ضوابط طراحی استخرها
. استخر به مجموعه ای از ابنیه، لوازم، تجهیزات و امکانات اطلاق می شود که با هدف : آبتنی کردن، شنا کردن،شیرجه زدن، آموزش شنا و دیگر مقاصد تفریحی ایجاد شده است . ابنیه این مجموعه ، از وسایل و مواد معمول بنایی نظیر : سیمان، آجر، فلز و سایر مواد غیر قابل نفوذ و مقاوم ساخته شده است که می توان آن را به صورت خصوصی مسکونی و یا عمومی طراحی و اجرا نمود استخرهای شنا برحسب نوع فعالیت آموزشی، تمرینی، مسابقه ای، تفریحی و یا درمانی) تقسیم بندی شده و بر همین اساس دارای ویژگی هایی خواهند بود که باید از ابتدای برنامه ریزی و طراحی مدنظر قرار گیرد.
استخرها ممکن است یک منظوره ویژه یک نوع فعالیت ویا چند منظوره که امکان فعالیتهای مختلف را فراهم می کند، در نظر گرفته شود. استخرها همچنین ممکن است به صورت مجموعه پیوسته وناپیوسته طراحی شود به گونه ای که استخرهای پیوسته در شکل هایی مانند T و z و L و یا مشابه و استخرهای ناپیوسته به صورت مجموعه ای از چند استخر یک منظوره در جوارهم در نظر گرفته می شود.
استخرهای پیوسته با وجود ظاهر یک پارچه امکان تفکیک را به راحتی فراهم می کند ودرصورت نیازهربخش، عملکرد استخر یک منظوره را نیز ارایه می نماید.
با توجه به شرح فوق استخرهای شنا ممکن است سرپوشیده ویا روباز نیز ساخته شود که در هر دو حالت شامل ویژگی های فوق نیز می گردد استخرهای روباز با وجود هزینه کمتر ساخت و نگهداری نسبت به استخرهای سرپوشیده و با وجود بهره برداری از طبیعت آزاد، گل درعمل کارایی لازم را در مقایسه با استخرهای سرپوشیده ندارد، به گونه ای که دوره کوتاه بهره برداری در طول سال سبب پیامدهای زیر می شود:
1. رها شدن کلیه تاسیسات استخر در بیشترین ایام سال
2. بی توجهی به تامین پرسنل دائم و موظف
3. نبود سیستم مشخص حفاظت و نگهداری از تاسیسات
نبود نظام مدیریت واحد و پایدار از این رو توصیه می شود استخرهای روباز در داخل یک مجموعه ورزشی و یا در جوار استخرهای سرپوشیده در نظر گرفته شود و یا با استفاده از سیستم سقفهای سبک و جمع شو زمان بهره برداری به سرتاسر سال افزایش پیدا کند
انواع استخرها: استخر خصوصی مسکونی استخر عمومی استخر آموزشی خردسالان استخر شنای تفریحی استخر سرسره دار استخر موج ساز، موج افکن استخر شنای حرفه ای و مسابقات استخر شیرجه شیرجه به دو صورت از روی تخته های پرشی و یا سکوهای ثابت به اجراء در می آید که در همه حالت نیاز به فضای بزرگ، ایمن و اختصاصی دارد.
یادآوری: استخرهای شنای عمومی با رعایت عمق و فضای لازم و تامین نظارت کامل فقط مجاز به نصب تخته های پرشی تا ارتفاع 3 متر از سطح آب می باشند، مشروط به اینکه در صورت ازدحام و عدم کنترل امکان خارج کردن تخته های پرشی وجود داشته باشد
استخرهای چند منظوره استخر آبگرم طبیعی استخر معلولان استخر کف متحرک به استخرهایی اطلاق می شود که در آنها با استفاده از یک سیستم هیدرولیک کف استخر قادر به بالا آمدن بوده و دارای سیستم خود تمیز کننده از طریق پاشش آب می باشد. این استخرها عموماً چند منظوره بوده و عموماً برای استفاده افراد معلول بکار می روند. استخر واترپلو، استخر غواصی ،استخر شنای گروهی .
طراحی کاسه استخر:
براساس سیستم سازه متناسب باشرایط زمین از نظر خاک تغییرات طبقات زمین سفره ابهای زیرمینی و با ملاحظه کلیه عوامل موضعی وذیربط وبا تاییدمراجع ذیصلاح وازمایشگاهای معتبر ودارای صلاحیت انجام میشود.
کف وبدنه استخر باید مقاومت لازم را به عنوان پی باتوجه به تغییرات فشاردرداخل وخارج استخر تامین نماییدومصالح به کار رفته نیزبایدمتناسب باشرایط فوق انتخاب واجراشود.
دراستخرهای داخل زمین معمولا با صفحات بتن مسلح درجا،بلوک های بتنی مسلح ویا صفحات بتن پیش ساخته باسیمان تیپ 5وعیار350،براساس سیستم سازه ای صفحه ای طراحی میشود،که عایق کاری رطوبتی ازسمت بیرون وروکش محافظتی ازسمت داخل کاسه ضروریست.
پیش بینی درزهای انبساط ودرزهای ساختمان از اهمیت زیادی برخوردار است مگردر استخرهای کوچک بتنی یکپارچه.
نازک کاری داخل استخر:
سطوح داخلی کاسه استخرباید بامصالح مقاوم،نسبتا نرم وکاملا صاف پوشیده شود،به گونه ای که باتماس با کلروسایر موادضدعفونی کننده موجود در اب اسیب نبیند،به سهولت تمییز شودودر تماس بابدن شناگران ایمنی لازم فراهم باشد.
سطوح باید بدون شکستگی و فرورفتگی باشدواز ایجاد گوشه ولبه های تیز اجتناب شود.
