2-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………13
2-2 تعریف استاندارد …………………………………………………………………………………………………………….14
2-3 تاریخچه و نحوه شکل گیری استاندارد…………………………………………………………………………..14
2-4 ضوابط واستانداردهای زیست محیطی……………………………………………………………….15
2-4-1 ایزو 14000چیست؟………………………………………………………………………………………….16
2-4-2 تاریخچه ایزو14000……………………………………………………………………………………….. 17
2-4-3 ایزو 14000 در ایران…………………………………………………………………………………………18
2-4-4 سایر استاندارد های سری ایزو14000……………………………………………………………..18
2 -4-4-1 ایزو14001……………………………………………………………………………………………………….19
2-4-4-1-1 مشاغلی که درآن ایزو 14001کاربرد دارد………………………………………………………20
2 -4-4-1-2 شرکت ها یی که درآن ایزو 14001کاربرد دارد…………………………………………….20
2-5 سیستم مدیریت زیست محیطی …………………………………………………………………21
2-5-1 ایزو 14001وسیستم مدیریت زیست محیطی …………………………………………………….21
2-5-2 عناصر سیستم مدیریت زیست محیطی…………………………………………………………………..22
2-5-3 مزایا و اهمیت استاندارد سیستم مدیریت زیست محیطی …………………………………….24
2-7 مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری…………………………………………………………………..25
2- 8 رویکردهای موجود پیرامون معیارهای عملکرد………………………………………………………..28
2-8-1 معیارهای حسابداری………………………………………………………………………………………………..29
2-9 پیشینه تحقیق درسطح ملی…………………………………………………………………………………….31
2-10 پیشینه تحقیق درسطح بین المللی………………………………………………………………………32
2-11 خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………….37
2-1-مقدمه
محیط زیست مجموعه ای بسیار عظیم و پیچیده از عوامل گوناگون است که بر اثر یک روند وتکامل تدریجی موجودات زنده و اجزای سازنده سطح زمین به وجود آمده است; بنابر این در فعالیتهای انسان تاثیر گذارده و از آن متاثر می گردد . فعالیتهای انسان در راستای توسعه به هر طریقی که باشد اثرات مختلفی بر محیط زیست خواهد داشت . این اثرات بیشتر ناشی از توسعه صنعتی و معدنی است. توسعه صنعتی در کشورهای در حال توسعه معمولاً بدون فراهم آوردن زیر ساختهای اجتماعی صورت می گیرد، حاصل ا ین نگرش مدیریتی، بی توجهی به ظرفیت خود پالایی محیط زیست و بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی موجود است که عواقب نامطلوبی از جمله آلودگی روز افزون محیط زیست را در پی دارد . با افزایش توجه به حفظ و ارتقاء کیفیت محیط زیست و بهداشت محیط در سطح بین المللی، تو جه تمامی سازمان ها به طور فزاینده ای به اثرات زیانبار زیست محیطی ناشی از فعالیت ها، تولیدات و خدمات آنها معطوف گردیده است .حال که به طور روز افزون ، محیط زیست به واسطه تخریب منابع طبیعی و تولید آلودگی ها و ضایعات صنعتی در معرض بحران های جدی قرار می گیرد ، مبحث مدیریت محیط زیست در کنار دیگر رشته های محیط زیست به ویژه در محیط های صنعتی ،معدنی و شهری متجلی گردیده است; بنابراین در دهه اخیر، صنایع موظف به استقرار سیستم مدیریت محیط زیست1 شده اند . استاندارد های بین المللی مدیریت محیط زیست نظیر 14001به منظور تدوین عوامل سیستم موثر مدیریت محیط زیست که قابل ادغام و سازگاری با سایر نیاز ها و مقتضیات مدیریتی است ، ایجاد شده است . این استاندارد ها به سازمان ها این توانایی را میدهند که به اهداف زیست محیطی و اقتصادی خود به طریقه سالمتری دست یابند.به طور کلی هدف از برپایی سیستم نظام مدیریت زیست محیطی بر مبنای استاندارد بین المللی 14001 ISO تحکیم حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی در توازن با نیازهای اجتماعی و اقتصادی جامعه می باشد (کرباسی وهمکاران1388٬) .
درفصل حاضر محقق به بررسی ادبیات تحقیق وارائه خلاصه ای ازتحقیقات مرتبط می پردازد.
2-2- تعریف استاندارد
بصورت کلی استاندارد را به معنی نظم، قاعده و قانون دانسته اند. سازمان بین المللی استاندارد آنرا اینگونه تعریف نموده است:استاندارد مدرکی است دربر گیرنده قواعد، راهنمایی ها یا ویژگیهایی برای فعالیت ها یا نتایج آنها به منظور استفاده عمومی و مکرر که از طریق هم رایی فراهم و به وسیله سازمان شناخته شده ای تصویب شده باشد و هدف از آن دست یابی به میزان مطلوب از نظم در یک زمینه خاص است. در سطح بین المللی سازمانی به نام سازمان بین المللی استاندارد وجود دارد که ۱۶۳ کشور عضو آن می باشند. در کشورایران، موسسه مرجع برای استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران است که عضو فعال سازمان بین المللی استاندارد نیز می باشد .
2-3- تاریخچه و نحوه شکل گیری استاندارد
سازمان جهانی استاندارد به اختصارایزو2 (iso)نامیده میشود، علاوه برمخفف بودن به معنای همسان می باشد. در کشور سوئیس و در شهر ژنو واقع شده است ،که این سازمان جهانی در سال ١۹۴۶ آغاز بکار نمودو دارای ١۳٠ عضو ازکشورهای مختلف است. استانداردهایی که توسط سازمان ایزو تهیه می شود، داوطلبانه می باشد. زیرا همانطور که اشاره شد این سازمان غیر دولتی است، بنابر این از قدرتی جهت تحمیل این استانداردها بر هیچ کشور و یا سازمانی برخوردار نمی باشد. اعتبار استانداردهای تدوین شده در این سازمان بستگی به حمایت کشورهای مختلف از آن دارد. استانداردهای ایزو از طریق تهیه پیش نویس در کمیته های
فنی و تصویب در میان اعضاء اصلی تدوین و صادر می گردند. این سازمان تاکنون ۹۶٠٠ استاندارد منتشر نموده است که از معروفترین آنها می توان استانداردهای سری ۹٠٠٠ و١۴٠٠٠ را نام برد(معین الدین وهمکاران٬ 1390).
