2-4- قوانین و مقررات و استانداردهای زیست محیطی مرتبط با ارزیابی زیست محیطی شهرکهای صنعتی
1- اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (همه پرسی 1358)
2- مصوبه شماره 138 شورایعالی حفاظت محیط زیست در تاریخ 23/1/1373
مجریان پروژه های زیر موظف اند به همراه گزارش امکان سنجی و مکان یابی نسبت به تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه اقدام نمایند
الف) کارخانجات پتروشیمی ب) پالایشگاه ها ج) نیروگاه ها د)صنایع فولاد هـ) سدها و دیگر سازه های آبی و) شهرکهای صنعتی ز) فرودگاه ها
3- آیین نامه الگوی ارزیابی اثرات زیست محیطی مصوب شماره 156 شورای عالی حفاظت محیط زیست
ماده 1- مجریان طرحها و پروژه های مندرج در ماده 2 موظفند به همراه گزارش امکان سنجی و مکان یابی پروژه ها نسبت به تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی مطابق الگو اقدام نمایند
4- قانون برنامه دوم توسعه کشور مصوب سال 1373 مجلس
– تبصره 82 (مصوب 20/9/1373)
الف ) طرحها و پروژه های بزرگ تولیدی و خدماتی باید قبل از اجرا و در مرحله مطالعات امکان سنجی و مکان یابی بر اساس الگوهای مصوب شورای عالی حفاظت محیط زیست مورد ارزیابی زیست محیطی قرار گیرد
ب) انجام هر گونه فعالیت صنعتی و معدنی باید با در نظر گرفتن اهداف توسعه پایدار در چهار چوب ضوابط و استانداردهای زیست محیطی باشد
– تبصره 83 (مصوب 3/9/73)
به منظور جلوگیری و دفع آلودگی منابع آب توسط فاضلابهای صنعتی صنایع و کارخانجات واقع در شهرها و شهرکهای صنعتی موظفند نسبت به ایجاد و بهره برداری شبکه های جمع آوری و انتقال و تاسیسات تصفیه فاضلاب صنعتی بر اساس استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست و با مشارکت و نظارت شرکتهای آب و فاضلاب استانها اقدام نماید
5- قانون برنامه سوم توسعه کشور مصوب 79 مجلس
ماده 105- کلیه طرحها و پروژه های بزرگ تولیدی و خدماتی باید پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان سنجی و مکان یابی بر اساس ضوابط پیشنهادی شورای عالی حفاظت محیط زیست و مصوب هیئت وزیران مورد ارزیابی زیست محیطی قرار گیرد.
– رعایت نتایج ارزیابی توسط مجریان طرحها و پروژه های مذکور الزامی است نظارت بر حسن اجرای این ماده بر عهده سازمان برنامه و بودجه می باشد
6- قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 74 مجلس
ماده 2 – اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی هوا را فراهم نماید ممنوع است
ماده 12- احداث کارخانجات و کارگاه های جدید و توسعه و تغییر محل و یا خط تولید کارخانجات و کارگاههای موجود مستلزم رعایت ضوابط و معیارهای سازمان محیط زیست می باشد
ماده 13- وزارتخانه های صنایع، معادن و فلزات کشاورزی و جهاد کشاورزی هنگام صدور جواز تاسیس رونوشتی از جواز مربوط را به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال خواهند نمود
ماده 19- قطبها و شهرکهای صنعتی و مجتمع های صنعتی و نیروگاه ها و واحدهای تولیدی مکلفند حداقل 10 در صد از فضای شهرکهای صنعتی و یا مجموعه فضای تخصیص داده شده جهت احداث واحدهای تولیدی و خدماتی را به ایجاد فضای سبز مشجر و کشت درختانی مناسب منطقه اختصاص دهند.
7- آیین نامه اجرایی تبصره 82 قانون برنامه پنج ساله دوم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1377)
8- ماده 3 تصویب نامه هیات وزیران در مورد ضوابط و معیارهای استقرار صنایع مصوب سال 1378
قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 3/2/1374
فصل اول کلیات
ماده 1 – جهت تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور پاکسازی و حفاظت هوا از آلودگی ها کلیه دستگاه ها و موسسات و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی موظفند مقررات و سیاست های مقرر در این قانون را رعایت نمایند.
ماده 2 – اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی هوا را فراهم نماید ممنوع است. منظور از آلودگی هوا عبارتست از وجود و پخش یک یا چند آلوده کننده اعم از جامد، مایع، گاز، تشعشع پرتوزا و غیر پرتوزا در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت آن را به طوری که زیان آور برای انسان و یا سایر موجودات زنده و یا گیاهان و یا آثار و ابنیه باشد تغییر دهد.
ماده 3 – منابع آلوده کننده هوا که تحت مقررات این قانون قرار دارند به سه دسته زیر طبقه بندیمی شوند.