رنگ آمیزی: رنگ آمیزی یکی از نازک کاری های مهم در استخرها است. انتخاب رنگ بندی مناسب و اجرای دقیق آن مطابق مشخصات فنی خاص، نمای مطلوب و دلخواه را تامین خواهد کرد. بهترین رنگ مورد استفاده دراستخرها به ویژه در استخرهای سرپوشیده رنگ سفید است. در استخرهای روباز رنگ سفید به علت تابش آفتاب و انواع روغن های محافظ پوست و همچنین خالی ماندن احتمالی استخر،تر و خشک شدن سطح رنگ) ممکن است پس از مدت کوتاهی رنگ سفید تبدیل به رنگ کرم و یا سفید چرک بشود)
با توجه به اینکه آب زلال و تمیز نیز ظاهراً دارای رنگ آبی است، رنگ آمیزی استخر به رنگ آبی، شفافیت و جلای بیشتری به آب و فضای استخر خواهد بخشید. از این رو رنگ سفید متمایل به آبی یا آبی کم رنگ به طورکلی برای کلیه استخرها ترجیح داده می شود و از رنگهای تیره و سایر رنگها مانند سبزوزرد و قهوه ای باید پرهیز کرد.
سیستم های سرریزآب کاسه استخر :
از اهداف مهم تعبیه سرریز آب استخر جمع آوری مداوم اجسام معلق و نیز کف های ایجاد شده بر سطح آب می باشد. همچنین حذف و یا کاهش قابل ملاحظه موج یا تلاطم ایجاد شده بر روی سطح آب از دیگراهداف اصلی تعبیه سرریزهای آب می باشد که در تمامی سرریزهایی که در اطراف کاسه استخر، طراحی وساخته می شود باید نکات مذکور مد نظر قرار داده شود.
از نکات مهم دیگر که در طراحی و ساخت سرریزهای پیرامون استخر باید حتماً مورد توجه قرار گیرد، نوع طراحی سرریز می باشد که به هیچ وجه نباید دست یا پای شناگران در آن گیرکند.
سرریز توکار :
سرریزهای توکار مشابه شکل 5 طراحی و به صورت درجا و معمولاً از بتن، دور تا دور کاسه استخر اجرامی شود. در طراحی این نوع سرریزها، برای راحتی و ایمنی شناگران توصیه می شود که فاصله لبه استخر تاسطح آب به حداقل ممکن کاهش یابد، از این رو، عرض و عمق کانال سرریز باید به بیشترین اندازه ممکن افزایش یابد. اجرای چنین سرریزی نیاز به نظارت و دقت بیشتر و مستلزم هزینه نسبتاً زیادی خواهد بودایجاد سطح آب ساکن و بدون موج در استخرهای مسابقه از اهمیت بسیاری برخوردار است.
در استخرهایی که در آنها سرریزهایی از نوع سرریز توکار نصب می گردد، مطابق شکل 6 باید علاوه برکانال انتقال سرریز آب استخر به سیستم تصفیه، یک کانال دیگر نیز در حاشیه و کنار لبه استخر با درپوش پلاستیکی مناسب ایجاد نمود تا آب های ناشی از خروج شناگران و یا شیرجه آنها و نیز آب حاصل ازشستشوی حاشیه استخر از طریق آن وارد سیستم تصفیه شده تا از ورود مجدد آب به داخل کاسه استخرجلوگیری گردد.
سیستم سرریزهم سطح:
سیستم سرریز هم سطح که مشابه شکل 7 طراحی می شود ابتدا در استخرهای تفریحی و آموزشی مورداستفاده قرار می گرفت در صورتی که در حال حاضر با استفاده از سیستم های بارزسازی خط پایان این نوع استخرها ضمن اینکه مناسب آموزش، تمرین و تفریح شناگران میباشد، برگزاری مسابقات در آن نیز به نحوبسیار مطلوبی امکان پذیر شده است .
سیستم سرریز هم سطح با کانال سرتاسری و پر ظرفیت، جذب موج و تلاطم آب استخر را به راحتیامکان پذیر میکند، که از امتیازات مهم این سیستم باید به حساب آورد.
سیستم سرریز هم سطح مناسب استخرهای سرپوشیده می باشد. از طرف دیگر توسط این سیستم امکان جمع آوری آب های سطحی حاشیه استخر نیز به راحتی وجود داشته و از برگشت آن به کاسه استخر جلوگیری می شود.
سرریزهای نقطه ای(کف گیر):معمولاً در استخرهای کوچک و یاخانگی به صورت مستقل کار گذاشته می شوداین نوع سرریزها ویژگی جذب موج ندارد و دارای ظرفیت محدود میباشد.
تعداد کف گیرها: در استخرهایی که از سر ریز های نقطه ای یا کف گیرها استفاده می شود، به ا زاء هر 36 متر مربع یک کف گیر مورد نیاز است . گاهی اوقات ممکن است به تناسب نوع طراحی استخر و یا نحوه استفاده از آن به یک کف گیر اضافی به منظور انجام مطلوب عملیات کف گیری نیاز باشد
کف گیرها باید در محلی قرار داده شود که بطور موثری تمامی سطح آب را بدون تداخل و یا حداقل گردش، کف زدایی کند.
حاشیه) محوطه( استخر:
مساحت حاشیه استخرهای روباز بیشتر از استخرهای سرپوشیده است. در استخرهای روباز نسبت مساحت حاشیه به مساحت استخر از 3:1 تا 4:1 برحسب میزان تراکم جمعیت شناگر تغییر می کند. دراستخرهای روباز حداقل عرض حاشیه 4 متر است که در استخرهای سرپوشیده این مقدار تا 50 درصد قابل کاهش است یعنی 2 متر.
حاشیه استخرهای روباز باید آفتاب گیر و مشرف به آب باشد. تخته شیرجه ها بایددر حاشیه استخر و در سمتی که پشت به آفتاب قرار می گیرد نصب شود و در پشت آنها باید حداقل 2 و4متر فضا به ترتیب برای استخرهای روباز و سرپوشیده در نظر گرفته شود .
