به نام خدا
موضوع تحقیق:
کاربرد پلیمر در ساخت رگ مصنوعی
نام دانشجو:
نام استاد:
فهرست
مقدمه
پلیمرهای رایج در ساخت داربست های مصنوعی
پلیمرهای طبیعی
پلیمرهای مصنوعی
پلیمرهای تخریب ناپذیر
پلیمرهای تخریب پذیر
بحث و نتیجه گیری
منابع
مقدمه
در طی سالیان اخیر بیماری های قلبی و عروقی(CVD) به عنوان سه علت اصلی مرگ و میر و ناتوانی انسان در سراسر دنیا شناخته شده است. عروق خونی تقریبا در پاتوفیزیولوژی بیماری همه ی ارگان ها شرکت دارند، در نتیجه داشتن درک اساسی بیولوژی عروق خونی و بیماری های آن، پایه ای برای درک عملکرد طبیعی همه ی ارگان های بدن و همینطور بسیاری از بیماری هاست .(1)
یکی ازجراحی های متداول پزشکی جایگزینی قسمت مسدود و یا باریک شده ی شریان های بزرگ وکوچک خون است و درحال حاضر بهترین پیوند عروقی مربوط به پیوند اتوگرافت است . به طور کلی ورید صافن، شریان های رادیال و درون پستانی بعنوان رگ های اصلی برای جایگزینی عروق مطرح می شوند ولی در بسیاری از بیماران، رگهای موجود در بدن بیماران به دلایل مختلف از جمله سن بیمار، سایز کوچک، واریس، برداشت های قبلی ، یا اختلالات دیگر قابل استفاده نیستند (2). علاوه بر نیاز روز افزون و مبرم بیماران قلبی به پیوند، همودیالیزنیز همانطور که در شکل 1 نشان داده شده است ، نیازمند یک پیوند است که شریان را به ورید متصل کند تا جریان خون را در طول درمان تسریع نماید.
لذا در این راستا تقاضا جهت عروق جایگزین و به خصوص پیوند عروق با قطر کوچک بسیار زیاد و داشتن جایگزین های مطلوب در این زمینه امری ضروری و اجتناب ناپذیر خواهد بود (3, 4). (درشکل 1 نمونه ای از گرافتهای تجاری موجود ارائه گردیده است)
کاربردهای مهندسی بافت در عروق خونی
امروزه مهندسی بافت در صدد طراحی و ساخت رگ های مصنوعی با بیشترین تطابق با رگ های طبیعی است (مطابق شکل2).
کارل در سال 1912 اولین کسی بود که استفاده از لوله های فلزی و شیشه ای را تحت عنوان عروق مصنوعی در جراحی بای پس قلب در سگ توصیف کرد (6). در اوایل سال 1950 آرتور و همکارانش اولین عروق مصنوعی را جهت جایگزینی شریان ارائه کردند. آنها با مورد بررسی قرار دادن 18 مورد جایگزینی توانستند نتایج رضایت بخشی را را ازنظر کیفیت عملکرد پروتز و تطبیق پذیری آن کسب کرده و ناتوانی خود را در موفقیت کامل جایگذاری، که ناشی از عدم موفقیت شان در جلوگیری از عفونت و خونریزی بود، بیان نمودند(7).