2-4- ضوابط و استانداردهای زیست محیطی
ضوابط زیست محیطی ،مجموعه ای از مقررات خاص است که به منظور پیشگیری از آلودگی وتخریب وانجام فعالیتهای اقتصادی دوستدار محیط زیست تدوین می شود،نظیر ضوابطاستقرارصنایع،الگوی ارزیابی زیست محیطی و نظایر آن.استانداردهای زیست محیطی ،معیارهای کمی برای حفاظت محیط زیست از آلودگی و تخریب بشمار می رود.اینگونه استانداردها برای تشخیص آلودگی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. ازآنجاییکه میزان آلاینده هااز منابع مختلف صفر نمی باشد،لذا تعیین اینکه مقدار خروجی باعث آلودگی محیط زیست می شود یا نه ؟ نیاز به تعیین استاندارد ها بدلیل تنوع منابع آلاینده است.منابع مختلف آلاینده های هوا ،آب ، خاک، صدا نیاز به استانداردهای مختص به خود دارد.مثلاً درقانون جلوگیری از آلودگی هوا ، استاندارد خروجی از اگزوز وسایل نقلیه موتوری با استاندارد خروجی از دودکش کارخانجات بکلی متفاوت است و حتی در بین وسایل نقلیه موتوری نیز برحسب اینکه آیا در دست استفاده کننده است یا فقط از خط تولید کارخانه خارج شده است دارای استاندارد گوناگون می باشند.ضوابط و استانداردها باید پویا باشند ، زیرا با گذشت زمان ،دو اتفاق بوقوع می پیوندد،یکی اینکه نتایج تحقیقات و پژوهشهای علمی داخل و خارج کشور ،استانداردهای جدیدی را تعریف می کنند که شامل حدود جدید یا مواد جدید می باشند ،دوم اینکه انجام پایش های زیست محیطی ،نتایج حاصل از اجرای ضوابط و استانداردهای مورد عمل را در مکان مورد نظر ارزیابی نموده و باز خورآن ممکن است تغییر آنها را الزامی نماید.بنابراین دو خاصیت متداول در خصوص ضوابط و استانداردها ،یعنی تنوع و پویایی ، باعث می شود که مجموعه مورد عمل ،هر چند وقت یکبارمعمولاً هر سال مورد تجدید نظر قرار گیرد و بدین لحاظ مجموعه ضوابط و استانداردهای زیست محیطی موقعی معتبر است که مربوط به سال موردعمل باشد ، هر چند که تغییر نکرده باشد. با توجه به مراتب فوق ، تدوین ضوابط و استانداردها کاری دشوار بوده و نیازمند توجه به وضع اقتصادی ،امکان دسترسی به تکنولوژی و در اختیار داشتن تجهیزات اندازه گیری آلاینده ها ونظایر آن را دارد. به همین علت ،در قوانین زیست محیطی کشورمان ،تدوین استانداردهای زیست محیطی به عهده سازمان حفاظت محیط زیست و با همکاری نهادهای ذیربط دولتی گذاشته شده و مرجع تصویب آنها نیز عمدتاً هیئت وزیران و یا شورای عالی حفاظت محیط زیست می باشد.مجموعه حاضر که با تلاش همکاران دفتر بررسی آلودگی هوا جمع آوری شده است ،مجموعه ضوابط و استانداردهایی است که به تصویب مراجع ذیربط رسیده و یا در دستورکار مراجع قراردارد و ملاک عمل در سازمان می باشد (محرم نژاد1378٬).
2-4-1-ایزو 14000 چیست؟
ایزو ۱۴۰۰۰ مربوط به استانداردهای بین المللی مدیریت محیطی و زیست محیطی است و برای کمک به شرکت و یا موسسه در به حداقل رساندن نارسایی ها و صدمات به محیط (مانند تغییرات آب و هوایی مضر، مسموم کردن آب و یا زمین ) با اجابت قوانین رسمی دولت ها و جهان در رابطه با حفظ محیط زیست می باشد. شامل استانداردهایی برای سیستم مدیریت زیست محیطی،استاندارد ممیزی زیست محیطی، استاندارد ارزیابی عملکردزیست محیطی و ..می باشد(استاندارد ایزو 14000).
2-4-2-نگاهی به تاریخچه ایزو 14000
شاید بتوان گفت اولین جرفه های تدوین استاندارد های ایزو 14000 در کنفرانس سازمان ملل متحد درباره محیط زیست انسان که در 1972 در استکهلم3 برگزار شد ایجاد گردید. در همان سال برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد ایجاد شد . کنفرانس سازمان ملل متحد درباره محیط زیست و توسعه که در 1992 در ریودوژانیرو4 (برزیل ) برگزار شد ، قدم دیگری در این راه بود و خود منجر به ایجاد کمیته فنی 207 سازمان بین المللی استاندارد در 1993 گردید. وظیفه این کمیته تهیه و تدوین استانداردهای مدیریت زیست محیطی است و اکنون کانادا مسئولیت دبیرخانه آنرا بر عهده دارد. . این کمیته در 1996 موفق به انتشار اولین استانداردها از سری ایزو 14000 گردید وویرایش دوم این استاندارد در سال 2004 میلادی تدوین و تصویب شد و جایگزین نسخه پیشین شد(فراشی وهمکاران ،1388).
2-4-3- ایزو 14000 در ایران
به تحقیق می توان گفت که اولین مقاله فارسی درباره استاندارد های ایزو 14000 درآبان ماه 1374 و در شماره پنجاهم ازمجله استاندارد و کالاهای ایرانی منتشر گردیده است . آشنایان با این سری از استانداردها در آن زمان بسیار اندک بود ولی اکنون بر تعداد آنها افزوده شده است . اولین سمینار آشنایی با استانداردهای ایزو 14000 در آذر ماه 1375 برگزار گردید.پس از آن سمینارها و دوره های آموزشی متعددی برگزار شد. در زمینه چاپ کتاب و تهیه نرم افزارهای آموزشی نیز فعالیتهایی صورت گرفت یکی از مهمترین فعالیت ها در این زمینه استاندارد ملی ایران ایزو14000است که بوسیله موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در مرداد ماه 1377 منتشر شد.(ملازمی ،1381)
2-4-4-سایر استاندارد های سری ایزو 14000
ایزو 14001 اساس استاندارد های سری ایزو 14000 است. این استاندارد چهارچوبی برای کنترل سیستم مدیریت محیط زیست ارائه می دهد. در مقابل این استاندارد لازم است یک شخص ثالث صلاحیت شرکتی را تصدیق کند.
ایزو 14004 دستورالعمل هایی را در جهت پیشرفت و اجرای سیستم های مدیریت محیط زیست ارائه می دهد.
ایزو 14010 قوانین کلی را برای رسیدگی به محیط زیست در اختیار می گذارد.
ایزو 14011 دستورالعمل های مشخصی را برای رسیدگی به سیستم مدیریت محیط زیست ارائه می دهد.
ایزو 14012 دستورالعمل هایی در رابطه با معیار های صلاحیت بازرسان محیط زیست و مقامات ارشد آن ها را تبیین می کند.
ایزو 5/14013 برنامه های ارزیابی و رسیدگی را در اختیار ما می گذارد.
ایزو 14020 به طبقه بندی مسائل محیط زیستی می پردازد.
ایزو 14030 دستورالعمل هایی در ارتباط با هدف از عملکرد و نظارت بر سیستم مدیریت محیط زیست ارائه می دهد.
