تحقیق شناخت علفهای هرز و راه های مقابله با آنها



بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع:
شناخت علفهای هرز و راه های مقابله با آنها

زمستان 96

فهرست
مقدمه 4
مبدا و منشا علفهای هرز 4
سیر تحولی علفهای هرز 5
تقسیم بندی علفهای هرز 5
علفهای هرز اجباری 5
علفهای هرز اختیاری 5
چرا علف هرز داریم؟ 5
آینده بحث 6
انتشار و عبور گیاهان هرز از موانع بزرگ 7
راههای عمده انتقال گیاهان هرز از قاره ای به قاره دیگر 7
انتشار گیاهان هرز در محدوده های کوچک 7
عواملی که در انتشار گیاهان هرز دخیل اند 8
تکثیر رویشی 9
انواع مهم ساقه های زیرزمینی 9
تکثیر زایشی 10
عوامل موثر در تولید دانه گیاهان 10
طبقه بندی گیاهان هرز 12
گیاهان هرز یک ساله 12
گیاهان هرز دو ساله 12
گیاهان هرز چندساله 12
از بین بردن گیاهان هرز چند ساله 13
تقسیم بندی علف کشها 14
طبقه بندی شیمیایی علف کشها 14
عکس العمل گیاهان نسبت به علف کشها 14
جذب علف کشها توسط اندامهای گیاهی 15
جذب برگی 15
جذب بوسیله اندامهای زیر زمینی 15
انتقال علف کشها 15
سرنوشت مولکولی علف کشها در گیاهان عالی 16
اجرای تناوب زراعی: 18
نتیجه گیری 22
علفهای هرز باغات انار 23
اهمیت اقتصادی وخسارت : 24
طبقه بندی وشناسایی علف های هرز : 25
طبقه بندی، شناسایی و کنترل علفهای هرز 25
کنترل علف های هرز 28
کنترل شیمیایی علفهای هرز 29
مقدار مصرف علفکشهای رایج فوق به شرح زیر می باشد. 30
کنترل شیمیایی علف های هرز 30
سم پاشی واصول ایمنی 30
نحوه ی عمل : 31
در سمپاشی مزارع به نکات زیر توجه داشته باشیم: 31
بوم شناسی و مدیریت علف هرز 32
علف های هرز یکساله، دوساله و چند ساله 33
اویارسلام ارغوانی 33
پنجه مرغی 34
تقسیم بندی علف های هرز از روی خصوصیات ساقه 43
مبدا و منشا علفهای هرز 52
سیر تحولی علفهای هرز 53
روشهای کنترل علفهای هرز 54
بوم شناسی و مدیریت علف هرز 54
علفهای هرز یکساله، دوساله و چند ساله 55
فهرست اسامی تیره های علفهای هرز: 56
ویژگی علفهای هرز 57
خسارت علفهای هرز 57
گیاهان هرز آبزی 60
کنترل گیاه هرز به روش بیولوژیکی 60
تناوب زراعی 61
تراکم گیاهی 61
کنترل بیولوژیکی بوسیله حشرات 61
مزایای کنترل گیاه هرز با مواد شیمیایی 63
مدیریت بهینه مصرف سم درمبارزه با علفهای هرز 63
روشهای استفاده از علف کش 66
منابع: 69

مقدمه
رویش گیاه در محلی غیر از محل اصلی خود ، گیاه ناخواسته ، گیاهی با ارزش منفی و سرانجام گیاهانی که با گیاهان کشت شده زندگی می کنند. تعاریف مربوط به علف هرز در اکثر موارد حاکی از وجود نوعی ارتباط و وابستگی بین گیاه و فعالیتهای کشاورزی بشر می باشد.
اصولا در محیطهای دست خورده ای که در آنها نقش بشر مهمترین عامل آشفتگی شناخته شده است گیاهان هرز به مناسبت سازش قابل توجهی که دارند بهتر رشد می کنند. تولید بذر فراوان ، طولانی بودن دوره خواب ، توانایی ادامه حیات در شرایط نامساعد ، قدرت رقابت و آشفته ساختن محیط ، توانایی گسترش در بعضی موارد و انتشار به طریق رویشی از اختصاصات قابل توجه اکثر گونه های علفهای هرز می باشد. ممکن است در برخی موارد گیاهان زراعی در محلی ناخواسته برویند، که در چنین مواردی این گونه گیاهان را می توان از علفهای هرز به شمار آورد. مانند رویش گندم در مزرعه جو.
مبدا و منشا علفهای هرز
انسانها به همان اندازه که در تغییر ارزشهای کمی و کیفی محصولات زراعی نقش مهمی دارند، در تغییرات تدریجی علفهای هرز نیز دخالت دارند. از دوران قبل از تاریخ ، یخچالها مهمترین عامل دگرگونی سیمای پوشش گیاهی کره زمین بوده اند. بدین ترتیب قسمت اعظم علفهای هرز نواحی معتدل گونه هایی هستند که در مناطق ایجاد شده به علت یخبندانها ، گسترش یافته اند. کشاورزی یکی دیگر از عوامل مهمی است که در سطح وسیع تر به شیوه ای سریع تر از یخبندانها ، موجب آشفتگی و دگرگونی محیط شده است.
بسیاری از گیاهان که امروزه علفهای هرز را تشکیل می دهد قبل از زندگی روستانشینی و آغاز کشاورزی وجود نداشته اند و احتمالا همراه با گیاهان زراعی بوجود آمده اند، چنانکه در بعضی موارد از اجداد و نیاکان واقعی واریته های کشت شده به شمار می آیند. بدین معنی که بعضی از گیاهان زراعی امروز ، ممکن است حاصل تغییر و تکامل علفهای هرز باشند.
سیر تحولی علفهای هرز
علفهای هرز ممکن است به دو طریق زیر بوجود آمده باشند:
گونه های وحشی که به مرور زمان طولانی خود را با محیطهایی که دگرگونیهای طبیعی و غیر طبیعی داشته اند سازش داده اند.
گونه یا واریته های جدیدی که در خلال توسعه و گسترش کشاورزی ظاهر شده اند.
تقسیم بندی علفهای هرز
علفهای هرز اجباری
بسیاری از علفهای هرز هرگز به صورت وحشی وجود ندارند، زیرا ممکن است که در خلال توسعه و گسترش کشاورزی ظاهر شوند. بنابراین فقط در میان گیاهان زراعی که بشر در رویش و پرورش آنها دخالت دارد می رویند. این قبیل علفهای هرز را علفهای هرز اجباری می نامند. شامل پیچک صحرایی ، تربچه وحشی هستند. مبدا چنین گیاهانی تاکنون شناخته نشده است ولی به برخی از گیاهان زراعی شباهت دارند.
علفهای هرز اختیاری
علفهای هرز اختیاری گیاهانی هستنتد که هم بطور وحشی و هم محیطهایی که دست بشر در آنها دخالت دارد، می رویند. گونه گل عقربی و گونه های مختلف پیاز و ماشک نمونه های از علفهای هرز اختیاری هستند.
چرا علف هرز داریم؟
انسان در بعضی مناطق مجبور شده است که کار کشاورزی خود را با شرایط اقلیمی منطقه سازش دهد. از این رو در بعضی مناطق یا نوارهای جغرافیایی ما فقط محصولات معینی ، نظیر ذرت ، گندم ، برنج و میوه کشت می شوند. توانایی سازگاری و تطابق گیاهان زراعی با محیط غالبا کمتر از گونه های بدمی بوده است. از اینرو جای تردید است که گیاهان زراعی بتوانند بدون کمک و دخالت انسان ، مدت زیادی در یک محیط دوام آورند.
زیرا علفهای هرز که سازش بیشتری با محیط دارند به سرعت رشد کرده تمام مزارع را اشغال می کنند و موجب از بین رفتن گیاهان زراعی می گردند. بنابراین یکی از علل تسلط علفهای هرز به گیاهان زراعی سازش کم گیاهان اخیر با محیط است. بعضی از روشهای کشاورزی نوین ، زمینه گسترش و نفوذ علفهای هرز را بیشتر فراهم می سازند بدین صورت که:
کاشت خطی گیاهان زراعی سبب می شود که در فواصل باقی مانده و بدون گیاه ، محیطی مناسب برای اجتماع و نفوذ گونه های دیگر گیاهی باشد.
غالبا در مزارعی که حفظ گیاه زراعی خاصی کشت می گردد گیاه زراعی که آنطور که باید و شاید موفق به بهره برداری کامل از امکانات کشت نمی شود. در این موارد می توان گفت که هر گیاهی دارای سیستم ریشه ای خاص است که فقط قادر به بهره داری از آب و مواد غذایی موجود در طبقه معین از خاک می باشد مثلا گندم دارای ریشه افشان بوده و مواد غذایی مواد را از طبقات سطحی زمین بدست می آورد در صورتی که کاهو و هویج با دارا بودن ریشه راست از قسمت عمق خاک مواد غذایی لازم را تهیه می کنند.
ضمنا کوتاه بودن دوره نمو و گسترش کم و محدود ریشه ها در بعضی از گیاهان زراعی نیز از عوامل دیگری هستند که بهره برداری از امکانات زمین و کشت را دچار اشکال می سازند و چه بسا همین موضوع موجب کندی نمو برگها شده و در نتیجه گیاه نتواند از آفتابی که در دسترس دارد به اندازه کافی استفاده نماید. در چنینی حالاتی علفهای هرز قادرند به راحتی از این منبع استفاده نماید. بعضی از علفهای هرز رشد و نموی همانند گیاهان زراعی دارند.
بطوری که دانه های آنها همزمان با دانه های گیاهان زراعی می رسند و درو می شوند و در موقع کشت نیز همراه با آنها کاشته می شوند، مانند بعضی واریته های نی که در زراعتهای گیاهان زراعی مانند ذرت ، قیاق ، می رویند و نظیر آنها رشد کرده و سنبله هایشان همزمان با آنها می رسد. در حالی که دوره خواب و قابلیت شکنندگی ساقه این علفهای هرز بیش از قیاق است.
آینده بحث
با توجه به اینکه هر گیاه به نوبه خود از ساحختار پیچیده و شگفت آوری تشکیل شده است که در آن هزاران فرایند حیاتی با نظم و ترتیب معین به انجام وظیفه مشغولند بایستی این ساختارها و فرایند در بومهای کشاورزی مربوطه به خوبی شناخته شوند و نقاط حساس و متمایز کننده آنها نیز ، از نظر مقایسه بین گیاهان زراعی و علف های هرز وابسته ، به خوبی مشخص شود فقط در این صورت است که می توان زمینه های کنترل و مهار علف های هرز را فراهم کرد و به گیاهان زراعی مورد علاقه فرصت رشد و بالندگی بخشید.
بر اساس مطالعات انجام شده تقریبا 700 گونه گیاه هرز از اروپا به شمال شرقی آمریکا وارد شده است که حدود 420 گونه یا تقریبا 60 درصد آنها متعلق 7 تیره گیاهی شامل تیره کاسنی ، تیره گندم ، تیره شب بو ، تیره نعناع ، تیره بقولات ، تیره میخک و تیره میمون می باشد. حرکت و مهاجرت گیاهان هرز از غرب به شرق کره زمین مانند حرکت گیاهان هرز از شرق به غرب عظیم نبوده است. تعداد محدودی از گونه های آمریکایی به اروپا وارد شده که امروزه از گیاهان هرز به شمار می آیند. حرکت و تهاجم گیاهان هرز در جهات شمالی و یا جنوبی نسبتا کمتر بوده است. تعداد محدودی از گونه های مناطق گرمسیری در قسمت جنوبی ممالک متحده آمریکا منتشر شده اند.
انتشار و عبور گیاهان هرز از موانع بزرگ
دانه ها و اندام های رویشی (غده ها ، پیازها ، ریزوم ها) که وسیله تکثیر غیرجنسی گیاهان هستند، بوسیله انسان از موانع بزرگ طبیعی مانند کوهها ، اقیانوسها از منطقه ای به منطقه دیگر عبور کرده و سپس انتشار یافته اند. علاوه بر انسان ، پرندگان نیز امکان دارد که برخی از دانه ها را از نقطه ای به نقطه دیگر حمل کند. تغییرات شدید جوی مانند گردبادها و طوفانهای شدید نیز ممکن است دانه ها را از محلی به محل بسیار دور افتاده حمل کنند که البته با مقایسه سایر عوامل انسان را می توان بزرگترین عامل انتشار و پراکندگی گونه های گیاه
هرز دانست.
راههای عمده انتقال گیاهان هرز از قاره ای به قاره دیگر
دانه گیاهان زراعی
غذای چهارپایان
مواد بسته بندی شده
انسان در گذشته برای تعادل کشتی ها با انبار کردن خاک در کشتی ها ، موجب انتشار گیاهان هرز از پهنه اقیانوسها شده است. گیاه هرز کنگر صحرایی به صورت دانه و ریزوم همراه با چنین خاکهایی وارد آمریکا شده است. سرخ پوستان در آمریکا به گونه بارهنگ سفیدیوت نام نهاده اند، زیرا به نظر آنان ، گیاه مذکور در هر محلی که سفید پوستان قدم گذاشته اند روییده است.
انتشار گیاهان هرز در محدوده های کوچک
انتشار گیاهان هرز در داخل یک کشور یا یک منطقه ممکن است در اثر عوامل زیر صورت گیرد:

دانه ها و خوراک آلوده با دانه گیاه هرز
حیوانات یا پرندگان حامل دانه ها ، چه در درون دستگاههای گوارشی و چه در روی پشم یا پر آنها.
استفاده از کود دامی ، خصوصا اگر دامها قبلا از مناطق آلوده به دانه گیاهان هرز تغذیه کرده باشند.
حمل و نقل وسایل نقلیه و استفاده از ماشین آلات مخصوصا وسایل برداشت، خرمن کوب و بذر پاک کن.
بادهای شدیدی که موجب انتقال دانه ها می گردند.
آبهایی که دانه ها را با خود حمل می کنند.
عواملی که در انتشار گیاهان هرز دخیل اند
عوامل مهمی که موجب انتشار گیاهان هرز می گردند به ترتیب عبارتند از: انسان ، حیوانات ، باد ، آب. انسان را می توان مهمترین عامل انتشار گیاهان هرز دانست. امروزه گونه های گیاهی که از محل اصلی خود به محل دیگری منتقل شده اند و گیاهان هرز آن منطقه را تشکیل داده اند در تمام نقاط دنیا فراوانند. بسیاری از این گیاهان هرز بر اثر بی مبالاتی در طی مسافرت و حرکت دسته های مختلف مردم منتقل شده اند. بسیاری از گیاهان هرز اروپا توسط سربازان در طول جنگهای صلیبی به آسیا رفته و بسیاری از گیاهان هرز اروپا در آمریکای شمالی و جنوبی بوسیله ساکنین اولیه آمریکا منتشر شده اند.
ناخالصی دانه گیاهان زراعی در اثر وجود گیاهان هرز از مهمترین عوامل انتشار گیاهان هرز است. بطوری که آمار نشان می دهد در حدود 70 تا 80 درصد دانه های کاشته شده از منابع غیر قابل اطمینان مانند فروشندگان معمولی دانه ، مزارع شخصی کشاورزان که دقت کافی در تهیه بذر خالص گیاهان زراعی نمی کند تهیه می شوند که همین امر موجب انتشار گیاهان هرز در سطح وسیعی می گردد.
بعضی از دانه های گیاهان هرز حتی اگر از دستگاه گوارشی حیوانات و پرندگان هم بگذرند قدرت رویش خود را بیش از دانه های سایر گیاهان قادرند حفظ نمایند، از این رو قبل از حرکت دادن و انتقال حیوانات و یا پرندگان از منطقه ای به منطقه دیگر لازم است آنها را مدتی مثلا یک هفته در قرنطینه نگه داشت تا دستگاه گوارش آنها عاری از دانه گیاهان هرز گردند.
انتشار گیاهان هرز یا از طریق دانه صورتی می گیرد و یا از طریق اندامهای رویشی. انتشار گیاهان هرز از طریق دانه ، معلول ساختمان خاص آنهاست کمااینکه در بعضی گیاهان مانند دانه هایی با خارهای نسبتا بلند به پشم حیوانات و یا لباس انسان می چسبند، یا آنکه مانند دانه گیاه خارخسک با خارهای تیز و کوتاه در پنجه های حیوانات یا در لاستیک ماشینها فرو می روند یا آنکه میوه های خوشمزه یا مغذی و غیرسمی گیاهان مختلف حیوانات را به خود جلب کرده و سپس به طریق مختلف دانه هایشان منتشر می شوند.
غالبا هزاران دانه گیاه هرز در کمباین باقی می مانند و موجب آلودگی محصولات زراعی برداشت شده می شوند. تولید کنندگان و فروشندگان دانه های تخمین شده به منظور ارائه بذر خالص باید قبل از برداشت محصول ، اجزای کمباین را پیاده کرده و بذرهای باقی مانده را از آنها جدا سازند.
دانه گیاهان هرز غالبا با وزش باد به مزارع گیاهان زراعی انتقال می یابند. از این رو ایجاد بادشکن هایی که محصولات زراعی را از آلودگی توسط این قبیل بذرها مصون نگه دارد لازم است.
سازگاری ویژه دانه ها برای انتشار
گیاهان هرز برای گسترش و انتشار بیشتر خود دچار تغییرات و سازگاریهای ویژه ای شده اند. میوه های بعضی از گونه ها پر از هوا بوده و بدین طریق در آبها مدتها به حالت شناور باقی می مانند. میوه بعضی از گیاهان مانند ترشک دارای بال بوده و توانایی ماندن در هوا یا شناور بودن آب را برای مدتی دارند.
یکی دیگر از سازگاری های ویژه گیاهان هرز برای انتشار برآمدگی ها و خارهای مخصوص روی دانه های آنهاست. دانه ها بوسیله این زایده ها به بدن حیوانات می چسبند و حرکت آنها موجب انتقال دانه ها از نقطه ای به نقطه دیگر می گردد.
بعضی از گونه های گیاهی مانند شمعدانی وحشی و ماشک به کمک دنباله های رشته مانندی به یکدیگر چسبیده اند. این دنباله ها در میوه های خشک ، در اثر فشار از یکدیگر جدا می شوند و در نتیجه دانه ها به اطراف پرتاب می گردند.
دانه گیاهانی مانند یولاف وحشی نسبت به خشکی و رطوبت هوا و خاک بسیار حساس بوده بطوری که د ر مواقع خشکی منقار بلند دانه ها به صورت فنر فشرده ای درمی آید، این قبیل دانه ها در مواقعی که درصد رطوبت زیاد می شود به حال عادی برمی گردند. بدین ترتیب دانه ها به کمک منقارهای خود برای رسیدن به رطوبت مناسب و دائمی بتدریج به اعماق زمین راه می یابند.
تکثیر گیاهان هرز به دو طریق جنسی و غیرجنسی صورت می گیرد در انتشار و گسترش گیاهان هرز چند ساله تکثیر به طریق رویشی یا غیرجنسی نقش بسیار مهم دارد.

تکثیر رویشی
بسیاری از گیاهان هرز ، مانند بعضی از گیاهان تیره گندمیان و پهن برگان ، یا دارای ساقه زیرزمینی اند (غده یا ریزوم) و یا دارای ریشه هایی هستند که بطور افقی در خاک قرار می گیرند و در فواصل معینی ساقه هایی تولید می نمایند. گیاه نوپا در این قبیل موارد ممکن است در فاصله چندین ده سانتیمتر از گیاه مادر به حیات خود ادامه دهد. در مبارزه و لگام این گیاهان قسمتهای زیرزمینی آنها را نباید از نظر دور داشت زیرا پس از نابودی قسمتهای هوایی ، زندگی گیاه با قسمتهای زیرین مجددا آغاز می شود، از این رو مبارزه باید به نحوی صورت گیرد که قسمتهای موجود در خاک در معرض علف کش قرار گیرند.
انواع مهم ساقه های زیرزمینی
ریزوم ها: ریزوم ها تا حدودی به ریشه های سطحی شباهت دارند ولی داشتن گرهها و همچنین برگهای فلسی موجب تمایز آنها از ریشه های سطحی می گردد. علاوه بر آن ساختمان تشریحی ریزوم ها مانند ریشه های سطحی نبوده و بدین طریق تشخیص این دو نوع از یکدیگر امکان پذیر است. ریزوم ها معمولا باریک بوده و بطور افقی در خاک گسترش می یابند. یکی از علل گسترش شدید گیاهانی مانند پیچک صحرایی و کنگر صحرایی به طریق رویش ریزوم در این گیاهان می باشد.
ساقه کورمی: در گیاهانی که ساقه کورمی دارند ساقه های کوتاه ، عمودی و متورم هستند و برگهای هوایی در قسمت بالا و انبوه ریشه های نابجا در قسمت پایین قرار دارند. در اویارسلام ساقه سوخ مانند آنها از یک قسمت توسط برگهای واقع در پایین گیاه پوشیده شده است و از قسمت دیگر ، نزدیک به سطح خاک ، بوسیله ریزوم به غده های زیرزمینی متعددی که زنجیره وار بوسیله ریزوم ها به یکدیگر مربوط می شوند اتصال می یابند.
سوخ ها: در سوخ ها که از ساقه های زیرزمینی محسوب می شوند جوانه ها در زیرزمین و همراه با فلس های متورم و محوری کوتاه قرار دارند. مانند پیاز وحشی و سیر وحشی. این گیاهان هرز وحشی که شباهت زیادی به پیاز معمولی و یا سیر معمولی دارند بطور قابل ملاحظه ای از آنها کوچکترند.