پلیمرهای رایج در ساخت داربست های مصنوعی
علی رغم وجود تلاش های فراوان در زمینه پیدا کردن مواد جایگزین در حیطه بیماران قلبی و عروقی، شکست ناشی از کاربرد موادی چون فلزات، شیشه و ابریشم دو معیار اصلی را در استفاده از مواد مصنوعی مورد توجه قرار داده است:
1- ایجاد لخته های خون 2- بقاء و ماندگاری (8)
در نتیجه تلاش و تحقیقات در پی یافتن مواد بی اثری که حد اقل فعل و انفعالات را با خون و بافت داشته باشند، گسترش یافته و بیش از پیش مدنظر محققان است. پلیمرها می توانند زیست تخریب پذیر یا زیست تخریب ناپذیر باشند. هر دودسته ی این پلیمرها می توانند از مواد طبیعی و یا مصنوعی و یا ترکیبی از این دو ساخته شوند. تاکنون بیش از صد نوع پلیمر طبیعی و مصنوعی الکتروریسی شده اند ولی متاسفانه فقط تعداد کمی از این پلیمر ها توسط سازمان غذا و دارو آمریکا(FDA) جهت استفاده در کلینیک انسانی تایید شده اند(9, 10). پلیمرها بر اساس اینکه ریشه طبیعی یا مصنوعی داشته باشند به دو دسته تقسیم می شوند. از جمله پلیمرهایی که جهت جایگزین های عروقی توسط این سازمان مورد تایید قرار گرفته اند پلی اتیلن ترفتالات (داکرون) ، پلی تترافلورو اتیلن گسترش یافته(تفلون) و پلی یورتان می باشند. هم چنین در شکل زیر(شکل3) پلیمرهای رایج در مهندسی بافت که توسط پژوهشگران جهت کاربردهای کلینیکی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته اند، به تفکیک پلیمرهای طبیعی و مصنوعی بیان شده اند:
جهت داشتن حداکثربازدهی، گرافت های عروقی باید قادر باشند بطور کامل خواص احیاکننده بافت های عروقی طبیعی را تکرارکرده و به منظور مناسب بودن جهت جایگزینی های طولانی مدت باید معیارهای زیر (جدول1) را پوشش دهند.
1 . پلیمرهای طبیعی
از مهمترین پلیمرهای زیستی که ریشه طبیعی دارندو در ساخت عروق مصنوعی مورد استفاده قرار میگیرند، می توان به ژلاتین، الاستین، کلاژن و کیتوسان اشاره کرد که در ادامه به تفضیل در مورد خصوصیات آنها بحث خواهد شد.
1-1 .ژلاتین
بر طبق شکل4ژلاتین ماده ای جامد، نیمه شفاف و کمابیش بی مزه است که از استخوان گاو و یا کلاژن درون پوست خوک حاصل می شود و به دلیل شباهت به کلاژن و منشا زیستی که دارد به عنوان پلیمری جذاب جهت کاربرد های مهندسی بافت معرفی گردیده است(11).دونوع ژلاتین A و Bوجود دارد که گروه های کربوکسیلیک در نوع A بیشتر از نوع B بوده لذا همین موضوع باعث گردیده است که ژلاتین نوع A نمونه ای بسیار ارجح جهت ساخت و ساز داربست ها باشد(12). ژلاتین تخریب پذیری عالی، غیر آنتی ژن و دارای بازدهی بالا می باشد ولی نقطه ضعف عمده آن قابلیت انحلال آن در دماهای بالا و ژل شدن آن در دمای پایین ( دمای اتاق ) است که همین موضوع عامل استفاده از آن به عنوان گرافت های طولانی مدت را محدود می سازد(13)
1-2 . الاستین
الاستین به عنوان یک پروتئین ساختاری کلیدی که در ECM بافت همبند یافت می شود معرفی می گردد (14).
