جمهوری اسلامی ایران
وزارت آموزش و پرورش
اداره کل آموزش و پرورش استان ………..
اداره کل آموزش و پرورش شهرستان ………..
عنوان درس پژوهی
علوم پنجم ابتدایی تغییرات مواد
آموزشگاه ………….
سال تحصیلی ………..
اعضای گروه درس پژوهی :
1- مدیر گروه – تایپ
2- مدرس
3- منتقد تدریس
4- عکاس و فیلمبردار
5- ناظر
6- همکاری در تهیه طرح درس
تقدیم
بارالها! تو را سپاس می گوییم که شوق دوباره آموختن را در وجودمان نهادی تا بیاموزیم. یاری مان کن تا از این دانش تنها در مسیر رضای تو گام برداریم.
اکنون که به یاری مهربان خدایی چون تو این درس پژوهی را به پایان می رسانیم توانایی مان ده تا از همه عزیزانی که در این مسیر یاری مان نمودند کمال تشکر و قدردانی را بجا آوریم.
این درس پژوهی را به همکاران آموزش ابتدایی تقدیم می نماییم. امیدواریم که مثمر ثمر واقع شود.
تقدیر و تشکر
در محضر تک تک اساتید رویشی سبز را تجربه کردیم و در این مسیر دوستانی شفیق همراه ما بودند که زلال وجودشان خاطرات این مسیر سبز را ماندگار کرد.
از همه عزیزان که در تدوین این درس پژوهی به ما یاری رساندند صمیمانه سپاسگزاریم.
چکیده
آدمی از آغاز بر آن بوده است که تاریکی های جهان را به نور آگاهی و دانش و اندیشه روشن نماید تا بتواند به افق های دورتر دانایی و دانش اوج بگیرد. در این میان اشتغال به نشر و پژوهش در علوم موهبتی است ایزدی که معلمان را به مراتب عالی الهی می رساند. و باری گران و مسئولیتی عظیم را بردوش این جماعت قرار می دهد. جستار پیش رو، حاصل این عشق و احساس وظیفه ی توامان است.
درس پژوهی برگردان واژه ژاپنی jugyokenkyu بمعنی مطالعه یا پژوهش تشکیل شده است .kenkyu بمعنی درس و jugyo بمعنای مطالعه یا پژوهش است . معادل انگلیسی درس پژوهی Lesson study است .
درس پژوهی به زبان ساده مطالعه و پژوهش جمعی پیرامون عمل تدریس است . بعنوان یک معلم حرفه ای بیا و در روش تدریس خود تامل کن! حتما روش بهتری برای تدریس وجود دارد . اما این بار نه به تنهایی، بلکه با یک گروه از معلمان هم رشته ، روش خود را مورد مطالعه و آزمون قرار دهید ، با هم با نقد شرایط موجود و در جهت نیل به وضع موجود طرح مساله نمایید ، در جهت شناخت بهترین روش ممکن پژوهش کنید ، نتایج پژوهش را در کلاس درس و بصورت طبیعی بیازمایید ، نتیجه آزمایش را نقد کنید ، طرح را اصلاح و دوباره در یک کلاس دیگر آن را اجرا نمایید ، نتایج پژوهش خود را منتشر و در اختیار دیگران قرار دهید .
به این ترتیب شما گام در مسیر درس پژوهی نهاده اید روشی که پایه توسعه مستمر حرفه ای شماست و شما را در مسیر یک معلم حرفه ای و فکور به حرکت وا می دارد !
در این درس پژوهی سعی بر این است که دانش آموزان به طور کامل با مفاهیم کامل درس آشنا گردند و مشکلات و معایب تدریس در این باره برطرف گردد.
مقدمه :
همانطور که می دانیم درس پژوهی شکل اولیه ای از توسعه ی حرفه ای معلمان می باشد که هدف عمده آن بهبود مستمر تدریس می باشد به گونه ای که دانش آموزان بتوانند مطالب را به شیوه ی موثر تری بیاموزند.گروه درس پژوه تلاش می کند طرح درس خود را نقد و بررسی و به شیوه بهینه اصلاح نماید. طرح درس مشارکتی رمز موفقیت معلمان می باشد. برای معلم درس پژوه تمام کردن کتاب مهم نیست، یادگیری و فهمیدن دانش آموزان مهم است. درس پژوهی به معلمان یاد می دهد که در کلاس صرفا یاددهنده نباشند بلکه یادگیرنده نیز باشند.ملاک سنجش در موفقیت درس پژوهی یادگیری معلمان است نه تولید یک درس. تهیه طرح درس بهتر نتیجه جانبی و ثانوی فرآیند است .اما ند هدف اولیه آن.