اکثر ریشه ها ، ریزوم ها ، غده ها ، سوخ ها ، کورم ها مقاوم به سرمای زمستان بوده و در چند ساله شدن این گیاهان در مناطقی که دارای زمستان سرد هستند نقش اساسی دارند. انواع فوق الذکر چه به طریق رویش طبیعی و چه به طریق مصنوعی بوسیله انسان و حیوانات قادر به تکثیر هستند. وسایل کشت و زرع که برای آماده کردن زمین در مزارع بکار می روند، یکی از عوامل انتشار ریشه های خزنده و ساقه های زیرزمینی و خزنده هستند.
تکثیر زایشی
تکثیر جنسی توسط دانه صورت می گیرد. ساختمان دانه گیاهان هرز مانند گیاهان دیگر شامل و مواد غذایی است که در آلبومین یا درون لپه ها ذخیره می گردد و غشایی اطراف آنها را می پوشاند. اندازه دانه های گیاهان هرز یکنواخت نبوده و وزن دانه ها هم از چند میلی گرم تا چند گرم متغیر می باشد. تعدادی از گیاهان بطور موروثی به مقدار زیادی دانه تولید می کنند در حالی که تعداد دیگر ذاتا از تولید دانه ناتوانند. در این مورد مثالهایی را می توان ذکر کرد: یک گیاه خردل وحشیمولد حدود نیم میلیون دانه و یک چسب یا گاورس مولد حدود 150 هزار دانه و یک تاج خروس سفید که به وفور در ایران یافت می شوند مولد حدود 6 تا 10 میلیون دانه می باشند.
عوامل موثر در تولید دانه گیاهان
شرایط محیطی که گیاهان در آن به رشد و نمو خود ادامه می دهند در مقدار تولید دانه بطور موثری دخالت دارند. در این مورد به عنوان مثال می توان از گونه شقایق وحشی نام برد. اگر در پایه گل شقایق وحشی با صفات ژنتیکی مشابه در شرایط مختلف از نظر حاصلخیزی خاک به رشد و نمو خود ادامه دهند ملاحظه می شود که گونه واقع در شرایط نامساعد فقط یک کپسول که حاوی چهار دانه دست تولید می نماید، در حالی که از گیاه دیگر در شرایط مناسب 400 کپسول که هر کدام بیش از 2000 دانه رست تولید می گردد.
اثر علف کشها یا مواد تنظیم کننده نمو درون گیاهان ، ممکن است موجب افزایش یا کاهش تولید دانه شود. این اثرات به نوع ماده شیمیایی ، مقدار مواد مصرفی ، نوع گونه گیاهی ، مرحله نمو و زمان استفاده از مواد شیمیایی بستگی دارد. مواد شیمیایی یا مواد تنظیم کننده نمو پس از مصرف در روی گیاهان به مناطق فعال گیاه انتقال می یابند. در گیاهان جوان که بافتها و اندامها دارای نموی سریع هستند، مواد شیمیایی به سهولت در پیکر گیاه جابجا می شوند.

ولی در گیاهان بالغ که نمو طولی در دو انتهای گیاه یعنی ساقعه و ریشه متمرکز می باشد مواد شیمیایی فقط در دو منطقه انتهایی جمع می گردند، اگر در زمان مصرف علف کش در سیستم انتهایی گیاه در مراحله پیدایش جوانه های گل باشد مواد شیماییی به این نقطه منتقل می گردند و در چنین مرحله ای که جوانه گل در فعالیت حیاتی شدید می باشد، گیاه کشها همراههیدراتهای کربن ، پروتئینها و سایر مواد که در تشکیل گل نقش موثر دارند در طول گیاه به حرکت درآمده و به شدت به سلولهای مریستمی سازنده قطعات مختلف گل یا به سلولهای جوانه گل که در آغاز شکوفایی و یا قبل از گل کردن هستند صدمه می زنند. در صورتی که مواد شیمیایی چند روز یا چند هفته زودتر یا دیرتر از زمان پیدایش نخستین آثار جوانه های گل استعمال می شوند به گل و میوه ها کمتر آسیب می رسانند، زیرا در آن زمان محل فعالیت نموی در نقطه دیگری از گیاه قرار دارد.

اگر گیاه کشها زمانی زودتر از شکوفایی گل مصرف شوند در کاهش مقدار دانه ها بسیار موثر خواهند بود. استعمال و پاشیدن گیاه کش شیمیایی 2 – 4 – D روی گندم در مرحله دانه بستن موجب اتلاف 30 تا 50 درصد محصول می گردد، در حالی که ظاهرا به نظر می رسد که برگها و ساقه ها تحت تاثیر این گیاه کش قرار نگرفته اند. همچنین سمپاش خردل ها با گیاه کش 2- 4 – D در مراحل آخر شکوفایی گل یا قبل از تشکیل خورحین موجب کاهش حدودی 50 درصد محصول می گردد، دانه های حاصل از چنین گیاهانی که قادر به ادامه حیات می باشند در حدود 2 درصد است، در حالی که 68 درصد دانه های حاصل از گیاهان شاهد به خوبی قادر به ادامه نمو طبیعی خود هستند.

گیاهان هرز برای ادامه زندگی در شرایط مختلف توانایی فوق العاده زیادی دارند، پراکندگی آنها چه از راه دستگاه رویشی و چه از راه بذر ، آلودگی مناطق جدید کشت را سبب می شود. خواب وسیله ای است که بذور گیاهان هرز به آن طریق می توانند سالها بدون تغییر در خاک باقی بمانند و در زمانی که شرایط رویش مساعد شود سبز شده و نمو خود را آغاز کنند. اگرچه گیاهان هرز در محیطهای خاص رویش می یابند و مراحل رشد و نمو خود را طی می نمایند ولی به هر حال می توان انسان را عامل اصلی انتشار آنها دانست.
طبقه بندی گیاهان هرز
گیاهان هرز یک ساله
گیاه یکساله گیاهانی را گویند که چرخه زندگی آنها یعنی از سبز شدن تا تولید دانه در طی یک سال انجام می شود و سپس از بین می رود. گیاهان یکساله زمستانه ، گروه گیاهانی هستند که در پاییز دانه آنها سبز شده و در طول زمستان زندگی سطحی ، خود را می گذرانند و در بهار یا اوایل تابستان به دانه می نشینند. گیاهان یکساله تابستانه گیاهانی هستند که دانه آنها در بهار سبز شده و در پاییز همان سال دانه تولید می کنند و ضمنا ممکن است برای عده ای پاییز یا احیانا زمستان فصل رویش و تولید باشد.

گیاهان هرز یک ساله زمستانه در میان گیاهان زراعی کاشت شده در پاییز مانند یونجه و گیاهان تیره گندمیان در ابتداش کشت بیشتر دیده می شوند. گیاهان هرز یکساله تابستانه مانند جو وحشی و خرفه گرایش به وجود داشتن در میان گیاهان زراعی کشت شده در بهار مانند گندم بهاره ، ذرت و بسیاری از سبزیهای بهاره را دارند. گیاهان زراعی که در بهار و یا پاییز کاشته می شوند معمولا در حالات زیر مشاهده می شود:

گیاهانی که در بهار کاشته می شوند گرایش بیشتری به نابود کردن گیاهان هرز پاییزی دارند.
گیاهانی که در پاییز کاشته می شوند در برابر گیاهان هرزی که در بهار جوانه می زنند رقابت بیشتری از خود نشان می دهد.

گیاهان هرز دو ساله
چرخه زندگی گیاهان دوساله در طی دو سال تکمیل می شود. این قبیل گیاهان در سال نخستین ، تولید ساقه و برگ می کنند و در دومین سال به گل نشسته ، دانه داده و سپس از بین می روند. تعدادی از گیاهان هرز پاییزی در این طبقه از گیاهان قرار دارند. مانند کنگر صحرایی ، هویج وحشی ، علف ماهور. این قبیل گیاهان برای تحریک و تشکیل قسمتهای مختلف گل به یک دوره سرما نیاز دارند، از این قبیل گیاهان بیشتر در مناطق معتدله دیده می شوند. حساسیت گیاهان هرز دو ساله در مرحله رویش (تولید ساقه و برگ) نسبت به علف کشها بیش از هر زمان است.

گیاهان هرز چندساله
گیاهان هرز چند ساله گیاهانی هستند که اغلب بیش از دو سال و شاید بدون محدودیت زمانی زندگی می کنند. ساده ترین مثال برای گیاهان هرز چند ساله که بطور فراوان در شهرستان کرج نیز وجود دارند، گل قاصد ، ترشک ،بارهنگ است. ازدیاد گیاهان چند ساله علاوه بر بذر ، از طریق قطعات اندامهای مختلف گیاه مانند ریشه و ساقه امکان دارد. تعدادی از گیاهان هرز چند ساله بوسیله غده ، ریشه های خزنده ، ساقه های خزنده ، ساقه های زیرزمینی قادر به تکثیر و ازدیاد می باشند.

از بین بردن گیاهان هرز چند ساله
نمو مجدد این گیاهان از قسمتهای زیرین ، بعد از آن که اندامهای هوایی آنها از بین رفت آغاز می شود. این قبیل گیاهان حتی بعد از آنکه بوسیله گیاه کشها کاملا نابود می گردند با نمو دانه های موجود در خاک قادرند مجددا محیط را آلوده سازند. گیاهان هرز چند ساله جوانی که عمری بین 6 تا 8 هفته دارند، با مواد شیمیایی و یا با عملیات کشتن نظیر عمل شخم به آسانی ریشه کن شده از بین می روند، در حالی که مبارزه با گیاهان مسن تر دشوارتر بوده و مصرف یک بار گیاه کش برای از بین بردن آنها کافی به نظر نمی رسد.

برای از بین بردن گیاهان هرز چند ساله مراقبتهای مداوم و طولانی لازم است، زیرا بسیاری از دانه های آنها ممکن است سالها با حفظ قدرت رویش خود به حالت خواب باقی مانده و چنانچه در شرایط مساعد قرار گیرند، با رویش خود ، مجددا موجب آلودگی محیط گردند. روشهای مختلف فیزیکی مانند شخم زدن و درو کردن که در مواقع مناسبی صورت می گیرد برای جلوگیری از تولید بذر گیاهان هرز در مزارع متداول هستند. یک گیاه به تنهایی قادر به تولید هزاران دانه می باشد. البته تعدادی از دانه ها در اثر تناوب زراعی از بین می روند و تعداد دیگری هم در نتیجه اعمال زراعی مانند شخم ، به اعماق خاک داخل می شوند و قدرت حیاتی خود را از دست می دهند.

ولی تنها یکی از همین دانه ها کافی است پس از سبز شدن با نمو خود به مرور زمان و بتدریج موجب آلودگی شدید مزارع گردد. معمولا گیاهان هرزی که دوران رویش آن با دوران رویشی گیاهان زراعی توام است آلودگی بیشتری در محیط ایجاد می کنند. با وجودی که علف کشها قادر به لگام هرز تا قبل از تولید بذر هستند مع هذا متوقف ساختن گسترش گیاهان هرز در درجه اول اهمیت قرار دارد.
علفهای هرز از تاثیرات زندگی اجتماعی بشر است. انسان معاصر مفهوم علف هرز را به صورت یک گیاه ناخواسته در یک مکان توصیف نموده است. چند میلیون انسانهای اولیه می توانستند به سادگی بر روی زمین زندگی کنند اما امروز نزدیک 6 میلیارد انسان ، غذا و پوشاک و تفریح و فضای کافی برای زیستن می خواهند و ما اگر بخواهیم برای کلیه انسانهای زنده غذای کافی تهیه بکنیم، تقریبا تمامی اراضی قابل کشت مورد نیاز خواهد بود.

با ازدیاد جمعیت و کمی میزان عرضه غذا ، هر جریب از اراضی حاصلخیز باید مورد توجه خاص قرار گیرد و تلفات محصول توسط علفهای هرز قابل تحمل نخواهد بود. انقلاب مکانیکی روشهای کشاورزی را بطور کامل تغییر داد و اکنون انقلاب شیمیایی آن را به سوی قله های جدید کارایی به پیش می برد. بخش اصلی انقلاب شیمیایی استفاده از علف کشها جهت کنترل گیاهان نامطلوب است.
تقسیم بندی علف کشها
بسیاری از مواد شیمیایی با خواص مختلف به حوزه کنترل شیمیایی علفهای هرز راه یافته اند. تلاش فراوان جهت یافتن ترکیبات مسموم کننده گیاهان در طی 25 سال گذشته منجر به افزایش زیادی در تعداد علف کشهای موجود شده است. علف کشها را می توان به چند روش تقسیم بندی کرد.
طبقه بندی شیمیایی علف کشها
علف کشهای معدنی: از این علف کشها می توان به این موارد اشاره کرد: سولفات مس ، هگزا فلورات ، اسید سولفوریک، اتیلن دی آمین مس ، بورات و …
علف کشهای آلی: آلیفاتیکها ، آمیدها ، بنزوئیکها ، دی نیتروآنیلینها ، دی فنیل اترها ، نیتریل ها ، فنوکسی ها و … از این دسته هستند.
طبقه بندی بر اساس نحوه مصرف
مصرف بر روی برگها: نیتروفن ، پاراکوت ، پروپانیول ، آسولام ، دالایون و باربان
مصرف بر روی خاک: آلاکر ، بوتام و متازول ، ورنولیت و …

عکس العمل گیاهان نسبت به علف کشها
علف کشها ، تغییرات متعددی را در رشد و ساختمان گیاه موجب می گردند. حدود این تغییرات از بازدارندگی محض رشد ، تا ناهنجاریهای فاحش مورفولوژی می باشد. این مواد ممکن است بر گل گیاه تاثیر گذاشته، یا اینکه فقط اندامهای خاصی را تغییر دهند. اثرات علف کشها ممکن است از یک گونه گیاهی به گونه دیگر متفاوت باشد. ولی اختلافات بین گندمیان و گیاهان پهن برگ متداول است.

باید به خاطر داشت که تغییرات بیوشیمیایی بر تغییرات قابل رویت در رشد و ساختمان گیاه مقدم می باشند. علف کشها باعث تغییر در تقسیم سلولی ، طویل شدن سلول و تمایز بافتها و همچنین باعث فساد سلولی و بافتی می شوند. این تغییرات موجب ممانعت از رشد ، آویختگی برگها ، اثرات ظاهری ، زردی برگها ، سفید برگی و بافت مردگی شده و تشکیل کوتیکول را کاهش می دهد و نیز باعث تغییر شکل اندامها و غشای پلاسمایی می گردند.
جذب علف کشها توسط اندامهای گیاهی
جذب و انتقال علف کشها از جمله مهمترین مسائل مورد توجه متخصصین علفهای هرز است. زیرا هر ترکیب شیمیایی برای اینکه بتواند به عنوان یک علف کش موثر واقع شود باید وارد گیاه شده و به محل عمل خود انتقال یابد. محل مصرف علف کش نقش مهمی در جذب و انتقال آن دارد.

جذب برگی
علف کشهایی که بر روی برگ مصرف می شوند قبل از اینکه به فضای بین سلولی برسند باید از بین ترکیبات مختلف با ساختمانهای گوناگون عبور کنند. این مسیر شامل لایه کوتیکولی ، دیواره سلولی و غشای سلولی می باشد. لایه کوتیکولی مهمترین مانع در مسیر جذب است.

جذب بوسیله اندامهای زیر زمینی
تعداد زیادی از علف کشها به سهولت توسط ریشه ، ساقه های در حال خروج از خاک و سایر اندامهای زیر زمینی گیاهان جذب می شوند. ریشه های جوان نیز نظیر برگها موانع مشابهی را که شامل کوتیکول ، دیواره سلولی و غشای سلولی می باشند، در مقابل علف کشها قرار می دهند. البته بر اساس سرعت جذب و مقدار ماده جذب شده به نظر می رسد که کوتیکول ریشه نسبت به کوتیکول برگ به مراتب نفوذ پذیری بیشتری در مقابل علف کشها داشته باشد. محل اصلی ورود علف کشها بین 5 تا 50 میلیمتری بالاتر از نوک ریشه است.

انتقال علف کشها
بعد از اینکه فرایند جذب کامل شد، انتقال علف کشها به محل عمل آن مهمترین پدیده فیزیولوژیکی از نقطه نظر نحوه عمل علف کشها می باشد. علف کشها در درون گیاه از طریق سیستمهای سیم پلاستی و آپوپلاستی انتقال می یابند. سیستم آپوپلاست مجموعه بهم پیوسته فضاهای بین سلولی ، دیواره های سلولی و آوندهای چوبی تکامل یافته است و نوعی محیط غیر زنده محسوب می شود. سیستم سیم پلاست مجموعه بهم پیوسته پروتوپلاسم درون گیاه را دربرمی گیرد که شامل سیتوپلاسم هر یک از سلولها ، شبکه ارتباطی داخلی این سلولها یعنی پلاسمودسماتا و آوندهای آبکش می باشد. این سیستم محیط زنده در نظر گرفته می شود.