پارامترهای ارتجاعیت و کشش به عنوان دو ویژگی ساختاری مهم در این پلیمر مطرح می گردند. الاستین عامل اصلی کامپلیانس در رگهای خونی است. از نظر فیزِیولوژیکی به منظور ایجاد اطمینان در مقامت دیواره رگ ها، شریان ها و لیگامان ها در برابر فشارهای بالا و انرژی های الاستیک، موارد مذکور دارای دیواره ای غنی از الاستین می باشند. داربست های ساخته شده از الاستین دارای تخلخل و سطح مناسب جهت پیوند در عروق با قطر کوچک هستند ولی نقطه ضعف آن ها کاهش استحکام کششی و مدول الاستیسیته آن هاست که استفاده منحصربفرد آن ها در ساخت داربست های رگی را با محدودیت مواجه می کند. (14, 15)
1-3 . کلاژن
کلاژن پروتئین اصلی ECM در بدن است که حمایت مکانیکی مطلوبی از بافت ها دارد(16). از جمله خواص آن می توان به آنتی ژنی پایین، سازگار زیستی، خواص عالی بیولوژیکی و پاسخ التهابی پایین نام برد. کلاژن نوع I یکی از اجزای اصلی دیواره عروق است که بصورت گسترده ای در ساخت داربست ها جهت کاربردهای مهندسی بافت عروق استفاده می گردد (17). هرچند با توجه به نوع پراکندگی سلول ها در دیواره عروق، کلاژن دارای یک ساختار سازمان یافته جهت پراکندگی سلول ها در عروق خونی است اما با توجه به طبیعت غیر الاستیک آن، نسبت به فشار بسیار حساس بوده و نسبت به داربست های داکرونی تحمل فشارهای بالا را ندارد. همچنین محصول حاصل از تخریب آن منجر به تولید اسیدهای آمینه ای می گردد که باعث ایجاد حالت ترومبوژنیستی می گردند و عوامل مذکور استفاده از کلاژن را به تنهایی در ساخت داربست ها با محدودیت مواجه می کند. علاوه برآن به علت قیمت بالای آن جهت ساخت داربست ها با هزینه تولیدی پایین روشی موثرمحسوب نمی گردد(16)
1-4.کیتوسان
کیتوسان به عنوان یک پلی ساکارید خطی و غیر بلوری از دی استیل دار کردن قلیایی کیتین، حاصل می شود. کیتین بعد از سلولز فراوانترین پلیمر تخریب پذیر موجود در طبیعت است. مهمترین منابع اصلی برای استحراج کیتوسان که بصورت تجاری نیز دارای توجیه اقتصادی است پوست میگو و خرچنگ است. از جمله خواص برجسته کیتوسان می توان به زیست سازگاری، زیست تخریب پذیری و عدم سمیت اشاره نمود. همچنین می توان گفت کیتوسان به عنوان یک فیلم قوی و نفوذناپذیر که دارای اثرات ضدمیکروبی و اکسندگی است به عنوان یک ماده پرارزش در کاربردهای پزشکی معرفی شده است(18)
2.پلیمرهای مصنوعی
یکی از مزایای استفاده از پلیمرهای مصنوعی انعطاف پذیری آنهاست. به این معنا که می توان با تغییر نوع طراحی، ساختارهای دلخواه از نظر دانسیته، پاسخ ویسکوالاستیک مناسب درزمینه نزدیکی با خواص عروق طبیعی را ایجاد کرد. پلیمرهای مصنوعی براساس میزان ماندگاریشان به دو دسته تخریب پذیر و تخریب ناپذیر تقسیم می شوند.
2-1 . پلیمرهای تخریب ناپذیر
2-1-1. پلی تترافلورواتیلن (تفلون)
پلی تترا فلوئورواتیلن پلیمری خطی و مشابه با پلی اتیلن است که تنها تفاوت آن با پلی اتیلن جانشینی اتم فلوئور به جای هیدروژن در ساختار مولکولی پلیمر است.
از جمله خواص برجسته این پلیمر می توان به استحکام بالا، زیست سازگاری، عدم چسبندگی و قطبی بودن بالا به دلیل وجود اتم فلوئور در ساختارش اشاره کرد. از جمله نقاط ضعف این پلیمر می توان به مقاومت سایشی و عدم حلالیت آن در حلال های گوناگون وقیمت بالا اشاره نمود.هم چنین ePTFE به عنوان یک پلیمر متخلخل با سطح الکترونگاتیو و تخریب ناپذیر معرفی می گردد. این پلیمر به دلیل خواص مکانیکی مطلوب و هم چنین عدم تغییر بیولوژیکی در داخل بدن و عدم واکنش با اجزای خون به عنوان یک پلیمر مطلوب در ساخت گرافت های عروقی مطرح می گردد(19).
