنی از دیدگاه پژوهشگر آن است که میتوان در مدت کوتاهی به گروهی از افراد مختلف دسترسی پیدا کرد (اگر ضرورت ایجاب کند در سراسر کشور یا حتی خارج از کشور). از نظر پاسخ دهندگانی که تمایل به روبرو شدن با مصاحبه کننده را ندارند مشارکت آسان می شود . همچنین ، امکان دارد که بیشتر پاسخ دهندگان در ارائه اطلاعات شخصی از طریق تلفن احساس ناراحتی داشته باشند.

کاستـی ها :
دشواری عمده مصاحبه تلفنی آن است که پاسخ دهنده می تواند با قطع کردن مکالمه در هر لحظه که میل داشته بـاشد به مصاحبه پایان دهد. برای آنکه این دشواری به حداقل برسد، شایسته است از قبل با مصاحبه شونده تماس حاصل شود و با بیان مدت تقریبی مصاحبه و توافق در مورد زمان آن، از وی درخواست مشارکت در پژوهش مورد نظر بشود. بهتر است مصاحبه های طولانی تر از مدتی که توافق شده است نشود.

مصاحبه رایانه ای
اکنون که فن آوری نوین عرصه های گوناگونی را در برگرفته است ، مصاحبه به کمک رایانه نیز میسر است ، به گونه ای که پرسشها برصفحه نمایش رایانه ظاهر می شود و مصاحبه کننده می تواند پاسخ های مصاحبه شوندگان را مستقیماً در رایانه وارد کند. صحت گردآوری اطلاعات بدین صورت به طور چشم گیری افزایش می یابد زیرا نرم افزار را می توان بر پـایه تشخیص پاسخ های نامرتبط برنـامه ریزی کرد. نرم افزار مصاحبه رایانه ای همچنین موجب می شود مصاحبه کننده پرسشهای نـادرست نپرسد و ناگزیر باشد ترتیب تقدم پرسشها را رعایت کند چرا که پرسشها به طور خودکار و به ترتیب برای پاسخ دهنده ظاهر می شود . این امکانات موجب می شود سوگیریهای برخاسته از مصاحبه کننده تا حدودی از میان برود .

انواع مصـاحبه
ســازمان یافته
نیمه سازمان یافته
ســازمان نـایافته

مصاحبه سازمان یافته
در این نوع مصاحبه ، مصاحبه گر از قبل سوال های مورد نظر را فراهم کرده و در زمان مصاحبه آن ها را در اختیار مصاحبه شوندگان قرار می دهد. نوعی از این مصاحبه به پرسشنامه بسته – پاسخ شباهت دارد. (بازرگان ، 1384 ، ص 150)

مصاحبه نیمه سازمان یافته
در این نوع مصاحبه، سوال ها از قبل طـراحی شده اند و هدف کسب اطلاعات عمیق از مصاحبه شونده است. روش بالینی پیاژه در مصاحبه را می توان از انواع مصاحبه های نیمه سازمان یافته دانست. این روش با انعطاف پذیری به تنظیم سوال ها براساس پاسخ های آزمودنی می پردازد . در محدوده روان شناسی تحولی و بررسی برخی مفاهیم، این روش بسیار مناسب است. در مصاحبه نیمه سازمان یافته، هر پاسخ با سوال وارسـی مورد بررسی بیشتر قـرار می گیرد و از آزمودنی با سوال های «چرا» خواسته می شود توضیح بیشتری در مورد پاسخهای خود بدهد. (بازرگان ، 1384 ، ص 151)

مصاحبه سازمان نایافته
این نوع مصاحبه (آزاد) بیشتر در مشاوره و روان درمـانی به کار می رود. مصاحبه شونده با آزادی کامل تمام مطالب را به روش و زبانی که خود انتخاب می کند بیان می دارد. مصاحبه گر با استفاده از ویژگی انعطاف پذیری این روش، به کشف اطلاعات عمیق و دقیقی پی می برد. هدف مصاحبه آزاد، جمع آوری اطلاعات کیفی است. (بازرگان ، 1384، ص 151)

ملاحظات اجرایی در روش مصــاحبه
محقق برای برنـامه ریزی و شروع کار و اتمام مصـاحبه لازم است به بعضی نکات اجرایی توجه داشته باشد. این نکات عبارتند از:
از روایی و پایایی ابزار سنجش و گردآوری اطلاعات مطمئن شود.
شرایط مساوی را از هر حیث برای مصاحبه شوندگان رعایت نماید.
برای توجیه ابزار سنجش و نحوه تکمیل آن و نیز شیوه اجرای مصاحبه راهنمای ویژه ای تهیه و ضمیمه کند تا مصاحبه گر از طریق مراجعه به آن پاسخ سوالات و ابهامات احتمالی را بیابد.

مصاحبه گر سعی کند از ابزارهای کمکی نظیر ضبط صوت و دوربیـن برای ثبت و نگهداری اطلاعات استفاده کند، اما باید قبل از شروع مصاحبه و به کارگیری آنها، موضوع را با مصاحبه گر در میان بگذارد و رضایت وی را جلب نماید.
همانند روش پرسشنامه ای باید مصاحبه گران قبـلاً در دوره توجیهی شرکت نمایند و با مسائل گوناگون تحقیق و مصاحبه آشنا شوند . این آموزشها شــامل آموزش نظری و عملی هر دو خوهد بود تا بدین ترتیب مصاحبه کننده مهارت لازم را کسب نماید.

حرکت قیفـی
تـوصیه می شود در آغاز مصاحبه آزاد, سوالات باز مطرح شود تا برداشت کلی و گسترده فرد به دست آید، مثلاً « در مـورد کار کردن در این سازمان چه احسـاسی دارید؟ »

سوگیـری در مصـاحبه
تاکنون چندین عامل سوگیری را در گردآوری اطلاعات بیان کرده ایم. اطلاعات مبتنی بر سـوگیری زمانی به دست می آید کـه مصاحبه شونده به شدت گرفتار است یا روحیه خوبی ندارد. پاسخ های مربوط به مسائلی مانند اعتصاب، اخراج موقت و نظایر آن نیز ممکن است همراه با سوگیری بـاشند. ویژگیهای شخصیتی مصاحبه کننده، جمله آغازین مصاحبه، نوع و نحوه صدای او و جنبه های دیگری از این دست می توانند بر سوگیری بیفزایند. حساس بودن مصاحبه کننده به عوامل فراوان سوگیری به وی کمک می کند تا اطلاعاتی را فراهم آورد کـه از روایی نسبی برخوردار باشد. (اوماسکاران، صائبی، 1381، ص 256)

تفاوت میان مصاحبه و پرسشنامه
1- مصاحبه در مقایسه با پرسشنامه دارای انعطاف پذیری بیشتری است. مصاحبه گر می تواند پاسخ ها را پی گیری نموده و با دوباره تعریف کردن سوال ها، ابهام ها را رفع نماید. پرسشنامه امکان چنین عملی را فراهم نمی آورد.
2- مصاحبه اطلاعات کامل تری را در اختیار مصاحبه گر قرار می دهد.
3- در مقایسه با پرسشنامه، مصاحبه نیاز به زمان و هزینه بیشتری دارد. (بازرگان، 1384، ص 151)

برخی ازمحاسن روش مصاحبه
1- در مورد افراد بیسواد بهترین وسیله کسب اطلاعات است.
2- در مورد بدست آوردن اطلاعات محرمانه، اگر به مصاحبه شونـده اطمینان داده شود که اظهارات او در جای دیگر منعکس نخواهد شد، بهترین وسیله است.
3- در مصاحبه می توان پاسخگو را در مسیر واقعی راهنمایی کرد، و هیچ نوع ابهامی در سوالات مصاحبه وجود نخواهد داشت.
4- مصاحبه گر با تجربه کافی و ممارست قادر است پس از دریافت مطالب، نکات ضروری را مورد استفاده قرار دهد.
5- در مصاحبه، کلیه افرادی که بصورت نمونه انتخاب شده اند مورد مطالعه قرار خواهند گرفت .

برخی ازمحدودیت های روش مصاحبه
1- نمی توان تعداد زیادی از افـراد را در مدت کوتاه مورد مطــالعه قرار داد.
2- هزینه تحقیق در مصاحبه بالا است.
3- استخراج اطلاعات و تجزیه و تحلیل در مصاحبه مشکل است. (خلیلی، دانشور، 1378 ، ص 105)
4- این روش وقتگیر و پرخرج است و زمان زیادی را طلب نموده، جامعه محدودی را مورد شناسایی و مطالعه قرار می دهد .
5- اطلاعات به دست آمده از طریق روش مصاحبه را نمی توان همـانند روش پرسشنامه به جامعه بزرگتری تعمیم داد، زیرا ایـن اطلاعات بر پایه تعـداد محدود و موردی جمع آوری می شود و تنها می توان نتایج را به افراد مشابه تعمیم داد.

شرایط مصاحبه شونده
خصوصیات فرد مصاحبه شونده و روش انتخاب او، به نـوع اطلاعات و داده های مورد نیاز تحقیق ، بستگی دارد . ولی به طور کلی می توان گفت که باید نسبت به موضوع مورد پرسش ، آگاهی داشته ، دارای صداقت و امانت کافی برای ارائه مطالب واقعی باشد. به نحوی که بتوان نظــرات او را سند قرار داد .

شرایط مصـاحبه کننده
مصاحبه گر، علاوه بر اینکه باید دارای شرایط و تخصص کافی، که به محقق و تحقیق مربوط می شود، باشد، باید دارای ذوق و علاقه بوده، از دیدگاه، آداب، رسوم و سنن مصاحبه شونده، آگاه باشد، تا بتواند خود را به مصاحبه شونده نزدیک کند و او را به حرف در آورد. یعنی بـاید بتواند نظر او را به خود جلب کند.

مشاهده
Observation

تعـریف مشاهده
یکی از ابزار جمع آوری داده ها در علوم رفتاری خصوصا در روان شناسی تحولی واجتماعی، مشاهده است. مشاهده عبارتست است از شناسایی، نامگذاری، مقایسه، توصیف و ثبت انچه روی میدهد.
روش مشاهده، ابزار اساسی برای جمع آوری اطلاعات درباره رفتار غیر کلامی است. مشاهده معمولابه جمع آوری اطلاعات از طریق ملاحظه صحیح و یادداشت برداری ازپدیده ها، آنطور که در طبیعت و روابط علت و معلولی یا روابط متقابل .

برای یک مشاهده خوب محقق باید به سه پرسش زیر پاسخ دهد:
چه چیزی را مشاهده کند؟
چه زمانی و کجا مشاهده کند؟
چگونه مشاهده کند؟

1) چه چیزی را مشاهده کند؟
تعریف داده های مناسب: یک محقق برای آزمون فرضیه هایش به کدام داده ها نیاز دارد؟ به داده هایی که با شاخصها تعیین شده اند. نیز مشاهده باید شاخص های فرضیه های مکمل را نیز در بر بگیرد. در بررسی های مشاهده ای 4 نوع رفتار برای مشاهده وجود دارد.

در بررسی های مشاهده ای 4نوع رفتار برای مشاهده وجود دارد :
رفتار غیر کلامی
رفتار پیرامونی
رفتار مبتنی بر محتوای زبان
رفتار ماورای زبان

برخی منابع اطلاعاتی ویژه برای مشاهده
گروه های کار : هر گروه بطور مرسوم دارای هشت تا دوازده نفر است که بطور تصادفی برگزیده می شوند ونیز یک هماهنگ کننده بخشها را که به موضوعات ویژه مربوط می شود هدایت می کند.
گروه های ایستا و پویا: هنگامی که بخواهیم تاثیرات یا نوآوریها رادر طول مدتی معین بررسی کنیم استفاده از گروه های مورد مطالعه مفید خواهد بود.گروه ها گاهی ایستا هستند که اعضا برای مدت طولانی ثابت می مانند وگاهی پویا هستند برای آنکه تاثیر تغییرات مختلف را بسنجند اعضا را گاه به گاه تغییر میدهند. برتری اساسی گروه های مطالعه این است که تغییرات پدید آمده در یک فاصله زمانی را بخوبی و بدقت اندازه گیری می کند و خیلی بهتر از کاربرد دو گروه مختلف در دو نوبت مختلف است. اما یکی از دشواری ها و نارساییهای این روش این است که احتمالا اعضا بدلیل مصاحبه های مکرری که با آنها صورت می گیرد نسبت به تغییرات حساس شده و دیدگاهشان بازتابنده نظرات آنها نباشد.
منابع غیر مستقیم : این منبع افراد انسانی را در بر نمی گیرد. مثلا میزان رد و بدل شدن مجلات در یک کتابخانه دانشگاهی.

2) کجا و چه زمانی مشاهده کند ؟
میدان تحقیق: حدود میدان تحقیق تجربی باید در فضای جغرافیایی و اجتماعی تعیین شود. از این لحاظ دو وضعیت ممکن است پیش بیاید:
وضعیت اول: موضوع تحقیق یک پدیده یا رویداد منفرد است، مثلاً شبکه ارتباطات در یک بخش بیمارستان خصوصی. در این حالت موضوع تحقیق خودش میدان را تعیین می کند .
وضعیت دوم: وضعیتی که توجه محقق نه به پدیده های منفرد بلکه به فرایندهای اجتماعی منعطف است که در اینحالت لازم است انتخابهایی بعمل آید که معیارهای انتخاب:
1)فرضیه های تحقیق و دلالت های راه گشای آنها
2)فرصت زمانی و منابعی که محقق در اختیار دارد:تماسها و اطلاعاتی که می تواند بطور معقولی روی آنها حساب کند مصوصا توانایی محقق در زبانهای خارجی.

3)چگونه مشاهده کند؟ ابزارهای مشاهده و گردآوری داده ها :
1) مشاهده بدون مشارکت (غیر فعال) یا مشاهده مستقیم
2) مشاهده توام با مشارکت (فعال) یا مشاهده غیرمستقیم
3) مشاهده هدایت شده و اتفاقی
4) روشهای برون فکنی

انـواع مشـاهده
1 )مشاهده کنترل شده:
1-1)تجربه آزمایشگاهی کنترل شده
1-2) بررسی میدانی کنترل شده

2)مشاهده کنترل نشده
2-1)بررسی میدانی کنترل نشده
2-2)تجربه آزمایشگاهی کنترل نشده

مزایا و محدودیت های مشاهده
1)مزایا:
مشاهده رفتار غیر کلامی
محیط طبیعی
مشاهده وقایع در بلند مدت
2) محدودیت های مشاهده
– فقدان کنترل عوامل خارجی
– مشکل کمی کردن مشاهدات
کوچکی اندازه نمونه
– مشکل یادداشت برداری و کسب موافقت برای مشاهده
تعمیم نتایج

جلسه نهم
مقیاس های
اندازه گیری نگرشها

مقیاس های اندازه گیری نگرش ها (طرزفکرها)
آزمون های روانی – تربیتی

قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری

مقیاس های اندازه گیری نگرش ها(طرزفکرها)
مقیاس لیکرت (Likert Scale)
مقیاس افتراق معنایی (Semantic differential)
مقیاس ثرستون(Thurston Scale)
مقیاس گاتمن(Guttman Scale)
مقیاس فاصله اجتماعی بوگاردوس (Bugardus)

مراحل ساخت مقیاس افتراق معنایی
مفاهیم مورد نظر را انتخاب کند

زوج صفت هایی را برای مقیاس انتخاب کند

صفت های متضاد ترتیب خاصی نداشته باشد

مراحل ساخت مقیاس ثرستون
1. تهیه یک دسته گویه هایی کوتاه و دقیق را که نشانگر طیفی از طرز فکر نسبت به شیئی خاص باشد
2. طبقه بندی گویه ها روی یک مقیاس از یک تا یازده بوسیله گروه داور
3. در نظر گرفتن توزیع ارزش های مقیاسی هر گویه و محاسبه میانه این توزیع
4. حذف برخی گویه ها با اختلاف دامنه زیاد
5. علامت گذار ی گویه های موافق
6. انتخاب گویه های دارای نیم فاصله چارکی یکسان

مراحل ساخت مقیاس گاتمن

انتخاب گویه های مناسب
اجرای مقدماتی گویه های تدوین شده
تجزیه و تحلیل پاسخ های بدست آمده
محاسبه ضریب بازیابی

مراحل مقیاس لیکرت
انتخاب مقوله های تشکیل دهنده پدیده مورد اندازه گیری
اجرای مقدماتی گویه ها در یک نمونه تصادفی از پاسخ دهنده ها
محاسبه نمره کل برای هر پاسخ دهنده
تعیین توان افتراقی گویه ها
انتخاب گویه های برگزیده
تعیین ضریب قابلیت اعتماد مقیاس

آزمونهای روانی – سازمانی
آزمونهای شغلی
آزمونها شخصیت
آزمونهای استاندارد و مشاغل خاص

گروه بندی آزمون های روانی – تربیتی
آزمون های هوش و استعداد
آزمون های پیشرفت تحصیلی
آزمون های رغبت نگرش و شخصیت

اجرای دوباره آزمون یا روش باز آزمایی
روش موازی یا استفاده از آزمون های همتا
روش تنصیف(دو نیمه کردن)
روش کودر – ریچاردسون
روش آلفای کرونباخ
شیوه های محاسبه ضریب قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری

جلسه دهم
آزمونهای روانی – سازمانی
قابلیت اعتماد ابزار
اندازه گیری,
جامعه و نمونه در تحقیق

جامعه آماری
مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند
مثال: پژوهشگری که مایل باشد درباره مشکلات (اجتماعی – اقتصادی) دانشجویان مطالعه کند جامعه آماری مورد بررسی شامل تمام افرادی که در نظام آموزش عالی – آن مکان در یک مقطع زمانی مشخص ثبت نام کرده اند.

عوامل موثر بر ضریب قابلیت اعتماد
طول آزمون

سوال های مشابه از نظر محتوا و با سطح دشواری متوسط

ماهیت متغیر اندازه گیری شده

جامعه آماری باید:
جامع باشد
مانع باشد

الف: گردآوری داده ها از طریق شمارش
ب: گردآوری داده ها از طریق نمونه گیری
نمونه آماری (نمونه گیری)
به منظور جمع آوری اطلاعات
درباره افراد جامعه می توان یکی
از روش های زیر را به کار گرفت.

تعریف
نمونه برداری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است، به طوری که با مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگیهای آزمودنیهای گروه نمونه قادر خواهیم بود این خصوصیات یا ویژگیها را به اعضای جامعه آماری تعمیم دهیم.

دلایل نمونه برداری
در بررسی های پژوهشی که شامل چند صد و حتی چند هزار عضو جامعه آماری می شود عملا غیر ممکن است که اطلاعات را از هر عضو جمع آوری کنیم. حتی اگر امکان پذیر هم باشد به لحاظ زمان، هزینه و سایر مسایل منابع انسانی مقدور نیست.
علاوه بر اینها مطالعه یک گروه نمونه به جای کل جامعه آماری گاهی ممکن است منجر به نتایج معتبرتری شود به خاطر اینکه خستگی کمتری وجود خواهد داشت و از این رو خطاهای کمتری درجمع آوری اطلاعات پدید می آورد،مخصوصا موقعی که اعضای جامعه آماری بسیار وسیع باشد.

معرف بودن گروه نمونه
ما باید بتوانیم گروه نمونه را به صورتی انتخاب کنیم که معرف جامعه آماری باشد و ویژگیهای آن رادر برداشته باشد. به ندرت گروه نمونه جانشین کاملی برای جامعه آماری که از آن بیرون آمده است خواهد بود؛ ولی اگر گروه نمونه را به طور علمی برگزینیم می توانیم به طور منطقی مطمئن باشیم که آماره های گروه نمونه خیلی نزدیک به پارامترهای جامعه آماری خواهد بود.