ایزو 14040 نیز مسائل دوره ای مربوط به محیط زیست را پوشش می دهد(صلاحی وهمکاران،1388) .
2- 4-4-1-ایزو 14001
ایزو 14001 یک استاندارد بین المللی است و در مورد نحوه اجرای یک سیستم مدیریت محیط زیست موثر اطلاعاتی در اختیار ما می گذارد. این استاندارد به منظور ایجاد توازن بین دو هدف حفظ سود آوری و کاهش اثرات زیست محیطی طراحی شده است ودر اداره کردن موثر محصولات و فرایندهای سازمان ها در محیط های بوم شناختی کمک می کند( زوتشی وهمکارش 2003).این استاندارد مستلزم این است که ملاحظات زیست محیطی ، تمامی جنبه های عملکرد و فرآیندهای کارخانه را در بر بگیرد. شرکت هایی که قصد باقی ماندن در رقابت و بهبود سیستم زیست محیطی خویش را دارند نمی توانند این ایزو را نادیده بگیرند. نخستین دلایلی که باعث می شود شرکت ها به سمت ایزو 14001 روی آورند شامل فشار شدید اجتماعی در اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه ،شرکت ها را آگاه ساخته که مصرف کنندگان توجه خاصی به اثر متقابل روند فعالیت های اجرایی با محیط زیست دارند ؛ بهره مندی از ورود به بازار جهانی ؛ ابقا و بهبود موقعیت رقابتی خود در بازار جهانی ؛ بهبود وجهه شرکت ؛ بهبود عملکرد شرکت و فراهم کردن یک محیط زیست پاک در حین فعالیت های پاک می باشد .ارزش و سود ناشی از گواهینامه ایزو 14001 منتج به انتخاب این مسیر به عنوان ابزاری جهت فعالیت بهتر در زمینه مدیریت زیست محیطی شده است. اگر گواهینامه ایزو 14001 تنها برای جاذبه های بازاریابی دنبال شود در افزایش قیمت بی تاثیر خواهد بود. ارزش واقعی تنها زمانی مشخص می شود که سیستم مدیریت زیست محیطی با سیاست های استراتژیک شرکت سازگار باشد. اعتبارزیست محیطی یک فاکتور تسریع کننده در رقابت های ملی و بین المللی است. بسیاری از کشورها قبلاً ایزو 14001را به عنوان استاندارد ملی خود اعلام کرده اند. از زمانی که این استاندارد به صورت رسمی معرفی گردید بسیاری از شرکت ها در کشورهای مختلف گواهینامه اخذ کرده اند. اخذ این گواهینامه از سوی شرکت ها به عنوان بلیطی برای ورود به بازار جهانی در نظر گرفته می شود(سمباسیبان ،2008)5.
2- 4-4-1-2-مشاغلی که در آن ایزو 14001 کاربرد دارد
امروزه تاثیر زیست محیطی از موضوعات مهم در سراسر جهان به شمار می رود و فشار ها در جهت کاهش این اثر از طریق مدیریت منشا آن اعمال می شود. منشا این اثر می تواند دولت محلی و ملی، تنظیم کننده ها، اتحادیه های صنفی، مشتریان و کارکنان و سهامداران باشد. فشار های اجتماعی به دلیل افزایش تعداد علاقه مندان مانند مصرف کنندگان، سازمان های زیست محیطی غیر دولتی و دانشگاه ها در حال افزایش است.
2- 4-4-1-3-شرکت ها و انجمن هایی که در آن ایزو 14001 کاربرد دارد
• شرکت های کوچک و شرکت های بزرگ چند ملیتی
• تجارت هایی که ریسک کار آن ها بالاست و تجارت هایی که ریسک کارشان پایین است.
• صنایع تولید، پردازش و خدماتی از جمله دولت های محلی
• تمام بخش های خصوصی و دولتی صنعتی
• تولید کنندگان تجهیزات اصلی و تامین کنندگان آن ها
این شرکت بخش عمده ای از شرکت های جهان را شامل می شوند.
2-5- سیستم مدیریت زیست محیطی
سیستم مدیریت زیست محیطی مجموعه ای از اقدامات مدیریتی است که به سازمان این امکان را می دهد تا تاثیر فعالیت هایش بر محیط زیست را شناسایی و ارزیابی کرده و تحت کنترل درآورد و در نهایت عملکرد زیست محیطی خود را بهبود بخشد. این سیستم می تواند به سازمان در برآورده کردن الزامات قانونی سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین صرفه جویی در مصرف مواد و انرژی کمک نماید. همچنین سیستم مدیریت زیست محیطی می تواند کنترل بیشتری روی عملیات های سازمان اعمال نموده و در نتیجه منجر به کاهش ضایعات و افزایش کارایی سازمان شود.
2-5-1-ایزو 14001وسیستم مدیریت زیست محیطی
استاندارد ایزو 14001 نیازهای یک سیستم مدیریت زیست محیطی را بیان می کند ، تا بتواند هماهنگ با سایر استانداردهای مدیریتی مثل سری استانداردهای ایزو9000 برای مدیریت کیفیت و استانداردهای ایمنی و غیره در شرکت به کار گرفته شود . در این استاندارد چارچوب هایی به عنوان مبنای حرکت شرکت تعیین شده است و این مسئولیت شرکت ها و سازمان های به کار گیرنده است که با توجه به نوع و شکل فعالیت های خود این چارچوب ها را در مورد فعالیتشان بررسی کرده و زمینه های لازم را در برپایی سیستم مدیریت زیست محیطی خود به کار گیرند . این نیازمندیها دارای 5 عنصر اصلی بوده که در شکل شماره
(1-1) نشان داده شده است.
شکل 1-1 پنج عنصر اصلی سیستم مدیریت زیست محیطی (ناجی زاده، 1374)
2-5-2- عناصر سیستم مدیریت زیست محیطی
خط مشی زیست محیطی
تعریف واطمینان ازاجرای خط مشی زیست محیطی هرسازمان با مدیریت ارشد اجرایی آن سازمان است .استاندارد لازم می داند که این خط مشی متناسب با ماهیت واثرات زیست محیطی فعالیتهای سازمان تدوین شود،گویای تعهد مدیریت به بهسازی مستمر وپیشگیری از آلودگی باشد وتعهد سازمانی به تبعیت ازقوانین ومقررات مربوطه را عنوان نماید.همچنین ،خط مشی باید چارچوبی برای دیدگاه هاواهداف زیست محیطی سازمان ارائه نموده،مدون بوده ودرکلیه سطوح سازمانی اجراوبرای عموم قابل دسترسی باشد.