2-1-2 . پلی اتیلن ترفتالات (داکرون)
پلیمرمصنوعی پلی اتیلن ترفتالات (مطابق شکل5)که به عنوان داکرون نیز شناخته می شود به دلیل داشتن خواصی مطلوب از جمله انعطاف پذیری، مقاومت و استحکام مکانیکی بالا در برابر تجزیه بیولوژیکی، وزن سبک و بی خطر بودن از نظر سمیت در برنامه و کاربردهای زیست پزشکی مانند ساخت نخ بخیه و رگ مصنوعی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است.این داربست ها نسبت به داربست های تفلونی دارای ترومبوژنیستی کمتری بوده و با بافت میزبان سازگاری بسیار خوبی دارند. هم چنین یکی از مشخصه های مهم و مطلوب این داربست ها این است که در برابر فرآیند دیالیز مقاومت مطلوبی را ازخود نشان می دهند. داربست های داکرونی در زمینه عروق با قطر کوچک هنوز هم درصد بالایی از شکست را نشان می دهند که این شکست ناشی از نیروهای کشش سطحی، جذب پروتئین پلاسمای خون توسط داربست و درنتیجه التهاب، ایجاد عفونت و ایجاد ترومبوز ودر نهایت انسداد رگ هاست. در مجموع داربست های تولید شده از داکرون کامپلیانس و خاصیت ارتجاعی کمی را از خود نشان می دهند و این موضوع آن ها را درساخت داربست های رگی با قطر کوچک با شکست رو به رو کرده است.
2-1-3 . نایلون
نایلون با داکرون و تفلون متفاوت بوده و به عنوان یک ماده سخت با ضریب اصطکاک و مقاومت بالا در برابر فرسایش معرفی می گردد. نایلون به عنوان پلیمری با خواص مطلوب به شرح ذیل معرفی می گردد:
فرآیند پذیر، مقاوم در برابر حرارت، مقاومت در برابر خستگی، خواص شیمیایی مطلوب
ولی به دلیل اینکه نسبت به داکرون و تفلون سطح ترومبوژنیستی کمتری ندارد لذا به تنهایی نمی تواند کارایی مثبتی داشته باشدو جهت کاهش میزان لختگی خون در آن، باید با پلیمرهای دیگر خواه بیولوژیکی و خواه مصنوعی ترکیب شود(20)
2-2 . پلیمرهای تخریب پذیر
استفاده از مواد زیست تخریب پذیر در ساخت داربست های رگی به علت اینکه دراثر تخریب مواد درطول زمان، سلول ها بصورت مداوم به ماتریس نفوذکرده و به جای مواد تخریب پذیر کلاژن، الاستین و پروتئوگلیان تولید و ایجاد می شوند، یک مزیت کلیدی را ایجادمی کند. در نهایت یک عروق با عملکرد کامل متشکل از عضله های صاف اتولوگ و ECs ها تولید می گردد. بنابراین نرخ تخریب پذیری طولانی مدت یکی از مهمترین خواص برای پلیمرهای زیستی است که استحکام مکانیکی بلند مدت را برای نفوذ سلول ایجاد می کند(21). از مهمترین پلیمرهای تخریب پذیر می توان پلی یورتان، پلی گلایکولیک اسید، پلی لاکتیک اسید وپلی کاپرولاکتان را نام برد.
