نکات آموزشی ، روش تدریس و طرح درس
کتاب: مطالعات اجتماعی
پایـه : سوم دبستان
فصل2: خانواده
درس 7: از بزرگ ترها قدردانی کنیم
عنوان دروس این فصل: اعضای خانواده ، خانواده ام را دوست دارم ، تغییر در خانواده ، از بزرگترها قدردانی کنیم
مقدمه
در این فصل دانش آموزان درباره مفهوم خانواده و روند تبدیل یک خانواده به چند خانواده می آموزند و ضمن آشنایی با کارکردهای مختلف و تامل در آنها و همچنین شجره نامه و نسبت های خانوادگی، به قدردانی از اعضای خانواده به ویژه پدر و مادر و سالمندان ترغیب می شوند. با توجه به جایگاه و نقش مهم خانواده در اجتماع و در دین اسلام و تاکید برنامه درسی ملی بر آن، ضرورت و اهمیت آموزش این فصل نمایان می شود.
انتظارات یادگیری
انتظار می رود دانش آموزان بتوانند…
* از طریق گفت وگو، ضرورت و علل قدردانی از پدربزرگ ها و مادربزرگ ها و افراد سالمند و احترام به آنها را بیان کنند.
* نسبت به قدردانی و همدلی و کمک به سالمندان خانواده حساس شوند و با کمک پدر و مادر، فعالیتی را برای قدردانی از آنها طراحی کنند و انجام دهند.
پیشنهادهایی برای شروع و پیشبرد درس
* آماده کنید
* برای شروع می توانید از راهکارهای مختلف استفاده کنید:
1. اگر فیلم کوتاه یا بخشی از یک فیلم را که در آن محبّت، همدلی یا قدردانی بچّه ها از یک سالمند خانواده را نشان می دهد در اختیار دارید نمایش دهید.
2. اگر دانش آموزانی را می شناسید که می توانند خوب ایفای نقش کنند، نمایشنامه ای ترتیب دهید، سناریوی کوتاهی بنویسید و بچّه ها را تمرین بدهید تا در نقش یک پدربزرگ یا مادربزرگ و نوه، ایفای نقش کنند.
3. یکی از روش های موثر دیگر این است که ابتدا خودتان با صدای بلند و با به کارگیری لحن و آهنگ مناسب در صدا، داستان هدیه خدا را برای بچّه ها بخوانید. دانش آموزان کتاب را می بندند و گوش می کنند و شما نیز باید به طریقی داستان را بخوانید که آنها بتوانند به خوبی فضای داستان را مجسّم کنند.
* آموزش دهید
* پس از خواندن داستان پرسش های بخش گفت وگو کنید را درباره داستان، مطرح کنید. (منظور مادربزرگ از این که به نوه اش می گفت تو دست منی، تو پای منی … چه بود؟ و …)
* از دانش آموزان بخواهید نظرات پسر و دختر را درباره پدربزرگ و مادربزرگ در صفحه ١٨ بخوانند و خود نیز اظهار کنند.
* از آنها بخواهید درباره پدربزرگ و مادربزرگشان صحبت و یا خاطره ای تعریف کنند.(نکته: توجه کنید که در یک کادر صحبت از مادربزرگی است که خدماتی به فرزند و نوه های خود می کند و در کادر دیگر پدربزرگی که بیمار است و نمی تواند دیگر خدماتی داشته باشد بلکه نیاز به مراقبت نیز دارد. بچّه ها نباید توقع داشته باشند که همواره پدربزرگ و مادربزرگ را به عنوان کسانی که قرار است نیازی از آنها رارفع کنند ببینند.)
* فعالیت شماره ٢ گفت وگو کنید یک موضوع چالش برانگیز است. ممکن است هریک از بچّه ها دلیلی برای بردن یا نبردن مادر بزرگ به سفر بیاورند. اجازه بدهید آنها نظرات خود را بیان کنند و سپس به طور ظریف با استفاده و تکیه بر نظرات دانش آموزانی که معتقدند باید مشکلات مادربزرگ را تحمل کرد و صبور بود، آنها را به این موضوع حساس نمایند که تنها نباید به فکر خود باشند.
* به پایان ببرید
با مرور و جمع بندی مطالب درسی از دانش آموزان بخواهید فعالیت شماره1 به کار ببندیم را انجام دهند. در جلسه ای که با خانواده ها گذاشته اید و یا طی یک یادداشت از والدین بخواهید اجازه بدهند بچّه به ابتکار و سلیقه خود راهی را برای قدردانی از پدربزرگ و مادربزرگ انتخاب کند، (خریدن هدیه، رفتن به دیدن او، تهیه کارت یا نقاشی قدردانی و …) و سپس به او کمک کنند تا این کار را انجام دهد.
* محورهای عمده ارزشیابی
محور عمده بروز حساسیت نسبت به قدردانی و رفتار مناسب با سالمندان خانواده و قدردانی عملی از آنها است. (ارزشیابی مذکور از طریق والدین صورت می گیرد.)
چگونگی تدریس(طرح درس)
* هدف کلی
از دانش آموزان انتظار می رود در پایان درس با اهمیت قدردانی از بزرگترها آشنا شوند.
* اهداف رفتاری
انتظار می رود دانش آموزان بتوانند…
– مصادیقی از روش های قدردانی از بزرگ تر ها را بیان کنند.