طرح ریزی سیستم
طرح ریزی ازنظر استاندارد زیست محیطی چهار نیاز کلی دارد:شناسایی جنبه های زیست محیطی ،شناخت الزامات قانونی ،تعیین دیدگاه ها واهداف ،برنامه ریزی در طرح ریزی سیستم مدیریت زیست محیطی خود. سازمان باید جنبه های زیست محیطی مربوط به فعالیتهاومحصولات وخدمات خود راتعیین وآن جنبه هایی راکه اثرات زیست محیطی قابل ملاحظه دارند در دیدگاه ها واهداف خود در نظر بگیرند . نیازمندیهای قانونی وسایر الزامات مربوط به این جنبه ها باید درنظر گرفته شده ومدوم شوند .دیدگاه ها واهداف که از خط مشی زیست محیطی نشات می گیرند باید شامل الزامات قانونی وجنبه های مهم وتعهد به پیشگیری از آلودگی باشند .برنامه ریزی باید با توجه به دیدگاه ها واهداف بوده ومسئولیتهاوزمان بندی برنامه معلوم ومدون باشند.
اجرا وعملیات
موارد هفت گانه اجرای سیستم زیست محیطی شامل:
تعیین ساختار ومسئولیتها ،آموزش ،ارتباطات ،مستند سازی، کنترل مدارک ،کنترل عملیاتی ،آمادگی ومقابله اضطراری می باشند.ساختار سازمانی شامل منابع انسانی ووظایف واختیارات آنان ،مهارتهای لازم ، تکنولوژی ومنابع مالی برای اجرای فعالیتها وهمچنین تعیین نماینده یا نمایندگان مدیریت درامور مدیریت زیست محیطی را شامل می شود که اهم وظایف واختیارات آنان ،مهارتهای لازم ،تکنولوژی ومنابع مالی برای اجرای موثر سیستم وگزارش دهی سیستماتیک ازنحوه عملکرد آن می باشد .پرسنل دست اندرکار اجراباید ازآگاهی وآموزشهای لازم وشایستگی های احراز فعالیتها برخوردار باشند که عمدتا شامل شناخت روشهای مربوطه ،اثرات زیست محیطی جنبه های تعیین شده ومسئولیتهای اجرا وعواقب عدول ازروشها هستند .ارتباطات درون سازمانی برای اجرای فعالیتها وهمچنین ارتباطات برون سازمانی پاسخگویی مستند باید فراهم باشند .الزامات استانداردباید به صورت روشهای اجرایی مدون شده باشند .تهیه وتوزیع وبازنگری مستندات سیستم بایدکنترل شده باشند بطوریکه همواره تایید کنندگان وگیرندگان آخرین نسخ معتبر مستندات معلوم ومستندات منسوخ نیز تحت کنترل باشند .روشهای اجرایی برای فعالیتهای مرتبط با جنبه های زیست محیطی سازمان درهر مورد که نبود روشها موجب نبود انحراف از دیدگاه واهداف باشد، ضروری است .روشهای شناسایی احتمال وقوع حوادث واوضاع اضطرای نیز معلوم وآمادگی پیشگیری ومقابله بااین موارد فراهم باشد.
کنترل واقدام اصلاحی
موارد کنترل سیستم ،چهار نیاز کلی راشامل می شود :نظارت واندازه گیری، تعیین عدم مطابقتها واعمال اقدامات اصلاحی وپیشگیرانه، کنترل سوابق وممیزی سیستم زیست محیطی ،نظارت مستمر واندازه گیری ووجود ورشهای مشخصه عملیاتی وکالیبره بودن وسایل اندازه گیری ووجود روشهای مدون برای این موارد ضرویست. تعیین هرگونه مطابقتهای سیستم باالزامات از دیگر نیازهای کنترل اجرا ست .همچنین داشتن برنامه مدون ممیزی سیستم کیفیت جهت تعیین مطابقت مستمر اجرا باالزامات وموثر بودن پیش بینی ها ضرویست .
بازنگری مدیریت
نهایتا مدیریت ارشد سازمان که خط مشی واهداف زیست محیطی راتعیین نموده وموظف است که اجرای موثر برنامه های خودت را نیز درفواصل زمانی معین مورد بازنگری قرار دهد.این بازنگری باید مبتنی براطلاعات کامل بوده ومستند گردد. بازنپری مدیریت باتوجه به لزوم بهسازی مستمر سیستم زیست محیطی تغییرات لازم درسیستم راامکان پذیر خواهد نمود(اصغری ،1385).
2-5-3-مزایا و اهمیت استاندارد سیستم مدیریت زیست محیطی
ایجاد و بکارگیری یک سیستم مدیریت زیست محیطی به خودی خود و الزاماً موجب کاهش فوری پیامدهای نامطلوب زیست محیطی نمی گردد و استقرار سیستم مدیریت زیست محیطی مستقیم و یا غیر مستقیم اثرات زیر را بدنبال خواهد داشت:
* کاهش آثار زیانبار بعضی از فعالیتهای صنعتی ، تولیدی و خدماتی بر محیط زیست از طریق ارزیابی و سازماندهی زیست محیطی این فعالیت ها
* افزایش بهره وری و ارتقاع بازدهی
* استفاده مطلوب از انرژی توام با افزایش بکارگیری انرژیهای تجدیدپذیر و صرفه جویی در مصرف انرژی بطور عام
* استفاده صحیح از منابع اولیه
* بکارگیری مواد اولیه و فرآیندهایی که اثرات سوء کمتری بر محیط زیست دارند
* ایجاد زمینه های مناسب برای استفاده از روشهای باز یافت و بکار گیری مجدد مواد
* تقلیل هزینه ها
* افزایش اعتبار و مقبولیت اجتماعی وهم چنین مسئولیت پذیری اجتماعی
* فراهم شدن زمینه رقابت سالم و مفید
* توسعه پایدار در سایه ملحوظ داشتن هزین ههای تخریب محیط زیست در محاسبه هزینه و قیمت تمام شده محصولات
* که نهایتاً به بهبود بیشتر روش های کاری م یانجامد.
* آموزش کارکنان، مصرف کنندگان و پیمانکاران با نگرش فرهنگ سازی و توانمند نمودن آنان در تجزیه و تحلیل مسائل زیست محیطی
* بهبود ایمنی و بهداشت محیط کار
ایجاد هماهنگی لازم جهت بکارگیری و تخصیص بهینه منابع، بررسی مداوم فرآیندها و عملیات، بازنگری عملیات، تقسیم وظایف و مسئولیتها
* بهبود مستمر سازمان در راستای حفاظت از محیط زیست و همچنین ارتباط مناسب صنعت با محیط زیست
* تسهیل فرآیندهای نیل به اهداف توسعه صنعتی و اقتصادی سالم
* برنامه ریزی زیست محیطی جهت رسیدن به اهداف کلان و خرد زیست محیطی
* سود دهی و توسعه اقتصادی بلند مدت سازمان
* توجه به منافع و هزینه های همه طرفهای ذینفع از جمله نهادهای قانونی، ساکنین محلی، کارکنان، سرمایه گذاران، گروههای طرفدار محیط زیست و بطور کلی جامعه
* و بالاخره به معنای ایجاد یک نگرش سیستم باز(Open view system) در هر واحد تولیدی. صنعتی یا خدماتی مبنا بر رابطه متقابل با محیط زیست است (ریاضی وهمکاران،1378).
