آموزش و پرورش
بر اساس ایده کنفسیوس بىن فعالیت سیاسى و آموزش و پروش رابطه متقابل وجود داشته و یکى از تزهاى اصلى مى باشد. در سال ۱۹۱۲ دولت سون یات سن قوانین حاکم بر آموزش و پروش در دوران امپراطورى را منسوخ کرده و سیستم جدیدى که از مدل ژاپنى نشات گرفته بود توسط وزیر آموزش و پرورش تحصیل کرده آلمان جایگزین شد.
در اواخر دهه ۱۹۲۰ و اوایل دهه ۱۹۳۰ حزب امکاناتى را جهت تغییر سیستم آموزشى بوجود آورد. در سال ۱۹۳۳ دبیر کمیته مرکزى شاخه جوانان حزب کمونیست اهداف آموزشى حزب در مناطق شورایى جنوب چین را اعلام نمود. وى خواستار جدایى مذهب از آموزشى و پروش یعنى بعبارتى خواستار نسخ تز کنفسیوس و در عوض استفاده از آموزش و پرورش در جهت بهود وضع ملى گردید. شوراها براى مبارزه با بیسوادى مدارس لنین را براى بچه هاى ۷ تا ۱۴ سال، مدرسه براى نوجوانان و خانم ها، مدارس کادرها و مراکز آموزش عالى مانند آکادمى سرخ (Red Acadamy) و دانشگاه شورى (Soviet University) را ایجاد کردند.
بدنبال تشکیل این دوره ها در جنوب، از مدل مذکور در مناطق مرزى شمال غربى نیز استفاده کرد. در اواخر دهه ۱۹۳۰ بعد از راهپیمایى بزرگ این مراکز بصورت پایگاهى براى آموزش کمونیسم درآمد. علاوه بر آن مدارس آموزش بزرگسالان، مدارس حرفه ای، مدارس ابتدایى و متوسطه تاسیس شده و برنامه آموزشى خاصى براى سربازان و کادرها اجرا گردید. تا سال ۱۹۶۶ خطوط اصل سیاست آموزش و پرورش چین نشات گرفته از شورزى بود. قبل از انقلاب ۸۰ درصد مردم بیسواد بودند که این نسبت در روستاها به ۹۵% مى رسید. در سال ۱۹۴۹ چین داراى ۲۰۰ مرکز آموزش عالی، ۴۰۰۰ دبیرستان و ۰۰۰، ۲۸۹ دبستان، مجموع ۲۴ میلیون دانشجو و دانش آموز بود.
از هنگام اعلام جمهورى خلق چین در سال ۱۹۴۹ سیستم آموزش و پرورش کشور چندین مرحله را، از مبارزه جنگل در سال ۵۷-۱۹۵۶ هنگامى که آموزش و پرورش در جو بحث آزاد تشویق مى شد تا دوران آشوب و وحشت انقلاب فرهنگى که تمام سطوح آموزش و پرورش دچار اختلال شده و توسعه آن معلق مانده و بیشتر به مدارس حرفه اى پرداخته مى شد و امتحان ورودى مراکز آموزشى عالى منسوح و معیار پذیرش دانشجو داشتن عقاید سیاسى مناسى و تایید کامل ایده هاى مائو بود را پشت سرگذاشته است. بعد از دوران انقلاب فرهنگى دوران تعدیل و بازسازى شروع شد. در این دوران سعى بر دستیابى به استانداردهاى آکادمیک از جمله برقرارى مجدد امتحان ورودى دانشگاه ها بود.
در سال ۱۹۸۰ سیاست آموزشى جمهور خلق چین در ابتدا براساس فراهم نمودن امکانات جهت مدرنیزاسیون اقتصادى کشور طراحى شد. در این جهت به آموزش نیروى انسان ماهر و توسعه علوم فنى و علمى اولویت داده شد. بعبارت کوتاه آموزش و پروش بعنوان ستون اصلى چهار مدرنیزاسیون توسط رهبران حزب کمونیست چین خوانده شد.
کیفیت آموزش و پروش در همه اداوار حتى در زمان انقلاب فرهنگى مورد تاکید بوده است. در فاصله سال هاى ۷۶-۱۹۶۶ همگانى کردن آموزش و پرورش در جهت تثبیت سوسیالیسم مورد اولویت بود.