نرمال بودن توزیع گروه نمونه: بسیاری از صفت ها یا ویژگیها در جامعه آماری عموما به طور طبیعی توزیع می شود یعنی صفت هایی مانند قد و وزن چنان هستند که بیشتر مردم اطراف میانگین قرار دارند. اگر قرار باشد ویژگیهای جامعه آماری را با دقت معقول از ویژگی های موجود در گروه نمونه براورد کنیم گروه نمونه باید چنان انتخاب شده باشد که توزیع ویژگیهای مورد نظر ما در آن همان نوع توزیع نرمال را که در جامعه وجود دارد دنبال کند. برای رسیدن به این هدف و داشتن یک گروه نمونه معرف باید اولا حجم نمونه به حد کافی بزرک بگیریم و ثانیا طرح نمونه برداری مناسبی را انتخاب کنیم.

انواع نمونه برداری:
دو نوع اصلی طرح نمونه برداری وجود دارد:

1. نمونه برداری احتمالی
2. نمونه برداری غیر احتمالی

نمونه برداری احتمالی:
در نمونه برداری احتمالی اعضای جامعه شانس یا احتمال شناخته شده ای دارند که به عنوان آزمودنی گروه نمونه انتخاب شوند.
طرح های نمونه برداری احتمالی موقعی به کار می رود که معرف بودن گروه نمونه برای اهداف تعمیم پذیری دارای اهمیت باشد.

نمونه برداری احتمالی شامل دو دسته نا محدود ومحدود می باشد

نمونه برداری احتمالی نا محدود (نمونه برداری تصادفی ساده):
در این نوع نمونه برداری اعضای جامعه آماری یک شانس معین وبرابر برای انتخاب شدن به عنوان آزمودنی دارند. این نوع نمونه گیری کمترین سوگیری وبیشترین تعمیم پذیری را دارا می باشد. اما این روش پر زحمت وپر هزینه است وگاهی نمی توانیم فهرست کاملا جدیدی از جامعه آماری بدست آوریم.

نمونه برداری احتمالی محدود یا پیچیده
پنج گونه از مرسوم ترین طرحهای نمونه برداری احتمالی پیچیده که به عنوان جایگزین هایی برای طرح پرزحمت و پر هزینه احتمالی ساده به شمار می روند عبارتند از:
الف) نمونه برداری نظام دار
ب) نمونه برداری تصادفی طبقه ای
ج) نمونه برداری خوشه ای
د) نمونه برداری ناحیه ای
ه) نمونه برداری مضاعف

الف) طرح نمونه برداری نظام دار(سیستماتیک):

طرح نمونه برداری منظم شامل بیرون آوردن هر n امین عضو جامعه آماری است, به گونه ای که این عضو به طور تصادفی بین 1وn انتخاب می شود. اگر ما گروه نمونه ای از 35 خانوار از کل جامعه آماری شامل 260 خانه در یک محل خاص را بخواهیم, می توانیم با انتخاب شماره تصادفی مثلا 7 هر هفتمین خانه را با شمارش 1تا 7 نمونه برداری کنیم یعنی خانه های شماره 7و 14و21و28…

ب) طرح نمونه برداری تصادفی طبقه ای:
نمونه برداری تصادفی طبقه ای مستلزم طبقه بندی جامعه آماری و سپس انتخاب تصادفی آزمودنی ها از هر طبقه است.در نمونه برداری تصادفی طبقه ای جامعه آماری ابتدا به گروههای ناسازگاری که در بافت پژوهش مرتبط، متناسب و معنا دار هستند تقسیم می شود. وسپس از هر طبقه نمونه برداری صورت می گیرد. پیدا کردن احتمالات در پارامترهای گروههای فرعی در داخل جامعه آماری بدون روش نمونه برداری تصادفی طبقه ای امکان پذیر نیست. وقتی جامعه آماری با روش معناداری طبقه بندی شد, نمونه برداری منظم انتخاب شود.

پ) نمونه برداری خوشه ای :
این طرح شامل تقسیم بندی جامعه آماری به خوشه های مناسب میشود، در حالی که بطور تصادفی تعداد لازم از خوشه ها را به عنوان آزمودنی های گروه نمونه انتخاب کرده و پس از آن هم اعضای جامعه آماری در هر یک از این خوشه ها مورد مطالعه قرار می گیرند.
گروه هایی از اعضای جامعه آماری به طوری که عدم تجانس در میان اعضای هر گروه وجود داشته باشد برای مطالعه انتخاب میشوند. نمونه برداری خوشه ای عدم تجانس بیشتری را در داخل گروه ها و تجانس بیشتری را در بین گروه ها ارائه می کند که عکس آن چیزی است که ما در نمونه برداری تصادفی طبقه ای می یابیم زیرا در آن تجانس در هر گروه و عدم تجانس در میان گروه ها وجود دارد.

ت) نمونه برداری ناحیه ای:
موقعی که تحقیق به جامعه آماری موجود در مناطق یا نواحی جغرافیایی مشخص و قابل تفکیک مانند بخشها، بلوک های شهری یا مرزهای خاص در یک محل مربوط می شود، می توان به نمونه برداری ناحیه ای پرداخت. نمونه برداری ناحیه ای، شکلی از نمونه برداری خوشه ای در داخل یک ناحیه می باشد.
ث) نمونه برداری مضاعف:
موقعی که یک گروه نمونه در جامعه ای به کار گرفته می شود تا مقداری اطلاعات مقدماتی گرد آوری شود ودر پی آن یک گروه نمونه فرعی از آزمودنی های نمونه اولیه برای مطالعه دقیق تر مورد استفاده قرار می گیرد، چنین طرحی را نمونه برداری مضاعف می گویند.

اعضای جامعه آماری هیچ احتمالی برای انتخاب شدن در گروه نمونه به عنوان آزمودنی را ندارند. بدین معنی که یافته های مطالعه گروه نمونه را نمی توان به اطمینان به جامعه آماری تعمیم داد. و زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که پژوهشگر به روش سریع و ارزان بیشتر علا قه من باشد تا تعمیم پذیری یافته ها.
نمونه برداری غیر احتمالی

نمونه برداری غیر احتمالی دو گروه عمده نمونه برداری در دسترس ونمونه برداری هدف دار را شامل می شود

الف) نمونه برداری در دسترس:

در این طرح, در دسترس ترین اعضا به عنوان آزمودنی انتخاب می شوند این طرح به هیچ وجه قابل تعمیم نمی باشد و برای پژوهش علمی مناسب نیست و ممکن است در مواقعی برای کسب اطلاعات سریع و استفاده از نتایج آن به کار رود.

ب) نمونه برداری هدف دار:

ممکن است گاهی ضروری باشد به جای کسب اطلاعات از کسانی که در دسترس هستند، اطلاعات را از افراد خاص بدست آوریم یعنی افرادی که قادر خواهند بود اطلاعات مطلوب را ارائه دهند به این دلیل که آنها تنها کسانی هستند که می توانند اطلاعات لازم را بدهند یا افرادی هستند که با معیار خاص که پژوهشگر در نظر دارد وفق دهد. چنین روش نمونه برداری را هدفمند می نامند.

1) نمونه برداری قضاوتی:
این طرح زمانی به کار می رود که گرد آوری "داده های تخصصی و دقیق" در نمونه موضوع پژوهش جنبه حیاتی دارد و هیچ یک از طرح های نمونه برداری احتمالی امکان گرد آوری چنین داده هایی را بدست نمی دهد. نمونه برداری قضاوتی مستلزم انتخاب آزمودنی هایی است که بهترین شرایط را برای ارائه اطلاعات مورد نیاز دارند.
2)نمونه برداری سهمیه ای:
نمونه برداری سهمیه ای شکلی از نمونه برداری طبقه ای متناسب با حجم است که در آن از افراد گروه های مختلف و در دسترس را بر می گزینند. یعنی آزمودنی ها منحصرا از اعضای مورد نظر و در دسترس بر طبق تعداد یا سهمیه ای که پیشتر تعیین شده انتخاب می شوند.

جلسه یازدهم
اعتبار اندازه گیری
اعتبار درونی و
اعتبار بیرونی

مفهوم اعتبار به این سئوال پاسخ می دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد.
بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی توان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت.
نکته
مفهوم شناسی
(اعتبار)
Validity

روش های تعیین اعتبار اندازه گیری
1. اعتبار محتوا: ملاک بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری است.
2. اعتبار ملاکی: کارآمدی یک ابزار اندازه گیری در پیش بینی رفتار یک فرد در موقعیت های خاص
3. اعتبار سازه: ابزار اندازه گیری تا چه اندازه یک سازه را می سنجد.
4. اعتبار عاملی: از طریق تحلیل عاملی بدست می آید.

انواع اعتبار ملاکی
مواردی که داده های حاصله از دو اندازه گیری در یک زمان در دسترس باشد.
اعتبار
پیش بین
اعتبار
همزمان
بررسی رابطه نمره های آزمودنی که برخی ویژگی ها را می سنجد و آنچه ادعای پیش بینی آن را دارد.

شیوه های تعیین اعتبار سازه
تفاوت های گروهی

تغییرات

اعتبار همگرا و واگرا (تشخیصی)

جلسه دوازدهم
روشهای تحلیل
داده ها و اطلاعات

مباحث عمده تحلیل داده ها و اطلاعات
داده های کیفی
تلخیص داده ها
عرضه داده ها
نتیجه گیری

تجزیه و تحلیل
Analysis

آمـار
1- استنباطی
ممکن است بخواهیم بدانیم که چه روابطی میان متغیرها و سایر اجزا وجود دارد. آیا تفاوتهایی میان دو یا چند گروه وجود دارد یا نه و… اینها آمار استنباطی نامیده می شوند.
الف: آمار پارامتریک : جامعه ای که گروه نمونه از آن اخذ شده، نرمال می باشد.
ب: آمار ناپارامتریک: فرض روشنی مبنی بر نرمال بودن جامعه وجود ندارد.
2- توصیفی:
ممکن است علاقه مند باشیم بدانیم پدیده های معین با چه تواتری روی می دهند، میانگین و تغییرپذیری چگونه است و… اینها با آمار توصیفی شناخته می شوند (آماری که پدیدهای مورد نظر را توصفی می کند.)

آمار توصیفی
فراوانی:
به تعداد دفعاتی که مقوله های فرعی یک پدیده رخ می دهد، اشاره دارد که ازمحل آن، درصد و درصد تجمعی را می توان محاسبه کرد.
اندازه های گرایش مرکزی و پراکندگی
اغلب اوقات دسته بندی یک سلسله مشاهدات بگونه ای صرفه جویانه و معنادار برای کار پژوهشی سودمند است. بدان معنا که یک یا دو آماره بعنوان توصیفی کوتاه از کل داده ها عمل می کنند که ما را قادر می سازند تا ویژگیهای اساسی را درک کنیم یا داده ها را بشناسیم. اندازه های گرایش به مرکز و پراکندگی می توانند ما را به این هدف برسانند.

اندازه های گرایش مرکزی
اندازه های پراکندگی
میانگین
میانه
مد
دامنه
انحراف استاندارد
واریانس

میانگین
تصویری کلی از داده ها را بدست می دهد، بدون اینکه ضرورت داشته باشد هر یک از مشاهده های موجود در یک مجموعه داده ها را نشان دهد.

دامنه
تحت تاثیر دو اندازه اول و آخر قرار دارد. یعنی تفاضل کوچکترین و بزرگترین اندازه در مجموعه.

واریانس
از مجموع مجذور هر یک از مشاهدات منهای میانگین داده ها تقسیم بر کل مشاهدات بدست می آید.

میانه
گاهی ممکن است علاقمند باشیم که بدانیم در مقایسه با دیگران در کجا قرار داریم ،آیادر نقطه وسط، در 10 یا 25 درصد اول و… قرار داریم. موقعیت ما نسبت به دیگران توسط اندازه مرکزی میانه و پراکندگی معین می شود.
به کمک میانه بعنوان یک گرایش مرکزی، صدکها، دهکها و چارکها معنا پیدا می کنند.

نما (مد)
پدیدهای که بیشترین فراوانی و تکرار را در بین مشاهدات دارد.

آمـار استنباطی
همبستگی:
در پروژه های تحقیقاتی که شامل چند متغیر است، میل داریم بدانیم که یک متغیر با متغیر دیگر چه رابطه ای دارد. بدان معنا که نیاز داریم ماهیت، جهت و معنا داری روابط متغیری را بدانیم.
همبستگی از ارزیابی تغییرات یک متغیر براثر تغییرات متغیر دیگر بدست می آید.
دامنه همبستکی بین 1+ و 1- می باشد.

رابطه بین متغیرهای اسمی: آزمون کای-دو
از این توزیع در آزمون فرضیه هایی که داده های مورد تجزیه تحلیل بصورت فراوانی ارائه شده اند می توان استفاده کرد.
ممکن است بخواهیم رابطه بین دو متغیر اسمی یا مستقل بودن آنها ازیکدیگر را بدانیم.مثلاً آیا دیدن تبلیغات یک کالا با خرید آن توسط افراد رابطه دارد؟…آزمون کای-دو بر اساس اصل فراوانی مورد انتظار و واقعی بنیان گذارده شده.

تفاوت معنی دار بین میانگین های دو گروه : آزمون t
گاهی ما علاقه مندیم بدانیم در یک متغیر خاص چه تفاوتی بین گروههای مورد مطالعه،وجود دارد.یعنی متغیر اسمی را به دو زیر گروه تقسیم می کنیم(سیگاری و غیر سیگاری …) و مورد آزمون قرار می دهیم تا ببینیم آیا تفاوت میانگین معنی دار بین متغیرهای وابسته وجود دارد یا نه؟ آزمون t را همچنین می توان برای بررسی تفاوت های یک گروه قبل و بعد از اجرای آزمایش بکار گرفت. آیا گروهی که دوره آموزش رادیده اند،پس از دوره عملکرد بهتری دارند یا قبل از آن؟

تفاوت معنی دار بین میانگین های چند گروه
تحلیل واریانس:
تحلیل واریانس تفاوتهای میانگین را بین چند گروه نشان می دهد.
مثال: «آیاتفاوت معنادار میان میزان فروش توسط چهار گروه از فروشندگان وجود دارد». در اینجا بجای اینکه امتحان مقایسه را دو به دو انجام دهیم، به صرفه تر است که بطور همزمان میانگین ها را با هم مقایسه کنیم،که از تحلیل واریانس بهره می بریم.

رگرسیون چندگانه
رگرسیون به معنای بازگشت, و نشان دهنده آنست که مقدار یک متغیر به متغیر دیگری برمی گردد. گاهی دو یا چند متغیر تاثیر عمده ای روی متغیـر وابستـه ای دارنـد، رگـرسیون چنـدگانه, روشی است که بتوان تاثیر همزمان و خطی دو یا چند متغیر را روی متغیر وابسته ای اندازه گرفت.
مثال: «تعداد فروش, به میزان تبلیغات،تعداد فروشندگان و… بستگی دارد.»

عمده ترین اشتباهات معمول در استفاده از همبستگی و رگرسیون
1. تعمیم روند برای خارج از دامنه مشاهدات
2. فقدان رابطه علت و معلولی واقعی
3. تعمیم روند گذشته به آینده
4. تعبیر نادرست از ضرایب تعیین و همبستگی

جلسه سیزدهم
اطلاع رسانی یافته های پژوهش و تدوین گزارش تحقیق

به مدیر امکان می دهد تا استدلالهای ارائه شده را بسنجد و به اجرای راه حلهای نهایی بپردازد .

هدف گزارش کتبی
هدف, صرفا ارائه برخی واقعیتهای بخصوص باشد.
ارائه گزارش به صورت اختصار با
تمرکز بر اطلاعات مورد نظر
قرار دادن دیدگاهی در اختیار مدیر,
ارائه گزارش مفصل تر و متقاعد کننده تر
تدوین برپایه ی وضعیت های واقعی,
گزارش مفصل شامل مطالعات گذشته و…
1
2
3

مبانی گزارش کتبی
روشنی گفتار- اختصار- پیوند مفاهیم – ساختارمنطقی
پاراگرافها – واژه گزینی مناسب – تمرکز بر
یک موضوع خاص – تاکید های بجا
برنکته های مهم جنبه هایی مهم
برای یک گزارش خوب
محسوب می شوند .

جزئیات گزارش کتبی
عنوان پژوهش – فهرست محتوا – چکیده – پیش گفتار – بدنه
اصلی – روش شناسی – تحلیل داده ها – ژافته ها – نتیجه گیری – پیشنهادها – خلاصه – فهرست ماخذ

بخشهای اصلی گزارش
عنوان گزارش پژوهش:
باید به اختصار موضوع پژوهش رابیان کند.

فهرست محتوا:
عناوین اصلی وفرعی را همواره با شماره ی صفحات نشان می دهد.

چکیده:
شرحی است ازمطالعه پژوهشی که باید همه مطالب مهم را بیان کند،شامل یک تا دو صفحه.

مقدمه ی پژوهش
در پژوهش های کاربردی این بخش بابیان مساله مورد بررسی و اطلاعات زمینه ای درباره ی سازمان مورد مطالعه آغاز می شود.

در پژوهشهای بنیادی بخش مقدمه در بردارنده ی تعریف موضوع مورد بررسی و علت یا چگونگی بررسی آن است.

بیان روشن محدوده ی کلی مساله.
ارائه زمینه ومنطق بررسی.
بازنگری پیشینه.
بیان مساله و تعیین سوالات پژوهش.
تنظیم تئوریک و فرضیه ها.
توصیف ماهیت ونوع مطالعه، محدوده زمانی ومکانی.
ارائه طرح پژوهش.
نکاتی که درفصل مقدماتی باید بیایند

روش شناسی پژوهش
در برگیرنده ی تمام جنبه های طرح پژوهش است، از جمله:
جامعه و نمونه، متغیرها و ابزار مورد استفاده، روشهای
گردآوری داده ها و فنونی جهت تحلیل داده ها

بخش نتایج
به دو نکته ی اساسی می پردازد:
نتایج داده ها و تفسیر آنها.

مقدماتی از داده ها بصورت جدول ارائه می شود، سپس فرضیه ها هم به صورت صفر و هم جانشین بیان می شود. درستی آزمون تشریح می شود و با استفاده از جدول عرضه می شود.

پیشنهادها و طرز اجرای آنها
طبق نتایج بدست آمده چند راه جایگزین جهت حل مساله و نیز راه حل پیشنهادی در این بخش جای می گیرد. همچنین دیدگاهها برای کاربرد پیشنهادها همراه با هزینه و سایر مطالب مربوط بطور مفصل در اینجا بحث می شود.

خلاصه ی گزارش
بخش خلاصه درگزارش پژوهش ، سوال اصلی و پاسخهایی را که در پایان کار به دست آمده است برجسته می کند و نیز به طور خلاصه به پیشنهادها و کاربری آنها می پردازد.

قدردانی و تشکر
از کسانیکه در به ثمر رسیدن پژوهش مساعدت کردند قدردانی به عمل می آید.

منابع
پیوست ها
محل مناسبی است برای نمودار سازمانی، شرح مصاحبه ها و هر مطلب دیگری که برای درک پژوهش مفید است.
بعد از قدردانی ، در صفحه ی جدید فهرست منابع مورد استفاده در پیشینه پژوهش و سایر بخشها قرار می گیرد.

ارائه یک گزارش پژوهشی در مدت 30 -20 دقیقه
که نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد.

فاکتورهای مهم ارائه شفاهی
1. هدف پژوهش
2. مساله بررسی شده
3. طرح پژوهش
4. جزئیات نمونه
5. روش گردآوری داده ها
6. تحلیل داده ها
7. نتایج
8. محدودیت های پژوهش
9. پیشنهادها
10. چگونگی کاربرد پیشنهادها

چگونگی ارائه
پژوهشگر باید دستخوش تنش نشود، واضح و مفهوم سخن بگوید، بر نکاتی تاکید کند که مورد علاقه حضار باشد و سرانجام رعایت زمانبندی ارائه

پاسخ به پرسشها
به دلیل تمرکز بر روی موضوع پژوهش، پژوهشگر فردی است که از هر شخص دیگری در میان حضار به موضوع مسلط است. بنابراین نباید پاسخ به پرسشها برای وی دشوار باشد.