در جایی که سرسره نصب شده است، عرض حاشیه از پشت سرسره باید حداقل 2متر باشد. در استخرهای مسابقه ملی یا بین المللی به تناسب تجهیزات و ابعاد استخر میزان حاشیه استخر بیشتر از مقادیر فوق می باشد، به طورمثال حداقل حاشیه پیشنهادی برای استخرهای طراحی شده برای مسابقات بین المللی 4 تا 6 متر می باشد .
مجرای تخلیه آب :
مجرای تخلیه آب حاشیه استخر باید به گونه ای تعبیه شود که هر مجرا یک مساحت 237 را پوشش دهد و مجراها نباید بیشتر از 8 متر از هم فاصله داشته باشند.
مجرای خروج آب محوطه استخر با مجرای خروجی آب آشامیدنی و یا سیستم گردش آب استخر نباید به هم وصل باشند.
در محوطه استخر باید یک شیلنگ آب وجود داشته باشد تا بوسیله آن بتوان در صورت نیاز اطراف استخر را شست.
حاشیه استخر نیاز به شیب ملایم حدود 2 درصد به سمت خارج استخر دارد و پوشش نهایی آن باید غیر لغزنده و مناسب برای راه رفتن با پای برهنه و مطابق با الزامات – استاندارد ملی ایران به شماره 111202 سال 1388 باشد.
حاشیه استخرها باید قابل شستشو با محلول های ضدعفونی کننده مجاز به طور روزانه باشد.
روکش های جدید مانند پلی پروپیلن، وینیل و یا پوشش هایی از نوع لاستیک برای پوشش حاشیه استخرها به خصوص استخرهای سرپوشیده علاوه بر تامین خصوصیت های مورد نیاز از نظر آکوستیک، تنوع رنگ و مرمت دارای امتیاز برتر است.
لبه استخر: لبه استخر باید از مصالح بسیار محکم و با دوام به صورت پیوسته و بدون شکاف و یا گوشه های تیز ساخته شود
لبه استخرها باید غیر لغزنده و در استخرهای روباز مقاوم دربرابر یخبندان باشد.
سازه اصلی لبه استخرمعمولا از بتن درجا یا قطعات پیش ساخته بتنی و یا گاهی مصالح سنگی است
مصالح پوششی لبه های استخر ممکن است از جنس وینیل، فایبرکلاس، کاشی و یا سنگ پلاک باشد که هر یک برحسب مشخصات خاص خود در شرایط محیطی و کاربردی مناسب قابل انتخاب می باشد.
لبه استراحت پا:
توصیه می شود در قسمت هایی از استخر که عمق آب بیشتر از1.8متر است لبه ای ایجاد گردد تا امکان قرار دادن پای شناگران بر روی آن و ایستادن وجود داشته باشد.
در صورت تعبیه این لبه فاصله آن از سطح آب نباید کمتر 1.2مترباشد.
تجهیزات و لوازم دور استخر: در استخرهای شنا لوازم و تجهیزات متنوعی مانند نرده و پله استخر، سکوهای استارت، تخته یا برج های شیرجه، طناب های شناور و تجهیزات واترپلو و سایر وسایل مورد نیاز وجود دارد که نحوه چیدمان، شرایط ساخت و شیوه استفاده از آنها در ایمنی شناگران، کاربری وسایل و زیبایی استخر اهمیت زیادی دارد.
در استخرهای شنا کلیه لوازم و تجهیزات مانند نرده و پله استخر، سکوهای استارت، طناب های شناور وتجهیزات واترپلو نیاز به سیستم اتصال دارند. شکل 9 نمونه ای از این نوع اتصالات را نشان می دهد.
نشانه گذاری استخر: کلیه نشانه های مورد نیاز بر روی حاشیه، دیوار و کف استخرها باید با ذکر جزئیات مربوط به شکل و اندازه و همچنین مشخصات مربوط به جنس و روش نصب آن بصورت نقشه در کتابچه راهنمای استخر ارائه شود.
توصیه می شود رنگ نشانه ها با توجه به رنگ روشن استخرها سیاه رنگ باشد
درها و پنجر هها در سالن های شنا: الف- دما: گرمایش فضاهای داخلی و اختلاف دما بین فضاهای داخل و خارج استخر باعث تنش هایی درساختمان، درها و پنجره ها می شود که باید به هنگام ساخت پیش بینی تامین مقاومت لازم صورت گیرد.
رطوبت: رطوبت بیش از اندازه فضاهای داخلی به خصوص در سالن استخر و دو شها عامل بسیار مهمی در انتخاب مصالح و طرح و اجرای جزئیات می باشد
آب: سالن های استخر و فضاهای جنبی مانند دوش ها و توال تها در زمره فضاهای تر به حساب می آید واز این رو کلیه درها و پنجره ها باید در برابر آب مقاوم باشد
مواد شیمیایی: در سالن های شنا و فضاهای جنبی آن به علت وجود مواد ضدعفونی کننده مانند ترکیبات کلر و مشابه آن، باید کلیه درها و پنجره ها در برابر خورندگی ناشی از این نوع مواد شیمیایی مقاوم باشد.
شرایط بهداشتی: امکان شستشو با آب تحت فشار و نظافت درها و پنجر هها در فضاهای تر باید به طور کامل فراهم باشد جزئیات درها و پنجره ها و مقاطع آن باید به گونه ای انتخاب و اجرا شود که محل تجمع گرد و غبار وکثافت نباشد.
روکش ها و رنگهای مصرفی از نوع مرغوب، غیر سمی و از نظر بهداشتی تائید شده باشد، به گونه ای که در اثر دما و رطوبت ترکیبات تجزیه نشود
شرایط فنی و اجرایی :
در فضاهای تر و مرطوب باید کلیه رنگها و روکشهای پیش بینی شده در برابر تغییرات درجه حرارت و رطوبت مقاوم بوده و قابل شستشو باشد
در مصالح چوبی، چسب های مورد استفاده باید در برابر تغییرات درجه حرارت و رطوبت مقاوم باشددر فضاهای تر و مرطوب باید کلیه درها دارای حفاظ مضاعف در زیر در باشد
در فضاهای مرطوب و بخار آلود توصیه می شود برای جلوگیری از تعریق، شیشه های دوجداره به کاربرده شود و یک جریان هوای گرم و یا حداقل کوران هوا روی سطوح شیشه ها وجود داشته باشد.