الف – وسائل نقلیه موتوری
ب – کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها
ج-منابع تجاری وخانگی ومنابع متفرقه
فصل دوم وسائل نقلیه موتوری
ماده 4 – استفاده از وسایل نقلیه موتوری که بیش از حد مجاز مقرر دود و آلوده کننده های دیگر وارد هوای آزاد نمایند ممنوع است حد مجاز خروجی وسایل نقلیه موتوری توسط سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت صنایع تعیین و به تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست می رسد.
ماده 5 – هر وسیله نقلیه موتوری که به کار گرفته می شود باید دارای گواهینامه مخصوصی مبنی بر رعایت حد مجاز خروجی آلوده کننده های هوا باشد. دارندگان وسایل نقلیه موتوری مکلفند همه ساله وسایل نقلیه خود را در مراکز مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست که توسط شهرداریها ایجاد می گردد تحت آزمایش و معاینه قرار داده و گواهینامه مبنی بر رعایت حد مجاز آلودگی را دریافت نمایند. در غیر این صورت از تردد وسایل نقلیه فاقد گواهینامه مذکور به ترتیبی که در آیین نامه اجرایی
این قانون تعیین می شود جلوگیری خواهد شد.
تبصره 1 – هزینه انجام آزمایش و معاینه وسایل نقلیه موتوری از دارندگان وسایل نقلیه مذکور طبق تعرفه ای که توسط وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران می رسد اخذ خواهد شد.
تبصره 2 – تاریخ شروع اجرای این ماده و تبصره های آن حداکثر یک سال پس از تصویب این قانون تعیین می شود و سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری و سایر دستگاه های ذیربط موظفند ظرف مدت مذکور امکانات لازم جهت اجرای این ماده را فراهم کنند.
ماده 6 – شهرداری ها، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، وزارتخانه ها و سازمان های ذیربط موظفند نحوه تردد وسایل نقلیه موتوری و سیستم حمل و نقل شهری را به صورتی طراحی و سامان دهند که ضمن کاهش آلودگی هوا جوابگوی سفرهای روزانه شهری باشد.
تبصره – آیین نامه اجرائی این ماده که در برگیرنده ساعات و محدوده مجاز تردد شهری، پیش بینی استفاده مطلوب و بیشتر از وسایل نقلیه عمومی و امثال آن می باشد توسط وزارت کشور ( شهرداریها) و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و در صورت لزوم با همکاری سازمان های ذیربط تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 7 – در مواقع اضطراری که به علت کیفیت خاص جوی، آلودگی هوای شهرها به حدی برسد که به تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سلامت انسان و محیط زیست را شدیداً به مخاطره بیاندازد، سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت کشور ( شهرداریها و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران) ممنوعیت ها یا محدودیت های موقت زمانی، مکانی و نوعی را برای منابع آلوده کننده برقرار نموده و بلافاصله مراتب را از طریق رسانه های همگانی به اطلاع عموم خواهد با برطرف شدن وضعیت اضطراری و کاهش آلودگی هوا، سازمان نسبت به رفع ممنوعیت و محدودیت برقرار شده اقدام و مراتب را به نحو مقتضی به اطلاع عموم خواهد رسانید.
ماده 8 – ساخت و تولید و ورود وسایل نقلیه موتوری و همچنین موتور و سایر قطعات مرتبط با احتراق وسایل نقلیه از قبیل کاربراتور و فیلتر مستلزم رعایت استانداردهای حفاظت محیط زیستمی باشد.
ماده 9 – وزارت صنایع موظف است سیاست ها و برنامه های تولیدی واحدها و شرکت های تابعه تولید وسایل نقلیه موتوری خود را به نحوی تنظیم نماید که اولا" تولید وسایل نقلیه با موتورها و قطعات غیر استاندارد صورت نپذیرد ثانیاً در برنامه ریزی ساخت خودرو برنامه تولید وسایل نقلیه و حمل و نقل عمومی را در اولویت قرار دهد ثالثاً طراحی و ساخت اتومبیل ها به نحوی صورت گیرد که حتی المقدور امکان استفاده از گاز هم وجود داشته باشد.
ماده 10 – شماره گذاری هر نوع وسیله نقلیه موتوری مستلزم رعایت استانداردهای موضوع ماده8این قانون می باشد.
ماده 11 – استانداردهای موضوع مواد 8 و 9 این قانون توسط سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت صنایع، وزارت نفت و موسسات تحقیقاتی ذیصلاح تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
فصل سوم – کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها
ماده 12 – احداث کارخانجات و کارگاه های جدید و توسعه و تغییر محل و یا خط تولید کارخانجات و کارگاه های موجود مستلزم رعایت ضوابط و معیارهای سازمان حفاظت محیط زیست می باشد.
ماده 13 – وزارتخانه های صنایع، معادن و فلزات، کشاورزی و جهاد سازندگی هنگام صدور جواز تاسیس رونوشتی از جواز مربوط را به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال خواهند نمود.
دارندگان جواز تاسیس مذکور مکلفند محل استقرار واحدهای صنعتی و یا تولیدی خود را طبق ضوابط استقرار موضوع ماده 12 این قانون تعیین نمایند.
