نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: مطالعات اجتماعی هفتم
فصل 3: مقابله با حوادث
درس 6: بیمه و مقابله با حوادث
مقدمه
عنوان فصل3 کتاب مطالعات اجتماعی پایه هفتم مقابله با حوادث بوده و شامل دو درس (همدلی و همیاری در حوادث و بیمه و مقابله با حوادث) می باشد. برای تدریس درس "بیمه و مقابله با حوادث" بهتر است یک هفته قبل از آموزش این درس، از دانش آموزان بخواهید درباره انواع بیمه هایی که اعضای خانواده از آنها استفاده می کنند، مانند دفترچه بیمه خدمات درمانی، بیمه اتومبیل، بیمه آتش سوزی منازل و… پرس وجو کنند و سپس با کمک خانواده، از کارت یا اسناد آن بیمه کپی بگیرند و با خود به کلاس بیاورند.
در ادامه نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس برای تدریس درس بیمه و مقابله با حوادث آورده شده است.
اهداف و انتظارات
انتظار می رود دانش آموزان بتوانند…
* علل به وجود آمدن و کارکرد بیمه را بیان کنند.
* درباره ویژگی ها وکارکرد بیمه دانش آموزی و سایر بیمه های اعضای خانواده پرس وجو و تحقیق کنند.
* انواع بیمه را نام ببرند و برخی از آنها را توضیح دهند.
* به استفاده از بیمه و فرهنگ بیمه ترغیب شوند.
پیشنهاداتی برای تدریس و پیشبرد درس
* آماده کنید
* یک هفته قبل از آموزش این درس، از دانش آموزان بخواهید درباره انواع بیمه هایی که اعضای خانواده از آنها استفاده می کنند، مانند دفترچه بیمه خدمات درمانی، بیمه اتومبیل، بیمه آتش سوزی منازل و… پرس وجو کنند و سپس با کمک خانواده، از کارت یا اسناد آن بیمه کپی بگیرند و با خود به کلاس بیاورند.
* همچنین از آنها بخواهید درباره بیمه دانش آموزی و مبلغی که در ابتدای سال برای بیمه پرداخت کرده اند، و کارکرد این نوع بیمه از مسئولان مدرسه پرس وجو کنند. در صورتی که برای بیمه دانش آموزی کارتی صادر شده است، کارت را نیز به کلاس بیاورند.
* آموزش دهید
* با انجام دو فعالیت تحقیقی فوق، دانش آموزان خود به خود درباره بیمه اطلاعاتی کسب می کنند.
* از آنها بخواهید گزارش خود را درباره بیمه دانش آموزی (فعالیت1) بیان کنند. در خلال گزارش به موضوع بیمه شونده، بیمه گر، حق بیمه و میزان تعهداتی که برای بیمه شونده وجود دارد، اشاره کنید.
* اکنون از دانش آموزان بخواهید تصویر یا کپی کارت ها و اسناد بیمه را که درباره آنها پرس وجو کرده اند روی میز بگذارند و در آنها بیمه گر و بیمه شونده و در صورت امکان تعهد بیمه گر (مثلاً مبلغی که به عنوان جبران خسارت روی کارت بیمه شخص ثالث اتومبیل نوشته می شود) را معین کنند.
* از نزدیک به گروه ها سرکشی کنید و دانش آموزان را راهنمایی و موارد را به آنها نشان دهید. بپرسید:
دفترچه بیمه بهداشتی چه فایده ای دارد؟ تاکنون چه استفاده ای از آن کرده اند؟
بیمه شخص ثالث اتومبیل چه کارکردی دارد؟
چرا کارفرمایان باید کارگران را بیمه کنند؟
* با روش پرسش و پاسخ ضرورت ها و اهمیت ها و فواید انواع بیمه را برای آنها توضیح دهید. در صورتی که می توانید در قالب داستان یا بیان خاطره، ارزش و فایده بیمه ها را بیان کنید. سپس بگویید که بیمه انواع مختلف دارد. انواع بیمه را روی تابلو بنویسید و آنها را برحسب اجباری بودن و اختیاری بودن نیز دسته بندی کنید.
* از دانش آموزان بخواهید فعالیت شماره 2 را انجام دهند و پاسخ را بگویند. این روایت که برگرفته از کتاب استاد شهید مطهری است، در واقع تکلیف جامعه و توجه به روزهای سختی و ناتوانی افراد را در آموزه های دینی مان نشان می دهد. در واقع امام علی (ع) در قبال از کارافتادگان و بازنشستگان معتقد بودند، حکومت در برابر آنها موظف است.