یکى از جنبه هاى مثبت سیاست در سال ۱۹۸۰ که نشاندهنده تغییر قابل توجه نسبت به سال ۱۹۷۶ بوده است، اهمیت دادن به آموزشى آکادمیک مى باشد.
جنبه دیگر آن تداوم توسعه و بهبود آموزشى و هدف بلند مدت آن نیل به همگانى کردن آموزش ابتدایى و دوره اول متوسطه بود. اهمیت علوم تکنولوژى در آموزش و و پرورش از نکات اصلى سیاست در اوایل دهه هشتاد بوده است. اجراى برنامه هاى علمى و تکنولوژیکى نه تنها در توسعه ملى و مدرنیزاسیون کشور از اهمیت بسزایى برخوردار است بلکه در افزایش پرستیژ بین المللى جامعه علمى چین نیز مهم مى باشد. در این راستا چین به دستاوردها و پیشرفت ها علمى درغرب توجه کرده و از سال ۱۹۷۶ سیاست استفاده از آنها را در پیش گرفته است. رهبریت حزب در سال ۱۹۸۰ باور نمود که تاکید فقطبر خود باعث عقب نگه داشته شدن و عدم پیشرفت کشور مى باشد.
در مه سال ۱۹۸۵ کمیته مرکزى حزب کمونیست چین تصمیم به صلاح در کل ساختار آموزشى کشور گرفت. براساس آن در طى چند مرحله ۹ سال تحصیل اجبارى اعلام شد و زمان انجام آن در مناطق پیشرفته، روستایى متفاوت خواهدبود. این قانون براى مناطق پیشرفته اقتصادى که حدود ۲۵% جمعیت کشور را در خود جا داده است در سال ۱۹۹۰ لازم الاجرا مى باشد. در مناطق نیمه پیشرفته که ۵۰% جمعیت را دارا مى باشد زمان اجراى نهایى سال ۱۹۹۵ و براى بقیه مناطق هنوز زمان خاصى در نظر گرفته نشده است. براساس سیاست کلى کشور وزارت آموزش و پرورش ابزار اصلى دولت مرکزى براى به اجرا گذاردن اهداف سیاست ملى در زمینه آموزش و پرورش است.
وظایف این وزارتخانه عبارتند از: کنترل اموزش ابتدایی، متوسطه، حرفه اى آموزش عالى و تربیت معلم. در حال حاضر انجام امتحانات ورودى دانشگاه ها و برنامه هاى درسى نیز بر عهده این وزارتخانه است. در سال ۱۹۷۷ وظیفه نظارت بر آماده سازى کتب درسى استاندارد در تمام کشور جزء وظایف این وزارتخانه شد.
در شهرهاى متوسط و کوچک در زمینه مسائل آموزش و پرورش به ادارات آموزش و پرورش شهرى اختیاراتى داده شده است، گرچه اکثریت قریب به اتفاق مدارس ابتدایى و متوسطه چین را ادارات مذکور تحت نظر دارند؛ اما بعضى از مدارس در سطوح مختلف نیز از سوى کارخانجات، دانشگاه ها و دیگر واحدها اداره مى شوند ولى تمامى این مدارس از حیث برنامه هاى بودحه آنها بر عهده واحد مربوطه مى باشد. بسیارى از این مدارس متوسط به ویژه آنهایى که توسط دانشگاه ها اداره مى شوند بعنوان مدارس نمونه انتخاب شده و از نظر علمى از سطح بالاترى قرار دارند.
مدارس ابتدایى و متوسط نمونه تحت نظارت مستقیم بخش آموزش و پرورش دولت مرکزی، استاندارى و یا فرماندارى فعالیت مى کنند. هدف از حمایت و توجه خاصى که به ین مدارس مى شود تربیت داوطلبینى تحصیل کرده براى دانشگاه ها در رشته هایى مانند علوم مهندسى و زبان هاى خارجى مى باشد. در سال ۱۹۸۶ چین داراى ۵۲۰۰ مدرسه متوسطه و ۷۰۰ مدرسه ابتدایى نمونه بود که روى هم بیش از ده میلیون دانش آموز در آن به تحصیل اشتغال داشتند.