جلسه چهاردهم
مرجع نویسی و فیش برداری

منابع دست اول:
عبارتند از اصل اثر, نوشته, سند, رخداد یا فیلمی که محقق آنرا به طور مستقیم مطالعه و به عنوان شاهد عینی ملاحظه می نماید و یا آزمایش و تجربه ای است که شخص پژوهشگر آنرا انجام داده باشد.
به طور کلی منابع تحقیق به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

منابع دست دوم:
عبارتند از نوشته ها, نقدها, تفسیرها, گزارشات و بحثهایی که منتقدان, مفسران, محققان و دیگر اهل فن درباره منابع دست اول نوشته باشند.
پژوهشگران باید کوشش کنند حتی المقدور منابع دست اول را در متن کار خود قرار دهند و همیشه منابع دست دوم را به عنوان شاهد مدعای خود (برای نفی یا اثبات مدعا) در نوشته ها بیاورند. (طوسی, 1373, 42)

ارزش یک متن تحقیقی, به عوامل متعددی وابسته است. در میان این عوامل, مستندسازی, تعدد منابع, جدید بودن, ارتباط با موضوع و اعتبار مطالب برگرفته شده از منابع, از اهمیت زیادی برخوردار است.
مستند سازی تحقیق با دو روش عمده و مکمل هم, صورت می پذیرد:
الف: پانویسی (Footnote) در پایین صفحه و یا آدرس دهی در متن.

مثال:
پانویسی غیر از ذکر منبع, موارد کاربرد دیگری نیز دارد از جمله:
الف) توضیح واژه ها و اصطلاحات دشوار
ب) ضبط اسمهای خاص یا اصطلاحات علمی بزبان اصلی
ج) آوردن مطالب و توضیحاتی که برای خوانندگان لازم و مفید است ولی آوردن آن در متن موجب تضییع وقت خوانندگان و آشفتگی و گسیختگی متن می شود. (احمدی گیوی, 1373, 117)
ب: تهیه کتابنامه (Bibligraphy) در پایان هر فصل (بخش) و یا انتهای گزارش (کتاب/ پایان نامه)
پیداست این دو با هم رابطه مستقیمی دارند و هر چه در نگارش آنها دقت بیشتری اعمال شود, بیانگر امانت داری پژوهشگر و حفظ روح تحقیق بوده و دستیابی به مطالب برای مطالعه کنندگان پایان نامه آسان تر خواهد بود.

انواع پانویس
و
آدرس دهی در متن

1-1) پانویس بزبان فارسی
محقق در این حالت با ذکر شماره ای در کنار قسمت نقل (استفاده) شده, خواننده را برای آشنایی با منبع اصلی به پاورقی همان صفحه ارجاع می دهد و در پائین صفحه براساس فرمولهای کلی که در پی می آید عمل می کند.
1-1-1) کتاب با یک نویسنده:
نام کوچک, نام خانوادگی نویسنده «عنوان کتاب» نام مترجم, ناشر, محل نشر, تاریخ انتشار, نوبت چاپ, شماره جلد, شماره صفحه (صفحات)
مثال:
تامس. س, کوهن «ساختار انقلابهای علمی» احمد آرام, سروش, تهران, 1369, چ اول, ص45 (یا صص 49-45)

2-1-1) کتاب با بیش از سه نویسنده
در این حالت نام یکی از نویسندگان ذکر شده سپس نوشته می شود: و دیگران و در دنباله براساس فرمول بالا عمل می شود

3-1-1) مقاله از روزنامه یا مجله تخصصی
نام کوچک, نام خانوادگی نویسنده «نام مقاله» نام مجله, ناشر, سال مجموعه انتشار, شماره مسلسل (تک شماره) تاریخ انتشار, صفحه (صفحات)

2-1) پانویس به زبان انگلیسی
1-2-1) برای کتاب با یک نویسنده
Jon D. Longaker, (1998) , “Style and History” (Glenview, III: Scott, Forse man) p.39

2-2-1) فصلی از یک کتاب
3-2-1) کتاب با سه نویسنده یا بیشتر
4-2-1) دایره المعارف
Robert Penn warren (1996), “Blackberry Winter” Reading Modern short Stories. ed Jarvis A. Thurston (Chicagr: Scott, Forse man) p. 576
Albert C. Baugh, et al (1996) ““ A literary History of England” 2 nd ed (New York: Appleton) P. 797
Inga – Stina Ewbank. (1997) “Dickens” Encyclopedia Americana”

5-2-1) مصاحبه
6-2-1) مقاله ای در یک مجموعه
7-2-1) مجلات علمی (Journals)
Interview with Peter Druker. Direcctor. Credit Bureau. Tulsa, oklahoma, May 2, 1993
Woodley. A (1985) “Taking Account of Mature Students” in jaques, D SRHE and NFER – Nelson. Pp. 367-398
Bassey, (1981, Pedagogic Research: “On the Relative Merits of Search for Generalization and Stady of Single Event’s” , Oxford Review of Education, 7 (1), 73-93

مخفف ها در پانویسی
A.D. anno Domini “ in the year of the space between letters, as in lord; prreedes numerals with anon. A.D. 350 anonymous
art, arts. article(s)
B. C. Before Christ; follows numerals with no space between letters, as in 500 B.C.
Bk., bks book(s)
Ca. (or c.) circa ‘ about’ used to indicate an approximate date, as in “ca. 1812”
Cf. confer “compare” (one source with another); not, however, to be used in place of “see”

et al. et alii ‘and others’ ; “John Smith et al. “means John Smith and other authors
et pas. Et apssim ‘and here and there’ (see “passim”)
et seq. et sequens ‘and the follwing” ; pp. 9 et seq. means page nine and the following page compare “f” and “ff”
f. , ff. page or pages following a given page; “pp. 8f.” means page eight and the following page; but exact references are preferable, for example. “pp. 45-51, 55, 58: instead of “pp.45ff.”
ibid . Ibidem , “ in the same place’ i.e the immediately preceding title (see p. 113).
i.e . Id est ‘ that is, ‘ preceded and followed by a comma. Illus. illustratd by, illustrations or il lustrator
Infra ‘below, ‘ refers to a succeeding portion of the text; commpare “supra.” Generally, it is best to write “see below”

Intro. (or introd). Introduction (by
l., ll. Line (s)
Loc. Cit. loco citato’ in the p;ace (passage) cited’ (see p.114)
MS, MSS manuscrip (s); but followed by a period (“MS.”) when referring to a specific manusccript
n., nn. Note (s), as “p. 23, n.2” or “ p. 51n.”
n.d. no date (in a book’s title or copyright pages)
No., nos. number (s)
n.p. no place (of publication)
Op. cit, opere citato ‘in the work cited’ (see p. 114)
p., pp. page (s); use “pages” intead of :pp”
Passim ‘here and there throughoutthe work, ‘e.g., “pp. 67-72, et passim”
Pseud. pseudonym
Pt., pts. Part(s)
rev. revised (by), revision, review or reviewd (by)

rpt. Reprint, repinted
Sec., secs. Section (s) sic ‘Thus’, placed in brackets to indicate an error has been made in the quoted passage and the writer is quoting accrately
St., sts. Stanza (s)
Sup. (or supra) above, refers to a preceding protion of the texi: it is just as easy to write “above”
s.V sub voce (verbo) ‘under the word or heading’.
Trans. (or tr.) translator, translated (by), or translation
vol., vols. Volume (s), as in “vol. III”
(Lester, 1971, 116)

در چند سال اخیر روش آسان تری برای ارایه ماخذ در داخل متن (نه در پایین صفحه) متداول شده است. این روش از تکرار و اتلاف وقت در پانویسی و کتابنامه نویسی جلوگیری می کند. قالب کلی این روش بصورت زیر است:
«……………………………………………………………………..»
«……………………………………………………………………..»
«……………………………………………………………………..»
«…………………..نام خانوادگی نویسنده, سال چاپ, شماره صفحه»
شیوه های پانویسی جدید و معمول
(در زبان فارسی و خارجی)

تذکر:
در مواردی که نقل قول مستقیم نبوده و نقل به مضمون شده است, از حروف ایتالیک وسیاه تر استفاده نمی شود و تنها به ذکر نویسنده و سال بسنده می شود و صفحه مشخصی هم قید نمی گردد.
هر گاه چند منبع از یک نویسنده دارای سال انتشار مشترکی باشند می توان به گونه روبرو عمل کرد:
(45, 1377,x)
(93, 1377a,x)
مثال:
«علم هنجاری, به معنی پژوهشی است که به صورتی مستحکم بر شالوده ای از یک یا چند دستاورد علمی بنا شده است و جامعه علمی خاصی در مدتی از زمان به آ دستاردها معتقد است و آنها را اساس عمل آینده خود قرار می دهد.» (کوهن, 1369, 25)

2 . کتابشناسی (کتابنامه) بزبان فارسی
معمولاً در انتهای هر فصل (بخش) یا پایان کتاب یا رساله تحصیلی, نام و مشخصات کامل منابع مورد استفاده (بدون ذکر شماره صفحه) در صفحاتی با حاشیه کوچکتر آورده می شود. و جای نام کوچک و نام خانوادگی یا فرمول پیشنهادی برای پانویسی برعکس خواهد بود:
علامت (…) برای نشان دادن حذف قسمتی از یک نقل قول (استناد), عنوان و غیره استفاده می شود.
[ ] اطلاعاتی که در قلابها آمده و توسط نویسنده یا ویراستار تهیه شده اند.
مثلاً ص [ 12] نشان می دهد, شماره صفحه در صفحه ای که بدان استناد شده, قید نشده است. قلابها ممکن است که برای تصحیحات ویراستار و یا درج مطلبی در سندآوری بطور مستقیم مورد استفاده قرار گیرد.

ante قبل از cf.supra (مقایسه کنید با supra)
art مقاله
bk. کتاب, اگر قبل از اعداد بزرگ یونانی قرار بگیرد با B بزرگ نوشته می شود, بطور مثال Bk II
bull خبرنامه (بولتن)
c. حق التالیف. در استنادهای قانونی برای «فصل» هم استفاده می شود.
Ca. (circa) تقریباً, در حدود. برای تاریخ استفاده می شود.
Cf. قیاس کنید, مقایسه کنید, در برخی موارد cp. استفاده می شود باید متوجه تفاوت بین cf و see بود.
COL ستون

Comp. گردآورنده, گردآورده
diss پایان نامه
ed. ویرایش, ویراستار, ویراسته
eg (exempli gratia) بطور مثال, به عنوان نمونه
enl بزرگ شده
et al. (et allii) و دیگران
et seq., ) et sequens «مفرد» sequentes یا
et sequentia «جمع»)
et seqq. ذیل, برای نشان دادن اینکه مرجع از خط یا خطوط و یا صفحه یا صفحات استناد شده در می گذرد. بطور کلی f یا ff ترجیح دارند.

f.,ff و صفحه یا صفحات زیر. گاهی اوقات برای … استفاده می شود.
facsim. کلیشه
fig شکل, تصویر, پیکره
i.e ( id set) یعنی
Ibid. (ebidem) همان ماخذ, ایضاً
illus. مصور
infra پایین, زیر, معادل انگلیسی (see below) لفظ لاتینی vide infra به عنوان ارجاعی به اطلاعات بعدی در اثر مورد استفاده قرار می گیرد. قیاس کنید با post

L.Ll خط (بیت) یا خطوطی از شعر. در کتابنامه این کوته نوشت ممکن است برای ورق یا اوراق استفاده شود.
loc. cit. (loco citato) استناد به همان صفحه در سند که دقیقا در قبل آمده است.
ms. MSS دستنوشته, دستنوشته ها. بدون نقطه و با حروف بزرگ نوشته می شود.

N.B. (nota bcnc) توجه کنید, دقت کنید
n.d. بدون تاریخ (معمولاً: تاریخ نشر معلوم نیست)
n.,nn. یادداشت, یادداشتها
n.O شماره
n.P بدون محل (محل نشر معلوم نیست) معمولاً برای مطبوعات استفاده می شود.
n.S سری های جدید
numb. شماره گذاری شده
Op.cit (opere citato) در اثر مذکور
p., pp. صفحه, صفحات
Par. بند (پاراگراف)

pssim هنگامی مورد استفاده قرار می گیرد که به صحفه ای اشاره شود که استناد در آن به قسمتهای مختلف در جای جای متن باشد.
pl. لوح, لوحه
post بعد از. برای ارجاع مورد استفاده قرار می گیرد. قیاس کنید با infra
proc. صورتجلسه
pt. قسمت, بخش. اگر قبل از اعداد یونانی قرار گیرد با p بزرگ نوشته می شود مانند pt III.
q.v. نگاه کنید به. معمولاً برای ارجاع به قسمتهایی در همان اثر بکار می رود.
rev. تجدید نظر شده, تجدید نظر
rpt., rept., rep گزارش

sec. بخش, قسمت
ser. سری
sic پس, در نتیجه, بدین قرار. هنگامیکه در قلاب قرار گیرد به منظور نشان دادن اینکه استناد تحت اللفظی است استفاده می شود. مثلاً برای نشان دادن واژه ای به غلط نوشته شده است: frend [sic] یا تاریخی که به اشتباه درج شده است 1890-1810 این کوته نوشته بدون نقطه شروع می شود.
supra بالا. معادل انگلیسی (see above) لفظ لاتینی (vide supra) به عنوان ارجاع به مطالب قبلی در اثر استفاده می شود. مقایسه کنید با aute. (sub verbo/ sub voco) در ذیل واژه. در ارجاع به فرهنگهای لغت و واژه نامه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

s.v (sub verbo / sub voco) در ذیل واژه. در ارجاع به فرهنگهای لغت و واژه نامه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
tr. مترجم, ترجمه
trans. خلاصه مذاکرات (صورت جلسه). گاهی اوقات برای «ترجمه» مورد استفاده قرار می گیرد.
v.,vs. (versus) در مقابل, مقابل
v.vv. شعر, اشعار
viz. (videlicet)یعنی, فی المثل
vol. مجلد. اگر قبل از اعداد بزرگ یونانی قرار بگیرد با v بزرگ نوشته می شود, مثلاً IV . Vol قبل از اعداد معمولی می تواند به هر دو صورت بزرگ و کوچک نوشته شود.
vs.vss. شعر, اشعار, قیاس کنید با V.VV در بالا.

مثال
تامس, س, کوهن. «ساختار انقلابهای علمی» احمد آرام, سروش, تهران: 1369, چ اول.

Longaker, Jon D.(1988) “Art, style and History” (Glenview III: Scott, Forse man)
1 – 2) کتابشناسی (کتابنامه) به زبان انگلیسی

یادآوری
قانون مطلق و فرمول کلی برای ذکر منبع وجود ندارد, اما ذکر مواردی ضروری است.
روشهای کوتاه تر, دقیق تر و جامع تر مناسبند.
روشهای ذکر منابع و ماخذ در طول زمان در حال تکامل بوده اند.
باید به سلیقه های استاد, در شیوه مآخذ دادن توجه کرد.

فیش برداری

نکات مهم فیش برداری
تعریف فیش
مشخصات فیش
ارزش و اهمیت فیش برداری
ابزارها و وسایل فیش برداری
انواع فیش برداری
شکل های فیش برداری
انواع مواد و مطالب در یادداشت برداری
انواع فیش

تعریف و مشخصات فیش
الف: تعریف فیش:
فیش اصطلاحاً معنای برگه های یک شکل و یک اندازه است که چکیده مطالب و گزیده تحقیقات در آن ثبت می شود تا بتوان به آسانی و در کوتاه و با اسلوبی خاص و منظم از آن بهره جست.
ب: مشخص فیش:
1. جنس فیش
فیشها باید دارای دو ویژگی مهم باشند, اول: مقاوم بودن, دوم: کم حجم بودن, که سالم ماندن در مراجعات مکرر و سهولت در قرار گرفتن در برگه دانها حاصل می شود.

2 . اندازه فیش
اندازه های فیش با توجه به تحقیق و کار و سلیقه محقق متعدد است ولی اندازه رایج آن cm 15><cm10 و فیشهای cm20><cm 30 برای پایان نامه و پژوهش و کتاب استفاده می شود البته همه آنها باید یکسان باشند.
3 . شکل فیش:
شکل فیش نیز باید همسان باشند تا در طبقه بندی و بازیابی فیشها با مشکل رو برو نشد.

ارزش و اهمیت فیش برداری
الف: در آیات:
«ن والقلم و ما یسطرون» نون سوگند به قلم و آنچه می نگارد.
ب: در روایاات:
«پیامبر اعظم فرمودند: قیدوا العلم بالکتابه: دانش را با نگارش در بند آورید و در اختیار خود گیرید.
ج: نظر بزرگان:
بزرگانی بوده اند که به حافظه خویش تکیه کرده و تالیف و یادداشت را رها نموده اند ولی پس از گذشت عمر و تجربه به ضرر گذشته بر کتابت و نوشتن بسیار تاکید نموده اند و از عمل خویش ابراز پشیمانی نموده اند که این خود به تنهایی شاهدی محکم بر اهمیت یادداشت می باشد.
بزرگانی چون محدث قمی (ره) 35 سال از عمر شریف خویش را در تالیف کتاب ارزشمند سفینه البحار صرف کرد که نمونه کوچکی است از بزرگان این وادی همچنین علامه دهخدا برای تالیف لغت نامه خویش در طول 45 سال 3 میلیون فیش تهیه کرد.

ابزارها و وسایل فیش برداری
الف: برگه یادداشت:
برای یادداشت مطالب اصلی و نکات مهم و ثبت مواد خام و اولیه تحقق باید از فیش استفاده کرد.
برگه های بزرگ مانند کاغذ کلاسور را باید در مراحل بعدی تحقیق یعنی نگارش مطالب به صورت پژوهش نامه و جزوه بکار گرفت.
ب: قلم یادداشت:
بهتر است قلم یادداشت دارای نوکی ریز و روان و از جنس مناسب و بادوام باشد.

ج: وسیله غلط گیری:
برای این کار می توان از لاک های سفید غلط گیری و یا برچسب های سفید برای برطرف کردن اغلاط و زیبایی فیش ها استفاده کرد.
د: برگه دان:
برگه دان یا فیشه (fichier) پاکت ها یا کیف ها و جعبه های مخصوصی است که فیشها در آن گذاشته می شوند, تا از پارگی و پراکندگی برگه های جلوگیری شود و حمل و نقل و طبقه بندی و بازیابی فیش را آسان کند.
جنس برگه دانها کاغذی, چوبی و فلزی است. برگه دانهای کاغذی هر چند به مرور زمان از بین می روند به خاطر آسانی حمل و نقل, برای تدریس و تبلیغ مناسب است. ولی برای فیش های ثابت و با حجم زیاد می توان از برگه دانهای چوبی یا فلزی که نمونه آن در ابتدای ورود به کتابخانه های عمومی دیده می شود, استفاده کرد.

هـ: برگه راهنما
هر برگه دان در بر دارنده فیش های بسیاری است که همگی آنها دارای یک عنوان عام موضوع (عام) است. برای نشان دادن موضوع عام و جدا کردن برگه دان ها از یکدیگر از (برگه راهنما) استفاده می شود که این نشان دهنده موضوع (عام) هر برگه دان خواهد بود. مثلاً موضوع کلی اخلاق دارای موضوعات عامی است از قبیل توبه, تواضع, حسد, غیبت و… است که این موضوعات عام روی برگه دان مربوط به خود قرار می گیرند و نوشته می شوند, و همچنین برای چند موضوع عام که دارای یک موضوع کلی هستند یک برگه راهنمای (موضوع کلی) از قبیل اخلاق, فقه, تاریخ, فیزیک, شیمی و … تهیه می شود. مورد دیگر استفاده ا برگه راهنما – در صورت نیاز – روی فیش های داخل برگه دان هاست. چون هر موضوع(عامی) دارای موضوعات (خاصی) است, برای نشان دادن و جدا کردن موضوعات خاص موجود درهر برگه دانی از برگه راهنما استفاده می شود که می توان آن را در قسمت بالای نخستین فیش هر موضوع خاصی چسباند و یا منگنه کرد و موضوعات هر برگه دانی را از یکدیگر جدا ساخت تا تشخیص و بازیابی آن آسان گردد.