* به پایان ببرید
* مفهوم، اهمیت و ضرورت بیمه و انواع آن را خلاصه و مرور کنید. به عنوان تکلیف پایانی از دانش آموزان بخواهید فعالیت 3 و 4 و همچنین فعالیت 2 به کار ببندیم را انجام دهند.
* این فعالیت ها در واقع جنبه تکمیلی همان فعالیت پرس وجو در بخش اول این درس می باشد. در اینجا دانش آموزان باید از اعضای خانواده سوال کنند تحت پوشش چه بیمه هایی نیستند؟ چرا؟ آنها باید تحقیق کنند بیمه منازل مسکونی چیست و چه فایده ای دارد؟
* توجه کنید که در این فعالیت ها بیشتر فرایند کار، اهمیت دارد و نه پاسخ دقیق و روشن و قطعی دانش آموزان، چه بسا دانش آموزی بعد از پرس وجو به این نتیجه برسد که اعضای خانواده از انواع بیمه ها اطلاعی ندارند یا استفاده نمی کنند یا حتی نمی دانند بیمه منازل مسکونی چیست.
* پس از اینکه به دانش آموزان فرصتی برای بیان نتایج پرس وجو دادید، خودتان انواع بیمه ها و ضرورت و اهمیت آنها را مجدداً گوشزد کنید و سعی کنید آنها را به استفاده از بیمه حساس کنید.
* محورهای عمده ارزشیابی
* محورهای عمده ارزشیابی منطبق با انتظارات یادگیری است. دانش آموزان باید فعالیت های کلاسی پیش بینی شده را انجام دهند و علاوه بر پرس وجو بتوانند علل و کارکرد بیمه و انواع بیمه را توضیح دهند. آزمون کتبی و شفاهی و چک لیست های بررسی فعالیت ها و برگه های خودارزیابی می توانند از ابزارهای ارزشیابی این درس باشند.
* مواد و وسایل مورد نیاز
در صورت امکان کارت و سند انواع بیمه (مثل کارت بیمه دانش آموزی، کارت بیمه شخص ثالث یا بیمه بدنه اتومبیل، دفترچه بیمه خدمات درمانی و… )، کتاب درسی
* ملاحظات تدرس و دانستنی های معلم
* یکی از اهداف مهم این درس ترویج فرهنگ بیمه است. متاسفانه بسیاری از ما پس از وقوع حوادث تلخ افسوس می خوریم که ای کاش از بیمه استفاده می کردیم. گاه با وقوع سیل، زلزله یا آتش سوزی، امکان احیا و بازسازی مجدد خانه و کاشانه به صفر می رسد و عواقب تلخی برای آسیب دیدگان پدید می آید. لذا سعی کنید در این درس اطلاعات بیشتری از بیمه در اختیار دانش آموزان قراردهید و در استفاده از بیمه تاکید داشته باشید.
* در این درس نیز نیاز زیادی به همکاری و همراهی خانواده ها وجود دارد. بهتر است در جلسه توجیهی، استفاده از بیمه را به خانواده ها نیز آموزش دهید.
* بیمه جامع منازل و مجتمع های مسکونی انواع مختلفی دارد و اشخاص می توانند با پوشش های مختلف آن را انتخاب و استفاده کنند. در بیمه آتش سوزی مسکونی هرگونه خسارت آتش سوزی، صاعقه و انفجار به ساختمان منزل جبران می شود. بیمه با پوشش خطر زلزله و پوشش اثاثیه نیز از انواع این بیمه است.
پاسخ فعالیت های کتاب
* فعّالیت صفحه 26
١- با راهنمایی معلم از مدیریت مدرسه پرس وجو کنید و به این سوال ها پاسخ دهید:
الف) بیمه دانش آموزی چه فایده هایی دارد؟ تمام دانش آموزان در طول مدت شبانه روز در داخل و خارج از محیط مدرسه تحت پوشش بیمه هستند و اگر دچار هر گونه حادثه ای شدند بیمه، موظف به پرداخت غرامت به آنها و خانواده شان می شود.
* فعّالیت صفحه 29
روایت زیر را که برگرفته از کتاب داستان راستان استاد شهید مرتضی مطهری است در کلاس بخوانید و ارتباط آن را با این درس توضیح دهید. رابطه اش با این درس در این نکته است که در زمان جوانی باید پس اندازی برای دوران پیری داشته باشیم که یکی از این اندوخته ها همان پرداخت بیمه در ایام جوانی و گرفتن مستمری و عواید آن در دوران پیری است.
* فعّالیت صفحه 29
٣- از خانواده بپرسید و نتیجه را بنویسید و به معلم بگویید.
