پیشگفتار
تاریخچه پیمانکاری در ایران :
حرفه پیمانکاری در ایران ، به عنوان پدیده ای مدرن و امروزین با ظهور انقلاب مشروطه آغاز شد نخستین سند برنامه ریزی اقتصادی در ایران به دست مهندسی ایرانی به نام ( ضیع الدوله ) ، با عنوان " راه نجات " نوشته شد و نمایندگان مشروطه خواه، در نخستین قانون محاسبات عمومی در سال 1289 تصویب نمودند که : " تمام معاملات دولتی ، از خرید و فروش و اجاره و استیجار و مقاطعه باید با اطلاع عموم و از طریق مزایده و مناقصه صورت پذیرد." اما تفکر سنتی در برابر این تغییرات مقاومت می کرد به طوری که مقاطعه کاری در ذیل اجاره اشخاص قرار داشت و شالوده اندیشه ها ی گذشته در حوزه حقوق مدنی ، پیمانکار را " اجیر " تلقی می نمود. این تعارض سنت و مدرنیسم قریب به یک قرن ادامه یافت به طوریکه آنچه نزدیک به چهل سال قبل تهیه شده ، تا امروز از نظر مبانی و رویکردهای حقوقی همچنان ثابت مانده است و هنوز پیمانکار ، بعنوان " طرف دیگر قرارداد " ،" با حقوق " برابر تلقی نمی شود بلکه هنوز " اجیر " است درحالیکه فروشندگان کالا و تجار بواسطه جایگاه تاریخی خود " تجار محترم " تلقی می شوند ، و از امتیازات ویژه در زمینه های مالیاتی و حقوق دولتی بر خور دارند. اما پیمانکاران که در زمره بخش تولیدی کشور تلقی می شوند ، قبل از اینکه سودی ببرند ، مالیات علی الحساب می دهند و پیمانکاران حدود 5/2 برابر تسهیلاتی که تامین اجتماعی به کارگران تحت پوشش پیمانکار پرداخت می کند حق بیمه پرداخت می کنند ، در هنگام پرداخت مالیات در ذیل " صنوف تولیدی " به رسمیت شناخته نمی شوند بلکه " حرفه خدماتی " تلقی می شوند
تا همین سالهای اخیر بلکه در بسیاری موارد در حال حاضر ، رقابت در کیفیت ، جای خود را به رقابت در قیمت ، خوشنامی جای خود را به رابطه بازی و هویت مستقل حرفه ای جای خود را به همنوایی و انطباق با محیط ناکارامد بخش دولتی به جهت سیطره و حق انتخاب بخش دولتی داده است و این خود باعث از بین رفتن سرمایه اجتماعی شده است.
عدم توازن و تعادل دو سوی پیمان از نظر آثاری که بر فعالیتهای اقتصادی می گذرد بیش از آنکه به ضرر پیمانکار باشد برای نظام کارفرمایی بویژه بخش دولتی زیانبار است و موجب طولانی شدن پروژه ها ، تخلفات اداری ، ادعاهای حقوقی و . . . می گردد.
تلاشهای جدیدی ظرف چندسال گذشته در زمینه بازنگری در مقررات قراردادهای همسان سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور آغاز شده و دردست انجام است که البته تا باورهای غلط بویژه تلقی " اجیر بودن پیمانکار " از میان نرود ، قوانین و مقررات جدید باموانع اداری مواجه خواهد بود.
ضرورت توجه به پیمان :
در دنیای امروز ، تقریباٌ بیشتر فعالیتهای اقتصادی توسط بخش خصوصی اداره می شود و دولتها بیشتر نقش نظارت و هماهنگ کننده را بعهده دارند.
درسالهای اخیر روند خصوصی سازی در کشور ما و اهداف تغییر در ساختار اداری و تمرکز زدایی نقش بخش خصوصی در اقتصاد و اجرای پروژه های عمرانی بیشتر به چشم می خورد و این امر با ابلاغ اصل 44 قانون اساسی و سیاستهای کلی این اصل توسط رهبری نظام اهمیت بیشتری پیدا نموده است از آنجا که در سالهای اخیر اجرای پروژه های عمرانی بیشتر به بخش خصوصی واگذار شده است لذا تقویت این بخش بویژه از طریق اصلاح ساختارهای نظام اداری و اصلاح قوانین و مقررات امری اجتناب ناپذیر به حساب می آید.
در راستای تحقق اهداف و سیاستهای مدیریتی کشور مبنی بر فراهم آوردن زمینه حضور بخش خصوصی در عرصه ها و فعالیتهای عمرانی کشور و توجه به تخصص و تجربه رویکردی جوانگرایی و نیز با عنایت به تغییرات پیش آمده در ارکان سه گانه نظام فنی و اجرایی کشور یعنی کارفرما- پیمانکار و مجموعه قوانین و مقررات الزام آور به منظور واگذاری پروژه های عمرانی به بخش خصوصی وزارتخانها ، سازمانها ، نهادها و شرکتهای دولتی پروژه های قابل واگذاری خود را در چارچوب قوانین و مقررات به اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار مینماید تا بدین صورت ضمن ایجاد زمینه جذب و اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی در رشته مورد نظر و همچنین پیمانکاران محلی از یک سو و قوی تر نمودن نظارت عالیه خود همراه با استفاده حداقلی از امکانات دولتی و نیز کوچک نمودن بدنه دولت از سوی دیگر به این مهم دست یابد.
پیمانکاری
در
دستگاه کارفرمایی
طبقه بندی معاملات و روش های انجام مناقصه :
( موضوع ماده 3 و 11 قانون برگزاری مناقصات )
-معاملات کوچک :
اخذ فاکتور مشخص با تشخیص و مسئولیت مامور خرید یا کارپرداز با رعایت صرفه و صلاح و تامین کیفیت به کمترین بهای ممکن.
-معاملات متوسط :
اخذ حداقل سه فقره استعلام کتبی توسط مامورخرید، با تامین کیفیت و صرفه صلاح پس از تائید مسئول واحد تدارکاتی با عقد قرارداد یا اخذ فاکتور.
-معاملات بزرگ :
1. برگزاری مناقصه عمومی از طریق انتشار فراخوان در روزنامه های کثیر الانتشار.
2. برگزاری مناقصه محدود.
نصاب معاملات در سال 1386 :
معاملات از نظر نصاب ( قیمت معامله ) به سه دسته تقسیم می شوند :
1. معاملات کوچک : معاملاتی که کمتر از بیست و نه میلیون و سیصد و چهل هزار (29،340،000 ) ریال می باشد .
2. معاملات متوسط : معاملاتی که مبلغ معامله بیش از سقف معاملات کوچک بوده و از دویست و نود و سه میلیون و چهارصد هزار (293،400،000 ) ریال کمتر می باشد.
3. معاملات بزرگ : معاملاتی که مبلغ برآورد اولیه آنها بیش دویست و نود و سه میلیون و چهارصد هزار (293،400،000 ) ریال می باشد.
تبصره : وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است در ابتدای هر سال نصاب معاملات را بر اساس شاخص بهای کالاها و خدمات اعلام شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، جهت تصویب به هیآت وزیران پیشنهاد نماید.
(شایان ذکر است تا تاریخ تهیه این پروژه نصاب جدید معاملات برای سال 1387 اعلام نشده است )
تعاریف برخی از واژگان قانون مناقصات :
الف) مناقصه : فرایندی است رقابتی برای تامین کیفیت مورد نظر که در آن تعهدات موضوع معامله به مناقصه گری که کمترین قیمت مناسب را پیشنهاد کرده باشد واگذار می شود.
ب ) مناقصه گزار: موضوع بند (ب) ماده (1) قانون برگزاری مناصات.
ج ) مناقصه گر: شخص حقیقی یا حقوقی که در مناقصه شرکت میکند.
د ) کمیته فنی بازرگانی: سه عضو خبره که وظیفه ارزیابی فنی پیشنهادها را بعهده دارند.
ه ) ارزیابی کیفی مناقصه گران: ارزیابی توان انجام تعهدات مناقصه گران.
و ) ارزیابی مالی: فرایندی که درآن مناسب ترین قیمت از بین پیشنهادهایی که از نظر فنی پذیرفته شده اند.
ز ) ارزیابی شکلی: بررسی کامل بودن اسناد، غیرمشروط و خوانا بودن پیشنهاد قیمت.
طبقه بندی انواع مناقصات :
( از نظر روش دعوت به مناقصه موضوع ماده 4 قانون برگزاری مناقصات )
مناقصه عمومی :
فراخوان مناقصه از طریق آگهی عمومی
مناقصه محدود :
فراخوان مناقصه از طریق ارسال دعوتنامه به تشخیص و مسئولیت بالاترین مقام دستگاه مناقصه گزار با توجه به محدودیت برگزاری مناقصه عمومی با ذکر ادله .