2-2-1 . پلی یورتان
قطعات پلی یورتان در واقع کوپلیمرهایی ترکیبی از سه مونومر مختلف هستند: بخش سخت که از دی ایزوسیانات مشتق شده است، زنجیره بسط دهنده و بخش نرم که معمولا از پلی ال می باشند. اساسا بخش نرم عامل انعطاف پذیری است در حالیکه بخش سخت در استحکام نقش دارد. انتخاب سه مونومر می تواند موادی با خواص مکانیکی متفاوت تولید کند و همین موضوع، پلی یورتان را به یک ماده زیستی جالب تبدیل کرده است. علاوه براین خاصیت کشسانی بالا، خواص مکانیکی خوب و زیست سازگاری قابل قبول، پلی یورتان را به ماده ای جذاب برای ساخت داربست های رگی تبدیل کرده است(8)
2-2-2 . پلی گلایکولیک اسید
یک پلیمر خطی ساده است که دارای خاصیت کریستالی و دمای ذوب بالایی بوده و دمای شیشه ای انتقال آن در حدود 35-45 درجه سانتیگراد است و حلالیت کمی درحلال های آلی دارد. ساختار پلی گلایکولیک اسیدبا نام تجاری Dexon در دسترس بوده و مقاومت مکانیکی اش را طی یک دوره 2-4 هفته ای بعد از ایمپلنت از دست می دهد. و عدم داشتن مقاومت مکانیکی مطلوب یکی از مشکلات عمده آن و مانعی جهت کاربرد آن در حیطه ساخت داربست های رگی است. لذا جهت بهبود خواص پلی گلایکولیک اسید جهت داشتن کاربرد بیشتری در حیطه مهندسی پزشکی و مهندسی بافت از کوپلیمرهای آن همراه با دیگرپلیمرها توصیه می شود.
2-2-3 . پلی لاکتیک اسید
این پلیمرجزء پلیمرهای زیست تخریب پذیر بوده و دارای رشته های بلند پلیمری مستحکمی است که با رسیدن آب به این رشته ها، آن ها به اسیدهای موجود در بدن تجزیه می شوند (16). پلی ال لاکتیک اسید یک پلیمر نیمه بلورین و پلی دی لاکتیک اسید یک پلیمرآمورف است که این موضوع ناشی از توزیع تصادفی واحدهای ال لاکتیک و دی لاکتیک می باشد. پلی لاکتیک اسید دارای زیست سازگاری، استحکام و خواص مکانیکی مطلوبی بوده و قابلیت انحلال در حلال های متفاوت را دارا می باشد. لازم به ذکر است که یکی از مزیت های عمده آن تبدیل شدن به مواد موجود در بدن پس از تجزیه است. الیاف الکتروریسی شده PLA ارتشاح سلولی و واکنش فیبروتیک کمتری را نشان می دهند. در حالت عمومی جهت از بین بردن یک سری معایب این پلیمر از جمله آبگریزی و تخریب پذیری، کوپلیمرهای آن و حالتهای اصلاح شده ی این پلیمر جهت ساخت داربست های رگی بیشتر مورد توجه محققان قرار گرفته است(22).
2-2-4 . پلی کاپرولاکتان
پلی کاپرولاکتان به عنوان یک پلیمر زیست فعال و همچنین غیرسمی است که رفتار الاستیک بالایی داشته و به عنوان کاندیدایی مناسب جهت ساخت گرافت های عروقی مطرح می گردد. علاوه بر موارد مذکور، طبیعت آبگریز و سطح بالای تبلور داربست های پلی کاپرولاکتانی باعث می شود زمان تخریب طولانی تری در بدن و همچنین حمایت مکانیکی مطلوبی را برای سلول به ارمغان آورد(23). زمان تخریب طولانی و زیست سازگاربودن پلی کاپرولاکتان آن را به عنوان جایگاهی مناسب برای سلولهای اندوتلیال و عضله صاف مطرح کرده و کامپلیانس ذاتی که دارد آن را به عنوان یک کاندیدای مناسب جهت داربست های عروقی معرفی می کند و همچنین تخریب پذیری آن باعث می گردد که سلول ها بطور مداوم در آن نفوذ کرده و تولید کلاژن، الاستین و پروتئوگلیکان نموده و در نهایت یک شزیان با عملکرد مطلوب شبیه به عروق طبیعی متشکل از سلول های اندوتلیال و عضله صاف تشکیل گردد. اگر پلی کاپرولاکتان بخواهد به عنوان ماده اصلی در ساخت داربست های عروقی به کار گرفته شود باید عملکرد آن از لحاظ استحکام(عملکرد) مکانیکی و نفوذ سلول ها بهبود یابد. زیرا خاصیت آبگریزی و عدم استحکام مکانیکی آن در این زمینه به عنوان محدودیت محسوب می گردد (23, 24).