الف) اعضای خانواده شما از کدام بیمه ها استفاده می کنند؟ این بیمه ها چه فوایدی دارند؟ به عهده دانش آموز است و در خانواده ها متفاوت می باشد ولی می تواند شامل موارد ذیل باشد.
بیمه تامین اجتماعی، بیمه شخص ثالث، بیمه نیروهای مسلح، بیمه روستاییان، بیمه سلامت و…
فواید این بیمه ها در موقع بروز مشکلات مالی و جانی بیمه خسارت های لازم را پرداخت می کند.
ب) اعضای خانواده شما تحت پوشش چه نوع بیمه هایی نیستند؟ چرا؟ بیمه سرقت، سفر، منازل، عمر و… چون با این بیمه ها آشنا نیستند.
۴-با توجه به موضوع درس بگویید خانواده ها برای جبران خسارت های ناشی از حوادث احتمالی چون زلزله، سیل و آتش سوزی در محل زندگی خود بهتر است چه اقدامی انجام دهند؟ بهتر است خود، خانواده، منزل و محل کار خود را در مقابل حوادثی نظیر زلزله، سیل، طوفان، آتش سوزی و… بیمه کنند تا در صورت وقوع چنین حوادثی بیمه خسارت های احتمالی را جبران کند.
چگونگی تدریس(طرح درس)
* اهداف کلی
آشنایی با جمعیت هلال احمر و کمک های آنها هنگام وقوع حوادث )دانشی)
تقویت روحیه همدلی و کمک به همنوع (مهارتی)
ایجاد علاقه به کمک به همنوع و بکار گیری آن در زندگی روزمره (نگرشی)
* اهداف جزئی و رفتاری
آنچه را که از درس فرا گرفته در زندگی روزمره بکار ببرد.
تشکیل جمعیت هلال احمر و صلیب سرخ را شرح دهد.
انواع بیمه را با هم مقایسه کند.
نسبت به کار جوانانی که بصورت داوطلب عضو هلال احمر می شوند کنجکاوی نشان دهد.
با میل و رغبت در مورد همدلی و همدردی با دوستانش بحث و گفتگو کند.
با علاقه مندی در گروه بندی که معلم ترتیب داده شرکت می کند.
* وسایل آموزشی
مدرسه تهیه می کند: لپ تاپ، تخته وایت برد، ماژیک، ویدئو پروژکتور
معلم تهیه می کند: طرح درس، کتاب، مداد، دفترچه بیمه، اسلاید
دانش آموز تهیه می کند: کتاب، مداد، داستانی مرتبط با درس به همراه تصاویر
* تعیین روش تدریس
پرسش و پاسخ، بحث گروهی
* امور مقدماتی
خوش و بش، حضور و غیاب
توجه به حالات روانی و جسمی دانش آموزان
توجه به مناسبت روز و نوشتن یک جمله مرتبط با آن
درخواست تکالیف و تحقیق ها
* ارزشیابی تشخیصی
بیمه چیست؟
بیمه به چه دردی می خورد؟
اگر بیمه نباشد چه می شود؟
* ایجاد انگیزه
آوردن دفترچه های درمانی و کارت بیمه دانش آموزی به کلاس
طرح پرسش هایی مرتبط با موضوع درس از سوی معلم
* گروه بندی
دانش آموزان به دو گروه، تحت عنوان (حادثه دیده و امداد گر) تقسیم می شوند.
* اجرای تدریس
معلم پس از نوشتن جمله ای از امام علی (ع) درس را آغاز می کند. از دانش آموزان می خواهد که دفترچه های درمانی یا کارت دانش آموزی را که از جلسه قبل به آنها گفته بود را روی میزهایشان بگذارند.
سپس معلم با مطرح کردن پرسش هایی در خصوص بیمه دفترچه بیمه و خدمات آن از سطح اطلاعات دانش آموزان با خبر می شود.
معلم ازدانش آموزان می خواهد کتاب خود را باز کنند و درس بیمه و مقابله با حوادث را بیاورند و از یکی از آنها می خواهد که درس را با صدای بلند روخوانی کند.
در ادامه معلم همزمان با روخوانی پیرامون موضوع درس توضیحاتی را به دانش آموزان می دهد.
معلم دانش آموزان را به دوگروه با نام های (حادثه دیده و امداد گر) تقسیم می کند و از هر گروه می خواهد که پس از چند دقیقه مشورت، اعضای گروه با هم هرکدام بطور جداگانه هرچه راجع به وظایف و مسئولیت هاشان می دانند در غالب یک داستان تعریف کنند.