شرایط انتخاب مصالح:
فولاد ضدزنگ:
فولاد ضدزنگ تائید شده از مناسب ترین مصالح برای استخرها است. حداقل هزینه نگهداری و عمر طولانی این مصالح را با وجود هزینه اولیه زیاد قابل توجیه می کندمصالح چوبی مضافاً نیاز به پوشش و روک شهای مقاوم رطوبت دارد که به صورت دوره ای باید تکرارشود.
آلومینیم: آلومینیم به صورت ساده و رنگی در زمره مصالح مناسب برای پنجر ههای این نوع فضاهااست. نقطه ضعف آلومینیم در تعریق سریع) به علت ضریب تبادل حرارت زیاد ( و کثیف شدن آن است که با نظافت مرتب و رعایت شرایط محیطی قابل اغماض می باشد.
سقف و دیوارهای سالن های شنا:
سقف سالن های استخر مانند سالن های ورزشی به دو صورت، نمایان)بدون سقف کاذب(و با سقف کاذب
الف- سقف های کاذب، با دارا بودن ویژگی های مطلوب زیر: در نصب و استقرار تجهیزات و کانال های تاسیساتی در محافظت و پوشش سازه بام. در حفاظت گرمایش سالن. در ایجاد نمای زیبا برای زیر سقف. در جذب سر و صدا، نیازمند توجه ویژه است
امکان بازرسی و کنترل مرتب داخل سقف کاذب، تهویه و تخلیه مطلوب و امکان تنظیم درجه حرارت از عوامل اصلی مقابله با این پدیده است
به طور مثال، دمیدن هوای خشک و گرم با فشار زیاد به داخل سقف ازروش های بسیار مناسبی است که مانع ورود بخار آب و در نتیجه مانع تعریق و شبنم می شود
به طور کلی در کلیه انواع سقف های استخر باید موارد زیر مورد توجه قرار گیرد:
پیش بینی سد بخار در سمت گرم سقف
ممانعت از ورود آب باران و رطوبت فضای خارج و امکان تخلیه بخار آب به بیرون
تهویه داخل سقف
دمیدن هوای گرم و خشک و تحت فشار به سمت سقف و ممانعت از ورود هوای مرطوب به داخل آن
رنگ آمیزی زیر سقف با توجه به انعکاس آن به داخل آب استخر باید روشن و شفاف باشد
سکوهای شروع: سکوهای شروع باید محکم بوده و حالت فنری نداشته باشد.
بلندی سکو از سطح آب باید از 50 تا75سانتیمتر باشد
.سطح سکو باید حداقل 50*50سانتیمترمربع بوده و با ماده غیر لغزنده ای پوشیده شده باشد
سکو باید چنان ساخته شده باشد که شناگر بتواند در هنگام استارت رو به جلو، قسمت جلو یا کنار آن رابگیرد
نردبان ها و پلکان های استخر: برای تامین اتصالات موقت باید پیش ازبتن ریزی، غلاف یا پایه فلزی ضدزنگ در محل مورد نظر کار گذاشته شود به گونه ای که با بتن ریزی و انجام نازک کاری غلاف و یا پایه هم سطح و تراز اطراف خود قرار گیرد
پله های خروج از آب: در استخرهایی که خارج شدن شناگران توسط پله هایی که در دیواره های استخربه صورت تورفتگی ایجاد شده است انجام می شود، پله ها باید به گونه ای طراحی شده باشند که به وضوح وروشنی قابل رویت باشند.گام هر پله باید حداقل 125 میلی متر و حداقل عرض پله 350 میلی متر باشد
دستگیره : در حالتی که نردبان یا پله تعبیه شده باشد هرکدام از آنها باید دارای یک دستگیره باشند که این دستگیره تا بیرون استخر امتداد یافته باشد . دستگیره ها باید ارتفاعی بین 750 تا 950 میلی متر داشته باشد.
پلکان : در حالتی که از پلکان استفاده شود، پلکان باید در گوشه استخر و به صورت اریب قرار داده شودپلکان باید دارای دستگیره بوده و پله های آن باید زبر باشدحداقل عمق محل قرار گیری پا ) پاخور( باید250میلی متر و حداکثر ارتفاع هر پله 250میلی متر باشدعرض مورد قبول حداقل 940 میلی متر است.
صفحه های برگشت: در استخرهایی که لبه های کاسه استخر با حاشیه استخر همتراز است از صفحه های برگشت برای تشخیص ابتدا یا انتهای استخر استفاده می شود
فضاهای جنبی مورد نیاز: فضای سرویس ها، دوش ها و رختکن های جداگانه برای داوران، مربیان و ورزشکاران فضاهای استراحت و تجدید قوا فضای آفتابگیری در استخرهای روبازاتاق های کمک های اولیه و استقرار امدادگران فضای اداری و تجهیزات ارتباط جمعی
شرایط دوش ها:
دوشها باید دارای آب گرم با حداقل درجه حرارت 32 درجه سلسیوس و حداکثر درجه حرارت 43 درجه سلسیوس باشد
. همچنین حداقل دبی آب خروجی سر دوشی ها بایدminlit5/7 باشد
به منظور جلوگیری ازآسیب دیدگی مصرف کنندگان باید از شیرهای ترموستاتیک و یا شیرمخلوط هایی استفاده شود که به روشنی وضعیت آب سرد و گرم بر روی آنها مشخص گردیده است و همواره کارکرد صحیح و مناسب آنها باید تحت کنترل باشد
آب دوش ها باید از منابعی تامین شود که حداقل غلظت مجاز کلر را داشته باشد حداقل تعداد 50 درصد دوشها باید دارای اتاقک 2 بوده و حداقل ابعاد اتاقک ها یک متر مربع باشد.