2-6-مربوط بودن اطلاعات حسابداری
اطلاعاتی مربوط است که بتواند ارزیابی استفاده کنندگان رانسبت به نتایج وقایع گذشته ،حال ویا انتظارات آنان رادرموردرویدادهای آّتی یک واحد انتفاعی تایید تعدیل یا رد کند واز این طریق درتصمیمات استفاده کنندگان برای انجام یک عمل یا خودداری ازآن موثر افتد.مربوط بودن مفهومی نسبی است وتا حد زیادی تحت تاثیر نیازهای اطلاعاتی گرو های مختلف استفاده کنندگان ونوع تصمیماتی است که اتخاذ می کند(مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری وحسابرسی سازمان حسابرسی،1385).
با توجه به جنبه های اقتصادی اطلاعات،گزارشگری مالی وسیستم حسابداری نقش حیاتی دربازار سرمایه کارا ایفا می کنند . براین اساس تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری تلاش می کنند تا برانطباق اطلاعات سیستم حسابداری با اطلاعات سودمند مورد نیاز سرمایه گذاران بیفزاید .آن ها هدف اصلی حسابداری راتامین نیازها ی اطلاعاتی بازار سرمایه عنوان می کنند.بنابراین ارزیابی سودمندی اطلاعات حسابداری درارزشیابی سهام یا مربوط بودن اطلاعات حسابداری به ارزش شرکت به عنوان یک الگوی اصلی درتحقیقات حسابداری مالی مطرح شده است(چن وزنگ6، 2003)
اطلاعات مربوط اطلاعاتی هستند که بتوان آن ها رادرمدل های پیش بینی مورد استفاده قرار داد. این پیش بینی ها مربوط به متغیرهای مورد علاقه سرمایه گذاران واعتبار دهندگان مثل وجوه نقد دریافتنی قیمت آتی سهام وسایر متغیرها هستند.هریک ازاین متغیرها می توانند جزئی ازبازده کل مبالغ سرمایه گذاری شده (توسط سرمایه گذاران واعتباردهندگان)راپیش بینی کنند.بازده کل نیزشامل سود دریافتی وسود (زیان)ناشی ازتغییرقیمت است(سعیدی،قادری،1386).
یکی از معیارهای کیفیت اطلاعات حسابداری را میتوان میزان استفاده از این اطلاعات، توسط مالکان، در تصمیمات مربوط به قیمت گذاری سهام دانست ؛ به عبارت دیگر، اگر اطلاعات حسابداری از نظر مالکان دارای کیفیت لازم (مربوط و قابل اتکا) باشد، در ارزشگذاری سهام از آن استفاده می کنند؛ بنابراین می تواند از ارتباط بین ارقام حسا بداری و قیمت سهام که به عنوان مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابدار شناخته می شود به عنوان معیاری جهت سنجش کیفیت اطلاعات حسابداری استفاده کرد )بارس و همکاران، 2001 (.
دو ویژگی کیفی مرتبط با محتوای اطلاعات که به کمک آن میتوان اطلاعات مفیدتر را از سایر اطلاعات تمیز داد، مربوط بودن و قابل اتکا بودن اطلاعات است) کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، 1381 (به عبارت دیگر، اطلاعاتی که دارای این دو ویژگی باشد در تصمیم گیری ها سودمندتر خواهند بود.
2-7-رویکردهای موجود پیرامون معیارهای عملکرد
از دیـربـاز تاکنـون مطالعـات بسیاری بـرای دستیـابی بـه معیـاری منـاسب جهـت ارزیابـی عملـکـرد شـرکتـهـا و مدیران به منظور اطمینان یافتن از همسویی حـرکت شـرکـت با منـافـع سرمـایه گـذاران بالفعـل و مبنـایـی بـرای اتخـاذ تصمیمـات اقتصـادی سرمـایـه گـذاران بـالقـوه و اعتبـاردهنـدگـان صـورت پـذیرفتـه اسـت.
نتیجه های به دست آمده از این مطالعات به ارائه چهار رویکرد در رابطه با معیارهای عملکرد به شرح زیر انجامیده است:
1- رویکرد حسابداری: در این رویکرد از ارقام مندرج در صورتهای مالی نظیر سود، سود هر سهم، جریانهای نقدی عملیاتی، بازده داراییها و بازده حقوق صاحبان سهام جهت ارزیابی عملکرد استفاده می شود (انصاری و کریمی، 1387).
2- رویکرد اقتصادی: بر اساس این رویکرد که در آن از مفاهیم اقتصادی استفاده می شود، عملکرد واحد تجاری با تاکید بر قدرت سوداوری داراییهای شرکت و با توجه به نرخ بازده و نرخ هزینه سرمایه به کار رفته ارزیابی می شود (انواری رستمی و همکاران، 1383). ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده و ارزش افزوده بازار در این گروه جای دارند.
3- رویکرد تلفیقی: دراین رویکرد ترکیبی ازاطلاعات حسابداری و بازار برای ارزیابی عملکرد به کار می رود مانند نسبت کیوتوبین7 ونسبت قیمت به سود 8 ( ملکیان و اصغری، 1385).
4- رویکرد مدیریت مالی: مطابق با این رویکرد، اغلب از تئوریهای مدیریت مالی نظیر الگوی قیمتگذاری دارایی های سرمایه ای9 و مفاهیم ریسک و بازده استفاده می شود. تاکید اصلی این رویکرد بر تعیین بازده اضافی هر سهم می باشد (انصاری و کریمی، 1387).
2-7-1معیارهای حسابداری
معیارهای حسابداری ارزیابی عملکرد بر صورت سودوزیان و ترازنامه تاکید دارند؛ بدین معنی که یک جریان خروجی وجه نقد می تواند به عنوان هزینه در صورت سودوزیان و یا به عنوان یک دارایی سرمایه ای در ترازنامه منعکس شود که نتیجه آن ارائه صورت سودوزیان و ترازنامه متفاوت ناشی از به کارگیری رویه های مختلف است (گوینده، 1386). نسبت بازده حقوق صاحبان سهام، بازده داراییهـا و سـود هر سـهم از جمله معیارهای عملکرد حسابداری به شمـار مـی روند که در ادامه به شرح معیار های مورد نظر دراین تحقیق پرداخته می شود.