صدور پروانه بهره برداری موکول به تایید محل استقرار با رعایت ضوابط موضوع ماده 12 فوق بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست می باشد.
تبصره 1 – احداث نیروگاه ها، پالایشگاه ها، کارخانجات پتروشیمی، کارخانجات صنایع نظامی، فرودگاه ها و ترمینال های بارگیری موکول به رعایت ضوابط و معیارهای سازمان حفاظت محیط زیست از لحاظ محل استقرار می باشد.
تبصره 2 – ضوابط و معیارهای موضوع مواد 12 و 13 توسط سازمان با مشارکت وزارتخانه های مذکور در این ماده تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
تبصره 3 – سازمان حفاظت محیط زیست موظف است ضوابط و معیارهای زیست محیطی لازم را از طریق وزارتخانه های ذیربط به دارندگان جواز تاسیس اعلان نماید.
ماده 14 – فعالیت کارخانجات و کارگاه های جدیدی که ضوابط و معیارهای موضوع ماده 12 را رعایت ننمایند و همچنین فعالیت و بهره برداری از کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه هائی که بیش از حد مجاز موجبات آلودگی هوا را فراهم آورند، ممنوع است.
ماده 15 – سازمان حفاظت محیط زیست کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه هائی که آلودگی آنها بیش از حد مجاز استانداردهای محیط زیست باشد را مشخص نموده و مراتب را با تعیین نوع و میزان آلودگی به صاحبان و یا مسئولان کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها ابلاغ خواهد کرد تا در مهلت معینی که توسط سازمان با همکاری و مشارکت دستگاه های ذیربط تعیین می شود نسبت به رفع آلودگی یا تعطیل کار و فعالیت خود تا رفع آلودگی اقدام نمایند.
تبصره 1 – در صورتی که صاحب یا مسئول کارخانه و کارگاهی که موجبات آلودگی هوا را فراهم می نماید با دلایل قابل قبول سازمان اثبات نماید که ظرف مهلت تعیین شده رفع آلودگی عملی نمی باشد سازمان می تواند برای یکبار مهلت اضافی مناسب و در مورد این گونه کارخانجات و کارگاه ها قائل شود.
تبصره 2 – سازمان حفاظت محیط زیست موظف است استانداردهای هوای پاک و استانداردهای آلوده کننده های حاصل از کارخانجات و کارگاه ها که بهر طریق وارد هوای آزاد می گردند را برای هر منطقه و با توجه به کیفیت هوا و مناسبات زیست محیطی آن مناطق تهیه نموده و در اختیار متقاضیان و صاحبان کارخانجات و کارگاه ها قرار دهد.
حد مجاز ( استانداردهای محیط زیست) این ماده توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 16 – در صورتی که صاحبان و مسئولان کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه های آلوده کننده ظرف مهلت تعیین شده مبادرت به رفع آلودگی یا ممانعت از کار و فعالیت کارخانه و کارگاه مربوط ننمایند، در پایان مهلت مقرر به درخواست سازمان حفاظت محیط زیست و دستور مرجع قضائی ذیربط محل که بلافاصله توسط مامورین انتظامی به مورد اجرا گذاشته می شود از کار و فعالیت کارخانجات و کارگاه های آلوده کننده جلوگیری به عمل خواهد آمد.
ادامه کار یا فعالیت کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه های مزبور منوط به صدور اجازه سازمان حفاظت محیط زیست و یا رای دادگاه صلاحیتدار خواهد بود.
تبصره – در صورتی که صاحبان و مسئولان کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه های آلوده کننده پس از ابلاغ سازمان حفاظت محیط زیست از فعالیت و ادامه کار کارخانجات و کارگاه های مربوط ممانعت به عمل نیاورده و یا پس از تعطیل کارخانجات و کارگاه های مذکور راساً و بدون کسب اجازه از سازمان یا بدون صدور رای دادگاه صالحه، مبادرت به بازگشائی و ادامه فعالیت آن ها بنمایند بر حسب مورد به مجازات های مقرر در این قانون و سایر مقررات مربوط به عدم رعایت دستورات مراجع قانونی و قضائی محکوم خواهند شد و چنانچه مدیران و مسئولان مذکور اداره و تصدی کارخانجات و کارگاه های دولتی یا وابسته به دولت را برعهده داشته باشند موضوع در هیات های رسیدگی به تخلفات اداری وزارتخانه یا دستگاه متبوع مدیر یا مسئولان نیز مطرح و حکم مقتضی صادر خواهد گردید.
ماده 17 – در مواقع اضطراری و یا شرایط جوی نامناسب، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست می تواند کارخانجات و کارگاه هائی را که فعالیت آن ها خطرات فوری در برداشته باشد با اخطار سریع خواستار توقف فعالیت آن ها گردد و در صورت استنکاف به حکم رئیس دادگاه محل تا رفع موجبات خطر تعطیل نماید.