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ترک تشریفات مناقصه :
درمواردی که انجام مناقصه بر اساس گزارش توجیهی دستگاه مناقصه گزار به تشخیص یک هیات سه نفره میسر نباشد.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
آشنایی با برخی از عبارات و مفاهیم :
پروژه : مجموعه ای از فعالیتها و عملیات همگن برای تامین قسمتی از اهداف اصلی یا فرعی طرح.
پیمان : توافقی که به همراه شرایط و مدارک الحاقی در یک مجموعه غیر قابل تفکیک بین کارفرما و پیمانکار منعقد می گردد.
موافقتنامه : از دو واژه موافقت (با علم بودن و سازگاری ) و نامه (نوشته ) ترکیب شده، و به منظور سندی است که توافق حداقل دو شخص را با همدیگر در یک موضوع نشان می دهد.
شرایط عمومی پیمان : شرایطی است که اصول کلی حاکم بر پیمان را تعیین می نماید و تعهدات و التزامات مندرج در آن غیر قابل تغییر و در تمامی قراردادهای پیمانکاری جنبه عام دارد.
شرایط خصوصی پیمان : تعهدات تبعی که با توجه به شرایط عمومی و متناسب با وضعیت و ماهیت هر یک از انواع قراردادهای پیمانکاری در محدوده تعیین شده تغییر می کند.
پیمانکار : شخص حقوقی یا حقیقی که امضاء کننده یکطرف پیمان بوده و اجرای پیمان را براساس اسناد و مدارک پیمان ، به عهده گرفته است و نمایندگان قانونی وی ، درحکم پیمانکار می باشند.
کارفرما : شخص حقوقی که امضاء کننده یکطرف پیمان بوده و عملیات موضوع پیمان را بر اساس اسناد و مدارک پیمان به پیمانکار واگذار کرده است ونمایندگان قانونی وی ، در حکم کارفرما می باشند.
مهندس مشاور : شخص حقوقی یا حقیقی که برای نظارت بر اجرای کار، در چارچوب اختیارات تعیین شده در اسناد و مدارک پیمان ، از سوی کارفرما به پیمانکار معرفی می شود.
مهندس ناظر : نماینده مقیم مهندس مشاور یا کارفرما در کارگاه که در چاچوب اختیارات تعیین شده در اسناد و مدارک پیمان ، از سوی کارفرما به پیمانکار معرفی می شود.
کارگاه : محلی که عملیات موضوع پیمان درآن اجرا می شود یا به منظور اجرا ی پیمان، با اجازه کارفرما از آن استفاده می کنند.
تجهیز کارگاه : عملیات ، اقدامات و تدارکاتی که باید به صورت موقت برای دوره اجراء انجام شود تا آغاز و انجام عملیات موضوع پیمان ، طبق اسناد و مدارک، میسر شود.
برچیدن کارگاه : جمع آوری مصالح ، تجهیزات، تاسیسات و ساختمان های موقت ، خارج کردن مواد زائد، ماشین آلات و دیگر تدا رکات پیمانکار از کارگاه و تسطیح و تمیز کردن محل های تحویلی کارفرما.
فهرست بهاء : مجموعه شرح ردیف قیمت های واحد کالاها ی پیش بینی شده برای تهیه، برآورد و نیز پرداخت هزینه کارهای اجراء شده متناسب با شرح ردیف مربوطه.
هزینه های بالاسری : هزینه های جنبی و وابسته به قراردادهای پیمانکاری نظیر : مالیات، هزینه مستمر کارگاه، هزینه دفتر مرکزی و …
ضریب منطقه ای : ضریبی است که تفاوت قیمت تمام شده کار را در مناطق مختلف کشور به طور متوسط نسبت به تهران نشان می دهد.
ضریب پلوس ومینوس : میزان درصد افزایش قیمت های پیشنهادی پیمانکار نسبت به مبلغ برآورد پلوس و کاهش آن مینوس نامیده می شود.
تعدیل : متعادل کردن قیمتها و تعیین شاخص های هزینه عملیات پیمانکاری به طور متناوب و اعمال این شاخص ها در نرخ پیمان به طوری که در هر دوره،تاثیر افزایش یا کاهش قیمتها در عملیات انجام شده در آن دوره به حساب آمده و در تمام شرایط بازار فروش ، ارزشمندی خود را حفظ نماید.
صورت ریالی ( خلاصه مالی ) : ریز کارهای انجام یافته و کارکرد هر آیتم بدون ضریب و کارکرد هر آیتم با ضریب و میزان و مبلغ پیمانکار درج می شود.
صورت متره ( ریز متره ) : عملیات انجامی و ردیف فهرست بهاء و تعداد یا ابعاد عملیات انجامی قید می گردد.
مراحل اجرای طرح :
ارکان اصلی پیمان :
مراحل ارجاع کاربه پیمانکاران :
الف ) تامین مالی
ب ) تهیه مشخصات پروژه و اسناد ارزیابی
ج ) فراخوان نخست
د ) دعوت به ارزیابی توان اجرای کار و ارزیابی پیمانکاران
ه ) تهیه فهرست پیمانکاران منتخب برای دعوت به مناقصه
و ) برگزاری مناقصه و انتخاب پیمانکار
ز) اعلام برنده مناقصه توسط کمیسیون مناقصات
ح) عقد قرارداد
ط) ارسال فرایند ارجاع کار به سازمان مدیریت و برنامه ریزی
روش و ترتیب انجام کار
پس از آنکه منابع تامین مالی پروژه مورد نظر که عمدتاً در موافقتنامه های مبادله شده با سازمان مدیریت و برنامه ریزی مصوب شده است تعیین و هزینه های اجرایی در سطح اعتبار مصوب کنترل گردید، دستگاه اجرایی از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیر الانتشار از پیمانکاران دارای گواهینامه صلاحیت دعوت می نماید، حداکثر ظرف 14 روز اسناد ارزیابی توان اجرای کار را خریداری، تکمیل و تحویل نمایند . (در مناقصات بین المللی 24 روز) این اسناد شامل :
* گزارش شناخت پروژه
* معیارهای ارزیابی توان اجرای کار و جدول سنجش امتیازات (جدول پیوست)
* روش ارزیابی توان اجرای کار شامل ضریب وزنی و نحوه امتیازدهی به هر یک از معیارهای ارزیابی (جدول پیوست
این اطلاعات به طور یکسان به همه پیمانکارانی که به فراخوان نخست پاسخ داده اند ارایه می شود و ضمن دریافت اسناد تکمیل شده اطلاعات زیر به منظور امتیاز دهی، از پیمانکاران در خواست می شود :
* گواهینامه احراز صلاحیت و کد احراز و امتیاز صلاحیت بر اساس آخرین محاسبه رتبه بندی
* اطلاعات مالی شامل گردش مالی 3 سال گذشته
* کارهای انجام شده در سالهای گذشته
* فهرست کارکنان کلیدی به همراه سوابق و تخصص
* تجهیزات و ماشین آلات مرتبط با موضوع کار
* اطلاعات مورد نیاز درباره سازمان اجرایی پیمانکار
* خلاقیت ها و نوآوری ها در کارهای مشابه
* پیشنهاد نظام مدیریتی مناسب برای اجرای پروژه
* پیشنهاد نظام کیفی انجام کار
هیات ارزیابی پیمانکار پس از محاسبه امتیازات پیمانکارانی که اسناد ارزیابی توان توان اجرای کار را در مهلت قانونی تحویل داده اند حداقل هفت پیمانکار که دارای بالاترین امتیاز بوده وحداقل (%40) امتیازات ردیفهای (2) و (4) و (5) و نیز 65% امتیاز کل معیارهای ارزیابی را کسب نموده اند ، برای شرکت در مناقصه دعوت میشوند تا قیمت پیشنهادی خود را همراه با ضمانت نانه شرکت در مناقصه ارائه نمایند. بعنوان مثال در معیارهای ارزیابی برای رشته های کشاورزی و آبخیزداری بازه ی امتیازی که برای معیار سابقه اجرایی کار پیمانکار در نظر گرفته شده است بین 10 تا 20 است که دستگاه اجرایی بر حسب درجه اهمیتی که سابقه اجرایی پیمانکار در پروژه مورد نظر دارد میزان امتیاز را در رنج بازه ذکر شده در نظر میگیرد که مونه این امتیاز دهی در جدول پیوست آمده است.