دو ش ها باید در محلی قرار داشته باشند که شناگران قبل از ورود به آب استخر، امکان استفاده از آن ها را داشته باشند
مکان رختکن:
اتاق رختکن باید در محلی قرار داشته باشد که شناگران برای ورود به استخر در ابتدا از داخل آن عبورنمایند
ترتیب قرارگیری رختکن باید به گونه ای باشد که در ابتدا رختکن، سپس سرویس بهداشتی توالت وروشویی و بعد از آن دوش ها و محل ضدعفونی کردن پاها قرار داشته باشد
طراحی رختکن:
رختکن باید مجهز به اطاقک های تعویض لباس به ابعاد حداقل یک متر مربع باشد . تعداد این اطاقک ها بایدمطابق با جدول یک باشد . کف اتاق رختکن باید سطحی صاف و بدون شیب داشته باشد
همچنین باید ازموادی ساخته شده باشد که آب و رطوبت در آن نفوذ نکند، به راحتی پاک شود و با حداقل شیب./6 سانتی متری آب را به خروجی فاضلاب منتقل نماید.
استفاده از فرش یا موکت در محوطه دوش یا سرویس بهداشتی کاملا ممنوع می باشدمحل اتصال دیواره ها و کف باید به صورت مقعر و صاف بوده و فاقدهرگونه ترک، حفره، یا شکاف باشد
پارتیشن هایی)جداکننده هایی (که بین اتاقک های رختکن قرار داده می شود باید حداقل 25 سانتی متر بالاتر ازسطح زمین قرار بگیرد و یا بر روی یک سکوی سیمانی یا آجری با پوششی مناسب نظیر کاشی یا سرامیک با ارتفاع حداقل 10 سانتی متر قرار داده شوند.
قفسه ای نگه داری لباس ها نیز باید بر روی یک سطح سیمانی یا آجری کاملا محکم و غیر قابل تحرک با حداقل ارتفاع 10 سانتی متر قرار گرفته باشند و به طور کاملا محکم به آن متصل گردند به نحوی که قفسه ها بدون حرکت و ثابت باشند .
تمامی قفسه های لباس باید دارای منافذی باشند که هوا در داخل آنها گردش نماید
حصار کشی:
تمامی استخرهای شنا از جمله استخرهای روباز و بویژه استخر خردسالان باید دارای حصار، دیوار یا مانعی باشد که از ورود افراد کم سن و سال به محوطه استخر بدون اجازه ناظر استخر جلوگیری نماید.
جانمایی و ارتباط فضایی سالن ها:
در یک مجموعه ورز شهای آبی علاوه بر در نظر گرفتن ارتباطات و دسترس یهای راحت و آسان فضاهای مختلف با یکدیگر، باید توجه داشت که راههای ارتباطی به استخرهای شنا، شیرجه و تمرین کودکان بایدحتما از حوضچه ضدعفونی عبور کند.
همچنین ورودی تماشاچیان و شناگران باید به طور جداگانه طراحی گردد
جایگاه تماشاچیان: بهترین محل برای تماشای مسابقات و نمایشهای آبی استفاده از طرفین استخر میباشد
در استخرهای روباز محل قرارگیری تماشاچیان باید دارای سایه بان بوده یا در جهت مناسبی نسبت به نور خورشید ساخته شود.
نور:
نورگیری استخرهای سرپوشیده ممکن است به صورت های مختلفی نظیر: طبیعی، مصنوعی و یا ترکیبی از هر دو انجام شود.
برای استخرهای سرپوشیده و یا استخرهای روبازی که شبها نیز مورد استفاده قرار می گیرند وهمچنین درصورتی که به هر دلیل روشنایی طبیعی روز، نور کافی را برای استخر تامین ننماید، باید روشنایی مصنوعی تعبیه شود.
سیستم روشنایی باید به گونه ای طراحی و نصب شده باشد که کف استخر بدون انعکاس نور قابل رویت باشد
استفاده از روشنایی طبیعی در سالنهای استخر دارای جذابیت خاصی خواهد بود مشروط بر آن که از انعکاس مستقیم و خیره کنندگی آن جلوگیری شوداز این رو برای مقابله با تابش مستقیم آفتاب به ناچار از وسایل ثانویه ای مانند انواع پرده ها، کرکره ها و شیشه های تیره رنگ استفاده می شود.
نورگیری از سقف یکی از بهترین روش های استفاده از روشنایی روز می باشد که کمترین مزاحمت را برای شناگران و تماشاچیان ایجاد خواهد کرد، مشروط بر این که تابش آفتاب با زاویه حداکثر 50 درجه نسبت به سطح افق وارد محوطه سالن شنا شود
یاد آوری: به طور کلی در استخرهای مسابقه ای و رسمی استفاده از نور طبیعی با تابش مستقیم ممنوع می باشد در استخرهای روباز با توجه به این که سمت شمال همیشه در معرض تابش نور آفتاب قرار میگیرد وسمت غرب صبحها و طرف شرق بعدازظهرها آفتابگیر است، زمان مسابقه شنا و طراحی جایگاه تماشاچیان با رعایت موارد بالا پیش بینی میگردد
جهت گیری بهینه استخرهای شنای روباز
روشنایی مورد نیاز مناطق مختلف استخر به شرح ذیل است:
سطح آب: روشنایی بالای سطح آب باید حداقل 323 لوکس باشد. البته تحت شرایطی که کف استخرروشنایی معادل آنچه در بند 2 آمده است داشته باشد،در غیر این صورت حداقل روشنایی یک متر بالای سطح آب باید 600 لوکس باشد
زیر آب: هنگامی که در دیواره استخر لامپ کار گذاشته شود، میزان روشنایی آن نباید کمتر از0.10 وات بر متر مربع باشد.
محوطه استخر : حداقل روشنایی 600 لوکس باید در محوطه استخرهای شنای مخصوص مسابقه تامین شود
روشنایی اضطراری: تمامی استخرهای سرپوشیده و یا استخرهای روبازی که شنا کردن در شب نیز در آنها انجام می شود و یاکلیه استخرهایی که نور طبیعی کافی برخوردار نیستند ، باید به یک سیستم روشنایی اضطراری نیز مجهزباشند .
