طرح درس، نکات آموزشی و روش تدریس
کتاب: علوم تجربی
پایـه: هشتم متوسطه
فصل12: سنگ ها
فعالیت های قبل از تدریس
هدف کلی جلسه: دانش آموزان باید مفاهیم سنگ ها را در پایه هشتم به طور کامل فرا بگیرند.
رئوس مطالب
اهداف جزئی
اهداف رفتاری
عرصه ها
آشنایی کامل دانش آموزان با مفهوم درس و ایجاد تفکر و خلاقیت در فرایند یاددهی یادگیری
1. تعداد جلساتی که در هفته به این تدریس کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم اختصاص داده شده است.
2. تعداد دروس کتاب درسی با رعایت پیچیدگی مفاهیم کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم
3. تعداد ماهی که به این درس کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم تخصیص یافته است. بنابراین بعد از در نظر گرفتن مسائل و مواردی که ذکر گردید، زمانبندی کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم را بررسی و تدوین می نماییم.
درحیطه
انتظارات
خدا
خلقت
خود
خلق
تعقل
اندیشیدن در مورد توانایی های دیگران و چگونگی تدریس کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم
*
ایمان
علاقه به استفاده از نتایج تدریس کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم
*
علم
آگاهی و اطلاع از کاربرد این درس در زندگی روزمره
*
عمل
تفکر در مورد دانستنی های تدریس کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم
*
اخلاق
ایمان و باور داشتن به فراگیری تدریس کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم
*
مفاهیم کلیدی
چیدمان کلاس
پیش بینی روش های تدریس
وسایل
فکر کردن در مورد توانایی های دیگران و مفاهیم درس و زندگی چه ارتباطی با هم دارند علاقه به استفاده از عمل کاربرد درس و محاسبه های مربوط به محیط بیرون و طبیعت
درک و آگاهی از اندازه گیری آفریده های خداوند در طبیعت
استفاده از درس در طبیعت
اندیشیدن در مورد اینکه در طبیعت چگونه می توان از این روش استفاده کرد و خدا نیز چگونه به کار برده است.
ایمان داشتن به اینکه می توانم با تدریس کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم بهتر زندگی کنم
درک و آگاهی نسبت به شناخت این درس به عنوان نعمت الهی
معلم کلاس را آماده کرده و به صورت یو شکل در می آورد و دانش آموزان را به چند گروه تقسیم می کند که بهتر بتواند با دانش آموزان ارتباط برقرار کرده و درس را تدریس نماید.
پرسش و پاسخ، گروهی
سی دی های آموزشی، تولید محتوای الکترونیکی، پاورپوینت آموزشی، قلم نوری، برد هوشمند
فعالیت های حین تدریس
فعالیت های یادگیری
فعالیت دبیر
فعالیت دانش آموز
روش تدریس
کاربرد وسایل
زمان
فعالیت های عمومی
( مقدماتی )
با یاد و نام خدا و سلام و احوالپرسی بررسی وضعیت روحی و روانی و حضور و غیاب و پرسش و پاسخ
دانش آموزان مراحل مورد نظر را بر اساس خواسته های معلم انجام می دهند.
پرسش و پاسخ، گروهی
سی دی های آموزشی. تولید محتوای الکترونیکی. پاورپوینت آموزشی. قلم نوری. برد هوشمند
رفتارهای ورودی
و ارزشیابی ورودی
معلم بعد از احوالپرسی نظر دانش آموزان را راجع به کتاب علوم تجربی پایه هشتم و سنگ ها می پرسد و روش های علاقه مند نمودن دانش آموزان به این درس را به کار می گیرد.
دانش آموزان مراحل مورد نظر را بر اساس خواسته های معلم انجام می دهند.
