ماده 1 قانون نوسازی و عمران
نوسازی و عمران و اصلاحات اساسی و تامین نیازمندی های شهری و احداث و اصلاح و توسعه معابر و ایجاد پارک ها و پارکینگ ها (توقف گاه ها )و میدان ها و حفظ و نگهداری پارک ها وباغ های عمومی موجود و تامین سایر تاسیسات مورد نیاز عمومی و نوسازی محلات و مراقبت در رشد متناسب و موزون شهر ها از وظایف اصلی شهرداری است و شهرداری ها در اجرای وظایف مذکور مکلف به تهیه برنامه های اساسی و و نقشه های جامع هستند .
تبصره1: شهرداری مکلف است به محض شروع عملیات نقشه کشی وارزیابی مراتب را درجراید کثیرالانتشاروبا الصاق آگهی درمحل به اطلاع عموم برساند.
تبصره2 : نحوه تشکیل هیا ت های ارزیابی وطرزاعلام طرح های مصوب وتعیین مدت قبول اعتراضات و ترتیب رسیدگی به آنها طبق آیین نامه ای که به وسیله وزارت کشور تهیه وبه تصویب هیات وزیران خواهد رسید معین می گردد.
ماده17 : همین که طرح مصوب انجمن شهرازطرف وزارت کشورتا یید و برای اجرا به شهرداری ابلاغ شد شهرداری مکلف است ظرف یک ماه جزئیات طرح مصوب و تاریخ شروع ومدت تقریبی اجرای آن را جهت اطلاع عموم اعلام وظرف سه ماه پس ازاعلام مزبور نسبت به پرداخت قیمت اراضی واماکن ومستحدثات مشمول طرح مصوب این قانون به صاحبان املاک یا متولیان یا متصدیان موقوفه یا قائم مقام یا نمایندگان قانونی آنان اقدام و سپس با دو ماه مهلت برای تخلیه ملک نسبت به تصرف وتخریب آن عمل کنند و عدم مراجعه مالک یا مالکین برای دریافت بها مانع ازاجرای طرح نخواهد بود لکن درمواردی که
ما لکین به ارزیابی انجام شده درمهلت مقرراعتراض نموده باشند شهرداری مکلف است قبل از تخریب بنا وضع اعیانی را با حضورمالک یا متولی موقوفه ونماینده دادستان شهرستان ویکی ازمامورین فنی خود صورت مجلس کند هرگاه با وجود دعوت کتبی شهرداری مالک یا متولی موقوفه برای تنظیم صورت مجلس حاضرنشود حضورنماینده دادستان برای تنظیم صورت مجلس کا فی است و این صورت مجلس ملاک رسیدگی واظهارنظرخواهد بود .
تبصره : اعتراض به ارزیابی مربوط به طرح های توسعه واصلاح واحداث معابر ونوسازی محلات وتامین نیازمندی های عمومی شهردرهیچ مورد مانع عملیات شهرداری دراجرای طرح های مزبورنخواهد بود.
ماده18 : ارزیابی املاک و تعیین غرامت و پرداخت آن به ما لکینی که تمام یا قسمتی ازملک آنها دراجرای طرح های نوسازی واحداث واصلاح وتوسعه معابروتامین نیازمندی های عمومی شهرمورد تصرف قرار
می گیرد ودریافت حق مرغوبیت ازکسانی که ملک آنها براثراجرا طرح های مذکورمرغوب می شود به شرح زیر خواهد بود:
الف- درمورد اعیان به نسبت خسارات وارده به ملک ارزیابی وپرداخت می شود ودرمورد عرصه ارزش آن به ماخذ بهای یک سال قبل ازتاریخ ارزیابی به اضافه شش درصد تعیین می گردد ودرصورتی که این قیمت بیش ازبهای ملک در تاریخ انجام ارزیابی باشد بهای زمان ارزیابی ملاک عمل خواهد بود.
