بسم الله الرحمن الرحیم
عنوان
اصول طراحی آسانسور و پله در سازه
پاییز 96
فهرست
مقدمه 4
پلکان 4
اجزای پلکان 5
ارتفاع پله 5
کف پله 6
کف پله تابع دو عامل است 6
عرض پله 6
پله های دو گردش و یک پا گرد 7
پله های بدون پاگرد 7
پله گرد 7
چشم پله یا چاه پله 7
تعداد پله 7
پاگرد 8
نرده پله 8
طاق پله 8
شیب کف پله 8
اجزاء پله 8
۱) کف پله: 8
۲) ارتفاع پله: 8
۳) پیشانی پله: 8
۴) گونه پله: 9
۵) عرض پله: 9
۶) لب پلـه: 9
۷) شیار کف پلـه: 9
۸) ردیف یا خیز پلکـان : 9
۹) خط مسیر پلـه : 9
۱۰) خط شـیب پلـه : 9
۱۱) زاویه شـیب پلـه : 9
۱۲) حجم پلـه : 9
۱۳) طول پلـه : 10
۱۴) پا گـرد : 10
۱۵) نرده پلـه : 10
۱۶) دست انداز پلـه : 10
۱۷) چشم پلـه : 10
ابعاد استاندارد: 10
حداکثر تعدادِ پله: 11
ابعاد هر پله: 11
قالب بندی راه پله: 11
ضوابط آتش نشانی: 12
نکات ایمنی : 12
نکات اجرایی راه پله در ساختمان های اسکلت فلزی: 13
اجرای میلگرد انتظار: 14
تعداد ستون های لازم برای اجرای باکس راه پله: 15
نکات مهم در اجرای تیر نیم طبقه راه پله: 16
چکیده ضوابط راه پله و آسانسور : 21
ضوابط نورگیری و پاسیو یا حیاط خلوت 26
نحوه محاسبه مساحت نورگیرها 27
ضوابط پیش آمدگی های به گذر : 27
پارکینگ: 29
ابعاد راه پله و آسانسور: 30
پاسیو یا نور گیر: 30
منابع 31
مقدمه
پـِلِّکان یا راه پله سازه ای است که برای ارتباط دادن دو سطح غیر هم سطح در ساختمان یا فضاهای دیگر بکار می رود و از اجزای کوچک تری به نام پلّه ساخته شده است. در حالتی که پلکان در یک فضای بسته ساخته شود به آن راه پله گفته می شود.
به پلکانی که به صورت نقاله ای و با نیروی برق حرکت کند پله برقی گفته می شود. از انواع دیگر پلکان می توان پلکان مارپیچی، پلکان تاشو (درب مخفی) و پلکان هواپیما را نام برد.
به طور معمول پهنای موثر پله ها و پاگردها باید حداقل دارای یک و نیم متر باشند و از دو نیم متر تجاوز نکنند. درها نباید پهنای مفید پاگردها را اشغال و محدود کنند و درهای رو به راه پله باید به طرف خروجی باز شوند. هم چنین بهتر است نسبت ارتفاع به عمق پاگذار ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی متر باشد
پلکان
تصویری از یک راه پله
پلکانی در تخت جمشید. ۵۵۰ پیش از میلاد.
مسیر پلکانی قلعه رودخان فومن.
اجزای پلکان
به سطح افقی پله، کف پله یا پاگذار و به سطح عمودی آن پیشانی پله گفته می شود. در پله های مسدود کف پله معمولاً نسبت به پیشانی آن حالت پیش آمده دارد تا کف پله از سطح پهنتری برخوردار باشد. به ارتفاع باز راه پله ها یعنی فضای کف تا سقف، سرگیر گفته می شود. بلندای یک یا چند پله از سطح کف پلکان، خیز نامیده می شود.
اجزا پلکان:
* کف پله یا پاگذار
* پیشانی پله
* نرده پله
* آبچکان پله
* پاگرد پله
ارتفاع پله
به طور کلی هر قدر ارتفاع پله زیادتر باشد تعداد پله مورد نیاز برای عبور از طبقه ای به طبقه دیگر کمتر بوده ودر نتیجه قفسه پله یا فضای لازم برای ایجاد پله کمتر است ولی ارتفاع پله کاملاً بستگی به محل استفاده و اشخاص استفاده کننده از آن را دارد مثلاً ارتفاع پله برای طبقات آپارتمان های مسکونی در حدود ۱۶ الی ۲۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود زیرا ۸۰ درصد استفاده کنندگان آن در سنینی هستند که به راحتی می توانند از پله پایین و بالا روند. همچنین ارتفاع پله موتور خانه ها یا انبار را در حدود ۲۰ الی ۲۵ حتی ۵۰ سانتی متر در نظر می گیرند زیرا ۹۹ درصد استفاده کنندگان این قسمت از ساختمان را اشخاص جوان تشکیل می دهند و همچنین ارتفاع پله مکان های عمومی مانند ایستگاه راه آهن یابیمارستان ها یا ادارات عمومی را در حدود ۱۵ الی ۱۷ سانتی متر در نظر می گیرند زیرا از این نوع پله ها اجباراً افراد در هر سنی استفاده خواهند نمود. ارتفاع پله در قصر های بسیار لوکس و مجلل در حدود ۱۵ سانتی متر یا کمتر در نظر گرفته می شود.
کف پله
کف پله تابع دو عامل است
۱. طول کف پا ۲. طول قدم
طول کف پای یک آدم معمولی در حدود ۳۰ سانتی متر است در این صورت برای اینکه عبور و مرور از روی پله آسان باشد کف پله باید در حدود ۳۰ سانتی متر باشد که با توجه به ۲ سانتی متر دماغه پله جمعاً کف پله در حدود ۳۲ سانتی متر خواهد شد. طول قدم یک آدم معمولی در حدود ۶۳ الی ۶۵ سانتی متر می باشد برای اینکه بتوان پله ها را پشت سر هم وبدون توقف و به راحتی و با قدم معمولی طی نمود می باید مجموع دو برابر ارتفاع بعلاوه کف پله عددی بین ۶۳ الی ۶۵ سانتی متر باشد. اگر تعداد پله هایی که پشت سر هم قرار دارند در حدود ۸ الی ۱۲ پله باشد کف پله نمی تواند از ۳۲ الی ۳۳ بیشتر باشد. زیرا اگر کف پله از این مقدار پهن تر باشد استفاده کننده از آن در موقع بالا رفتن ناخودآگاه هر قدم خود را روی پلهٔ بعدی قدری عقب تر گذاشته و روی پله هشتم یا نهم پنجه پای او روی لبه پله قرار گرفته و ممکن است تعادل خود را از دست داده و به جلو خم شود ولی در مورد پله های جلو ساختمان که معمولاً تعداد آن در حدود ۳ یا ۴ پله می باشد می توان از کف پله پهن تر نیز استفاده نمود.
عرض پله
عرض پله به نسبت شدت عبور و مرور متفاوت نیز می باشد. عرض پله ساختمان های عمومی و بزرگ مانند سینماها و تاترها که از آن ها برای عبور یک طرفه استفاده می شود برای هر ۱۲۰ نفر جمعیت یک متر عرض در نظر گرفته می شود که این عرض برای تخلیه جمعیت در حدود ۱۰ دقیقه کافی می باشد. حداقل عرض پله ساختمان هایی که زیاد بزرگ نبوده و از روی آن عبور و مرور دو طرفه انجام می شود و در حدود ۱۰۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود زیرا عرض شانه یک نفر مرد در حدود ۶۰ سانتی متر است و با توجه به اینکه اگر دو نفر بخواهند از نزدیک یکدیگر عبور نمایند ناخودآگاهقدری شانه خود را به سمت طرف مقابل کج می نمایند عرض ۱۰۰ سانتی متر برای عبور دو نفر از کنار یکدیگر کافی می باشد ولی برای آپارتمان های چندطبقه که شدت رفت وآمد زیادتر است عرض پله را در حدود ۱۲۰ سانتی متر یا بیشتر در نطر می گیرند. در مورد پله های کم رفت وآمد مانند پله هایی که به بام ختم می شوند و از آن ها برای برف روبی یا سرکشی به بام استفاده می شود عرض ۵۵ الی ۶۰ سانتی متر کافی می باشد.