رطوبت: میزان رطوبت در محوطه استخر باید در محدوده 50 تا 60 درصدکنترل گردد
سرعت جریان هوا: سرعت جریان هوا در محوطه و اطراف استخر باید حداکثر یک متر بر ثانیه و در اطراف جایگاه تماشاچیانباید حداکثر0.3متر بر ثانیه باشد
دما: درجه حرارت هوای استخرهای سرپوشیده باید یک تا دو درجه بالاتر از دمای آب باشد اما نبایدبیشتراز30درجه سلسیوس شود
اکوستیک:
میزان سر و صدا در سالن های شنا همواره مسئله ساز بوده است.
این میزان در صورتی که بیشتر از حداستاندارد باشد می تواند از لذت شناگران بکاهد و باعث مزاحمت همسایگان در استخرهای روباز گردد.
فضاهای بزرگ با نازک کار یهای سخت، صاف و بدون منفذ، سطوح شیش های و آب واقع در ترازهای پائین،همه منعکس کننده های مناسبی برای صدا هستند و بنابراین پیش بینی فضاها یا سطوح جذب کننده یاکاهنده صدا در این نوع مکان ها الزامی است.
مصالح جاذب صدا م یتواند در دیوار ههای فوقانی و سقف سالن قرار گیرد.
گردش آب در استخر:
هدف از طراحی و ساخت سیستم گردش آب در استخر این است که آب آلوده به گونه ای پیوسته و موثربه میزان مشخصی از استخر بیرون کشیده شده و به سمت مرکز گندزدایی برده شده و سرانجام پس ازتصفیه بار دیگر به استخر برگردانده شود تا بدین ترتیب میزان پیش بینی شده و مورد نیاز گندزدایی و زلال بودن آب استخر بدست آید
کارآیی سیستم گردش آب به گزینه میزان گردش آب 2 و ترتیب مناسب برداشت آب آلوده و بازگرداندن آب تصفیه شده به استخر بستگی دارد.
تجهیزات مورد استفاده داخل و اطراف کاسه استخر به منظور گردش آب
سیستم گردش آب: سیستم گردش آب استخر شامل مجموعه ای از تاسیسات و تجهیزات میگردد که حدفاصل لوله کشی ورودی تا خروجی آب استخر را در بر می گیرد
در این فاصله موگیر، پمپها، گرمکنها، فیلترها وتجهیزات تزریق مواد ضدعفونی کننده، تجهیزات آلومزنی، تجهیزات سختی گیر آب، دستگاههای مبدل حرارتی وتجهیزات فیلتراسیون نصب میگردند
تنظیم میزانpH:
میزان pHدر آب استخر شنا تاثیر زیادی بر میزان اثرگ ذاری و کارکرد صحیح عملیات گندزدایی احساس رضایتمندی شناگران، میزان شفافیت آب و یا حتی طول عمر تجهیزات خواهد داشت
در تمامی استخرهای شنا باید تجهیزاتی وجود داشته باشد که توسط آن تجهیزات بتوان مواد شیمیایی مناسبی را برای تنظیم میزان pHآب ا ستخر اضافه نمود
روشهای افزودن مواد شیمیایی به آب باید دارای pHدستورالعمل های مناسب و ایمن باشد
تهویه استخر:
در استخرها، سیستم مکانیکی تهویه، نه تنها باید برای فضای پیرامونی کاسه استخر به دلیل میزان بالای رطوبت و مواد شیمیایی موجود پیش بینی گردد، بلکه برای دیگر فضاهای وابسته به استخر از قبیل رخت کن ها، دوش ها، مکان های شست و شو، نظافت و سایر فضاهای موجود نیز باید درنظرگرفته شود
محل نصب دریچه ورودی هوای تازه و دریچه هوای استخر در سقف نباید نزدیک یکدیگر تعبیه شود زیرابه گونه ای نوعی جریان کوچک هوا بین این دو دریچه ایجاد میگردد
در رخت کن ها، دریچه را باید درارتفاعی نزدیک کف تعبیه نمود تا بدین ترتیب به بیرون راندن بوهای نامطبوع متصاعد شده از جوراب ها ودیگر پوشش های پاها کمک کند
. تعبیه دریچه تخلیه در چنین ارتفاعی، معمولا به بهبود جریان هوا کمک می نماید ولی محل دقیق آن باید به گون های انتخاب شود که دور از دسترسی خراب کاری های عمدی باشد وبه روند شست و شوی کف نیز خللی وارد نیاورد
سیستم تاسیسات برقی سالن های شنا:
سیستم های برقی:
به طور کلی سیستم های برقی استخرهای شنا شامل موارد زیر است:
سیستم روشنایی مصنوعی با شدت نور کافی به نحوی که یک محیط ایمن و مطبوع را تامین کندسیستم برق رسانی به تجهیزات موتوری مورد لزوم برای سیستم های گرمایش، سرمایش و تهویه که به منظور حفظ شرایط محیط مورد استفاده قرار می گیردسیستم های صوتی و مخابراتی (پخش صدا، اینترکام و غیره سیستم اعلام و اطفاء حریق و تاسیسات مربوط به آن سیستم های گردش و تصفیه آب و تجهیزات سرویس و نگهداری
روشنایی و دیگر شبکه های الکتریکی تعبیه شده در استخر باید توسط یک سیستم قطع کننده خودکارجریان محافظت شود. این سیستم ممکن است در قسمت ورودی استخر تعبیه شود تا از سلامت شناگران محافظت نماید.