مثال:
مثلاً موضوع عامی مانند توبه دارای موضوعات خاصی از قبیل: تعریف توبه, اقسام توبه, اثرات توبه و … است که همگی آنها در برگه دان (توبه) قرار می گیرند و به وسیله برگه راهنما از یکدیگر جدا می شوند.
نمونه ای از برگه های موضوع (کلی) و موضوعات (عام) مربوط به آن به شکل زیر است:
و: گیرنده کاغذ:
برای قرار دادن فیش های هم موضوع در کنار هم و به منظور تنظیم و طبقه بندی و بازیابی برگه ها از گیرنده کاغذ (کلیپس) استفاده می کنند.
ز: دفتر فهرست راهنما:
برای جلوگیری از بروز مشکل در بازیابی و عدم دوباره کاری, از دفتر فهرست راهنما استفاده می شود. دفتر فهرست راهنما شامل موضوعات کلی در ابتدای صفحات و موضوعات عام که زیر مجموعه موضوعات کلی هستند می شود.

انواع فیش برداری
علامت گذاری یا حاشیه نویسی در اطراف صفحه های کتاب.
خلاصه نویسی در آستر بدرقه کتاب.
یادداشت نویسی های پراکنده و غیر منظم در مجموعه هایی به نام کشکول.
ثبت در دفاتر و مجموعه هایی به نام و جنگ.
نوشتن مطالب روی برگه ها یا کارت های یک شکل و یک اندازه به نام فیش.
استفاده از ماشینهای حافظه دار الکترونیکی مانند کامپیوتر.

الف نقل مستقیم:
انتقال یا چسباندن عین عبارتهای کتاب یا مآخذی را به زبان اصلی (نقل مستقیم) می گویند.
ب: ترجمه:
نقل مستقیم عبارتهای کتاب یا مآخذی را به زبان دیگر (ترجمه) می نامند.
شکل های فیش برداری:

ج: تلخیص:
یادداشت و ثبت فشرده و گزیده مطالب کتاب و مانند آن را به زبان اصلی و به گونه ای که بیانگر اصول اساسی و مطالب مهم محتوای آن باشد (تلخیص) یا (خلاصه برداری) و یا (چکیده) نویسی گویند.
د: خلاصه ترجمه:
تلخیص کتاب و مانند آن به زبان دیگر با با حفظ صحت تلخیص و دقت ترجمه (خلاصه ترجمه) می نامند.
ی : یادداشت شخصی:
نوشتن مطالب و نظریات شخصی را که از گنجینه فکر شخص فیش نویس تراوش کرده است (یادداشت) شخصی گویند.

انواع مواد و
مطالب در یادداشت برداری
آیات
روایات
اصول منطقی و عقلی, تئوریها
قوانین تجربی و علمی, نظریات
نظریات, کلمات قصار و گفته های علماء بزرگان و دانشمندان
آمار و اخبار
اشعار
مثال ها
ضرب المثل
حکایات
لطایف و مطایب

در فیش برداری تا آنجا که امکان داشته باشد یا از مواد و اطلاعاتی استفاده شود که قابل استناد و دارای اعتبار باشند, و از نوشتن مطالبی که خدشه پذیرند و بر پایه محکمی استوار نیستند خودداری کرد.
انواع فیش
الف: در صورتی که مطالب مستند و معتبر, مختصر و کوتاه باشند, تمامی آن را روی فیش می نویسیم و مآخذ آن را ذیل می آوریم و نام این فیش را (فیش مطلبی) می گذاریم.
ب: چنانچه مطالب قابل استناد و اعتبار, طولانی و مفصل باشند, از نوشتن آن ها روی فیش خودداری می کنیم و فقط ذکر مآخذ آن در فیش اکتفاء می کنیم و نام این فیش را (فیش مآخذی) می گذاریم.

جلسه پانزدهم
پیشنهاد طرح تحقیق
و گزارش تحقیق

در فرایند پژوهشهای علوم رفتاری از قدم اول که موضوع پژوهش انتخاب می شود تا قدمهای بعدی که به طراحی و اجرای طرح تحقیق می انجامد باید اطلاعات لازم در اختیار باشد. معمولا تدوین گزارش تحقیق آخرین مرحله فرآیند پژوهش به شمار نمی رود زیرا اغلب پژوهشهای علوم رفتاری به منظور هدف های بنیادی و کاربردی در زمینه های مختلف انجام می شود. بنابراین اشاعه یافته های پژوهشی باید چنان باشد که استفاده کنندگان بالقوه از این یافته ها نسبت به اطلاعات به دست آمده آگاهی یابند و از آن در زمینه های مختلف استفاده کنند. از این رو اطلاع رسانی در پژوهش های علوم رفتاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
مقدمه

اطلاع رسانی را حوزه ای توصیف کرده اند که به مناسب سازی اشاعه اطلاعات می پردازد(حری.1372).
با توجه به این تعریف اطلاع رسانی در تحقیقات علوم رفتاری فرایندی است که بوسیله آن از یک طرف نهادهای اجرایی بتوانند از نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه های مختلف علوم رفتاری مطلع شده و از آنها استفاده کند و از طرف دیگر پژوهشگران بتوانند به موقعیت های نامعین حوزه های علوم رفتاری پی برده تا درباره آنها به تحقیق بپردازند.
تعریف

حلقه پژوهش های علوم رفتاری:

استفاده کنندگان از پژوهش های
علوم رفتاری و اطلاعات مورد نیاز آن:
پژوهشگران, مدیران, استادان,
معلمان و سایر دست اندرکاران فرایند یاددهی-یادگیری
سیاستگذاران

پژوهشگران از یک طرف به آخرین دستاوردهای مربوط به یافته های علمی در زمینه روانی – تربیتی که در سطح ملی و بین المللی به دست آمده است نیاز دارند.از طرف دیگر باید درباره مسائل مشکلات و بطور کلی موقعیت های نامعین در زمینه های روانی و تربیتی، اطلاعات کافی به دست آورند تا بتوانند طرح های پژوهشی خود را با توجه به آنها تهیه و اجرا کنند.
پژوهشگران و مدیران

ارزش یک گزارش تحقیق از نظر سیاستگذاران و سایر تصمیم گیرندگان آن است که نتایج تحقیق تا چه اندازه به حل مسئله و مشکل خاص در حوزه های روانی-تربیتی منجر می شود. با توجه باینکه زبان گزارش تحقیق زبان فنی و قابل درک برا ی جامعه علمی است لذا بمنظور قابل استفاده کردن گزارش تحقیق بطوریکه سیاستگذاران، برنامه ریزان و سایر دست اندکاران و مجریان بتوانند از این نتایج استفاده کنند، باید نتایج تحقیق را بصورت گزارش ساده تری ارائه کرد.
سیاستگذاران

انواع گزارش های تحقیق
تدوین پیشنهاد طرح تحقیق
تدوین گزارش پیشرفت فرایند اجرای طرح تحقیق
تدوین گزارش نهایی تحقیق
تدوین گزارش یافته های تحقیق به صورت مقاله علمی
تدوین گزارش و عرضه یافته های تحقیق در همایش علمی

برای تصویب یک طرح پژوهشی و تامین اعتبار آن،لازم است تا پژوهشگر قصد پژوهشی خود را در پیشنهاد طرح تحقیق به اطلاع افراد ذی ربط و کسانی که اعتبار مالی طرح را تامین می کنند برسانند.
در پیشنهاد طرح تحقیق،هدفهای تحقیق،گزاره های تحقیق،زمان و هزینه های لازم برای اجرای طرح تحقیق باید بنحوی روشن و قانع کننده بیان شود.
الف-تدوین پیشنهاد طرح تحقیق:

1. اطلاعات مربوط به طرح دهنده و همکاران وی
2. اطلاعات مربوط به طرح تحقیق
3. اطلاعات مربوط به هزینه های اجرای تحقیق
پیشنهاد طرح تحقیق
در سه قسمت تدوین می شود

در این قسمت،مشخصات پژوهشگر شامل نام-نام خانوادگی-شغل و سمت فعلی-درجات علمی و سوابق تحصیلی-فعالیتهای پژوهشی و سوابق شغلی وی عرضه می شود.
علاوه بر آن ذکر مشخصات همکاران اصلی تحقیق (نام-شغل-درجه علمی-نوع همکاری) نیز بیان می شود. بهتر است که این اطلاعات بصورت طبقه بندی شده در جدول ارائه شود.
اطلاعات مربوط به
طرح دهنده و همکاران وی

ابتدا عنوان کامل پژوهش و موضوع تحقیق به زبان فارسی و معادل آن به زبان انگلیسی بیان می شود.
سپس پژوهشگر به بیان مساله تحقیق، هدفها، فرضیه ها و یا سوالهای تحقیق می پردازد. (ضرورت و اهمیت تحقیق نیز در این قسمت ارائه می گردد)
اطلاعات مربوط به طرح تحقیق

پیشنهاد دهنده طرح با توجه به تعداد پرسنل، نوع مسئولیت هر یک،کل ساعات کار و میزان ساعات کار نیروی انسانی برای اجرای طرح،خدمات، وسایل و تجهیزات مورد نیاز را مشخص کرده و بر این اساس هزینه طرح را برآورد می کند.
سپس آن را بصورت طرح پیشنهادی برای درخواست اعتبار پژوهشی به سازمان تامیین کننده اعتبار عرضه می دارد.
اطلاعات مربوط به هزینه های اجرای تحقیق

به منظور آگاه ساختن سازمان تامین کننده اعتبار مالی طرح تحقیق،پژوهشگر باید به تدوین گزارش پیشرفت اجرای طرح تحقیق بپردازد.
این گزارش معمولا هر سه ماه یک بار تدوین می شود.
در این گزارش ضمن اشاره به جدول زمانبندی شده اجرای طرح تحقیق،نوع فعالیتهای انجام شده فهرست می شود.
هدف : آشکار کردن این امر است که اجرای طرح تحقیق مطابق برنامه زمانبندی شده صورت گرفته است.
ب-تدوین گزارش پیشرفت فرایند اجرای طرح تحقیق

هدف: ارائه و انتقال اطلاعات و یافته های علمی به خوانندگان و یا سایر استفاده کنندگان بالقوه آن است.
با توجه به اینکه در تدوین گزارش تحقیق، اقدامات انجام شده در جهت اجرای طرح تحقیق و نتایج بدست آمده مورد بحث واقع می شود، افعال بکار رفته بصورت ماضی صرف می شود.
پژوهشگر قبل از آغاز نگارش گزارش تحقیق باید یکی از سبکهای متداول استنادی(ارجاعی) را اختیار کرده و در طول گزارش آن را بطور کامل رعایت کند. (مثلا: روش انجمن روانشناسی آمریکا)
ج-تدوین گزارش نهایی تحقیق:

صفحه عنوان
چکیده
تشکر و قدردانی
فهرست محتوا
فهرست شکلها و نمودارها
فهرست جداول
فصل اول(طرح مسئله)
فصل دوم (پیشینه تحقیق)
فصل سوم (روش تحقیق)
فصل چهارم (یافته های تحقیق)
فصل پنجم (نتیجه گیری و پیشنهاد)
یادداشت ها
کتاب شناسی (منابع)
پیوست ها
ساختار
گزارش نهایی تحقیق

ابتدا عنوان پژوهش، سپس نام نویسنده و همکارانی که در اجرای پژوهش مشارکت داشته اند، نام موسسه ای که تحقیق به آن وابسته است، سال تدوین گزارش و محل جغرافیایی تدوین گزارش ذکر می شود.
عنوان تحقیق باید کوتاه و نشانگر متغیرهای اصلی پژوهش باشد.
مناسب آن است که طول عنوان از 12 تا 15 کلمه تجاوز نکند و به شکلی ارائه شود که آن را از تحقیقات دیگر متمایز نماید.
بهتر است عنوان با جملاتی مثل مطالعه و یا بررسی و … شروع نشود.
1. صفحه عنوان:

دربرگیرنده خلاصه ای از کلیه اجزای تحقیق است.
شامل هدف تحقیق، روش تحقیق (ویژگی های کلی نمونه آماری)، یافته ها و نتیجه گیری می باشد.
در انتهای چکیده می توان واژگان کلیدی تحقیق را نیز بیان کرد.
چکیده مقاله معمولا در (100-150) کلمه تنظیم می شود.
چکیده پایان نامه معمولا تا (250) کلمه را شامل می شود.
2- چکیده

در این قسمت پژوهشگر از افراد و سازمان هایی که او را در انجام پژوهش یاری داده اند تشکر می کند.
کسانی که مستقیما مسئولیت اجرای قسمتی از طرح تحقیق را به عهده داشته اند و در واقع بعنوان همکار پژوهشگر منظور می شوند، باید در زمره همکاران پژوهشگر در روی صفحه عنوان پژوهش ذکر شود.
سایر افراد یا سازمانها به ترتیب اهمیت در قسمت تشکر و قدردانی نام برده می شوند.
3- تشکر و قدردانی

نخست فصلها شماره بندی شده و محتوای هر فصل به عناوین، زیر عنوانهای مربوط با شماره گذاری های لازم مشخص می شود.
4- فهرست محتوا:
شکلها و نمودارهای هر فصل با توجه به شماره فصل و عناوین و زیر عنوان های فصل شماره گذاری می شود.
شماره و عنوان هر نمودار یا شکل زیر آن می آید.
چنانچه نمودار یا شکلی از منبع دیگری اخذ شده است در پرانتز پس از عنوان به منبع اشاره شود.
5- فهرست شکلها و نمودارها:

جداول نیز با توجه به فصل و عنوان مربوطه شماره گذاری می شود. شماره و عناوین جداول باید بالای جدول بیاید.
چنانچه جدولی از منابع دیگری اخذ شده است در پرانتز پس از عنوان جدول به منبع اشاره شود.
6. فهرست جداول
ابتدا زمینه بروز مسئله تحقیق، ویژگی های،گستردگی، اهمیت و علل احتمالی بروز مسئله تحقیق بیان می شود.
در این قسمت هرچند بیان مسئله با توجه به مطالاعات قبلی انجام می گیرد اما به بررسی کامل این مطالعات نمی پردازد، بلکه تنها آنهایی را انتخاب می کند که در رابطه مستقیم با موضوع مورد بررسی بوده و بتواند به آنها استناد کند.
پس از پایان مسئله،به بیان فرضیه و یا سوالها های تحقیق باید پرداخت.
7. طرح مسئله

اهداف:
برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهش های قبلی با مسئله تحقیق
آشنایی با چارچوب نظری و یا تجری مسئله تحقیق
آشنایی با روش های تحقیق مورد استفاده در پژوهش های گذشته
راه های رسیدن به اهداف:
انتخاب منابع اطلاعاتی که بطور مستقیم با مسئله تحقیق ارتباط دارد
ارائه مطالب از کلی به جزیی(عمومی به اختصاصی)
اجتناب از بیان مطالب به طور مجرد و بدون رابطه با یکدیگر
تنظیم مطالب به طور سازماندهی شده همراه با روندی منطقی
ارائه نتایج مطالعات قبلی و نقد آنها
8-پیشینه تحقیق:

طرح تحقیق: محقق ابتدا طرح تحقیق را توصیف می کند. (نوع طرح، دلائل انتخاب و…)
آزمودنی ها: هدف از این بخش بیان ویژگی ها و مشخصات جامعه مورد مطالعه و آزمودنی های مورد مشاهده است.
ابزار اندازه گیری: در این بخش ابزار مورد استفاده برای اندازه گیری متغییرهای تحقیق معرفی شده و دلیل انتخاب آن تشریح می گردد.
روش اجرا: در این بخش محقق به توصیف دقیق مراحل اجرای تحقیق می پردازد. به عبارت دیگر محقق فعالیت های فرایند پژوهش را با ترتیب زمانی و همراه با چگونگی انجام آن توصیف می نماید.
روش تحلیل داده ها: این قسمت به بیان چگونگی تنظیم، تلخیص و تحلیل داده ها اختصاص دارد. لازم به ذکر است که هدف این بخش بیان فرمول آماری نیست بلکه مقصود به نوع روش تحلیل آماری بکار رفته (توصیفی و تحلیلی) می باشد.
9-روش تحقیق:

در این قسمت داده های گردآوری شده به صورت جدول یا نمودار عرضه و تحلیل می شود.
بهترین شیوه برای تنظیم ارائه یافته ها با توجه به سوالها یا فرضیه های تحقیق است.
با توجه به ماهیت سوالها یا فرضیه های تحقیق از روش های آمار توصیفی یا استنباطی که قبلا پیش بینی شده است باید استفاده کرد.
در عرضه یافته ها باید ترتیب منطقی را رعایت کرد.
10-یافته ها:

این قسمت بهتر است با گزارشی مختصر درباره مسئله تحقیق و یافته های مربوط به سوال ها و یا فرضیه های پژوهشی آغاز گردد.
نتیجه گیری با توجه به هدف ها، سوالها و یا فرضیه های تحقیق صورت می گیرد.
لذا ضروری است تا یافته های مربوط به هریک از آن ها با نتایج حاصل از تحقیقات قبلی مقایسه شده و وجوه تشابه و یا اختلاف میان آنها به روشنی بیان گردد.
در صورتی که نتایج مشابه باشد تاکید بر نتایج قبلی به تعمیم نتایج کمک می رساند.
اگر تفاوتی میان نتایج مشاهده گردد باید به دلایل احتمالی وجود آن اشاره کرد.
پژوهشگر باید سعی کند که به سوالات زیر پاسخ دهد:
سهم این مطالعه در روشن شدن زمینه مسئله تا چه حد بوده است؟
چه نتیجه گیری ها و رهنمودهای نظری و عملی را می توان از این مطالعه حاصل کرد؟
آیا به حل مسئله تحقیق کمک کرده است؟
11- بحث و نتیجه گیری

اهمیت منابع مورد استفاده از دو جنبه مورد منظور می باشد:
اطلاعات کتاب شناختی یا منابع فهرست شده که در انتهای گزارش عرضه می شود.
یادداشتهای مربوط به منبع که در پانویس هر صفحه یا در قسمت یادداشت ها در انتهای هر فصل آورده می شود.
12- یادداشت ها
نام و نام خانوادگی نویسنده و تاریخ انتشار منبع در داخل پرانتز ذکر می شود. مثال: (شکوهی و بازرگان،1369)
در صورتیکه منبع به زبان فارسی ترجمه شده باشد باید ابتدا نام نویسنده و تاریخ انتشار،سپس نام مترجم و سرانجام تاریخ انتشار در ایران داده شود. مثال:(آناستازی،1976/براهنی،1361)
روش دیگر استفاده از شماره است.شماره ها به ترتیب ارائه منبع در متن آورده می شود.
12-1-شیوه های ارائه یادداشت ها:

کتاب شناسی: عبارت است از فهرست مشخصات کتاب ها،نشریه ها و یا سایر موارد انتشار یافته و انتشار نایافته که در یک زمینه وجود دارد.
منابع: شامل آن دسته از کتاب ها،نشریه ها و سایر مواردی است که پژوهشگر در تحقیق خود مورد استفاده و استناد قرار داده است.
معمولا فهرست منابع باید بر حسب نام خانوادگی میلفان و بصورت الفبایی تهیه شود.
اگر در گزارشی نام میلف ذکر نشده یاشد،سازمان محل انتشار بجای نام میلف ذکر می شود.
13- منابع یا کتاب شناسی:

آخرین قسمتی که در گزارش تحقیق گنجانده می شود مربوط به موئاردی است که اطلاع از آنها برای خواننده مهم است، مانند ابزار اندازه گیری (پرسشنامه های مورد استفاده در تحقیق)،داده های تفصیلی گردآوری شده که در متن گزارش عرضه نشده است، و امثال آن.
14-پیوست ها
از آنجا که تحقیق علمی باید در معرض نقد و بررسی همگان قرار گرفته و علاقه مندان بتوانند از نتایج آن استفاده کنند، لازم است نتایج بدست آمده در اختیار جامعه علمی و مصرف کنندگان بالقوه قرار گیرد. برای این منظور باید یافته های بدست آمده بصورت ،مقاله علمی تدوین شود و در یکی از نشریه های تخصصی انتشار یابد.
د-تدوین گزارش یافته های تحقیق
به صورت مقاله علمی

سخنرانی علمی: پژوهشگر قبل از ایراد سخنرانی چارچوب مطالب مورد نظر خود را چنان تنظیم کند که در مدت زمان تعیین شده قابل عرضه باشد.
عرضه نتایج پژوهشی به صورت پوستر:
پوستر عبارت است از یک متن نوشته شده که بصورت لوحه در ابعاد حداکثر 150*100 سانتی متر تهیه می شود و شامل اجزای زیر است:
عنوان
روش تحقیق
یافته ها
نتیجه گیری
از ذکر مطالب اضافی در پوستر می بایست خودداری شود.علاوه بر آن لازم است از تکنیک های عرضه بصری و جذاب کردن جداول ،نمودارها و سایر شکل ها برای عرضه داد ها بطور هنرمندانه بهره گرفت.
بمنظور تماس با پژوهشگر باید نشانی پستی و سازمان مربوطه به وضوح در بالای پوستر ذکر شود.
ه-تدوین گزارش و عرضه نتایج تحقیق در همایش علمی:

چهارچوب و رئوس مطالب عرضه شده در یک پوستر (اقتباس از:عزیزی،1371)

جلسه شانزدهم
تدوین مقاله علمی
طراحی مقالات پوستری
طراحی مقالات اسلایدی

تدوین گزارش یافته های تحقیق بصورت مقاله علمی:
عمدتاً یافته های بدست آمده بصورت مقاله علمی تدوین شود و در یکی از نشریه های تخصصی انتشار یابد.