پرسش و پاسخ، گروهی
سی دی های آموزشی. تولید محتوای الکترونیکی. پاورپوینت آموزشی. قلم نوری. برد هوشمند
ارزشیابی تشخیصی
معلم درباره موضوعاتی که در سنگ ها در کتاب علوم تجربی پایه هشتم وجود دارد به دانش آموزان تعدادی برگه که از قبل سوالاتی نوشته شده می دهد تا به سوالات پاسخ دهند و هم گروهی ها آنها را تصحیح کنند.
دانش آموزان مراحل مورد نظر را بر اساس خواسته های معلم انجام می دهند.
پرسش و پاسخ، گروهی
سی دی های آموزشی. تولید محتوای الکترونیکی. پاورپوینت آموزشی. قلم نوری. برد هوشمند
آماده سازی
بالا بردن قدرت استدلال دانش آموزان با استفاده از شیوه ی مناسب- علاقه مند کردن دانش آموزان به تدریس کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم و بیان موارد مختلف و توجه دادن آنها به اهداف درس
دانش آموزان مراحل مورد نظر را بر اساس خواسته های معلم انجام می دهند.
پرسش و پاسخ، گروهی
سی دی های آموزشی. تولید محتوای الکترونیکی. پاورپوینت آموزشی. قلم نوری. برد هوشمند
ارائه درس جدید
معلم تدریس سنگ ها را آغاز می کند
معلم در رابطه با سنگ ها اهداف را بیان می کند.
معلم تدریس سنگ ها را به کمک برد هوشمند و محتوا سازی تکمیل می کند.
معلم در حین تدریس سنگ ها دانش آموزی را پای تابلو می آورد.
معلم یک جمع بندی نهایی را درباره سنگ ها برای دانش آموزان بیان می کند.
دانش آموزان کاملا به درس گوش می دهند.
دانش آموزان با توجه به اهداف بیان شده مثال می زنند.
دانش آموزان با اشتیاق مراحل تدریس را دنبال می کنند.
دانش آموز به دقت هنگام تدریس همکاری می کند.
دانش آموزان از تدریس حاضر راضی و خشنود می شوند و به دقت گوش می دهند.
پرسش و پاسخ، گروهی
سی دی های آموزشی. تولید محتوای الکترونیکی. پاورپوینت آموزشی. قلم نوری. برد هوشمند
ارزشیابی فرایندی
( تکوینی )
پس از نظارت بر کار دانش آموزان از گروه ها خواسته می شود که با مشورت هم گروهی های خود چگونگی انجام سنگ ها، توجه به فعالیت های انجام شده را با راهنمایی سرگروه انجام دهند.
پس از آموزش درس به صورت کلامی، از دانش آموزان خواسته می شود فعالیت ها را به صورت نمایش انجام دهند.
پرسش و پاسخ، گروهی
سی دی های آموزشی. تولید محتوای الکترونیکی. پاورپوینت آموزشی. قلم نوری. برد هوشمند
پیش بینی موارد خاص
موارد جزئی از تدریس مورد نظر بر اساس برنامه درس ملی انجام می شود.
بعد از بررسی فعالیت های انجام شده توسط دانش آموزان از آنها خواسته می شود سوالات کار در کلاس هم به صورت گروهی انجام دهند. و برای آن یک بازی بسازند.
پرسش و پاسخ، گروهی
سی دی های آموزشی. تولید محتوای الکترونیکی. پاورپوینت آموزشی. قلم نوری. برد هوشمند
فعالیت های بعد از تدریس
نوع فعالیت
فعالیت دبیر
فعالیت دانش آموز
زمان
فعالیت تکمیلی
و جمع بندی
با استفاده از کارت های آموزشی از دانش آموزان خواسته می شود که سوالات مربوط به سنگ ها را جواب دهند.
دانش آموزان مراحل مورد نظر را بر اساس خواسته های معلم انجام می دهند.
ارزشیابی پایانی
پس از نظارت بر کار دانش آموزان از گروه ها خواسته می شود که با مشورت هم گروهی های خود چگونگی انجام درس، توجه به فعالیت های انجام شده را با راهنمایی سرگروه انجام دهند.
دانش آموزان مراحل مورد نظر را بر اساس خواسته های معلم انجام می دهند.