اسناد مناقصه تحویلی به پیمانکاران به منظور ارزیابی توان اجرای کار و تعیین امتیاز فنی :
" گزارش شناخت پروژه "
* الف ) سازمان کارفرمایی :
– کارفرما : اداره کل منابع طبیعی خراسان
– مدیریت طرح : مدیریت آبخیزداری
– واحد خدمات مشاوره : –
– واحد نظارت عالی : مدیریت آبخیزداری استان
* ب ) عنوان ، مشخصات کلی و اهداف کیفی و کمی پروژه :
– عنوان پروژه : سنگی-ملاتی و بتن ریزی در حوضه سد گلستان(دشت شیخ، قیز قلعه ،چشمه خان)
– شهرستان محل اجراء پروژه : ……………………
– نقطه جغرافیایی محل اجراء : حوضه سد گلستان(دشت شیخ، قیز قلعه،چشمه خان)
– اهداف کیفی و کمی پروژه : کنترل سیل و رسوب ، جلوگیری از فرسایش خاک ، افزایش پوشش گیاهی ، جلوگیری از ایجاد هرز آب و سیلاب ، افزایش درآمد آبخیزنشینان
* ج) برنامه زمانی کلی اولیه : ….. ماه
* د) روش و ترتیبات تامین مالی پروژه : از محل اعتبارات تملک دارائیهای سرمایه ای ملی
* هـ ) برنامه تدارکاتی پروژه : ( روش تدارک و تامین کالاهایی که ساخت آنها بر عهده پیمانکار نخواهد بود و تدارکات خارجی )
*
* و) روشها ، دستورالعمل ها و استانداردهای اجرایی : بر اساس دستورالعمل ها و استاندارد های اجرایی مورد تایید سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری کشور که بخشی از آن به پیوست می باشد .
* ز) اسناد مطالعات شناسایی و نقشه های فاز یک :
– پروژه بر اساس مطالعات و طرح مصوب کمیته فنی ارائه شده است .
* ح) تسهیلاتی که کارفرما در اختیار پیمانکار قرار خواهد داد :
– آمار و اطلاعات در صورت موجود بودن .
– معرفی به ارگانها و ادارات جهت اخذ آمار و اطلاعات در صورت امکان .
" معیار های ارزیابی توان اجرای کار و جدول سنجش امتیازات "
( جدول ضریب وزنی )
معیار های ارجاع کار
بازه ضریب وزنی معیار
ضریب وزنی معیار
( ai)
امتیاز هر معیار
bi) )
امتیاز وزنی هر معیار
(ci )
سابقه اجرایی کار در رشته و زمینه کار
10
20
داشتن تجهیزات و ماشین آلات آماده و یا در دسترس
10
20
مدیریت کار آمد و سیستم سرپرستی مناسب برای کار
2
5
کفایت کادر فنی و عناصر کلیدی از نظر دانش و تجربه
10
20
قدرت مالی و پشتیبانی
20
30
نظام کیفی انجام کار
5
10
بومی بودن پیمانکار و داشتن تجربه در محل اجرای پروژه
10
20
حسن سابقه در کارها قبلی و فقدان سوء پیشینه حرفه ای
10
10
خلاقیت ها و نوآوری ها در کارهای مشابه
5
15
جمع
== C میانگین کل یا میانگین وزنی
* ستون های (bi ) و (ci ) توسط کارفرما تکمیل می گردد .
* کسب حداقل چهل درصد (40%)، امتیازات ردیف های (2) و (4) و (5) و نیز شصت و پنج درصد (65%)امتیاز کل الزامی است .
* امتیاز هر معیار( bi ) : محاسبه امتیاز هر معیار به ماخذ 100 می باشد . ( بین صفر تا صد )= bi
* امتیاز وزنی هر معیار (ci ) : برابر است با حاصلضرب ضریب وزنی معیار( ai) در امتیاز هر معیار bi) )
* میانگین کل یا میانگین وزنی (C ): عبارتست از مجموع حاصلضرب ضریب وزنی ( (aiدر امتیاز هر معیار (bi ) تقسیم برمجموع ضرایب وزنی (میانگین کل برابر است با مجموع امتیازات وزنی ( ) تقسیم بر مجموع ضرایب وزنی معیار() )
اکسل نحوه امتیاز دهی ارزیابی نمونه
دعوت به مناقصه
مدیر عامل محترم شرکت ……………..
باسلام. احتراماً پیرو دعوت به ارزیابی توان اجرای کار شماره …. مورخ …/…/… و نظر به بررسی هیات ارزیابی توان اجرای کار پیمانکاران ، اداره کل منابع طبیعی خراسان ( کارفرما ) مناقصه اجرای عملیات …………. از محل اعتبارات عمرانی سال ….. را بصورت پیمانی ، با شرایط زیر برگزار می کند ، لذا از آن شرکت محترم دعوت بعمل می آید با توجه به شرایط اعلام شده ذیل در مهلت مقرر نسبت به ارائه پیشنهاد قیمت اقدام نمایند.
1. نوع و حجم کار : …………………..
2. محل اجرای پروژه : ……………….. مدت زمان اجرای پروژه :
3. نرخ پایه بر اساس فهرست بهاءآبخیزداری و منابع طبیعی سال …..: …………………….. ریال
4. تضمین شرکت در مناقصه : مبلغ ……………… ریال طی یک فقره ضمانت نامه بانکی و یا چک بین بانکی بنام اداره کل منابع طبیعی خراسان شمالی قابل پرداخت در بانکهای شهرستان بجنورد بابت سپرده شرکت در مناقصه همراه با فرم خود اظهاری اعلام کارهای در دست اجرا ضمیمه فرم الف و نرخ پیشنهادی خود را به حروف و عدد بدون قلم خوردگی و بصورت خوانا در فرم ب مرقوم و هریک از فرمها را در پاکتهای جداگانه لاک و مهر شده قرار داده و با قید موضوع مناقصه و فرم مربوطه و مشخصات شرکت کننده بر روی آن به ……………………….. تحویل و رسید دریافت دارند.
5. در صورتی که برنده ظرف مدت 7 روز کاری پس از ابلاغ کتبی اقدام به مراجعه و عقد قرارداد ننماید سپرده وی به نفع دولت ضبط خواهد شد.
6. شرکت کنندگان نبایستی ممنوعیتی در ارتباط با آئین نامه ممنوعیت مداخله کارکنان دولت درمعاملات دولتی مصوب دیماه 1337 داشته باشند .
7. دستور کارها و آنالیز بهاء طی دعوتنامه فوق الذکر اعلام شده است .
8. شرکت در مناقصه به منزله آگاهی کامل از کم و کیف و محل کار تلقی می گردد.
9. مناقصه گزار در رد یا قبول یک یا همه پیشنهادات مختار خواهد بود.
10. آخرین مهلت شرکت در مناقصه و تحویل پیشنهاد پایان وقت اداری روز …. مورخه ../…/…. خواهد بود.
11. به پیشنهاداتی که پس از پایان مهلت مقرر رسیده باشد ، مخدوش ، مشروط ویا فاقد سپرده باشد ترتیب اثر داده نخواهد شد.
12. بازگشایی پاکتها : روز دوشنبه مورخه ../../.. راس ساعت … در محل اداره کل منابع طبیعی خراسان شمالی انجام خواهد شد حضور مناقصه گران در جلسه بلامانع است.
* شایان ذکر است در صورت انصراف ، تا تاریخ …./…/…. مراتب را کتباً به این اداره کل اعلام و به استناد ماده 24 آئین نامه دلایل خودداری از شرکت در مناقصه را مستند به مدارک و اسناد معتبر برای سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ارسال نمایند .
شرکت کنندگان می توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت فرمهای مربوطه به امور قراردادهای اداره کل مراجعه نمایند.
فرم برگزاری تشریفات مناقصه
تعیین برنده مناقصه و انعقاد قرارداد :
( موضوع ماده 20 و 21 قانون برگزاری مناقصات )
الف ) هنگام ارزیابی مالی ، مناقصه گری که مناسب ترین قیمت را حائز شده باشد ، به عنوان برنده اول اعلام و برنده دوم در صورتی اعلام میشود که تفاوت قیمت پیشنهادی وی با برنده اول ، کمتر از مبلغ تضمین باشد.
ب ) پس از گشودن پیشنهادهای قیمت ، تضمین برنده اول و دوم ، نزد مناقصه گزار نگهداری و تضمین سایر مناقصه گران بازگردانده می شود.
ج ) قرارداد با برنده مناقصه ، باید پیش از پایان مدت اعتبار پیشنهادها منعقد شود پس از عقد قرارداد تضمین پیشنهاد دهنده دوم مسترد میگردد.
د ) چنانچه برنده اول از انعقاد قرارداد امتناع نماید و یا ضمانت نامه انجام تعهدات را ارائه ننماید، تضمین شرکت در مناقصه وی ضبط و قرارداد با برنده دوم ( در صورت وجود ) منعقد و در صورت امتناع نفر دوم تضمین وی نیز ضبط و مناقصه تجدید خواهد شد.