انواع نشریات
نشریات علمی
نشریات علمی تخصصی
نشریات علمی – ترویجی
نشریات علمی – پژوهشی
نشریات بین المللی علمی / پژوهشی
نشریات I.S.I
و …

ساختار مقاله شامل موارد زیر است:
عنوان (حداکثر 15 واژه)
نام پژوهشگر و همکاران وی
چکیده
مقدمه
روش تحقیق
یافته ها
بحث و نتیجه گیری
یادداشت ها
فهرست منابع

تدوین گزارش و عرضه نتایج تحقیق در همایش علمی
به این منظور از دو روش می توان استفاده :
الف) سخنرانی علمی: باید برای سخنرانی جنبه های زیر را در نظر گرفت؛
توجه به اهداف گردهمایی
ویژگی مخاطبان
انتخاب محتوای اصلی سخنرانی
تنظیم مطالب و رعایت توالی منطقی آنها
انتخاب روش مناسب عرضه
تمرین عرضه مطالب در مدت زمان مورد نظر

عرضه نتایج پژوهش بصورت پوستر
می توان تعدادی از مقالات را نیز بصورت پوسترهایی با ابعاد 100 * 150 سانتی متر ارائه داد.
پوستر باید شامل موارد ذیل باشد:
عنوان
روش تحقیق
یافته ها
نتیجه گیری

جلسه هفدهم
پیوستها

پیوست (1)
چگونگی تهیه یک طرح
تحقیق و گزارشهای تحقیقی

چارچوبی برای تهیه یک طرح تحقیق
اگرهر تحقیق انجام یافته و مدون شده را به خانه ای تشبیه کنیم که آماده سکونت و بهره برداری است می توان گفت: که فرآیند ساختن این خانه (با فرض وجود زمین) از طراحی یک نقشه و طرح آغاز شده است. چنین طرح و چارچوب اولیه ای را برای انجام یک پروژه تحقیقاتی (Proposal) گویند.
چارچوب کلی و نکات مورد نیاز برای تهیه یک «طرح اولیه تحقیق» تقریباً شامل مواردی می شوند که نشان دهنده دورنما و چشم اندازی است که محقق ترسیم نموده است تا د حدود آن بتوان فرآیند تحقیق خود را با رعایت اصول علمی مرحله به مرحله پشت سر گذارد.
اجزای تشکیل دهنده یک طرح تحقیق» شامل مواردی می باشند که در پی می آیند.

1 . مقدمه
محقق با بیان نکاتی کلی و مرتبط دریچه ای را بر روی خواننده خود می گشاید و از آن طریق تلاش می کند تا فضای ذهنی خواننده را آماده ارائه اجزای مورد نظر خود سازد. مقدمه باید مختصر, مرتبط و دارای انسجام باشد.
2 . بیان مساله (تعریف موضوع تحقیق)
یعنی محقق غرض اصلی خود را از انجام پژوهش بیان می دارد و توضیح می دهد که به دنبال چه چیز است؟

3 . تاریخچه و سابقه موضوع (مساله) تحقیق (پیشینه تحقیق)
در این قسمت از طرح تحقیق محقق با جستجوی جامع در منابع علمی (کتابها, محققات دیگران, اسناد, …) تلاش میکند تا آگاهی بیشتری در رابطه با موضوع و مساله تحقیق خود بیابد, و از طریق تحقیق خود را در راستای تحقیقات مرتبط قرار دهد بطور کلی می توان کارکردهای پیشینه تحقیق را موارد زیر دانست:
الف) محدود کردن و صورتبندی جدید مساله تحقیق (اصل تحدید مساله)
ب) تعیین درجه مهم بودن متغیرها
ج) پیدا کردن روشهای جدید
د) اجتناب از به کار بردن روشهای بی نتیجه
هـ ) ایجاد بینش نسبت به روشهای
و) پرهیز از تکرارهای انجام شده
ز ) آگاهی بر درجه مهم بودن مساله
فرآیند کلی تهیه پیشینه تحقیق در شکل اسلاید بعد نشان داده شده است:

مشخص کردن توصیفگرها (واژه ها یا
عبارات کلیدی ) مرتبط با مساله
مشخص کردن منابع از قبیل:
نمایه, چکیده نامه و …
مشخص کردن عناوین مقاله ها یا
گزارش ها برای بررسی
جایابی نسخه مقاله ها یا
گزارش ها برای بررسی
حذف مقاله ها یا
گزارش های نامرتبط
طبقه بندی مقاله یا گزارش ها بر
حسب موضوع یا اهمیت (اختیاری)
تهیه مقاله یا گزارش های منتخب
تدوین چارچوب نظری تحقیق
تهیه چکیده یا خلاصه
از گزارشهای مربوط
تهیه یک کتاب شناسی کامل
1
2
3
4
6
9
10
5
7
8

اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق
با توجه به اینکه انجام هر تحقیق نیازمند به صرف هزینه و زمان است, محقق در این قسمت با تکیه بر مستندات علمی و آمار و ارقام بطور مختصر تلاش می کند تا نشان دهد مساله تحقیقی را که برگزیده است موضوعی بی اهمیت و بی ارزش نیست و ضرورت دارد که پیرامون آن تحقیقات صورت پذیرد.
5 . اهداف تحقیق
تحقیق به عنوان یک فعالیت نظاممند و هدفمند دارای یک هدف کلی و اهداف جزیی تر است. محقق تلاش می کند تا اهدافی را که از تحقیق در نظر دارد روشن سازد.

6 . چارچوب نظری
7 . مدل تحلیلی تحقیق
8 . فرضیه های تحقیق
9 . روش تحقیق
10 . قلمرو مکانی تحقیق (جامعه آماری)
در تحقیقاتی که حالت میدانی دارند پژوهشگر باید اطلاعات اولیه ای را در رابطه با جامعه ای که از آن نمونه برداری می کند و فرضیه های تحقیق خود را با استفاده از داده های آماری آن جامعه آزمون می کند, ارایه کند.

11 . قلمرو زمانی تحقیق
پژوهشگر فاصله و دوره زمانی را که در آن تحقیق خود را به انجام می رساند مشخص می سازد. این کار از آن جهت اهمیت دارد که بسیاری از پدیده های اجتماعی و سازمانی متاثر از زمان هستند و خواننده گزارش نهایی تحقیق می تواند تاثیر زمان را در نتایج تحقیق مشاهده کرد
12 . روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه
13 . ابزارهای گردآوری داده ها
14 . روش تجزیه و تحلیل داده ها

15 . محدودیتهای تحقیق
در ارایه گزارش از یک پژوهش, محقق سعی می کند با بیا محدودیتهایی که بر سر راه تحقیق دارد(و یا داشته است) به خواننده پیام دهد که در مورد فرآیند تحقیق او قضاوت عادلانه ای داشته باشد, از طرفی دیگر سعی می کند عملیات تحقیقاتی خود را با توجه به این محدودیتها انجام دهد و به عبارتی با واقع نگری از دام «قضاوتهای کلی» بپرهیزد.

محدودیتها می تواند مواردی مانند زیر باشند:
الف) کمبود منابع علمی
ب) کمبود منابع مالی
ج) عدم همکاری مسئولین در جامعه آماری (سازمان مربوطه) با پژوهشگر
د) نبود سوابق تحقیقاتی پیرامون موضوع
هـ ) گرفتاریهای شخصی فرد پژوهشگر
و ) کمبود زمان در اختیار
ز ) طبقه بندی بودن مدارک و اسناد از نظر نوع دسترسی به آنها

16 . شرح واژه ها و اصطلاحات بکار رفته در تحقیق
در این شرح از طرح تحقیق, پژوهشگر برای ایجاد ذهنیت مشترک بین خواننده و خود, اصطلاحات, مفاهیم و متغیرهایی را که فکر می کند نوع برداشتی که از آنها می شود تاثیر مهمی در قضاوت خواننده دارد, انتخاب می کند و بطور مختصر به شرح و توضیح آنها می پردازد. در این رابطه باید به دو نکته توجه کند:
الف) مطرح کردن مفاهیم و اصطلاحات روشن و بدیهی
ب) اشاره به منابع مستند برای مفاهیم

چارچوبی برای تهیه یک گزارش تحقیق
گاه برخی از استادان برای تقویت پایه های علمی دانشجویان, از آنان می خواهند که یک فعالیت تحقیقی انجام دهند. این فعالیتهای تحقیقی می تواند به دو حالت کلی زیر تقسیم کرد:
الف: تحقیقات کتابخانه ای
در این نوع پژوهش, پژوهشگر پیرامون یک موضوع تحقیق منابع علمی و اسناد, … را شناسایی, دسته بندی و در نهایت جمع بندی و نتیجه گیری میکند. غالباً در این نوع تحقیقات, هدف اصلی آگاهی بر ابعاد گوناگون موضوع مورد نظر است.
ب دانشجویان برای ورود در دنیای واقعی کسب و کار نیازمندند که با واقعیتهای آن آشنایی داشته باشند, لذا اکثر استادان بر این باورند که فعالیتهای تحقیقاتی دانشجویان در حین تحصیل زمینه های آشنا سازی آنان با واقعیتها را فراهم می آورد و همچنین توان تجزیه و تحلیل آنان را افزایش می دهد, به همین دلیل آنان می خواهند موضوع خاصی را بپذیرند و یا انتخاب کنند و با انتخاب روش و قواعد علمی تحقیق, فرآیند تحقیق را تجزیه کنند و در نهایت گزارشی ارایه کنند. اجزاء چارچوب تهیه چنین گزارشی عبارت است از:

1 . صفحه روی جلد (نام دانشگاه/ نام دانشکده/ برای ارایه در درس…/ نام موضوع/ نام و نام خانوادگی استاد/ نام و نام خانوادگی دانشجو یا دانشجویان / ترم تحصیلی …. )
2 . صفحه نام خداوند و تقدیر و تشکر
3 . فهرست مطالب
4 . فهرست جداول و اشکال ( به روش تهیه فهرست های کتاب حاضر)
5 . مقدمه / پیشگفتار / دیباچه / سرآغاز

فصل اول: طرح تحقیق [ اجزاء معرفی شده د بند 1 همین پیوست (از اجزا هرکدام که امکان پذیر بود قید می گردد.)]
فصل دوم: پیشینه تحقیق (مباحث نظری) [جزء شماره 3 بند 1 همین پیوست. با استفاده از فرایند تحقیق
فصل سوم: معرفی سازمان مورد مطالعه.
فصل چهارم: روش تحقیق بکار گرفته شده (نوع تحقیق, شیوه نمونه گیری, چگونگی تهیه ابزار گردآوری اطلاعات…)
فصل پنجم: تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری
فصل ششم: چکیده تحقیق
منابع و مآخذ
پیوستها (مواردی که پژوهشگر ضروری می داند که باید در انتهای گزارش خود بیاورد مانند نکات اضافی/ یک نمونه از پرسشها / کاتالوگ و بروشور خاص, عکس, …)

پیوست (2)
سایت های مفید برای جستجوی مقالات و اطلاعات

پیوست (3)
منابع روش تحقیق به زبان فارسی

کتابنامه روش تحقیق
منابع برای مطالعه و آشنایی بیشتر

فهرست ذیل شامل کتابهایی درباره تحقیق، تهیه و تنظیم رساله، گزارش یا مطالبی مربوط به آنها است. این کتابها توسط صاحب نظران ایرانی در زمینه های فوق به زبان فارسی نوشته یا ترجمه شده اند. هدف از جمع آوری و درج آنها در این قسمت از این کتاب، آشنا نمودن شما محققان عزیز با منابع موجود فارسی است.

آبرامسون، جوزف هربرت. روش های تحقیق در پزشکی اجتماعی. ترجمه علی صادقی حسن آبادی. شیراز: دانشگاه شیراز، 1363: 326 ص، جدول، واژه نامه، کتابنامه[1].
آذر، عادل. تحقیق در عملیات. تهران: موسسه نشر علوم نوین، 1379: 750 ص، مصور، جدول، نمودار.
آریان پور، امیرحسین، آیین پژوهش: پژوهش و پژوهش نامه. ویرایش2. تهران: امیرکبیر چاپ اوّل 1324، نشر گسترده، چاپ چهارم 1378. 109 ص.
آریانپور، امیرحسین. پژوهش. چاپ چهارم. تهران: امیرکبیر، 1362: 87 ص.
آریانپور، امیرحسین. پژوهش (کار پژوهش و پژوهش نامه نویسی)، نقل از آیین تحقیق. تهران: دانشگاه تهران، انجمن کتاب دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا، 1354: 74 ص.
آریانپور، امیرحسین. تدارک پژوهش نامه. تهران: میسسه تحقیقات و برنامه ریزی علمی و آموزشی، مرکز اسناد و مدارک علمی ایران، 1349: 32 ص.
آریانپور، امیرحسین. متدلوژی تحقیق و ماخذشناسی. تهران: دانشگاه تهران، موسسه علوم اداری، 1332: 44 ص
ـ [1] . تعداد صفحات کتاب، ذکر داشتن جدول و مصور بودن از کتب در انتهای ماخذ (فهرست منابع- پانویس- میان نویس و پی نویس) بعد از سال چاپ آورده نمی شود، در اینجا فقط جهت آگاهی از تعداد صفحات کتاب، داشتن جدول، نمودار، مصوربودن و… آورده شده است. م

آری، دانالد؛ جیکوبز. چر، لوسی؛ و رضویه، اصغر. روش تحقیق در تعلیم و تربیت. ترجمه وازگن سرکیسیان، مینونیکو و ایمان سعدیان. تهران: سروش، 1380.
آسابرگر، آرتور. روش های پژوهشی رسانه ها. مترجم محمد حفاظی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها، 1373.
آسایش، حسین و مشیری، رحیم. روش شناسی و تکنیک های تحقیق علمی در علوم انسانی با تاکید بر جغرافیا. تهران: نشر قوس، چاپ اوّل 1381. 333 ص.
آیتی، باقر، روش تحقیق در جغرافیا. تهران: موسسه جغرافیایی و انتشاراتی ارشاد، 1373: 58 ص، جدول.
ابرامی، هوشنگ. اصول تدوین فهرست موضوعی در نوشته های زبان فارسی. تهران: دانشگاه تهران، 1352: 44 ص.
ابرامی، هوشنگ. نمونه ای از فهرست کتابهای فارسی بر اساس اصول تدوین فهرست موضوعی در نوشته های زبان فارسی، تهیه و تنظیم: فروردین راستین و رکن الدین احمدی لاری. شیراز: دانشگاه شیراز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 1353: 94 ص.
اتسلند، پتر، با همکاری رولاند بوشهایت. روش های تجربی تحقیق اجتماعی. ترجمه بیژن کاظم زاده. مشهد: آستان قدس رضوی. معاونت فرهنگی، 1371: 360 ص، جدول، مصور.

احمدی گیوی، حسن. آئین پژوهش و مرجع شناسی. تهران: هما، چاپ چهارم 1373.
ادواردز، آلن ال. طرح آزمایشی در تحقیق روانی. ترجمه سیده رقیه یثربی. تهران: سمت، چاپ اول 1373.
ادواردز، جک ئی و دیگران. تحقیق پیمایشی: راهنمای عمل ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی چاپ اوّل 1379: 198 ص.
اردلان، ظفر دخت. برخی از فنون تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: (بی تا)، 1351: 94 ص.
استاپلتون، پل. شیوه نوشتن مقالات تحقیقی. مترجمان محمدرضا نائینیان و محمد آرمند. تهران: دانشگاه شاهد، چاپ اول 1374: 82 ص، مصور، جدول و نمودار.
استاپلتون، پل. نگارش مقالات پژوهشی. مترجم محمد باقر شمس. کرمانشاه: دانشگاه رازی، انتشارات طاق بستان، 1379.
استرینگر، تی، ارنست. تحقیق علمی: راهنمای مجریان تغییر و تحوّل. ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، 1378.

استوارت، آلن. اساس نظرات نمونه برداری آماری. ترجمه فیروز آزادگان. تهران: دانشگاه تهران، 1353.
استیک، رابرت. ای. هنر پژوهش موردی. ترجمه محمد علی حمید رفیعی. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، 1379: 184 ص، جدول.
اسلید، کارول. سبک و شیوه: مقاله های تحقیقی، گزارش ها و پایان نامه ها. ترجمه مهراندخت نظام شهیدی. تهران: آگه، 1380: 384 ص، جدول.
اصغر پور، محمدجواد. تحقیق در عملیات پیشرفته. تهران: دانشگاه تهران، 1376 ص، جدول، نمودار.
افشار، ایرج. راهنمای تحقیقات ایرانی. تهران: مرکز بررسی و معرفی فرهنگ ایران؛ یونسکو، 1349: 402 ص.
اکرامی، محمود. الفبای مطالعه و تحقیق. مشهد: موسسه فرهنگی هنری ضریح آفتاب، چاپ دوم 1379.
الرک، پاملا، ال و ستل، رابرت بی. درسنامه پژوهش پیمایشی: رهنمودها و استراتژی هایی برای انجام دادن پیمایش. ترجمه مهراندخت نظام شهیدی و اردشیر امیدی صحنه و محمود متحد. تهران: آگه، چاپ اوّل 1380: 638 ص. جدول. نمودار و واژه نامه.