تعیین تکلیف و فعالیت های خارج ازکلاس
از دانش آموزان خواسته می شود، تا برای جلسه ی بعد با توجه به تدریس کتاب علوم تجربی سنگ ها پایه هشتم نمونه واقعی در زندگی بیان کنند.
دانش آموزان مراحل مورد نظر را بر اساس خواسته های معلم انجام می دهند.
نکات آموزشی و روش تدریس درس سنگ ها
* فصل در یک نگاه
در این فصل به چگونگی تشکیل سنگ ها، انواع و کاربرد آنها پرداخته شده است. سنگ ها به عنوان یک زمینه آموزشی فراگیر در طبیعت، موضوع مناسبی است که می تواند دانش آموزان را با محیط زندگی خود بیشتر آشنا نماید و شایستگی های مختلف را جهت حفاظت از آن، برای آیندگان ایجاد نماید. سنگ ها از طریق استخراج از معادن و با توجه به ویژگی های آنها، در بخش های مختلف پروژه های عمرانی به کار برده می شوند. سنگ ها به عنوان یک منبع خدادادی با کاربردهای متعدد در زندگی دانش آموزان از طریق توجه به طبیعت و ایجاد نگرش ارزشمند نسبت به منابع طبیعی می توانند به عنوان زمینه آموزشی مناسبی در علوم تجربی مطرح شوند. هدف پیامد محور این است که دانش آموزان با انواع سنگ ها، نحوه تشکیل و کاربرد آنها در زندگی روزمره خود آشنا شوند.
* اهداف فصل
دانش آموزان در پایان این فصل، می توانند:
– چگونگی تشکیل سه گروه اصلی سنگ ها را توضیح دهند.
– ویژگی های سنگ های مختلف را با ذکر مثال بیان کنند.
– سنگ ها را با یکدیگر مقایسه کنند.
– سنگ ها را به عنوان منابع خدادادی بدانند و در حفاظت آنها کوشا باشند.
– با سنگ های مختلف موجود در منطقه خود آشنا شده و کاربرد آنها را بیان کنند.
– فواید استفاده از سنگ ها را در زندگی خود بیان کند.
* سنگ ها، منابع ارزشمند
توصیه می شود تعدادی سنگ از نمونه های آذرین، دگرگونی و رسوبی به کلاس ببرید و از دانش آموزان بخواهید در گروه های خود درباره ویژگی های آنها گفت وگو کنند و نظرات خود را بیان نمایند و با هدایت شما نتیجه گیری کنند و علاوه بر کسب شایستگی علمی و مهارتی با ارائه پیشنهادهایی درباره حفظ منابع طبیعی شایستگی نگرشی و ارزشی را کسب نمایند. سوالات زیر می تواند در کلاس مطرح شود:
– سنگ ها چگونه به وجود می آیند؟
– سنگ ها را از نظر منشا با هم مقایسه کنید.
– سنگ از چه موادی تشکیل شده اند.
– تعدادی از کاربردهای سنگ ها را در زندگی روزمره بیان کنند.
توصیه می شود از دانش آموزان بخواهید که تصویر عنوانی را مشاهده کنند و برداشت خود را از آن بیان کنند. ممکن است دانش آموزان نکاتی را به صورت کلی دریافت کرده باشند و حتی ممکن است بعضی از آنها به محل تصویر (پاسارگاد در استان فارس) مسافرت کرده باشند و مطالبی را در این زمینه بیان کنند که برای کلاس جالب باشد در موارد ضروری دبیر به عنوان راهنما می تواند بحث را هدایت نماید.
سپس دبیر بحث را به سمت اهمیت سنگ ها به عنوان منابع ارزشمند هدایت می کند و از دانش آموزان می خواهد که در گروه های خود در رابطه با کاربرد های سنگ ها با توجه به تصاویر بحث و گفت وگو کرده و تعدادی از کاربردهای سنگ ها را بیان کنند و در صورت نیاز دبیر از آنها بخواهد که به سنگ های منطقه خود و کاربرد آنها اشاره کنند.