پله های دو گردش و یک پا گرد
متداولترین نوع پله می باشد که با دو گردش و یک پاگرد فاصله دو طبقه را طی می کند که U شکل می باشد. مسیر اول با مسیر دوم که هر دو به پاگرد منتهی می گردد درست ۱۸۰ درجه اختلاف جهت دارند. تعداد پله در هر گردش در حدود ۸ تا ۱۰ پله است.
پله با سه گردش و دو پاگرد این نوع پله بیشتر برای ساختمان هایی که فضای در نظر گرفته شده برای پله مربع است یا اگر بخواهند ساختمان هایی که آسانسور دارد پله دور آسانسور بچرخد یا به عبارت دیگر فضای در نظر گرفته شده برای پله و آسانسور در یک مجموعه باشد این نوع پله اجرا می شود.
پله های بدون پاگرد
این نوع پله که فضای کمتری را اشغال می نماید نا مناسب ترین نوع پله می باشد در این سیستم آن تعداد پله هایی که در قسمت های مستقیم واقع است مناسب و راحت است ولی عبور و مرور از آن تعداد پله که در قوس قرار داشته و به شکل مثلث است مشکل تر و ناراحت تر می باشد. در طرح پله های مثلث شکل باید سعی نمود که متوسط کف پله ها از ۲۵ سانتی متر کمتر نباشد.
پله گرد
برای مکان های کم رفت وآمد می باشد و امکان استفاده از آن برای کودکان و افراد مسن بسیار مشکل است. در طرح این گونه پله ها که معمولاً حول لوله ای به قطر ۱۰ الی ۱۵ ساتی متر می چرخد روش کار چنین است که ابتدا دایره متوسط گردش را به تقسیمات مساوی تقسیم نموده آنگاه از مرکز دایره گردش به این نقاط وصل می نمایند و این خطوط را ادامه می دهند تا محیط دایره خارجی پله را قطع کند.
چشم پله یا چاه پله
در پله هایی که با دو گردش و یک پاگرد اجرا می شود گردش های پله باید با فاصله ای حداقل در حدود ۱۰ سانتی متر از یکدیگر واقع شوند. به این فاصله که چشم پله گفته می شود اجرای نرده پله را آسان تر می کند البته اگر فضای پله دارای عرض کافی نباشد می توان از این فاصله صرف نظر نمود.
تعداد پله
نباید بیشتر از ۱۰ الی ۱۲ پله پشت سر هم قرار گیرد و بعد از هر ۱۰ پله پاگرد در نظر گرفته می شود. علت معین کردن تعداد پله این است که در موقع استفاده از پله فرد احساس وحشت نکند.
پاگرد
عرض پاگرد در پله های U شکل دو برابر عرض پله می باشد و طول آن حداقل به اندازه عرض یک پله باشد بدین صورت پاگرد مستطیلی شکل می باشد. در مورد پله های مستقیم عرض پاگرد به اندازه عرض پله و طول آن مساوی n قدم کامل می باشد.
نرده پله
برای ایجاد ایمنی حتماً باید نرده گذاشته شود. پله هایی که از دو طرف باز می باشد باید هر دو طرف نرده داشته باشد. ارتفاع نرده در حدود ۷۵ الی ۸۰ سانتی متر پیشنهاد می شود.
طاق پله
سقف پله بالا با پله پایینی آنچنان فاصله داشته باشد که یک نفر آدم با قد معمولی بتواند بدون احساس ترس از آن استفاده نماید حداقل ارتفاع در حدود ۱۹۵ سانتی متر پیشنهاد می گردد از آن کمتر تا ارتفاع ۱۸۰ سانتی متر ممکن است سرگیر نباشد ولی چشم ترس است.
شیب کف پله
در موقع نصب پله معمولاً در حدود ۲ یا ۳ میلیمتر به آن شیب می دهند که این شیب شستشوی پله را راحت تر می کند.
اجزاء پله
۱) کف پله:
به سطح فوقانی پله گفته می شود،یعنی محل گذاشتن کف پا برای بالا رفتن یا پایین آمدن از پله.
۲) ارتفاع پله:
فاصله عمودی کف های دو پله متوالی را ارتفاع پله می گویند.میزان تغییرات ارتفاع پله به مکان و موقعیت پله بستگی دارد.
۳) پیشانی پله:
به قطعه عمودی که میان دو کف پله متوالی قرار می گیرد گفته می شود
۴) گونه پله:
سطـح بغـل پلـه را می گوینـد.
۵) عرض پله:
به فاصله بین گونه های پله گفته می شود و به مکان و تعداد استفاده کنندگان از پلکان بستگی دارد.
۶) لب پلـه:
پیش آمدگی کف پله از پیشانی ،لب پله نامیده می شود. وجود آن موحب بزرگ تر شدن کف پلـه می شود.
۷) شیار کف پلـه:
در کف پله شیار هایی در امتداد عرض پله ایجاد می کنند. این شیار ها از لیز خوردن افراد جلوگیری می کنند.
۸) ردیف یا خیز پلکـان :
به مجموعه پله های متوالی بین دو اختلاف سطح ردیف پله گفته می شود. در هر ردیف پله حداقل سه پله متوالی وجود دارد.
۹) خط مسیر پلـه :
این خط محل شروع و ختم پله را مشخص می کند. خط مسیر پله در روی پلان و وسط عرض پله ها مشخص می شود .
۱۰) خط شـیب پلـه :
این خط ، لبه پله های یک ردیف پله را به یکدیگر وصل می کند.
۱۱) زاویه شـیب پلـه :
به زاویه بین شیب پله با افق ، زاویه شیب پله گفته می شود . زاویه شیب پله رابطه مستقیم با ارتفاع پله و رابطه معکوس با کف پله دارد.
۱۲) حجم پلـه :
به ضخامت سقف زیر یک ردیف پله گفته می شود.
۱۳) طول پلـه :
به طول افقی یک ردیف پله گفته می شود یعنی از لبه اولین پله تا انتها کف آخرین پله در یک شیب .
۱۴) پا گـرد :
ایستگاه ما بین پله ها که برای رفع خستگی ساخته می شود به پاگرد پله معروف است و حداقل برابر عرض یک کف پله است.
۱۵) نرده پلـه :
وسیله ای است که برای جلوگیری از سقوط اشخاص ، در طرفین ردیف پله ها نصب می شود.
۱۶) دست انداز پلـه :
این وسیله بر روی نرده و به موازات خط شیب پله نصب می شود .
۱۷) چشم پلـه :
به فاصله بین دو ردیف پله گفته می شود .(یعنی شکاف بین دو بازوی پلکان)
راه پله، ارتباط بین طبقات را میسر می سازد. راه پله یکی از فضاهای مشاع در ساختمان به شمار می رود؛ بنابراین رعایت نکات اجرایی راه پله به روش اصولی بسیار حائز اهمیت است. نحوه اجرای راه پله حتی در فروش و قیمت یک ساختمان، نیز موثر است. فضای موجود در راه پله، برای انجام نما کاری به خصوص، در مناطق لوکس نشین، بسیار مورد توجه است. از این فضا ها می توان، در اجرای نور مخفی و نما کاری های مختلف استفاده کرد.
در طراحی سازه در نرم افزار، معمولاً باکس راه پله را به صورت یک فضای خالی، در نظر می گیرند. پاگرد و شمشیری راه پله را برای سادگی کار مدل سازی نمی کنند. تنها، بار مرده و زنده راه پله را، به صورت خطی به تیر های طرفین اعمال می کنند. فضاهای خالی، یکپارچگی و دیافراگم سقف را برهم می زند. بهتر است فضای های خالی در طراحی معماری به صورت متقارن دیده شوند.