ماده 18 – در مواردی که کاهش یا از بین بردن آلودگی ناشی از فعالیت کارخانجات و یا کارگاه ها از طریق دیگر بجز انتقال یک یا برخی از آن ها به نقاط مناسب امکان پذیر نبوده و یا فعالیت کارخانجات و کارگاه های مذکور در مناطق مسکونی سلامت ساکنان آن مناطق را به خطر بیاندازد سازمان حفظت محیط زیست با همکاری وزارتخانه ها و دیگر دستگاه های دولتی ذیربط طرح انتقال کارخانجات و کارگاه های مذکور را به نقاط مناسب ( ترجیحاً شهرک ها و قطب های صنعتی) تهیه و به هیات وزیران ارائه می نماید.
دولت در صورت صلاحدید و موافقت حسب مورد اقدام خواهد نمود.
ماده 19 – قطب ها و شهرک ها و مجتمع های صنعتی و نیروگاه ها و واحدهای تولیدی مکلفند حداقل 10 درصد از فضای شهرک ها و یا مجموعه فضای تخصیص داده شده جهت احداث واحدهای تولیدی و خدماتی را به ایجاد فضای سبز و مشجر و کشت درختان مناسب منطقه اختصاص دهند.
بهره برداری از واحدهای صنعتی و تولیدی مذکور منوط به رعایت این ماده و ایجاد فضای سبز مناسب می باشد. وزارتخانه های صنعتی موظف به نظارت بر حسن اجرای این ماده می باشند.
ماده 20 – کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها و کوره های آجرپزی و آهک پزی موظف به استفاده از سوخت و سیستم های احتراقی مناسب قابل دسترسی به نحوی که موجبات کاهش آلودگی هوا را فراهم نماید، هستند.
تبصره – وزارت نفت موظف است در برنامه ریزی گازرسانی و سوخت رسانی خود تامین سوخت مناطق صنعتی و مراکز استقرار کارخانجات و کارگاه ها و کوره های آجرپزی مجاور شهرهای بزرگ را در اولویت قرار دهد.
ماده 21 – آیین نامه اجرائی این فصل و همچنین ضوابط مربوط به محدودیت استقرار صنایع در مجاورت شهرها توسط سازمان حفاظت محیط زیست با مشارکت وزارتخانه های ذیربط تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
فصل چهارم – منابع تجاری، خانگی و منابع متفرقه
ماده 22 – پخش و انتشار هر نوع مواد آلوده کننده هوا بیش از حد مجاز از منابع تجاری، خانگی و متفرقه در هوای آزاد ممنوع است.
منابع تجاری، خانگی و متفرقه از جهت نوع و میزان آلودگی توسط سازمان حفاظت محیط زیست مشخص و طبقه بندی شده و حد مجاز موضوع این ماده توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 23 – کلیه منابع آلوده کننده از قبیل حمام ها، نانوائی ها، هتل ها، و رستوران ها و غیر مکلفند ضمن اتخاذ تدابیر لازم جهت جلوگیری از انتشار دود و دوده و سایر موارد آلوده کننده در هوای آزاد، از سوخت مناسب ترجیحاً گاز شهری که موجب کاهش آلودگی هوا می شود استفاده نمایند.
وزارت نفت موظف است در برنامه سوخت رسانی شهرهای بزرگ، تامین سوخت مناسب و گازرسانی منابع تجاری و واحدهای خدمات عمومی را در اولویت قرار دهد.
ماده 24 – سوزاندن و انباشتن زباله های شهری و خانگی و هر گونه نخاله در معابر عمومی و فضای باز ممنوع می باشد.
ماده 25 – وزارتین مسکن و شهرسازی و کشور موظفند هنگام تهیه طرح های هادی و جامع و بهسازی شهرها به نحوی برنامه ریزی نمایند که فصل جداگانه ای از مطالعات طرح را به بررسی مسائل زیست محیطی اختصاص دهند به گونه ای که طراحی شهرها و شهرک ها و مجتمع های مسکونی از نظر فضای سبز و باز، همجواری کاربری ها، شبکه معابر و حمل و نقل، ضوابط تراکم ساختمانی و غیره با معیارهای زیست محیطی مورد تایید سازمان متناسب باشد.
تبصره – نقشه های شهرها، شهرک های مسکونی، قطب ها و شهرک ها و مجتمع های صنعتی، اداری، کشاورزی و غیره موکول به رعایت ضوابط و مقررات حفاظت محیط زیست می باشد.
ماده 26 – آیین نامه اجرائی موضوع ماده 25 این قانون مشترکاً توسط وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 27 – ایجاد هر گونه آلودگی صوتی بیش از حد مجاز ممنوع می باشد. آیین نامه جلوگیری از آلودگی صوتی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
9آیین نامه اجرایی نحوه جلوگیری از آلودگی صوتی
هیات وزیران در جلسه مورخ 19/3/1378 بنا به پیشنهاد شماره 132 – 21 مورخ 20/1/1375 سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (27) قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هواـ مصوب 1374 – آیین نامه اجرایی نحوه جلوگیری صوتی را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده تعاریف:
1 – صدا یا صوت عبارت است از امواج طولی که از ارتعاش سریع اجسام و مواد اعم از جامد، مایع و گاز تولید می شود.