در ارتباط با فعالیت خارج از کلاس از دانش آموزان بخواهید فهرستی از انواع سنگ های به کار برده شده در خانه و مدرسه خود را تهیه و درکلاس ارائه نمایند و در تدریس انواع سنگ ها از آن فهرست استفاده شود. در ارتباط با تدریس سنگ های آذرین نمونه های درونی و بیرونی را به سرکلاس برده و از گروه ها بخواهید ویژگی های نمونه های درونی و بیرونی را از نظر اندازه بلورها و ویژگی های ظاهری با هم مقایسه کنند.
* سنگ های آذرین
سنگ های آذرین حاصل انجماد و تبلور مواد مذاب در دمای بالا می باشند. درهنگام تبلور، یون های سازنده کانی ها با نظم و ترتیب معینی پهلوی هم چیده شده اند و حول یک نقطه ثابت ارتعاشات اندکی از خود بروز می دهند. با افزایش دما یون ها دچار ارتعاش بیشتر می شوند و در نتیجه به یکدیگر برخورد می کنند، پس فضای بیشتری نیاز دارند و این باعث انبساط ماده جامد می شود و در نقطه ذوب فاصله یون ها از هم زیادتر شده و شدت ارتعاشات بر نیروی پیوند شیمیایی یونی فائق می آید. بنابراین در هنگام ذوب سنگ ها:
– نظم وترتیب ساختمان بلورین از بین می رود.
– حجم ماده بیشتر می شود.
– چگالی ماده کمتر می شود.
– در هنگام تبلور، عکس موارد فوق اتفاق می افتد.
گرما: با افزایش دما، پیوند های یونی کانی ها سست و از هم جدا می شوند و این باعث ذوب سنگ ها می شود.
فشار: افزایش فشار برخلاف گرما، باعث استحکام پیوندهای شیمیایی شده و درنتیجه مانع ذوب سنگ ها می شود.
سیالات: افزایش مقدار سیالات به ویژه آب مانند گرما، باعث افزایش ذوب سنگ ها می گردد؛ زیرا برخی از آنها به علت ساختمان مولکولی خود باعث شدن پیوند های یونی در کانی ها و در نتیجه ذوب سنگ می گردد.
* انواع بافت آذرین
1- درشت بلور: این نوع بافت در عمق زیاد تشکیل می شود؛ یعنی زمان تبلور آن طولانی و سرعت تبلور کند بوده است؛ مانند سنگ های گرانیت، دیوریت، گابرو و پریدوتیت.
2- ریز بلور: این نوع بافت در نزدیک سطح زمین یا در سطح زمین تشکیل می شود؛ یعنی زمان تبلور نسبتاً کوتاه و سرعت تبلور نسبتاً سریع بوده است و بر خلاف بافت درشت بلور، تعداد مراکز تبلور زیاد است. مانند سنگ های ریولیت و بازالت.
3- شیشه ای: این نوع بافت در سطح زمین و در زمان بسیار کوتاه منجمد شده است. آنقدر سریع تشکیل شده است که کانی های سنگ فرصت تبلور پیدا نکرده است؛ مانند سنگ ابسیدین که فاقد بلور است.
4- پورفیری: این بافت حکایت از آن دارد که سنگ در دو مرحله تشکیل شده است. در مرحله اوّل بلورهای درشت در اعماق و در مرحله دوم بلورهای ریزتر در نزدیک سطح زمین، خمیره سنگ را تشکیل داده اند.
5- حفره دار: این نوع بافت به علت خروج گاز از گدازه در حال انجماد به وجود می آید؛ مانند سنگ پا و پوکه معدنی که جزء سنگ های آتشفشانی هستند.
* کاربرد سنگ های آذرین
سنگ های آذرین به صورت های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند؛ مانند:
– استفاده به عنوان سنگ تزیینی و سنگ نما.
– استفاده در صنایع مانند: شیشه سازی، چینی سازی و….