مراحل عقد قرارداد :
* اعلام برنده مناقصه و دعوت از وی
* تنظیم پیش نویس قرارداد
* دریافت ضمانتنامه انجام تعهدات و استرداد ضمانت نامه شرکت در مناقصه
* بررسی پیش نویس قرارداد توسط واحدهای مربوطه ( اداره فنی مربوطه – معاون مربوطه – ذیحسابی – حقوقی – امور پیمانها )
* تنظیم اصل قرارداد و امضاء پیمانکار و کارفرما
* ابلاغ قرارداد جهت اجرا
نظام مستند سازی
دستگاه اجرایی ، حداکثر یک هفته پس از ارزیابی ، گزارش انتخاب پیمانکاران برگزیده شامل اسناد ارزیابی توان اجرای کار، روش و نتیجه تعیین امتیازات را مطابق فرمهای اسلایدهای بعدی به همراه اسامی پیمانکاران منتخب، تدوین و به دفتر امور مشاوران و پیمانکاران سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور گزارش نماید.
دستگاه اجرایی، موظف است به منظور کنترل ظرفیت پیمانکاران ، چک لیست اعلام وصول قرارداد، اسناد و مدارک ارجاع کار و فرم خوداظهاری پیمانکار که در زمان پاسخ به دعوت فراخوان دستگاه اجرایی ارائه می شود را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی محل عقد قرارداد پروژه ارسال و اعلام وصول دریافت نماید و ذیحسابی دستگاه اجرایی قبل از دریافت اعلام وصول حق پرداخت هرگونه وجهی را به پیمانکار ندارد.
پیمانکارانی که در یک دوره یک ساله بیش از سه بار از شرکت در فراخوان ارجاع کار، در صورت دریافت دعوتنامه خودداری کنند، می بایست دلایل خود را مستند به مدارک و اسناد معتبر برای بررسی به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارسال کنند.
فرم شماره 2 فرایند ارجاع کار به سازمان مدیریت
فرم شماره 3 فرایند ارجاع کار به سازمان مدیریت
تضمینـــات
1- انواع تضمین : ( ماده 2 آئین نامه تضمین برای معاملات دولتی )
الف ) تضمین شرکت در مناقصه (وجه التزام )
ب ) تضمین انجام تعهدات
ج ) تضمین پیش پرداخت
د ) تضمین حسن انجام کار
2- انواع ضمانت نامه های معتبر :
الف ) ضمانت نامه بانکی
ب ) ضمانت نامه های صادره از سوی موسسات اعتباری غیر بانکی که دارای مجوز لازم از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هستند.
ج ) وجه نقد واریزی به حساب سپرده.
د ) سفته با امضاء صاحبانامضای مجاز با مهر شرکت.
هـ ) سایر ضمانت نامه ها شامل :
– وثیقه ملکی معدل 90% ارزش کارشناسی رسمی آن.
– انواع اوراق مشارکت.
– سهام شرکت های سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به ماخذ 70% ارزش روز آن
– مطالبات تائید شده قراردادها ازسوی دستگاه های اجرائی و ذیحسابان مربوطه.
الف ) تضمین شرکت در مناقصه :
1 ) مبلغ تضمین :
مبلغ تضمین برای شرکت در مناقصه بر حسب درصدی از برآورد هزینه اجرای کار به شرح جدول زیر تعیین می شود.
برآورد هزینه اجرای کار به میلیون ریال
تا
100
مازاد بر
100 تا 1000
مازاد بر
1000 تا 1000000
مازاد بر
1000000
درصد
5
5/0
3/0
2/0
2) نوع تضمین :
تضمین معتبر برای شرکت در مناقصه شامل تضمین های نوع ( الف ) ، ( ب ) ، ( ج ) ، ( هـ )
" ضمانتنامه بانکی – ضمانتنامه های غیر بانکی دارای مجوز از بانک مرکزی – وجه نقد و سایر تضمینات".
تضمین انجام تعهدات :
مبلغ تضمین :
تضمین حسن اجرای تعهدات یا حسن انجام تعهدات و یا حسن انجام معامله معادل 5% مبلغ اولیه پیمان ( مبلغ پیشنهادی پیمانکار) می باشد.
مبلغ اولیه پیمان به
میلیارد ریال
تا 30
مازاد بر 30 تا 70
مازاد بر 70
درصد
5
5
5
5/2
5/2
5/1
5/3
نوع ضمانتنامه ها
الف ، ب ،
ج ، هـ
الف ، ب ،
ج ، هـ
الف ، ب ، ج
د ، هـ
الف ، ب ،
ج ، هـ
الف ، ب ، ج ،
د ، هـ
تضمین پیش پرداخت و تضمین حسن انجام کار:
الف ) پیش پرداخت :
پیش پرداخت در سه قسط در ازای اخذ تضمین به نفع دستگاه اجرائی بدون کسر کسورات قانونی به شرح زیر پرداخت می شود.
– قسط اول معادل 8% پس از تحویل زمین .
– قسط دوم معادل 5/6% پس از تجهیز کارگاه .
– قسط سوم معدل 5/5% پس از 30% پیشرفت فیزیکی کار طبق صورت وضعیت موقت بدون در نظر گرفتن مصالح پای کار
نوع تضمین :
تضمین های مجاز در مورد پیش پرداخت ، تضمین های نوع ( الف ) ، ( ب ) ، ( هـ ) " ضمانت نامه بانکی – ضمانت نامه غیر بانکی دارای مجوز از بانک مرکزی و سایر تضمینات .
تبصره : دستگاه اجرایی به جای تضمینهای معتبر پیش پرداخت میتواند سفته با امضاء صاحبان مجاز شرکت پیمانکار دریافت نماید، مشروط بر آنکه مبلغ پیش پرداخت به حساب مشترک دستگاه اجرایی و پیمانکار واریز گردد و با نظارت دستگاه اجرایی به مصرف تجهیز کارگاه ، تکمیل ماشین آلات و خرید مصالح برسد. پیمانکار بایستی ماشین آلات خریداری شده از این محل را به عنوان وثیقه واریز پیش پرداخت در رهن دستگاه اجرایی قرار دهد.
ب ) تضمین حسن انجام کار:
معادل 10% از هر پرداخت ( صورت وضعیت موقت تائید شده – تعدیل – مابه التفاوت و … ) کسر و در حساب سپرده نگهدلری میشود.
نمونه فرم انجام تعهدات
نمونه فرم پیش پرداخت
صورت وضعیت :
صورت وضعیت عبارت است از وضعیت کارهای انجام شده از نظر میزان هزینه آن برطبق مفاد پیمان و تعیین صورت حساب یا فهرست هزینه های انجام شده از آغاز کارپیمان تا تنظیم صورت وضعیت با معیار فهرست بهای منعقده و با اعمال تخفیفات یا اضافات و ضرایب منطقه ای و هزینه های بالاسری که به تائید ناظر رسیده باشد.
نحوه احتساب حق بیمه قراردادهای پیمانکاری
1) قراردادهای مشمول ضوابط طرح های عمرانی
الف) وفق مصوبات 129 و 143 شواری عالی تامین اجتماعی قراردادهای مشمول ضوابط طرح های عمرانی تواماً دارا دو شرط زیر می باشند :
– قرارداد بر اساس فهرست بهاء پایه سازمان مدیریت و برنامه ریزی یا ضوابط تیپ سازمان مزبور منعقد شده باشد.
– تمام یا قسمتی از بودجه عملیات از محل اعتبارات عمرانی دولت (ملی، منطقه ای، استانی) تامین شده باشد.
ب) نحوه احتساب حق بیمه پیمان های طرح های عمرانی :
ماخذ حق بیمه قراردادهای مشمول ضوابط طرح های عمرانی از 16/4/63 به بعد به شر ح ذیل می باشد :
قراردادهای مشاوره ای مقطوعاً 14% ناخالص کارکرد به اضافه 6/1 % به عنوان حق بیمه بیکاری جمعاً 6/15 درصد (6/3% پیمانکار و 12% سهم کارفرما)
قراردادهای اجرایی مقطوعاً 6% ناخالص کارکرد به اضافه 6/0% (6 دهم درصد) به عنوان حق بیمه بیکاری جمعاً 6/6 درصد ( 6/1% سهم پیمانکار و 5% سهم کارفرما)
تذکر : برابر با بخشنامه شماره 2800/54-6772-1 مورخ 28/6/64 سازمان برنامه و بودجه قراردادهای طرح های عمرانی که بر اساس قیمت پایه منعقده ضریب پیشنهادی پیمانکار بیش از 10% بالاتر (پلوس) چنانچه از قیمت پایه باشد چنانچه دارای مجوز از شورای فنی سازمان مدیریت و برنامه ریزی باشد مشمول ضوابط طرح های عمرانی خواهد بود چنانچه فاقد مجوز از سازمان مذکور باشد حق بیمه مشمول ضوابط طرح های عمرانی نبوده بایستی طبق مقررات محاسبه و مطالبه گردد.