در نقشه سازه و معماری جزییات اجرایی راه پله را رسم می نمایند. در نقشه های معماری فاز۲، برش دقیق تری از راه پله به نمایش در می آید. پس برای رعایت بهتر نکات اجرایی راه پله ،باید به نقشه خوانی نیز مسلط باشیم. در این زمینه مقاله "گام های نقشه خوانی" مفید است.
ابعاد استاندارد:
راه پله به عنوان ابزار اصلی جابه جایی میان طبقات است. رعایت ابعاد استاندارد یکی دیگر از نکات اجرایی راه پله است. البته در ساختمان هایی که آسانسور دارند رفت و آمد، اکثراً با این وسیله انجام می شود. آسانسور وسیله ای الکترومکانیکی است که همواره احتمال از کار افتادن آن وجود دارد. در موقع بروز حوادثی مثل آتش سوزی و زلزله، نیز استفاده از آسانسور به جز در موارد خاص غیر ایمن است. پس رعایت ابعاد استاندارد، برای سهولت استفاده از راه پله همچنان اهمیت دارد. به همین دلیل رعایت نکات اجرایی راه پله همچنان اهمیت دارد.
حداکثر تعدادِ پله:
حداکثر تعداد پله های متوالی در هر بازوی پله باید ۱۲ عدد باشد. اگر تعداد پله ها بیش از این مقدار بود باید بین آن ها، پاگرد قرار گیرد.
ابعاد هر پله:
ارتفاع هر پله، ۱۸ سانتی متر و کف هر پله بین ۳۲ تا ۳۳ سانتی متر باید باشد. ابعاد استاندارد دیگری نیز وجود دارد که در زمره نکات اجرایی راه پله ، باید رعایت گردد. در زیر منابعی برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد آورده ام:
قالب بندی راه پله:
یکی از نکات اجرایی راه پله، نحوه قالب بندی راه پله در سازه های بتنی است. عرض پاگرد، در سمتی که به راه پله بالایی اتصال می یاید، ۱۲۰ سانتی متر، و در سمتی که به راه پله پایینی اتصال می یابد، ۹۰ سانتی متر باید باشد. با اجرای سنگ پله این ۳۰ سانتی متر اختلاف جبران می شود. درقالب بندی بازوی پله نیز، اجری قالب زیرین کافی است. زیرا شیب آن کمتر از ۴۵ درجه است. اگر این شیب بیش از ۴۵ درجه باشد، باید قالب رویی نیز اجرا گردد. ( مطابق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان).
تصویر زیر این نکته اجرایی در راه پله را بهتر نمایش می دهد:
البته در راه پله های فلزی نیز این مورد باید رعایت شود. که تصویر زیر گویای آن است؛
ضوابط آتش نشانی:
در ساختمان هایی که بیش از ۵ طبقه مسکونی دارند، باید باکس راه پله دارای پنجره باشد. این نیز یکی از نکات مهم اجرایی راه پله است. به خصوص در ساختمان هایی در نقشه ۵ طبقه هستند، اما سازنده قصد دارد، یک طبقه اضافه نماید، باید مورد توجه قرار گیرد. در این شرایط، راه پله باید در مجاورت فضای آزاد قرار گیرد.
نکات ایمنی :
در اتمام کار، برای راه پله اجرای نرده حفاظ به ارتفاع حداقل ۸۰cm، اجباری است. اما یکی از مهمترین نکات اجرایی راه پله، ایجاد حفاظ در پرتگاه های اطراف راه پله است. به خصوص برای چاهک آسانسور. معمولاً آسانسور و راه پله در مجاورت یکدیگر اجرا می شوند. در مرحله احداث سقف ها، بازوی راه پله به صورت یک سطح شیبدار ناهموار است. کارگران هنگام تردد از این مسیر، ممکن است تعادل خود را ازدست دهند. باید تمهیدات لازم برای جلوگیری از سقوط به داخل این فضاهای خالی، پیش بینی شده باشد. به نظر من( مهندس علی قربانی)، این نکته مهم ترین نکات اجرایی راه پله در تمام این مقاله است. زیرا در طول دوران حرفه ای کارم، دو نفر را دیده ام که به دلیل رعایت نکردن همین مورد، متاسفانه به داخل چاه آسانسور سقوط کرده اند. یکی از آن ها فوت کرد و یکی از آن ها در اثر صدمات وارده، دچار معلولیت شد. تصاویر شماتیک زیر این موزد از نکات اجرایی راه پله را بهتر نشان می دهد.
با پوشاندن روی چاه آسانسور به صورت مناسب و حصار کشیِ لبه ها، می توان از بروز حوادث جلوگیری کرد.
نکات اجرایی راه پله در ساختمان های اسکلت فلزی:
در ساختمان های اسکلت فلزی راه پله و پاگرد معمولاً، با استفاده از پروفیل آهن IPE140 یا IPE160 اجرا می شود. در اجرای راه پله فلزی حتماً از آهن آلات نو و با کیفیت باید استفاده کرد. در اتصالات جوشیِ راه پله، حتماً باید از ورق در محل اتصال استفاده شود. که اتصال با کیفیت تری انجام شود. در تصویر زیر این مورد از نکات اجرایی راه پله رعایت نشده است. با وجود اینکه جوش اجرا شده در این تصویر، کیفیت مناسبی دارد.
در گذشته، با استفاده از آجر فشاری، راه پله نیز به صورت طاق ضربی اجرا می شد. اما این روش تقریبا منسوخ شده است. و امروز به صورت دال بتنی این کار انجام می شود.
اجرای میلگرد انتظار:
یکی از نکات اجرایی راه پله، در راه پله های بتنی، است. هر طبقه راه پله که اجرا می شود باید میگلرد های انتظار در دو ردیف، تعبیه شود. با اجرای میلگردهای راه پله، در سقف بعدی، میلگردهای آن، به میلگردهای انتظار، بافته می شوند. انتهای قسمتی از میلگردهای انتظار که در سقف جانمایی می شوند باید دارای خم ۹۰ درجه باشد. به طور کلی در اجرای دال های بتنیِ سازه ای، همواره باید دو ردیف میلگرد استفاده گردد. همانطور که در تصویر زیر می بینید، بوسیله قطعات چوب، فاصله بین دو ردیف ثابت نگه داشته شده است.
طول میلگرد انتظار نیز باید با توجه به مقادیر نقشه و ضوابط مبحث نهم مقررات ملی ساختمان تعیین شود. به لحاظ تجربی، طول میلگرد انتظار را معمولاً ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتی متر در نظر میگیرند.
تعداد ستون های لازم برای اجرای باکس راه پله:
برای اجرای باکس راه پله به چهار ستون نیاز است که معمولاً در چهار گوشه باکس راه پله قرار میگیرند. گاهی اوقات به دلیل محدودیت های معماری امکان اجرای ستون ها در چهار گوشه وجود ندارد. ممکن است یک یا تعداد بیشتری، از ستون ها در فاصله ای بیشتر یا کمتر از گوشه باکس راه پله قرار گیرد. در تصویر زیر دو نمونه از حالت های متداول قرار گیری ستون ها اطراف راه پله به نمایش در آمده است. معمولاً برای دسترسی برای هر طبقه از دو بازو و دو پاگرد استفاده می شود. پاگرد اول در نیم طبقه، قرار میگیرد. در تصویر سمت راست قسمتی از راه پله به صورت کنسول اجرا شده است. زیرا طول فاصله ستون های چهار گوشه کمتر از طول استاندارد راه پله است.
اجرای باکس راه پله با کمتر از ۴ ستون اصولی نیست. مگر اینکه تقویت های لازم برای سازه انجام گیرد. در این حالت، پاگرد و شمشیری ها باید به صورت طره ای اجرا گردد. با توجه به بار قابل توجه راه پله، اجرای راه پله به صورت طرّه ای، تنش زیادی به اعضای سازه ایِ درگیر، وارد می نماید.
در آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله، توصیه شده است که از اجرای طره های بیشتر، از ۱٫۵ متر حتی المقدور، احتراز شود. مهندسان طراح باید حتماً به این نکته اجرایی راه پله ، توجه کافی داشته باشند.
در این تصویر می بینید که کل این راه پله به صورت کنسولی اجرا شده است. اینکه اجرا به این شکل اصولی است یا خیر بر میگردد به نوع طراحی و اجرا، یک طرف این راه پله، دیوار بتنی سازه ای قرار دارد، اگر به درستی میلگرد های انتظار در دورن دیوار مهار شده باشد می تواند این تصویر را مورد قبول دانست.
نکات مهم در اجرای تیر نیم طبقه راه پله:
تیر نیم طبقه باید همزمان با قالب بندی ستون ها اجرا شود. این نیز یکی از نکات اجرایی راه پله است که شاید به چشم نیاید. چندین مورد مشاهده کرده ام که سازندگان تازه کار، فراموش می کنند تیر نیم طبقه را اجرا کند. به خصوص در اجرای طبقه اول این موضوع شایع تر است. بعد از بتن بتن ریزی و باز کردن قالب ها متوجه آن می شود. در این مرحله مجبورند برای اتصال به ستون ها قسمت هایی از آن را تخریب کنند. این کار باعث ضعیف شدن و ایجاد ترک در سایر قسمت های سازه می شود.
لذا در هنگام اجرا حتماً به این مورد توجه کافی داشته باشید.
در این مورد کم یاب، گویا سازنده به تکنولوژی سازه های معلق در اجرای راه پله، دست یافته است.
هنگام اجرای سازه باید توجه کرد ارتفاع طبقات مطابق با نقشه اجرا شود. اگر ارتفاع طبقه، بدون حساب افزایش دهیم، ناگزیر برای دسترسی به طبقات باید تعداد پله های بیشتری را اجرا کنیم. با توجه به محدودیت ابعاد راه پله، عملاً این کار امکان پذیر نیست. در این صورت تنها راهی که داریم یکی از موارد زیر است:
* مساحت پاگرد را کاهش دهیم و به پله اختصاص دهیم.
کاهش مساحت پاگرد خلاف محسوب شده و شامل جریمه می شود.
* پاگرد را نیز به صورت پله ای اجرا کنیم.
این مورد نیز بر خلاف مقررات ملی ساختمان است.
* ابعاد باکس راه پله را افزایش دهیم.
راه پله جزء مشاعات است. افزایش ابعاد آن، از مساحت سایر فضاهای مفید می کاهد که به زیان سازنده است. ضمناً حداکثر تعداد پله متوالی ۱۲ عدد است اگر از این تعداد بیشتر باشد، تخلف محسوب می شود.
* شیب راه پله را افزایش دهیم.
با افزایش شیب راه پله برای جبران آن باید ارتفاع هر پله را افزایش و طول کف پله های را کاهش دهیم که با این کار عملاً یک راه پله غیر استاندارد اجرا خواهد شد. حتماً اتفاق افتاده است که بعد از استفاده از یک راه پله با وجود کم بودن تعداد طبقات، احساس پادرد و خستگی زیادی را تجربه کرده اید. این به خاطر غیر استاندارد بودن راه پله است. ضمناً اجرای راه پله غیر استاندارد و مغایر با ابعادی که کمی قبل گفته شد از نظر شهرداری تخلف است. مهندسان ناظر نیز باید، نسبت به این مورد، آگاه باشند و برخورد مناسب را انجام دهند.
این مقاله می تواند برای مهندسان عزیز، مفید باشد. "چگونه با تخلفات ساختمانی برخورد کنیم"
در تصویر زیر یک نمونه از همین مورد را مشاهده می کنید. مجبور شده اند برای جبران، قسمتی از بازروی راه پله را عمودی اجرا کنند. در مراحل بعدی نیز، با یکی از روش های بالا آن را برطرف نمایند. برای پرهیز از این شرایط، حتماً به این نکته و سایر نکات اجرایی راه پله ، توجه داشته باشید.
تصاویری و مواردی که تاکنون مطرح شد، به خاطر ناآگاهی افراد و سازندگان رخ می دهد. با مشاوره و تفکر صحیح، بسیاری از این موارد هرگز رخ نخواهد داد. متاسفانه خیلی از افراد جامعه با روش های تفکر صحیح، آشنا نیستند. مقاله ای در این خصوص نوشته ام که در این زمینه بسیار مفید است. می توانید از اینجا آن را مطالعه کنید.
امیدوارم از این مقاله استفاده کافی را برده باشید. در پایان پیشنهاد می کنم ، برای دریافت مطالب مفید در زمینه مهندسی و ساختمان، فرم زیر را تکمیل نمایید.
برای اولین بار در ایران رویدادی برای سرمایه گذاری روی محصولات خلاقانه شما "
بسیاری از افرادی که در ذهن خود ایده جدیدی را می پرورانند یا حتی یک گام جلوتر رفته و ایده خود را به عرصه عمل کشانده و آن را تا حدودی تولید کرده اند، همواره با یک چالش بزرگ درگیر خواهند بود. چالشی که گاهاً آنقدر مشکل آفرین است که باعث می شود این افراد خلاق از ادامه مسیر خود دست بکشند.
این چالش چیزی نیست جزء ، نبود سرمایه…
برای به ثمر رسیدن بسیاری از ایده ها علی الخصوص در حوزه محصولات تولیدی به سرمایه قابل توجه ای احتیاج است. این بار تیمی دور هم جمع شده اند تا این مشکل را برای افراد خلاق و صاحب ایده و محصول از بین ببرند. رویداد پله محلی است که شما می توانید ایده ها و محصولات خود را (در زمینه های مختلف کسب و کار اینترنتی ، اپلیکیشن ، بازی های رایانه ای ، دستگاهای الکترونیکی ، کشاورزی ، مکانیک ، پزشکی و غیره) در مقابل سرمایه گذاران قرار داده و آن ها را مجاب کنید که بر روی ایده و محصول شما سرمایه گذاری کنند.
همچنین این رویداد به صورت دو طرفه بوده و امکان ثبت نام برای افراد یا شرکت هایی که مایل به سرمایه گذاری بر روی ایده ها و محصولات نوین و خلاقانه هستند وجود دارد.
پس از ثبت نام اولیه شما در وب سایت، می بایست ایده و محصول خود را در پنلی که در اختیار شما قرار می گیرد ثبت کنید. تمامی حقوق مادی و معنوی ایده و محصول شما در نزد مسئولین برگزاری رویداد محفوظ است. شورای متخصصین رویداد ایده و محصول شما را بررسی خواهند کرد و در صورت نزدیک بودن به استاندارد های تعیین شده، ایده و محصول شما تایید اولیه خواهد شد و تاریخ و زمان مصاحبه (به صورت حضوری و یا تلفنی) به شما اعلام می گردد. در صورت تایید مصاحبه از طرف کارشناسان، ایده و محصول شما تایید نهایی خواهد شد و می بایست خود را برای ارائه محصول تان خود به سرمایه گذاران آماده نمایید.
تیم اجرایی رویداد پله به همراه منتورها و مربیان با تجربه ، شما را در این مسیر یاری خواهند کرد تا محصولتان را به بهترین شکل ممکن برای ارائه حرفه ای در حضور جمع کثیری از سرمایه گذاران آماده نمائید. پس از رویداد بین شما و سرمایه گذاری که تمایل به حمایت از ایده و محصول شما را دارد قراردادی منعقد خواهد شد تا به صورت جدی کار و همکاری دو طرف با یکدیگر شروع شود.
رویداد پله توسط بنیاد ملی نخبگان، پارک علم و فناوری ، مجتمع آموزشی پل گیلان و نیز سازمان هایی دیگر که مارا در این رویداد یاری می کنند، برگزار می گردد.