– استفاده به عنوان عایق در ساختمان ها؛ مانند پرلیت و پوکه معدنی.
– ذخایر فلزی؛ مانند: مس، طلا، جیوه، نقره، سرب و روی و….
– بسیاری از چشمه های آب گرم در مجاورت آتشفشان های جوان قرار دارند؛ مانند: چشمه های آب گرم سرعین اردبیل در نزدیک آتشفشان سبلان، چشمه های آب گرم اطراف آتشفشان دماوند و چشمه های آب گرم بستان آباد آذربایجان شرقی در اطراف آتشفشان سهند
* سنگ های رسوبی
رسوبات پس از جابه جایی و حمل توسط عواملی مانند آب، باد و یخچال به شکل لایه لایه در حوضه های رسوبی ته نشین می شوند و بیشتر آنها سرانجام به سنگ رسوبی تبدیل می شوند. سنگ های رسوبی در سطح زمین فراوان تر از سنگ های دیگر می باشند اما اگر 35 کیلومتر اولیه پوسته قاره ای را در نظر بگیریم، این سنگ ها فقط پنج درصد آن را تشکیل می دهند. مشخصه های ظاهری سنگ های رسوبی، لایه لایه بودن آنهاست.
* اهمیت سنگ های رسوبی
1- سنگ های رسوبی، منابعی چون نفت، زغال سنگ، گاز طبیعی، معادن آهن، آلومینیم، سنگ های ساختمانی دیگر را تشکیل می دهند.
2- سنگ های رسوبی، شواهد مربوط به تاریخچه گذشته زمین را هم دربردارند (فسیل ها و غیره) و نشان می دهند که وضع دریاها و خشکی، رشته کوه ها و غیره در گذشته چگونه بوده است.
* سنگ های دگرگونی
به مجموعه فرایند هایی که تحت شرایط خاص، باعث تغییر ساختمان و ترکیب کانی شناسی سنگ ها شده و یک سنگ را در حالت جامد به سنگ دیگر تبدیل می نمایند، دگرگونی گفته می شود. در سنگ های دگرگونی، گاهی تغییرات اندک است و آثار سنگ اولیه در آن دیده می شود اما در دگرگونی درجات شدید، سطح لایه بندی رسوبات، فسیل ها و حفره های موجود در سنگ مادر به کلی از بین می رود و گاهی کانی های جدید که با شرایط جدید سازگارترند در سنگ به وجود می آید.
سنگ های دگرگون شده معمولاً محکم و بادوام اند؛ زیرا گرما و فشار فضاهای بین دانه های آنها را از میان برده و بر تراکم آنها افزوده شده است.
عوامل دگرگون ساز عبارت اند از:
گرما: افزایش گرما باعث انبساط سنگ و افزایش فاصله اتم های سازنده آن می شود و ممکن است نوع کانی ها را تغییر دهد. اصولاً دگرگونی در درجات شدید بیشتر در نتیجه افزایش دماست تا فشار.
فشار جهت دار: افزایش فشار در یک جهت (فشار جهت دار) موجب تغییر شکل شبکه تبلور و در نتیجه ظهور کانی های مقاوم تر می شود. پیدایش چین خوردگی، شکستگی و منظره لایه لایه در سنگ ها، حاصل فشار جهت دار است. اصولاً چین خوردگی در اعماق زیادتر و شکستگی در اعماق کمتر و نزدیک سطح زمین اتفاق می افتد.
فشار همه جانبه: نیرو از تمام جهات به سنگ یکسان وارد می شود، در نتیجه سنگ متراکم شده و کانی هایی با وزن حجمی زیادتر در آن به وجود می آیند.
سیالات: سیالات با جداکردن بعضی از یون های فلزی از ساختمان کانی و بر جای گذاشتن آنها باعث تغییر ترکیب کانی می گردند به عبارت دیگر سیالات با نقش کاتالیزوری خود بدون آنکه حالت جامد سنگ دستخوش تغییر شود، ترکیب کانی ها را عوض می کنند. آب یکی از سیالاتی است که در دگرگونی نقش مهمی دارد. علاوه بر آب، دی اکسید کربن، اکسیژن، گوگرد و اسیدها هم در دگرگون کردن سنگ ها نقش دارند.