الزی، فریمن. آشنایی با روش های آماری از طریق آموزش برنامه ای. ترجمه عباس بازرگان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی 1366.
الوانی، سید مهدی و زاهدی، شمس السادات. مباحث ویژه در مدیریت دولتی [مطالعه موردی[1] در مدیریت]. تهران: دانشگاه پیام نور، چاپ ششم 1379.
الهام، محمدرحیم. روش جدید در تحقیق دستور زبان دری، به اهتمام عبدالله امیری. کابل: دکابل پوهنتون، 1349: 170 ص، جدول.
امینی، کاظم. گزارش نویسی، علمی- کاربردی. اداری، فنی، بازرگانی و پژوهشنامه های علمی. تهران: نشر نور، چاپ اوّل 1381: 268 ص. مصور.
انجمن کتابداران آمریکا- شیکاکو. قواعد فهرست نویسی انگلو- آمریکن، تهیه شده بوسیله انجمن کتابداران آمریکا، کتابخانه کنگره آمریکا، انجمن کتابداران انگلیس، انجمن کتابداران کانادا، مترجمان: مهوش ابوالضیاء (ودیگران). تهران: موسسه تحقیقات و برنامه ریزی علمی و آموزشی، مرکز خدمات کتابداری با همکاری فرانکلین، 1357: 396 ص.
انوار، پروین. ماخذشناسی و استفاده از کتابخانه. تهران: زوار، 1352: 68 ص.
اوانز، ک.م. مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم تربیتی. ترجمه محمدعلی فرجاد. تهران: الهام، 1371.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1]. Case study [In Management]

اوانس، کاتلین ماریان. مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم تربیتی. ترجمه محمدعلی فرجاد. تهران: الهام، 1361: 120 ص، جدول، کتابنامه.
اوپنهام، آبراهام نفتالی. طرح پرسشنامه و سنجش نگرشها. ترجمه مرضیه کریم نیا. مشهد: آستان قدس رضوی، معاونت فرهنگی، 1366 چاپ دوم 1375: 314 ص، جدول، مصور.
اوستا، مهرداد. روش تحقیق در دستور زبان و شیوه نگارش. تهران: عطایی، 1348: 110 ص.
ایران نژاد پاریزی، مهدی. روش های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: نشر مدیران، 1378: 403 ص، جدول، نمودار.
ایزاک، استفان. [مایکل، ویلیام] راهنمای تحقیق و ارزشیابی در روان شناسی و علوم تربیتی. مترجم علی دلاور. تهران: ارسباران، چاپ اوّل 1376: 261 ص. جدول- نمودار.
ایزاک، استفن. ویلیام ب. مایکل. راهنمای جامع تحقیق و ارزیابی. ترجمه: مرضیه کریم نیا. مشهد: آستان قدس رضوی. چاپ اول 1374.
بارکر، کریس پیسترنگ، نانسی و الیوت، رابرت. روش های پژوهش در روان شناسی بالینی و مشاوره. هامایاک آواریس یانس و محمدرضا نیکخو (مترجمان). تهران: سخن 1380، 400ص.

بارون، لورنس. تحلیل محتوا. محمد عینی دوزی سرخابی (مترجم). تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1374.
بازرگان، عباس. ارزشیابی آموزشی. تهران: انتشارات سمت، 1380.
باکر، کریس؛ و پیسترنگ، و الیوت، رابرت. روش های پژوهش در روان شناسی بالینی و مشاوره. ترجمه هامایاک آوادیس یانس و محمدرضا نیکخو. تهران: سخن، 1380.
بانکی، فرزین و کارل رته، فریدریش [1979] مقدمه ای بر روش تحقیق در تعلیم و تربیت. ترجمه احمدعلی حیدری و سید حسین میرلوحی. تهران: دبیرخانه شورای تحقیقات، چاپ اول 1371، پژوهشکده تعلیم و تربیت، چاپ سوم 1380.
بانی فیس، دیوید، ز. طرح آزمایش ها و روش های آماری برای پژوهش در علوم اجتماعی و رفتاری. مترجمان هوشنگ طالبی، محمدحسین علامت ساز و آیت الله موسوی. تهران: سمت، چاپ اول 1379.

بختیاری، ابوالفضل و ایرانی یوسف. روش تحقیق در علوم تربیتی و روش پژوهش عملی (اقدام پژوهی). جزوه درسی (درسنامه). قم: مرکز آموزش عالی فرهنگیان و مرکز آموزش مدیریت دولتی، 1380.
بدره ای، فریدون. روش نوشتن پانویس[1] و کتابنامه در نوشته های تحقیقی. تهران: امیرکبیر، 1349: 43 ص.
بدیعی، علی قلی. روش تحقیق در علوم اجتماعی: گزارش تحقیقی. تهران: وزارت برنامه و بودجه، معاونت امور اجتماعی و مدیریت ارشاد و فرهنگ و هنر، 1366: 59 ص.
برایمن، آلن. روش های تحقیق و مطالعات سازمانی، ترجمه محمد اسماعیل انصاری، احمد غضنفری و فضل الله یزدانی و تهران: آوای نور، چاپ اوّل 1380: 376 ص، جدول.
برت، دیوید و تونی کل. طرحهای جامعه شناسی: روش برنامه ریزی و انجام تحقیق. ترجمه سید قوام الدین مهدوی. تهران: نشر شب تاب، 1377.
برتیوم، فرانسوا و لامورد، آندره. روش تحقیق در روان شناسی (علوم انسانی). ترجمه حمزه گنجی. تهران: ویرایش، 1373 چاپ دوم 1375: 223 ص، مصور، جدول، نمودار.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1]. Footnote

برگشتر، اسرماگوتهلف؛ هارون، عبدالسلام. روش تحقیق انتقادی متون، ترجمه و تالیف جمال الدّین شیرازیان. تهران: لک لک، 1370: 242 ص.
بریس، نیکلا؛ کمپ، ریچارد و سلنگار، رزمری(میلفان). تحلیل داده های روان شناسی، با برنامه اسی- پی- اس- اس [spss] ویرایش 8، 9 و 10. خدیجه علی آبادی و علی صمدی (مترجمان) تهران: دوران، 1382، 383 ص: مصور، جدول.
بریور، جان و آلبرت هانتر. تحقیق چند روشی در علوم اجتماعی: ترکیب اسلوبها. مترجمان حبیب احمدی و اسفندیار غفاری نسب. شیراز: نشر زر، 1377.
بست، جان [1983]. روش تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری. ترجمه حسن پاشا شریفی و نرگس طالقانی. [ویرایش2] تهران: رشد چاپ نهم 1381: 556 ص، مصور، جدول، نمودار.
بوشهری، جعفر. اصول تحقیقات آماری. تهران: دانشگاه تهران، 1343: 243 ص. جدول، مصور.
بیابانگرد، اسماعیل. روش های تحقیق در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: میسسه کتاب مهربان نشر، چاپ اوّل، 1382: 185 ص، جدول.
بیات، پرویز. فن گزارش نویسی، چگونه می توان گزارش فنی بهتر نوشت؟ تهران: وزارت اقتصاد، سازمان مدیریت صنعتی (بی تا): 70 ص.

بیان، حسام الدین. جستارگری، شالوده پژوهشهای پیشرفته در علوم. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، 1368: 376 ص. جدول، نمودار، واژه نامه، کتابنامه.
بیان، حسام الدین. روش تحقیق و ماخذشناسی، با همکاری کمیته تحقیق و پژوهش دانشکده پدافند ملی. تهران: دانشکده پدافند ملی، 1350.
بیانی، احمد. روش های تحقیق و سنجش در علوم تربیتی و روان شناسی. تهران: انتشارات رهیافت. 1378.
بیکر، ترز. ال. نحوه انجام تحقیقات اجتماعی. ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: روش، 1377.
بیهقی، علی اکبر. راهنمای طرحهای پژوهشی علوم انسانی و اجتماعی. تهران: وزارت علوم و آموزش عالی، دفتر برنامه ریزی پژوهشهای علمی، 1355: 208 ص.
پرنده، علی. کاربرد اینترنت در پژوهش. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، 1380.
پزشکی راد، غلامرضا و مدیر شانه چی محسن. اندازه گیری و تحلیل در تحقیق توصیفی. کرج: نشر آموزش کشاورزی، 1379.

پلتو، پرتی، ژ. روش تحقیق در انسان شناسی. مترجم محسن ثلاثی. تهران: علمی، 1375: 317 ص، مصور، جدول.
پوپر، کارل ریموند. منطق اکتشاف علمی. ترجمه سید حسین کمالی، ویراسته عبدالکریم سروش. تهران: شرکت سهامی انتشارات علمی و فرهنگی، 1370: 347 ص، جدول، مصور.
پولیت، دنیس. اف، هانگلر، برنادات. پ. اصول و روش های تحقیق در پرستاری، بهداشت، علوم بالینی و علوم رفتاری جلد1. مترجم داود حسینی نسب. تبریز: دانشگاه علوم پزشکی تبریز، 1374.
تاجداری، پرویز. روش های علمی تحقیق همراه با نظریه ارزشیابی. اصفهان: اتا، 1369: 519 ص، جدول، شکل.
تاجداری، پرویز. مقدمه ای بر آمارگیری نمونه ای. اصفهان: اتا، 1367: 251 ص، جدول، نمودار.
تاجداری، پرویز. نظریه ریاضی آمارگیری نمونه ای. تهران: موسسه آموزش عالی آمار،1347.
تبرا، حبیب. گزارش نویسی. تهران: امیرکبیر، 1355: 96 ص.

تجبر، منصور. پژوهش عملیاتی در مدیریت. اصفهان: اتا، 1370: 437 ص، جدول، نمودار.
ترابیان، کیت. ل [1987]، راهنمای نگارش برای نویسندگان مقالات و پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری. مترجم غلامحسین تسبیحی. تبریز: دانشگاه تبریز، 1377.
تک زارع، نسرین و تک زارع، علیرضا. تدوین پرسشنامه طرح تحقیقاتی: پروپوزال[1] نویسی و روش تحقیق. تهران: میسسه فرهنگی و انتشاراتی راستان، 1379.
تواکو، اومبر. چگونه می توان یک پایان نامه تحصیلی نوشت. ترجمه غلامحسین معماریان. تهران: دانشگاه علم و صنعت، 1371.
توانا، سید جلال الدین. اصول نظری و عملی پژوهش و موارد استعمال آن و ایجاد سازمان پژوهش. تهران(بی تا)، 1340: 192 ص.
ثاقبی، حسین. مطالعه و روش تحقیق؛ ویژه نوجوانان و جوانان، تهران: نشر قو، 1380.
جانا، علی اکبر. رفرانس[2] و منابع آن. تهران: دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی، 1352: 38 ص.
ــــــــــــــــــــــــ
Proposal .[1]
[2]. Reference

جک ئی، ادواردز (و دیگران). تحقیق پیمایشی: راهنمای عمل. ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، 1379: 200 ص، جدول، نمودار.
جوادی، محمد هادی. راهنمای تدوین رساله. تهران (بی تا) 1344: 112 ص.
جواندل، نرگس. واژگان اصول و روش تحقیق: انگلیسی- فارسی و فارسی- انگلیسی. قم: دانشگاه قم، چاپ اوّل 1382: 95 ص+ 66 ص.
جهودا، جرالد؛ براونا گل، جودیت شیک. مبانی مرجع، ترجمه و تالیف محمدحسین دیانی؛ عبدالحمید معرف زاده. مشهد: آستان قدس رضوی، 1370: 261 ص.
چی ورتن، تورا. راهنمای نوشتن رساله های پژوهشی و کتاب شناسی توصیف روش تحقیق. ترجمه محمدنقی مهدوی. تهران: مرکز اسناد و مدارک علمی، 1364: 51 ص، کتابنامه.
حاذق، فریدون. قواعد فهرست نویسی و رده بندی مواد غیر چاپی. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا، 1356: 59 ص.

حافظ نیا، محمدرضا. مقدمه ای بر روش تحقیق علوم انسانی. با تجدید نظر [ویرایش2]. تهران: سمت، 1377 چاپ هفتم 1381: 284 ص، جدول، نمودار.
حجازی، رضا. روش نگارش پایان نامه. کرج: دانشکده کشاورزی کرج، 1340: 20 ص (انتشارات، ش25).
حری، عباس. آئین گزارش نویسی. تهران: دبیرخانه هیات امنای کتابخانه های عمومی کشور، چاپ دوم 1373: 147 ص، جدول، نمودار، مصور.
حری، عباس. آیین نگارش علمی. تهران: دبیرخانه هیات امنای کتابخانه های عمومی کشور، چاپ سوم 1381.
حری، عباس. شیوه بهره گیری از کتابخانه. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا، 1356.
حری، عباس. شیوه بهره گیری از کتابخانه جهت تهیه مقاله تحقیقی. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا، 1356: 90 ص، مصور، کتابنامه.
حری، عباس. مراجع و بهره گیری از آنها. تهران: مرکزاسناد فرهنگی آسیا، 1356.

حسن زاده، رمضان. روش های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر ساوالان، 1382. 317 ص. مصور، جدول، نمودار.
حسین نژاد، ق. روش تحقیق مفهومی در متون اسلامی. تهران: قلم، 1357: 84 ص.
حمیدی، منصورعلی (ویراسته). پرورش بینش علمی در آموزش و پرورش: جُنگ مقاله ها. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت، 1376.
خاکی، غلامرضا. روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی. تهران: انتشارات وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری و نشر درایت 1378.
خاکی، غلامرضا. روش تحقیق در مدیریت. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اوّل 1379: 402 ص. مصور، جدول، نمودار.
خاکی، غلامرضا. مقدمه ای بر مورد کاوی و موردنگاری در مدیریت. تهران: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، 1373.
خاکی، غلامرضا. راهنمای تدوین طرح و نقد تحقیق. تهران: مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول 1381.

خدادوست، طاهره. تحقیق، ماخذشناسی و گزارش نویسی. تهران: دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی، 1355.
خدادوست، طاهره. تحقیق ماخذشناسی و گزارش نویسی. [ویرایش2]. تهران: دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران، چاپ دوم 2535.
خدمت، حسین. روش تحقیق در علوم پزشکی. تهران: نشر تیمورزاده، 1378.
خدیوی، شهناز و طالبی نژاد، محمدرضا. شیوه استفاده از کتابخانه، و نوشتن مقالات تحقیقی و شیوه های کتابنامه نویسی به روش هایMLA1 و APA2 . اصفهان: جهاد دانشگاهی اصفهان، 1379.
خرسند، غلامحسین. اصول روش تحقیق در علوم اجتماعی ئ کاربرد کامپیوتر. تهران: روزبهان، 1356: 95 ص. جدول، مصور، نمودار.
خلیلی شورینی، سیاوش. روش های تحقیق در علوم انسانی، تهران: نشر یادواره کتاب، 1378: 158 ص، نمودار.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1]. Modern Language Assocation(MLA)
[2]. Amerocan Psychological Association(APA)

خلیلی، ناصر و ابراهیم دانشوری. روش تحقیق و کاربرد آن در مدیریت. تهران: نشر آروین، چاپ اوّل 1378: 166 ص، جدول، نمودار.
خواجه نوری، عباسقلی. روش تحقیق. تهران: دانشگاه تهران، 1374.
خواجه نوری، عباسقلی. روش تحقیق. چاپ چهارم با تجدید نظر و اضافات. تهران: میسسه آموزش عالی آمار و انفورماتیک، 1351: 202 ص (موسسه آموزش عالی آمار، شماره 46)، جدول، مصور، واژه نامه، کتابنامه.
خواجه نوری، عباسقلی. نقش ریاضیات در تحقیق. تهران: صبح امروز، 1341: 120 ص.
خواجه نوری، عباسقلی. نکاتی چند درباره روش های تحقیقی. تهران: وزارت کار و خدمات اجتماعی، اداره کل مطالعات و نیروی انسانی، 1342: 60 ص، (از سلسله نشریات تحقیق وزارت کل و خدمات اجتماعی، ش3).
خورشیدی، عباس، غندالی، شهاب الدین و موفّق، فرشید. روش های پژوهش علوم رفتاری: از نظریه تا عمل. تهران: نوین پژوهش، چاپ اوّل 1378: 586 ص، جدول، نمودار.

خورشیدی، عباس، و قریشی، سید حمیدرضا. راهنمای تدوین رساله و پایان نامه تحصیلی: از نظریه تا عمل. تهران: یسطرون، چاپ اوّل 1381: 381 ص.
خوی نژاد، غلامرضا [ترجمه و تالیف]. روش های پژوهش در علوم تربیتی. تهران: سمت، 1380.
داعی، صفر. روش های تحقیق و آمار در روان شناسی و علوم انسانی. تهران: پیوند، 1366: 224 ص. جدول، مصور، نمودار، واژه نامه، کتابنامه.
دانشگاه علامه طباطبایی. تحقیق در علوم انسانی، نشریه شماره1، معاونت پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی، بهار 1375.
دشتی، محمد. ابزار و وسائل تحقیق: روش های انتخاب و تحقیق در علوم اسلامی. قم: نشر امام علی(ع)، 1374.
دشتی، محمد. روش تحقیق در اسناد و مدارک نهج البلاغه. قم: نشر امام علی(ع) و بنیاد امام رضا(ع)، 1368: 488 ص.
دلاور، علی. روش های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی. تهران: دانشگاه پیام نور، چاپ هفتم 1376.

دلاور، علی. روش های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی. ویرایش3. تهران: ویرایش، چاپ یازدهم 1381: 274 ص.
دلاور،علی. مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. [ویرایش2].تهران: رشد، 1374، چاپ یازدهمخ 1380.
دلن، ون، و بالدبی، دئو. مبانی پژوهش در علوم تربیتی. ترجمه جعفر نجفی زند. تهران: نشر قومس، چاپ اوّل 1373: 624 ص، مصور، جدول، نمودار.
دوورژه، موریس. روش های علوم اجتماعی، ترجمه خسرواحمدی، تهران: امیرکبیر، 1362: 414 ص، جدول، مصور، نمودار.
دهنوی، حسین. روش تحقیق. تهران: نشر معروف، 1377.
دی، رابرت.ا. شیوه نگارش و انتشار مقالات علمی. ترجمه جاوید بامداد سقین سرا، جواد پور قلی عنصرودی و امیرحسین محمد علیان لاله. تبریز: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تبریز، 1374.
دیانی، محمدحسین. روش های تحقیق در کتابداری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1369.

دیلان، جان؛ هارداکر، جی. برایان. روش تحقیق در مدیریت مزارع کوچک. ترجمه دفتر امور تحقیقات اقتصاد کشاورزی. تهران: وزارت کشاورزی. سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، دفتر امور تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 1366: 2 جلدت جدول، نمودار.
دیوئی، جان. منطق- تئوری تحقیق. ترجمه علی شریعتمداری. اصفهان: دانشگاه اصفهان، 1355[1].
ذوالریاستین، عبدالمجید. روش تحقیق در مدیریت. تهران: نشر پشوتن، 1380.
راج، دس. روش های نمونه گیری. ترجمه ابوالقاسم بزرگ نیا و مجتبی حسینیون. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، 1366: 2 جلد، جدول، کتابنامه.
ربانی، علیرضا. روش بررسی طرح های موردی. اصفهان: سازمان برنامه و بودجه استان اصفهان، گروه امور اقتصادی، 1364: 21 ص.
ربانی، هادی. پژوهش روشمند: آشنایی با مقدمات پژوهش. تهران: موسسه فرهنگی و انتشاراتی آفرینه، 1378.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . این کتاب (جان دیوئی- ترجمه علی شریعتمداری) بوسیله انتشارات دانشگاه تهران مجدداً در سال 1369 چاپ شده است.