آموزش پیش دبستانى
کودکستان ها در آشنایى بچّه ها با نحوه زندگى آنها در سال هاى بعد نقش مهمى ایفا مى نماید. آموزش در این مراکز در قالب بازی، ورزش و موسیقى مى باشد و همچنین از این نظر که به خانم ها امکان فعالیت در بخش هاى مختلف را مى دهد این دوره اهمیت دارد. در سال ۱۹۹۱، ۱/۲۲ میلیون بچه در بیش از ۴۶۵، ۱۶۴ کودکستان نگهدارى مى شوند. در حالت اول تحت نظر مراکز آموزشی، ارگان هاى دولتى و یا انستیتوها و شرکت ها اداره مى شوند و در حالت دوم تحت نظارت کمیته هاى محلى در شهرها و یا تیم ها و بریگادهاى تولیدى مى باشند. در روستاها نیز تعداد زیادى کودکستان هاى فصلى وجود دارد که به هنگام فصل هاى پرکار برقرار مى باشد.
در حال حاضر در چین ۶۷ مرکز پروش مربى براى کودکستان وجود دارد.
آموزش ابتدایى
در سال ۱۹۸۶ حدود ۹۵ درصد از بچه هاى لازم التعلیم مشغول به تحصیل بودند در حالیکه قبل از سال ۱۹۴۹ این نسبت فقط ۲۰ درصد بود. در اکثریت روستاها مدرسه وجود دارد و مدارس ابتدایى نمونه در مناطق شهرى دانش آموزان بهتر را انتخاب کرده و اکثریت آنها داراى امتحان ورودى هستند. بخشى از هزینه تحصیل مدارس توسط دانش آموزان تامین مى شود. مبلغى نیز براى کتاب، حمل و نقل، غذا و سوخت گرفته مى شود. البته پول دریافتى بسیار کم بوده و فقط براى تشویق والدین به اهیمت دادن به تحصیل کودکان و مرتب به مدرسه رفتن مى باشد. زیرا در مناطق روستایى بسیار کم بوده و فقط براى تشویق والدین به اهمیت دادن به تحصیل کودکان و مرتب به مدرسه رفتن مى باشد.
زیرا در مناطق روستایى والدین ترجیح مى دهند در فصل کار کودکان آنها به جاى مدرسه رفتن در کارهاى مزرعه شرکت داشته باشند.
بیشتر مدارس ابتدایى داراى دوره هاى پنج یا شش سال هستند. در این دوران به آنها زیان چینی، ریاضیات، علوم طبیعی، جغرافیا، تاریخ، موسیقى و و هنر آموخته مى شود. در تعداد کمى از مدارس زبان خارجى از سال سوم آموزشى داده مى شود. دانش آموزان در هر سال نه ماه و نیم درس مى خوانند ساعات درسى آنها هشت ساعت در روز و پنج و نیم روز در هفته مى باشد. در این دوران بیشتر تاکید بر روى خواندن و نوشتن چینى است و بخاطر ویژگى هاى زبان آنها دانش آموزان بایستى وقت بیشترى را نسبت به دانش آموزان دیگر کشورها صرف آموزش نمایند.
در سال ۱۹۹۸ حدود ۱۴۰ میلیون دانشآموزان در ۰۰۰، ۶۳۰ دبستان کشور مشغول به تحصیل بوده و ۵،۷۹۰،۰۰۰ معلم به تدریس در این مقطع اشتغال داشتند. براساس آمار سال ۱۹۹۰ تعداد صاحبان تحصیلات ابتدایى از ۳۵۲۳۷ درصد هزار نفر در سال ۱۹۸۲ به ۳۷۰۵۷ در صدهزار افزایش یافته است.
آموزش متوسطه
دوره آموزش متوسطه شامل دو بخش مى باشد. بخش اول دوره سه ساله و بخش دوم، ۲ تا ۳ سال مى باشد. مواد درسى شامل چینی، ریاضیات، زبان خارجی، سیاست، تاریخ جغرافیا، علوم، موسیقى و هنر مى باشد. دانش آموزان همراه با دروس تئوریک به کار عملى نیز مى پردازند. براساس برنامه دانش آموزان هر سال یک ماه کار عملى کرده و نه ماه به درس مى پردازند در دورهٔ متوسطه نیز دانش آموزان هر روز هشت ساعت و هر هفته پنج روز و نیم به مدرسه مى روند. همچنین مدارس خاصى جهت تدریس موضوعاتى مانند مهندسی، طب، کشاورزی، قانون و … وجود دارد. در مناطق روستایى بسیارى از مدارس اجازه مى دهند دانش آموزان در فصل کشاروزى به کار در مزارع بپردازند.