سرنوشت مولکولی علف کشها در گیاهان عالی
گیاهان عالی آرایش مولکولی علف کشها را توسط طیف متنوعی از واکنشهای شیمیایی تغییر می دهند، گر چه در اغلب موارد این واکنشها بوسیله آنزیمهای خاص کاتالیز می شوند ولی به نظر می رسد که بعضی از آنها غیر آنزیمی باشند. در اکثر موارد آنزیم یا آنزیمهای خاصی که در این امر دخالت دارند، هنوز استخراج و خصوصیت یابی نشده اند. معلوم شده است که انواع واکنشهای زیر با ترکیباتی که بطور طبیعی در گیاهان ایجاد می شوند در تجزیه علف کشها در گیاهان عالی دخالت دارند: اکسیداسیون ، احیا ، هیدرولیز ، هیدروکسیلاسیون ، دهالوژناسیون ، دآمیناسیون ، دکربوکسیلاسیون. علفهای هرز از دیر باز به عنوان رقیب گیاهان زراعی ،برای کاهش تولید آن ها مطرح بوده اند . یکی از راه های اصلی مبارزه با علف های هرز استفاده از علف کش های است که امروزی گسترش زیادی یافته است . با توجه به هزینه زیاد مصرف سم ها و همچنین اثرات مخرب زیست محیطی آن امروزی پژوهشگران تلاش می کنند با استفاده از روشهای زراعی مانند تناوب،انواع روش های شخم و یا روش های بیولوژیکی مانند استفاده از حشرات و عوامل بیماری زا گامی به منظور کاهش سهم سموم در کنترل علفهای هرز بردارند . هیچ یک از روش هایی که در کشاورزی ارگانیگ استفاده می شود به تنهایی نمی توانند جایگزین علف کش ها باشند و باید همواره ترکیبی از این روش ها را برای کنترل علف های هرز به کار برد. باید این نکته را یاد اور شد که اگر انتخاب و کاربرد این روش ها بر اساس مطالعه و شرایط منطقه باشد تا حد زیادی مصرف علف کش ها و به دنبال آن اثرات مخرب زیست محیطی ناشی از مصرف آن ها را کاهش می دهد.:
کنترل علف های هرز یکی از جنبه های مهم تولید در هر نظام کشاورزی است . علف های هرز به دلیل رقابت با گیاهان زراعی برای عوامل محیطی و نهاده ها ،موجب کاهش کیفیت و کمیت محصول و ایجاد پناهگاهی مناسب برای حشرات و عوامل بیماری زا می شوند که می توانند مشکل ساز باشند . مبالغ هنگفتی که هر ساله کشاورزان صرف کاهش اثرات سوء علف های هرز بر روی محصولات خود می کنند و همچنین خسارتهایی که آن ها به دلیل نبود کنترل کافی علف های هرز متحمل می شوند نشانگر اهمیت این موضوع است . در حال حاضر کشاورزان آمریکاییی سالانه حدود 2/6 میلیارد دلار صرف کنترل علف های هرز مزارع خود می کنند که از این میان 6/3 میلیارد دلار صرف خرید ،حدود 200 میلیون کیلو گرم سموم مختلف علف کش می شود /. در آمریکا حدود 50 درصد از کل عملیات شخم در ارتباط با کنترل علف های هرز است و لازمه اجرای این عملیات شخم به کارگیری چهارونیم میلیون دستگاه تراکتور و مصرف سالانه 75 میلیارد لیتر نفت خام است (کوچکی 1377)
با توجه به نقش زیاد علف کش ها در کشاورزی امروزی بعضی عوامل سبب شده که مساله لزوم ارزیابی دوباره استفاده از این متد توصیه شود (کوچکی 1377) که شامل :
1- منابع آب اشامیدنی مانند رود خانه ها و سفره های آب زیر زمینی به سم ها علف کش آلوده شده اند و این موضوع سبب پیدایش بیماری هایی چون سرطان خون شده است.
2- هزینه سنگین تهیه و مصرف این سموم سبب شده کشاورزان کمتر از این مواد استفاده کرده و با استفاده از روش های مناسب و کم هزینه تر بتوانند سود خود را افزایش دهند. بر اساس تجربه های کشاورزان و نتایجی که از پژوهش های انجام شده به وسیله محققان به دست آمده مشخص شده که در کشاورزی یک سری روش های فیزیکی و بیو لوژیکی برای کنترل علف های هرز وجود دارد که می توانند ضمن کاهش وابستگی کشاورزان به علف کش ها زمینه بهبود شرایط زیست محیطی و کسب سود مناسب در تولید را نیز فراهم کنند . از مهمترین جایگزین ها می توان به اجرای تناوب زراعی ، استفاده از سیستم کشت مخلوط ،کاشت گیاهان پوششی با خواص آللوپاتیک ، استفاده از عوامل بیماری زا و حشرات آفت علف هرز و اجرای روش های خاص در شخم اشاره کرد در این مقاله تلاش شده در مورد هر کدام از این روش ها و اثر آن ها بر کنترل علف های هرز و کاهش جمعیت آنها گفت و گو شود.
اجرای تناوب زراعی:
استفاده از تناوب زراعی چهارچوب اصلی کنترل پایدار علف های هرز را تشکیل می دهد هر چند با اجرای تناوب زراعی مشکل تداخل ناشی از علف های هرز بر طرف نخواهد شد اما بدین وسیله می توان گسترش جمعیت آن ها را محدود کرده و از ایجاد تغییرات بیشتری در ترکیب گونه ها جلو گیری کرد. از آنجا که گیاهان زراعی به ویژه گونه های خاصی از علف هرز که دارای تشابه در عادت ها ی رشد با آنها باشند تحت تاثیر قرار می گیرند بنا بر این با کاشت متناوب محصولات گوناگون که در زمان رسیدگی و در تاریخ کاشت ،توان رقابتی و نیاز های غذایی با هم متفاوت باشند ،می توان دررشد و تولید گونه های معینی از علف های هرز خلل ایجاد کرد (کوچکی 1377) الدریچ (1984) گزارش کرد که در تناوب ذرت- گندم و سویا در مقایسه با کشت متوالی هر یک از این محصول ها جمعیت علف های هرز کاهش یافته است . در این آزمایش کشت متوالی ذرت سبب افزایش بذر علف هرز دم روباهی Lstaria fabrii Herrn و کشت متوالی گندم سبب گسترش بذر های دو روباهی و علف خرچنگی Digitaria sanguinalis و کشت متوالی سویا موجب گسترش بذر دم روباهی و گاو پنبه Abutilon the ophrasati شد. در مقابل کشت متناوب این سه محصول تعداد بذر های علف های هرز دم روباهی و علف خرچنگی، با افزایش به نسبت کم همراه بود و تعداد بذر های علف هرز گاو پنبه در مدت یاد شده کاهش یافت. آلدریچ با انجام این آزمایش نتیجه گرفت که کاشت متوالی یک محصول بیشترین فرصت را برای گونه هایی از علف های هرز که به خوبی با محیط سازگار شده اند فراهم می کنند، در حالی که اجرای تناوب، استفاده از چنین فرصت هایی را برای گونه های یاد شده با محدودیت روبه رو می کند. نتایج به دست آمده از مطالعات طولانی مدت بر روی روش های مختلف کشت در مرکز تحقیقات روذال نشان داد که در کاشت ذرت پس از یک تناوب چند ساله غلات ریز و شبدر قرمز در مقایسه با کشت ذرت و سویا در چند سال پیاپی رشد علف های هرز به میزان 30تا 67 درصد کاهش داشت. در این مطالعه از هیچ علف کشی استفاده نشد و گونه هایی چون دم روباهی Lstaria fabrii Herrnتاج خروس Amarn thus retoflexus و سمبله تره Chenopodium aibum علف های هرز غالب مزرعه بودند (کوچکی 1377) . از دیدگاه اکولوژیکی تناوب هایی مناسب اند که شامل محصول های یک ساله وجینی (مانند ذرت و سویا ) محصول های دانه ای تراکم پذیر با توان رقابتی بالا مانند (جوویولاف) و محصول های چند ساله قابل درو مانند(یونچه و شبدر ) باشند. زیرا چنین تناوبهایی شرایط محیطی ناپایدار و نامناسبی را برای تولید مثل و بقا ی علف های هرز یکساله و چند ساله فراهم می کند. همچنین استفاده از محصول های زراعی خفه کننده مانند سودان گراس و ارزن ژاپنی در تناوب به دلیل آن که این محصول ها دارای رشد سریع، تراکم پذیری بالا و دوره رشد و نمو کوتاهی می باشند در کنترل علف های هرز مفید هستند (کوچکی 1377)
نظام کشت مخلوط با تکیه بر استفاده از گیاهان پوششی خفه کننده یا دارای خواص آللوپاتیک با وجود مزایای اکولوژیکی استفاده از تناوب های زراعی متنوع و طولانی مدت ،توجه به بازدهی اقتصادی کوتاه مدت ممکن است کشاورزان را به استفاده از نظام های کشت تک محصولی گیاهان نقدینه تشویق کند. کشت مخلوط یکی از راه هایی است که امکان بهره گیری کشاورزان ازبرخی فایده های بوم شناختی را بدون آن که نیازی به تعدیل کاشت محصولات نقدینه باشند فراهم می کند (کوچکی 1377) کشت مخلوط عبارت است از کشت بیش از یک گیاه در یک قطعه زمین و در یک سال زراعی به ترتیبی که یک گیاه در بیشتر دوره رویش خود در مجاورت گیاه دیگر باشد. البته نیازی نیست که این گیاه هم زمان کشت و برداشت شوند(کوچکی 1377).
سیستم کشت مخلوط در مناطق گرمسیری که در آن ها نیروی کارگری و دامی به مراتب بهتر از ماشین آلات کشاورزی در اختیار هستند ،روشی متداول در تولید محصول است . نکته های مثبت زیادی برای کشت مخلوط بیان شده که یکی از آن ها کنترل علف های هرز از راه سایه اندازی یا خواص آللوپاتیک گیاهان زراعی موجود در کشت مخلوط است .
فاسیل و همکاران(1997) تاثیر کشت مخلوط سورگوم و لوبیا را بر کنترل علف هرز استریگا Striga hermathica بررسی و مشاهده کردند که جمعیت علف هرز استریگا بطور معنی داری کاهش یافت . همچنین کشت مخلوط لوبیا و ذرت سبب کاهش جمعیت حلفه شد (موحدی دهنوی1378) ،( حسینی و کولار (1367) اثر سیستم کشت مخلوط لپه هندی و ماش را بر کنترل علف های هرز بررسی و مشاهده کردند که کاشت یک ردیف ماش در بین خطوط کشت لپه هندی سبب افزایش محصول و کاهش جمعیت علف های هرز شد زیرا ماش با رشد سریع در اوایل دوره رشد و نمو لپه هندی می تواند سطح مزرعه را بپوشاند و از رشد و گسترش علف های هرز جلو گیری کند .
استیدنیز در سال 1984 گزارشی پیرامون کاهش جمعیت علف های هرز مزرعه ذرت در کشت مخلوط ذرت با ماش و ذرت با سیب زمینی شیرین ارایه داد به طوری که در مقایسه با کشت متوالی ذرت که 2-3 بار وجین لازم است ،تنها یک بار وجین برای غلبه بر علف های هرز مزرعه کافی است (موحدی دهنوی1378)در نمونه های بالا دلیل اصلی کاهش جمعیت علف های هرز در مزارع کشت مخلوط سایه اندازی گیاهان با رشد سریع مانند ماش و لوبیا بر سطح مزرعه است که سبب خفگی علف های هرز می شوند.
از دیگر دلایل تاثیر کشت مخلوط بر کاهش جمعیت علف های هرز ترشحات آللوپاتیک برخی گیاهان زراعی مانند چاودار و سورگوم است .مواد آللوپاتیک ترشحات شیمیایی هستند که از اندام های هوایی یا زمینی گیاه ترشح می شوند و بر فعالیت و رشد و نمو گیاهان دیگر اثر های مثبت و منفی دارند. با کشت مخلوط چاودار و گندم می توان رشد گیاهان جوان قاصدک را کند نمود . مخلو ط چاودار و گندم می تواند از رشد گیاهان قاصدک Taraxa cum تاجریزی سیاهSolanum nigrum جلوگیری کرده که دلیل آن اثر بازدارندگی ترشحات ریشه چاودار بر جوانه زنی و رشد بذر های این علف های هرز است . در نمونه های تاثیر آللوپاتیکی می توان با تاثیر منفی ترشحات ریشه و فلفل قرمز بر جوانه زنی گیاه گل جالیز اشاره کرد . از این اثر می توان برای غلبه بر علف هرز گل جالیز در مزارع حبوبات استفاده کرد . حبوبات را همراه با سورگوم یا فلفل قرمز به صورت مخلوط کشت می کنند(حسینی سی سی1380)
طور کلی می توان گفت که در کشت مخلوط با سایه اندازی و خفه کردن علف های هرز به وسیله گیاهان زراعی ،از رشد سریع علف های هرز مزرعه بدون کوچکترین آسیب زیست محیطی و صرف هزینه زیاد کنترل کرد. همچنین از خواص آللوپاتیکی بعضی گیاهان زراعی نیز می توان به عنوان وسیله ای برای غلبه بر علف های هرز استفاده کرد.
استفاده از گیاهان پوششی :
در این روش گیاهان زراعی را در زمینی که از مالچ گیاهی پوشیده شده و عملیات شخم روی آن انجام نشده است کشت می کنند در این روش گیاه زراعی در مالچ حاصل از گیاه قبلی که به وسیله علف کش های عمومی مانند پاراکوات یا گلایفوست خشک شده اند یا بقایای بعد از برداشت محصول قبلی هستند یا در مرحله خاصی درو و در سطح مزرعه پخش می شوند، کشت کرد. به عنوان نمونه شیلینگ و همکاران(1985) گزارش کردند، با وجود مالچ گیاه چاودار، وزن زنده علفهای هرز سلمه تره و تاج خروس قرمز به میزان 99و96 درصد کاهش یافت .کاشت ذرت به روش بدون شخم در بقایای خشک شده گندم نیز در مقایسه با تیمار شخم و بدون شخم موجب کاهش رشد چندین گونه از علف هرز نیلوفر وحشی lmperatr sp به میزان 79 درصد شد.
در آزمایش دیگری که به وسیله براسکو در سال 1987 انجام شد، زمینی که تحت پوشش بقایای چاودار بود کشت شد. در این آزمایش وقتی گیاه چاودار به مرحله گلدهی رسیده بود و به وسیله دروگر قطع و در سطح مزرعه پخش شد و سویا در خاکی که با بقایای چاودار پوشیده شده بود، کشت شد . با اجرای چنین روشی رشد علف های هرز پهن برگ به میزان بسیارز زیاد کاهش یافت و تنها برای کنترل بوته های خودروی چاودار و برخی گراس ها مقدار کمی علف کش مورد استفاده قرار گرفت. در این روش مدیریتی عملکرد سویا نسبت به روش رایج شخم مزرعه بیشتر بود و هزینه کنترل علف های هرز نیز کمتر شد. زیرا به میزان زیادی در مزرعه در هزینه های مربوط به خرید علف کش ها صرفه جویی شد (کوچکی 1377). پانتام در 1983 گزارش کرد که در کرت هایی که انواع لوبیا سبز بدون انجام شخم در زیر مالچ حاصل از بقایای چاودار کشت شده بود، در مقایسه با کرت های بدون مالچ که به روش متداول شخم زده شده بودند، رشد علف های هرز حدود 80 درصد کاهش داشت . ازدلایل این کاهش، جوانه زنی و رشد علف های هرز در زمین های تحت پوشش مالچ بروز اثرات آللوپاتی است. مواد آللوپاتیک به درست آمده از تجزیه این بقایای گیاهی از جوانه زنی و رشد بسیاری از علفهای هرز به ویژه گونه های پهن برگ جلو گیری می کند. بر این اساس، بسیاری از گونه های علف های هرز با شرایطی سازگاری یافته اند که در آن خاک همواره زیرورو می شود . با انجام ندادن شخم در این گونه نظام ها که خود عاملی برای تغییر شرایط محیطی لازم برای جوانه زنی بذر های این قبیل علف های هرز است ،می تواند جمعیت آن ها را کاهش دهد. بروز رقابت زود هنگام بین محصول پوششی مستقر و علف های هرز تازه سبز شده و سایه اندازی اندام های خشک شده در این گونه نظام ها می باشند. (شیلینگ و همکاران 1985)
روش مناسب کاشت محصولات زراعی با بذر های درشت مانند سویا ،ذرت و نخود است که می توانند از زیر پوشش مالچ رشد کرده و خود را به سطح زمین برسانند. در حالی که گیاهانی مانند کلم ،کاهو و گوجه فرنگی که بذر ریز دارند در زیر مالچ های ایجاد شده در اثر سایه اندازی توانایی این که خود را بالا بکشند ندارند و تحت اثر سایه انداز مالچ در زیر بقایا و پوشش گیاهی از بین می روند ویا گیاهچه های ضعیفی تولید می کنند(کوچکی 1377)
استفاده از عوامل بیماری زا و حشرات آفت علف های هرز:
حشرات و عوامل بیماری زای گیاهی به عنوان عامل های کنترل بیولوژیکی علف های هرز تا به حال نقش کمی در نظام های کشاورزی ایفا کرده اند . از حشرات به عنوان عامل کنترل کننده علف های هرز در کشت های چند ساله در مقایسه ،با موفقیت بیشتری همراه است .زیرا پایداری محیطی بیشتر در کشت های چند ساله این امکان را فراهم می سازد که نوعی حشره بتواند با تعداد به نسبت کم در مزرعه رها شده سپس جمعیت ،آنقدر در مزرعه باقی بماند تا فراوانی گیاه میزبان (علف هرز) به حد پایینی برسد . ا ین روش کنترل کم هزینه و طولانی مدت می باشد (کنترل گل راعی) HYpericum perforatum که از علف های هرز مراتع می باشد به وسیله سوسکی از گونه Chrysolina guard-igemina نمونه ای از این مورد است (کوچکی 1377)
استفاده از حشرات در کشت های یک ساله با مشکل روبرواست، زیرا فرصت کافی برای ازدیاد حشرات وجود ندارد. برای حل این مشکل باید حشرات را به میزان زیاد در آزمایشگاه تکثیر کرد، تا بتواند مزرعه را تحت پوشش قرار دهند. به دلیل هزینه تکثیر حشرات و محدودیت تکثیر آن ها در مزارع، سبب ایجاد محدودیت هایی برای استفاده حشرات در کشت یکساله می شود. برای حل این مشکل می توان با تغییر در شرایط محیطی مزارع تاثیرحشرات بومی بر روی علف های هرز مورد نظر را افزایش داد .برای نمونه باست و هوس(1988) نشان دادند که برخی گونه های بومی سوسک ها در نظام های بدون شخم زراعت سویا شایع تراز نظام های شخم متداول بوده و در این گونه نظام ها علف های هرز بیشتری به وسیله جانوران یاد شده مورد حمله قرار می گیرند
عوامل بیماری زایی که می توان در کنترل علف های هرز استفاده کرد ،قارچ ها می باشند.قارچ ها در کشت های یکساله و چند ساله توانایی زیادی در کنترل علف هرز دارند . هزینه تولید قارچ نسبت به حشرات کمتر و نسبت به حشرات در انتخاب میزبان تخصصی تر عمل می کنند. بنا بر این عوامل مفیدی در کنترل علف های هرز به حساب می آیند (چاروداتان و دلوچ 1988). برای نمونه می توان به کنترل اویار سلام(Cyperus esculentus) به وسیله قارچpUccinia canalicuicu;ated که عامل بیماری زنگ است، اشاره کرد . استفاده از این قارچ در اوایل بهار در مزرعه میزبان رشد اویار سلام و تشکیل غده را به ترتیب 46و66 درصد کاهش داد و از گل دهی آن نیز به طور کامل جلو گیری کرد. البته تا کنون فرمولاسیونی برای قارچ تهیه نشده است (فاناک و همکاران1987) (Alternaria cassaiae نیز به عنوان یک علف کش میکروبی در کنترل گونه هایی از علف های هرز مهم مزارع سویا در جنوب شرقی آمریکا هستند مورداستفاده قرار می گیرند .گزارش هایی نیز پیرامون کنترل علف های هرز مزارع ذرت و پنبه به وسیله عوامل بیماری زا داده شده است (کوچکی 1377) . در استفاده از این روش باید به این نکته مهم توجه کرد که حشره یا عامل بیماری زایی که استفاده می شود از گیاه زراعی به عنوان میزبان استفاده نکند. کاربرد این روش برای کنترل علف های هرز هم خانواده گیاه زراعی می تواند خطر حمله پاتوژن به گیاه زراعی را به همراه داشته باشد. برای جلو گیری از این خطر و یک انتخاب آگاهانه و مفید ،باید از بیو لوژی و دوره زندگی ،تغذیه ،تولید مثل و نحوه خسارت دهی و میزبان های آفت یا عامل بیماری زا اطلاع کافی داشت .
استفاده از روش های خاص شخم و اشعه افکن :
استفاده به موقع از وسایلی مانند پنجه غازی، هرس و دندانه که سبب قطع و ریشه کن کردن علف های هرز می شود ،می تواند در کنترل علف هرز موثر باشد و تا حد زیادی جایگزین استفاده از علف کش ها شود، به خصوص آن که هزینه تهیه و مصرف علف کش برای یک هکتار مزرعه حدود 8-4 برابر استفاده از ادوات شخم است (کوچکی 1377). برای کنترل علف های هرز در محصول های ردیفی مانند ذرت و چغندر قند از ابزاری مانند کولتیواتور و وجین های برس دار Brush weecer استفاده شود . از مزایای این وجین کن ها انعطاف پذیری برس ها و امکان استفاده از آن ها در نزدیک محصول زراعی بدون آسیب پذیری برس ها و امکان استفاده از آن ها در نزدیک محصول زراعی بدون آسیب رسیدن به آن است. باید به این نکته توجه کرد که ادوات مکانیکی تنها می توانند علفهای بین ردیف ها را کنترل کنند و کنترل علف های هرز روی ردیف ها به وسیله این ادوات امکان ندارد. بطور معمول نابودی علف های هرز روی ردیف ها به وسیله علف کش صورت می گیرد .
در مورد محصول هایی مانند غلات دانه ریز که به صورت در هم کشت می شوند، می توان از ابزار هایی مانند داندانه، استفاده کرد به شرط آن که استفاده از این قبیل ادوات بر جوانه زنی و پیدایش گیاه اصلی اثر منفی نداشته باشد. با این روش می توان علف های هرز جوان استقرار نیافته را کنترل کرد می توان بعد از تهیه بستر بذر اگر فرصت کافی داشته باشیم کاشت گیاه زراعی را به تعویق بیاندازیم تا علف های هرز در اثر باران یا آبیاری سبز شوند و با ابزاری مانند پنجه غازی ،هرس یا دیسک سبک آن ها را نابود کرد باید به این نکته توجه کرد که استفاده از ادوات مکانیکی تنها کنترل علف های هرز یک ساله است و علف های هرز چند ساله با اندام های تکثیری زیر زمینی را نمی توان با این روش کنترل کرد (کوچکی 1377). سوزاندن علف های هرز به وسیله آتش یکی دیگر ازروش های کنترل علف های هرز است. اساس کار این روش، قرار گیری بافت های گیاهی در معرض حرارتی حدود 100-90 درجه سانتی گراد به مدت کوتاه (حدود یک دهم الی دو دهم ثانیه )است که سبب سوختن گیاه نمی شود بلکه سبب آبگیری سلولی ،انعقاد پروتئین ها و تخریب دیواره سلولی می شود. استفاده از اشعه افکن برای کنترل علف های هرز روی ردیف ها هنگامی صورت می گیرد که محصول زراعی هنوز از خاک خارج نشده است و علف های هرز سبز شده در مرحله 2-3 سانتی متری هستند .اگر مجبور به استفاده از اشعه افکن در محصولات سبز شده باشیم باید از صفحه های نگهدارنده که در محل خروجی آتش از اشعه افکن نصب می شود و جریان آتش را هدایت می کند، استفاده کرد تا محصول زراعی، حد اقل خسارت را ببیند .این روش در محصول هایی مانند پیاز سورگوم و پنبه استفاده می شود. باید به این نکته توجه داشت که به سبب مصرف سوخت و هزینه زیاد و همچنین امکان آسیب رسیدن به گیاه زراعی تنها در محصول هایی که ار نظر اقتصادی ارزش دارند و همچنین دیگر روش های مدیریتی علف هرز که امکان ندارد از این ر استفاده شود (کوچکی 1377
نتیجه گیری :
علف های هرز همو اره از مشکلات اصلی بخش کشاورزی بوده اند . مصرف علف کش ها که زمانی اصلی ترین راه مبارزه با علف های هرز به شمار می رفت ،امروزه جایگاه خود را از دست می دهد زیرا سم ها در محیط زیست منجر به آلودگی منابع آب و خاک و رواج انواع سرطان ها میان انسان ها شده است . کنترل قدیمی مانند اجرای تناوب و شخم و همچنین روش های جدید ی مانند استفاده از اشعه افکن و آفات و عوامل بیماری زا علیه علف های هرز مزرعه می تواند جایگرین مناسبی برای علف کش ها باشد، به شرط آن که تحقیق کافی در مورد آنها انجام و تمام جوانب امر در نظر گرفته شود . دربسیاری از مواقع باید ترکیبی از این روش ها را به کار برد، و به این نکته توجه کرد که انتخاب هر کدام از روش ها منوط به دریافت جواب مناسب است و کاربرد تنها یک روش در بیشتر مواقع نتیجه مناسبی نمی دهد. باید به این نکته توجه کرد که انتخاب هر کدام از روش های کنترل علف های هرز وابسته به اطلاع از جمیع جهات از جمله در باره مزرعه، اطلاع از علف های هرز منطقه، امکانات کار گری و ادوات موجود ، نوع محصول و به هزینه های تولید بستگی دارد و می توان با کاربرد روش های زراعی و بیو لوژیکی یاد شده تا حد زیادی برای بهبود تاثیر روش های غیر شیمیایی استفاده کرد . دراین حالت، مصرف علف کش نسبت به هنگامی که روش شیمیایی تنها ابزار کنترلی علفهای هرز هستند، بسیار کمتر می شود و پیرو آن از اثرات مضر زیست محیطی آن به اندازه زیادی کم شده و گامی به سوی کشاورزی ارگانیک برداشته می شود
علفهای هرز باغات انار
علفهای هرز همواره موضوع دایری در باغات مختلف از جمله انار میباشد. گونه مشخصی از این علفها را نمیتوان مختص باغات انار نام برد اکثر آنها علفهای هرز شناخته شده ای هستند که کمتر خود درخت را مورد هجوم قرار میدهند. تنها نوعی از این علفها نظیر پیچک و بیشتر علف هرز سس که با پیچیدن به درخت و تغذیه از چوب درخت باعث خشکیدگی تدریجی درخت را فراهم میاورد دارای خطر مستقیم و سایر علفهای هرز مشکل ثانویه و فاقد خسارت مستثیم به درختان میباشد.
در مورد سس و بعضی از پیچکها که خود درخت را درگیر میکنند و در صورت عدم توجه به آن پس از رشد، میتوانند به سایر درختان هم جوار گسترش یابند چاره اولیه مراقبت مستمر از درختان و شناسایی سریع آنها قبل از گسترش بر روی درخت است. جدا سازی و حذف علف سس گسترش یافته عملا غیر ممکن بوده و کف بر کردن و انتقال درخت آلوده و سوزاندن آن تنها چاره برای جلوگیری از گسترش آن است. باغداران و کارگران باید با دقت و شناسایی زود هنگام و حذف موضعی آن از روی شاخه های اولیه از گسترش آن جلوگیری کنند.
در یک باغ با معماری جدید شخم چند باره و در زمانهای مناسب از بهترین راه مبارزه با علفهای هرز میباشد مضاف بر آن دستگاه های وجین کار مخصوص نیز که بصورت دنباله بند برای تراکتور وجود دارند در صورت امکان تردد تراکتور باغی امکان مناسبی برای حذف دوره ای علفهای هرز میباشد. در باغات سنتی بدلیل عدم امکان تردد تراکتور در پشته ها و جوی پشته ها، باغداران پس از آبیاری راسا نسبت به خارج کردن علفها از جوی ها افدام میکنند. این موضوع بعنوان امری رایج در باغات انار رویت میشود. بدلیل نحوه کود دهی سطحی و عدم چال کود در عمق مناسب علفهای هرز موجود در کودهای حیوانی توزیع شده در جوی پشته ها بسرعت رشد و مشکل را هر ساله تکرار میکنند.
سس درختی، گل جالیز، چسبک، پیچک، مرغ، تلخه، خارشتر، خرفه، سلمک، تاج خروس، خاکشیر، قاصدک، یونجه باغی، علف هفتبند، شاهتره، مچه، کاهو وحشی، شیرین بیان، تاجریزی، جوموشی، بارهنگ، اویارسلام و خارخسک از مهمترین علفهای هرزی هستند که معمولاً در باغهای انار دیده میشوند.
اکثر انارکاران علفهای هرز باغ خود را از طریق شخم سطحی، یا با داس یا بیل بر طرف میکنند. ولی اخیراً به دلیل بالابودن هزینه های کارگری، تعدادی از باغداران اقدام به کنترل شیمیایی علف های هرز باغ با استفاده از علف کشهایی مثل رانداپ، تو- فور- دی، و پاراکوات میکنند.
هرچند کنترل علفهای هرزی مثل سس، گل جالیز، خارشتر، خارخسک، مرغ و پیچک در باغ های انار ضروری است، اما وجود یک پوشش ملایم از علف های هرز یکساله مثل علف باغی باعث کاهش تبخیر، افزایش رطوبت نسبی و طراوت باغ و کاهش خسارت آفتا بسوختگی و خشک شدن پوست میوه انار می گردد. لذا توصیه می شود از لخت کردن کامل سطح باغ انار پرهیز گردد.
ما استفاده از علف کشها را به جهت تعهد به تولید ارگانیک در باغات پیشنهاد نمیکنیم. اگر از معماری صحیح تبعیت میکنید و امکان تردد تراکتور در باغ فراهم است. با یک بار شخم در اواخر زمستان و یک شخم در اواخر بهار و یک بار شخم در اوائل پائیز عملا ضمن بهبود تهویه خاک عمده علفهای هرز نیز از بستر خاک جدا میگردد. در کنار آن هم اکنون دستگاههای مکانیکی علف زدن موتوری در دسترس بوده که ضمن صرفه جویی در هزینه کارگری امکان استفاده در باغات سنتی و پرتراکم را فراهم میاورد.
هرگیاهی که به صورت ناخواسته وبر خلاف کشاورزدر مزرعه رویش پیداکند علف هرز محسوب میگردد،به بیان بهتر علف هرز گیاهی است که بر خلاف محصول مورد کشت در مزرعه رشد کند هرچند که خود جزو گیاهان زراعی بوده وبه تنهایی ممکن است به یک محصول کشت شود ولی در مزرعه مورد نظر به عنوان عامل تلقی شده وعلف هرز محسوب می گردد.
اهمیت اقتصادی وخسارت :
با توجه به رشد روز افزون جمعیت انسانی در جهان مسئله نیاز غذایی و تامین آن به عنوان یک مشکل اصلی ودغدغه جدی همواره برای بشریت امروز جزو مسائل مهم تلقی گردیده وعلی رغم تلاش در جهت افزایش تولید ؛دائما از سوی عوامل خسارت زا اعم از زنده وغیر زنده تحت تاثیر قرارگرفته که یکی از عوامل زنده تاثیر گذار در کاهش محصول علفهای هرز هستند . علفهای هرز به دوصورت کمی وکیفی به محصول خسارت وارد می کنند:
خسارت کیفی آن باعث کاهش کیفیت و ارزش غذایی ویا مسمومیت محصول (در صورت اختلاط بیش از حد با محصول )می شود وخسارت کمی باعث کاهش مقدار تولید در واحد سطح می گردد.
به بخشی از این خسارت های ایجاد شده اختصاراً اشاره می گردد
1- رقابت با محصول اصلی در جذب رطوبت ،مواد غذایی،اشغال فضا ونهایتاًکاهش محصول اصلی
2- خسارت از طریق ترشح مواد سمی در داخل خاک ومسموم کردن گیاهان زراعی
3- ایجاد مسمومیت در دام وطیور وحتی خود انسان توسط بعضی از علفهای هرز سمی به صورت مختلف (اختلاط با محصول ومصرف خوارکی آن ،تماس با قسمتهای سمی و…)
4- علفهای هرز به عنوان پناهگاه ومیزبان حد واسط برخی از عوامل بیماری وآفات گیاهان زراعی محسوب می گردند وبطور غیر مستقیم می توانند خسارت زا باشند .
5- صرف هزینه ،زمان وانرژی در جهت کنترل علفهای هرز وکم رنگ شدن اقتصاد تولید محصول .
راههای تکثیر وانتشار علفهای هرز :
علفهای هرزبیشتراز طریق تولید بذر تکثیر می یابند ولی تعدادی علاوه بر تولید بذر از طریق ساقه یا ریشه های خزنده و زیر زمینی نیز تکثیر می یابند.بطوریکه اگر ریشه ها یا ساقه زیر زمینی قطعه قطعه شود از هرقطعه یک بوته جدید علف هرزمی تواند بوجود آید . توسعه وگسترش علفهای هرز از طریق تولید زیادی بذر وجوانه زدن آنها در سالهای بعد می باشد .بذر علفهای هرز توسط عواملی مختلفی مانند:باد ،آب ، آبیاری ،حیوانات ،استفاده از بذور نا مرغوب وآلوده به بذر علفهای هرز وهمچنین توسط انتقال خاک داری بذرعلفهای هرز به مزراع دیگر که توسط ادوات کشاورزی ممکن است انجام پذیرد، منتشر می شوند .
طبقه بندی وشناسایی علف های هرز :
علف های هرز از نظر گیاه شناسی دارای خانواده های متعدد ودارای جنس ها و گونه های زیادی هستند . علف های هرز دارای چندین روش طبقه بندی می باشد . طبقه بندی از نظر گیاه شناسی ، طبقه بندی از لحاظ یکساله یا دوساله و چندساله بودن و طبقه بندی از لحاظ شکل ظاهری (پهن برگ ونازک برگ بودن ) شناسایی علفهای هرز به ما در جهت کنترل بهتر آنها کمک می نماید .علفهای هرز از تنوع زیادی برخودار بوده ودر مناطق مختلف وشرایط متفاوت از قییل ارنفاع ،شیب،نوع خاک (اسیدی یا قلیایی)،رطوبت وشرایط مختلف اقلیمی علفهای هرز متنوعی را می بینیم علفهای هرز در مقایسه با محصولات زراعی به شرایط سخت محیطی ،رطوبت کم،غیر حاصلخیز بودن خاک ودر حالت کلی به حداقل امکانات جهت رشد عادت کرده اند وبا توجه به روشهای تکثیری متفاوت کنترل آنها مشکل می باشد .در این نشریه با توجه به گستره وسیع طبقه بندی وبه منظور کاربردی کردن نوع طبقه بندی سعی کردیم تا از لحاظ شکل ظاهری علف های هرز مهم وخسارت زا را در حد توان شناسانده وروشهای کنترل آنها را یاد آورشویم .
طبقه بندی، شناسایی و کنترل علفهای هرز
1- پهن برگ:
پیچک صحرایی (سارماشیق)
علفها هرز چند ساله بوده وتوسط بذر وساقه های خزنده (ریزوم)تکثیر می یابد. برای کنترل پیچک می توان در غیر فصل زراعی (عدم وجود زراعت در زمین)ویا زمان آیش گذاری ،در مزارع آبی ودیمزارها با استفاده از علفکش عمومی (همه چیز کش )مانند رانداپ وسم پاشی مزرعه با آن ویا منحصرا در مزارع آبی با شخم عمیق وجمع کردن ریزوم وریشه های علف هرز با دندانه میخی اقدام به کنترل کرد.