بحث و نتیجه گیری
تقریبا تمام گرافت های ساخته شده با پلیمرهای تخریب ناپذیر درپیوندهای عروقی دارای یک نقطه ضعف مشترک هستند و باید بعد از مدت زمان کوتاهی به علت عفونت برداشته شوند. از طرف دیگر داربست های عروقی تخریب پذیر به علت اینکه بعد از گذشت زمان کوتاهی در بدن از بین می روند و هیچ اثری از جسم خارجی در بدن باقی نمی گذارندو دامنه تغییرات بافتی بیشتری را می توانند تحمل کنند. هم چنین استفاده از پلیمرهای تخریب ناپذیر به دلیل عدم استحکام و استقامت کافی نمی تواند پاسخگوی نیاز ماباشد.لذا با توجه به ساختارهای چندلایه عروق خونی و اینکه هرکدام از آن ها نقش منحصر بفردی از قبیل خاصیت ارتجاعی و استحکام را بر عهده دارند استفاده هم زمان از پلیمرها با خواص متفاوت می تواند مفید واقع شود. در این راستا استفاده از پلیمر پلی یورتان به دلیل خاصیت کشسانی و ارتجاعی منحصر به فردی که دارد همچنین پلی اتیلن ترفتالات به دلیل استحکام بخشی به داربست ها در بین پلیمرهای موجود بیشتر به چسم میخورد که می تواند ناشی از شباهت آن ها به الاستین و کلاژن موجود در ساختار لایه های عروق طبیعی بدن باشد.
در انتها مهمترین مواردی که اشاره به دلایل انتخاب روش ساخت داربست وانتخاب پلیمرهای متفاوت با خواص منحصربفرد در ساخت داربست های رگی دارد به شکل زیر بیان می گردند:
الف) استفاده از ساختارهای چندلایه در داربست های رگی تولیدی با توجه به ساختار لایه لایه ی عروق طبیعی و نقش فیزیولوژی هرکدام از این لایه ها در حفظ سلامت عروق و بدن، نه تنها به صورت بهینه شرایط پیش فرض مربوط به عروق طبیعی را ایجاد می کند بلکه ایجاد ساختار لایه ای توسط پلیمرهای مختلف با خواص متفاوت می تواند منجر به ایجاد حالت ارتجاعی بیشتر و بهتر، کامپلیانس مطلوب و بهبود خواص مکانیکی و بیولوژیکی داربست ها گردد.
ب) از طریق استفاده از پلیمرهای آلی وتغییر نوع طراحی، توانایی ایجاد ساختارهای مطلوب که دانسیته، پاسخ ویسکوالاستیک مناسب، خواص نزدیک با عروق طبیعی را ایجاد کند؛ میسر می گردد.
ج) استفاده از پلیمر ها با خواص کشسانی بالا منجر به افزایش خاصیت ارتجاعی عروق و افزایش کامپلیانس آن و در نتیجه بهبود عملکرد آن می گردد.
د) یکی از مشخصه های مهم داربست های مصنوعی استحکام آنهاست که استفاده از پلیمر ها با استحکام بالا مانند پلییک مزیت کلیدی را ایجادمی کند. اتیلن ترفتالات (داکرون) سبب کاهش نیرو های سطحی اعمال شده به داربست های رگی و افزایش مقاومت عروق مصنوعی در برابر فشارهای داخلی و فشارهای خارجی و افزایش حد تحمل آن ها در برابرفشار ناشی از جریان خون و نخ بخیه (بخیه زدن) می گردد.