منطق درس پژوهی ساده است اگر میخواهید آموزش را بهبود بخشید، اثر بخشترین جا برای چنین کاری، کلاس درس است. اگر شما این کار را با درسها شروع کنید، مسئلهی چگونگی کاربرد نتایج تحقیق در کلاس درس ناپدید می شود.در اینجا بهبود کلاس درس در درجهی اول اهمیت است. درس پژوهی یکی از راههای ارتقا و دستیابی به شیوه های نوین تدریس و کنار گذاشتن شیوه ها و روشهای سنتی است . معلمین مقطع ابتدایی چند سالی است که تلاش می کنند تا بلکه بتوانند با شرکت درجشنواره ی الگوهای نوین تدریس خدمتی در این راستا به نظام تعلم و تربیت کشور به عنوان مهمترین رکن آینده ساز کشور کمکی کرده باشند .
ما در قسمت مبانی علمی و نظری به سه مبحث پرداخته ایم : اول ، طراحی منظم آموزشی یا همان طرح درس ، دوم ؛روشهای تدریس ، سوم ؛هدفهای سه گانه ی تعلیم وتربیت .
بیان مسئله
پژوهش حاضر به صورت کیفی از نوع درس پژوهی در مدرسه ….. شهرستان ….اجرا شده است.این درس پژوهشی به صورت گروهی و با مشارکت 7 نفر از همکاران فرهنگی با موضوع مذکور به اجرا درآمد.
از آن جا که مساله آموزش کودکان در پایه های ابتدایی نیازمند استفاده از شیوه های متفاوتی می شود و هم چنین و محتوای درسی از مجموعه ای از مهارت ها (مشاهده کردن، پیش بینی کردن، بررسی فرضیه و …) و معلومات سازماندهی می شود که در نهایت کودکان را به بروز کنش عقلانی معطوف به نتایج مشهود و فهم عمیق دانش ها و ارزش ها سوق می دهد. لذا چالش های پیش روی گروه در این حوزه این بود که ما چگونه می توانیم در تدریس دروس مرتبط به صورت موثر عمل کرده و اهمیت درس را به صورتی شایسته به دانش آموزان بفهمانیم. پس از اجرای طرح درس اولیه (سناریو) و بازبینی آن، نهایتاً سناریو در کلاس تدریس و توسط اعضای گروه به مشاهده و نقد و تحلیل گذاشته شد.
درس پژوهی به زبان ساده مطالعه و پژوهش جمعی پیرامون عمل تدریس است . بعنوان یک معلم حرفه ای بیا و در روش تدریس خود تامل کن! حتما روش بهتری برای تدریس وجود دارد .
اما این بار نه به تنهایی، بلکه با یک گروه از معلمان هم رشته ، روش خود را مورد مطالعه و آزمون قرار دهید ، با هم با نقد شرایط موجود و در جهت نیل به وضع موجود طرح مساله نمایید ، در جهت شناخت بهترین روش ممکن پژوهش کنید ، نتایج پژوهش را در کلاس درس و بصورت طبیعی بیازمایید ، نتیجه آزمایش را نقد کنید ، طرح را اصلاح و دوباره در یک کلاس دیگر آن را اجرا نمایید ، نتایج پژوهش خود را منتشر و در اختیار دیگران قرار دهید . به این ترتیب شما گام در مسیر درس پژوهی نهاده اید روشی که پایه توسعه مستمر حرفه ای شماست و شما را در مسیر یک معلم حرفه ای و فکور به حرکت وا می دارد !
درس پژوهی یکی از اقدامات جالب و خاص در سطح آموزش و پرورش است.با توجه به دشواری های و مشکلاتی که در سر راه تدریس و آموزش وجود دارد همکاری و مشارکت همه ی همکاران و استفاده از اندیشه های همدیگر یکی از بهترین اقدامات صورت گرفته در سطح مدارس می باشد.