شقایق (خشخاش)
گیاهی یک ساله بوده وتوسط بذر تکثیر می یابد ساقه آن در پایین کرکدار ،که با استفاده ازعلفکش توفوردی وسم پاشی در مرحله 4تا 6برگی می تواند کنترل گردد

گل گندم (گوگ ککله)
علف هرز یک ساله بوده وتوسط بذر تکثیر می یابد وعلف هرز اختصاصی گندم می باشد . ساقه دارای انشعابات وبصورت کرکدار و تارعنکبوتی می باشد وکنترل آن با علف کشهای توفوردی وگرانستار می باشد.

تربچه وحشی (ترپک یا ساری چیچک)
این علف هرز یکساله واز علفهای هرز مهم مزارع گندم بوده وتوسط بذر تکثیر می یابد در زمان تشکیل بوته کامل گل های زرد رنگ تولید می کند .این علف هرز براحتی توسط علفکشهای توفوردی یا وگرانستار کنترل می گردد.

فرفیون(سوتی جه)
علف هرز ی یکساله می باشد .بوته آن بدون کرک ،که توسط بذر تکثیر می یابد و از علفهای هرز عادی مزارع گندم بوده وبیشتر در مزارع دیم دیده می شود .در صورت شکسته شدن ساقه شیرابه سفید از آن خارج شده که سمی می باشد .کنترل آن توسط علفکش توفوردی می باشد.

ازمک (ایلان گولی،آق گول)
این گیاه چند ساله وبا رویش زمستانه بوده دارای انشعابات زیاد در بالا وبا گلهای سفید میباشد که توسط بذر وریشه های سطحی تکثیر می یابد .با علفکشهای توفوردی وگرانستار وسم پاشی در زمان مناسب کنترل می شود.

خاکشیر(شوورن)
این علف هرز یکساله که بذر آن جوانه زنی نیاز به سرمای تقربیا دراز مدت دارد ودر نقاط سرد سیری قدرت تکثیر فراوان دارد دارای بوته علفی وکرکدار وبا گلهای زرد می باشد توسط سموم توفوردی ویا گرانستار وسم پاشی در زمان مناسب براحتی کنترل می گردد.
شیر پنیر(بی تی راخ)
این علف هرز یکساله وخزنده بوده وبا استفاده از بوته های گندم بالا می رود .توسط بذر تکثیر یافته وعلاوه بر رقابت با گندم باعث خوابیدگی آن نیز می شود .علفکش توفوردی برروی این گیاه کم تاتیر بوده ولی گرانستار آن رابه خوبی کنترل می نماید.
ترشک (تورشک)
گیاهی چند ساله با ریشه ای قوی وضخیم با ساقه ای ایستاده وقرمز رنگ است که توسط بذر وریشه تکثیر می یابد .سم پاشی در موقع مناسب با علفکشهای توفوردی وگرانستار آن را کنترل می کند.
خارشتر (دوه تیکانی)
گیاهی چند ساله با رویش بهاره ودارای بوته ای نیمه چوبی است .کنترل آن با سمومی مانند توفوردی مشکل بوده وبیشتر توسط عملیات زراعی مانند آیش گذاری مزرعه وشخم عمیق و جمع آوری میسر می باشد.
بابونه (بابانک)
علف هرز یکساله با رویش بهاره بوده ودارای گلهای سفید با ساقه ایستاده است که در بالا منشعب شده ودارای موهای پراکنده می باشد وتوسط بذر تکثیر می یابد.این گیاه براحتی توسط سموم توفوردی وگرانستار وسم پاشی ازبین می رود.
تلخه (آجی ککله)
گیاهی چند ساله با رویش پاییزه و دارای بوته ای کرکدار وبه رنگ سبز مات با گلهای بنفش است که توسط بذر و ریشه تکثیر می یابد. کنترل شیمیایی آن مشکل بوده وبوسیله جمع آوری ریزومها از سطح مزرعه می تواند کنترل شود.
طبقه بندی، شناسایی و کنترل علفهای هرز
2- نازک برگها:
یولاف وحشی (وله میر)
این گیاه از علفهای هرز مهم مزارع گندم بوده ووجود یک بوته آن در یک متر مربع از مزرعه گندم باعث افت محصول کل مزرعه تا ده در صد می گردد.این گیاه یکساله بوده وتوسط بذر تکثیر می گردد . کنترل آن توسط سم پاشی در مرحله پنجه زنی با سموم نازک برگ کش مانند تاپیک وپوماسوپر ونیز استفاده از بذور گواهی شده وبوجاری شده ممکن است.

چاودار وحشی(چودار)
گیاهی یکساله شبیه گندم با خوشه های کرکی که ارتفاع بوته آن از گندم بیشتر می باشد ودر زمان خوشه دهی براحتی در مزرعه قابل تشخیص است .سموم نازک برگ کش آنرا کنترل نمی نمایند وباید توسط روشهای زراعی مانند سر چینی خوشه ها در مزارع بذری گندم وکشت بذور گندم عاری از بذر چاودار کنترل گردد.

قیاق(قمیش)
گیاهی چند ساله با ارتفاع بلندتر از گندم وخوشه های بزرگ قرمز ومنشعب است که با ریشه های خزنده زیر زمینی تکثیر می یابد .این گیاه داری ترشحات سمی در ناحیه ریشه می باشد که از این طریق نیز به محصول خسارت وارد می نمایند همچنین درزمان برداشت محصول به دلیل علفی وسبزبودن در برداشت با کمباین مشکل ایجاد می کند .کنترل آن در مزرعه گندم توسط سموم نازک برگ کش مشکل و یا غیر ممکن است .برای کنترل آن در زمان آیش علاوه بر شخم عمیق وجمع اوری ریشه ها در مراحل اولیه سبز شدن نیز از سموم علف کش عمومی مانند رانداپ یا پارا کوات می توان استفاده نمود ولی اصلی ترین راه مبارزه با این علف هرز زهکشی مزرعه واز بین بردن شوری خاک می باشد.

جوموشک (آق اوت)
گیاهی یکساله ،زمستانه وعلفی است که توسط بذر تکثیر می یابد .سموم نازک برگ کش تقربیاًبرروی این گیاه اثر نداشته وباید توسط آیش وتناوب ونیز کشت بذور عاری از بذر علف هرز وزهکشی زمین کنترل گردد.
کنترل علف های هرز
در خصوص علف های هرز سه نکته پیشگیری ،کنترل وریشه کنی مطرح می باشد مسئله پیشگیری یعنی جلوگیری از ورود بذر با کلیه اندامهایی که هر علف هرز می تواند توسط آن تکثیر بیابد به مزرعه. اگر این مورد به خوبی اجرا شود از خسارات جلوگیری گردیده ومقرون به صرفه می باشد ولیکن برخی از عوامل که کنترل آنها از دسترس انسان خارج است ، مسئله پیشگیری را دچار نقصان کرده است .ریشه کنی علف هرز نیز نمی تواند به طور کامل انجام پذیرد چون این امر زمانی ممکن است که همه بذور علفهای هرز در یک زمان سبز شوند تا توسط سمپاشی ویا دیگر روشها ریشه کن شود.همچنین با توجه به اینکه تعداد زیادی از انواع بذور علف های هرز می توانند در حالت خواب رفتگی به سر برده وسالهای زیادی را در این وضع بمانند لذا نمی توان آنها را ازبین برد وبطور کلی ریشه کنی کرد . بنابراین نتیجه میگیریم که به صورت صددر صد نمی توانیم با علفهای هرز مبارزه نماییم پس راه مناسب آن روش کنترل یعنی پایین نگه داشتن جمعیت علف های هرز وکاهش دادن خسارت آنها می باشد .کنترل توسط روشهای متنوعی انجام می پذیرد که اختصاراً به شرح زیر می باشد:
1- روش کنترل مکانیکی: یعنی استفاده از شخم با انواع ادوات کشاورزی مناسب ونیز انجام وجین دستی جهت از بین بردن علفهای هرز.
2- روش کنترل زراعی: این روش شامل کلیه مسایل زراعی از قبیل رعایت تناوب زراعی (تعویض کشت سال به سال با محصولات دیگر)، انتخاب ارقام متناسب وپنجه ده، عملیات خاک ورزی، انتخاب زمان کاشت مناسب، تنظیم آبیاری، رعایت کاشت بذر در عمق وتراکم مناسب ونیز کشت گیاهی که توان رقابت با علفهای هرز آنها بالا است می باشد.
3- روش کنترل بیولوژیک: یعنی استفاده از موجودات زنده مانند جانوران، حشرات، قارچها، باکتریها و… به عنوان دشمنان طبیعی شناخته شده برای کنترل علفهای هرز که در برخی موارد کاربرد داشته ولی فعلاً بیشتر جنبه تحقیقاتی دارد.
4-روش کنترل فیزیکی: عمل بوجاری وجداسازی بذر علفهای هرز از بذر گندم، استفاده از آتش برای کنترل علفهای هرز در حاشیه مزراع وجاده ها جزو روش های کنترل فیزیکی می باشند.
5 – روش کنترل شیمیایی: استفاده از سموم علفکش را شامل می شود که از راههای موثر و زود بازده بوده ولی باید اصول آن را رعایت گردد (از نظر مقدار وزمان مصرف).
6- روش کنترل تلفیقی: یعنی استفاده از مجموعه روشهای گفته شده در بالا که بهترین نتیجه را داشته وعلاوه بر صرفه اقتصادی، عوارض سموم شیمیای وآلودگی های محیط زیست را نیز کاهش می دهد و از روشهای کنترل مورد توصیه است.
کنترل شیمیایی علفهای هرز
در کنترل شیمیایی، از سموم علفکش برای کنترل علفهای هرز استفاده می شود .علفکشها از نظر نوع وزمان مصرف وروش های استفاده مختلف می باشند .علفکشهای عمومی ،سمومی هستند که همه نوع علف هرز وحتی خود محصول را ازبین می برند مانند راند آپ که بیشتر در مزارع تحت آیش وحاشیه مزارع وکانالهای آبیاری مصرف می گردد.
علفکشهای اختصاصی وانتخابی سمومی هستند که علفهای هرز خاصی را در محصول خاصی مانند گندم کنترل می نمایند .مثلاً علفکشهای توفوردی وگرانستار (گیاهستار)را که منحصراً علفهای هرز پهن برگ را در مزرعه گندم کنترل می نماید ویا علفکش تاپیگ وپوما سوپر که انتخابی مزراع گندم بوده وبرای کنترل علفهای هرز نازک برگ بکار می روند. برخی از سموم علفکش دومنظوره نامیده می شوند مانند شوالیه وآسرت که هم برای کنترل علفهای هرز نازک برگ وهم علفهای هرز پهن برگ در مزارع گندم مورد استفاده قرار می گیرد.
مقدار مصرف علفکشهای رایج فوق به شرح زیر می باشد.
-علفکش توفوردی 1 تا 5/1 لیتر در هکتار
-علفکش گرانستار 20 تا 25 گرم در هکتار
-علفکش تاپیک 7/0 تا 8/0 لیتر در هکتار (در مزرعه ی جو نباید مصرف گردد)
-علفکش پوماسوپر 8/0تا 1 لیتر در هکتار
-علفکش شوالیه 400 گرم در هر هکتار
-علفکش آسرت 2 لیتر در هکتار
در استفاده از سموم می توانیم برای صرفه جویی در زمان وانرژی، در صورت توصیه کارشناسان برخی از سموم را با هم دیگر اختلاط نماییم البته باید دقت نمود که همه سموم قابل اختلاط با هم نبوده وممکن است با هم سازگاری نداشته باشند، مثلاً علفکشهای هورمونی مانند توفوردی با هیچ کدام از علفکشها قابل اختلاط نیستند .ولی علفکش گرانستار با سموم ناز ک برگ کش مانند تاپیک وپوما سوپر قابل اختلاط می باشد.
کنترل شیمیایی علف های هرز
سم پاشی واصول ایمنی
برآورد وتعیین میزان آب مورد نیاز در سمپاش جهت عملیات سمپاشی نیز خیلی مهم می باشد .در سم پاش های مختلف میزان مصرف آب در هکتار متفاوت است مثلا سمپاش پشت تراکتوری بومدار حدود 200 تا 300 لیتر آب وسمپاش پشتی موتوری 100 تا 120 لیتر آب مصرف می کنند . اگر مقدار آب استفاده شده در عملیات سمپاشی زیاد باشد سم رقیق می شود و تاثیر آن کمتر می شود و بالعکس اگر آب سمپاشی کم باشد سم غلیظ شده و به تمام مزرعه نمی رسد وحتی در قسمت های سم پاشی شده نیز ممکن است باعث گیاه سوزی شود . بنابراین قبل از استفاده از سمپاش در مزرعه می بایست نسبت به کالیبره کردن سمپاش اقدام نماییم .کالیبره کردن یعنی اینکه سمپاش مورد استفاده ما چه مقدار آب در یک هکتار مصرف می نماید.
نحوه ی عمل :
سطح کوچک وبا ابعاد مشخص زمین خالی را با استفاده از مقدار معینی آب خالص که درون سمپاش می ریزیم آب پاشی می کنیم وبدین وسیله مقدار آب مصرفی را به تناسب در یک هکتار بدست آورده وبعد مقدار توصیه شده از علفکش مورد نظر را به نسبت با مقدار آب لازم مخلوط کرده وشروع به سمپاشی می نماییم مثلاً اگر برای سمپاش پشت تراکتوری 400 لیتری، مقدار آب لازم برای یک هکتار 200 لیترباشد پس با یک مخزن پر (400 لیتری ) می توان سطح 2 هکتار را سمپاشی کرد وچنانچه اگر بخواهیم از علفکش تو فوردی استفاده کنیم که مقدار مصرف آن 1 لیتر در هکتار است پس باید در مخزن مقذار 2 لیتر علف کش بریزیم تا بتوانیم 2 هکتار را سمپاشی کنیم.
در سمپاشی مزارع به نکات زیر توجه داشته باشیم:
1- انتخاب علف کش مناسب و موثر در کنترل علف هرز غالب مزرعه ضمن مشورت با کارشناسان ذیربط
2- رعایت دوز سم توصیه شده و رعایت موارد فنی اختلاط و نحوه استفاده از علف کش
3- در دماهای پایین و بالا از علف کش استفاده ننماییم بطوریکه در مواقعی که هوا سرد است به دلیل توقف رشد علف هرز تاثیر پذیری علفکش کمتر خوهد بود. در استان اردبیل ودر مناطق سردسیری آن اواخر فروردین تا اوسط اردیبهشت ودر مناطق گرمسیری استان از اواخر اسفند تا اواسط فروردین بهترین زمان مصرف علفکش ها در غلات محسوب می گردد. (البته به شرط مناسب بودن وضعیت آب وهوا وبا نظر تیم کارشناسی شبکه های مراقبت مدیریت های جهاد کشاورزی).
4- قبل از اقدام به سمپاشی از وضعیت جوی خصوصاً بارش باران ومسیر وسرعت باد اطلاع بدست آورید.زیرا بارش باران باعث شسته شدن سم از روی علفهای هرز می شود و باعث پاشش غیر یکنواخت وبادبردگی وهدر رفت علف کش یا ایجاد خسارت در مزارع همجوار نا همگون می شود.
5- از اختلاط سموم علفکش ناسازگار با هم خصوصاً علفکش های هورمونی با سایر علفکشها خودداری نماییم.
6- در هوای آفتابی شدید از سمپاشی خوداری نماییم زیرا قطرات سم باقی مانده بر روی برگ ها در شرایط آفتابی شدید باعث ایجاد لکه های گیاه سوزی بر روی گیاهان زراعی مز گردد.
7- اگر از عفکش توفوردی می خواهیم استفاده کنیم ودر مزارع همسایه محصولاتی مانند یونجه، چغندر، حبوبات وپنبه کاشته شده باشد باید دقت نماییم تا این سم به این مزارع برخورد ننمایید. (خصوصاً مسیر باد بایستی در نظر داشت).
8- بعد از هر سم پاشی داخل مخزن وشلنگ ونازل آن را با آب ومواد شوینده باید بشوییم.
9- در سمپاشی وریختن سموم به داخل مخزن باید مسایل احتیاطی را رعایت نموده وباید از لباس مخصوص ودستکش وعینک وکلاه وماسک وکفش سمپاشی (چکمه ) استفاده نمود.
10- قبل استفاده از سموم بر چسب وبروشور سموم
را
مطالعه وبا کارشناسان ذیربط مشورت نمایید.
بوم شناسی و مدیریت علف هرز
مدیریت علف هرز در بوم نظام های کشاورزی یکی از بزرگترین مشکلاتی است که کشاورزان با آن مواجهند و خود گویای این نکته است که چرا بیش از نیمی از مواد شیمیایی مصرفی در کشاورزی را علف کش تشکیل می دهد. اما چرا علف های هرز چنین مشکل زا هستند؟ چه نکته ای در بوم شناسی آن ها وجود دارد که آن ها را در نظام های کشاورزی چنین مشکل زا و مخرب نموده است؟
مشکل اصلی که علف های هرز ایجاد می کنند رقابت آن ها با گیاهان زراعی برای عناصر غذایی، نور و آب است. هر چه نیاز های علف هرز به نیاز های گیاه زراعی شبیه تر باشد، رقابت شدیدتری بین آن ها وجود خواهد داشت.اگر علف های هرز در بهره برداری از آب یا عناصر غذایی کارآمدتر باشند یا اگر آن ها رشد سریع تری داشته باشند و بتوانند بر گیاهان زراعی سایه اندازی کنند و در رقابت برای نور بهتر از گیاهان زراعی عمل کنند می توانند باعث کاهش جدی و شدید عملکرد نظام کشاورزی شوند.
اما علف های هرز می توانند مشکلات دیگری را نیز باعث شوند. بعضی از علف های هرز که در مزرعه گیاهان علوفه ای باقی می مانند می توانند باعث صدمه زدن به دام ها شده و کیفیت علوفه دامی را کاهش دهند. این امر می تواند باعث کاهش کیفیت یا کمیت تولیدات دامی همچون شیر شود. سایر علف های هرز می توانند به عنوان زیستگاه بیماری ها یا آفاتی عمل کنند که در گیاهان زراعی گسترش می یابند. همچنین سایر علف های هرز مواد دگر آسیب شیمیایی توید می کنند که تولیدات گیاهانی را که در مجاورت آن ها رشد می کنند کاهش می دهند. اما احتمالاً مهمترین دلیلی که علف های هرز به عنوان یک آفت کشاورزی به حساب می آیند این است که رهایی از آن ها بسیار دشوار است!
علف های هرز یکساله، دوساله و چند ساله
بوم شناسی و مدیریت علف های هرز یکساله، دوساله و چند ساله با یکدیگر تفاوت دارد. بیش از 80 درصد علف های هرز اکثر مزارع علف های هرز یکساله هستند که در یک فصل رشد کرده، تولید مثل نموده و از بین می روند. علف های هرز چند ساله، سه یا بیش از سه سال زندگی می کنند. علف های هرز دو ساله چرخه زیستی دو ساله دارند که در سال اول رشد رویشی و در سال دوم تولید مثل می کنند.
علف های هرز یکساله تنها توسط بذر تولید مثل و تکثیر می یابند، اما تعداد بسیار زیادی (چند هزار) بذر تولد می کنند که در خاک حفظ می شود و تضمین مناسبی برای رشد آن ها در سال های بعد است. به علاوه، بذر بسیاری از علف های هرز یکساله می توانند سال ها به صورت خواب در خاک باقی بمانند و به مجرد مساعد شدن شرایط محیطی، جوانه زده و رشد نمایند. روش های مدیریتی مناسب برای علف های هرز یکساله در راستای حذف آن ها از مزرعه قبل از تولید بذر می باشد. اگر این علف های هرز امکان تولید بذر نمایند، بسیاری از آن ها خواهند توانست هم زمان با کشت گیاه زراعی رشد خود را شروع کنند و رقابتی جدی را با گیاه زراعی به وجود بیاورند.
بسیاری از علف های هرز چند ساله بسیار بیش از سه سال زندگی می کنند. تقریباً تمام این گونه ها از طریق بذر تولید مثل می کنند. اما بعضی از آن ها نیز با تکثیر رویشی حاصل از گره های زیر زمینی که بر روی ریشه ها و ساقه ها قرار دارند تولید مثل غیر جنسی دارند. متاسفانه این نکته بدین معنی است که اگر شما اندام های هوایی چنین علف های هرزی از بین ببرید، آن ها قادرند با خروج اندام های هوایی از بخش های زیر زمینی خود حتی گیاهانی بیش از قبل تولید کنند. در اکثر موارد مدیریت مناسب این علف های هرز به معنی حذف و از بین بردن فیزیکی اندام های هوایی و ریشه های این گیاهان که بعضی از موارد بیش از یک سال طول می کشد و یا کنترل شیمیایی آن ها می باشد. اگر این علف های هرز چند ساله در بوم نظام های کشاورزی شایع باشند، تاثیر رقابتی شدیدی بر گیاهان زراعی سیستم خواهند داشت، زیرا سیستم ریشه ای آن ها به خوبی توسعه یافته است و دارای مواد غذایی ذخیره ای هستند که می توانند از ان برای رشد ساقه ها و برگ ها استفاده کنند.
علف های هرز دو ساله در سال اول ارتفاع چندانی ندارند و در سطح زمین باقی می مانند، زیرا تنها ریشه، ساقه و برگ تولید می کنند. در سال دوم رشد عمودی آن ها آغاز می شود و گل و بذر تولید می کنند. راهبرد های مدیریتی مناسب برای این دسته از علف های هرز، در سال اول مشابه با مدیریت علف های هرز چند ساله (حذف کامل آن از مزرعه) و در سال دوم مشابه علف های هرز یکساله (حذف و نابودی علف هرز قبل از تولید بذر) می باشد.
اویارسلام ارغوانی
نام انگلیسی: Purple nutsedge
نام علمی: Cyperus rotundus
اویارسلام زرد
نام انگیسی: Yellow nutsedge
نام علمی: Cyperus esculentus
به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران، اویارسلام ارغوانی خطرناکترین و بدترین علف هرز دنیا می باشد. اویارسلام ارغوانی یک علف هرز چند ساله با یک سیستم گسترده ریزوم ها و غده های زیر زمینی است. این غده ها قادرند هنگامی که شرایط محیطی نامناسب است به حالت خواب باقی بمانند و هنگامی که شرایط مساعد می شود اندام های هوایی جدید تولید کنند. این علف هرز عمدتاً به روش های رویشی و غیر جنسی تکثیر می یابد، زیرا مقدار جوانه زنی بذور آن بسیار اندک است. از آنجا که اویارسلام ارغوانی به سایه حساس است، می توان با محصولاتی که اوایل فصل، رشد می کنند بر آن غلبه نمود. اما سایه نمی تواند از رشد غده ها جلوگیری کند، در نتیجه به این روش نمی توان به عنوان یک روش کنترل اتکا کرد. برای پیشگیری از تشکیل غده های جدید باید عملیات دیگری را نیز اجرا کرد که از آن جمله می توان به حذف فیزیکی علف هرز از خاک، آفتاب دهی برای از بین بردن غده های سطحی، بهبود زهکشی خاک (ایارسلام خاک های مرطوب تر را بیشتر می پسندد)، یا شخم سطحی و مکرر (شخم عمیق باعث می شود غده های عمق خاک به سطح خاک بیایند و عملیات شخم باید مکرر باشد تا اندام های هوایی که در حال رشدند پیوسته از بین بروند و مواد غذایی چندانی در اختیار گیاه برای تولید غده های بیشتر وجود نداشته باشد) اشاره کرد.
اثرات رقابتی اویارسلام ارغوانی را اغلب می توان با کنترل سریع گیاه در آغاز رشد به شدت کاهش داد و بنابراین امکان استقرار مطلوب را برای گیاه زراعی را فراهم ساخت. بعد از این مرحله، هر اویارسلامی که سبز کند به راحتی در رقابت مغلوب گیاه زراعی خواهد شد. متاسفانه هرگاه اویارسلام ارغوانی در مزرعه حضور داشته باشد ریشه کن کردن آن تقریباً غیر ممکن است، در نتیجه این علف هرز خسارت بیشماری به محصول زراعی وارد خواهد کرد. اویارسلام زرد نیز در مناطق بسیاری به وفور دیده می شود و اغلب در کنار اویارسلام ارغوانی رشد می کند.