2) قراردادهای غیر عمرانی
الف- مشمولین :
کلیه قراردادهای فاقد شرایط طرح های عمرانی با توجه به مصوبات شورای عالی تامین اجتماعی به شرح زیر می باشد :
ب- نحوه و چگونگی احتساب حق بیمه :
بموجب مصوبه مورخ 24/1/70 حق بیمه قراردادهای پیمانکاری و مهندسین مشاور از تاریخ مذکور به ترتیب زیر محاسبه می گردد :
1- تهیه مصالح مصرفی کلا بعهده و هزینه پیمانکار باشد و یا موضوع قرارداد ارائه خدمات باشد و ارائه خدمات کلاً بصورت مکانیکی انجام گیرد.
(7% کل ناخالص کارکرد = حق بیمه) (9/1 * اصل حق بیمه = بیمه بیکاری)
2- کلیه قراردادهای دستمزدی و خدماتی غیر مکانیکی به میزان 15% محاصبه می شود.
(15% * کل ناخالص کار کرد = حق بیمه) (9/1 * اصل حق بیمه = بیمه بیکاری)
3- در مواردی که تهیه قسمتی از مصالح بعهده و به هزینه پیمانکار و قسمتی بعهده و به هزینه ی واگذارنده باشد ارزش مصالح واگذاری به پیمانکار به ناخالص کرد افزوده و سپس به میزان 7% محاسبه می گردد.
توجه : درمواردی که تهیه و تامین مصالح بعهده واگذارنده می باشد و بنا به ضرورت مصالحی توسط پیمانکار خریداری می شود و واگذارنده کار ارزش کالای خریداری شده را به اضافه هزینه بالاسری به پیمانکار پرداخت نماید در اینصورت هر دو مبلغ به ناخالص اضافه سپس بند فوق عمل می گردد.
4- قیمت تجهیزات وارده خارج از کشور که پیمانکاران از طریق گشایش اعتبار اسنادی خریداری نماید مشمول کسر حق بیمه نمی باشد و همچنین اقلام ذیل به عنوان مصالح واگذاری تلقی نشده و قیمت آن ها به کل کارکرد اضافه نمی شود.
5- در مواردب که موضوع قرارداد ارائه خدمات بوده و قسمتی از کار با وسایل و ماشین آلات مکانیکی متعلق به ماخذ 7% و بخش دستی به ماخذ 15% محاسبه می گردد.
6- تهیه و طراحی و خرید تجهیزات در خارج از کشور از طریق اعتبار اسنادی و فقط عملیات نصب آن ها در داخل کشور باشد و چنانچه عملیات پروژه شامل نصب و کارهای ساختمانی و دیگر عملیات مرتبط با آنکه تامین سایر مصالح بر عهده پیمانکار باشد حق بیمه به ماخذ 7% کارکرد داخل ایران و در صورتیکه صرفاً نصب تجهیزات باشد با در نظر گرفتن مکانیکی و غیر مکانیکی و یا تواماً مکانیکی و دستی به شرح بندهای قبلی محاسبه می گردد.
7- در مواردی که با انعقاد قراداد بخشی از پروژه پیمانکار اصلی به پیمانکار فرعی واگذار گردد حق بیمه پیمانکار فرعی با توجه با توجه به تعهدات طرفین محاسبه و وصول و به هنگام احتساب حق بیمه پیمانکار اصلی معادل کارکرد پیمانکار فرعی از کارکرد اصلی کسر می گردد.
فرم مفاصا حساب بیمه
فرم سند هزینه
فرم صورت وضعیت
ثبت وصول قرارداد پیمانکاران به ذیحسابی :
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
تامین اعتبار
طرح ….. پروژه ….. فصل …..
ذخیره تامین اعتبار
**
**
**
حساب کنترل قرارداد
پروژه …. قرارداد ….. شرکت …..
طرف حساب کنترل قرارداد
**
**
**
حساب تضمینات
ضمانتنامه ….. قرارداد ….. شرکت …..
طرف حساب تضمینات
………………………………………………………………………………………………………….
تبت وصول قرارداد شرکت . . . .
**
**
**
ثبت پرداخت و واریز نقدی پیش پرداخت :
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
پیش پرداخت سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
**
**
**
**
حساب تضمینات
ضمانتنامه ….. قرارداد ….. شرکت …..
طرف حساب تضمینات
………………………………………………………………………………………………………..
ثبت بابت پرداخت پیش پرداخت به شرکت ……
**
**
**
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
پیش پرداخت سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
**
**
**
**
طرف حساب تضمینات
حساب تضمینات
ضمانتنامه ….. قرارداد ….. شرکت …..
…………………………………………………………………………………………………………
ثبت بابت واریز نقدی پیش پرداخت به ……
**
**
**
ثبت پرداخت علی الحساب :
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
علی الحساب سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
حساب سپرده های دریافتنی
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
کسور وصولی
بیمه
مالیات
**
**
**
**
**
**
**
**
**
بانک دریافت وجوه سپرده
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
کسور ارسالی
بیمه
مالیات
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
…………………………………………………………………………………………………………
ثبت بابت پرداخت علی الحساب به شرکت …..
**
**
**
**
**
**
**
ثبت خرید مصالح مورد نیاز پروژه به عنوان موجودی جنسی
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
حساب موجودی جنسی
طرح ….. پروژه ….. قرارداد…..
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
…………………………………………………………………………………………………………
ثبت بابت خرید مصالح برای پروژه ……….
**
**
**
**
ثبت تحویل مصالح مورد نیاز به پیمانکار تحت عنوان پیش پرداخت موجودی جنسی
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
پیش پرداخت موجودی جنسی
طرح ….. پروژه ….. قرارداد…..شرکت …..
حساب موجودی جنسی
طرح ….. پروژه ….. قرارداد…..
…………………………………………………………………………………………………………
ثبت بابت تحویل مصالح به شرکت …… برای استفاده در پروژه …..
**
**
**
**
ثبت پرداخت صورت وضعیت :
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
دارایی در جریان تکمیل یا ایجاد
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
علی الحساب سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
پیش پرداخت سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
پیش پرداخت موجودی جنسی
طرح ….. پروژه ….. قرارداد…..شرکت …..
حساب تعهدات پرداختنی سال …..فصل … قرارداد …. شرکت ….
*******
**
**
**
**
*******
**
**
**
****
تنخواه گردان حسابداری ( به میزان دارایی در جریان تکمیل یا ایجاد)
کنترل تخصیص
طرح …. پروژه …. فصل ….
*******
*******
*******
ذخیره تامین اعتبار ( به میزان دارایی در جریان تکمیل یا ایجاد)
تامین اعتبار
طرح ….. پروژه ….. فصل …..
****
*******
*******
طرف حساب تضمینات ( به میزان پیش پرداخت مستهلک شده )
حساب تضمینات
ضمانتنامه ….. قرارداد ….. شرکت …..
**
**
**
حساب تعهدات پرداختنی
سال …..فصل … قرارداد …. شرکت ….
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
حساب سپرده های دریافتنی
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
کسور وصولی
بیمه
مالیات
****
**
**
**
**
****
**
**
**
بانک دریافت وجوه سپرده
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
کسور ارسالی
بیمه
مالیات
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
………………………………………………
ثبت بابت پرداخت صورت وضعیت شماره ….. شرکت …..
**
**
**
***
**
**
***
" تمرین جامع برای مرور مفاهیم "
ثبت وصول قرارداد پیمانکاران به ذیحسابی :
شرکت پیمانکاری آلفا پس از برنده شدن در مناقصه پروژه بتن ریزی حوضه سیل گلستان از طرح ……………
قراردادی با شماره ….. به مبلغ 2000 ریال منعقد مینماید قرارداد مزبور در تاریخ ….. به همراه ضمانت نامه بانکی
از بابت حسن اجرای تعهدات به ذیحسابی اداره کل واصل گردید.
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
تامین اعتبار
طرح ….. پروژه ….. فصل …..
ذخیره تامین اعتبار
2000
2000
2000
حساب کنترل قرارداد
پروژه …. قرارداد ….. شرکت …..
طرف حساب کنترل قرارداد
2000
2000
2000
حساب تضمینات
ضمانتنامه ….. قرارداد ….. شرکت …..
طرف حساب تضمینات
………………………………………………………………………………………………………….
تبت وصول قرارداد شرکت . . . .
100
100
100
محاسبات : مبلغ ضمانت نامه به ماخذ 5% مبلغ قرارداد 100 = % 5 * 2000
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ثبت پرداخت و واریز نقدی پیش پرداخت :
الف ) پرداخت قسط اول و دوم پیش پرداخت به واسطه تحویل زمین و تجهیز کارگاه
290=%5/14*2000 %5/14 = %5/6 +%8
ب ) به علت عدم تجهیز کارگاه،معادل مبلغ قسط دوم پیش پرداخت اعطایی به حساب بانکی دستگاه اجرایی واریز
و اعلامیه بستانکاربه ذیحسابی اداره کل ارائه شد. 130= %5/6 * 2000
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
پیش پرداخت سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
290
290
290
290
حساب تضمینات
ضمانتنامه ….. قرارداد ….. شرکت …..