سود هر سهم
سود هر سهم10معیار عملکرد هر سهم شرکت در طول دوره ای از زمان است. رشد سود هر سهم به تبع افزایش سود، مقادیر سرمایه به کار گرفته شده موثر در افزایش سود را در نظر نمی گیرد. در برخی موارد افزایش در سود ممکن است ناشی از افزایش سرمایه گذاریهای غیراقتصادی باشد، به گونــه ای که بازده حاصل شده از این سرمایه گذاریـها تکـافـوی پوشش هـزینــه سرمــایـه را نداشتـه باشــد .افزون بر این، ایرادهای وارد به سود حسابداری همچـون نامربـوط و تصنعی بودن سود به واسطه پیروی از اصـل بهـای تمام شده تاریخی واصل تحقـق و ناممـکن بودن مقایسه آن بین دوره هـا وواحدهای اقتصادی مختـلف به دلیـل به کارگیری روش های مختلف حسابـداری، به معیـار سـود هر سهم نیز وارد است. از ایـن رو سـود هر سـهم نیز معیاری قطعـی برای ارزیابـی عملکـرد نیست (کنگ وهمکاران ،2002)11
ارزش دفتری12
ارزش دارایی ها که در ترازنامه بیان می شوند؛ ارزش دفتری نامیده می شود. به عبارت دیگر:
یک معیار برای ارزش سهام، می تواند ارزش دفتری باشد که معرف خالص داراییها است. از تقسیم حقوق صاحبان سهام در ترازنامه بر تعداد سهام به دست می آید و بر اساس آن در صورت انحلال شرکت و پس از پرداخت تمام بدهی های شرکت به ازای هر سهم نصیب سهام داران می شود (حسابداری مالی ، نشریه شماره 81).
جریان نقد عملیاتی
جریان نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی13 نشانه وجه نقدی است که از فعالیت های مستمر شرکت حاصل شده و این وجوه در موارد گوناگونی طبق نظر هیات مدیره مورد مصرف قرار می گیرد . با تقسیم این معیار به تعداد سهام جریان نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی برای هر سهم مشخص می گردد(پیکانی ،1391).
قیمت سهام
ازآنجا که ارزش دفتری نتیجه نهایی سیستم حسابداری است ،چنانچه اندازه گیری حسابداری به گونه ای
انجام شود که ارزش دفتری باارزش بازار یکسان باشد تحلیل گران مالی دیگر نیازی به متغیرهای حسابداری مانند سود وجریان های نقدی نخواهد داشت .ولی دراندازه گیری های حسابداری ارزش دفتری باارزش بازار شرکت یکسان نیست به همین دلیل قیمت سهام معیار مناسبی جهت ارزیابی ارقام حسابداری تلقی می شود.
2-8-پیشینه تحقیق درسطح ملی
درتحقیقی باعنوان"بررسی باراطلاعاتی حسابداری محیط زیست درگزارشگری مالی واحدهای انتفاعی"، که با هدف توجه بیشتر به افشای فعالیتهای زیست محیطی،دادن اطلاعات مورد نیاز درجهت کمک به طرفداران محیط زیست وبه دنبال بررسی باراطلاعاتی حسابداری محیط زیست درگزارشگری مالی واحدهای انتفاعی انجام شدونتایج زیر حاصل گردید:افشای اطلاعات حسابداری محیط زیست باعث افزایش باراطلاعاتی زیست محیطی درجهت کمک به تصمیم گیری استفاده کنندگان مخصوصا طرفداران محیط زیست وتحقق اهداف سیستم مدیریت محیط زیست می شود وهمچنین تشویقی برای واحدهای انتفاعی درجهت حفاظت از محیط زیست می باشد(علامه،1383 ) .
پژوهشی با عنوان"بررسی هزینه یابی زیست محیطی در شرکت های دارای گواهینامه ایزو 14000 "،با اهدا ف بررسی جایگاه حسابداری محیط زیست در شرکت های تولیدی نمونه که گواهینامه ایزو 14000 دریافت نموده اند و مطالعه در صورت های مالی این شرکت ها در قبل از دریافت و پس ازدریافت گواهینامه سری ایزو 14000 به منظور بررسی انعکاس هزینه های زیست محیطی و منافع زیست محیطی انجام شد. نتیجه پژوهش بیانگر این بود که شاخص عملکرد مالی با افزایش دارایی های بلند مدت وکاهش بهای تمام شده کالای ساخته شده ارتباط معنا داری ندارد. اما محقق عدم وجود شواهد کافی را به علت محدودیت های محقق، دلیل این امر می داند(جوهرچی، 1384).
درمقاله ای باعنوان" بررسی ارتباط عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی" در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1380 الی 1387با هدف بررسی ارتباط بین عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی و ارائه مدل انجام شد . شاخص عملکرد زیست محیطی در این پژوهش دارا بودن گواهینامه و شاخص های عملکرد مالی شامل شاخص کیو توبین، نسبت سودآوری و نسبت جریان نقدی عملیاتی به جمع داراییها بود. نتیجه پژوهش بیانگر این بود که شاخص عملکرد زیست محیطی ارتباط معنی داری با شاخص عملکرد مالی ندارد . اما اندازه شرکت، نسبت هزینه تبلیعات به کل فروش ، نسبت فروش صادراتی به کل فروش ، نسبت اهرم مالی و نسبت فر وش به کل داراییها با عملکرد مالی رابطه معنی دار دارند . همچنین نوع صنعت بر ارتباط بین عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی اثرگذار است(ازوجی ،1388).
2-9-پیشینه تحقیق درسطح بین المللی
تحقیقی باعنوان "بررسی تاثیر سیستم های مدیریت زیست محیطی بر عملکرد شرکت ها و زیست محیط"، به بررسی این فرضیه که سیستمهای مدیریت زیست محیطی درکاهش آلودگی وضایعات ایجاده شده در تولید وبه طورهمزمان بهبود عملکرد مالی پرداخته است .این تحقیق با نظرسنجی از مدیران آمریکای شمالی ونگرش آنها درمورد ایزو 14001وسیستم مدیریت زیست محیطی انجام شده است.وبه این نتیجه رسیدند که شرکت های که دارای گواهی نامه ایزو 14001هستند دارای عملکرد مالی بهتر نسبت به شرکت های فاقد این گواهی نامه ، هستند(استون وهمکاران،2003 14).
تحقیقی با عنوان" بازیافت عملکرد موسسات، قبل و بعد از تصویب استاندارد ایزو 14001" ، باهدف بررسی تاثیر صدور گواهینامه ایزو14001 در عملکرد شرکت ها، برروی نمونه ای از شرکت های صنعتی ایالات متحده که این گوهینامه رادریافت کرده اند انجام شد . نتایج این پژوهش نشان داد که عملکرد شرکت هابه طور قابل توجهی وبه طور مثبت باصدور گواهینامه تحت تاثیر قرارمی گیرد.. همچنین شرکت هایی که زودتر گواهی دریافت کرده اند نسبت به شرکت ها یی که به تازگی این گواهینامه را دریافت نموده اند،دارای عملکرد بهتری هستند. در نهایت، شرکت های کوچک تر، بهبود بیشتری در بازیافت عملکرد نسبت به شرکتهای بزرگتر با توجه به صدور گواهینامه ایزو داشتند(رابرت15 وهمکاران، 2004 ).