با توجه به نقش درس پژوهی و بهبود درس، همه ی همکاران تصمیم گرفتیم که درباره ی تغییرات شیمیایی و فیزیکی که مسئله ی مهمی اتلاق می شود با هم به پژوهش بپردازیم و همت کردیم تا روش های بهتری برای کار با دانش آموزان به دست آوریم.درس پژوهی فرایندی است پژوهشی که بر چرخه یادگیری گروهی – کیفی – مشارکتی – مداوم – عمل بازاندیشی و بازبینی یافته ها استوار است. در درس پژوهی کار با مسئله شروع می شود. اگر می خواهید آموزش را بهبود بخشید اثر بخش ترین جا برای این کار کلاس درس است و بهبود در کلاس درس در درجه اول اهمیّت است.درس پژوهی شکل اولیه ای از توسعه ی حرفه ای معلمان می باشد که هدف عمده آن بهبود مستمر تدریس می باشد به گونه ای که دانش آموزان بتوانند مطالب را به شیوه ی موثر تری بیاموزند.گروه درس پژوه تلاش می کند طرح درس خود را نقد و بررسی و به شیوه بهینه اصلاح نماید. طرح درس مشارکتی رمز موفقیت معلمان می باشد. برای معلم درس پژوه تمام کردن کتاب مهم نیست، یادگیری و فهمیدن دانش آموزان مهم است. درس پژوهی به معلمان یاد می دهد که در کلاس صرفا یاددهنده نباشند بلکه یادگیرنده نیز باشند.
ملاک سنجش در موفقیت درس پژوهی یادگیری معلمان است نه تولید یک درس. تهیه طرح درس بهتر نتیجه جانبی و ثانوی فرآیند است .اما ند هدف اولیه آن.
منطق درس پژوهی ساده است اگر میخواهید آموزش را بهبود بخشید، اثر بخشترین جا برای چنین کاری، کلاس درس است. اگر شما این کار را با درسها شروع کنید، مسئلهی چگونگی کاربرد نتایج تحقیق در کلاس درس ناپدید می شود.در اینجا بهبود کلاس درس در درجهی اول اهمیت است.
تبین ضرورت و اهمیت موضوع :
بررسی ویژگی های نظام آموزش و پرورش کشورهای مختلف نشان می دهد که آموزش دوره ابتدایی در اغلب آنها از اهمیت خاص برخوردار است و مهم ترین مقطع تحصیلی به شمار می رود به همین دلیل در قانون اساسی و قوانین آموزشی همگانی که شامل آموزش و پرورش دوره ابتدایی نیز هست، حق برخورداری همه کودکان برای پرورش کامل استعدادهایشان در اغلب ممالک شناخته شده است امروزه ضرورت و نقش دوره آموزش و پرورش را فقط در توسعه مهارت ها و قابلیت ها شناختی به طور عام و آموزش و آماده کردن کودکان برای ورود به مدارج تحصیلی بالاتر خلاصه نمی کنند بلکه آن را به طور خاص عامل و اساس هرگونه تحول آغازین در عرصه رشد و توسعه اجتماعی فرهنگی و اقتصادی می دانند.
منطق درس پژوهی ساده است اگر میخواهید آموزش را بهبود بخشید، اثر بخشترین جا برای چنین کاری، کلاس درس است. اگر شما این کار را با درسها شروع کنید، مسئلهی چگونگی کاربرد نتایج تحقیق در کلاس درس ناپدید می شود.در اینجا بهبود کلاس درس در درجهی اول اهمیت است.
یک دوره درس پژوهی
1- انتخاب یک موضوع
2- برنامه ریزی برای تدریس درس
3- تدریس در جمع عمومی فراگیران
4- گزارش دهی مستند
5- بازاندیشی و تجدید نظر براساس تفکر گروه
6- تدریس درس تجدید نظر شده
7- مجدداً گزارش دهی مستند
8- ارایه گزارش پایانی
برنامه ریزی درس پژوهشی :
آشنایی کامل دانش آموزان با مفهوم کامل درس و برطرف شدن اشکالات
اهداف کلی :
آشنایی کامل دانش آموزان با مفهوم درس و ایجاد تفکر و خلاقیت در فرایند یاد دهی – یادگیری
هدف درس پژوهی :
1- ایجاد تفکر در دانش آموزان
2- پرورش قوه تخیل در دانش آموزان
3- تثبیت یادگیری با کمک تقویت تفکر
حیطه عاطفی :
1- بالا بردن قوه تفکر در دانش آموزان
2- ایجاد علاقه در دانش آموزان برای شرکت در کار گروهی
3- ایجاد نگرش مثبت در فراگیران و تاکید بر خواندن و یادگیری
نحوه تقسیم کار : ( تعیین وظایف محوله به افراد گروه )
1- مدیر گروه – تایپ
2- مدرس
3- منتقد تدریس
4- عکاس و فیلمبردار
5- ناظر
6- همکاری در تهیه طرح درس
این درس به روش پرسش و پاسخ و روش نوین بارش مغزی انجام گرفت که با توجه به استفاده ی از تجربیات ساده و شخصی و روزمره ی دانش آموزان و بیان آن ها به روش های مختلف و استفاده ی معلم از بیانات و ایده های دانش آموزان و بازخورد آن توسط دانش آموزان ، به خوبی توانست معلم را به اهداف تعیین شده ، برساند .