قابل ذکر است که ثبت نام و حضور در این رویداد کاملا رایگان می باشد و هیچ گونه هزینه ای برای شما به دنبال نخواهد داشت. همچنین به تمامی ایده ها و محصولات تایید شده در رویداد تندیس و گواهینامه بین المللی اهدا خواهد شد.
با توجه به مسئولیت اجتماعی برگزار کنندگان درآمدهای حاصله از این رویداد شامل کمک های مالی حامیان و … در روز رویداد به موسسه خیریه آسایشگاه سالمندان و معلولین رشت تقدیم خواهد شد.
اهداف رویداد:
– شفاف بودن مسیر تجاری سازی
– توسعه سرمایه گذاری ریسک پذیر در ایران
– ارتباط موثر و نظام مند بین سرمایه گذاران ، تیم ها و شرکت های دارای محصول خلاقانه
– تجاری سازی و حمایت از اختراعات ، کسب و کارهای جدید ، محصولات سخت افزاری – نرم افزاری ، بازی رایانه ای و …
– شناسایی ، جذب ، راهنمایی و هدایت کار آفرینان و استعدادهای استثنایی با ایده ها وفناوری های بدیع وحمایت از آنها جهت تبدیل شدن به کسب و کارهای موفق
حداقل رطوبت مورد نیاز برای سبز شدن بذر گندم، در اصطلاح عامیانه به پله یا همان بارش موثرمعروف است. و از آن جایکه سبز شدن بذر گندم به عوامل مختلفی از جمله دما،رطوبت،جنس خاک و… بستگی دارد فلذا ارائه یک تعریف جامع و کامل در رابطه با بارش موثر (پله) نیز دشوار می باشد. طبق یک بررسی انجام گرفته در استان فارس مقدار بارش مورد نیاز برای جوانه زدن بذر گندم در خاک لوم شنی 8 میلیمتر، در خاک لومی 12 میلیمتر و در خاک لوم رسی 13 میلیمتر محاسبه شده است.
اما از نظر هواشناسی مقدار بارش مورد نیاز برای پله چند میلیمتر است و اصولا از نظر زمانی بهترین زمان وقوع پله چه موقعی از سال است واینکه اصلا اهمیت پله در چیست؟
بر اساس آمار موجود در ایستگاه هواشناسی روانسر احتمال وقوع بارشهای پاییزه از نیمه دوم مهر ماه شروع میشود اما در واقع بیشتر این بارشها پراکنده بوده و سهم ناچیزی از کل بارشهای پاییزه را به خود اختصاص میدهد . میانگین بلند مدت بارش مهر ماه روانسر 10.9 میلیمتر می باشد اما در آبان ماه و بخصوص در نیمه اول این ماه،جبهه های جوی فعال شده و معمولا بارش های خوب و قابل ملاحظه ای برای منطقه ما به همراه دارد(بارش نرمال ماه آبان 63.6 میلیمتر است) بنحویکه در این ماه گندم پس از دریافت رطوبت مورد نیاز، مراحل جوانه زدن، سبز شدن، سه برگی و حتی پنجه زنی را نیز طی میکند و پس از طی مراحل فوق بتدریج خود را برای مقاوم شدن در برابر سرمای زمستان آماده میکند.به استناد به آمار و اطلاعات موجود در ایستگاههای هواشناسی، میتوان دریافت که ماه آبان در اثر رفتار طبیعی جو، از نظر توزیع بارش از اهمیت بالایی برخور داراست زیرا طبق بررسی های انجام گرفته، بهترین زمان پنجه زنی گندم ( که خود یکی از فاکتور تعیین عملکرد گیاه است)، دمای پایین و طول روز کوتاه است که در صورت وجود بارش مناسب در آبان ماه این مرحله بخوبی سپری میشود و از طرفی دیگر پنجه زنی کامل، قبل از فرا رسیدن سرما، باعث مقاوم شدن گیاه در برابر سرما میشود.حال اگر بارش آبان ماه به موقع و به میزان کافی نباشد. مراحل رشد و فنولوژی گندم به تاخیر می افتد و در صورتیکه پنجه زنی گیاه در فصل بهار صورت گیرد پنجه ممکن است که ضعیف بوده و یا پنجه به اندازه کافی تولید نشود و از طرفی دیگر مراحل حساس زایشی با دمای بالا برخورد نماید که در این صورت عارضه باد زدگی گندم دور از انتظار نخواهد بود دقیقا شبیه آنچه که در سال زراعی 90-89 اتفاق افتاد یعنی بارش موثر یا همان پله در تاریخ 20 آذر رخ داد که نسبت به حالت نرمال،با تاخیر زیادی اتفاق افتاده است..
چکیده ضوابط راه پله و آسانسور :
با ادغام ضوابط معلولین و آسانسور و ایمنی و آتش نشانی در مورد راه پله و آسانسور مورد نیاز در طرح های مسکونی به نتایج زیر میرسیم :
۱- ابعاد داخل به داخل باکس راه پله ۲۴۰ در ۴۸۰ سانتیمتر. ( ضمنا چشم پله نداشته باشد برای جلوگیری از دودکش شدن باکس راه پله . )۱۱٫۵ مترمربع
۲- ابعاد داخل به داخل باکس آسانسور ۱۶۰ در ۲۰۰ سانتیمتر. ۳ متر مربع
۳- لابی جلوی آسانسور( پاگرد جلوی اسانسور) ۱۵۰ در ۱۵۰ سانتیمتر. ۲٫۲۵ مترمربع
۴- در صورتیکه در هر طبقه تا چهار واحد مسکونی داشته باشیم یک واحد راه پله و آسانسور کافی است .( حداکثر تا ۴ طبقه مسکونی و مجهز به شبکه بارنده در کل بنا)
۵- در صورتیکه در هر طبقه بیشتر از چهار واحد مسکونی داشته باشیم حداقل دو واحد راه پله و آسانسور.
۶- ارتفاع پله ۱۷ سانتیمتر وعرض کف پله ۳۰ سانتیمتر و دیوار دور تا دور باکس راه پله و باکس آسانسور ۲۰ سانتیمتر .
ضوابط نورگیر،حیات خلوت،یا پاسیو:
۱ – ضوابط نورگیری در قطعات کوچکتر یا مساوی ۲۰۰ متر مربع
حداقل مساحت نورگیری در قطعات کوچکتر یا مساوی ۲۰۰ متر مربع برای فضاهای اصلی معادل ۶% ( شش درصد ) مساحت زمین و حداقل بعد نورگیر ۲ متر الزامیست .
( به اطاق های خواب و هال و نشیمن و پذیرایی و ناهارخوری فضاهای اصلی میگویند . )
حداقل مساحت نورگیری در قطعات کوچکتر یا مساوی ۲۰۰ متر مربع برای فضاهای فرعی معادل ۳% ( سه درصد ) مساحت زمین و حداقل بعد نورگیر ۲ متر الزامیست. ( به آشپزخانه و انباری فضای فرعی میگویند . )
۲ – ضوابط نورگیری در قطعات بزرگتر از ۲۰۰ متر مربع
حداقل مساحت نورگیری در قطعات بزرگتر از ۲۰۰ متر مربع برای فضاهای اصلی معادل ۱۲ متر مربع و حداقل بعد نورگیر ۳ متر الزامیست .
حداقل مساحت نورگیری در قطعات بزرگتر از ۲۰۰ متر مربع برای فضاهای فرعی معادل ۶ متر مربع و حداقل بعد نورگیر ۲ متر الزامیست .
در صورتیکه از یک نورگیر دو یا چند واحد مسکونی مستقل نورگیری میکنند :
فاصله دوپنجره فضای اصلی روبروی هم ۶ متر الزامیست .
فاصله دوپنجره فضای فرعی روبروی هم ۴ متر الزامیست .
فاصله دوپنجره ، یک فضای اصلی ویک فضای فرعی روبروی هم ۴ متر الزامیست.