پنجه مرغی
نام انگلیسی: Bermudagrass
نام علمی: Cynodon dactylon
پنجه مرغی که به نام های مَرغ و بندواش نیز معروف می باشد. یک علف هرز چند ساله و از خانواده گندمیان است که تعداد زیادی ریزوم و ساقه خزنده زیر زمینی تولید می کند که به سرعت در زیر زمین گسترش می یابند. پنجه مرغی علف هرزی بسیاری مهاجم است که کنترل آن دشوار می باشد. سریع ترین رشد این علف هرز در آب و هوای گرم است و هنگامی که شرایط محیطی برای رشدش نامطلوب می شود به صورت ساقه های زیر زمینی خواب به حیات خود ادامه می دهد. مبارزه مکانیکی برای کنترل این علف هرز ممکن است منجر به تشکیل اندام های هوایی جدید در آن شود. از بعضی از ارقام پنجه مرغی به عنوان پوشش چمنی یا علوفه در بسیاری از مانطق دنیا استفاده می شود.
پنجه مرغی در خاک های حاصلخیز با عمق کافی به سرعت رشد می کند. در هر دو نوع خاک رسی سنگین و ماسه ای سبک رشد کرده و در برابر غرقاب شدن تا حدودی مقاوم است ولی در زمین هایی که سطح آب در آن ها بالا باشد رشد خوبی ندارد. این گیاه به اسید، قلیا و تا حدودی به نمک سازگاری دارد. در زمین هایی که کود داده می شود واکنش آن در برابر کود بسیار مساعد است. پنجه مرغی در عین حال که یک علف هرز سمج در باغ ها و مزارع به حساب می آید و به گیاهان علوفه ای، مزارع سیب زمینی و سایر محصولات خسارت وارد می آورد؛ در غالب مناطق این گیاه را سلطان گیاهان چرا گاهی می نامند زیرا در برابر لگدمال شدن و چرای ممتد و شدید مقاومت زیادی دارد. تنها به علت اینکه دمای پایین، نزدیک دو درجه سانتیگراد زیر صفر موجب رکود رشد آن می شود نواحی کشت آن محدود است.
برای مبارزه شیمیایی با این علف هرز می توان ار علف کش هایی مانند دالاپون به ۴تا ۸ کیلوگرم در هکتار و آمیترول به میزان ۲/۵ کیلوگرم در هکتار و گلی فوزات به میزان ۲/۳تا ۴/۵ کیلوگرم در هکتار استفاده کرد.

سوروف
نام انگلیسی: Pigweed
نام علمی: Echinochloa crusgalli

برنج وحشی
نام انگلیسی: Jungle rice
نام علمی: Echinochloa colonum
سوروف و برنج وحشی علف های هرز یکساله ای هستند که معمولاً با برنج و نیز بسیاری از محصولات مناطق معتدل و گرمسیری رقابت می کنند. این دو علف هرز به خوبی با محیط های آبی سازگار هستند و می توانند به سرعت رشد نموده و تکثیر یابند و همین امر آن ها را به رقیب جدی برنج تبدیل کرده است. شباهت این دو علف هرز به برنج در مراحل اولیه رشد، تفکیک آن ها را از برنج برای کشاورزان هنگام وجین دستی دشوار می کند. رها نمودن این علف هرز در مزرعه تا زمانی که بتوان آن را از برنج تفکیک کرد می تواند باعث خسارت شدیدی قبل از حذف آن ها شود. سوروف و برنج وحشی در هر زمانی در صل رشد قادرند جوانه زنی کنند، در نتیجه کنترل آن ها مستلزم این است که ابتدا قبل از کاشت برنج به آن ها فرصت داد تا سبز کنند و سپس با عملیات فیزیکی آن ها را از بین برد. این دو علف هرز علف های چمنی بزرگی هستند که می توانند علاوه بر برنج در بسیاری از محصولات زراعی دیگر نیز مشکل ایجاد کنند.
سورو به نام های گالی و دژگال نیز نامیده می شود. سوروف علف هرزی است رطوبت دوست که در مراحل اولیه دوست شباهت فوق العاده زیادی به برنج دارد. این دو گیاه (سوروف و برنج)از روی گوشوارک و زبانک تشخیص داده می شوند بدین ترتیب که در محل اتصال برگ به غلاف در برنج دوگوشوارک با لیگول پردار و یک زبانک دیده می شود در حالی که در سوروف گوشوارک و زبانک وجود ندارد.
ریشه های سوروف نیز بر اثر شخم از نقطه ای به نقطه دیگر و از مزرعه ای به مزرعه دیگر رفته موجب ازیاد آن در سطح وسیع می گردد. بذر سوروف در عمق بیش از پنج سانتی متر آب چندان قادر به جوانه زدن نخواهند بود.
برای مبارزه با سوروف علاوه بر راه های مکانیکی وجین کردن، پس از ۲ تا ۶ برگی شدن می توان علف کش هایی مانند رونستار، ماچتی و اوردرام را به نسبت ۴ تا ۶ لیتر در هکتار در مزراع برنج به کار برد. در سایر مناطق می توان از علف کش تری فلورالین به میزان ۱/۲ تا ۲/۴ لیتر در هکتار بر حسب نوع خاک استفاده کرد.

علف غاز
نام انگلیسی: Goosegrass
نام علمی: Eleusine indica
علف غاز یک علف هرز یکساله تابستانه است که یکی از مشکلات جدی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان محسوب می شود. علف غاز توسط بذر تکیر می یابد و اغلب با علف خرچنگ اشتباه می شود. علف غاز قادر است در خاک های فشرده به خوبی رقابت کند. اما با اصاح فشردگی خاک می توان با یک گیاه زراعی قوی و سالم با آن مبارزه کرد.

قیاق
نام انگلیسی: Johnsongrass
نام علمی: Sorghum halepense
قیاق یا ذرت گل خوشه ای یک علف هرز چندساله، تک لپه ای از خانواده گندمیان با قدرت رقابت بسیار زیاد می باشد که توسط بذر و ریزوم تکثیر می یابد. ارتفاع این گیاه بین 5/2 تا 3 متر می رسد و در هر خوشه بذری صد ها بذر تولید می کندو همانطور که گفته شد تولید مثل این گیاه هم توسط بذر و هم توسط ریزوم صورت می گیرد و اکثر ریزوم های آن در 20 سانتی متری بالای خاک قرار دارند، در نتیجه با ورود آن به مزرعه ریشه کنی آن بسیار دشوار می شود. شخم رایج یکی از بهترین روش های مدیریتی برای کنترل این علف هرز می باشد، زیرا باعث تخریب و از بین رفتن ریزوم های زیر زمینی شده و اگر در زمان مناسبی انجام شود می تواند از تشکیل بذر این علف هرز هم پیشگیری کند. قیاق اگر پس از وجین و از بین رفتن در مزرعه بماند نیز می تواند مشکل ساز باشد، زیرا طی تجزیه از خود یک ترکیب شیمیایی دگرآسیبی تولید می کند که از رشد سایر گیاهان جلوگیری می کند.
قیاق با آنکه به عنوان گیاهی علوغه ای شناخته می شود مزاحمت زیادی نیز در مزراع ایجاد می کند و باعث آلوده ساختن محصول می گردد. این گیاه بیشتر علف هرز مزراع آبی به شمار می آید.
برای دفع قیاق باید سموم نفوذی مثل روغن مصر شود تا ریشه های زیر زمینی از فعالیت باز بمانند. از سموم پولی بورکلریت، TCA، بروماسیل و DMSA نیز می توان استفاده کرد. می توان با علف کش دالاپون به نسبت ۵ تا ۸ کیلوگرم در هکتار یا رانداپ به نسبت ۱۰ لیتر در هکتار، به هنگام گلدهی در دفعات متوالی با این گیاه مبارزه کرد.
قیاق علف هرزی است قوی که علاوه بر مزراع در کنار جاده ها و آبرو ها می روید و مورد چرای دام قرار می گیرد. این گیاه مانند سایر انواع سورگوم ر بعضی شرایط به علت تراکم هیدروسیانیک اسید در برگ هایش سمی است؛ در عین حال به دلیل قدرت تولیدی زیاد، دارا بودن ارزش غذایی مناسب و دوام کافی اهمیت علوفه ای خاصی دارد. در آسیا و منطقه مدیترانه، قیاق تنها گونه جنس سورگوم است که به وفور یافت می شود.

حلفه
نام انگلیسی: Cogongrass
نام علمی: Imperata cylindrica
حلفه یک علف هرز چند ساله است به شکلی رویشی و توسط اندام های زیر زمینی و نیز به شکل زایشی با تولید هزاران بذر جدا تکثیر می یابد. این علف هرز چنان مهاجم است که باعث شده است کشاورزان، کشاورزی دوره ای خود را در مناطقی که این علف هرز هجوم آورده است رها کنندو این علف هرز در تمام خاک های رسی و شنی به خوبی رشد می ند. از آنجا که ریزوم های این گیاه به عمق خاک نفوذ می کند، به خوبی در خاک های فقیری که حاصلخیزی و طوبت کمی دارند رشد می کند. اکثر اکوتیپ های این علف هرز به هیچ وجه قادر به تحمل سایه نیستند و به همین دلیل چنانچه گیاه زراعی بتواند قبل از سبز شدن این علف هرز به خوبی در مزرعه استقرار یابد قادر است در رقابت با آن موفق باشد. این علف هرز علاوه بر مشکلات رقابتی که ایجاد می کند، یک ترکیب شیمیایی دگرآسیب در خاک ترشح می کند که از رشد سایر گیاهان جلوگیری می کندو ریشه کن کردن این علف هرز نیازمند تخریب و از بین بردن ریزوم هاست که با شخم مکرر این امر محقق می شود. سوزاندن اندام های هوایی این علف هرز در پیشگیری از اثرات دگرآسیبی بالقوه آن موثر است.

خرفه
نام انگلیسی: Common purslane
نام علمی: Portulaca oleracea
خرفه که یک گیاه علفی یکساله است، علف هرزی است گوشتی (Succulent) که در بسیاری از مناطق دنیا به عنوان علوفه خوک مورد استفاده قرار گرفته است. خرفه در شرایط گرم و خشک به خوبی رشد می کند و توسط بذر و نیز در صورت مرطوب بودن خاک توسط قطعات ساقه تکثیر می یابد. خرفه خاک های شل و غنی شنی را ترجیح می دهد، اما می تواند در دامنه گسترده ای از خاک ها و شرایط اقلیمی مختلف رشد کند. این گیاه آنقدر گوشتی است که می تواند پس از قطع شدن همچنان زنده بماند و حتی بذر تولید کند و به همین دلیل از بین بردن و کنترل آن بسیار دشوار است.

سلمه
نام انگلیسی: Iambsquarter
نام علمی: Chenopodium album
سلمه یا سلمک یک گیاه علفی یکساله تابستانه و از خانواده اسفناجیان (Chenopodiaceac) می باشد. یکی از گسترده ترین گونه های علف هرز در دنیا می باشد. این گیاه در تمام خاک ها به خوبی رشد می کند. سلمه یک چرخه جوانه زنی وابسته به دما دارد و برای جوانه زنی باید دمای خاک ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد باشد.
این گیاه در اکثر مزارع، و به خصوص مزارع صیفی و غلات زیاد دیده می شود. برای مبارزه با سلمک می توان با استفاده از علف کش ترفلان به نسبت ۱/۲ تا ۲/۴ لیتر در هکتار قبل از رویش یا با تو – فور – دی به نسبت ۳ لیتر در هکتار بعد از رویش، اقدام کرد.

علف خرچنگ
نام علمی: Digitaria sangunalis
علف خرچنگ یک گیاه یکساله تابستانه است و از مشکلات مناطق معتدل و گرمسیری به شمار می رود. این علف هرز می تواند از محل گره های خود ریشه تولید کند، در نتیجه رشدی مشابه گونه های چند ساله دارد، اما تولید مثل آن عمدتاً از طریق تولید بذر زیاد صورت می گیرد. رسیدگی این گیاه طی تابستان است و سپس در اوخر تابستان یا پاییز بذر تولید می کند.

پیچک
نام علمی: Convolvulus arvensis
پیچک یک گیاهی دولپه ای، علفی و چند ساله خزنده است و ساقه های تاک مانندی دارد ه به وی امکان می دهند در حالت پهن روی زمین باقی بماند یا به دور ساقه گیاهان دیگر بپیچد. ریشه های این گیاه قادرند تا عمق ۵ متری خاک نفوذ کنند و این علف هرز را قادر می سازد تا در خاک های خشکی که از نظر عناصر غذایی فقیر هستند بقا داشته و رقابت کند. پیچک می تواند توسط ریزوم و بذر تولید مثل نماید. ریشه کنی این علف هرز بسیار دشوار است، زیرا ریزوم های آن بسیار عیق هستند و بذر های آن نیز می توانند قوه نامیه خود را تا ۵۰ سال حفظ کنند.
مبارزه با پیچک به کمک عملیات زراعی مشکل است و باید از سموم نفوذی که ریشه را در عمق زمین نابود سازد استفاده کرد.
بهترین سم علف کش برای مبارزه با پیچک، مخصوصاً در ان زمان که در منتهای فعالیت است، تو – فور – دی می باشد. در مزراعی که به کارگیری ای سم خطرناک باشد می توان MCPA را به کار برد.