2 – آلودگی صوتی عبارت است از پخش و انتشار هر گونه صوت و صدا و ارتعاش مربوط بیش از حد مجاز و مقرر در فضای باز ( غیر سر پوشیده).
3 – حد مجاز آلودگی صوتی که استاندارد آلودگی صوتی هم نامیده می شود ، عبارت است از میزان و مشخصات ویژه ای که با توجه به اصول حفاظت محیط زیست و برمبنای واحد اندازه گیری صدا برای منابع مولد آلودگی صوتی و فضای مورد انتشار و محیط های مختلف تعیین می شود.
4 – واحد اندازه گیری صدا یا صوت دسی بل می باشد
5 – عامل آلودگی صوتی که به اختصار عامل آلودگی نیز نامیده می شود، عبارت است از هر شخص حقیقی که اداره یا تصدی منابع ثابت و هدایت منابع سیار مولد آلودگی صوتی را خواه برای خود، یا به نمایندگی از طرف شخص یا اشخاص حقیقی دیگر بر عهده داشته و یا شخصاً به طرق مختلف عامل ایجاد آلودگی است.
6 – منابع و کانونهای آلودگی صوتی که به اختصار منابع آلوده کننده نامیده می شود، عبارتند از:
الف – نیروگاهها و پالایشگاهها
ب – کارخانه ها و کارگاهها
ج – وسایل نقلیه موتوری اعم از هوایی، دریایی، زمینی و زیر زمینی
د – فرودگاهها، پایانه های حمل و نقل و توقفگاههای دائمی وسایل نقلیه موتوری
هـ – تعمیرگاههای وسایل نقلیه موتوری و آن دسته از واحدهای صنفی که فعالیت آنها با آلودگی صوتی ملازمه دارد.
و – میادین تیر و محلهای تمرین نظامی.
ز – سایر منابع مانند ژنراتورها و موتورهای تولید برق ، استقرار بلندگوها در اماکن عمومی و محوطه های غیر سرپوشیده، مباشرت به هر عمل یا ترک عمل که ایجاد آلودگی صوتی نماید.
7 – منظور از سازمان، سازمان حفاظت محیط زیست و مقصود از قانون، قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا – مصوب 3/2/1374 – می باشد.
ماده 2 – مبادرت به هر گونه اقدامی که موجبات آلودگی صوتی را فراهم نماید ممنوع می باشد. حد مجاز یا استاندارد آلودگی صوتی توسط سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری دستگاههای ذی ربط تهیه و به تصویب شورای عالی محیط زیست می رسد.
ماده 3 – سازمان ضمن شناسایی منابع و کانونهای آلودگی موضوع بند(6) ماده (1) این آیین نامه و تعیین میزان آلودگی آنها بر اساس استانداردهای موضوع ماده (2) مراتب را به عامل یا عاملین منابع مذکور اعلام نموده و مهلت مناسبی را برای رفع آلودگی تعیین می کند.
عاملین منابع صوتی مذکور مکلفند در مهلت مناسب تعیین شده حسب موردنسبت به رفع آلودگی صوتی اقدامی نمایند.
تبصره – روشهای سنجش میزان آلودگی صوتی و شرایط ارائه نتایج مربوط توسط سازمان تعیین و بنا به مورد به عاملین اعلام خواهد شد.
ماده 4 – در صورتی که عاملین آلودگی در کارخانجات و کارگاهها در پایان مهلت مقرر نسبت به رفع آلودگی صوتی اقدام ننمایند، از فعالیت اینگونه منابع به ترتیب مقرر در ماده (16) قانون ممانعت به عمل خواهد آمد.
ماده 5 – سازمان مجاز است در اجرای وظایف قانونی خود و اطمینان از رعایت مفاد قانون و این آیین نامه هر زمانی که لازم بداند هریک از منابع آلوده کننده را بازرسی نماید.
تبصره – با عاملین و یا هر شخص دیگری که به طور مستقیم یا غیر مستقیم از انجام بازرسی و یا تعیین میزان آلودگی صوتی جلوگیری نموده و یا از ارائه آمار و اطلاعات مورد نیاز سازمان خود داری نماید طبق ماده (30) قانون رفتار خواهد شد.
ماده 6 – مراکز معاینه و آزمایش وسایل نقلیه موتوری موضع ماده (5) قانون موظفند انواع وسایل نقلیه موتوری مورد بازدید را از جهت استانداردها و حد مجاز آلودگی صوتی نیز تحت آزمایش و معاینه قرار دهند.