ویژگی های طرح درس ( سناریو )
· توجه ویژه به تفاوت های فردی در بین دانش آموزان
· اهمیت نحوه ی رفتار معلم با دانش آموز
· ایجاد جو دوستانه جهت جلوگیری از خستگی دانش آموزان
· استفاده ی بهینه از حداقل امکانات
· توجه به دانش آموزان ویژه و کم حرف .
· استفاده از تجربیات نو و به روز و در دسترس دانش آموزان جهت تدریس .
· مشارکت کلیه ی دانش آموزان در امر تدریس .
· تقویت هوش بینایی ، شنوایی و گویایی در دانش آموزان با طرح پرسش های گوناگون
زمان بندی نحوه اجرا
سلام و احوالپرسی و حضور و غیاب و توجه به حالات روحی و روانی دانش آموزان و آماده کردن جو کلاس برای شروع درس و بررسی تکالیف ( 3 دقیقه )
ارزشیابی تشخیصی : ( 3 دقیقه )
چالش های فرا روی گروه و راهکارهای گروه برای مقابله با آن ها
* مشکلات در آموزش دانش آموزان دیر آموز
* کمبود وسایل کمک آموزشی
* نبودن زمان کافی برای بررسی موضوع
ارزشیابی تدریس :
اولین جلسه جهت انجام درس پژوهی در تاریخ…………برگزار شد. در این جلسه اعضای گروه درس پژوهی و پایه مورد تدریس انتخاب شدند. با توافق همکاران درس و پایه مورد نظر به عنوان مجری درس پژوهی انتخاب شد. با توجه به اینکه اعضای گروه درس پژوهی آموزشگاه…. نفر هستند وظایف به صورت زیر انجام شد.
مجری (مدرس) :
دبیر :
فیلم بردار :
ناظرین :
مدیر آموزشگاه
در این جلسه چالش مورد نظر در نظر گرفته شد .قرار شد با هم فکری همکاران راهکارهای مناسبی جهت تقویت دانش آموزان ارائه شود. پس جلسه عنوان درس پژوهی روی چند برگه تایپ شده و در قسمت های مختلف مدرسه در معرض دید دانش آموزان نصب شد.
طرح درس
علوم پنجم – تغییرات مواد
طرح درس روزانه
نام درس : علوم پایه ی : پنجم ابتدایی تعداد 35
موضوع درس : تغییرات مواد روش تدریس : کاوش گری
هدف کلی : آشنایی با تغییرات مواد
اهداف جزئی :
1- آشنایی با خواص مواد (رنگ ، بو، مزه، شکل جنس)
2- آشنایی با تغییر فیزیکی
3- آشنایی با تغییر شیمیایی
4- آشنایی با انواع تغییرات مواد
5- آشنایی با اثر رطوبت بر مواد
6- آشنایی با اثر گرما بر مواد
7- …….
اهداف رفتاری :
فراگیران باید پس از پایان درس قادر باشند :
1- خواص ماده را نام ببرند. (دانستنی)
2- انواع تغییرات مواد را نام ببرند. (دانستنی)
3- چند نمونه تغییر فیزیکی و شیمیایی نام ببرند . (دانستنی)
4- تغییرات فیزیکی را تغییرات شیمیایی جدا نمایند. (مهارتی)
5- در حداقل زمان تغییر فیزیکی و شیمیایی را تعریف کنند.. (دانستنی)
6- نسبت به تغییرات محیط اطراف علاقه نشان دهند. (عاطفی)
7- به تغییرات موجود در محیط زیست خود علاقه نشان دهند. (عاطفی)
8- تغییرات فیزیکی و شیمایی را به طور روزمره با آن ها سر و کار دارند از هم تشخیص دهند . (مهارتی)
9- هنگام آزمایش تغییرات فیزیکی را از تغییرات شیمیایی تشخیص دهند. (مهارتی)
10-……..
فضا و مدل کلاس :
در آزمایشگاه مدرسه دانش آموزان را در تیم های پنج نفره قرار می دهیم.