تبصره : درصورتی که صدورپروانه ساختمانی اعم ازمسکونی وتجاری وغیره بر اثراجرای طرح درباقیمانده ملک از نظرمقررات شهرسازی برای شهرداری مقدورنباشد ومالک پیشنهاد فروش آن رابه شهرداری کند،شهرداری مکلف است باقیمانده ملک را هم به بهای قطعی شده خریداری وتصرف کند که دراین صورت دیگرمطالبه ودریافت حق مرغوبیت موضوعاً منتفی است.
ماده 1 آیین نامه حق مرغوبیت موضوع ماده 18 قانون نوسازی و عمران شهری مصوب 22/7/1348
حق مرغوبیت : به کلیه اراضی و املاکی که بر اثر اجرای طرح های نوسازی و احداث و اصلاح و توسعه معابر دربرگذر احداثی یا اصلاحی واقع می شوند به نسبت بر تا 25 متر عمق از برگذر حق مرغوبیت تعلق می گیرد
ماده 8 قانون اصلاح قانون توسعه معابر مصوب 1/4/1320
هر گاه بر اثر عملیات شهرداری ملکی مشرف به خیابان و گذر شود و یا ملکی که مشرف به خیابان و گذر بوده بر اثر توسعه مرغوب گردد و در نتیجه این مرغوبیت بیش از صدی ده افزایش بها پیدا کند این افزایش به وسیله کارشناس ارزیابی خواهد شد و مالک نامبرده مکلف است یک سوم افزایش حاصله را به شهرداری نقدا یا به ترتیب اقساط بپردازد و در صورت اخیر موعد پرداخت تمام اقساط از تاریخ قطعیت تا یک سال نباید تجاوز نماید .
رای دیوان عدالت اداری در این رابطه
وجوهی که از مالکین متقاضی تفکیک وافراز اراضی بعنوان حق مرغوبیت اخذ و مطالبه میشود،برخلاف موازین شرع میباشد
حق مشرفیت
به کلیه اراضی و املاکی که از تاریخ 3/11/1370 به بعد ، بر اثر اجرای طرح های احداثی تعریض ، توسعه و اصلاح معابر و میادین در بر گذر احداثی ، اصلاحی ، تعریض و یا توسعه ای واقع شده عوارض حق مشرفیت برای یکبارتعلق می گیرد . عوارض حق مشرفیت هر قطعه زمین که در معرض اجرای طرح با ارزش بعد از اجرای طرح های مذکور به قیمت منطقه ای روز یعنی آخرین ارزش معاملاتی زمین که ملاک عمل وزارت امور اقتصادی و دارایی می باشد .
تبصره : عوارض حق مشرفیت به کلیه اراضی و ساختمانهایی که بر اثر طرحهای اصلاحی تعریض توسعه ای و احداثی در بر گذر اصلاحی یا تعریضی و یا احداثی قبل از مورخ 3/11/70 واقع شده اند تعلق نمی گیرد .
ماده واحده : به منظور مرتفع نمودن برخی از مشکلات و معضلات مربوط به ضوابط و مقررات حق مشرفیت ، شهرداری ها موظف اند مقررات موجود (دریافت عوارض حق مشرفیت بر ابنیه) را با عنایت به موارد ذیل اجرا نماید.
الف ) کلیه اراضی و املاکی که در اثر طرح تعریض عرض گذر با اصلاحی برخورد دارند د رصورت واگذاری رایگان جزء گذر و استفاده از تراکم آن ، به نسبت زمین واگذاری به کل مساحت زمین از شمول عوارض حق مشرفیت خارج می شوند.
ب ) کلیه املاکی که با اصلاحی برخورد دارند و حق و حقوق مقدار اصلاحی را با قیمت کارشناسی از شهرداری اخذ می کنند کماکان مشمول عوارض حق مشرفیت می شوند.
تبصره : شهرداری ها مکلف اند موارد دقیق شقوق و شمول حق مشرفیت (ارزش افزوده و ارزش کاهنده) املاک شهری در اثر اجرای طرح های عمرانی را ظرف مدت یکسال بررسی و بازنگری نموده و نتایج را با اصلاحات لازم جهت بررسی و تصویب به شورای اسلامی شهر ارائه نماید.