رستا، پال ای. طرز تهیه گزارش تحقیق. ترجمه جمال عابدی. تهران: دانشگاه تهران، موسسه روان شناسی، 1362: 69 ص، جدول، نمودار.
رستمخانی،محمدحسین. نگرشی نوین به تحقیقات اجتماعی. زنجان: سازمان برنامه و بودجه استان زنجان، 1370.
رستمی پور، علی. آموزش روش های مطالعه و تحقیق. تهران: انتشارات محیا و اداره کل فرهنگی و هنری معاونت پرورشی، چاپ اول 1378.
رستمی پور، علی. آیین مطالعه و پژوهش، راهنمای اجرای فعالیت پرورشی، ویژه دوره متوسطه. تهران: انتشارات تربیت و اداره کل امور فرهنگی و هنری معاونت پرورشی، چاپ دوم 1378.
رشیدی، حجت اله. درسنامه روش تحقیق علمی در مدیریت. تهران: گلپونه، 1377.
رفیع پور، فرامرز. کندوکاوها و پنداشته ها: مقدمه ای بر روش های شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1360، چاپ دوازدهم 1381: 447 ص، مصور، کتابنامه.
رفیع پور، فرامرز. موانع رشد علمی ایران و راه حل های آن. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1381.

رمضانی، خسرو. روش های تحقیق در علوم رفتاری و علوم اجتماعی. یاسوج: فاطمیه، چاپ سوم 1379.
رنجبر، احمد. روش تحقیق و ماخذشناسی. ویرایش2. تهران: اساطیر، چاپ چهارم 1374، 199 ص، نمودار،نقشه.
ریاحی، غلامحسین. آشنایی با اصول و روش تحقیق. به انضمام چگونگی تهیه گزارش. تهران: اشراقیه، 1370: 137 ص.
ژاوو، کلود. پژوهش به شیوه ی پرسشنامه ای: کتاب راهنما برای استفاده ی پژوهشگران. برگرداننده جهانگیر جهانگیری. شیراز: راهبرد، 1373.
ساده، مهدی. روش های تحقیق با تاکید بر جنبه کاربردی. تهران: میلف، 1375.
ساروخانی، باقر. روش های تحقیق در علوم اجتماعی. جلد اول و دوم. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1377. [دوره دو جلدی، جلد اوّل 1375 و جلد دوم 1377] جلد اوّل (اصول و مبانی) 540 و جلد دوم (بینش ها و فنون) 520 ص[1].
ساروخانی، باقر. روش های تحقیق در علوم اجتماعی، روش کمی: فنون و ابزار پیشرفته پژوهش، جلد سوم. تهران: نشر دیدار، چاپ اوّل، 1382.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . کتاب جدید (جلد سوم) دکتر ساروخانی در سال 1382 چاپ شده است. م

سازمان امور اداری و استخدامی کشور، مرکز مطالعات و پژوهشهای اداری. مبانی روش تحقیق از نظر روایات. تهران: سازمان امور اداری و استخدامی کشور، مرکز مطالعات و پژوهشهای اداری، 1366: 32 ص، کتابنامه.
ساعتچی، محمود. اصول و فنون اجرای مصاحبه: استخدامی، ارزشیابی و بالینی. با تجدیدنظر کامل و اضافات. تهران: امیرکبیر، چاپ دوم 1374.
ساماران، شازل ماکسیم دوناتین. روش های پژوهش در تاریخ. ترجمه ابوالقاسم بیگناه(و دیگران). مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، 1370: 2 جلد: مصور.
سپه پور، افسانه. راهنمای تهیه پرسشنامه. تهران: موسسه تحقیقات و مطالعات تربیتی دانشگاه تربیت معلم (بی جا و بی تا): 18 ص.
ستوده، غلامرضا. مرجع شناسی و روش تحقیق در ادبیات فارسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، 1371: 57 ص، جدول.
سرایی، حسن. مقدمه ای بر نمونه گیری در تحقیق. تهران: سمت، 1372، چاپ دوم 1375: 256 ص، جدول، مصور، نمودار.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه. روش های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه، 1376، چاپ ششم 1381: 405 ص، جدول، نمودار.

سعیدی، طلعت. روش تحقیق. تهران: آسمان آبی، 1378.
سکاران، اوما. روش های تحقیق در مدیریت. ترجمه محمد صائبی و محمود شیرازی. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ دوم 1381: 532 ص. فهرست واژگان. جدول، نمودار.
سلتیز، یهودا؛ ویچِ و کوک. روش های تحقیق در علوم اجتماعی. ترجمه خسرو مهندسی. تهران: دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1344: 2 جلد.
سلطانی تیرانی، فلورا (ترجمه و تالیف).کاربرد تجزیه و تحلیل علّی در پژوهشهای علوم اجتماعی و رفتاری، همراه با معرفی نرم افزار آن Lisrel . تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، 1378.
سلیمی، قربانعلی. مقدمه ای بر روش تحقیق بر آموزش و پرورش. اصفهان: گویا، 1376 [1]
سید عباس زاده، میرمحمد. روش های علمی تحقیق در علوم انسانی. ارومیه: دانشگاه ارومیه، چاپ اوّل 1380. 509 ص، مصور، جدول، نمودار.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . این کتاب توسط پرفسور بورگ و گال (1989-Borg & Gall) نوشته شده است که دکتر قربانعلی سلیمی آنرا ترجمه کرده اند.

سیف الهی، وجه الله. راهنمای اقدام پژوهی در آموزش و پرورش. رشت: انتشارات گیلان، 1381: 136 ص.
سیف، علی اکبر. اندازه گیری و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی. تهران: آگاه، چاپ دهم 1374.
سیف، علی اکبر. راهنمای انتشارات انجمن روان شناسی آمریکا[1] [1994]. روش تهیه پژوهشنامه. تهران: دوران، 1378: 102 ص.
سیف، علی اکبر. روان شناسی پرورشی. [ویرایش5]. تهران: آگاه، 1381.
سیف، علی اکبر. روش تهیه پژوهشنامه: بر اساس راهنمای انتشارات انجمن روان شناسی آمریکا .(APA) ویرایش4. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی رودهن، چاپ سوّم نشر دوران، 1382، 102 ص: جدول، نمودار.
سیف، علی اکبر. روش های اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی. ویرایش2. تهران: دوران، چاپ ششم 1380.
سیف، علی اکبر.[1994] روش تهیه پژوهشنامه: براساس راهنمای انتشارات انجمن روان شناسی آمریکا (APA). ویرایش4. تهران: دوران، 1378 [2]، چاپ سوم 1382.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1].American Paychlogical Association [APA]
[2] . چاپ قبلی این کتاب در دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن بوده است. م

سیلجر، دبلیو، هوبرت، و شوهامی، النا. روش های پژوهش در زبان دوم. مترجمان خلیل میرزایی و حمیدرضا فاطمی پور. تهران: ارسباران، 1378.
سیلورمن، دیوید. روش تحقیق کیفی در جامعه شناسی. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: موسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان، 1379.
شاهین، امیر شاهپور. تحقیق و توسعه و روش های آن. تهران: دهخدا، 1355: 208 ص، جدول، مصور، کتابنامه.
شریفی، حسن پاشا و شریفی، نسترن. روش تحقیق در علوم رفتاری تهران: سخن، چاپ دوم، 1380.
شلبی، احمد. فن پژوهش: بررسی سیستماتیک روش های نگارش مقالات علمی و پایان نامه ها. ترجمه جعفر سامی الدبونی. تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، 1369: 195 ص، جدول، نمودار، کتابنامه.
شهیدی، محمدحسن و فرشادگهر، ناصر. روش تحقیق و ماخذشناسی در علوم اجتماعی. تهران: دانشکده امور اقتصادی، چاپ اول 1375.
شیرانی، پرویز. مقدمه ای بر اصول پرسشگری و جمع آوری اطلاعات آماری. تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه های صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران، 1379.

صابونچی، احمد. روش صحیح گزارش نویسی تحصیلی، علمی، بازرگانی و پایان نامه. تهران: چاپخانه وزارت اطلاعات و جهانگردی، 1354: 450 ص، جدول، نمودار.
صافی، قاسم. روش تالیف و نقد و اصلاح. تهران: گوتنبرگ، 1364: 75 ص.
صافی، قاسم. مقدمات روش های مطالعه و پژوهش. تهران: نشر ویرایش، چاپ دوم 1380.
صانعی، سیدحسن. الفبای تحقیق. تهران: اندیشمند، 1381.
صداقت کیش، جمشید. گزارش نویسی. تهران: موسسه حساب، 1353.
صداقت کیش، جمشید. گزارش نویسی [بی جا[1]، بی تا[2] ] 1349: 232 ص، جدول، مصور، نمودار، نمونه.
صدفی، ذبیح اله و بابایی، سکینه. تکنیک های خاص تحقیق: با تکیه بر برنامه آماری SPSS. تهران: نشر آتیه، چاپ اوّل 1380: 445 ص.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . بی جا= یعنی محل (شهر) چاپ معلوم نبوده است.
[2] . بی م= بی محل (محل چاپ معلوم نیست) و بی تا (تاریخ چاپ مشخص نیست)

صلحجو، علی. پژوهش و نگارش. راهنمای نوشتن مقاله. رساله و کتاب تحقیقی. تهران: آگاه، 1368: 68 ص.
طالب، مهدی. شیوه های عملی مطالعات اجتماعی: روش تحقیق عملی. تهران: دانشگاه تهران، 1380: 359 ص، مصور.
طالبیان، محمد. خودآموز و مطالعه و تحقیق. مشهد: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی ضریح آفتاب، 1379: 122 ص، جدول.
طالعی، علیرضا. روش تحقیق ژنتیک کمی. تهران: دانشگاه تهران، 1382.
طالقانی، محمد. روش تحقیق نظری در علوم اجتماعی: رشته علوم اجتماعیِ تهران: دانشگاه پیام نور، 1370: 263 ص، مصور، جدول، نمودار.
طاهری، ابوالقاسم. روش تحقیق در علوم سیاسی. تهران: قومس، 1378: 232 ص، نمودار.
طاهری، ابوالقاسم. روش تحقیق و مآخذ شناسی. تهران: پیام نور، چاپ نهم 1379.

طباطبایی قاضی، محمود. تکنیک های خاص تحقیق: رشته علوم اجتماعی. تهران: دانشگاه پیام نور، 1374.
طوسی، بهرام. هنر نوشتن و مهارتهای مقاله نویسی: راهنمای کامل نویسندگی. با افزوده ها و بازنگری کامل. مشهد: ترانه، چاپ دوازدهم 1379.
طه احمدی. آشنایی با تحقیق در عملیات: برنامه ریزی خطی، پویا و با اعداد صحیح. ترجمه محمدباقر بازرگان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1366: 367 ص، جدول، نمودار.
ظهوری، قاسم. کاربرد روش های تحقیق علوم اجتماعی در مدیریت. تهران: میر، چاپ اوّل 1378: 481 ص، جدول، نمودار.
عادل سبزواری، انوشیروان. روش تحقیق در طب بالینی: ارزیابی انتقادی روش های درمانی، پایان نامه دوره دکتری پزشکی دانشکده پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران. تهران: 1364: 80 ص.
عاصمی پور، محمدجواد. مقدمه ای بر روش تحقیق. تهران: سازمان غله کشور، شورای تحقیق و برنامه ریزی، 1367.
عباس زادگان، سیدمحمد. مطالعات موردی در مدیریت. تهران: سروش، چاپ دوم 1376.

عباس زادگان، سید محمد و ترک زاده، جعفر. نیاز سنجی آموزشی در سازمانها. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1379.
علوی، پرویز. مقدمه ای بر روش تحقیق. [تهران]: موسسه نشر علوم نوین، 1374.
علی آبادی، احمد. طریقه تفکر و تحقیق. تهران: دانشگاه تهران، 1346: 230 ص.
علی احمد، علیرضا. روش تحقیق در مدیریت. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، 1379.
عمیدی، علی. نظریه نمونه گیری و کاربردهای آن. جلد اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اوّل 1378.
فاخر، علی. ابزار عمومی تحقیق. تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم 1380.
فتحی و اجارگاه، کورش. نیازسنجی در برنامه ریزی آموزشی و درسی: روش ها و فنون. تهران: اداره کل تربیت معلم و آموزش نیروی انسانی، [1]1375.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . این کتاب با اندکی تغییر توسط ناشر دیگری مجدداً در سال [1381] چاپ شده است.م

فرخ، بیژن. تحقیق عملیاتی [بی م. بی تا] 1345: 42 ص.
فرشادگوهر، ناصر، و ضیایی بیگدلی، محمدتقی. پژوهش مشارکتی. تهران: پژوهشکده امور اقتصادی، 1380.
فرشیدورد، خسرو. املا و نشانه گذاری، ویرایش. تهران: انتشارات صفی علیشاه، چاپ دوم 1375.
فروغی، حسن. مقدمه ای بر یادداشت برداری و روش تحقیق. تهران: انتشارات سمت، چاپ اول 1377.
فرید، یدالله. مقدمه بر روش تحقیق شهرهای ایران. تبریز: دانشگاه تبریز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، موسسه تحقیقات اجتماعی و علوم انسانی، 1349: پانزده + 252 ص: جدول، نقشه، نمودار، کتابنامه.
فلاح بابلی، حسن. روش تحقیق و تالیف. قم: نشر مرتضی، 1371: 46 ص، مصور.
فنائیان، لقاءالله. راهنمای خلاصه گیری و یادداشت برداری. تهران: دانشگاه ملی ایران [دانشگاه شهید بهشتی]، معاون آموزشی، دفتر انتشارات و تامین منابع درسی (بی تا): 30 ص.
فنائیان، لقاءالله. روش تحقیق و نگارش رساله، راهنمای دانشجویان دانشگاهها و موسسات عالی آموزشی و پژوهشی در کار تهیه پایان نامه، گزارش نیمسال و سایر رساله های علمی. تهران (بی تا)، [1351]: 165 ص، جدول، مصور، نقشه، نمودار.

فوراستیه، ژان. وضع و شرایط روح علمی. ترجمه علی محمد کاردان. تهران: دانشگاه تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1346.
قائم مقامی، جهانگیر. روش تحقیق در تاریخ نگاری. تهران: دانشگاه ملی ایران [دانشگاه شهید بهشتی]، 1358: 144 ص، جدول، نمودار، کتابنامه.
قائمی امیری، علی. روش تحقیق: در یک مکتب: قم: دارالتبلیغ اسلامی، 1356: 399 [این کتاب مجدداً توسط ناشر دیگر چاپ شده است].
قائمی، علی. روش تحقیق: با تاکید بر مکتب شناسی. با تجدیدنظر کلی و با حذف و اضافات. تهران: امیری، چاپ دوم 1372.
قاسمی پویا، اقبال. راهنمای عملی پژوهش در عمل. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت، 1380، چاپ چهارم 1382: 182 ص.
قاسمی پویا، اقبال. راهنمای معلمان پژوهنده[1]: معلم پژوهنده کیست؟ پژوهش در عمل چیست؟ [ویرایش2]. تهران: لوح زرین، چاپ اوّل 1382، چاپ دوم نشر اشاره 1382: 256 ص، جدول، نمودار.
قندی، حسین. مقاله نویسی در مطبوعات. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ دوم 1380.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . ویرایش قبلی این کتاب با عنوان "راهنمای عملی پژوهش در عمل" توسط پژوهشکده تعلیم و تربیت در سال 1380 منتشر گردیده است. م

قوجُق، دُردی و پور فتح الله، علی اکبر. راهنمای نگارش، طرحهای تحقیقاتی و رساله های پژوهشی. تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، 1379.
کاردان، علی محمد. «ضرورت بسط و توسعه در آموزش و پرورش»، پژوهش در آموزش. (مجموعه مقالات) تک نگاشت 17. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت، 1377.
کاظمی، عباس. چگونه تحقیق کنیم. راهنمای جامع تحقیق، نگارش و دفاع از پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری. تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین(ع)، 1379: 325 ص، جدول، نمودار.
کتابخانه ملی ایران. روش استفاده از کتابخانه. ویرایش2. مترجم و اقتباس کننده نورالله مرادی. تهران: کتابخانه ملی ایران، 1368: 29 ص.
کردی، حسین. ساخت پیشنهاد تحقیق. رشت: سازمان برنامه و بودجه استان گیلان، 1368: 25 ص، کتابنامه.
کرلینجر، فرد، ان. مبانی پژوهش در علوم رفتاری، جلد 1و 2. ترجمه حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند. تهران: آوای نور، چاپ دوم 1377. (دوره 2 جلدی).
کرلینجر، فردریک؛ پدهازور.نیکولز. رگرسیون چند متغیری در پژوهش رفتاری ترجمه حسن سرایی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1366: 279 ص، جدول، مصور.

کریپندورف، کلوس. تحلیل محتوا: مبانی روش شناسی. ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: روش، 1378.
کریمی شرقی، رضا. فن گزارش نویسی. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ سوم 1381: 134 ص، جدول، نمودار.
کوپر، هریس ام. پژوهشِ ترکیبی: راهنمای بررسی متون برای پژوهش. ترجمه محمدعلی حمید رفیعی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اوّل 1379: 211 ص. جدول.
کیتسن، کلارک و جرج سیدنی، رابرتز. مقدمه ای بر روش تحقیق در تاریخ. ترجمه آوانس آوانسیان بانضمام فهرست مراجع و مصادر. تهران: اساطیر، 1362: 92 ص، کتابنامه.
کیم، آن. جا، ومولر، و چارلز. کاربرد تحلیل عاملی در پژوهش اجتماعی: همراه با دستورهای SPSS1. مترجم مسعود کوثری. تهران: سلمان، 1378.
کینیر، پل، وگری، کالین. کتاب آموزشی SPSS- 10مترجم اکبر فتوحی اردکانی. تهران: چرتکه، 1380.
کیوی، ریمون؛ کامپنهود، لوک وان. روش تحقیق در علوم اجتماعی: نظری و عملی. ترجمه عبدالحسین نیک گهر. تهران: فرهنگ معاصر، چاپ اوّل 1370، نشر توتیا، چاپ ششم 1381: 275 ص. جدول، نمودار.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1]. Statistical Package for Social Suemces SPSS

گروه میلفین سازمان جهانی بهداشت. تحقیق در سیستم های بهداشتی: شیوه تهیه طرحهای تحقیقاتی برای حل معضلات درمانی. تهران: انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت پژوهشی، 1369.
گرین، جودیت و الیویرا، مانوئلّا. دی. کاربرد آزمون های آماری در پژوهش های علوم رفتاری. ترجمه علی دلاور و مهرداد پژمان. تهران: ارسباران، 1380.
لامعی، ابوالفتح. روش های تحقیق کاربردی: راهنمای تهیه و پیشنهاد طرح تحقیقاتی در علوم پزشکی. تهران: موسسه فرهنگی انتشاراتی تیمورزاده، 1379.
لطف آبادی، حسین. سنجش و اندازه گیری در علوم تربیتی و روان شناسی . تهران: سمت، چاپ دوم 1375.
لیدی، پل.دی. تحقیق کاربردی: برنامه ریزی و طراحی. برگردان علی یاران. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 1380: 456 ص.
ماحوزی، مهدی. گزارش نویسی و آئین نگارش. تهران: اساطیر، 1366: 641 ص، جدول، نمودار، واژه نامه، کتابنامه.
مارشال، کاترین، و راس من گرچن.ب. روش تحقیق کیفی. ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، 1377 چاپ دوم 1379.

مان، مارگارت. اصول فهرست نویسی و طبقه بندی. ترجمه هوشنگ ابرامی. تهران: میسسه تحقیقات و برنامه ریزی علمی و آموزشی، مرکز خدمات کتابداری؛ فرانکلین، 1351: 336 ص، جدول.
ماهیار، عباس. مرجع شناسی ادبی و روش تحقیق. تهران: نشر قطره، 1377.
مایل هروی، نجیب. نقد و تصحیح متون. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1369.
محسن پور، بهرام، و ریوف، علی (گردآورندگان). پژوهش در آموزش، مجموعه مقاله ها، (تک نگاشت 17). تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت، 1377.
محسنیان راد، مهدی. روش های مصاحبه خبری. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها، 1371: 190 ص، جدول، نمودار.
محمدی، بهزاد. روش گزارش نویسی. تهران: وزارت صنایع، معاونت صنایع نساجی و چرم، دفتر طرح و برنامه صنایع پوست و چرم، 1362: 18 ص (انتشارات وزارت صنایع، ش 126).
محمدی نژاد، حسن. الفبای پژوهش. تهران: (بی تا)، 1365: 61 ص.