ماده 7 – به کار انداختن و تردد هر گونه وسیله نقلیه موتوری مولد آلودگی صوتی ممنوع می باشد. نیروی انتظامی از تردد هر نوع وسیله نقلیه موتوری فاقد گواهینامه موضوع ماده (6) ممانعت به عمل آورده و عاملین یا رانندگان اینگونه وسایل نقلیه را به مجازاتهای مقرر در ماده (32) قانون محکوم خواهند نمود:
ماده 8 – تولید کنندگان، سازندگان و وارد کنندگان وسایل نقلیه موتوری موظفند هنگام ساختن و تولید یا وارد کردن وسایل نقلیه موتوری و قطعات آنها( انباره – اگزوز – لاستیک – بوق – لنت ترمز – انواع یاتاقان و بلبرینگ) استانداردها و حد مجاز آلودگی صوتی حاصل از اینگونه منابع را که توسط سازمان در اختیار آنان قرار خواهد گرفت، رعایت نمایند.
ماده 9 – کلیه هواپیماهایی که در ایران ثبت می شوند و یا در آسمان ایران به پرواز در می آیند یا در فرودگاههای آن تردد می نمایند، ملزم به رعایت ضوابط و استانداردهای سازمان هوانوردی بین المللی (1974 – IOCAO ) می باشند.
تبصره 1 – نظارت بر اجرای این ماده بر عهده سازمان هواپیمایی کشوری است.
تبصره 2 – رسیدگی به شکایتهای واصله به سازمان محیط زیست از طریق سازمان هواپیمایی انجام خواهد شد.
ماده 10 – احداث و توسعه و تغییر محل فرودگاهها، پایانه های حمل و نقل و توقفگاههای دائمی وسایل نقلیه موتوری سنگین موکول به انجام ارزیابی زیست محیطی بر اساس الگوی مصوب شورای عالی محیط زیست و تایید سازمان حفاظت محیط زیست برای استقرار در محل مناسب از جهت رعایت حد مجاز آلودگی صوتی می باشد.
تبصره: انجام ارزیابی زیست محیطی در فرودگاهها ، با همکاری سازمان هواپیمایی کشوری انجام خواهد شد.
ماده 11 – استقرار و فعالیت تعمیرگاههای وسایل نقلیه موتوری و واحدهای صنفی آلوده کننده موضوع بند هـ ردیف (6) ماده (1) این آیین نامه موکول به رعایت حد مجاز آلودگی صوتی می باشد.
عاملین اینگونه منابع آلوده کننده موظفند حد مجاز آلودگی مربوط را رعایت نمایند در غیر این صورت به مجازاتهای مقرر در ماده 32 قانون محکوم خواهند شد.
ماده 12 – در صورتی که رفع آلودگی صوتی ناشی از فعالیت منابع آلوده کننده موضوع ماده (12) این آیین نامه که در داخل محدوده شهرها و نقاط مسکونی استقرار دارند به طرق دیگری جز انتقال آنها به محلهای مناسب امکان پذیر نباشد، طرح انتقال اینگونه منابع توسط سازمان و با همکاری وزارت کشور ( شهرداریها و بخشداریها)، وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و پس از تصویب هیات وزیران به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.
ماده 13 – سازمان موظف است به منظور کنترل و جلوگیری از ایجاد آلودگی صوتی توسط سایر منابع آلوده کننده ( موضوع بندهای " ح" ، " و" ، " ز" جزء(6) ماده (1) ممنوعیتها و محدودیتهای نوعی، کمی، زمانی و مکانی را تعیین و به تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست برساند.
تبصره – عاملین این قبیل منابع آلوده کننده که به علت رعایت ممنوعیتها و محدودیتهای برقرار شده توسط سازمان موجبات آلودگی صوتی را فراهم نمایند، به مجازات مقرر در ماده (32) قانون محکوم خواهند شد.
آیین نامه اجرایی قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا
هیات وزیران در جلسه مورخ 16/6/1379 بنابه پیشنهاد شماره 3/1494/2/ مورخ 4/6/1377 سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (35) قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا – مصوب -1374 ، آیین نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول کلیات
ماده 1 – عبارات و اصطلاحاتی که در این آیین نامه به کار رفته است، به شرح زیر تعریف می شوند:
الف – قانون : قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 3/2/1374 مجلس شورای اسلامی
ب – سازمان : سازمان حفاظت محیط زیست
پ – مواد آلوده کننده هوا : هر نوع ماده گازی، بخار، مایع، جامد و یا مجموعه ترکیبی از آنها که در هوای آزاد پخش و باعث آلودگی هوا و یا موجب تشدید آلودگی آن شود و یا ایجاد بوهای نامطبوع نماید از قبیل دود، دوده، ذرات معلق، اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای ازت، منواکسیدکربن، اکسیدکننده ها، هیدروکربنها، اسیدها، آمونیاک و نظایر آن.
ت – گواهینامه مخصوص : تاییدیه کتبی مراکز معاینه مبنی بر رعایت حد مجاز آلودگی توسط وسایل نقلیه موتوری که به صورت برچسب صادر و بر روی وسایل نقلیه مذکور الصاق می شود. این گواهینامه می تواند علاوه بر رعایت حد مجاز آلودگی، رعایت ضوابط ایمنی را در بر داشته باشد.