طرف حساب تضمینات
………………………………………………………………………………………………………..
ثبت بابت پرداخت پیش پرداخت به شرکت ……
290
290
290
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
پیش پرداخت سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
130
130
130
130
طرف حساب تضمینات
حساب تضمینات
ضمانتنامه ….. قرارداد ….. شرکت …..
…………………………………………………………………………………………………………
ثبت بابت واریز نقدی پیش پرداخت به ……
130
130
130
ثبت پرداخت علی الحساب :
ارسال صورت وضعیت شماره 1 شرکت بدلایل مستند طبق تبصره 1 ماده 37 شرایط عمومی پیمان مورد تائید
کارفرما نمی باشد،ذیحسابی مطابق بند یادشده مقرر به پرداخت علی الحساب، تا سقف مجاز قانونی گردید.
کسور مالیات 25=5%*500 سقف مجاز علی الحساب قابل پرداخت 504=%70*720
حق بیمه سهم کارفرما 25=%5*500 کسور حسن انجام کار 50=%10 *500
کل رقم حق بیمه 33=8+25 حق بیمه سهم پیمانکار 8=%6/1*500
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
علی الحساب سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
حساب سپرده های دریافتنی
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
کسور وصولی
بیمه
مالیات
500
392
50
33
25
500
392
50
58
بانک دریافت وجوه سپرده
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
کسور ارسالی
بیمه
مالیات
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
…………………………………………………………………………………………………………
ثبت بابت پرداخت علی الحساب به شرکت …..
50
33
25
108
50
58
108
ثبت خرید مصالح مورد نیاز پروژه به عنوان موجودی جنسی
خریداری مصالح برای مصرف در پروژه بتن ریزی حوضه ……… به مبلغ 63 ریال
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
حساب موجودی جنسی
طرح ….. پروژه ….. قرارداد…..
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
…………………………………………………………………………………………………………
ثبت بابت خرید مصالح برای پروژه ……….
63
63
63
63
ثبت تحویل مصالح مورد نیاز به پیمانکار تحت عنوان پیش پرداخت موجودی جنسی
تحویل مصالح خریداری شده به شرکت آلفا برای مصرف در پروژه بتن ریزی حوضه …… به ارزش 19 ریال
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
پیش پرداخت موجودی جنسی
طرح ….. پروژه ….. قرارداد…..شرکت …..
حساب موجودی جنسی
طرح ….. پروژه ….. قرارداد…..
…………………………………………………………………………………………………………
ثبت بابت تحویل مصالح به شرکت …… برای استفاده در پروژه …..
19
19
19
19
ثبت پرداخت صورت وضعیت :
در تاریخ 20/1/7*13 صورت وضعیت شماره 1 شرکت آلفا به مبلغ 720 ریال مورد تائید کارفرما قرار میگیرد و ذیحسابی مقرر به پرداخت وجه آن میگردد.
محاسبات :
1) مبلغ پیش پرداخت قسط اول 160= %8 * 2000
2) میزان استهلاک پیش پرداخت در این صورت وضعیت 58 = %8 * 720
3) میزان استهلاک پیش پرداخت موجودی جنسی 19
4) میزان مالیات ( مبلغ 25 ریال مالیات کسر شده به هنگام پرداخت علی الحساب) 11= 25-36 = %5*720
5) میزان بیمه سهم کارفرما در این صورت وضعیت 36 = %5*720
6) میزان بیمه سهم پیمانکار در این صورت وضعیت 12= %1.6 *720
7) میزان کل بیمه ( مبلغ 33 ریال بیمه کسر شده به هنگام پرداخت علی الحساب) 15 = 33- 48 = 12 – 36
8) میزان سپرده مکسوره (مبلغ 50 ریال سپرده کسر شده به هنگام پرداخت علی الحساب)
12=50- 72= %10* 720
9) مبلغ دارایی در جریان تکمیل ( 36 ریال بیمه سهم کارفرما ) 756 = 36+ 720
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
دارایی در جریان تکمیل یا ایجاد
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
علی الحساب سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
پیش پرداخت سال جاری
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
پیش پرداخت موجودی جنسی
طرح ….. پروژه ….. قرارداد…..شرکت …..
حساب تعهدات پرداختنی سال …..فصل … قرارداد …. شرکت ….
756
500
58
19
179
756
500
58
19
179
تنخواه گردان حسابداری ( به میزان دارایی در جریان تکمیل یا ایجاد)
کنترل تخصیص
طرح …. پروژه …. فصل ….
756
756
756
ذخیره تامین اعتبار ( به میزان دارایی در جریان تکمیل یا ایجاد)
تامین اعتبار
طرح ….. پروژه ….. فصل …..
756
756
756
طرف حساب تضمینات ( به میزان پیش پرداخت مستهلک شده )
حساب تضمینات
ضمانتنامه ….. قرارداد ….. شرکت …..
58
58
58
حساب تعهدات پرداختنی
سال …..فصل … قرارداد …. شرکت ….
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
حساب سپرده های دریافتنی
طرح ….. پروژه ….. فصل …..شرکت …..
کسور وصولی
بیمه
مالیات
179
131
22
15
11
179
131
22
26
بانک دریافت وجوه سپرده
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
کسور ارسالی
بیمه
مالیات
بانک پرداخت تملک دارائی های ….
حساب جاری …… بانک ……. شعبه ……
………………………………………………
ثبت بابت پرداخت صورت وضعیت شماره ….. شرکت …..
22
15
11
48
22
26
48
پیمانکاری
در
شرکتهای پیمانکاری
بخش اول
حسابدارى
قراردادهاى بلندمدت
حسابداری قراردادهای بلند مدت پیمانکاری
یکی از مقوله های حائز اهمیت در حسابداری، اندازه گیری سود هر دوره مالی است که مقصود اصلی آن زمانبندی شناخت درآمد است. توجه کافی به این مقوله، ما را قادر خواهد ساخت تا اصل تطابق را به نحوی مناسب رعایت نموده و هزینه ها را در دوره ای شناسایی کنیم که درآمدهای مرتبط با آن مورد شناسایی قرار گرفته اند. از جمله مهم ترین نوع درآمد های چند دوره ای، فعالیت در قالب پیمانهای بلندمدت است که عمده کاربرد آن در شرکتهای پیمانکاری است. در پیمانهای بلندمدت، به علت اینکه درآمد در مقطع فروش (یا تحویل کالا یا خدمات) شناسایی نمی شود فرآیند کسب سود با ابهام و عدم قطعیت همراه خواهد بود
سیستم حسابداری موسسات پیمانکاری باید طوری طراحی شود که سود یا زیان دقیق پیمان در پایان کار تعیین شود. در حسابداری قراردادهای بلندمدت پیمانکاری از اصول هزینه یابی سفارش کار تبعیت میشود. از این رو، برای آنکه بهای تمام شده هر طرح بطور جداگانه مشخص شود باید برای هر قرارداد پیمانکاری که منعقد میشود حسابی جداگانه در دفاتر افتتاح و برای سهولت مراجعه به اسناد و مدارک نظیر برگ درخواست کالا، حواله انبار و لیست دستمزد به هر پیمان شماره خاصی اختصاص یابد.
نکات ضروری در حسابداری قردادهای بلند مدت
مساله اساسی در حسابداری پیمانکاری تعیین مخارج و درآمد هر دوره مالی در طول مدت قرارداد است. در موردحسابداری قراردادهای بلندمدت پیمانکاری ذکر نکات زیرضروری است:
١- دورهایی که مخارج مربوط به یک طرح شناسایی میشود با امضای قرارداد آغاز و با تکمیل آن خاتمه می یابد.
٢- مخارجی را که پیمانکار قبل از انعقاد قرارداد برای شرکت در مناقصه انجام میدهد در صورتی که قابل تشخیص و شناسایی باشد جزو بهای تمام شده پیمان محسوب میشود در غیراین صورت جزو هزینه های دوره وقوع خواهد بود.
٣- در یک واحد پیمانکاری مخارج انجام شده را میتوان به ترتیب زیر طبقه بندی کرد:
الف- مخارج مستقیم، مانند مواد و مصالح مصرفی درپیمان، دستمزد کارگران و سرپرستان کارگاه و استهلاک ماشین آلات بکار گرفته شده در پیمان که جزو بهای تمام شده پیمان به شمار میآید.
ب – مخارج غیرمستقیم، مانند هزینه تعمیرگاه مرکزی، طراحی و خدمات فنی که بین پیمانهای مختلف مشترک است که معمولا بر مبنای معقولی مانند دستمزد مستقیم، موادمستقیم و مبلغ پیمان بین پیمانهای مختلف سرشکن میشود.