در تحقیق خود با عنوان "پیاده سازی ایزو 14001:آیا این سیستم درشرکت ها ی تازه صنعتی شده مفید می باشدیا نه ؟"، کارخانه هایی را در مالزی برای ارزیابی دلایل درخواست گواهینامه ایزو 14001 وفواید حاصل از آن مورد مطالعه قرار داده شد. فواید مشاهده شده در این مطالعه شامل: 1-افزایش سهم بازار2- بهبود رضایت مشتریان 3- بهبود کیفیت عملکردها وفرآیندها 4-کاهش هزینه ها 5-بهبود وجهه و اعتبارشرکت و 6- بهبود شیوه های مدیریت ریسک است(تان16،2005).
درتحقیق با عنوان " عملکرد زیست محیطی ومالی شرکت ها یک مطالعه تجربی "با هدف بررسی رعایت فعالیت زیست محیطی در شرکتهای آمریکایی نتایج زیر حاصل گردید. شرکت هایی که از نظر مالی عملکرد مطلوبی دارند تمایل بیشتری به سرمایه گذاری در فعالیت های زیست محیطی دارند . این درحالی است که فعالیت های زیست محیطی مستقیماً به افزایش سود آوری مرتبط نبوده و لذا به افزایش سود و بازده نمی انجامد .همچنین شرکت های سود آور و دارای عملکرد مطلوب مالی در واقع شرکت ها یی هستند که از نظر زیست محیطی معتبر بوده و دررتبه بندی زیست محیطی رتبه برتری دارند(ران واستن17،2005).
درتحقیقی با عنوان "عملکرد مالی زیست محیطی شرکت " برروی 230شرکت اروپایی رابطه بین عملکرد مدیران وعملکرد زیست محیطی مورد بررسی قرارگرفت وبا استفاده ازمدل PLSبه این نتیجه رسید که مدیرانی که به میزان بالاتری به محیط زیست توجه می کنند، در عملکرد خود موفق هستند(جوزو ادواردو18,2010).
درتحقیقی باعنوان "اثر سیستمهای زیست محیطی برروی عملکرد مالی درصنایع منسوجات ومد" باهدف بررسی اثر سیستمهای زیست محیطی بروری عملکرد مالی این نتیجه حاصل شد که سیستم مدیریت زیست محیط14000 ISO بروری سود آوری شرکت هاROA))وبهره وری هزینه((ROSو عملکرد فروش(SOA) تولید کنندگان درصنعت مد((FTIs تاثیرمثبت دارد(چریس19،2012 ).
در تحقیقی با عنوان "افشاهای حساس زیست محیطی وعملکرد مالی درشرکت های اروپایی" رابطه سه گانه افشای زیست محیطی ,عملکرد زیست محیطی وعملکرد مالی برروی نمونه 60 مورد ازبزرگترین شرکت های اروپایی مورد بررسی قرارگرفت.که رابطه معناداری بین افشا وعملکرد زیست محیطی مشاهده ولی رابطه معنا داری بین افشاوعملکرد مالی یافت نشد(ویس20،2012).
مقاله ای باعنوان " تاثیر فشار سهامداران ثانویه بر ایزو 14001"،با این هدف، آیا با برقراری ورعایت استاندارد زیست محیطی می توان اعمال غیرقابل مشاهده شرکت هارا درازبین رفتن محیط زیست کنترل کرد یا نه؟ برروی 328مورد ازشرکت های استرالیا ونیوزلند انجام شد.واین نتیجه حاصل شد که سیستم مدیریت ایزو 14001به عنوان سیگنال شایسته ازتلاشهای زیست محیطی شرکت ها توسط ذینفعان ثانویه پذیرفته شده است.وشرکتهای که تحت فشار ذینفعان به اتخاذ این گواهی نامه شده اند دارای شهرت بیشتری هستد(کاستکاو پراجوکو21،2013) .
جدول2- 1خلاصه پیشینه درسطح ملی وبین المللی
محقق -سال
عنوان تحقیق
نتجه
علامه 1383
بررسی باراطلاعاتی حسابداری محیط زیست درگزارشگری مالی واحدهای انتفاعی
افشای اطلاعات حسابداری محیط زیست باعث افزایش باراطلاعاتی زیست محیطی درجهت کمک به تصمیم گیری استفاده کنندگان مخصوصا طرفداران محیط زیست می شود.
جوهرچی 1384
بررسی هزینه یابی زیست محیطی در شرکت های دارای گواهینامه ایزو 14000
1- دریافت گواهی نامه رابطه معنی داری با افزایش دارایی های بلند مدت ندارد2- دریافت گواهی نامه رابطه معنی داری با کاهش بهای تمام شده کالای ساخته شده ندارد.
ازوجی 1388
بررسی ارتباط عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی
شاخص عملکرد زیست محیطی ارتباط معنی داری با شاخص عملکرد مالی ندارد.
استون 2003
بررسی تاثیر سیستم های مدیریت زیست محیطی بر عملکرد شرکت ها و زیست محیط
شرکت هایی که دارای گواهی نامه ایزو 14001هستند دارای عملکرد مالی بهتر نسبت به شرکت های فاقد این گواهی نامه ، هستند.
محقق -سال
عنوان تحقیق
نتیجه
رابرت 2004
بازیافت عملکرد موسسات، قبل و بعد از تصویب استاندارد ایزو 14001
شرکت هایی که زودتر گواهی دریافت کرده اند نسبت به شرکت ها یی که به تازگی این گواهینامه را دریافت نموده اند،دارای عملکرد بهتری هستند.
تان 2005
پیاده سازی ایزو 14001:آیا این سیستم درشرکت ها ی تازه صنعتی شده مفید می باشدیا نه ؟
-افزایش سهم بازار2- بهبود رضایت مشتریان 3- بهبود کیفیت عملکردها وفرآیندها 4-کاهش هزینه ها 5-بهبود وجهه و اعتبارشرکت و 6- بهبود شیوه های مدیریت ریسک است.
ران واستم2007
عملکرد زیست محیطی ومالی شرکت ها یک مطالعه تجربی
همچنین شرکت های سود آور و دارای عملکرد مطلوب مالی در واقع شرکت ها یی هستند که از نظر زیست محیطی معتبر بوده و دررتبه بندی زیست محیطی رتبه برتری دارند.
جوزوادوارد2010
عملکرد مالی زیست محیطی شرکت
مدیرانی که به میزان بالاتری به محیط زیست توجه می کنند، در عملکرد خود موفق هستند
کریس 2012
اثر سیستمهای زیست محیطی برروی عملکرد مالی درصنایع منسوجات ومد
ایزو14000 بروری سود آوری شرکتهاوبهره وری هزینه و عملکرد فروش تولید کنندگان درصنعت مدتاثیرمثبت دارد.
ویس 2012
افشاهای حساس زیست محیطی وعملکرد مالی درشرکت های اروپایی
که رابطه معناداری بین افشا وعملکرد زیست محیطی مشاهده ولی رابطه معنا داری بین افشاوعملکرد مالی یافت نشد.