هرگونه خرابی یا اشکال در سیستم الکتریکی شامل چراغ های زیر آب، لامپ ه ای بالای استخر و دیگرچراغها باید به سرعت رفع نقص شده و تعمیر شود
وسایل الکتریکی قابل حمل نظیر سیستم های هشدار دهنده و یا سیستم های صوتی نباید به هیچ وجه در دسترس شناگران باشد
پنجره ها، شیشه ها و لامپ های تعبیه شده در محیط استخر باید به گونه ای طراحی و نصب شده باشدکه از ایجاد روشنایی زننده یا خیره کننده و یا انعکاس بیش از اندازه نور در سطح آب استخر اجتناب شود
یک اپراتور یا تکنسین که دوره های لازم را در ارتباط با فنون سیستم های الکتریکی گذرانده است باید در استخر حضور داشته باشد
هیچگونه سیم برقی نباید از ارتفاع کمتر از 6 متری لبه استخر عبور کرده باشدنسبت فواصل نصب چرا غها به ارتفاع سقف استخر برای برخی چرا غها 1.2به1میباشد.
بنابراین درمواردی که ارتفاع سقف استخر 6 متر باشد، فواصل نصب برابر با702متراز مرکز تا مرکز چراغ ها خواهد بود
در طراحی چراغهای روشنایی استخرهای شنا باید راه های دسترسی برای سرویس، نگهداری و تعویض چراغ ها پیش بینی شود
ضوابط طراحی و اجرای تاسیسات برقی استخرهای شنا:
منطقه بندی استخرهای شنا:
منطقه صفر: منطقه صفر شامل کاسه استخر است
منطقه یک : منطقه حجمی است که سطح جانبی آن یک صفحه عمودی است در فاصله دو متر از لبه با دیواره کاسهاستخر و سطح زیرین آن عبارت از کف یا سطحی است که به وسیله افراد اشغال می شود، و سطح رویی درارتفاع2.5متر از کف مزبور قرار دارد. فضای اطراف سکو یا تخته شیرجه و امثال آن به طول105متر وارتفاع 2.5متر از کف هر یک نیز جزء منطقه یک محسوب می شود
منطقه دو: منطقه حجمی است که سطح آن از یک سو به سطح جانبی خارجی منطقه یک و از سوی دیگر با فاصله105متر به سطحی موازی با سطح اول محدود می شود، سطح زیرین به کف با سطحی که به وسیله افراداشغال می شود و سطح زیرین 205متر بالاتر از کف می باشد
انتخاب و نصب تجهیزات برقی:
کلیه تجهیزات برقی مورد مصرف در مناطق سه گانه استخرهای شنا باید حداقل دارای درجه حفاظت تعیین شده زیر باشد
منطقه صفر :حفاظت در برابر فرو رفتن نامحدود در آب
منطقه یک: حفاظت در برابر پاشیده شدن آب
منطقه دو: برای داخل محوطه استخرحفاظت در برابرقطرات آب با انحراف 15 درجه) برای داخل محوطه استخر (حفاظت در برابرپاشیده شدن آب
سیستم سیم کشی:
سیستم سیم کشی روکار و همچنین سیستم سیم کشی توکار که عمق نصب آن در دیوار از5 سانتیمتر متجاوز نباش
در مناطق صفر و یک، سیستم سیم کشی باید برای تغذیه لوازم و وسایل برقی واقع در همان مناطق محدود شود
در مناطق حجمی صفر و یک، استفاده از جعبه تقسیم انشعاب برق مجاز نخواهد بود
وسایل کلیدی و لوازم مربوط:
در مناطق صفر و یک نصب هیچ یک از وسایل کلیدی و لوازم مربوط به آن مجاز نخواهد بود
در منطقه دو نصب پریزهای زیر مجاز است :پریزهای مجهز به ترانسفورمرهای ایزوله
پریزهای ایمنی با ولتاژ بسیار پایین
پریزهای مجهز به وسایل حفاظتی جریان باقیمانده با جریان باقیمانده کمتر از 30 میلی آمپر
آمپرحفاظت در برابر برق گرفتگی:
ایجاد موانع و پوشش هایی که حداقل حفاظت را تامین کند، یاعایق بندی لازم به نحوی که مقاومت در برابر 500 ولت برای مدت یک دقیقه تامین شود
پیوند هم پتانسیل مکمل: بدنه فلزی کلیه تجهیزات برقی که حامل جریان برق نمی باشد و همچنین بدنه فلزی تجهیزات فلزی غیر برقی مانند لوله های آب و در صورت امکان اجزاء فلزی اصلی تقویت بتن بنا، که درمناطق صفر، یک و 2 موجود است، باید به وسیله هادی های حفاظتی اتصال زمین به یکدیگر پیوند داده شود.
– ایجاد حفاظت در منطقه صفر باید صرفاً به وسیله ولتاژ بسیار کم که مقدار آن از 12 ولت تجاوز نکندتامین شود و منبع ایمنی باید خارج از منطقه مزبور نصب شود.
اقدامات حفاظتی به وسیله ایجاد موانع، خارج از دسترس قرار دادن و مانند آن در منطقه صفر مجاز نخواهد بود
وجود مدارهای الکتریکی محافظت نشده در ارتفاعی کمتر از 3 متر از لبه استخر ممنوع می باشد
طراحی ظرفیت شناگر:
منطقه کم عمق: برای هر شناگر در منطقه کم عمق باید محدوده ای به مساحت حداقل405متر مربع پیش بینی شده باشد
منطقه عمیق: برای هر شناگر در منطقه عمیق باید محدوده ای به مساحت حداقل2.25متر مربع پیش بینی شده باشد
منطقه شیرجه زدن: در اطراف هر تخته شیرجه باید حداقل27.5متر مربع از مساحت استخر پیش بینی شده باشد . این محدوده جدای از آن محدوده ای است که برای شنای شناگران مجاز می باشد
یادآوری :به عنوان یک کلید راهنما، برای هر شناگر حدوداً 3 متر مربع از مساحت استخر در نظر گرفته می شود.