رسانه های کمک آموزشی :
کتاب ، تخته سیاه، گچ ، تصاویر مختلف در ارتباط با تغییرات مواد، شمع، یخ، نان کپک زده، میخ سالم و زنگ زده ، کاهو، سرکه، قند، جوش شیرین، کاغذ ، کبریت ، برگه های فعالیت و …
ارزش یابی ورودی :
1- مواد را تعریف نمایند.
2- چند نمونه تغییر در مواد را بیان کنند.
3- چند نمونه از خواص مواد را بر شمارند.
4- به نظر شما چه چیزهایی بر مواد اثر می گذارند.
5- ….
راهبرد ایجاد انگیزه :
تصاویری در ارتباط با موضوع درس (مانند نان سالم و نان کپک زده، برگ زرد و سبز، آهن زنگ زده و آهن زنگ نزده) را روی تخته نصب کرده و از فراگیران سوال می کنیم چه شباهت و تفاوتی بین تصاویر نصب شده وجود دارد.
ارائه ی درس :
گام اول و دوم : پس از ایجاد انگیزه متن ذیل را که معلم از قبل تهیه نموده است در اختیار فراگیران قرار می دهد :
فراگیران عزیز متن زیر را ابتدا به صورت انفرادی سپس گروهی خوانده و به سئوال زیر پاسخ دهید.
شنبه ی آخر شهریور ماه تولد پدر علی و سارا بود. مادر و بچه ها برای پدر یک جشن تولد کوچک ترتیب داده بودند. وقتی پدر به خانه آمد، با اتاق تزئین شده و میزی که روی آن کیک، میوه ، نان ، غذا، شمع ، بستنی و … وجود داشت روبرو شد و تازه متوجه موضوع گردید . علی و سارا ثانیه شماری می کردند تا پدر بنشیند و آن ها از خوردنی های خوش مزه بهره ببرند.
همین موقع تلفن به صدا در آمد، وقتی پدر گوشی را برداشت خبر بیماری پدر بزرگ را به آن ها دادند. آن ها مجبور بودند سریعاً خانه را ترک کنند و به شهر دیگری بروند پس از یک هفته به خانه بازگشتند ……
شما بررسی کنید و در یابید که آنان به محض ورود به خانه با چه تغییراتی مواجه شدند؟
فراگیران اطلاعات و داده ها خود را گرد آوری کرده و به سمع و نظر معلم می رسانند و معلم نیز پیش بینی های آنها را تایید یا رد می نماید.
گام سوم : پس از این مرحله معلم بسته هایی را که از پیش تهیه کرده است و در آن ها (نان کپک زده و سالم) ، (میخ زنگ زده و سالم) ، (کاغذ خرد شده و سالم) ، (چوب کبریت سوخته و سالم) …. به طور جداگانه قرار داده بین تیم ها توزیع می نماید و از تیم ها می خواهد که دو بسته را با هم مقایسه کنند ببینند که چه تغییری در بسته ی اول حاصل شده و بسته ی دوم چه فرقی با بسته ی اول کرده است سپس در برگه هایی که داده می شود نتیجه ی فعالیت خود را قید نمایند که خواص آن مواد از نظر (رنگ ، بو، مزه، شکل، جنس) چه تغییری کرده است و یکی از اعضای تیم نتیجه ی خود را بیان نموده و برگه را روی تخته سیاه می چسباند. در ادامه این مرحله معلم به هر تیم فعالیتی را می دهد که در کلاس و در حضور جمع انجام دهند. به طور مثال :
تیم (1) دو برگ کاغذ داده می شود که یکی از آن ها را بسوزانند و بیان کنند چه تغییری در رنگ، بو، شکل و جنس آن ماده ایجاد شده است.
تیم (2) دو برگ کاهو داده می شود که یکی را خرد نموده و بیان کنند چه تغییری در جنس، شکل و رنگ ، بو و مزه ی آن ماده ایجاد شده است.
تیم (3) تخم مرغ سفت شده را با تخم مرغ خام مقایسه کنند و تغییرات حاصله در تخم مرغ پخته شده را بیان نمایند.
تیم (4) سرکه و جوش شیرین را با هم مخلوط کرده و بیان کنند کدام یک از خواص آن ها، (مزه، رنگ، جنس، و مولکول) تغییر کرده است.
گام چهارم : در این مرحله معلم از فراگیران می خواهد مفاهیمی را که در دو مرحله قبل برداشت نموده اند را بیان کنند.