ث – آلوده کننده : هر شخص حقیقی که اداره یا تصدی منابع مولد آلودگی را خواه برای خود، خواه به نمایندگی از طرف شخص یا اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر بر عهده داشته و یا شخصاً و به طرق مختلف عامل ایجاد آلودگی باشد.
ماده 2 – منابع آلوده کننده هوا غیر از کارخانه ها و کارگاههای موضوع آیین نامه اجرایی فصل سوم قانون به شرح زیر طبقه بندی می شوند:
الف – وسایل نقلیه موتوری: هر نوع وسیله ای که با موتورهای درونسوز حرکت می کند و برای حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرد و در صورت به کار انداختن منشا ایجاد یک یا چند ماده آلوده کننده می گردد.
ب – منابع تجاری، خانگی و منابع متفرقه:
1 – منابع تجاری به محلهای مشخصی اطلاق می شود که برای انجام فعالیتهای مختلف تجاری و خدماتی و نگهداری و عرضه تولیدات و کالا و خدمات مورد استفاده قرار می گیرد و بدون اینکه محدود به موارد زیر گردد، برحسب نوع فعالیت خدماتی و یا تجاری شامل گروههای زیر می گردد:
گروه اول – هتلها، مهمانخانه ها، رستورانها، شیرینی پزیها، نانواییها، گرمابه ها و امثال اینها.
گروه دوم – دامداریها، مرغداریهای صنعتی، کشتارگاهها، موسسات نگهداری حیوانات و امثال آن.
گروه سوم – بیمارستانها، مراکز درمانی و بهداشتی، آزمایشگاهها و امثال اینها.
2 – منابع خانگی، از قبیل منازل و واحدها و مجتمعهای مسکونی به مکانی اطلاق می شود که صرفاً جهت سکونت مورد استفاده واقع می شود.
3 – منابع متفرقه عبارتست از منابعی غیر از کارخانه ها، کارگاهها، وسایل نقلیه موتوری و منابع تجاری و خانگی و هر عملی که ایجاد آلودگی هوا نماید از قبیل آتش سوزی زباله ها و انباشتن مواد زاید و متعفن در هوای آزاد.
ماده 3 – سازمان موظف است نسبت به شناسایی نوع و میزان مواد آلوده کننده هوا به طرق مقتضی از جمله اخذ اطلاعات، مدارک لازم و در صورت لزوم بازدید و بازرسی اقدام نماید.
تبصره – کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی مکلفند آمار، اطلاعات و اسناد مورد نیاز سازمان را که در جهت اجرای قانون و این آیین نامه درخواست می شود، در اختیار سازمان قرار دهند.
فصل دوم – وسایل نقلیه موتوری
ماده 4 – شرایط ایجاد مراکز معاینه وسایل نقلیه موتوری اعم از بنزینی، گازسوز و تجهیزات آن توسط سازمان با هماهنگی وزارتخانه های کشور و صنایع تنظیم و ابلاغ خواهد شد.
تبصره – سازمان مجاز است در جهت حصول اطمینان از روند مطلوب در اجرای ماده (5) قانون و عملکرد صحیح مراکز معاینه نسبت به اخذ آمار و اطلاعات هر یک از مراکز مزبور از طریق شهرداریهای ذیربط و انجام معاینات و آزمایشهای موردی از برخی وسایل نقلیه موتوری که توسط مراکز یاد شده مورد آزمایش قرار گرفته و گواهی زیست محیطی دریافت داشته اند، اقدام نماید.
ماده 5 – رانندگان وسایل نقلیه موتوری مکلفند بر چسب حاوی گواهینامه مخصوص را در محل مناسبی که توسط مراکز معاینه تعیین می شود، بر روی شیشه اتومبیل خود نصب نمایند.
ماده 6 – طبق زمان بندی مصوب شورای عالی ترافیک از تردد وسایل نقلیه موتوری که فاقد بر چسب موضوع ماده (5) باشند، در شهرهای تهران، اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز، اراک، اهواز و کرج توسط ماموران انتظامی ( ماموران راهنمایی و رانندگی ) جلوگیری شده و رانندگان وسایل نقلیه مذکور مطابق ماده (28) قانون محکوم خواهند شد.
تبصره 1 – وسایل نقلیه مذکور تا هنگام رفع موجبات آلودگی و انجام معاینه فنی مجدد و دریافت گواهینامه ، اجازه تردد نخواهند داشت.
تبصره 2 – شمول مقررات این ماده به سایر شهرها بنا به تصویب شورای عالی محیط زیست خواهد بود.
تبصره 3 – از تردد موتورهای دو زمانه براساس زمان بندی که سازمان تعیین می کند در شهرهای یاد شده جلوگیری خواهد شد.
فصل سوم – منابع تجاری و متفرقه
ماده 7 – در اجرای ماده (7) قانون، دستورالعمل مربوط به مواقع اضطراری هوا توسط سازمان و سایر دستگاههای ذی ربط تهیه و توسط وزارت کشور ابلاغ می شود.