* کاربرد سنگ های دگرگونی
در اثر فرایند دگرگونی منابع طبیعی ارزشمندی در سنگ ها ایجاد می شود که به طور کلی می توان آنها را به سه گروه زیر تقسیم بندی کرد:
الف) کانی های ارزشمند:
* گرافیت: کاربرد آن در نوک مداد، پیل های الکتریکی، رآکتورهای اتمی و ماشین های سنگین است.
* آزبست: کاربرد آن در لنت ترمز، لباس های ضدحریق و سقف کاذب است.
* گارنت: کاربرد آن در جواهرسازی و صنعت ساینده ها (کاغذ سمباده و… ) است.
* تالک: کاربرد آن در داروسازی و تهیه پودر بچه است.
ب) سنگ های ارزشمند
* سرپانتینیت: به علت زیبایی، در سنگ نمای ساختمان استفاده می شود.
* مرمر: در مجسمه سازی و سنگ تزیینی استفاده می شود.
* هورنفلس: در سنگ نمای ساختمان ها استفاده می شود.
* ارزشیابی این درس
ارزشیابی این درس به صورت مستمر و پایانی انجام می شود که ارزشیابی مستمر، شامل تهیه چک لیست و ارزشیابی عملکردی دانش آموزان در ضمن انجام آزمایش، گفت وگو و فکر کردن و… است و ارزشیابی پایانی از طریق پرسش های کتبی و شفاهی انجام می شود.
سوالات درس سنگ ها با جواب
1- سنگ ها از چه نظر با هم تفاوت دارند؟
جواب: از نظر مقاومت، رنگ، چگالی و ترکیب مواد تشکیل دهنده با هم فرق دارند.
2- به طور کلی سنگ ها و کانی ها به چه منظور استخراج می شوند؟
جواب: تامین انرژی (مانند نفت، گاز)، تامین مواد اولیه جواهرسازی مثل فیروزه، الماس، یاقوت و زمرد
3- سنگ ها را تعریف کنید؟
جواب: سنگ ها، اجسام طبیعی و غیر زنده و جامدی هستند که از یک یا چند نوع کانی تشکیل شده اند.
4- به طور سنگ ها به چند گروه اصلی تقسیم می شوند؟
جواب: سه گروه: سنگ های آذرین (این سنگ از سرد شدن مواد مذاب درون زمین به وجود می آیند. ) – سنگ های رسوبی (رسوبات سست و ناپیوسته وقتی به هم فشرده می شوند به سنگ رسوبی سخت تبدیل می شوند. ) – سنگ های دگرگونی (وقتی سنگ های رسوبی و آذرین در داخل زمین تحت فشار و گرمای زیادی قرار می گیرند به سنگ های دگرگونی تبدیل می شوند. )
5- نحوه تشکیل سنگ آذرین را بنویسید؟
جواب: این سنگ از سرد شدن مواد مذاب درون زمین به وجود می آیند.
6- علت گرمای درون زمین چیست؟
جواب: علت گرمای درون زمین فعالیت مواد رادیو اکتیو است.
7- اگر سه کیلومتر به عمق زمین برویم، دما چند درجه افزایش می یابد؟
جواب: 90 درجه
8- گرمای داخل زمین باعث چه تغییری در سنگ ها می شود؟
جواب: این گرما باعث می شود که سنگ ها به ماگما (مواد مذاب) تبدیل شوند.
9- ماگما چیست؟
جواب: به مواد مذاب و داغی که دارای حرکت هستند و سرشار از گاز می باشند ماگما گفته می شود.
10- ماگما چگونه به وجود می آید؟
جواب: از ذوب شدن سنگ ها در اعماق زمین مواد مذاب به نام ماگما ایجاد می شود.