گام پنجم : در این مرحله معلم از فراگیران می خواهد تا آن چه که خلال کاوش گری بدست آورده بودند را تحلیل نمایند. و نتایج حاصل را جمع بندی و اعلام نمایند.
جمع بندی و نتیجه گیری :
تغییرات مواد به دو دسته تقسیم می شود : تغییرات فیزیکی و تغییرات شیمیایی در تغییرات فیزیکی جنس مواد تغییر نمی کند و می توان دو باره آن را به حالت اول باز گرداند ولی در تغییرات شیمیایی خواص و جنس مواد تغییر می کند و نمی توان آن را دوباره به حالت اول باز گرداند.
ارزش یابی پایانی :
به هر تیم تصاویر مختلف از تغییرات فیزیکی و شیمیایی داده می شود و از فراگیران می خواهیم که تصاویر را به دو دسته تقسیم کرده و در روی تخته سیاه نصب نموده و علت انتخاب خود را بیان نمایند.
تکلیف پایانی :
تغییرات فیزیکی و شیمیایی را که در منزل و محیط اطراف خود می بینند در دفتر علوم خود نوشته و به کلاس ارائه دهند.
تحقیق کنند که تغییرات فیزیکی و شیمیایی در زندگی روزمره مفیدند یا مضر ؟
تدریس اول :
1- گروه بندی دانش آموزان
2- سلام و احوال پرسی و حضور و غیاب
3- ایجاد انگیزه
4- توضیح راجع به مناسبت های اخیر
5- بررسی تکالیف دانش آموزان
6- ارزشیابی از قبل
*گزارش دهی مستند
آموزگاران طی یک نشست به نقد کار مشترک خود پرداختند.
دراین جلسه معمولاً به معلمی که درس را آموزش داده شد، اجازه داده شد اول از همه صحبت کند و نظر خود را درباره ی چگونگی اجرای درس و مسایل عمده ی آن اظهار نظر نماید سپس آموزگاران دیگر گروه معمولاً از دیگاه انتقادی درباره ی قسمت هایی از تدریس که به نظر آن ها مشکل داشته است، صحبت نمودند.
*بازاندیشی و تجدید نظر براساس تفکر گروه
آموزگاران گروه درس پژوهی با توجه به مشاهدات و بازخورد های فراگیران در طرح درس تجدید نظر نمودند.. آنان تعدادی از موادآموزشی، فعالیت ها،سوال ها و مسایل مطرح شده یا همه ی این موارد را تغییر دادند..تاکید آن ها اغلب برتغییر مواردی بود که در جریان کلاس درس شواهددقیقی مبنی برضرورت تغییر آنها یافت.
جلسه دوم درس پژوهی
در این جلسه تمام مراحل کامل صورت گرفت و همه ی دانش آموزان تدریس را باهم انجام دادند و هیچ گونه کم و کسری برای تدریس نبود.
تعیین امکانات مورد نیاز
– با توجه به این که این درس یک درس مهم می باشد و همچنین تفاوت های فردی که در کلاس وجود دارد در مدت زمان محدود و عدم یادگیری دانش آموزان و رساندن دانش آموزان به اهداف مورد نظر
– ابزارهای لازم جهت نقد و بررسی انجام گرفته
– برای تدریس هماهنگی های لازم انجام گرفت
– برای فیلمبرداری از صحنه ی تدریس دوربین فیلمبرداری فراهم گردید.
– تدریس با حضور همکاران محترم رئیس گروه و دبیر گروه و… توسط مجری گروه انجام پذیرفت و پس از مشاهده از طریق فیلمبرداری از مراحل تدریس و بررسی مجدد و بادداشت برداری در حین تدریس از فعالیت های یادگیری و یاددهی و کنش های متقابل بین معلم و دانش آموز پرداخته شد و در پایان نقاط ضعف و قوت به بحث گذاشته شد.
ارزشیابی تدریس :
در مرحله اول تدریس خیلی راهکار های آموزشی و محیط مناسب بود و همچنین فراگیران پر از جنب و جوش و شادی بودند و در آموزش درس همکاری می نمودند ولی یکسره مشکلات خاص وجود داشت که می بایست برطرف شود کم بودن زمان آماده سازی برای درس جدید.
محاسن تدریس : اول و دوم که توسط منتقد درس تجزیه و تحلیل شد :
1- نحوه برخورد معلم با فراگیران بسیار خوب بود.