***ضوابط ابعاد و مساحتهای نورگیر و حیاط خلوت های مذکور برای ساختمانهای معمولی تا پنج طبقه ملاک عمل میباشد
در صورتیکه در تعبیه نورگیرهای واحدهای مسکونی،
شرایط بالا رعایت شده باشد مساحت نورگیرها یا
پاسیوها جزء زیربنا محسوب نمی گردند.
ضوابط شهرداری و نکات مهم در طراحی معماری
قرارگیری یک پارکینگ حداقل دهانه ۲٫۵ متر
قرارگیری دو پارکینگ کنار هم حداقل دهانه ۴٫۵ متر
قرارگیری سه پارکینگ کنار هم حداقل دهانه ۶٠۵متر ( البته در صورتی که بین دو ستون باشه در غیر اینصورت ٠.۵ متر به اعداد بالا اضافه میشه یعنی یک واحد پارکینگ بین دو دیوار باید دهانه ٣ متر را داشته باشد
طول مورد نیاز جهت پارکینگ ۵ متر
حداقل فضای یک پارکینگ ۲٫۵*۵ متر
شعاع گردش یا طول مورد نظر جهت مانور ۵ متر
حداقل عرض در ورودی پارکینگ ٣ متر
عرض رمپ یکطرفه ٣/۵ متر و دوطرفه ٧ متر
شیب رمپ پارکینگ ۱۵ درصد
هر واحد مسکونی تا مساحت ١۵٠ مترمربع به یک پارکینگ نیاز دارد.
واحد مسکونی بزرگتر از ۱۵۰ مترمربع تا ۲۵۰ متر دو پارکینگ نیاز دارد و بالآی ۲۵۰ متر مربع به سه واحد پارکینگ نیاز دارد.
حداکثر ارتفاع مفید پیلوت ۲٫۴۰ متر
حداکثر ارتفاع زیرزمین۲٫۶۰ متر
حداکثر ارتفاع مفید واحد تجاری ۴٫۵۰ متر به شرط نداشتن نیم طبقه تجاری که در اون صورت ۶٫۵۰ متر میباشد
حداقل ارتفاع مفید ورودی پارکینگ ۱٫۸۰ متر
ارتفاع مفید خرپشته ۲٫۶۰ متر
ارتفاع نورگیری در زیرزمین حداکثر ۹۰ سانتی متر
حداقل سطح پنجره نباید از یک پنجم (١/٧)سطح فضا کمتر باشد.
احداث پیش آمدگی یا بالکن در گذر ۱۲ تا ۲۰ متر٨٠ سانتی متر و در گذر بالای ۲۰ متر ١٢٠ سانتی متر مجاز است. که به صورت دال اجرا میشودارتفای این پیش آمدگی از زیر آن تا روی خیابان ۳٫۵۰ متر
حداقل ارتفاع چاله آسانسور ۱٫۶۰ متر
حداقل عرض آشپزخانه١/٨٠ متر و اتاق خواب ۲٫۵۰ متر – نشیمن ۳٫۰۰ متر – پاگرد ۱٫۲۰ متر.
ضوابط راه پله و آسانسور برای زمین های زیر ۲۰۰ متر مربع
1- طبق پیوست 2 مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان ، حداقل ابعاد مفید چاله آسانسورهای 4 نفره نیمه اتوماتیک ، عرض 140 وطول 160 سانتیمتر درنظر گرفته شده است . که باتوجه به اینکه طبق ضوابط ابلاغی ابعاد مفید چاه آسانسور160*200 سانتیمتر میباشد ، ابعاد مفید 140*160 سانتیمتر برای املاک ریزدانه با مساحت سند حداکثر 200 مترمربع ویاکمتر ، ملاک قرار گیرد .
2-
طبق بند 3-1-4-4-4 مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ، راه پله باید دست کم 110 سانتیمتر عرض مفید داشته باشد ، مگرآنکه مجموع تعدادمتصرفان تمام طبقات استفاده کننده از راه پله کمتر از 50 نفر باشد که دراینصورت عرض مفید می تواند به حداقل 90 سانتیمترکاهش داده شود . لذا چنانچه مساحت سند حداکثر 200 مترمربع ویا کمترباشد ، و ساختمان مربوطه نیز حداکثر تا 5 سقف و با اسکلت فلزی طراحی گردد وتعداد کل ساکنین آن نیزکمتر از 50 نفر باشند ، عرض پاگرد میانی ، یک متر(که پله ای درپاگرد قرار نگیرد) و عرض پاگرد در ورودی آپارتمان (هم تراز با سطح واحد) 1.20 متر، ابعاد مفید و تمام شده راه پله ( به هنگام بهره برداری) 2* 4.60 متر درنظر گرفته شود .
3-
ضمناً ارتفاع هرپله نیز حداکثر تا 18 سانتیمترقابل قبول باشد . بدیهی است ساختمانهای مشمول رعایت ضوابط ومقررات شهرسازی ومعماری برای افراد معلول جسمی- حرکتی از مفاد این متن مستثنی میباشند ومیبایست ضوابط مربوط به آنان کمافی السابق رعایت گردد
4-
املاکی که پس از رعایت براصلاحی ، حداکثر بر6متر و مساحت آن حداکثر 200 مترمربع وکمتر می باشد علاوه بررعایت مفاد بند 1 و 2 این دستورالعمل، الزامی به تامین لابی نداشته باشد .
شایان ذکر است دررابطه باعدم اجرای لابی انخاذ تدابیر ایمنی و حفاظتی لازم جهت جلوگیری و کاهش آثار تخریبی درزمان وقوع حریق، ضروری می باشد .
ضوابط راه پله و آسانسور جهت زمینهای بالاتر از 200 متر
با ادغام ضوابط معلولین و آسانسور و ایمنی و آتش نشانی در مورد راه پله و آسانسور مورد نیاز در طرح های مسکونی به نتایج زیر میرسیم :
1 – ابعاد داخل به داخل باکس راه پله 240 در 480 سانتیمتر. ( ضمنا چشم پله نداشته باشد برای جلوگیری از دودکش شدن باکس راه پله . )
2 – ابعاد داخل به داخل باکس آسانسور 160 در 200 سانتیمتر.
3 – لابی جلوی آسانسور 150 در 150 سانتیمتر.
4 – در صورتیکه در هر طبقه تا چهار واحد مسکونی داشته باشیم یک واحد راه پله و آسانسور کافی است .
5 – در صورتیکه در هر طبقه بیشتر از چهار واحد مسکونی داشته باشیم حداقل دو واحد راه پله و آسانسور.
6 – ارتفاع پله 17 سانتیمتر وعرض کف پله 30 سانتیمتر و دیوار دور تا دور باکس راه پله و باکس آسانسور 20 سانتیمتر .
برای ارائه نقشه های کامل یک پروژه مراحل زیر بایستی انجام شود :
اولین مرحله : ( مربوط به کارفرماست (
پس از انجام مراحل اولیه عقد قرارداد زمین محل اجرای پروژه طی صورتجلسه ای به طراح یا مشاور داده می شود.
مرحله دوم: ( فاز صفر(
شامل مطالعات فاز صفر پروژه ,اطلاعات اولیه , اقلیم , خصوصیات و استانداردها و ضوابط مورد نیاز طرح می باشد .
مرحله سوم : ( فاز یک(
طراحی فاز یک بر اساس نتایج حاصله از بررسی ها و تجزیه و تحلیل سایت مورد نظر می باشد .
این مرحله شامل طراحی پلان , نما و مقطع و محوطه سازی می باشد .
مرحله چهارم : ( فاز دو (
پس از تائید نقشه های فاز یک ( معماری ) , برای طراحی و محاسبات سازه ای و تاسیسات الکتریکال و مکانیکال تحویل مهندسین عمران و مکانیک و برق داده می شود.
پس از تائیدیه نهایی نقشه های معماری , سازه و تاسیسات مرحله نهایی , طراحی نقشه های اجرایی پس از انطباق نقشه های سازه و تاسیسات با نقشه های معماری می باشد.
مرحله پنجم : ( فاز سه (
این مرحله مرحله اجرا و نظارت میباشد.