کاستکاوپراجوکو
2013
تاثیر فشار سهامداران ثانویه بر ایزو 14001
مدیریت ایزو 14001به عنوان سیگنال شایسته ازتلاشهای زیست محیطی شرکت ها توسط ذینفعان ثانویه پذیرفته شده است.
2-10-خلاصه
دراین فصل درمورد استانداردهای زیست محیطی ،سیستم مدیریت زیست محیطی ،عناصر آن، مزایای بکارگیری سیستم مدیریت درسازمان ها ،محتوای اطلاعاتی ارقام بنیادی حسابداری ورویکرد های موجود پیرامون معیارهای عملکرد،همچنین تعدادی ازتحقیقات انجام شده درایران وخارج ازآن توضیح داده شد.
منابع فارسی
رامین زاده،ن.، (1376)، استاندارد بین المللی مدیریت زیست محیطی ایزو 14001،تدبیر ،موسسه کیهان، شماره74، ص46-48و61
ملازمی،ک.،(1381)، بررسی فرایند استقرار استاندارد ایزو 14000 در ایران، معضلات و راه حلها ،پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی اصفهان به راهنمایی دکترعلی همدانی،ص 14-19
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، استاندارد ایران – ایزو 14001 ،چاپ اول ، مرداد1377
طالب نیا،ق.، ازوجی ،ح.،(1388) ،بررسی رابطه ی بین عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
صلاحی ،ا.، شکرالهی،ف.، مباشرپور،ا.،1388،بررسی اهمیت استقرار استاندارد زیست محیطی ایزو 14000در صنایع سرامیک کشور،هفتمین کنگره سرامیک.
جوهر چی ، ط. ، 1385، بررسی تاثیر استقرار نظام مدیریت محیط زیست ایزو(14000) بر انعکاس هزینه های زیست محیطی در گزارش های مالی ، تهران ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیات.
سجادی، سیدحسین ، امیر جلیلی ، (1386)، حسابداری زیست محیطی ، حسابدار ،. شماره 186
مرادزاده فرد، مهدی، حمید احمدزاده، (1385)، گزارشگری پایداری شرکتها ، حسابدار، شماره 177
وب سایت موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، (1388)معرفی گواهینامه مدیریت زیست محیطی.
پیکانی ،م.،1391، رابطه بین جریان وجوه نقد آزاد و جریان نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی با سود هر سهم در شرکت های خودروسازی، دوماهنامه بررسی مسائل و سیاست های اقتصادی،شماره های 11و12،ص122-111
انصاری ،ع، کریمی،م،(1387)، بررسی معیارهای مالی ارزیابی عملکرد مدیریت در ارزش آفرینی برای سهامداران با تاکید بر معیارهای اقتصادی، حسابدار، شماره 200، ص ص 11-3
فراشی ،آ.،خراسانی،ن.، 1389، مدل ارزیابی عملکرد محیط زیستی شهردار یها در نگهداری استاندارد14000:2004iso (مطالعه موردی: شهرداری منطقه 17 تهران)،فصلنامه علمی محیط زیست ،شماره 48
سلیمانی انگیلی،ط.،1384،ارزیابی عملکرد محیط زیستی براساس استاندارد ایزو14001( مطالعه موردی: شرکت ایران خودرو) ،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.
رسولی ،ف.،1384،حسابداری سبز به عنوان یک سیستم اطلاعاتی،حسابدار،سال بیستم، شماره 168.
اصغری ،س ،1385،رنگ واستراتژیهای محیط زیست 14000ISO(قسمت دوم)،مقالات تخصصی ،پوششهای سطحی ،شماره16
کرباسی،ع.،سخاوت جو،م.،منوری،م.،یعقوبی نژاد،پ.، 1388،بررسی سیستم مدیریت محیط زیست در منطقه نفتی دارخوین و ارائه راهکار جهت بهبود عملکرد آن،دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران
اسدی،پ.، 1377،ایزو14001 عامل مهمی در بقای تجارت، نشریه علمی، فرهنگی و اقتصادی موسسه استاندارد وتحقیقات صنعتی ایران، سال 10 ، شماره 93 ، ص38-37.
معین الدین ،م. ،ده موبد ، ب. ،خانعلی زاده ، ر. ،1390 ، بکارگیری سیستم مدیریت محیط زیست درصنعت نساجی (موانع وراهکارها) ، هشتمین کنفرانس ملی مهندسی نساجی ایران.
منابع انگلیسی
Peng,T., 2005, Implementing ISO 14001: is it beneficial for firms in newly industrialized Malaysia? , Journal of Cleaner Production; N0.13, pp. 397-404
José & Eduardo , 2010, Corporate environmental and financial performance,Industrial Management & Data Systems Volume: 110 Issue: 2
Voicu D. Dragomir, 2010, Environmentally sensitive disclosures and financial performance in a European setting, Journal of Accounting & Organizational Change Volume: 6 Issue: 3
Kang, J., Kim, K., and Henderson, 2002, Economic Value Added)EVA): A Financial Performance Measure, Journal of Accounting and Finance Research, 10(1), pp.48-60
Castka,P., Prajogo,D., 2013, The effect of pressure from secondary stakeholders on the internalization of ISO 14001, Journal of Cleaner Production – Volume 47,pp 245-252
Steven, A. , Robert, P., 2003, Assessing the impact of environmental management systems on corporate and environmental performance, Journal of Operations Management – Volume 21, Issue 3, pp 329-351
Robert ,A. , Rao,S. ,Franchetti,M., 2004, Recycling
of firms before and after adoption of the ISO 14001 standard ,Journal of Cleaner Production – Volume 12, Issue 6, pp 633-637
Benito,J., Lannelongue,G., Queiruga,D., 2011, Stakeholders and environmental management systems: a synergistic influence on environmental imbalance, Journal of Cleaner Production – Volume 19, Issue 14, pp 1622-1630
Li,D.,Kenvin,B.,2011,Apparent audit failures and value relevance of earning and book value,review of finance,vol.10.
Chris K.Y.Lo, AndyC.L.Yeung b, T.C.E.Cheng,2012 , The impact of environmental management systems on financial performance in fashion and textiles industries, Int. J. Production Economics, 135 (2012) 561-567
Ran,z. & David ,S., 2007, Firms Environmental and Financial Performance: An Empirical Study, Working Paper, Rensselaer Polytechnice Inistitute
Cascio, J., 1998, The ISO 14000 handbook, The American Society for Quality.
1Environmental management system
International Organization for Standardization1
3 Stockholm
4 Rio de Janeiro
5 Sambasivan
6 Chen & zhang
7Tobinُ s q
8P/E
9CAPM
10EPS
11Kang
12Book Value
13Operating Cash Flow
14 Steven
15 Rabert
16 Tan
17 Ran&Stem
18 José & Eduardo
19 Chris
20 Voicu
21 Castka, Prajogo
—————
————————————————————
—————
————————————————————