2- استفاده صحیح از وسایل کمک آموزشی
3- کلاس پر از جنب و جوش بود سوال و جواب بین دانش آموزان و معلم و فراگیران وجود داشت
4- استفاده از دانش آموزان خیلی زرنگ و فراگیران دیر آموز
5- نحوه کلاس داری معلم به نحوه احسن بود.
معایب تدریس :
1- استفاده نکردن از دیتا در کلاس درس
2- اشکالات لفظی توسط مجری صامت و مصوت
3- یادداشت نکردن تاریخ -موضوع و… روی تابلو
چالش های فرا روی گروه و راهکارهای گروه برای مقابله با آن ها
* مشکلات در آموزش دانش آموزان دیر آموز
* کمبود وسایل کمک آموزشی
* نبودن زمان کافی برای بررسی موضوع
روش تعیین اثربخشی نتایج اجرایی درس پژوهی
قبل از آخرین اجرا یک اجرای دیگر باحضور همکاران محترم داشتیم که دانش آموزان به دلیل وجود دوربین در کلاس و حضور همکاران ناظر به اصلاح مجدد نیاز بود که مجری طرح می تواند با سوالات متفاوت آنها را از جو به وجود آمده خارج کند و کلاس حالت عادی درآورد و جوی شاداب به وجود آورد که پیشنهادهایی که در مرحله اول داده شد در مرحله آخر به اجرا درآمد و به هدف مورد نظر رسیدیم.
ارایه گزارش پایانی
درپایان، درسی که آموزگاران درباره آن بحث کرده اند را می توان در یک کتابچه جمع آوری و منتشر کرد تا آموزگاران دیگر نیز از آن آگاهی یابند.
نکات کلیدی که گروه درس پژوهی با در ذهن داشته باشد چیست؟
• هدف درس پژوهی، آگاهی از نحوهی تفکر دانش آموزان است ، نه تیهیه یک درس نمایشی.
• نظرات، توصیه ها و اندیشه ها باید بر هدف های تنظیم شده توسط گروه متمرگز باشد، نه بر برنامه یک معلم خاص.
• همه ی اعضای گروه باید در تهیه درس مشارکت داشته باشند و همه نظرات و ایده ها باید محترم شمرده شوند.
• توصیه می شود که آموزگاران در فرآیند کار عجله نکنند. آموزگاران اغلب سعی دارند با طرح درسی که در ذهن خود دارند کار را آغاز کنند، نه با هدف هایی که باید دنبال شوند.
دیدگاه اعضای شرکت کننده در درس پژوهی پیرامون نقاط قوت و ضعف
بسمه تعالی
جلسه ی اول درس پژوهی …………… ……..
در کلاس ……….. حضور داشتیم از تدریس ایشان استفاده کردیم. مورد تدریس همراه با دانش آموزان انجام شد. دانش آموزان خیلی خوب همکاری می کردند. ….. در تدریس خود خیلی مسلط بود خیلی خوب به دانش آموزان می فهماندند. نکته های خیلی ریز که در تدریثس بود به ایشان گفته شد.
جلسه ی دوم درس پژوهی ………… ………….
……….. تمام مراحل را خیلی خوب نکته به نکته انجام دادند تدریس بسیار خوبی بود استفاده کردیم دانش آموزان خیلی همکاری می کردند. ایشان نیز با تلاش و شوق بسیار در کلاس فعالیت داشتند. و در آخر تمرینات لازم را به دانش آموزان دادند.
بسمه تعالی
جلسه اول درس پژوهی …………
اینجانب ……….. در جلسه ی درس پژوهی که توسط …………….انجامن شد حضور داشتم . . تدریس به چند روش انجام شد. تدریس خوب بود اصول کلاس داری – نحوه ی تدریس – ارائه درس- خوب بود. چند نکته ی لازم نیز به ………. گفته شد که در کلاس گفته نشده بود.
جلسه دوم درس پژوهی ………..
در این جلسه تمام مراحل کامل صورت گرفت و همه ی دانش آموزان و ……….. تدریس را باهم انجام دادند و هیچ گونه کم و کسری برای تدریس نبود.
بسمه تعالی
جلسه اول درس پژوهی …………
اینجانب ………… در تاریخ………..در جلسه ی درس پژوهی شرکت داشتم. ……….. تدریس را شروع کرد با ورود به کلاس و حضور و غیاب – پرسش از درس قبل و آمادگی برای درس جدید در این مورد. خیلی خوب بود چند نکته ریز لازم به ذکر بود که انجام شود.
جلسه دوم درس پژوهی
در تاریخ ………… تدریس تمام مراحل به اضافه نکات از قلم افتاده انجام شد و در کل تدریس خیلی خوب بود.