سپس معلم از هر گروه می خواهد که از داستان گروه مقابل نتیجه گیری کنند.
در پایان معلم یک نتیجه گیری کلی از بحث های مطرح شده انجام می دهد و با طرح چند سوال از درک دانش آموزان نسبت به تدریسش اطمینان حاصل می کند.
* جمع بندی
معلم با تعریف یک داستان مطلب را جمع بندی و نتیجه گیری می کند.
* ارزشیابی پایانی
همدلی و همدردی را تعریف کنید.
در هنگام وقوع حوادث چه سازمان هایی به کمک حادثه دیدگان می آیند؟
بیمه چرا بوجود آمد؟
انواع بیمه را نام ببرید؟
* تعیین تکلیف
به دلخواه در مورد یکی از انواع بیمه تحقیق کنید، در دو صفحه بنویسید و برایم بیاورید.
یک داستان با توجه به موضوع درس بنویسید و نتیجه گیری کنید. (به صورت گروهی)
سوالات درس به همراه پاسخ
1- به چه کسی بیمه شونده و به چه کسی بیمه گر می گویند؟
پاسخ: شما بیمه شونده هستید و موسس های که شما را بیمه کرده است، بیمه گر نامیده می شود.
2- چرا افراد جان یا مال خود را بیمه می کنند؟
پاسخ: برای هر فرد ممکن است روزهایی پیش بیاید که بیمار، از کار افتاده، بیکار یا باز نشسته شود. همچنین ممکن است در اثر حوادثی چون تصادف، آتش سوزی و…جان و مال افراد به خطر بیفتد.
3- اگر کسی جان یا مال خود را بیمه نکرده باشد با چه مشکلی ممکن است روبرو شود؟
پاسخ: زیرا ممکن است یک فرد بتواند خسارت های کوچک را جبران کند؛ اما آیا در مورد خسارت های بزرگ، چنین امکانی برای همه وجود دارد؟
4- چرا موسسه بیمه بوجود آمده است؟
پاسخ: موسسه بیمه، برای جبران زیان های مالی و جانی به وجود آمده است
5- بیمه چیست؟
پاسخ: بیمه یک قرارداد بین بیمه گر و بیمه شونده (بیمه گذار) است.
6- موسسه بیمه گر چه تعهدی به بیمه شونده می دهد؟
پاسخ: موسسه بیمه گر، تعهد می کند در قبال دریافت حقّ بیمه از بیمه شونده، خسارت های ناشی از حوادث معینی را جبران کند.
7- در کشور ما موسسات مختلف بیمه زیر نظر کدام نهاد فعالیت می کنند؟
پاسخ: در کشور ما، موسسات مختلفی برای بیمه به وجود آمده است که همه آنها زیر نظر بیمه مرکزی فعّالیّت می کنند.
8- انواع بیمه طبق قانون چند نوع است؟
پاسخ: بعضی از بیمه ها اجباری هستند؛ یعنی طبق قانون افراد باید این بیمه ها را انجام دهند. بعضی دیگر از بیمه ها اختیاری هستند و افراد، داوطلب می شوند که برای حوادث احتمالی از بیمه استفاده کنند.
9- بیمه از نظر خدماتی که بیمه شدگان ارائه می کند چند نوع است؟
پاسخ: بیمه بهداشت و درمان، بیمه بیکاری، بیمه عمر، بیمه از کارافتادگی، بیمه روستاییان، بیمه بدنه اتومبیل، بیمه سرنشین خودرو، بیمه آتش سوزی، بیمه منازل مسکونی و…
10- نظر قانون درباره بیمه وسایل نقلیه موتوری چیست؟
پاسخ: طبق قانون، همه دارندگان وسایل نقلیه موتوری، باید سالیانه خودروی خود را برای حوادث جانی و مالی ناشی از تصادف بیمه کنند تا در هنگام وقوع حوادث، بتوانند برای هزینه های درمانی یا خسارت به اتومبیل، از کمک های بیمه استفاده کنند.
11- نظر قانون درباره بیمه کارگران و کارمندان چیست؟
پاسخ: بر طبق قانون، کلیه سازمان ها، صاحبان بنگاه ها، شرکت ها و کارفرمایان، وظیفه دارند همه کارمندان و کارگران خود را در مقابل حوادث ناشی از کار، بیمه کنند.
12- امام علی(ع) پس از اطلاع از وضعیت پیرمرد مسیحی که توانایی کار کردن را از دست داده بود چه اقدامی انجام داد؟
پاسخ: ایشان فرمودند: برعهده حکومت و اجتماع است که تا زنده است او را سرپرستی کند و از بیت المال به او مستمری بدهد.