روشهای کنترل علفهای هرز
کنترل علفهای هرز بایستی براساس یک برنامه مدیریت مبارزه تلفیقی باشد ، و هدف آن ترکیب تکنیکهای مخصوص کنترل علفهای هرز برای رسیدن به یک سطح اقتصادی با حداقل استفاده از سموم شیمیائی ، لذا کنترل علف های هرز همراه با روشهای پیشگیری نظیر
– انتخاب بذر پاک
– تهیه مناسب زمین
– کشت گیاهان زراعی رقابت کننده با علفهای هرز
– تاریخ کاشت مناسب
سبب کاهش مصرف بیش از حد علف کشها می شود
انتخاب مناسبترین روش در کنترل علفهای هرز یک محصول زراعی یا باغی ، به تجارب محلی ، وجود نیروی انسانی ، امکانات و وسائل ماشینی و وجود انواع علف کشها بستگی دارد
تناوب زراعی
تناوب زراعی عبارت است از تعویض نوع کشت در یک قطعه زمین در فصول متوالی ، این طریقه نه تنها باعث کنترل علف های هرز می گردد بلکه در مبارزه با آفات و بیماریها کمک می کند

ایجاد پوشش Mulching

ایجاد پوشش عبارت است از عمل پوشانیدن خاک به وسیله یک لایه سطحی از موادی که مانع رسیدن نور به سطح خاک شود و بدینطریق از رشد و نمو اغلب علفهای هرز جلوگیری می نمایند .
همچنین این روش به عنوان محافظ رطوبت خاک به کار می رود . موادی که مورد استقاده قرار می گیرند ممکن است مواد آلی نظیر پوست درخت خرد شده ، کلش خانواده گرامینه ، برگ درختان مختلف ، یا ورقه پلاستیکی سیاه باشد ، پلی اتیلن سیاه به علت هزینه سنگین و دوام کم در برابر نور و گرما ، معمولاً در اراضی کوچک که دارای گیاهان زراعی با ارزش بالا هستند ، استفاده می شود

پهن برگ کشهایی که در زراعت گندم مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از :2.4D(یو46) ،2.4D+MCP ، تری بنورون متیل (گرانستار)، بروموکسینیل (پاردنر)، مکوپروپ+دیکلوپروپ پی+MCPA (دوپلسان سوپر)، ایمازا متابنز- متیل (آسرت) و دای کامبا (بانول) که برخی از مشخصات این علف کش ها مانند نام عمومی، نام تجاری، محل عمل، فرمولاسیون،مقدار مصرف درهکتار و زمان مصرفآنها در جدول چهار و میزان تاثیر آنها بر علف های هرز مختلف نیز در جدول شش ذکر شده است. سایر خصوصیات پهن برگ کشهای گندم نیز به طور خلاصه در زیر مورد بحث قرار خواهد گرفت.
2,4-D (یو-46 دی فلوئید): علف کشی سیستمیک از گروه اسید فنوکسی استیک (اکسین) بوده و به طور گسترده ای در مزارع غلات مصرف می شود. علت امر قیمت مناسب علف کش و کنترل طیف وسیعی از علف های هرز پهن برگ گندم می باشد. کنترل مطلوب علف های هرز، بدون آسیب دیدن گندم، زمانی حاصل می شود که این علف کش در زمان مناسب مصرف شود. دوره های حساسیت غلات به 2,4-D در مواقعی است که رشد آنها سریع است. این مراحل عبارتند از: صفر تا 4 برگی و از ساقه رفتن تا گلدهی. سمپاشی در مرحله 4 برگی سبب بدشکلی خوشه ها، پیازی شدن برگها، کوتولگی عمومی گیاه و کاهش عملکرد می گردد. سمپاشی در مرحله آغاز ساقه رفتن تا گلدهی معمولاً عملکرد را به طور جدی کاهش می دهد. در مرحله ساقه رفتن میان گره ها به سرعت طویل می گردند.
مراحل حداقل حساست گندم به علف کش 2, 4 -D عبارتند از 4 برگی تا ساقه رفتن و از خمیری نرم دانه تا رسیدن دانه. مرحله 4 برگی تا ساقه رفتن که شامل پنجه زنی کامل می باشد، بهترین زمان برای سمپاشی 2, 4 -D است. در این مرحله گیاه زراعی به طور نسبی متحمل بوده و علف های هرز نیز معمولاُ کوچک می باشند، لذا به آسانی کنترل می شوند. علاوه بر آن در این مرحله رشدی، ادوات سمپاشی زمینی خسارت زیادی را به گندم وارد نمی کنند. هر چند غلات در مرحله خمیری نرم دانه تا رسیدن بسیار متحمل به 2, 4 -D هستند، ولی در این مرحله سمپاشی توصیه نمی شود. زیرا اولاً تا رسیدن به این مرحله علف های هرز خسارت خود را وارد کرده اند. ثانیاً ادوات سمپاشی زمینی نیز در این مرحله خسارت زیادی به گندم وارد می کنند و ثالثاً احتمال باقی ماندن 2, 4 -D در دانه های برداشت شده وجود دارد. به طور کلی ارقام گندم بیشترین تحمل را نسبت به 2, 4 -D داشته و جو و یولاف در مرحله بعد قرار دارند. ضمناً فرمولاسیون استر 2, 4 -Dموثرتر از فرمولاسیون نمک است، ولی به دلیل فرار بودن استر ها کاربرد آنها مشکل بوده و احتمال دریفت بخصوص برای محصولات مجاور مزرعه گندم وجود دارد. شکل 6 مراحل مختلف رشد غلات و حساسیت آنها به 2, 4 -D را نشان می دهد.
2,4-D+MCPA (یو-46-کمبی فلوئید) : علف کشی مخلوط از دو گروه اسید فنوکسی استیک و اسید آریلوکسی آلکانوئیک بوده و در ایران بجای 2.4Dاغلب از این علف کش به دلیل وسیع تر بودن طیف علف کشی آن و کریستالیزه شده 2.4Dبه تنهایی در سرمای زمستان استفاده می شود. علف کش MCPA مشابه 2, 4-D عمل می کند، ولی انتخابی تر از آن است و به گیاه زراعی نیز آسیب کمتری وارد می سازد. البته از نظر اقتصادی نیز مقداری گرانتر است. مخلوط این دو علف کش به صورت نمک دی متیل آمین و به نسبت 5/31% از MCPA و 36% از 2, 4-D مورد استفاده قرار می گیرند و فرمولاسیون آن محلول در آب است. مراحلی که گندم به این علف کش حساسیت نشان می دهد مانند علف کش 2, 4-D است.
اصولاً در مصرف علف کش های هورمونی ( شبه اکسین ها) باید دو نکته را مد نظر قرار داد.
1. چون باقیمانده علف کش در سمپاش می تواند موجب آسیب به گیاهان حساس گردد. بنابراین باید بعد از سمپاشی، سمپاش را با پودرهای لباس شویی و اگر ممکن باشد با آب گرم خوب شستشو داد.

2. از آنجا که برخی گیاهان مانند پنبه، گوجه فرنگی، انگور، پسته، مرکبات، بسیاری از سبزی ها و خلاصه تمامی گیاهان پهن برگ به علف کش های هورمونی حساسیت دارند، بنا براین در هنگام سمپاشی باید دقت نمود که علف کش از طریق بادبردگی به گیاهان خارج از هدف برخورد نکند و سمپاشی باید با فشار کم و در هوای آرام صورت گیرد. سمپاشی در هوای گرم ممکن است سبب بخار شدن علف کش شود و اگر جریان هوا کند باشد و بخصوص اگر وارونگی داشته باشد، انتقال توده بخار به مزارع حساس مجاور می تواند آسیب فراوانی را سبب شود.
تری بنورون متیل (گرانستار): این علف کش تماسی و از گروه سولفونیل اوره ها بوده و کاملاً انتخابی مزارع غلا ت است. اگر گرانستار با سورفکتانتهای غیر یونی مصرف شود، اثر آن افزایش می یابد. بسیاری از منابع دلالت بر ناسازگاری آن با باریک برگ کش ها داشته وحاکی از آنند که در صورت اختلاط آن با باریک برگ کشها، کمترین اثر آن کاهش تاثیر 15 تا 20 درصدی باریک برگ کشهاست. در ایران نیز اغلب با باریک برگ کش تاپیک بصورت مخلوط استفاده می شود. در صورتی که این علف کش همراه با برخی سموم فسفره یا کودهای شیمیایی حاوی سورفکتانت مصرف شود، ممکن است در گندم سوختگی ایجادکند. از آنجا که این علف کش کم مصرف است، مقدار بسیار اندک از باقیمانده آن در سمپاش و یا پاشیده شدن آن به مناطق غیر هدف، زیانبار است. بنابراین هنگام سمپاشی گرانستار باید از بادبردگی آن به اطراف و یا ریخته شدن آن در جوییهای آب جداُ خودداری نمود.
بروموکسینیل (پاردنر): بروموکسینیل علف کش تماسی و از گروه نیتریل ها بوده و بر علف های هرز بسیار جوان که بیش از دو تا چهار برگ ندارندموثر است. از آنجا که علف کش مذکور تماسی بوده و در گیاه ضعیف انتقال می یابد، بنابراین توصیه می شود هنگام سمپاشی سطح علف هرز به طور کامل سمپاشی شود. چنانچه این علف کش دیر مصرف شود، رشد گندم باعث کاهش سطح تماس علف کش شده و بنابراین کارآیی آن کم می شود. ضمنآُ تاثیر بروموکسینیل برعلف های هرزی که زیاد رشد کرده اند کمتر از علف کش های هورمونی است. خطر بادبردگی این علف کش نیز از علف کش های هورمونی کمتر است. مخلوط بروموکسینیل با MCPA باعث کنترل طیف گسترده تری از علف های هرز می شود.هوای سرد و ابری، اثر این علف کش را کاهش می دهد. اختلاط آن با باریک برگ کشها نیز عملی است، ولی تاثیر نسبی آنها را کاهش می دهد. نکته ای که در خصوص این علف کش باید در نظر داشت ایین است که چنانچه گیاه زراعی در معرض تنش رطوبت یا تیمار چرا قرار گرفته است، حداقل تا 30 روز پس از رفع تنش نباید از این علف کش استفاده نمود.
مکوپروپ+دیکلوپروپ پی+MCPA ( دوپلسان سوپر): علف کشی مخلوط و متعلق به گروه های اسید آریلوکسی آلکانوئیک، اسید فنوکسی استیک و اسید پروپیونیک می باشد. نسبت ترکیبات بکار رفته در این علف کش شامل 160 گرم MCPA + 310 گرم دیکلوپروپ+ 130 گرم مکوپروپ در لیتر می باشدکه جمعا %60 ماده موثر این علف کش را تشکیل می دهند. میزان تاتثر این علف کش در هوای سرد کاسته می شود.
تمام مواردی که در خصوص علف کش های هورمونی ذکر شد، برای این علف کش نیز صادق است. این علف کش با شروع ساقه دهی نبایستی مصرف گردد.
دای کامبا (بانول): علف کشی سیستمیک و از گروه اسید بنزوئیک (اسید آریل کربوکسیلیک) می باشد. این علف کش از طریق برگ و ریشه جذب گیاه می گردد و در اغلب موارد علف های هرزی که توسط 2.4D کنترل نمی شوند توسط این علف کش کنترل می گردند.
منبع: http://www.sabziran.ir
تقسیم بندی علف های هرز از روی خصوصیات ساقه
• علفی ها
• بوته ای ها
• درختچه ای ها
• شبه درختچه ای یا خشبی ها
• شبه درختی ها و درختان
تقسیم بندی ساقه از روی محیط زندگی
• ساقه گیاهان دولپه ای علفی
• ساقه گیاهان تک لپه ای
• ساقه های تغییر شکل یافته
o ساقه های هوایی خزنده
o ساقه های زیرزمینی
o ساقه های پیچان یا پیچکها
o ساقه های برگ نما
o ساقه های گوشتی
o ساقه های خارنما
رده بندی گیاهشناسی
سیستماتیک یا رده بندی گیاهی و جایگاه علف های هرز در طبقه بندی گیاه شناسی:
ـ گیاهان بدون آوند
ـ آوندداران
ـ: نهانزادان آوندی
ـ : دانه داران
ـ ـ : بازدانگان
ـ ـ : نهاندانگان
دولپه ایها
تک لپه ایها
دم اسبیان
سرخس ها
الف: سرخس های آبزی
ب: سرخس های خشکزی
پرسیاوشان معمولی
پرسیاوشان پاسیاه
سرخس صخره ای
سرخس مارزبان
سرخس بسفایج (بسپایک)
زنگی دارو
سرخس پرعقابی
سرخس پنجه ای
سرخس نر
علف های هرز دولپه ای
معرفی علف های هرز در مهمترین تیره های دولپه ای
● تیره اسپند (Zygophyllaceae)
خارخسک
● تیره تاج خروس (Amarantaceae)
تاج خروس سفید
تاج خروس ریشه قرمز
● تیره اسفناج (Chenopodiaceae)
اسفناج صحرایی
سلمه تره
علف شور خاردار
● تیره هفت بند (Polygonaceae)
هفت بند دوزیست
ترشک
● تیره گزنه (Urticaceae)
گزنه وحشی
● تیره چتریان (جعفری) (Umbelliferae = Apiaceae)
هویچ وحشی
شانه ونوس (سوزن چوپان)
● تیره شب بو (Brassicaceae)
کیسه کشیش
تربچه وحشی
خاکشیر
ازمک
قدومه
● تیره میخک (Caryophyllaceae)
سیاه تخمه
قلیانک
گندمک
جغجغک
● تیره گل راعی (Hypericaceae)
علف چای
● تیره فرفیون (Euphorbiaceae)
فرفیون
● تیره نخود (Fabaceae)
خارشتر
شیرین بیان
خلر
یونجه سیاه
یونجه زرد
شبدر سفید
ماشک گل خوشه ای
● تیره حنا (Lythraceae)
توری