ج – مخارج بی ارتباط با پیمانها، مانند هزینه های تحقیق و توسعه، هزینه های مالی غیر مرتبط با پیمانها و هزینه استهلاک ماشین آلات و تجهیزاتی که در پیمانها بکار گرفته نشده است. این مخارج جزو بهای تمام شده پیمان به حساب نمی آید زیرا با پیشرفت هیچیک از پیمانها ارتباط ندارد. اما در برخی موارد هزینه های عمومی و اداری، هزینه های تحقیق و وسعه و هزینه های مالی که بطور مشخص با قرارداد معینی ارتباط دارد به عنوان بخشی ازمخارج انباشته پیمان به حساب میآید.
٤ – ضمانتنامه هایی که پیمانکار در طول اجرای طرح به کارفرما تسلیم می نماید میتواند به شکل آماری خارج ازدفاتر و یا در حسابهای انتظامی ثبت شود.
روشهاى متداول حسابدارى قراردادهاى بلندمدت پیمانکارى
موسسات پیمانکاری برای حسابداری قراردادهای بلندمدت از دو روش زیر پیروی مینمایند:
١- روش درصد پیشرفت کار
٢- روش کار تکمیل شده
بکارگیری هر یک از روشهای یاد شده به توانای پیمانکار در برآورد قابل اتکا از مخارج پیمان، درآمد پیمان و میزان پیشرفت کار بستگی دارد.
۱- روش درصد پیشرفت کار
در روش درصد پیشرفت کار، درآمد و سود ناخالص پیمان به تناسب پیشرفت عملیات یعنی درصد پیشرفت کار شناسایی میشود. در این روش، شناسایی سود ناخالص پیمان در هر دوره مالی، براساس پیش بینی کل مخارج و پیش بینی صورت وضعیتهایی که در طول دوره اجرای طرح تایید خواهد شد انجام میگیرد.
برای حسابداری قراردادهای بلندمدت پیمانکاری طبق روش درصد پیشرفت کار، مخارج و صورت وضعیتهای تاییدشده در طول اجرای طرح به ترتیب در حساب پیمان درجریان ساخت و حساب کار گواهی شده (یا صورت وضعیتهایپیشرفت کارها) ثبت میشود. حساب پیمان در جریان ساخت مشابه حساب کار در جریان ساخت در روش هزینه یابی سفارش کار است با این تفاوت که سودناخالص پیمان در هردوره مالی نیز به مخارج اجرای طرح اضافه میشود. بنابراین، مانده این حساب در پایان دوره مالی به ارزش خالص بازیافتنی (بهای تمام شده بعلاوه سودناخالص) گزارش میگردد.
حساب کار گواهی شده مشابه حساب درآمد تحقق نیافته است که مانده بستانکار دارد. در تاریخ تهیه صورتهای مالی، مانده حساب پیمان در جریان ساخت و حساب کار گواهی شده هر قرارداد جداگانه از یکدیگر کسر و نتیجه جزو دارایی جاری یا بدهی جاری در ترازنامه گزارش میشود.
منطق بکارگیری روش درصد پیشرفت کار این ا ست که کارفرما و پیمانکار طبق قرارداد، تعهدات الزام آوری راپذیرفته اند. پیمانکار مسئولیت کامل اجرای عملیات موضوع پیمان را پذیرفته است و کارفرما متعهد است که در آخر هرماه صورت وضعیت کلیه کارهایی را که انجام یافته است براساس نرخهای مورد توافق به پیمانکار پرداخت کند. درنتیجه در جریان پیشرفت کار " فروش" بتدریج واقع میشود، بنابراین درآمد و هزینه نیز باید به همین نحو شناسایی شود.
مزایای استفاده از روش در صد پیشرفت کار:
مزیت اصلی روش درصد پیشرفت کار این است که درآمد به تناسب پیشرفت عملیات شناسایی و با هزینه های واقع شده برای رسیدن به همان مرحله مقابله میشود یعنی تطابق هزینه و درآمد هر دوره به نحوی صحیح انجام میگیرد.امادر مقابل خطر اشتباه در برآورد را به همراه دارد. بدین جهت تا زمانی که نسبت به سودآوری کل پیمان اطمینانی نباشد منظور داشتن سود در صورتهای مالی مورد نخواهدداشت و کاربرد روش درصد پیشرفت کار نادرست است.
به صورت خلاصه می توان مزایای استفاده از روش درصد پیشرفت کار را به ترتیب زیر عنوان کرد:
1. رعایت بهتر حسابداری تعهدی به منظور گزارش اثرات رویدادهای اقتصادی در دوره ای که به وقوع می پیوندند.
2. درآمد به گونه ای مستمر در طی کل فرایند کسب سود تحصیل می شود.
3. اندازه گیری واقع گرایانه تر سود دوره ، به نحوی که نتایج تمامی فعالیتهایی را که در طی دوره رخ داده اند در بر خواهد گرفت .
۲ روش کار تکمیل شده
در روش کار تکمیل شده درآمد و سود ناخالص پیمان هنگامی شناسایی میشود که کل پیمان یا بخش عمده ای از آن تکمیل و صرفآً کارهای جزیی باقیمانده باشد. برای حسابداری قراردادهای بلندمدت پیمانکار طبق روش کار تکمیل شده، مخارج و صورت وضعیتهای تایید شده در طول اجرای طرح مشابه روش درصد پیشرفت کار، به ترتیب در حساب پیمان در جریان ساخت و حساب کار گواهی شده ثبت میشود اما شناسایی سود تا زمانی که پیمان تکمیل نشده است به تعویق میافتد.
* مزیت اصلی روش :
مزیت اصلی روش کار تکمیل شده این است که سود پیمان زمانی تعیین میشود که کار خاتمه یافته یا به مراحل نهایی تکمیل رسیده است. دراین روش خطر شناسایی سودهایی که ممکن است کسب نشود به حداقل می رسد.
* معایب اساسی روش :
اشکال اساسی روش کارتکمیل شده این است که درآمدی که در هر دوره مالی گزارش میشود میزان کار انجام شده طی آندوره را برروی پیمانها منعکس نمی کند. یعنی اگر چند پیمان بزرگ همگی در یک دوره مالی تکمیل شود و در دوره های قبل پیمانی به اتمام نرسیده باشد و یا در دوره های بعد پیمانی تکمیل نشود با وجود ثبات نسبی فعالیتهای انجام شده میزان سودی که گزارش میشود و سودی که به سهامداران تعلق میگیرد نادرست خواهد بود. همچنین اگر سود چندین ساله پیمان در یک سال به حساب منظور شود شرکت پیمانکاری مشمول ضریب مالیاتی بالاتری خواهد بود.
انتخاب روش
طبق استاندارد حسابداری قراردادهای بلندمدت پیمانکاری، در صورت احراز تمام شرایط زیر روش درصد پیشرفت کار را باید بکار گرفت:
١- برآورد منطقی از میزان پیشرفت کار و مخارج لازم برای تکمیل پیمان امکان پذیر باشد.
٢- مسئولیت و اختیارات پیمانکار و کارفرما با صراحت درقرارداد مشخص شده باشد.
٣- طرفین قرارداد توانایی ایفای تعهداتی را که طبق قرارداد پذیرفته اند داشته باشند.
٤- نسبت به وصول مبلغ پیمان اطمینان کافی وجود داشته باشد.
روش کار تکمیل شده را باید تنها در موارد زیر بکارگرفت:
١- حداقل یکی از شرایط یاد شده برای بکارگیری روش درصد پیشرفت کار وجود نداشته باشد.
۲- قرارداد پیمانکاری کوتاه مدت باشد .
٣- مخاطرات ذاتی قرارداد فراتر از مخاطرات عادی تجاری باشد بطوری که براساس آن امکان برآورد قابل اتکا وجود نداشته باشد.
ثبت هزینه های مربوط به شرکت در مناقصه در دفاتر پیمانکار
1) پیمانکار برنده مناقصه نباشد:
هزینه ها به عنوان هزینه های دوره جاری در دفاتر پیمانکار ثبت می شود
هزینه شرکت در مناقصه ***
وجه نقد ***
2) پیمانکار برنده مناقصه باشد:
الف) عدم تمایل به عقد قرارداد و امتناع از آن
هزینه ها به عنوان زیان در دفاتر پیمانکار ثبت می شود
زیان ناشی از شرکت در مناقصه ***
هزینه شرکت در مناقصه ***
ب) حاضر به عقد قرارداد
هزینه ها به حساب پیمان در دست اجرا منظور میشود
پیمان در دست اجرا ***
هزینه شرکت در مناقصه ***
ثبت ضمانت نامه انجام تعهدات در دفاتر پیمانکار
بعنوان مثال برای تسلیم ضمانت نامه ای به مبلغ 10.000.000 ریال به کارفرما ثبت های زیر
در دفاتر پیمانکار انجام می شود.
با فرض 50.000 کارمزد.
%10 مبلغ ضمانت نامه به صورت نقدی بایستی پرداخت شود.