11- دلیل حرکت ماگما به سمت بالا چیست؟
جواب: ماگما به دلیل داشتن گاز فراوان و حرکت زیاد نسبت به سنگ های اطراف سبک بوده و به سمت بالا حرکت می کند.
12- سنگ های آذرین درونی را تعریف کنید و ویژگی های آن ها را بنویسید؟
جواب: به سنگ هایی که از سرد شدن مواد مذاب (ماگما) در درون زمین ایجاد می شوند، سنگ های آذرین درونی گفته می شود که نسبتا درشت بلورند.
13- سنگ های آذرین بیرونی را تعریف کنید و ویژگی های آن ها را بنویسید.
جواب: به سنگ هایی که از سرد شدن مواد مذاب (ماگما) راه یافته به سطح زمین (از طریق شکستگی ها و شکاف های موجود در سنگ ها) ایجاد می شوند. سنگ های آذرین بیرونی گفته می شود که ریز بلورند.
14- مهمترین تفاوت سنگ آذرین بیرونی و درونی چیست؟
جواب: سنگ های آذرین درونی نسبتا درشت بلورند در حالی که سنگ های آذرین بیرونی ریز بلورند.
15- چرا در سنگ های آذرین فسیل وجود ندارد؟
جواب: سنگ های آذرین به علت وجود فشار و گرما آثار حیاتی را می سوزانند.
16- چرا سنگ های آذرین بیرونی تیره و سنگ های آذرین بیرونی دارای رنگ روشن هستند؟
جواب: تیره روشن بودن سنگ بستگی به عناصر موجود در آن دارد. مثلا سنگ های تیره دارای آهن – منیزیم و کلسیم هستند (مثال: تیره رنگ – ریولیت روشن) و سنگ های روشن آلومینیوم – سدیم و پتاسیم دارند (مثال: سنگ گرانیت روشن – گابرو تیره رنگ)
17- شباهت ها و تفاوت های سنگ گرانیت و ریولیت را بنویسید؟
جواب: شباهت ها: هر دو از گروه سنگ های آذرین روشن هستند و عناصر سازنده هر دو تقریبا یکسان است.
تفاوت ها: گرانیت آذرین درونی و ریولیت آذرین بیرونی است. کانی های گرانیت درشت و ریولیت کانی های ریزتری دارد.
18- گرانیت و گابرو از چه نظر با هم مشابه هستند؟
جواب: الف) رنگ ب) اندازه بلور ج) محل تشکیل د) نوع سنگ
19- کاربردهای سنگ های آذرین را بیان کنید؟
جواب: برخی از آن ها مانند گرانیت و گابرو به عنوان سنگ تزئینی در نمای ساختمان پله و کف ساختمان و مجسمه های یادبود استفاده می شود. از خرده سنگ های آذرین در تهیه بتون، جاده سازی، زیرسازی راه آهن و … استفاده می شود.
20- از خرده سنگ های آذرین برای چه کاری استفاده می شود؟
جواب: برای تهیه بتون، جاده سازی، زیر سازی راه آهن و… استفاده می شود.
21- چرا از گرانیت در نمای داخلی ساختمان استفاده نمی شود؟
جواب: چون برخی از گرانیت ها حاوی اورانیوم اند.
22- در کدام یک از سنگ های زیر اورانیوم وجود دارد؟
جواب: الف) بازالت ب) گرانیت ج) ریولیت د) گابرو ب) گرانیت
23- به چه دلایلی از گرانیت و گابرو در نمای ساختمان ها استفاده می شود؟
جواب: زیبایی و استحکام زیاد
24- مراحل تشکیل سنگ رسوبی را بنویسید.
جواب: ابتدا سنگ ها در اثر عوامل فرسایش دهنده (مانند: آب و باد و یخچال) خرد می شوند و مواد حاصل توسط رود به دریا منتقل می شود و به صورت لایه لایه روی هم ته نشین می شوند و رسوبات را تشکیل می دهند. لایه های رسوبی با گذشت زمان و در اثر فشار ناشی از وزن لایه های بالایی سخت شده و سنگ های رسوبی را به وجود می آورند.