راهبرد های یاد دهی – یادگیری
راهبرد فعالیت محور
1. این طرح با استفاده از فعالیت محله محور استفاده شده است .
ابزار و امکانات مورد نیاز گروه
مواد و وسایل لازم : گچ سفید و رنگی – ماکت مربوط به درس – کتاب
چند تصویر مربوط به درس
چالش های فرا روی گروه :
عدم درک مشابه دانش آموزان از یک موضوع ابزارهای لازم جهت نقدو بررسی تدریس انجام گرفته با توجه به تئوریک بودن مبحث ، ابزارهای در دسترس و منابع موجود از جمله موارد ذیل می باشد :
– برای انجام تدریس ، هماهنگی های لازم با مدیر محترم انجام گرفت .
– برای فیلم برداری از صحنه ی تدریس دوربین فیلم برداری توسط یکی از اعضا فراهم گردید .- تدریس با حضور یکی از همکاران ( خارج از گروه به عنوان ناظر ) ، رئیس ودبیر گروه و توسط مجری گروه انجام پذیرفت و پس از مشاهده از طریق فیلم برداری از مراحل تدریس و بررسی مجدد و یادداشت برداری در حین تدریس از فعالیت های یادگیری و یاددهی و کنش های متقابل بین معلم و دانش آموز پرداخته شد و در پایان نکات ضعف و قوت به بوته ی بحث گذاشته شد .
روش تعیین اثر بخشی نتایج اجرای درس پژوهی:
قبل از آخرین اجرا ، دو اجرای دیگر نیز – با حضور میهمانان – داشتیم ، به دلیل برخورد معلم با دانش آموزان و دیگری ثابت ماندن معلم در یک نقطه و عدم حرکت فعال مناسب و متعادل د رکلاس ، و از طرفی دانش آموزان نیز به دلیل وجود دوربین در کلاس و حضور همکاران ناظر ، لذا نیاز به اصلاح مجدد بود .،
مجری طرح اگر چنانچه با دانش آموزان به راحتی برخورد کند و با سوالات متفاوت ، آن ها را از جو به وجود آمده خارج کند ، آنگاه به راحتی می تواند کلاس را به حالت عادی در آورد و جوی شاداب و جذاب برای آن ها به وجود آورد .
• امکانات مورد نیاز گروه :
– همکاران آموزشی که در تدریس به عنوان ناظر حضور داشتند .
– امکاناتی که مدرسه در اختیار ما قرار داد ، یک کلاس ، دانش آموزان و مدرسه
– امکانات خارج از مدرسه : دوربین فیلم برداری
نتایج حاصله:
پس از انجام مراحل مختلف تدریس و استفاده از روش پرسش و پاسخ و بارش مغزی و مشاهده ی آن توسط ناظران همکار ، و بیان نقاط ضعف مجری توسط اعضا ، و بررسی مطالب گقته شده ، معلوم گردید که دانش آموزان با استفاده ی از این روش و البته انس و الفت بین معلم و دانش آموز و ایجاد ارتباط قوی عاطفی ، پس از پرسش های مختلف هدف دار و بیان نظرات توسط دانش آموز و هدایت نظرات به سمت اهداف از پیش تعیین شده ،. معلم گاها توجه دانش آموز را به خود جلب می نماید و اهمیت درس را – که تا وقتی هست حتی متوجه وجود آن نمی شویم -. در پایان نیز تعیین تکلیف منزل که همان ادامه ی بحث ها و گفتگوهای کلاسی می باشد،تکمیل کننده ی اهداف بوده و نتیجه ی دلخواه به دست می آید .
با توجه به اینکه نتیجه ی این گونه هدف گذاری ها می بایست در عملکرد روزانه ی دانش آموز ظهور و بروز پیدا کند
فهرست منابع و مآخذ :
1- استیپانک و همکاران (1389 ) درس پژوهی راهنمایی
2- عملی برای مدیران و معلمان ( ترجمه رضا ساکی و داریوش مدنی ) تهران – حکمت علوی
3- ساکی ، رضا ( 1388 ) ( سواد پژوهشی معلم ) تهران دانش آفرین
4- حوریزدا ، بهمن ( 1388 ) درس پژوهی پژوهش مشارکتی کارکنان تهران – لوح زرین
5- دبیرخانه شورای عالی وزرات آموزش و پرورش ( 1388 ) سند تحول راهبردی وزرات آموزش و پرورش.