و) استفاده از پلیمرهای زیست تخریب پذیر مانند پلی کاپرولاکتانو پلی گلایکولیک اسید با زمان تخریب طولانی سبب ایجاد تخلخل بیشتر در سطح داربست های جایگزین شده در بدن گشته و در نتیجه الاستین و کلاژن (ترشح شده توسط سلول های عضله صاف) بیشتری می تواند در تخلخل ها و منافذ جای گرفته و درنتیجه آن ها کمتر مستعد به ایجاد انسداد می گردند، چراکه سازماندهی خوب الاستین و کلاژن در دیواره داربست ها باعث افزایش کامپلیانس و انعطاف پذیری می گردد، علاوه بر این داربست های عروقی قابل جذب( جذب شدنی) دامنه تغییرات بافتی بیشتری را در بدن تحمل کرده و به علت از بین رفتنشان اثرات مربوط به واکنش جسم خارجی در بدن را کاهش می هند.
ی) استفاده از مواد زیست سازگار و غیرسمی باعث بهبود شیمیایی داربست های مصنوعی و بهبودخواص مکانیکی آن ها که از الزامات مورد نیاز جهت تولید گرافت های عروقی ایده آل است می گردد.
منابع
متن اصلی برگرفته از مقاله "مروری بر پلیمرهای رایج در ساخت رگ های مصنوعی کاربردی در جراحی عروق و دیالیز"
نویسندگان: نفیسه جیرفتی (1)، داود محبی کلهری* (2)، غلامحسین کاظم زاده (3)، رضا طاهری (4)، مرضیه خدادوست (5)
1- دانشگاه سیستان و بلوچستان. ـآزمایشگاه مهندسی پزشکی
2- استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان (*مسئول مقاله)
3- دانشیار
4- دانشگاه علوم پزشکی مشهد
5- دانشجوی دکترا دانشگاه سیستان و بلوچستان
منابع مقاله:
1. Schwartz's Principles of Surgery. 10th ed. 2015.
2. Swartz ND, Andreadis ST. Animal models for vascular tissue-engineering. Curr Opin Biotechnol
2013; 24:2:916-925.
3. Choi JS, Atala A, Yoo JJ, Lee SJ. Bilayered scaffold for engineering cellularized blood vessels.
Biomaterials 2010; 15:4314-4321.
4. Joseph G, Motwani M. Aortocoronary saphenous vein graft disease pathogenesis, predisposition,
and prevention. Circ Ahajournal 1998; 97:916-931.
5. Woods, Flanagan TC. Electrospinning of biomimetic scaffolds for tissue-engineered vascular grafts:
threading the path. (in eng) Expert Rev Cardiovasc Ther 2014; 12:815-832.
6. Heyligers JM, Arts CH, Verhagen HJ, de Groot PG, Moll FL. Improving small-diameter vascular
grafts:from the application of an endothelial cell lining to the construction of a tissue-engineered blood
vessel. Ann Vasc Surg Inc 2005; 19:1-9.
7. Arthur B, Voorhees Jr. The use of tubes constructed from vinyon "N" cloth in bridging arterial
defects-experimental and clinical. Am Surgl Assoc 1954; 140..
8. Xue L, Greisler HP. Biomaterials in the development and future of vascular grafts. (in eng) J Vasc
Surg 2003; 37:472-480.
9. Ajalloueian F, Lim ML, Lemon G, Haag JC, Gustafsson Y, Sjöqvist S, et al. Biomechanical and
biocompatibility characteristics of electrospun polymeric trachealscaffolds. (in eng) Biomaterials
2014; 35:5307-5315.
10. Drilling S, Gaumer J, Lannutti J. Fabrication of burst pressure competent vascular grafts via
electrospinning: effects of microstructure. (in eng) J Biomed Mater Res A 2009; 88:923-934.