در سال ۱۹۹۸ حدود ۶۰ میلیون دانش آموز دوره متوسطه در ۷۸۶۰۰ دبیرستان به تحصیل مشغول و ۳،۵۸۷،۰۰۰ دبیر تمام وقت به آموزش آنها اشتغال داشتند. براساس سرشمارى سال ۱۹۹۰ تعداد افراد فارغ التحصیل دبیرستان در هیر صدهزار نفر به ۸۰۳۹ نفر رسیده که در مقایسه با سال ۱۹۸۲ که ۶۷۷۹ نفر بود افزایش خوبى داشته است. براساس آمار سال ۱۹۸۰، ۱۲ درصد از دانش آموزان ابتدایى در دورهٔ اول متوسطه شرکت نکرده و ۵۰ درصد از دانش آموزان دورهٔ اول وارد مرحلهٔ دوم نمى شوند. برنامه اصلاحى حزب کمونیست چین بدین قرار است که حدود سال ۱۹۹۰ در بسیارى از مناطق تعداد دانش آموزان مشغول در مدارس حرفه اى بیشتر از دانش آموزان مدارس عادى باشد.
مدارس ویژه
در کنار مدارس عادی، مدارسى براى کودکانى که داراى ناتوانى هاى عضوى و یا ذهنى باشند، افتتاح شده است. در حال حاضر ۱۴۲۶ مدرسه مخصوص افراد نابینا، کرولال و یا بچه هاى عقب مانده ذهنى وجود دارد. بعلاوه ۵۴،۰۰۰ کلاس نیز براى اینگونه افراد در مدارس معمولى وجود دارد که مجموعاً ۳۲۰،۰۰۰ نفر کودک در این مراکز مشغول به تحصیل هستند. در حال حاضر ۱۷۰۰ موسسه بازآموزى براى کودکان کر وجود دارد که بیش از ۷۰،۰۰۰ کودک در آنها مشغول به آموزش هستند. بعلاوه ۱۰۰۰ مدرسه حرفه اى نیز براى اینگونه افراد وجود دارد
آموزش عالى و توسعه اقتصادى
سیاست چین در دهه ۱۹۸۰ مبنى بر چهاز مدرنیزاسیون پیشرفت سریع و وسیع در علوم و تکنولوژى را ایجاب مى کرد. آموزش عالى بخصوص در این سال ها مهم شمرده شد. چین اظهار امیدوارى مى کرد که تا سال ۱۹۸۵ حدود پنج میلیون نفر دانشجو داشته باشد و همچنین تعداد محققین در رشته هاى علمى نیز به ۸۰۰،۰۰۰ نفر بالغ شود.
کوشش هاى وزیر آموزش و علوم در سال ۱۹۷۵ نیز در جهت افزایش کیفیت آموزشى موفقیت آمیز نبود. فرزندان کادرها و مقامات به اصطلاح از در پشت وارد دانشگاه ها مى شدند و بدین ترتیب فرزند یک خانواده از مقامات فقط بعد از دو سال کار بدون هیچگونه توانایى آکادمیک و حتى توانایى کارى لازم وارد دانشگاه مى شد.
بعد از سال ۱۹۷۶ گام هایى در جهت بهبود کیفیت آموزشى برداشته شد. در قدم اول هر گونه فعالیت سیاسى در دانشگاه ممنوع شد. سپس ۸۸ دانشگاه و کالج بعنوان دانشگاه هاى اصلى و کلیدى انتخاب شده و بودجه خاص در اختیار آنها، دانشجویان ممتازشان و اعضاى علمى آن قرار داده شد. در مرحله سوم تربیت دانشجویان با کیفت علمى بیشتر جدا از زمینه خانوادگى یا فعالیت سیاسى همت گمارده شده و در انتها سعى بر افزایش ظرفیت دانشگاه ها شد.
برقرارى مجدد سیستم امتحان براى انتخاب دانشجو و بمنظور گزینش افراد یا کیفیت علمى بیشتر مى باشد. در سال ۱۹۷۷، ۷/۵ میلیون نفر در امتحانات ورودى دانشگاه ها شرکت کردند در حالیکه فقط ۲۷۸،۰۰۰ نفر مى توانستند وارد مراکز آموزش عالى شوند. امتحان دهندگان بایستى داراى مدرک پایان دورهٔ دبیرستان بوده و حداکثر سن آنها ۲۶ سال باشد. هر استان نیز سهمیه اى براى دانشگاه هاى اصلى دارند. این دانشگاه ها کلاس هاى جداگانه اى براى اقلیت ها نیز دارد. علاوه بر امتحان کتبى دانشجویان بایستى در معاینات پزشکى نیز شرکت نمایند. کنتر از ۲ درصد از پذیرفته شدگان امتحان کتبى بخاطر ضعف جسمى رد مى شوند.