ضوابط نورگیری و پاسیو یا حیاط خلوت
1 – ضوابط نورگیری در قطعات کوچکتر یا مساوی 200 متر مربع
2 – ضوابط نورگیری در قطعات بزرگتر از 200 متر مربع
1 – ضوابط نورگیری در قطعات کوچکتر یا مساوی 200 متر مربع
حداقل مساحت نورگیری در قطعات کوچکتر یا مساوی 200 متر مربع برای فضاهای اصلی معادل 6% ( شش درصد ) مساحت زمین و حداقل بعد نورگیر 2 متر الزامیست .
( به اطاق های خواب و هال و نشیمن و پذیرایی و ناهارخوری فضاهای اصلی میگویند . )
حداقل مساحت نورگیری در قطعات کوچکتر یا مساوی 200 متر مربع برای فضاهای فرعی معادل 3% ( سه درصد ) مساحت زمین و حداقل بعد نورگیر ۲ متر الزامیست. ( به آشپزخانه و انباری فضای فرعی میگویند . )
2 – ضوابط نورگیری در قطعات بزرگتر از 200 متر مربع
حداقل مساحت نورگیری در قطعات بزرگتر از 200 متر مربع برای فضاهای اصلی معادل 12 متر مربع و حداقل بعد نورگیر 3 متر الزامیست .
( به اطاق های خواب و هال و نشیمن و پذیرایی فضاهای اصلی میگویند . )
حداقل مساحت نورگیری در قطعات بزرگتر از 200 متر مربع برای فضاهای فرعی معادل 6 متر مربع و حداقل بعد نورگیر 2 متر الزامیست .
در صورتیکه از یک نورگیر دو یا چند واحد مسکونی مستقل نورگیری میکنند :
فاصله دوپنجره فضای اصلی روبروی هم 6 متر الزامیست .
فاصله دوپنجره فضای فرعی روبروی هم 4 متر الزامیست .
فاصله دوپنجره ، یک فضای اصلی ویک فضای فرعی روبروی هم 4 متر الزامیست .
ضوابط ابعاد و مساحتهای نورگیر و حیاط خلوت های مذکور برای ساختمانهای معمولی تا پنج طبقه مسکونی ملاک عمل میباشد .
نحوه محاسبه مساحت نورگیرها
اول اینکه رعایت ابعاد و مساحت نورگیرها و حیاط خلوت ها برای نورگیری فضاهای مسکونی یا اداری طبق توضیحات مطالب قبلی الزمیست . در صورت رعایت ابعاد و مساحت نورگیرها و حیاط خلوت ها مساحت آنها از مساحت زیربنای ساختمان کسر میشود.
برای محاسبه مساحت نورگیرها و حیاط خلوت ها در صورتیکه این نورگیر وسط ساختمان باشد مساحت داخل به داخل نورگیر ( بدون دیوار ) حساب میشود و از مساحت زیربنای ساختمان کسر میشود.
در صورتیکه یک یا چند ضلع این نورگیر منتهی به حیاط همسایه یا ساختمان همسایه باشد مساحت دیوارهای منتهی به حیاط همسایه یا ساختمان همسایه و درز انقطاع جزو مساحت نورگیر حساب میشود و از مساحت زیربنای ساختمان کسر میگردد.
برای توضیح بیشتر میتوان گفت که این نورگیرها که طبق ضوابط احداث میشوند به عنوان فضای باز مانند حیاط تلقی میشوند دیوارهای حیاط منتهی به همسایه ها نیز جزو زیر بنای ساختمان محاسبه نمیشود. همچنین در صورتیکه در تعبیه نورگیرهای واحدهای مسکونی،شرایط زیر رعایت شده باشد مساحت نورگیرها یاپاسیوها جزء زیربنا محسوب نمی گردند.
1 – نورگیر اتاقهای اصلی مانند اتاق خواب و پذیرایی با مساحت 12مترمربع، باحداقل عرض 3متر.
2 – نورگیر آشپزخانه بامساحت 6مترمربع، باحداقل عرض 2متر.
3 -نورگیر سراسری در پلاکهای شمالی بامساحت کمتر از 200 مترمربع، باحداقل عرض 2متر.
بدیهی است نورگیر اتاقهای اصلی که مساحت آن بیشتر از 6% مساحت زمین و همچنین نورگیر آشپزخانه که مساحت آن از 3% مساحت زمین بیشتر باشد نیز جزء زیربنا محسوب نمی گردد.
ضوابط پیش آمدگی های به گذر :
1- احداث پیش آمدگی در گذرهای کمتر از 12 متر مقدور نمی باشد.
2- احداث پیش آمدگی در خیابان های 12 متر تا 20 متر به عمق 80 سانتی متر و برای خیابان 20 متر به بالا به عرض 120 سانتی متر مجاز می باشد.
3- ارتفاع پیش آمدگی نسبت به کف پیاده رو، نباید از 3.50 متر کمتر باشد و سطح آن مطابق ضوابط مربوطه جزء تراکم محسوب خواهد شد.
پیش آمدگی روی پخ دوگذر در محدوده سند مالکیت، به میزان حداکثر 1.50 متر عمود بر پخ و به شرط رعایت 3.50 متر ارتفاع از کف پیاده رو بلامانع است.
لازم به ذکر است بنا به بخشنامه جدید شهرداری تهران کل مساحت بالکن ها جزو مساحت بنای مفید محاسبه میگردد.
قرارگیری یک پارکینگ مفید حداقل دهانه 2.5 متر
قرارگیری دو پارکینگ کنار هم مفید حداقل دهانه 4.5 متر
قرارگیری سه پارکینگ کنار هم مفید حداقل دهانه 6.8 متر
طول مورد نیاز جهت پارکینگ 5 متر
حداقل فضای یک پارکینگ 2.5*5 متر
شعاع گردش یا طول مورد نظر مفید جهت مانور 4.6 متر
حداقل عرض در ورودی پارکینگ 3 متر
عرض رمپ یکطرفه 3.5 متر و دوطرفه 5 متر
شعاع داخلی مسیر گردش در رمپ6.5 متر .
شیب رمپ پارکینگ 15 درصد
هر واحد آپارتمان در حوزه 1 پارکینگ ، به یک پارکینگ نیاز دارد.
در حوزه 2 پارکینگ طبقات اول و دوم (120 درصد) هر واحد ، نیم واحد پارکینگ و طبقات بالا هر واحد آپارتمان یک واحد پارکینگ نیاز دارد.
در حوزه 3 شبیه حوزه 2 بوده فقط قیمت کسری پارکینگ فرق دارد.
واحدهای بالاتر از 200 متر 1.5 واحد پارکینگ نیاز دارد.
حداکثر ارتفاع مفید واحد مسکونی 3.00 متر
حداکثر ارتفاع مفید پارکینگ زیرزمین 2.60 متر
حداکثر ارتفاع مفید پیلوت 2.40 متر
حداکثر ارتفاع مفید واحد تجاری 4.50 متر
حداقل ارتفاع مفید ورودی پارکینگ 1.80 متر
ارتفاع مفید خرپشته 2.20 متر
ارتفاع نورگیری در زیرزمین حداکثر 90 سانتی متر
حداقل عرض حیات خلوت اگر سرتاسری باشد 2 متر و اگر سرتاسری نباشد 3 متر(برای فضاهای خواب و پذیرایی) و برای آشپزخانه حداقل عرض 2 متر باشد.
احداث پیش آمدگی یا بالکن در گذر 12 تا 20 متر 80 سانتی متر و در گذر بالای 20 متر 120 سانتی متر مجاز است.ارتفای این پیش آمدگی از زیر آن تا روی خیابان 3.50 متر
حداقل عرض آشپزخانه 2.00 متر و اتاق خواب 2.50 متر – نشیمن 3.00 متر – پاگرد 1.20 متر
نورگیری آشپزخانه و پذیرایی از پاسیو : اگر 2 واحد مجزا باشد و پنجره روبرو باشد باید فاصله 2 پنجره 4.00 متر باشد (3*4) . البته اگر 2 خواب یا پذیرایی از 2 واحد مجزا روبروی هم باشند حداقل ابعاد پاسیو 3*6 باید باشند. ( فاصله 2 پنجره 6 متر)
ابعاد نورگیر برای اتاق خواب و پذیرایی 3*4 متر و برای آشپزخانه 2*3 متر می باشد.