ماده 8 – سازمان پس از شناسایی و طبقه بندی منابع تجاری، خانگی و منابع متفرقه، آن دسته از منابع مذکور را که آلودگی آنها بیش از حد مجاز می باشد، مشخص و مراتب را با تعیین نوع و میزان آلودگی به مسئولان و یا صاحبان منابع فوق الذکر اعلام خواهد کرد تا در مهلت معین و مناسبی که توسط سازمان تعیین می شود، نسبت به رفع آلودگی اقدام نمایند.
ماده 9 – بیمارستانها، درمانگاهها و مراکز بهداشتی و درمانی و سایر مراکز مجاز که به منظور امحای زباله های خود از روش سوزاندن استفاده می نماید، مکلفند از دستگاه زباله سوز مناسب که استانداردهای آلودگی هوا را رعایت نماید، استفاده کنند.
ماده 10 – سازمان مجاز است در اجرای ماده (23) قانون، در مناطقی که گاز شهری در دسترس می باشد، برای اشخاص حقیقی و حقوقی که با عدم استفاده از گاز موجبات آلودگی هوا را فراهم می سازند، اخطاریه صادر و مهلت مناسبی را جهت رفع آلودگی تعیین نماید.
ماده 36 – از تاریخ ابلاغ این قانون کلیه قوانین و مقررات مغایر با آن در زمینه جلوگیری از آلودگی هوا لغو می گردد.
قانون فوق مشتمل بر سی و شش ماده و چهارده تبصره در جلسه روز یکشنبه سوم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و هفتاد و چهار مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1374.2.13 به تایید شورای نگهبان رسیده است.
قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 1374
ماده 15 و 16: کارگاههایی که آلودگی آنها بیش از حد مجاز استانداردهای محیط زیست باشد، در صورتیکه با تعیین و اعلام و میزان آلودگی، و مهلت رفع آن یا با ممانعت از کار و فعالیت آن اقدامی بهتر ننمایند در پایان مهلت مقرر به درخواست سازمان حفاظت محیط زیست و دستور مرجع قضایی ذیربط که بلافاصله توسط مامورین انتظامی به مورد اجرا گذاشته می شود و از کار و فعالیت آن واحد جلوگیری می شود.
ماده (31): پس از هر بار اخطار و پایان مهلت مقرر، جزای نقدی تکرار و تشدید می شود.
قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست سال 1353 ( با اصلاحیه سال 71)
ماده (12): صاحبان یا مسئولان کارخانجات و کارگاههای موضوع ماده 11 مکلفند به محض ابلاغ دستور سازمان، کار یا فعالیت ممنوع شده را متوقف و تعطیل نمایند. ارایه کار یا فعالیت مزبور منوط به اجاره سازمان یا رای دادگاه صلاحیت دار خواهد بود. در صورت تخلف به حبس از 61 روز تا یک سال و یا پرداخت جزای نقدی از پنج هزار ریال تا پنجاه هزار ریال یا به هر دو مجازات محکوم خواهند شد. بر اساس ماده (14) در مورد جرایم مذکور در این قانون ، سازمان حسب مورد شاکی و یا مدعی خصوصی شناخته می شود ماده (20) با تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست قسمتی از مواد 11و 12 و 13 این قانون در محدوده شهرها و هر یک از مناطق کشور ضمن تعیین حدود بر حسب مورد به شهرداریهای مربوطه یا هر سازمان دولتی ذیربط محول می شود.
آئین نامه جلوگیری از آلودگی آب مصوب سال 1373
ماده (7): با نمونه برداری و نوع میزان آلودگی هر یک از منابع آلوده کننده، در صورت عدم رعایت استانداردهای مقرر، سازمان مراتب را کتباً اخطار و صریحاً نوع آلودگی و میزان آن و همچنین مهلت رفع آلودگی را متناسب با امکانات تعیین می کند.
قانون مجازات اسلامی – تعزیرات سال 1375
ماده (688): هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید و ریختن سم در رودخانه ها و زباله در خیابان و کشتار غیر مجاز دام و استفاده غیر مجاز فاضلاب خام یا پساب تصفیه خانه های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع و مرتکبین طبق قوانین خاص مشمول مجازات خواهند شد.
ماده (1) ضوابط استقرار صنایع و واحد های تولیدی مصوب هیاُت وزیران 26/12/78: در یازده دسته طبقه بندی شده اند. ماده (2) صنایع بر اساس شدت و ضعف آلودگی و دیگر مسایل زیست محیطی در گروههای شش گانه الف ، ب، ج ، د ، ه ، و با مشخصات خاصی قرار گرفته اند. در مصوبه هیئت وزیران مورخ 16/7/1381 تمهیداتی برای استقرار واحدهای صنعتی در سه استان شمالی کشور تعیین شده است که در تابستان سال 1382 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور موظف به پیشنهاد اصلاحی آن شده است…