– به اهمیت قدر دانی از بزرگترها و سالمندان پی ببرند.
– از طریق گفت و گو ضرورت قدردانی از سالمندان خانواده طراحی و اجرا کنند.
* رفتار ورودی
دانش آموزان با مطالب درس قبل آشنا هستند.
* ارزشیابی تشخیصی
سوالاتی از درس قبل از دانش آموزان می پرسیم.
* رسانه های آموزشی
کتاب درسی ، نمایش کوتاه از قدردانی یا محبت به سالمندان ، تیزرهای تلویزیونی
* روش های یاددهی یادگیری
پرسش و پاسخ ، نمایشی ، توضیحی ، بحث گروهی
* مدل چینش کلاس
به صورت ردیفی و گروهی
* فعالیت های مقدماتی
شاداب و با انرژی وارد کلاس می شویم و با نام و یاد خدا بعد از حضور و غیاب و احوال پرسی با دانش آموزان و بررسی تکالیف و ارزشیابی تشخیص درس را شروع می کنیم.
* ارائه درس
– اگر فیلم کوتاه یا بخشی از یک فیلم را که در آن محبّت، همدلی یا قدردانی بچّه ها از یک سالمند خانواده را نشان می دهد در اختیار دارید نمایش دهید.
– اگر دانش آموزانی را می شناسید که می توانند خوب ایفای نقش کنند، نمایشنامه ای ترتیب دهید، سناریوی کوتاهی بنویسید و بچّه ها را تمرین بدهید تا در نقش یک پدربزرگ یا مادربزرگ و نوه، ایفای نقش کنند.
– یکی از روش های موثر دیگر این است که ابتدا خودتان با صدای بلند و با به کارگیری لحن و آهنگ مناسب در صدا، داستان هدیه خدا را برای بچّه ها بخوانید. دانش آموزان کتاب را می بندند و گوش می کنند و شما نیز باید به طریقی داستان را بخوانید که آنها بتوانند به خوبی فضای داستان را مجسّم کنند.
دانش آموزان با دقت گوش داده و به سوالات پاسخ می دهند.
برای اجرای فعالیت 2 بهتر است آموزگار فضار خوبی برای گفت و گو در کلاس فراهم نماید؛ چرا که این سوال کمی چالش برانگیز است و باید نسبت به این موضوع که نباید همیشه به فکر خودمان باشیم حساس شوند.
آن ها به تصاویر نگاه کرده و نظر خود را بیان می کنند.
معلم یکی از دانش آموزان می خواهد تا از روی درس بخوانند و بقیه گوش دهند و سپس آیه ی قرآن کریم را تلاوت نمود درباره ی مفهوم آن در کلاس بحث می کند.
یکی از دانش آموزان از روی درس می خواند و معلم و دانش آموزان درباره ی مفهوم آیه قرآنی خوانده شده در کلاس با هم صحبت می کنند.
* ارزشیابی پایانی
فعالیت عملی در خصوص قدردانی از بزرگترها با همراهی والدین
انجام فعالیت شماره ی 1 (به کار ببندیم)
پرسش و پاسخ های کلاسی از فعالیت 2
– تعیین تکلیف
نوشتن نامه یا آشنا درست کردن کارت قدردانی با موضع قدردانی از بزرگ تر ها
پاسخ فعالیت های کتاب
* گفت وگو کنید صفحه ۲۱
1- داستان هدیه ی خدا را بخوانید.
– منظور مادربزرگ از این که به نوه اش می گفت: تو دست منی، تو پای منی، تو گوش منی… چه بود؟
این که مادربزرگ کارهایش را به کمک نوه اش انجام می داد.
– مادر بزرگ درباره ی نوه اش چه دعایی کرد؟
دستت درد نکند، الهی خدا دستت را بگیرد عزیزم!
– منظور او از این دعا چه بود؟
خداوند همیشه در همه کارها کمکت کند.
– چرا خداوند به مادربزرگ، نوه ی خوب و مهربانی هدیه داده بود؟
چون زمانی که مادربزرگ، دختری کوچک بود، به مادربزرگش کمک می کرده و او هم، در حقش دعا کرده است.
2- پنج شنبه شب است. فردا حمید و خانواده اش می خواهند به یک جای خوش آب و هوا در اطراف شهر بروند. همه از رفتن به سفر خوشحال هستند. آن ها لباس ها و وسایلشان را در ساک می گذارند. حمید با برادر و خواهرهایش درباره ی دیدنی های بین راه صحبت می کند. مادربزرگ حمید در خانه ی آن ها زندگی می کند. او پاهایش درد می کند. خیلی آهسته راه می رود و به سختی ماشین سوار می شود و از آن پیاده می شود. شب، اعضای خانواده درباره ی اینکه مادربزرگ همراه آن ها به سفر برود یا نه گفت وگو کردند. به نظر شما آن ها در این باره چه تصمیمی بگیرند؟ چرا؟ اگر شما جای حمید بودید، چه می گفتید؟
می گفتم: دوست دارم در سفر کنار مادربزرگ باشم و از تجربیات او استفاده کنم.
3- چرا باید به پدربزرگ ها و مادربزرگ ها و افراد سالمند احترام بگذاریم و از آن ها قدردانی کنیم؟
چون آن ها تمام عمرشان را برای مراقبت و تربیت فرزندانشان صرف کرده اند و برای موفقیت آن ها تلاش کرده اند.
4
5