25- لایه های رسوبی چگونه به سنگ رسوبی تبدیل می شود؟
جواب: در اثر فشار ناشی از وزن لایه های بالایی
26- انواع سنگ های رسوبی را نام ببرید؟
جواب: رسوبی آواری – رسوبی تبخیری – رسوبی شیمیایی
27- سنگ آهک جزء کدام نوع از سنگ های زیر می باشد؟
جواب: الف) دگرگونی ب) رسوبی آواری ج) رسوبی تبخیری د) رسوبی شیمیایی ه) رسوبی شیمیایی
28- هالیت جزء کدام یک از سنگ های زیر است؟
جواب: الف) دگرگونی ب) رسوبی آواری ج) رسوبی تبخیری د) رسوبی شیمیایی ه) رسوبی تبخیری
29- تفاوت و شباهت دو سنگ کنگلومرا و ماسه سنگ را بنویسید.
جواب: هر دو از نوع رسوبی و با قرار گرفتن مواد سیمانی بین ذرات درست شده اند. در کنگلومرا اندازه ی ذرات بزرگ تر است.
30- چهار ویژگی سنگ های رسوبی را بنویسید.
جواب: لایه لایه هستند، ضخامت کمی دارند، وسعت زیادی از زمین را پوشانده اند و دارای فسیل هستند.
31- رضا برای گردش به کوه رفته بود، سنگی پیدا کرد که در آن فسیل یک ماهی بود. این سنگ از چه نوعی است؟ چرا؟
جواب: رسوبی، چون داشتن فسیل از خصوصیات سنگ های رسوبی است.
32- مراحل ساخت آجر را بنویسید.
جواب: ابتدا خاک رس را با آب مخلوط می کنند و گل رس می سازند. گل رس را در قالب های مخصوص آجر می ریزند و می گذارند تا خشک شود تا به خشتِ خام تبدیل گردد. خشت خام را در کوره قرار می دهند و حدود ده روز حرارت می دهند تا به آجر تبدیل شود.
33- اگر خشت خام و آجر را در آب بیندازیم چه تغییری در آن ها ایجاد می شود آن ها را با هم مقایسه کنید.
جواب: آب در خشت خام نفوذ می کند و آن را تبدیل به گل می کند. ولی تغییر قابل توجهی در آجر ایجاد نمی کند.
34- چه عاملی باعث تغییر خشت خام به آجر شده است؟
جواب: گرما
35- این تغییر را با دگرگونی سنگ ها مقایسه کنید و نتیجه را برای هم کلاسان خود بگویید.
جواب: فرایند دگرگونی سنگ ها، شبیه فرایند تهیه آجر است، با این تفاوت که علاوه بر حرارت ممکن است عامل فشار نیز در دگرگونی سنگ ها نقش دارد.
36- سنگ های دگرگونی چگونه تشکیل شده اند؟
جواب: اگر سنگ های آذرین، رسوبی و یا حتی دگرگونی مدت زمان زمان زیادی در اعماق زمین بمانند. بدوم آنکه ذوب شده یا خرد شوند. در اثر فشار و گرمای زیادی که بر آن ها وارد می شود تغییر پیدا می کنند. سنگ هایی که بدین گونه تشکیل می شوند به سنگ های دگرگونی یا دگرگون شده موسوم اند. مانند: سنگ مرمر و گرافیت (نوک مداد(
37- سه عامل برای ساخت سنگ های دگرگونی را نام ببرید.
جواب: گرما و فشار و محلول های داغ درون زمین
38- دو سنگ دگرگونی مثال بزنید و از دگرگونی چه نوع سنگی ایجاد شده است؟
جواب: کانی گرافیت است که از دگرگونی نوعی زغال سنگ تشکیل شده است. مرمر از دگرگونی سنگ آهک ایجاد شده است.