11. Sell SA, Wolfe PS, Garg K, Mc Cool JM, Rodriguez IA, Bowlin GL. The use of natural polymers in
tissue engineering: a focus on electrospun extracellular matrix analogues. Polymers 2010; 2: 522.
12. Thottappillil N, Nair PD. Scaffolds in vascular regeneration: current status. (in eng) Vasc Health
Risk Manag 2015; 11:79-91.
13. Zhang Y, Ouyang H, Lim CT, Ramakrishna S, Huang ZM. Electrospinning of gelatin fibers and
gelatin/PCL composite fibrous scaffolds. J Biomed Mater Res Part B 2005; 72B:156-165.
14. Rabaud M, Lefebvre F, Ducassou D. In vitro association of type III collagen with elastin and with its
solubilized peptides. (in eng) Biomaterials 1991; 12:313-319.
15. Ito S, Ishimaru S, Wilson SE. Inhibitory effect of type 1 collagen gel containing alpha-elastin on
proliferation and migration of vascular smooth muscle and endothelial cells. (in eng) Cardiovasc Surg
1997; 5:176-183.
16. Couet F, Rajan N, Mantovani D. Macromolecular biomaterials for scaffold-based vascular tissue
engineerin. Macromol Biosci 2007; 7:701-718.
17. Pankajakshan D, Agrawal AD. Scaffolds in tissue engineering of blood vessels. (in eng) Can J
Physiol Pharmacol 2010; 88:855-873.
18. Taşkın P, Canısağ H, Şen M. The effect of degree of deacetylation on the radiation induced
degradation of chitosan. Rad Phys Chem 2014; 94:236-239.
19. Ravi S, Chaikof EL. Biomaterials for vascular tissue engineering. Regen Med 2010; 1:107.
20. Eliezer MA, Virna VR, Carlos FR., Mechanics of biomaterials:Vascular graft prostheses. Appl
Eng Mech Med 2005.
21. Yalcin I, Horakova J, Mikes P, Sadikoglu TG, Domin R, Lukas D. Design of polycaprolactone
vascular grafts. J Indust Text 2014; 23:2014
22. Mooney DJ, Organ G, Vacanti JP, Langer R. Design and fabrication of biodegradable polymer
devices to engineer tubular tissues. (in eng) Cell Transplant 1994; 3:203-210.
23. McClure MJ, Sell SA, Simpson DG, Walpoth BH, Bowlin GL. A three-layered electrospun matrix to
mimic native arterial architecture using polycaprolactone, elastin, and collagen: a preliminary study. (in
eng), Acta Biomater 2010; 6:2422-2433.
24. Edwards MD, Mitchell GR, Mohan SD, Olley RH. Development of orientation during
electrospinning of fibres of poly(ε-caprolactone), Eur Polym J 2010; 46:1175-1183.
سایر منابع:
https://www.mdpi.com/2073-4360/9/9/401/htm
https://doi.org/10.17952/35EPS.2018.188
https://pnw-embroidery-com.3dcartstores.com/Collagen-Molecule_p_2093.html
https://www.researchgate.net/figure/Chitosan-chemical-structure_fig2_263324738
https://acoel.org/cost-benefit-analysis-is-very-complicated-and-very-important/
https://teflonassessment.weebly.com/about.html
http://polymerdatabase.com/Polymer%20Brands/PET.html
https://www.alibaba.com/product-detail/virgin-polyethylenePET-Resin-Polyethylene-PET-Resin_1700005854243.html
http://polymerdatabase.com/polymer%20classes/Polyurethane%20type.html
https://www.polysciences.com/german/polyglycolic-acid-iv-10-46
https://alchetron.com/Polylactic-acid
https://www.sigmaaldrich.com/catalog/product/aldrich/900824
https://www.alibaba.com/product-detail/2021-hot-sale-Polycaprolactone-Material-PCL_60814438639.html