سپرده حسن اجرای تعهدات 10.000.000 1.000.000= %10 * 10.000.000
پیمان در دست اجرا 50.000
وجه نقد 1.050.000
حسابهای انتظامی – ضمانت نامه انجام تعهدات 10.000.000 1.0800.000= %120 * (1.000.000- 10.000.000)
حسابهای انتظامی – وثیقه نامه انجام تعهدات 10.800.000 %20 + مبلغ ضمانت نامه اعطایی = %120
طرف حساب انتظامی – ضمانت نامه … 10.000.000
طرف حساب انتظامی – وثیقه … 10.800.000
محاسبه سود ناخالص به روش درصد پیشرفت کار و کار تکمیل شده
" روش در صد پیشرفت کار "
سال 6 x13 سال7 x13
مبلغ پیمان xxx
کسر می شود : مخارج لازم جهت تکمیل
مخارج واقعی پیمان در سال جاری xx xx
مخارج واقعی پیمان در سالهای قبل xx xx
کل مخارج پیمان xxx xxx
مخارج برآوردی پیمان تا پایان سال xx xx
جمع مخارج واقعی و برآوردی پیمان xxx xxx
کل سود ناخالص برآوردی تا پایان سال xxx xxx
ضرب در: درصد پیشرفت (*) %x %x
تقسیم بر کل مخارج برآوردی پروژه xxx xxx
کسر می شود : سود ناخالص شناسایی شده در دوره قبل xx xx
سود ( زیان ) ناخالص شناسایی شده xxx xxx
……………………………………………………………………………………………………………………………………
" روش کار تکمیل شده"
سال 6 x13 سال7 x13
سود ناخالص شناسایی شده – xxx
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
پیمان در دست اجرا
قرارداد شماره ….. بانک /مواد،وغیره
حسابجاری……بانک…….شعبه…… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ثبت بابت مخارج پیمان شماره ……… دستگاه کارفرمایی …….
xxx
xxx
xxx
xxx
پیمان در دست اجرا ( سود ناخالص )
قرارداد شماره….
بهای تمام شده پیمان
درآمد پیمان
درآمد پیمان شماره ….
………………………………………………………………………………………………………………………………… ثبت بابت سود ناخالص
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
بهای تمام شده پیمان
قرارداد شماره….
درآمد پیمان
درآمد پیمان شماره ….
پیمان در دست اجرا ( زیان )
قرارداد شماره….
………………………………………………………………………………………………………………………………… ثبت بابت زیان
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
حسابهای دریافتنی
دستگاه کارفرمایی ….. صورت وضعیت های تائید شده
قراردادشماره…… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ثبت بابت صورت وضعیت های تائید شده پیمان شماره ……… اداره …….
xxx
xxx
xxx
xxx
بانک / وجه نقد
قرارداد شماره….
حسابهای دریافتنی
دستگاه کارفرمایی ….
………………………………………………………………………………………………………………………………… ثبت بابت وصول مطالبات
xxx
x xx
xxx
xxx
ثبتهای روزنامه در دفاتر پیمانکار
شــــــــــــرح آرتیکل
جزء
بدهکار
بستانکار
صورت وضعیت های تائید شده
قرارداد شماره ….
پیمان در دست اجرا
قرارداد شماره….
………………………………………………………………………………………………………………………………… ثبت بابت بستن حسابها
xxx
xxx
xxx
xxx
محاسبه درآمد شناسایی شده :
درآمد شناسایی شده در سال قبل – درصد پیشرفت کار* مبلغ پیمان = درآمد شناسایی شده سال جاری
ترازنامه در روش درصد پیشرفت کار:
ترازنامه در روش درصد پیشرفت کار:
Av;
تمرین جامع برای مرور مفاهیم
اطلاعات زیر مخارج به وقوع پیوسته پیمان و مخارج برآوردی پیمان در انتهای هر سال و همچنین صورت وضعیت ها و وصولی های نقدی از کارفرما مربوط به عملیات ساخت یک ساختمان اداری که شرکت پیمانکاریx پس از برنده شدن در مناقصه طی سال 6*13 آن را آغاز نموده است مبلغ پیمان برابر است با 8.000.000 ریال و تکمیل ساختمان بر اساس جدول زمانبندی حدوداً 18 ماه زمان نیاز دارد. زمان پایان سال مالی شرکت 29 اسفندماه می باشد.
6*13 7*13 8*13
مخارج واقعی پیمان در سال جاری 1.500.000 4.500.000 1.550.000
مخارج واقعی پیمان در سالهای قبل – 1.500.000 6.000.000
کل مخارج پیمان 1.500.000 6.000.000 7.550.000
مخارج برآوردی پیمان تا پایان سال 4.500.000 1.500.000 –
جمع مخارج واقعی و برآوردی پیمان 6.000.000 7.500.000 7.550.000
صورت وضعیت های تائید شده 1.400.000 5.200.000 1.400.000
وجه نقد دریافتی از کارفرما 1.000.000 4.000.000 3.000.000
محاسبه سود ناخالص به روش درصد پیشرفت کار و کار تکمیل شده
" روش در صد پیشرفت کار "
سال 6 x13 سال7 x13 سال8 x13
مبلغ پیمان 8.000.000 8.000.000 8.000.000
کسر می شود : مخارج لازم جهت تکمیل
مخارج واقعی پیمان در سال جاری 1.500.000 4.500.000 1.550.000
مخارج واقعی پیمان در سالهای قبل – 1.500.000 6.000.000
کل مخارج پیمان 1.500.000 6.000.000 7.550.000
مخارج برآوردی پیمان تا پایان سال 4.500000 1.500.000 –
جمع مخارج واقعی و برآوردی پیمان ( 6.000.000 ) ( 7.500.000 ) (7.550.000 )
کل سود ناخالص برآوردی تا پایان سال 2.000.000 500.000 450.000
ضرب در: درصد پیشرفت (*) %25 %80 %100
تقسیم بر کل مخارج برآوردی پروژه 500.000 400000 450.000
کسر می شود :
سود ناخالص شناسایی شده در دوره قبل – ( 500.000 ) ( 400.000 )
سود ( زیان ) ناخالص شناسایی شده 500.000 ( 100.000 ) 50.000
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
سال 6 x13 سال7 x13 سال8 x13
1.500.000 6.000.000 پروژه تکمیل است
محاسبه درصد پیشرفت کار ( * ) %25 = %80 = %100
6.000.000 7.500.000
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
" روش کار تکمیل شده "
سال 6 x13 سال7 x13 سال8 x13
سود ناخالص شناسایی شده – – 4.500.000
ثبتهای روزنامه در دفاتر پیمانکار
ســـــال
6×13
7×13
8×13
شــــــــــــرح آرتیکل
بدهکار
بستانکار
بدهکار
بستانکار
بدهکار
بستانکار
پیمان در دست اجرا
بانک / مواد،وغیره
………………………………………………………………………………….. ثبت بابت مخارج پیمان شماره ….
دستگاه کارفرمایی …
1.500.000
1.500.000
4.500.000
4.500.000
1.550.000
1.550.000
پیمان در دست اجرا ( سود ناخالص )
بهای تمام شده پیمان
درآمد پیمان
…………………………………………………………………………… ث ثبت بابت سود ناخالص
500.000
1.500.000
2.000.000
50.000
1.550.000
1.600.000
بهای تمام شده پیمان
درآمد پیمان
پیمان در دست اجرا ( زیان )
……………………………………………………………………………………… ثبت بابت زیان
4.500.000
4.400.000
100.000
حسابهای دریافتنی
صورت وضعیت های تائید شده
…………………………………………………………………………………….. ثبت بابت صورت وضعیت های تائید شده پیمان
شمار ه …. اداره ……
1.400.000
1.400.000
5.200.000
5.200.000
1.400.000
1.400.000
بانک / وجه نقد
حسابهای دریافتنی
…………………………………………………………………………………….. ثبت بابت وصول مطالبات
1.000.000
1.000.000
4.000.000
4.000.000
3.000.000
3.000.000
صورت وضعیت های تائید شده
پیمان در دست اجرا
…………………………………………………………………………………….. ثبت بابت بستن حسابها
8.000.000
8.000.000
محاسبه درآمد شناسایی شده :
6×13 8.000.00 * % 25 = 2.000.000
7×13 8.000.00 * % 80 = 6.400.000
کسر می شود : درآمد شناسایی شده در سال 6 x (2.000.000)
درآمد شناسایی شده در سال 7 x 4.400.000
8×13 8.000.00 * % 100 = 8.000.000
کسر می شود : درآمد شناسایی شده در سال 6 x و 7 x (6.400.000)
درآمد شناسایی شده در سال 8 x 1.600.000
تــرازنامه :
* آئین نامه تضمینات
* نمونه فرمهای ضمانتنامه بانکی
* قانون مناقصات
پیشگفتار / پروژه کارآموزی 1