● تیره پنیرک (ختمی) (Malvaceae)
گاوپنبه
ختمی
کنف وحشی
پنیرک
● تیره شبدر ترشک (Oxalidaceae)
شبدر ترشک
● تیره خرفه (Porthulacaceae)
خرفه
● تیره آلاله (Ranunculaceae)
سرخک (گل آتشین)
زبان در قفا
آلاله پنجه گربه
آلاله خزنده
● تیره گل سرخ (Rosaceae)
علف نقره ای
تمشک وحشی
● تیره روناس (Rubiaceae)
بی تی راخ (شیرپنیر)
● تیره گاوزبان (Boraginaceae)
گاوزبان بدل
فانوس آبی
● تیره کاسنی (مرکبان) (Asteraceae = Compositae)
بومادران
تلخه
بابونه
گندواش
گلرنگ وحشی
گل گندم
کاسنی
کنگر صحرایی (خارلته)
علف اسب (شیخ بهار)
شکرتیغال
گالینسوگا
زلف پیر
کنگر خوراکی
شیرتیغک
گل قاصد
شنگ
توق
توق خاردار
● تیره بارهنگ(Plantaginaceae)
بارهنگ برگ نیزه ای
بارهنگ کبیر
● تیره پیچک (Convolvulaceae)
پیچک صحرایی
پیچک سفید
● تیره سس (Cuscutaceae)
سس
● تیره گل جالیز (Orobanchaceae)
گل جالیز
● تیره گل میمون (Scrophulariaceae)
گل ماهور
سیزاب ایرانی
● تیره سیب زمینی (Solanaceae)
داتوره
تاج ریزی سیاه
عروسک پشت پرده
● تیره خشخاش (Papaveraceae)
شقایق
گل عروس بنفش
● تیره شمعدانی (Geraniaceae)
نوک لک لکی
شمعدانی وحشی
● تیره نعناء (Lamiaceae = labiatae)
غربیلک
پونه آبی
● تیره دارواش (Loranthaceae)
دارواش
● تیره اقطی (Caprifoliaceae)
اقطی
● تیره سرخاب کولی (Phytolaccaceae)
● تیره نیلوفر آبی (Nymphaceae)
علف های هرز تک لپه ای
معرفی علف های هرز در مهمترین تیره های تک لپه ای
● تیره تیرکمان آبی (Alismaceae)
قاشق واش
تیرکمان آبی
● تیره زنبق (Iridaceae)
زنبق
● تیره سازو (سماریان) (Juncaceae)
سازو
● تیره پیاز (Aliaceae)
سیر وحشی
● تیره جگنیان (Cyperaceae)
اویارسلام بذری
اویارسلام زرد
اویارسلام ارغوانی
پیزر (تزک)
● تیره عدسک آبی (Lemnaceae)
عدسک آبی
● تیره لویی (Typhaceae)
● تیره سل واش (Pontederiaceae)
سل واش
● تیره گندمیان (Poaceae = Geraminae)
آجیلوپس (دانه تسبیح)
بیدگیاه
دم روباهی باریک
علف پشمکی
علف باغ
سوروف
پنجه مرغی
مرغ
مرغ خوشه سرخ
سه چکه واش
بندواش
قیاق
ارزن وحشی (چسبک)
چمن یکساله (پوآ)
خونی واش
ارزن وحشی
چچم
حلفه (زلف شیطان)
جوی وحشی
فلوم
لرزانک
ولپیا
شال دم
شال تسبیح
یولاف وحشی
● تیره روپیاسه (Ruppiaceae)
● تیره تیزک (Najadaceae)
● تیره هیدروکاریداسه (Hydrocharidaceae)
● تیره بارهنگ آبی (Potamogetonaceae)
● تیره سراتوفیلاسه (Ceratophyllaceae)
علف های هرز ایران بسیار متنوع و از تیره ها یا خانواده های مختلف اند. گیاه هرز گیاهی است که ناخواسته در زمین های کشاورزی رشد می کند و با رقابت با گیاه اصلی به کشت لطمه می زند؛ بنابراین گیاه هرز بی مصرف یا ماهیتا مضر نیست بلکه از نظر کشاورزی هرز به شمار می رود. بسیاری از گیاهانی که در اینجا نام برده می شوند مصرف خوراکی و علوفه ای و داروئی و تزئینی هم دارند.
اسپند
اویارسلام
آلاله
بابونه
بارهنگ
بومادران
پرپهن
پنیرک
تاتوره
تاج خروس
جارو
حرا
خار شتر
خار شکر
خاکشیر
خرفه
خوشاریزه
خیارک
درمنه
زبان پس قفا
زنبق
سلمه
شبدر
شقایق
شکر تیغال
شمعدانی
شنگ
قدومه
قمیش
کاسنی
کنگر
گزنه
گل قاصد
گل گاوزبان
گل گندم
گل مینا
گون
نعنا
نی
رویش گیاه در محلی غیر از محل اصلی خود ، گیاه ناخواسته ، گیاهی با ارزش منفی و سرانجام گیاهانی که با گیاهان کشت شده زندگی میکنند. تعاریف مربوط به علف هرز در اکثر موارد حاکی از وجود نوعی ارتباط و وابستگی بین گیاه و فعالیتهای کشاورزی بشر میباشد.علف هرز گیاهی است که به طور ناخواسته در مزارع وباغها می روید. برای زراعت اصلی میهمانی نا خواسته است که کمیت وکیفیت ودر نتیجه ارزش اقتصادی محصول زراعی رابه شدت پایین می اورد وضمن ایجاد اختلال در عملیات زراعی، هزینه های تولید را بالا می برد. اصطلاح علف هرز در مقابل ان دسته از گیاهانی به کار میرود که
کشاورز انها را کشت می کند. بین علفهای هرز، گیاهان بسیاری هستند که مصرف خوراکی یا دارویی دارند، ولی چون نا خواسته روییده اند،دست پرورده انسان نیستند، ورقیبی برای محصولات کشت شده به حساب می ایند ضرر انها برای محصول به مراتب بیش از منفعتشان است.
مقدمه:
اصولا در محیطهای دست خوردهای که در آنها نقش بشر مهمترین عامل آشفتگی شناخته شده است گیاهان هرز به مناسبت سازش قابل توجهی که دارند بهتر رشد میکنند. تولید بذر فراوان ، طولانی بودن دوره خواب ، توانایی ادامه حیات در شرایط نامساعد ، قدرت رقابت و آشفته ساختن محیط ، توانایی گسترش در بعضی موارد و انتشار به طریق رویشی از اختصاصات قابل توجه اکثر گونههای علفهای هرز میباشد. ممکن است در برخی موارد گیاهان زراعی در محلی ناخواسته برویند، که در چنین مواردی این گونه گیاهان را میتوان از علفهای هرز به شمار آورد. مانند رویش گندم در مزرعه جو. یکی از مشکلاتی که کشاورزان کشور ما از آن رنج می برند بحث علفهای هرز است بطوریکه برابر تازه ترین آمار منتشر بیش از 20٪ محصولات کشاورزی توسط علفهای هرز از بین می روند به قسمی که خسارت ناشی این گیاهان نسبت به زیان ناشی از آفات و بیماریها در کشاورزی بسیار زیادتر است و این در حالی است که تولید مواد غذایی در ایران با نیاز جامعه به دلیل محدودیت های کشت و زرع و نیز جمعیت روبه رشد هماهنگ نیست و ما محتاج واردات آن می باشیم. بنابراین توجه به علم علفهای هرز که در چند دهه گذشته پیشرفتهای چشمگیری در دنیا داشته و هر روز شاهد کشف پدیده جدیدی در این رابطه هستیم ضروری است .
مبدا و منشا علفهای هرز
انسانها به همان اندازه که در تغییر ارزشهای کمی و کیفی محصولات زراعی نقش مهمی دارند، در تغییرات تدریجی علفهای هرز نیز دخالت دارند. از دوران قبل از تاریخ ، یخچالها مهمترین عامل دگرگونی سیمای پوشش گیاهی کره زمین بودهاند. بدین ترتیب قسمت اعظم علفهای هرز نواحی معتدل گونههایی هستند که در مناطق ایجاد شده به علت یخبندانها ، گسترش یافتهاند. کشاورزی یکی دیگر از عوامل مهمی است که در سطح وسیعتر به شیوهای سریعتر از یخبندانها ، موجب آشفتگی و دگرگونی محیط شده است
• بسیاری از گیاهان که امروزه علفهای هرز را تشکیل میدهد قبل از زندگی روستانشینی و آغاز کشاورزی وجود نداشتهاند و احتمالا همراه با گیاهان زراعی بوجود آمدهاند، چنانکه در بعضی موارد از اجداد و نیاکان واقعی واریتههای کشت شده به شمار میآیند. بدین معنی که بعضی از گیاهان زراعی امروز ، ممکن است حاصل تغییر و تکامل علفهای هرز باشند.
سیر تحولی علفهای هرز
• علفهای هرز ممکن است به دو طریق زیر بوجود آمده باشند:
• گونههای وحشی که به مرور زمان طولانی خود را با محیطهایی که دگرگونیهای طبیعی و غیر طبیعی داشتهاند سازش دادهاند.
• بسیاری از علفهای هرز هرگز به صورت وحشی وجود ندارند، زیرا ممکن است که در خلال توسعه و گسترش کشاورزی ظاهر شوند. بنابراین فقط در میان گیاهان زراعی که بشر در رویش و پرورش آنها دخالت دارد میرویند. این قبیل علفهای هرز را علفهای هرز اجباری مینامند. شامل پیچک صحرایی ، تربچه وحشی هستند. مبدا چنین گیاهانی تاکنون شناخته نشده است ولی به برخی از گیاهان زراعی شباهت دارند.
• علفهای هرز اختیاری گیاهانی هستنتد که هم بطور وحشی و هم محیطهایی که دست بشر در آنها دخالت دارد، میرویند. گونه گل عقربی و گونههای مختلف پیاز و ماشک نمونههای از علفهای هرز اختیاری هستند.
چرا علف هرز داریم؟
• انسان در بعضی مناطق مجبور شده است که کار کشاورزی خود را با شرایط اقلیمی منطقه سازش دهد. از این رو در بعضی مناطق یا نوارهای جغرافیایی ما فقط محصولات معینی ، نظیر ذرت ، گندم ، برنج و میوه کشت میشوند. توانایی سازگاری و تطابق گیاهان زراعی با محیط غالبا کمتر از گونههای بدمی بوده است. از اینرو جای تردید است که گیاهان زراعی بتوانند بدون کمک و دخالت انسان ، مدت زیادی در یک محیط دوام آورند.
زیرا علفهای هرز که سازش بیشتری با محیط دارند به سرعت رشد کرده تمام مزارع را اشغال میکنند و موجب از بین رفتن گیاهان زراعی میگردند. بنابراین یکی از علل تسلط علفهای هرز به گیاهان زراعی سازش کم گیاهان اخیر با محیط است. بعضی از روشهای کشاورزی نوین ، زمینه گسترش و نفوذ علفهای هرز را بیشتر فراهم میسازند بدین صورت که:
کاشت خطی گیاهان زراعی سبب میشود که در فواصل باقی مانده و بدون گیاه ، محیطی مناسب برای اجتماع و نفوذ گونههای دیگر گیاهی باشد.
غالبا در مزارعی که حفظ گیاه زراعی خاصی کشت میگردد گیاه زراعی که آنطور که باید و شاید موفق به بهره برداری کامل از امکانات کشت نمیشود. در این موارد میتوان گفت که هر گیاهی دارای سیستم ریشهای خاص است که فقط قادر به بهره داری از آب و مواد غذایی موجود در طبقه معین از خاک میباشد مثلا گندم دارای ریشه افشان بوده و مواد غذایی مواد را از طبقات سطحی زمین بدست میآورد در صورتی که کاهو و هویج با دارا بودن ریشه راست از قسمت عمق خاک مواد غذایی لازم را تهیه میکنندضمنا کوتاه بودن دوره نمو و گسترش کم و محدود ریشهها در بعضی از گیاهان زراعی نیز از عوامل دیگری هستند که بهره برداری از امکانات زمین و کشت را دچار اشکال میسازند و چه بسا همین موضوع موجب کندی نمو برگها شده و در نتیجه گیاه نتواند از آفتابی که در دسترس دارد به اندازه کافی استفاده نماید. در چنینی حالاتی علفهای هرز قادرند به راحتی از این منبع استفاده نماید. بعضی از علفهای هرز رشد و نموی همانند گیاهان زراعی دارند.
•بطوری که دانههای آنها همزمان با دانههای گیاهان زراعی میرسند و درو میشوند و در موقع کشت نیز همراه با آنها کاشته میشوند، مانند بعضی واریتههای نی که در زراعتهای گیاهان زراعی مانند ذرت ، قیاق ، میرویند و نظیر آنها رشد کرده و سنبلههایشان همزمان با آنها میرسد. در حالی که دوره خواب و قابلیت شکنندگی ساقه این علفهای هرز بیش از قیاق است.
روشهای کنترل علفهای هرز
• کنترل علفهای هرز بایستی براساس یک برنامه مدیریت مبارزه تلفیقی باشد ، و هدف آن ترکیب تکنیکهای مخصوص کنترل علفهای هرز برای رسیدن به یک سطح اقتصادی با حداقل استفاده از سموم شیمیائی ، لذا کنترل علف های هرز همراه با روشهای پیشگیری نظیر
– انتخاب بذر پاک
– تهیه مناسب زمین
– کشت گیاهان زراعی رقابت کننده با علفهای هرز
– تاریخ کاشت مناسب
سبب کاهش مصرف بیش از حد علف کشها می شود
انتخاب مناسبترین روش در کنترل علفهای هرز یک محصول زراعی یا باغی ، به تجارب محلی ، وجود نیروی انسانی ، امکانات و وسائل ماشینی و وجود انواع علف کشها بستگی دارد
بوم شناسی و مدیریت علف هرز
• مدیریت علف هرز در بوم نظامهای کشاورزی یکی از بزرگترین مشکلاتی است که کشاورزان با آن مواجهند و خود گویای این نکته است که چرا بیش از نیمی از مواد شیمیایی مصرفی در کشاورزی را علفکش تشکیل میدهد. اما چرا علفهای هرز چنین مشکلزا هستند؟ چه نکتهای در بوم شناسی آنها وجود دارد که آنها را در نظامهای کشاورزی چنین مشکلزا و مخرب نموده است؟
• مشکل اصلی که علفهای هرز ایجاد میکنند رقابت آنها با گیاهان زراعی برای عناصر غذایی، نور و آب است. هر چه نیازهای علف هرز به نیازهای گیاه زراعی شبیهتر باشد، رقابت شدیدتری بین آنها وجود خواهد داشت.اگر علفهای هرز در بهرهبرداری از آب یا عناصر غذایی کارآمدتر باشند یا اگر آنها رشد سریعتری داشته باشند و بتوانند بر گیاهان زراعی سایهاندازی کنند و در رقابت برای نور بهتر از گیاهان زراعی عمل کنند میتوانند باعث کاهش جدی و شدید عملکرد نظام کشاورزی شوند.
اما علفهای هرز میتوانند مشکلات دیگری را نیز باعث شوند. بعضی از علفهای هرز که در مزرعه گیاهان علوفهای باقی میمانند میتوانند باعث صدمه زدن به دامها شده و کیفیت علوفه دامی را کاهش دهند. این امر میتواند باعث کاهش کیفیت یا کمیت تولیدات دامی همچون شیر شود. سایر علفهای هرز میتوانند به عنوان زیستگاه بیماریها یا آفاتی عمل کنند که در گیاهان زراعی گسترش مییابند. همچنین سایر علفهای هرز مواد دگر آسیب شیمیایی توید میکنند که تولیدات گیاهانی را که در مجاورت آنها رشد میکنند کاهش میدهند. اما احتمالاً مهمترین دلیلی که علفهای هرز به عنوان یک آفت کشاورزی به حساب میآیند این است که رهایی از آنها بسیار دشوار است!
علفهای هرز یکساله، دوساله و چند ساله
• بوم شناسی و مدیریت علفهای هرز یکساله، دوساله و چند ساله با یکدیگر تفاوت دارد. بیش از 80 درصد علفهای هرز اکثر مزارع علفهای هرز یکساله هستند که در یک فصل رشد کرده، تولید مثل نموده و از بین میروند. علفهای هرز چند ساله، سه یا بیش از سه سال زندگی میکنند. علفهای هرز دو ساله چرخه زیستی دو ساله دارند که در سال اول رشد رویشی و در سال دوم تولید مثل میکنند.
علفهای هرز یکساله تنها توسط بذر تولید مثل و تکثیر مییابند، اما تعداد بسیار زیادی (چند هزار) بذر تولد میکنند که در خاک حفظ میشود و تضمین مناسبی برای رشد آنها در سالهای بعد است. به علاوه، بذر بسیاری از علفهای هرز یکساله میتوانند سالها به صورت خواب در خاک باقی بمانند و به مجرد مساعد شدن شرایط محیطی، جوانه زده و رشد نمایند. روشهای مدیریتی مناسب برای علفهای هرز یکساله در راستای حذف آنها از مزرعه قبل از تولید بذر میباشد. اگر این علفهای هرز امکان تولید بذر نمایند، بسیاری از آنها خواهند توانست هم زمان با کشت گیاه زراعی رشد خود را شروع کنند و رقابتی جدی را با گیاه زراعی به وجود بیاورند.
بسیاری از علفهای هرز چند ساله بسیار بیش از سه سال زندگی میکنند. تقریباً تمام این گونهها از طریق بذر تولید مثل میکنند. اما بعضی از آنها نیز با تکثیر رویشی حاصل از گرههای زیر زمینی که بر روی ریشهها و ساقهها قرار دارند تولید مثل غیر جنسی دارند. متاسفانه این نکته بدین معنی است که اگر شما اندامهای هوایی چنین علفهای هرزی از بین ببرید، آنها قادرند با خروج اندامهای هوایی از بخشهای زیر زمینی خود حتی گیاهانی بیش از قبل تولید کنند. در اکثر موارد مدیریت مناسب این علفهای هرز به معنی حذف و از بین بردن فیزیکی اندامهای هوایی و ریشههای این گیاهان که بعضی از موارد بیش از یک سال طول میکشد و یا کنترل شیمیایی آنها میباشد. اگر این علفهای هرز چند ساله در بوم نظامهای کشاورزی شایع باشند، تاثیر رقابتی شدیدی بر گیاهان زراعی سیستم خواهند داشت، زیرا سیستم ریشهای آنها به خوبی توسعه یافته است و دارای مواد غذایی ذخیرهای هستند که میتوانند از ان برای رشد ساقهها و برگها استفاده کنند.
علفهای هرز دو ساله در سال اول ارتفاع چندانی ندارند و در سطح زمین باقی میمانند، زیرا تنها ریشه، ساقه و برگ تولید میکنند. در سال دوم رشد عمودی آنها آغاز میشود و گل و بذر تولید میکنند. راهبردهای مدیریتی مناسب برای این دسته از علفهای هرز، در سال اول مشابه با مدیریت علفهای هرز چند ساله (حذف کامل آن از مزرعه) و در سال دوم مشابه علفهای هرز یکساله (حذف و نابودی علف هرز قبل از تولید بذر) میباشد.
فهرست اسامی تیره های علفهای هرز:
تیره شاه تره؛ Fumariaceae تیره شمعدانی؛ Geraniaceae
تیره غلات؛ Gramineae تیره گل راعی؛ Guttiferae
تیره نعناع؛ Labiatae تیره بقولات؛ Legominosae
تیره دارواش؛ Loranthaceae تیره پنیرک؛ Malvaceae
تیره گل جالیز؛ Orobanchaceae تیره شبدر ترشک؛ Oxalidaceae
تیره تاج خروس؛ Amaranthaceae
تیره گاو زبان؛ Boraginaceae
تیره میخک؛ Caryophyllaceae تیره اسفناج؛ Chenopodiaceae
تیره کاسنی؛ Comositae تیره پیچک صحرایی؛Convolvulaceae
تیره شب بو؛ Cruciferae
تیره اویارسلام؛ Cyperaceae
تیره خواجه باشی؛ Dipsaceae تیره فرفیون؛ Euphorbiaceae
تیره شقایق(خشخاش)؛ Papaveraceae
تیره خرفه؛ Portulacaceae
تیره بارهنگ(ترشک)؛ Plantaginaceae
تیره هفت بند؛ Polygonaceae
تیره پامچال؛ Primulaceae
تیره آلاله؛ Ranunculaceae
تیره روناس؛ Rubiaceae
تیره میمون؛ Scrophulariaceae
تیره سیب زمینی؛ Solanaceae
تیره چتریان؛ Umbelliferae
تیره گزنه؛ Urticaceae
تیره قیچ(اسپند)؛ Zygophyllaceae
طبقه بندی
• طبقه بندی بر حسب طول دوره زندگی
• طبقه بندی بر حسب نوع زندگی
• طبقه بندی بر حسب ساختمان ظاهری
• طبقه بندی بر حسب مورفولوژی علف هرز
• طبقه بندی از لحاظ فیزیولوژی علف هرز
• طبقه بر حسب محل زندگی
• طبقه بندی بر حسب زیستگاه
ویژگی علفهای هرز
• سازگاری در پراکنش
• داشتن اندامهای رویشی تکثیر شونده
• توانایی اشغال مکانهایی که بشر در آنها دست برده

• تولید بذر فراوان
• تثبیت سریع جمعیت آن
• دوره خواب طولانی
• خفظ قوه نامیه بذرهای دفن شده
خسارت علفهای هرز
• زیانهای وارده به اراضی کشاورزی
• خسارت علفهای هرز در مناطق غیر کشاورزی
زیانهای وارده به اراضی کشاورزی
• میزبانی آفات و بیماریهای گیاهی
• کاهش ارزش کیفی محصولات زراعی و دامی
• کاهش بازدهی انسان
• رقابت در جذب آب ومواد غذایی با گیاهان زراعی و باغی
• هدر رفتن آب
• رقابت در جذب نور
• آللوپاتی ((Allelopathy
خسارت علفهای هرز در مناطق غیر کشاورزی

تخریب آسفالت خیابانها، باند فرودگاهها و نیز آتش گیر کردن محوطه نیروگاهها و زشت کردن محیط پارکها و فضای سبز از جمله صدمات علفهای هرز در این منطقه است.
راههای خسارت علفهای هرز
• خسارت بر گیاهان زراعی
• خسارت بر مراتع،نهالستانهای جنگلی و چمنزارها
• خسارت در امور تاسیساتی
سودمندی علفهای هرز
• علفهای هزر و فرسایش خاک
• علفهای هرز و ارزش داروئی
• علفهای هرز و ارزش غذایی دام
• علفهای هرز و زیبایی طبیعت
• علفهای هرز و چرخه اکسیژن
علف هر در مزارع ایران
علفهای هرز با اهمیت ایران
• Echinochloa crus galli سوروف
• Sorghum halepenseقیاق
• Cuscuta SPP سس
• Convolvulus arvesis پیچک
• Chenopodium album سلمک
• Polygonum persicaria L،هفت بندایرانی
• Cynodon dactyln مَرغ
• Lolium Tomulentomچچم
• Avena fatuaیولاف
• Orobanche SPگل جالیز
• Cyperus SPP اویارسلام
• Amaranthus spp تاج خروس
• Centaurea sp گل گندم
• Cirsium spکنگر صحرایی
• solanum nigrum تاج ریزی
• Sagittaria sagittifolia تیرکمان آبی
علفهای هرز انگلی
• سس

• گل جالیز

• دارواش
سس:
سس یک گیاه کاملاً انگلی می باشد که دارای ریشه و برگ نیست و مواد غذایی مورد نیاز خود را به طور کامل از گیاه میزبان میگیرد.بذر گیاه سس به مدت بسیارطولانی در خاک دوام می آورد و قادر به جوانه زدن می باشد.
بذرسس هنگامیکه در شرایط مساعد قرار می گیرد جوانه می زند و یک ساقه زیرزمینی تولید می کند که این ساقه زیرزمینی بطور بسیار جالبی در خاک حرکت میکند تا به ریشه گیاه میزبان برسد.
گل جالیز:

گل جالیز نیز مانند سس یک گیاه کاملاً انگلی می باشد. بذر این نیز تا 13 سال می تواند در خاک بماند. بذر گل جالیز هنگامیکه در کنار ریشه گیاه میزبان قرار می گیرد توسط ترشحات ریشه گیاه میزبان تحریک می شود و جوانه می زند و سپس اندام مکنده خود را در ریشه گیاه میزبان فرو می برد و از مواد غذایی آن استفاده می کند. برای مبارزه با این انگل گیاهی نیز هیچ علفکش اختصاصی وجود ندارد.
دارواش:
دارواش یک گیاه نیمه انگلی می باشد و برگ دارد و می تواند قسمتی از مواد غذایی خود را تولید کند. این گیاه انگل درختان می باشد ولی خسارت زیادی نمی زند و گیاه انگلی خیلی مهمی نیست. بذر آن توسط پرندگانی از قبیل دارکوب در تنه درختان قرار
می گیرد و جوانه می زند و رشد می کند. این گیاه دارای گلهای زیبایی می باشد که حتی بعضی مواقع به خاطره گلهای زیبای آن آنرا از بین نمی برند و اجازه رشد آنرا روی درخت می دهند.
گیاهان هرز آبزی
گیاهان هرز آبزی نیز گیاهانی خودرو بوده،ارزش مصرف ندارند،ومزاحم رشد گیاهان مفیدتر قلمداد می گردند.همان گونه که قبلاً نیز اشاره شد علفهای هرز ویژگیهایی دارند که آنها را از دیگر گیاهان متمایز می سازد مثل مقاومت در مقابل عوامل نا مساعد و شرایط سخت و به همین جهت نیز کشیش معروفی در دعای خود گفته است که "خدایا به من مقاومت و سختی جانی علف هرز را عطا کن".
آن دسته از علفهای هرز آبزی که به طرق مختلف مزاحمت ایجاد می کنند در آبهای شیرین می رویند .
طبقه بندی گیاهان آبزی
• شاخه گیاهان ابتدایی
• شاخه ریسه داران
• شاخه خزه ایها
• شاخه سرخسها
• شاخه گیاهان دانه دار
کنترل علفهای هرز
کنترل علفهای هرز
• کنترل گیاه هرزبه روش مکانیکی
• کنترل گیاه هرز به روش بیولوژیکی
• کنترل گیاه هرز به روش شیمیایی
کنترل گیاه هرزبه روش مکانیکی
• شخم زدن
• سوزاندن
• مالچ پاشی
• غرقاب کردن زمین
• قطع کردن بعضی بخش های گیاه
کنترل گیاه هرز به روش بیولوژیکی
• استفاده از رقابت گیاه زراعی و گیاه هرز
• کنترل بیولوژیکی بوسیله حشرات
• استفاده از انگلها،شکارگرها و عوامل بیماریزا
استفاده از رقابت گیاه زراعی و گیاه هرز
• تناوب زراعی