عوارض حق مشرفیت
در این لایحه به کلیه اراضی و املاکی که بر اثر طرحهای اصلاحی، تعریضی، توسعه ای و احداثی در برگذر اصلاحی و یا تعریضی و توسعه ای واقع باشند عوارض حق مشرفیت برای یک بار تعلق می گیرد که هنگام فروش ( نسبت به سهم رفته) از صاحبان این قبیل املاک توسط شهرداری وصول می شود.
بر اساس این مصوبه کلیه اراضی و املاک در معرض طرح و املاکی که بر اساس اجرای طرحهای تعریضی و … بر گذر واقع شوند بایستی عدد 7 را در قیمت منطقه بندی P) ضرب و میزان حاصله را به عنوان عوارض حق مشرفیت (مرغوبیت) پرداخت نمایند.
همچنین کلیه ساختمانهای تجاری به عمق 100 متر از اجرای طرح صرفاً به پلاک های خیابان مجاور که در بر گذر آنها بوستان و … احداث شود که موجب ارزش افزوده گردد، شامل این عوارض شده و بایستی عدد 7 را در قیمت منطقه بندی پرداخت نمایند.
محاسبه عوارض برای واحد مسکونی ، تجاری و اداری مشمول حق مشرفیت
1- به کلیه اراضی و املاکی که در اثر احداث خیابانهای مندرج در طرحهای تفصیلی مصوب تا عمق 25 متری بر خیابانها واقع میشوند عوارض حق مشرفیت تعلق میگیرد و عمق 25 متری اشاره شده تا حداکثر سه پلاک را شامل خواهد شد و به مازاد پلاکهای مذکور، این عوارض تعلق نمیگیرد.
تبصره یک: در صورتیکه ملک در پلاکهای دوم یا سوم از بر خیابان احداثی قرار گیرد ولی هیچگونه معبر ورودی به محل احداث خیابان نداشته باشد عوارض حق مشرفیت نخواهد داشت.
تبصره دو : عوارض حق مشرفیت صرفاً در تسری خیابانهای احداثی است و به توسعه و تعریض خیابانهای موجود تعلق نمیگیرد.
2- میزان عوارض حق مشرفیت معادل ضریبی از مابهالتفاوت قیمت منطقهبندی ملک (موضوع ماده 64 قانون مالیاتهای مستقیم) واقع شده تا عمق 25 متری از بر خیابان احداثی « M2 » با قیمت منطقهبندی ملک مشابه در معابر کوچـــههای مجاور که همعرض محل ملک قبل از اجرای طرح بوده است «M1 » و هر دو رقم « M1 و M2 » به قیمتهـــای منطقهبندی در زمان محاسبه و وصول عوارض حق مشرفیت از دفترچه مربوطه استخراج میگردند.
1-2- عـــوارض حق مشرفیت در مورد املاک مسکونی واقع در بلوک اول (بر جبهه) معادل (M1 – M2)15 محـــاسبه میگردد.
2-2- عوارض حق مشرفیت در مورد املاک مسکونی واقع در پلاک دوم معادل (M1 – M2)10 محاسبه میگردد.
3-2- عوارض حق مشرفیت در مورد املاک مسکونی واقع در پلاک سوم معادل (M1 – M2)5 محاسبه میگردد.
تبصره یک: عوارض حق مشرفیت در مورد املاک تجاری معادل عوارض املاک مسکونی و با اعمال ضریب 2 و در مورد املاک اداری و دفتر کار با اعمال ضریب 5/1 محاسبه میگردد.
3- عوارض حق مشرفیت صرفاً به عرصه (همکف) تعلق میگیرد.
4- شهرداری مکلف است پس از احداث طرح، عوارض متعلقه را محاسبه و به اطلاع مالک یا نماینده قانونی وی برساند و در صورت استنکاف مالک از پرداخت آن، در زمان نقل و انتقال یا صدور پروانه احداث بنا و یا صدور گواهی پایان کار عوارض مذکور را مجدداً محاسبه و وصول نماید.