ابعاد مفید آسانسور 2*1.60 متر (برای اصلاحیه به مطلب بعدی مراجعه شود)
حداقل ارتفاع چاله آسانسور 1.50 متر
شرایط مورد نیاز جهت احداث 5 طبقه مسکونی
پهنه مساحت گذر مکان
الف) A>12 S>300 شمال تا همت
ب ) A>10 S>250 همت تا انقلاب
ج ) A>8 S>200 انقلاب تا شوش
د ) A>6 S>150 شوش تا جنوب
لازم است هر مهندس ناظر ابعاد حداقلی برای اجرای فضاهای مختلف را بداند. در مبحث ۴ مقررات ملی ساختمان به تفصیل به کلیه محدودیت ها پرداخته شده است. در اینجا به تعدادی از ضوابط مهم می پردازیم. اندازه گیری نهایی باید در مرحله اتمام ساختمان انجام شود؛ اما باید در هر مرحله از اجرای ساختمان کنترل ابعاد انجام شود.
پارکینگ:
یک پارکینگ: ۲٫۵ متر
دو پارکینگ: ۵ متر
۳ پارکینگ: ۷ متر
فضای مانُور پشت هر پارکینگ: ۵ متر
ارتفاع سقف پارکینگ: ۲٫۳ متر
حداقل ارتفاع ورودی برای ماشین:۱٫۸۰ متر
حداقل ارتفاع ورودی نفر رو: ۲٫۰۵ متر
دهانه ورودی رمپ یک طرفه: ۳ متر
دهانه ورودی رمپ دو طرفه: ۵ متر
عرض راه عبوری: ۶۰ سانتی متر
ابعاد راه پله و آسانسور:
مساحت زمین زیر ۲۰۰ متر و ۴ طبقه؛ راه پله: ۲ متر در ۴٫۶ متر- آسانسور: ۱٫۴ در ۱٫۶
مساحت سزمین بیشتر از ۲۰۰ متر؛ راه پله:۲٫۴ متر در ۴٫۸ متر- آسانسور: ۱٫۸ در ۲
ابعاد لابی: ۱٫۵ در ۱٫۵
تبصره: در زمین های زیر ۲۰۰ متر که طبقات تک واحدی می باشند نیازی به اجرای لابی نیست.
حداقل عرض اتاق خواب: ۲٫۵ متر
پاسیو یا نور گیر:
پاسیویی که نور یک آشپزخانه را تامین می کند: ۶ متر(۳×۲) پاسیویی که نور یک اتاق خواب را تامین می کند: ۹ متر(۳×۳) پاسیویی که نور چند فضا را تامین می کند که فضاهای اصلی دو واحد مجزا رو به روی هم قرار نگیرند: ۱۲ متر( ۳×۴) پاسیویی که نور چند فضا را تامین می کند که فضاهای اصلی دو واحد مجزا رو به روی هم قرار میگیرند: ۱۸ متر(۳×۶) در یک واحد ساختمانی فضای پذیرایی و اتاق خواب فضای اصلی و فضای آشپزخانه فضای فرعی محسوب می شود. در خیلی از اختلاف های ناچیز بین نقشه و اجرا، مثلاً درحدّ ِ ۵ سانتی متر معمولاً شهرداری تخفیف می دهد و نادیده می گیرد. مثل دهانه های پارکینگی یا ابعاد راه پله و… نیازی به گزارش ناظر هم نیست. اما موارد استثنایی هست که شهرداریحتی ۲ سانتی متر هم تخفیف نمی دهد و در صورتی که آن ابعاد دقیقاً اجرا نشده باشد کل مساحت آن فضا تخلفمحسوب شده و شامل جریمه می شود.یکی از آن موارد ملکی است که ابعاد آن ۱۰ در ۱۰ متر باشد.با احتساب سطح اشغال ۶۰ درصد + ۲ متر مساحت ۸۰ متر از آن زیر ساخت میرود و ابعاد ۲ در ۱۰ متر آن باید حیاط باشد.این دو متر باید دقیقاً نگه داشته شود و حتی ۱ سانتی متر هم کمتر نباشد. در غیر این صورت شهرداری کل این مساحت رابرای جریمه منظور می نماید. مساحتی که مشمول جریمه شهرداری میشود به این صورت محاسبه می شود:
۲۰ متر=۲*۱۰
با این فرض که ساختمان ۵ طبقه داشته باشد:
۱۰۰ متر=۱۰*۵
و فرض کنید برای هر متر شهرداری ۵۰۰ هزار تومان جریمه در نظر بگیرد:
۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰=۵۰۰٫۰۰۰*۱۰۰
پنجاه میلیون تومان به خاطر چند سانتی متر… و واقعاً سنگین است و پرداخت آن زور دارد. درواقع شهرداری فرض می کند اصلاً نور گیری از طریق حیاط تامین نشده است و کل بنا ساخته شده و بین چند سانتی متر و چند متر تفاوتی قائل نمی شود. مشابه همین برای آسانسور نیز وجود دارد. در ساختمان های پر واحد( بیش از ۱۰ واحد) ابعاد حداقلی آسانسور ۲×۱٫۸ m است. در صورتی که از هر وجه حتی چند سانتی متر کاسته شود، شهرداری مقدار کاسته شده را جریمه نمی کند بلکه کل مساحت را جریمه می کند. در یکی از پروژه ها شرایط مشابهی وجود داشت. یعنی ابعاد زمین ۱۰×۱۰ متر بود و ۲×۱۰ حیاط. مالک ساختمان را مطابق نقشه و سطح اشغال اجرا کرد. اما ۲۰ سانتی متر از عرض حیاط کاسته شد. یعنی به جای عرض ۲ متر عرض ۱۸۰ سانتی متر اجرا شده بود. علت این بود که مالک برای رعایت عرض گذر ۲۰ سانتی متر عقب نشینی کرده بود و برای جبران آن از سمت حیاط همین مقدار را پیشروی کرده بود. با وجود اینکه اضافه بر سطح اشغال ساخت انجام نشده بود ولی متحمل همان جریمه سنگین شد. همچنین پروانه مهندس ناظر نیز برای تاخیر در گزارش این مورد معلق گردید و دچار مشکل شد. توجه داشته باشید که ابعادی که در نقشه معماری درج شده است ابعادِ تمام شده است. یعنی بعد از نازک کاری باید این ابعاد حاصل شود. بسیار پیش می آید که ابعاد در مرحله سفت کاری اندازه گیری می شود و صحیح است ولی بعد از نازک کاری ابعاد تمام شده کمتر از میزان مورد نیاز است. مخصوصا در دهانه های پارکینگی می بینیم که برای مثال فاصله بین دو ستون برای دوپارکینگ بدون نازک کاری به فرض ۴٫۵ متر تمام است. یا حتی کمی کمتر از ۴٫۵ متر است. با این شرایط اگر روی ستون سنگ کاری شود، مطمئناً یک پارکینگ حذف خواهد شد. زیرا از هر طرف ۵ سانتی متر برای ملات کشی و سنگ کاری کم می شود. در این شرایط ناظر باید گوشزد کند که به جای سنگ کاری به رنگ آمیزی ستون اکتفا کنند تا پارکینگ ها حذف نشود.
امیدوارم از این مقاله استفاده کافی را برده باشید. در پایان پیشنهاد می کنم ، برای دریافت مطالب مفید در زمینه مسکن و ساختمان، فرم زیر را تکمیل نمایید.
منابع
مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان،آسانسورها و پله های برقی.
اینترنت
اصول طراحی آسانسور و پله در سازه
1