• تراکم گیاهی
تناوب زراعی
تناوب درست با گیاهان زراعی می تواند رشد گیاه هرز را کاهش دهد.کشت مداوم یک گیاه زراعی به افزایش چشم گیر توده ی گیاهان هرز می انجامد.
به علاوه،کشت مکرر یک گیاه زراعی موجب افزایش احتمال وقوع بیماریها و آفات گیاهی و تنک شدن مزرعه و در نتیجه هجوم گیاهان هرز می شود.در برنامه ریزی تناوب گیاه زراعی،گیاهان هرز و چرخه ی زندگی آنها را نباید نادیده گرفت.معمولا کشت گیاه دارای رشد عمودی بر کشت گیاهی که سطح خاک را می پوشاند یا خوابیده است ترجیح دارد.تناوب مطلوب زراعی تناوبی است که هیچ گروه گیاه هرزی امکان ایجاد مزاحمت در آن را نداشته باشد.
تراکم گیاهی
با کاهش فاصله ی کشت گیاه زراعی ترکم آن در واحد سطح بیشتر می شود و امکان رقابت با گیاهان هرز را بوجود می آید.این تراکم گیاهی در واحد سطح اثر خفه کننده دارد و سر از خاک در آوردن و استقرار گیاه هرز را کاهش می دهد.استانی فورت(1962) گزارش داده است که تراکم 43 تا50 بوته ی سویا در هر متر بهتر از رشد گیاه هرز جلوگیری می کند و با تراکم 23 تا 30 بوته در متر سویا کمتر زیان می بیند. تراکم بوته های گیاه را می توان بوسیله کم کردن فاصله خطوط کشت و فاصله بین بوته های ردیفها افزایش داد.این کار در مورد گیاهانی که فاصله خطوط آنها زیاد است و به گیاهان هرز امکان رشد فراوان می دهد مفید است.
کنترل بیولوژیکی بوسیله حشرات
کنترل بیولوژیکی گیاهان هرز به وسیله حشرات نخستین بار در سال1902 مورد توجه قرار گرفت. آزمایشهای مختلف درسال 1902 و بعد از آن نشان داد که بعضی از حشرات در کنترل شاه پسند درختی Lantana camara، بسیار موثرند. این حشرات عبارتند از: لاروهای Crocidosema lantana که ساقه های گل دهنده را سوراخ می کنند. روی تخمدانهای سنبله گل قرار می گیرند و گلها و میوه ها را می خورند؛ لاروهای Agromyza lantana که بیشتر دانه ها را می خورند و باعث خشک شدن دانه های دیگر می شوند، در نتیجه دانه ها به جای دیگر منتقل نمی شوند؛ و لاروهای Thecla echion و Thecla bazochi که باعث از بین رفتن و خرابی بیشتر گلها می شوند. این حشرات در کنترل گیاه lantana به حدی موثرند که گیاه دیگر نمی تواند تجدید حیات کند، حتی اگر منطقه مورد تهاجم این حشرات متروک رها شود. گیاه lantana در هندوستان، استرالیا و فی جی (هافه کر 1957) بوسیله حشرات کنترل شده است.
حشره Teleonemia scrupulosa که از هاوایی به استرالیا وارد شده نیز در کنترل lantana بسیار موثر بوده است.
استفاده از انگلها،شکارگرها و عوامل بیماریزا
در این روش کنترل بیولوژیکی از دشمنان طبیعی گیاهان یعنی آفات و بیماریها برای کنترل گیاهان هرز استفاده می شود .
عوامل بیماریزا از طریق کاهش انزیمی ترکیبات سلولی ،تولید سم ،ایجاد اختلال در سیستمهای هورمونی ،جلوگیری از انتقال مواد غذایی ومعدنی و اختلال در اعمال فیزیولوژیکی به گیاه میزبان خسارت می رسانند.در نتیجه ،تمام یا قسمتی از گیاه میزبان ممکن است ازبین برود.
می دانیم که حشرات از طریق مکیدن مواد غذایی ذخیره شده در گیاه،و گاه با از بین بردن سبزینه گیاه موجب مرگ آن می شوند.
امکانات آینده برای کنترل بیولوژیکی گیاهان هرز
زمینه نوید دهنده دیگری برای کنترل بیولوژیکی که تا کنون چندان پیگیری نشده است،استفاده ترکیبی از حشرات و عوامل بیماریزا است. حشره می تواند به عنوان ناقل بیماری در وارد کردن عامل بیماریزا به داخل گیاه نقش داشته باشد. ترکیب عامل بیماریزا و حشره در طبیعت بسیار اختصاصی است و این دو به عنوان عامل کنترل بولوژیکی باید با هم مورد مطالعه قرار گیرند.
کنترل بیولوژیکی را به هر حال نمی توان برای هرگیاه هرز همیشگی دانست. از این گذشته،وقوع تعدادی از گیاهان هرز،چه از لحاظ زمان و چه از لحاظ مکان سیار است و کنترل هر لحظه آنها ضرورت دارد. گرچه ممکن است آنچه گفته شده احتمال موفقیت کنترل بیولوژیکی را کاهش دهد،اما مانعی در راه آن ایجاد نمی کند و علی رغم بعضی محدودیتها این روش دارای امکانات فراوان بالقوه است که هنوز به طور کامل مورد استفاده قرار نگرفته اند.
• مزایای کنترل گیاه هرز با مواد شیمیایی
معرفی مخلوط بوردو در سال1896 میلادی توجه را به مبارزه و کنترل گیاهان هرز با مواد شیمیایی جلب کرد و موجب کشف نمکهای مس برای کنترل انتخابی گیاهان هرز پهن برگ مزارع غلات شد. سالهای 1896 تا 1910 دوره مهمی در کنترل شیمیایی گیاهان هرز بود و مواد شیمیایی چون سولفوریک اسید،سولفات آهن،نیترات مس،نمکهای آمونیوم و پتاسیم،سدیم نیترات و آمومنیوم سولفات در مبارزه با گیاهان هرز به کار گرفته شد. از افرادی که در این دوره پیشرفت مبارزه شیمیایی با گیاهان هرز سهم داشتند می توان مارتین و بونت از فرانسه،بولی از اوریکا،و شولتز را از آلمان نام برد. بعد از این دوره توجه به دفع گیاهان هرز با روش شیمیایی به دلیل کمبود وسایل سمپاشی و شکستهای مکرر در کارایی گیاه هرزکشها،تحقیقات در این زمینه مدت سی سال به طول انجامید.
از سال 1935، با شناخت نیتروفنول ها به عنوان گیاه هرز کشهای انتخابی،کنترل گیاهان هرز با گیاه کشهای سیستمیک پی ریزی شد.با کشف 2-4-D در اوایل سال 1945 تحولاتی در روش های کنترل شیمیایی گیاهان هرز بوجود آمد. 2-4-D به عنوان یک گیاه هرزکش در امریکا اعتبار یافت، مارت و میچل (1944 2-4-D) را ماده انتخابی کنترل گیاه هرز چمن بلوگراس شناختند. در همین سال دو امریکایی دیگر به نامهای هامر و تورکی این ماده را با موفقیت برای کنترل گیاه هرز در مزارع به کار گرفتند. میزان اندک 2-4-D مرد نیاز برای مبارزه یا کنترل گیاه هرز،در مقایسه با مقدار بسیار زیاد مواد شیمیایی معدنی و روغنها که قبل از سال 1944 به کار می رفت، نویدبخش بود. عمل انتخابی و عمل سیستمیک 2-4-D و توان عالی این گیاه هرزکش راه را برای ساخت و تکامل گیاه هرزکش های عالی دیگر باز کرد. امروز،حدود 35 سال بعد از ورود گیاه هرزکش انتخابی 2-4-D به بازار، در جهان بیش از 250 گیاه هرزکش عالی برای کنترل گیاهان هرز کشاورزی و غیر کشاورزی ساخته و ثبت شده است. در حال حاضر، کمتر مسئله ای در موردگیاهان هرز هست که گیاه هرزکشها از عهده حل آن برنیایند.
مزایای کنترل گیاه هرز با مواد شیمیایی
1- گیاه هرزکشها را می توان برای کنترل گیاه هرز در کشت ردیفی گیاهان زراعی به کار برد.
2- گیاه هرزکشها را می توان برای کنترل گیاهان هرز در اوایل رشد و قبل از سر از خاک در آوردن انها به کار برد.
3- روشهای دستی و زراعی کنترل گیاه هرز ممکن است به ریشه بعضی کشتهای چند ساله مانند چای و قهوه خسارت برساند.
4- گیاه هرزکشها هزینه وسایل ماشینی تهیه زمین را کاهش می دهند و در به حد اقل رساندن عملیات تهیه زمین بسیار سودمندند.
5- گیاه هرزکشها می توانند بسیاری از گیاهان هرز چند ساله بوته ای را که کنترل آنها به روشهای دیگر کارایی خوبی ندارد، کنترل کنند.
مدیریت بهینه مصرف سم درمبارزه با علفهای هرز
• سم شناسی در کشاورزی
• تعیین مقدار علف کش
• روشهای استفاده از علف کش
• زمان کاربرد علفکشها
• اصول ایمنی افراد در مقابل تاثیر سموم
• علفهای هرز مقاوم به سمموم
سم شناسی در کشاورزی
• حد ماندگاری(R.L)
• باقیمانده مجاز یک ماده سمی
• مسمومیت
• مسمومیت حاد و مزمن
• سم یا زهر
• دز کشنده سموم (ال ـ دی ـ پنجاه ـ L.D.50)
• دز کشنده سموم (ال ـ سی ـ پنجاه = L.C.50)
• حد آستانه مجاز (T.L.V) و حداکثر تراکم مجاز(M.A.C)
• مقدار قابل قبول برداشت روزانه(A.D.I)
سم یا زهر:
عبارت است از ماده یا موادی که دارای منشا گیاهی حیوانی و معدنی بوده واز راههای مختلف با مقادیر ناچیز خود باعث اختلال ویا توقف فعل وانفعالات حیاتی بطور موقت یا داِِِیم موجودات گردد.معمولآ کلمه سم یا زهر به ماده ای اطلاق می گردد که مصرف و تماس بسیار ناچیز ان باعث مسمومیت شدید وحتی منجر به مرگ جانداران میگردد.
🙁 L.D.50 دز کشنده سموم (ال ـ دی ـ پنجاه ـ
فرایند تهیه L.D.50 عبارت است از:
با آزمایش و تجویز هر سم برای عده ای از حیوانات آزمایشگاهی،از یک راه معین مثلا ازطریق خوراکی،استنشاقی ویا پوستی تهیه نموده وسپس با در نظر گرفتن ضرایب مصونیت و جوانب احتیاط نقته بهینه ای بدست می آورد.
در لیست ال- دی- پنجاه اعداد بر حسب میلیگرم در کیلوگرم از وزن نوع حیوان مورد آزمایش و همچنین راه تجویز سم نیز قید گردیده است. لازم به یاد آوری است که اعداد ارائه شده(ال- دی- پنجاه)بر مبنای شرایط کار و انجام آزمایشات و نوع حیوانات و درجه مقاومت آنها در کشورهای مختلف ممکن است متفاوت باشد.
): L.C.50 دز کشنده سموم (ال ـ سی ـ پنجاه =
این تکنیک اصطلاح مشابهی است که حداقل غلظت کشنده سمومی را که در هوا و یا آب مصرف می شوند تعیین می سازد. معمولاً اعداد این جدول برای تعیین درصد مرگ و میر حشرات توسط حشره کشها در هوا و یا ماهیها در آب به کار برده می شود که، این مقدار را در آب بر حسب(پی پی ام- p.p.m) و یا(پی پی بی- p.p.b) و در هوا بر حسب میلی گرم در متر مکعب در نظر گرفته می شود.
) و حداکثر تراکم T.L.V حد آستانه (مجاز :(M.A.C) مجاز
این دو تکنیک در سم شناسی صنعتی و بهداشت صنعتی و سایر موارد مشابه بکار گرفته می شود. تکنیک اولی،حد بهینه تماس مجلز نیروی انسانی را در محیط کار با سموم مشخص می سازد. و تکنیک دومی،حداکثر تراکم مجاز هر ماده سمی در محیط که شخص یا کارگر معموای(غیر حساس) برای مدت یک شیفت کاری(8 ساعت) در هفته تماس مداوم داشته و در طول مدت زمان طولانی هیچگونه آثار و عوارض مسمومیت در او مشاهده نشود را تععین می سازد،"M.A.C" معمولا بر حسب میلیگرم در متر مکعب هوا تعیین می گردد.
:(A.D.I )مقدار قابل قبول برداشت روزانه
عبارت است از لیستی از سموم و مواد خارجی،خصوصا مواد آفت کش و حشره کش که ممکن است از زاههای مختلف و مخصوصا از طریق مواد غذایی روزانه در بدن انسان وارد شود.
:(R.L) حد ماندگاری
عبات است از مقدار سمی(دفع آفات) که ممکن است در روی یک محصول غذایی کشاورزی و یا دامی پس از گذشت زمان معینی از موقع سمپاشی تا برداشت باقی بماند.
باقیمانده مجاز یک ماده سمی:

عبارت است از مقدار سم یا ماده شیمیایی که سبب آلودگی و مسمومیت انسان،حیوان،گیاه،خاک و مواد مصرفی نگردد.
:مسمومیت
عبارت است از بهم خوردن تعادل فیزیولوژیکی،فیزیکی و یا روانی موجود زنده که در اثر ورود و تماس با ماده عامل(سم) از راههای مختلف اتفاق می افتد. بروز مسمومیت با ظاهر شدن علائم و عوارض خاصی همراه است و شدت آن بستگی به نوع ماده سمی و مقدار آن و همچنین طول مدت ورود مواد شیمیایی با آن دارد.
مسمومیت حاد و مزمن:
مسمومیت حاد در صورتی بروز خواهد کرد که ماده سمی یکبار و به مقدار نسبتا زیادی از طریق مختلف وارد بدن موجود زنده گردد. در چنین شرایطی در صورت نرسیدن و یا عدم معالجه به موقع منجر به مرگ حتمی فرد خواهد انجامید.
مسمومیت مزمن در صورتی بروز خواهد کردکه ماده سمی به مقدار کمتر از حد مجاز،در دفعات متعدد و در طول زمان به بتدریج وارد بدن موجود زنده گشته و آثار وعلائم آن نیز به کندی و پس از گذشت زمان نسبتا داراز ظاهر گردد. بعلت مقدار جزئی ماده سمی این نوع مسمومیت ممکن است مدت طولانی در نزد شخص مخفی بماند و به ظاهر خود شخص و یا سایر افراد از وقوع آن بی اطلاع بوده باشند،در صورتیکه در همان زمان آزمایشات خاصی از نظر بیولوژیکی،شیمیایی،رادیوگرافی،کلنیکی و غیره بعمل آید،آثار مسمومیت را می توان مشاهده نمود.
تعیین مقدار علف کش

مقدار سم مصرفی جهت کنترل علف کش در واحد سطح بسیار مهم بوده که اگر از مصرف بهینه فراتر رود اثر منفی به جای خواهد گذاشت. کاربرد فرمول جهت تعیین میزان علف کش به شرح زیر است:
مقدار فرمولاسیون در هکتار * گنجایش مخزن بر حسب لیتر : مقدار فرمولاسیون برای مخزن
مقدار پاشیده شده در هکتار بر حسب لیتر
روشهای استفاده از علف کش
• سمپاشی لکه ای یا موضعی
• انتقال علف کش با آب آبیاری
• پاشیدن یا پخش یکنواخت

• سمپاش نواری یا ردیفی
پاشیدن یا پخش یکنواخت:
کاربرد این روش زمانی است که بخواهیم تمامی زمین را سمپاشی کنیم و شکل فیزیکی سم مورد استفاده ممکن است بصورت محلول،گرد ،گرانول باشد .
سمپاش نواری یا ردیفی:

در این روش فقط بین ردیفها یا خود ردیفها توسط علف کش تیمار میگردند .
این روش اصولا هزینه کمتری دارد. زیرا حدود یک سوم کل زمین سمپاشی می گردد.
سمپاشی لکه ای یا موضعی:
این طریق هنگامی مورد استفاده قرار می گیرد که توزیع علفهای هرز محدود بوده و سمپاشی تمامی مزرعه لازم نباشد و فقط قسمتهایی از مزرعه که تراکم علف هرز بیشتر است را بخواهیم بصورت موضعی سمپاشی کنیم مانند از بین بردن سس(Cuscuta SPP ) در مزرعه یونجه.
انتقال علف کش با آب آبیاری:
این روش دارای مزایایی است،مثل کاهش زمان مورد نیاز برای سمپاشی و ضروری نبودن بکارگیری انواع سمپاشها یا ماشین آلات مخلوط کننده خاک و علف کش در مزرعه با آب آبیاری این دو کار را با هم انجام می دهد،اگر سیستم انتقال آب یکنواخت باشد رفنار یکنواختی از علف کش ها نیز مشاهده خواهد شد. در حال حاضر در زراعت گوجه فرنگی که بصورت جوی و پشته اقدام به کشت می کنند.
علف کش ترفلان را برای از بین بردن بذر علفهای هرز داخل زمین همراه با آب آبیاری داخل جویها می ریزند.
زمان کاربرد علفکشها

• علف کشهای قبل از شخم (Preplow)
• علف کشهای پیش از کاشت (Pteplating)
• علف کشهای پیش از رویش(Preemergence)
• علف کشهای پس از رویش(Postemergence)
:(Preplow) علف کشهای قبل از شخم
این نوع علف کشها از نوع عمومی بوده که کلیه گیاهان را از بین می برند و بیشتر در سالهای آیش بویژه در اراضی دیم کاربرد دارند. زیرا از بین بردن علفها با استفاده از شخم ممکن است سبب هدر رفتن آب ذخیره در زمین گردد. از جمله این علف کشها می توان را رانداپ برای کلیه گیاهان یکساله و چند ساله و نیز گراماکسون و 2.4.D نام برد.
:(Pteplating) علف کشهای پیش از کاشت
زمان کاربرد آنها بعد از تهیه زمین و قبل از کاشت بذر گیاه زراعی می باشد.
مثل:متیل بروماید، ترفلان و سونالان ، EPTS با نامهای تجارتی اپتام و ارادیکان
):Preemergence( علف کشهای پیش ازرویش
زمان کاربرد علف کش پیش از پیدایش و بیرون آمدن یک گیاه زراعی از خاک می باشد. در این نوع کاربرد معمولا علف کش به سطح خاک پاشیده شده تا علف هرز جوانه زده را کنترل کند.
):Postemergence علف کشهای پس از رویش(
موقع استفاده بعد از بیرون آمدن گیاه زراعی و علف هرز خاک می باشد. مانند:
ـ پیرامین و بتانال در زراعت چغندرقند.
ـ 2.4.D برای مبارزه با پهن برگهای هرز مزارع غلات.
اصول ایمنی افراد در مقابل تاثیر سموم
برای مبارزه با علف هرز،آفات و بیماریها و… توسط مواد شیمیایی،متاسفانه فرهنگ ایمنی افراد در مقابل اثرات زیان بار سم در بین کشاورزان،در عصر گذشته و حال حاضر رعایت نشده و همچنان بصورت سنتی مبادرت به سمپاشی در مزارع می کنند. در این زمینه لازم است فاکتورهای زیر قبل از سمپاشی مد نظر قرار گیرد:
1. رعایت اصول بهداشت کار مخصوص حرفه سمپاشی در زمان مبارزه با آفات(امراض،علفهای هرز،حشرات).
2. انجام آزمایشات دوره ای در مورد افرادی که دائما با سموم در تماس هستند.
3.توجه به حداکثر وحداقل مجاز سموم(دامنه تغییرات بهینه مصرف سم).
4. قبل از سمپاشی،وسایل مورد بازدید قرار گیرند،تا سالم بودن آنها تشخیص داده شود.
5. در هنگام سمپاشی سعی شود موقعیت زمانی از نظر حرارت محیط و شرایط فیزکی طوری انتخاب شود تا باعث مسمومیت کارگر نشود.
6. چنانچه هنگام سمپاشی تغییرات جوی وجود داشته باشد(باد) کارگرسمپاش پشت به جهت وزش باد باید حرکت کند بطوریکه ذرات سم روی بدن او ننشیند و یا وارد دستگاه گوارش او نگردد.
7. محیط نگهداری سم باید خشک و خنک و قابل تهویه و دور از دسترس اطفال و حیوانات و اشخاص غیر مجاز و جدا از محل نگاهداری مواد غذایی انسان و دام باشد.
8. جائیکه برای نگاهداری سموم قابل احتراق در نظر گرفته می شود باید تهسیلات آتش نشانی متناسب با مقدار سم و حجم انبار در نظر گرفته شود.

9. شستن دست و صورت و محلهای باز بدن با آب و صابون پس از خاتمه کار و یا در عملیات به مجردد آلوده کردن و همچنین شستشوی دستها قبل از خوردن غذا و کشیدن سیگار و همچنین نخوردن غذا و نکشیدن سیگار ضمن عمل سمپاشی الزامی است.
10. استحکام تمام بدن پس از خاتمه کار روزانه.
11. در مورد کسانی که با سمپاشی با سموم فسفره کار دارند هر چند یکبار آنزیم کلین استراز خون باید اندازه گیری شود. کسانی که کمبود آنزیمی پیدا نموده اند برای مدتی از کار معا بعلاوه به مجردد ظهور علائم مسمومیت کمکهای اولیه در مورد شخص انجام شود و فورا او را به پزشک نزدیک معرفی و تحت درمان قرار دهند.
12.حتی المقدور از ریختن مواد غذایی و انبار کردن حبوبات و آرد و غیره در ظروف آفت کش جدا باید خودداری شود.
13. در زمان سمپاشی لباس شخص سمپاش به گونه ای باشد که سم را به داخل هدایت نکند.
• 14. گذاشتن کلاه مخصوص سمپاشی در موقع عملیات الزامی است.
• 15. استفاده از پوتین در هنگام سمپاشی.
• 16. سپر حفاظتی صورت و عینک ایمنی.
17. دستکشهای ایمنی،از جمله نکات ایمنی می باشند که شخص سمپاش در هنگام کار باید مورد مصرف قرار دهد و نوع دستکش باید ساقه بلند و از جنس P.V.C و یا نئوپرن و پلی اتیلن باشد.

18.ماسکهای محافظ تنفس که در این زمینه بکار گرفته می شود،بهتر است در هنگام سمپاشی از ماسکهای جاذب مواد شیمیایی استفاده شود.

منابع:
1.اکولوژی علفهای هرز استیون.ادوسویچ ـ جودی اس.هالت دکتر عوض کوچکی ـ دکتر حمید رحیمیان ـ مهندس مهدی نصری محلاتی ـ مهندس حمید خیابانی. ناشر: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
2. علفهای هرز انگلی جهان پارکرـ رایش مهندس سید رضا موسوی ـ مهندس پرمیز شیمی.
ناشر: انتشارات برهمند.
3. گیاهان هرز ایران دکتر هادی کریمی مهندس امید اقتداری ناشر: مرکز نشر دانشگاهی تهران
4-زهرا حسینی سی سی ،1380 ،مقایسه گیاهان پوششی زمستانه در مدیریت علف های هرز باغ شلیل،پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشکده کشاورزی ،دانشکاه تهران
-5 عوض کوچکی ،جواد خلقانی،1377کشاورزی پایدار در مناطق معتدل ،انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
-6عوض کوچکی ،ع،ر. نخ فروش ،ظریف کتابی 1376،کشاورزی ارگانیک ،انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
7 -حسینی ،ن،کولار.1367 بررسی کنترل علف های هرز در سیستم لپه هندی ماش ،مجله علوم کشاورزی کنترل علف های هرز در سیستم لپه هندی ماش ،مجله کشاورزی ایران ،ج1شماره 1و2
8-مظاهری ،1377 زراعغت مخلوط ،انتشارات دانشگاه تهران
-9دهنوی،محسن ،1378 کشت ذرت و لوبیا و اثر آن بر کنترل علف هرز ،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران
10. علفهای هرز(اصول و روش کنترل) مهندس سید اکبر ساداتی ـ مهندس یحیی ابطالی ناشر: مرکز انتشارات توسعه علوم.
11.علفهای هرز(روش های کنترل آنها) مهندس محمد علی رستگار مهندس محمد رضا داهی اشر: مرکز نشر دانشگاهی تهران.
12-زهرا حسینی سی سی ،1380 ،مقایسه گیاهان پوششی زمستانه در مدیریت علف های هرز باغ شلیل،پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشکده کشاورزی ،دانشکاه تهران
عوض کوچکی ،جواد خلقانی،1377کشاورزی پایدار در مناطق معتدل ،انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
13-عوض کوچکی ،ع،ر. نخ فروش ،ظریف کتابی 1376،کشاورزی ارگانیک ،انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
14حسینی ،ن،کولار.1367 بررسی کنترل علف های هرز در سیستم لپه هندی ماش ،مجله علوم کشاورزی کنترل علف های هرز در سیستم لپه هندی ماش ،مجله کشاورزی ایران ،ج1شماره 1و2
5-مظاهری ،1377 زراعغت مخلوط ،انتشارات دانشگاه تهران
-15دهنوی،محسن ،1378 کشت ذرت و لوبیا و اثر آن بر کنترل علف هرز ،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران
Http://edu.tebyan.net
Http://nasseryaa.persianblog.com
Http://alvand.basu.ac.ir
Http://www.parsbiology.com
Http://www.dalin.ir
Http://www.keshavarzejavan.com
Http://www.weed.ir
Http://www.lawnmowingaustralia.com
Http://www.inf4dumbbells.com
Http://www.chemfree.weedcontrol.com
Http://www.weedcontrol.gardningbeauty.com
7-Putnam,A.R,and J.Defank.1983.Use of phytotxic plantersidues for selective weed control,Crop Production,2(2):137-18
8-Shilling,D.G,R.A.Liebl,andA.D.worsham.1985.RYE(Secalecereal)and Wheat(Triticmaestivum)mulch:The suppression of certain broad leaved weeds and the isolation and identification of phytotxins. In the chemistry of allelopathy:Biochemical interactions among plants. Pp 247-271.American chemical socity,Washington.D.C
9-Brust,G.E.,andG.J.Hours.1988.Weed seed destruction by arthropods and rodents in low-inputsoybean agroecosytems.Am.J.Alt.Agri.3(1):19-25
ShareShare
http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page
000
شناخت علفهای هرز و راه های مقابله با آنها