استخر مخصوص معلولان:
اسباب و لوازم مخصوص افراد معلول ناتوان جسمی باید به گونه ای طراحی و ساخته شده باشد که هیچگونه خطری معلولان را به هنگام ورود به استخر و خروج از آن و مکانهای بهداشتی توالت، محل دوش گیری، رخت کن و تهدید ننماید
تمامی سطوح باید عاری از لبه های تیز باشند و امکان لیز خوردن روی آنها وجود نداشته باشد
عمق آب: حداقل عمق آب استخرهای مخصوص معلولان 60 سانتی متر و حداکثر 150 سانتی متر می باش
ورودی استخر:
ورودی استخر برای افراد ناتوان جسمی باید در قسمت کم عمق استخر تعبیه شده باشد
مجموع ارتفاع پله های ورودی به داخل آب استخر باید حداکثر 450 میلی متر باشد. به عنوان یک گزینه جایگزین، استفاده از بالابر و یا سطح شیب دار با شیب ملایم نیز مورد قبول است
پله ها و نرده ها:
گام یا ارتفاع هر پله باید حداکثر 145 میلی متر بوده و پهنای پاخور هر پله باید 350 تا 450 میلی مترباشد تا امکان نشستن بر روی آن نیز وجود داشته باشد.
یک نرده)دستگیره(راه پله با ارتفاع 800 میلی متربطوری که از ابتدا و انتهای پله 450 میلی متر بیرون زدگی داشته باشد، باید تعبیه شود
همچنین یک نرده 150 میلی متری با هدف ورود وخروج اشخاصی که امکان ایستادن برای آنها وجود ندارد باید در کنار پله ها وجود داشته باشد
ویلچرها:
در شرایطی که فرد ناتوان جسمی باید با ویلچر به داخل استخر منتقل شود، ویلچر باید ایمن بوده و دربرابر آب مقاوم باشد
همچنین باید به گونه ای طراحی شده باشد که امکان استفاده آن در داخل استخروجود داشته باشد
مجهزترین ورزشگاه ابی جهان
استادیوم مکعب ابی پکن: این ورزشگاه طوری طراحی شده که در مصرف انرژی کارا باشد، پوسته ی حبابی انرژی نور خورشید راجذب میکند و هوا واب استادیوم را گرم میکند.
هر حباب فیلتری دارد که میزان پراکنده شدن گرما را تنظیم میکند. جنس این حباب ها از یک ماده شبیه تفلون ،موسوم etfe است.بنابراین این ورزشگاه دارای سازه ای سبزوسازگار با محیط زیست است.
این استادیوم از اب بارانی که روی سقفش میبارد بعد از تصفیه ،برای تامین اب ورزشگاه استفاده میکند. 150تا200میلیون دلار هزینه شده است.
عملیات ان درسای2003شروع شده ودر2008به بهره برداری رسید. این ورزشگاه دارای 6000صندلی ثابت و11000صندلی موقت است وطراحی خوب ان استفاده از این ورزشگاه را تا 30-40سال اینده ممکن میسازد
محوطه دارای 5 استخر است که در یکی از آنها سیستم امواج ساز نصب شده است. رقابت های شنا در المپیک سال 2008این بار در این مجموعه ی بی نظیر برگزار می شود و حدود 17 هزار تماشاچی می توانند از رقابت ها دیدن به عمل آورند.
طرح ساختمانی:
در طرح ساختمانی از فضای سه بعدی و طبقه بندی پایه ها و سلول های ارگانیک و فرم طبیعی حبابهای صابون بهره گیری شده است. این ترتیب طبیعی گرچه ممکن است نسلی از ساختارهای به نظر برسد اما در حد بالایی از قابلیت اجرا بر خوردار است.ساختار و طرح جدید و بی سابقه این بنا از علم هندسه بهره ی فروان داردو بدین ترتیب است که طبیعت و تکنولوژی را مسخر خود می سازد.
اشکال هندسی:
در اجرای طرح ساختمان از نوعی تکرار واحد بهره گیری می شود که شامل 2 پلی هیدرون 12 گوشه و6 پلی هیدرون 14 گوشه است. کلیه این واحدها در یک فضای سه بعدی اجرا می شود که می توانند حول محور ساختمان هندسی نهایی برش بخورند. کل ساختمان از نوعی صفحه ضد اصطکاک پوشیده شده است که می تواند فضاوهوایی همچون محیط گلخانه در خود ایجاد کند. حدود 20% از انرژی خورشید جذب ساختمان می شود که به منظور گرم کردن استخر ها و محیط داخل ساختمان مصرف می شود.
استادیوم های مسابقات ورزشی به خصوص المپیک، معمولا بعد از اتمام بازی ها به حال خود رها می شوند. دلیل این امر هم هزینه های بالای نگهداری چنین ساختمان های عظیمی است، که چندان صرفه اقتصادی برای ادامه فعالیت ندارند. اما مثل اینکه برخی ورزشگاه های المپیک ۲۰۰۸ پکن قرار نیست چنین سرنوشتی داشته باشند. دولت چین در اولین قدم، استادیوم زیبای ورزشهای آبی المپیک ۲۰۰۸ با نام مکعب آب را تبدیل پارک بازی های آبی کرده است.
این ساختمان که برخی هم به آن قلمرو پادشاهی مایکل فیلپز می گویند، با هزینه ۵۰ میلیون دلاری در حال تبدیل به یک پارک آبی زیبا است. تا اینجا بیش از نیمی از فضای این استادیوم به پارک آبی تبدیل شده است و شما با پرداخت ۳۰ دلار می تواند به گشت و گذار و شنا در آن بپردازید
منابع:
1. راهنمای مراقبت ونگهداری استخر –راف ال جانسون
2.الگوی استخر شنای عمومی-علی پورلطیفی،زهره مشکی
3.اطلاعات فنی وتخصصی شناfina2008
کتاب مدیریت و ساخت استخر ها،راهنمای حرفه ای-علی پورلطیفی وزهره مشکی باف
4.کتاب راهنمای تصفیه، بهسازی و بهداشت آب استخر-تالیف: مهندس علی اکبر مهر آئین
5-New York State Department of Helth, Statutory Authority: Public Health Law No.225-2000
6-Alberta Regulations, Public Health Act, 293/2006: Pool Standards- for the Swimming Pool