محمدی نژاد، حسن. روش های تحقیق و آمار در علوم سیاسی و جامعه شناسی. تهران: موسسه عالی علوم سیاسی و حزبی، 1354: 379 ص، جدول، نمودار.
مدرسه عالی کشاورزی همدان، گروههای آموزشی ترویج و تعاون. مختصری در جهت شناخت روش های تحقیق و تنظیم پرسشنامه کمبود علم آمار. کتاب اول. همدان: مدرسه عالی کشاورزی همدان، 1357: 61 ص، کتابنامه.
مرجانی، حسن. روش ها و محاسبات آماری طرحهای آزمایشی. زیرنظر احمدهوبخت. تهران: موسسه خاک شناسی و حاصلخیزی خاک، قسمت طرحهای آزمایشی و محاسبات آماری، 1352: 50 ص (نشریه فنی، ش 358) جدول.
مسلمی زاده، طاهره. آئین پژوهش: روش کاربردی. تهران: نشر تاسوعا، 1379.
مصدق، حمید. شناخت و تفکر در تحقیق، پایان نامه فوق لیسانس رشته حقوق دانشکده حقوق دانشگاه ملی ایران [دانشگاه شهید بهشتی]. تهران: 1350: 91 ص.
مصدق، حمید. مقدمه ای بر روش تحقیق. کرمان: مدرسه عالی مدیریت کرمان، 1350: 176 ص،کتابنامه.
معتقدی، محمود. کتابشناسی روند پژوهش در ایران. تهران: مرکز اسناد و مدارک علمی، 1364: 111 ص.

معتمدنژاد، کاظم. روش تحقیق در محتوای مطبوعات یا کلیاتی درباره تجزیه و تحلیل محتوای ارتباطات جمعی. تهران: دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی، 1356: 489 ص، جدول، نمودار.
مقدم، رستگار. گزارش نویسی فنی. تهران: مدرسه عالی ساختمان (بی تا) 55 ص.
مک کوئیگان، فرانگ، جی. روان شناسی آزمایشی: روش های تحقیق. ترجمه امیر خطیبی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1377: 590 ص، جدول، نمودار.
مک نیف،جین؛ لوماکس، پاملا و وایتهد، جک. اقدام پژوهی: طراحی، اجرا و ارزشیابی. ترجمه محمدرضا آهنچیان، تهران: رشد، چاپ اوّل 1382: 195 ص.
مک نیل، پاتریک. روش های تحقیق در علوم اجتماعی. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: آگه، 1376، چاپ دوم 1378: 155 ص.
منشادی، مرتضی. روش تحقیق و مرجع شناسی. بندرعباس: دانشگاه هرمزگان، چاپ اوّل 1380، 176 ص.
مور، نیک. چگونه پژوهش کنیم. ترجمه فاطمه رهادوست. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1372.

موریت، منگال ناراسینها. روش های آمارگیری نمونه ای. ترجمه عباس بازرگان. تهران: وزارت کار و امور اجتماعی، اداره کل مطالعات نیروی انسانی و آمار، 1354: جدول، نمودار،(سلسله نشریات تحقیقی، ش39)
موزر، س. اوکالتون، ج. روش تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: کیهان، چاپ چهارم 1374.
موزر، کلاس آدولف؛ کالتون، جورج. روش تحقیق. ترجمه کاظم ایزدی. تهران: کیهان، 1367: 529 ص، جدول، مصور، نمونه، نمودار.
مهراد، جعفر و کجوری، پروین. روش تحقیق. شیراز: کانون تربیت شیراز، 1361: 267 ص، جدول، نمودار، واژه نامه، کتابنامه.
مهربانی ایرانی، علی. روش بررسی طرحهای صنعتی. تهران: وزارت صنایع، معاونت هماهنگی طرح و برنامه، 1362: 38 ص، جدول.
مهرداد، جعفر و کجوری، پروین. روش تحقیق. شیراز: کانون تربیت، 1361.
مهرمحمدی، محمود. جستارهایی در پژوهش در قلمرو آموزش و پرورش. تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت، چاپ دوم 1379: 135 ص.

مهری، بهروز؛ پاکیزه، اسماعیل و محقّقی، حسین. پژوهش دانش آموزی: ویژه دبیرستان. همدان: شورای تحقیقات اداره کل آموزش و پرورش همدان، چاپ اوّل 1379: 47 ص.
میردال، گونار. عینیت در پژوهشهای اجتماعی. ترجمه مجید روشنگر. تهران: مروارید، 1357: 139 ص.
میرمحمدی میبدی، علی محمد. روش تحقیق در علوم زیستی: با تاکید بر کشاورزی اصفهان: جهاد دانشگاهی واحد صنعتی، 1378، چاپ دوم با اضافات 1380: 285 ص، مصور، جدول، نمودار.
میلر، دلبرت. راهنمای سنجش و تحقیقات اجتماعی. ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: نشر نی، 1380.
موسسه آموزش عالی آمار. راهنمای رساله های تحقیقی دوره فوق لیسانس. تهران: موسسه آموزش عالی آمار، 1350: 16 ص.
موسسه تحقیقات و برنامه ریزی علمی و آموزشی، طرح نظام تحقیقات کشور. تهران: موسسه تحقیقات و برنامه ریزی علمی و آموزشی، 1360: 83 ص، جدول.
موسسه تحقیقات و برنامه ریزی عملی و آموزشی. گزارش وضع تحقیقات در بخش عمومی، چاپ دوم، تهران: موسسه تحقیقات و برنامه ریزی عملی و آموزشی، 1350 (انتشارات شماره 20).

نادری، عزت الله؛ سیف نراقی، مریم. روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی: با تاکید بر علوم تربیتی. ویرایش4. تهران: دفتر تحقیقات و انتشارات بدر، چاپ بیست و یکم 1381.
نادری، عزت الله؛ سیف نراقی،مریم و شاهپوریان، فرنگیس. راهنمای عملی فراهم سازی طرح تحقیق. تهران: بدر، چاپ پنجم 1369: چاپ ششم 1381: 79 ص.
نباتچیان، حمید. مطلبی در مورد روش تحقیق. ویرایش2. زنجان: سازمان برنامه و بودجه استان زنجان، 1369: 63 ص، کتابنامه.
نبوی، بهروز. مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی. ویرایش2. تهران: فروردین،1366: 222 ص، جدول، نمودار، نقشه.
نلسون، جوزف رالی. اصول گزارش نویسی: فنی و اداری. ترجمه محمود توتونچیان.تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، 1354، 171 ص، مصور.
نیساری، سلیم. تحقیق و رساله نویسی. تهران: دانشگاه تهران، دانشکده علوم تربیتی(بی تا): 49 ص.
وایت، ویلیام. فوت(گردآورنده 1991). پژوهش عملیِ مشارکتی. ترجمه محمدعلی حمید رفیعی. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، چاپ اول 1378. 304 ص. مصور، نمودار.

وایزبرگ، هربرت ف؛ براون، بروس.د. درآمدی به تحقیق پیمایشی و تحلیل داده ها، ترجمه جمال عابدی، تهران: ستاد انقلاب فرهنگی و مرکز نشر دانشگاهی، 1362: 262 ص، جدول، نمودار.
ودیعی، کاظم. روش تحقیق در جغرافیا. تهران: دهخدا، 1370.
ودیعی، کاظم. مقدمه بر روش تحقیق در جغرافیا و راهنمای مطالعات جغرافیایی و عمران های منطقه ای. تهران: دهخدا، 1348: 279 ص، کتابنامه.
ورجاوند،پرویز. روش بررسی و شناخت کلی ایلات و عشایر. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1344: 276 ص: جدول، نقشه،کتابنامه.
وزارت علوم و آموزش عالی، دفتر مطالعات و روابط عمومی. تحقیق در خدمت دانش و صنعت. تهران: وزارت علوم و آموزش عالی، دفتر اطلاعات و روابط عمومی، 1351: 83 ص.
وزیری، هوشنگ. راهنما برای گزارش تحقیقی. تهران: دانشگاه تهران، دانشکده اقتصاد، 1351: 60 ص (بررسی و تحقیق، ش7).
وزین پور، نادره. فن نویسندگی. تهران: موسسه عالی علوم ارتباطات اجتماعی، 1349: 315 ص.

ویدال ها، جودیت. اصول گزارش نویسی: راهنمای نوشتن گزارشهای علمی و اداری. ترجمه و تلخیص محمدنقی مهدوی. تهران: مرکز اسناد و مدارک علمی ایران، 1366: 33ص، نمودار.
وینار، بوهدان. مقدمه فهرست نویسی و طبقه بندی. ترجمه اصغر دلبری پور. تبریز: دانشگاه آذر آبادگان [تبریز]، 1354.
وین، ب وان در. مقدمه بر نظریه تحقیق عملیاتی. ترجمه و توضیح علی اکبر منتظر حقیقی. تهران: موسسه آموزش عالی و آمار، 1347: 337 ص، (میسسه آموزش عالی آمار، ش 25)، جدول، مصور.
هاشمی، حسین. روش های بررسی عملیات (OR) برای تصمیم گیر در مدیریت. تهران: مدرسه عالی بازرگانی، 1353: 176 ص، جدول.
هالت، کریستین، ای. پژوهش و پژوهش نامه نویسی ترجمه خلیل میرزایی؛ مالک میر هاشمی و حمیدرضا فاطمی پور. تهران: روش، 1379: 183 ص.
هالت، کریستین، ای. پژوهش و پژوهش نامه نویسی مترجمان خلیل میرزایی؛ مالک میر هاشمی و حمیدرضا فاطمی پور. تهران: انتشارات روش، چاپ اول 1379.
هجری، محسن. تحقیق چیست، محقّق کیست؟ راهنمای تحقیق دانش آموزان. تهران: ادب و دانش.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1]. Operational Research

هدریک، ای. تری؛ بیک من، لئونارد ورگ، جی، دبرا. تحقیق کاربردی: راهنمای عمل. ترجمه سیدمحمد اعرابی و داود ایزدی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1378: 184 ص، جدول، مصور، نمودار.
هنسن، موریس اچ؛ هورویتس، ویلیام ان. و مادو، ویلیام جی. روش ها و نظریه آمارگیری نمونه ای: نظریه ریاضی. ترجمه پرویز تاجداری. تهران: موسسه آموزش عالی آمار، 1349: 2 جلد، جدول، واژه نامه، کتابنامه.
هوث، ادواردج. شیوه نگارش و نشر مقالات علوم پزشکی، چگونه یک مقاله پزشکی بنویسیم و آنرا منتشر کنیم. ترجمه اسدالله آزاد. مشهد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 1367: 390 ص، جدول، نمودار.
هولستی، اُل ار. تحلیل محتوی در علوم اجتماعی. ترجمه نادر سالارزاده امیری تهران: دانشگاه، علوم، 1373، چاپ دوم 1380.
هومن، حیدرعلی. استبناط آماری در پژوهش رفتاری. تهران: پارسا، 1373: 576 ص، جدول، نمودار.
هومن، حیدرعلی. پایه های پژوهش در علوم رفتاری: شناخت روش علمی. تهران: میلف و پیک فرهنگ، چاپ چهارم 1371. 242 ص، جدول، نمودار.
هومن، حیدرعلی. راهنمای تدوین گزارش پژوهش: رساله و پایان نامه تحصیلی. تهران: نشر پارسا، چاپ اول 1378.

302 هومن، حیدرعلی. شناخت روش علمی در علوم رفتاری: پایه های پژوهش. تهران: نشر پارسا، چاپ چهارم 1380.
303 یار محمدیان، محمدحسین و اصفهانیان، وحید. راهنمای نگارش و تدوین پایان نامه. اصفهان: انتشارات مانی با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان، چاپ اوّل 1378: 104 ص.
304 یانگ، شین پائو. راه و رسم پژوهش در روستا. ترجمه علیرضا آیت اللهی و بهناز نیک فرجام. شیراز: دانشگاه شیراز و مرکز جمعیت شناسی، 1363: 142 ص.
305. ین، رابرت.ک. تحقیق موردی. ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی، 1376، چاپ دوم 1381: 249 ص، جدول، نمودار.
306 ینگ، و.ی. روش های پژوهش در مدیریت کشاورزی. ترجمه خسرو شاهین. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1368: 308 ص، جدول.
307. یوسفی، حسینعلی. آشنایی با روش تحقیق و مرجع شناسی: اصطلاحات تحقیق، روش ها و مراحل تحقیق، کتاب و کتابخانه… گناباد: نشر مرندیز، چاپ اول، 1375: 180ص، جدول
308. یین،رابرت،کی. طرح تحقیق و روش های مورد پژوهی. ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: میسسه فرهنگی آینده پویان، 1378.

پیوست (4)
منابع مفید روش تحقیق به زبان انگیسی

BIBLIOGRAPHY
OF
Action Research

1 . Belanger, J. (1992) Teacher as researcher: Roles and expectations. An annotated bibliography.
2 . Cochran. Smith, M. & Lyyle, S.L(1990) Research on teaching and teacher research: The issues that divide. Educatioanl Researcher, 19(2),2. 10.
3. Copper, L. R. (1990,April). Teachers as researcher: Attitudes and perception. Paper presented at Annual Meeting of the American Educational Research Assocition. Boston, MA.
4 . Corey, S. (1953) Action research to improve school practice: New York Teachers College, Columbia University.
5 . Goswami, d., & smillman, P.R. (Eds). (1987). Reclaiming the classroom: Teachers research as an agency for change. Upper Montclair, NJ: Boynton/Cook. Holly, P., & Southworth, g(1990). THE DEVELOPING SCHOOL. London: The Falmar Press.

6 . Hopkings , D. (1985). A teacher guide to classroom research; philadelphia; Open University Press.
7 . Jacullo Noto, J. (1992, ApRIL). Action research and school restructuring: The lessons learned. Paper Presented at the annual meeting of American Educational Research Assocition, San Francisco.
8 . Kemmis, S. & Mc Taggart, R. (1982). The action Research planner. Victorial, Australia; Deakin University Press.
9 . Lieberman, A. (ED). (1988). Building a professional culture in schools. New york: Trachers College Press .
10 . Nixon, J. (1989, Winter). The teacher as researcher: Contradictios and continuities. Peabody Journal of Education, 64(2), 20. 32.

11 . Oja, S.N., & Pine, G. J. (1989). Collaborative acttion research: Teachers stages of development and school contexts. Peabody Journal of Education, 64 (2) 96. 115.
12 . Oja, S.N., & Smulyan, L. (1989). Collaborative action research: A development approach, philadelphia: The Falmer Press.
13. Rudduck, J. (1988) Changing the world of the classroom by understanding it: A reviwe of some aspects of the work of Lawernse Stenhouse . Journal of Curriculum and Supervisoin , 41 (1), 30. 42.
14 . Sagor, R. D (1992, April). Collaborative action research: Acuitural mechanism for school developmnt and professional restrcture. Paper peresende at the annual meeting of the Americaln Educational Research Association, San Francisco.
15. Street, L (1986). Mathematics, teachers, and an action research cours. In D. Hustler., T. Cassidi, & T. Cuff (Eds). Action research in classroom and schools. London: Allen and Unwin

16 . Sagor, R. D. (1992 April). Collaborative action research: A Cuiturch mechanism for school development and professional restruturing. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, San Franciscoo.
17. Street, L. (1986) Teachers, an action research: course. In d. Hustler,. T. Cassidy, &. T. Cuff (Eds). Action research in classroom and schools. London: Allen and Unwin

نشانی پایگاه اطلاع رسانی اقدام پژوهی (تحقیق علمی)
Search: allinurl “action research”
Action Research
www.action-research de/
The fundamentals of Action Research in Development Cooperation
www.action-research.de/dokumente/action-e.doc
Living-action-research.net
www.Living-action-research.net/
Living action Research. Net
www.Living-action-research.net/writings/Links.htm
Kerlins. net?> Qualitative Research> Action Research
Kerlins. Net/ bobbi/ research/ qualresearch/ bibliography/ action.html.

ASCD Tutorials
Webserver 2. ascd. Org/tutorials/ tutorial2. cfm?ld=38&TiTlE=Action20% Research
Action Research Resources
www.celt.stir.ac.uk/resources/research/action-research-resources.html
Community action research
www.2.fhs.usyd.edu.au/bach/pub/community/community%20Action%20Research.htm
Action Research
Ace.acadiau.ca/YLLP/CPNN/Blue print/working%20 Together %20 Together %20 Folder/Around %20 the %20 Action %20 Research %20 Cycle.htm
Holistic Education Teacher Development
www.holistic-education.net/teacherdev/action-research.htm/
Center for Urban Develoment Studies: Action Research
www.gsd. Harvard.edu/research/research_centers/cuds/action.htm

Action Research
www.nclid.unco.edu/Research/action.htm
[PDF] Classroom Action Research
www.icsd.k12.ny.us/staffdev/action%20research%20flyer%20jue%20 2003.pdf
Action Research
www.homepages.dsu.ebu/websters/Action%20Research/action_research.htm
Action research
Pathways 2002. Uwe.ac.uk/training school/methodology/action-research.htm
PMT-Action research
www.rmit.edu.au/…/

Valuing Volunteers
www.uvaf.org.uk/action%20research/action.htm-19k23Dec2003
[PPT] Action Research in High School Phusics
Modeling.la.asu.edu/presentations/action%20Research.ppt

نشانی پایگاه اطلاع رسانی اقدام پژوهی (مجلات)
ُSearch: allintitle: action research journal

Action research internatioanl online journal
www.scu.edu.au/schools/gcm/ari/arihome.html
ARLIST-L: Action Research Journal query
www.scu.edu.au/lists/arlist-1/4160.html

AR expeditions Action Research Journal
www.arexpeditions.montana.edu/docs/about.html
[more results from www.arexpeditions.montana.edu]
FDU journal of Action Research in Education
www.fdu.edu/newspubs/jare.html
[All-COB] FW:New Action Research Journal
List.emich.edu/pipermail/all-cob/2002-December/000004.html
[All-MGT]FW:new Action Research Journal
List.emich.edu/pipermail/all-mgt/2003-january/000027.html
OBERLIN CITY SCHOOLS action Research Journal
www.oberlin.k12.oh.us/districtdoce/evaluationforms/1505.5Act Research journal.pdf

Educational Action Research Journal.Vol
www.bath.ac.uk/edsajw/writings/jhpd.doc
Whiworth school of Education –MT- Action Research Journal
www.whitworth.edu/academic/Department/Education/MT/Research/ARJGoal2.htm
Whitworth School of Education – MT- Action Research Journal
[more results from www.whitworth.edu]
FDU. Journal OF Action Research in Education
www.fdu.edu/newspubs/jare.html
www.whitworth.edu/Academic/Department/Education.MIT/Research/Journal.htm
Journal OF Action research international online journal
www.vancouver.wsu.edu/staff/ludwig/action research/copyrights.htm.

Action research international online journal
www.scu.edu.schools/gcm/ar/ari/arihome.htm-11k-23dec2003
www.scu.edu.au/lists-l/4160.htm
www.fdu.edu/newspubs/jare.html
www.oberlin.k12.oh.us/districtdocs/evaluation froms/1505.5 ActResearch Journal.pdf
www.bath.ac.uk/edsajw/writings/jhpd.doc
www.whitworth.edu/Academic/Departmen/Education/MIT/Research/ARJGoal2htm
www.whitworth.edu/academci/Department/education/MT/Research/ARJGoal1.htm