بدنیال تداوم اصلاحات که از سال ۱۹۷۸ آغاز شد، سیستم آموزش عالى در سطوح مختلف شکل گرفته. تعداد مراکز آموزش عالى عادى از ۵۹۸ واحد در سال ۱۹۷۸ به ۱۰۲۲ مرکز در ساله ۱۹۹۸ افزایش یافته است.
دوره دانشگاه چهار تا پنج سال است. در راستاى اصلاح سیستم آموزشى و پروش دوره هاى حرفه اى کوتاه مدت (۲ تا ۳ ساله) نیز وجود دارد، در حالیکه نسبت دانشجویان در زمینه هاى مالی، اقتصاد، علوم سیاسى و حقوق، مدیریت و هنر افزایش یافته است. فارغ التحصیلان کالج ها ممکن است مدتى نیز به اشغال در کارخانه ها بپردازند. دانشجویان براى گرفتن بورس که براساس توانایى هاى آکادمیک به آنها داده مى شود به رقابت مى پردازند. از سال ۱۹۸۱ سه نوع مدرک دانشگاهى یعنى لیسانس، فوق لیسانس و دکترا را فارغ التحصیلان مى توانند کسب نمایند. در سال ۱۹۹۸ حدود ۷۴/۳۱ میلیون دانشجو در ۱۰۲۰ مرکز آموزش عالى به تحصیل مشغول و ۴۰۰،۰۰۰ استاد تمام وقت به آموزش آنها اشتغال داشتند.
یکى دیگر از راه هاى تربیت افراد با کیفیت آموزشى بالا بخصوص در زمینه علوم، اعزام دانشجو داشتند. یکى دیگر از راه هاى تربیت افراد با کیفیت آموزشى بالا بخصوص در زمینه علوم، اعزام دانشجو به خارج مى باشد. در دهه پنجاه تعداد زیادى از دانشجویان جهت تحصیل به شوروى اعزام شدند. سپس در دهه هاى شصت و هفتاد نسبتاً کمى به اروپا فرستاده شدند.
از سال ۱۹۷۸ نیز تعدادى به آمریکا گسیل شدند. تا اواخر سال ۱۹۸۰ حدود ۲۳۰۰ دانشجوى بورسیه دولت چین در ۲۰۰ دانشگاه آمریکا مشغول بودند. در همین زمان نیز حدود ۲۲۰۰ نفر بصورت شخصى در دانشگاه هاى آن کشور به تحصیل مشغول بودند. در طول برنامه پنج ساله (۸۵-۱۹۸۱) بیش از۳۵۵۰۰ دانشجوى چینى با هزینه دولت در بیش از ۶۰ کشور به تحصیل اشتغال داشته اند. در کنار اعزام دانشجو به خارج براى گذراندن دوره هاى عالى دولت نیز امکان تحصیل در این دوره ها را فراهم آورده است. در سال ۱۹۷۸، ۶۳،۰۰۰ نفر در امتحانات دورهٔ فوق لیانس شرکت کردند که از آن میان ۱۰،۰۰۰ نفر پذیرفته شدند.
در سال ۱۹۹۸، ۹۰۰۰ نفر موفق به اخذ درجهٔ دکترا و ۳۸،۰۰۰ نفر موفق به دریافت درجهٔ فوق لیسانس شدند.
چین ضمن اعزام دانشجو به خارج، دانشجوى خارجى نیز مى پذیرد. در سال ۱۹۹۸ حدود ۴۳،۰۰۰ دانشجو از ۱۶۴ کشور در دانشگاه هاى چین مشغول به تحصیل بودند، در حالیکه تعداد دانشجویان اعزامى به خارج به ۲۳،۰۰۰ مورد رسید.
تربیت معلم
توسعه سریع آموزش ابتدایى و متوسطه باعث کمبود جدى آموزگاران تربیت شده گردید. تربیت معلم عمدتاً در مدارس خاص انجام مى گرفت. در حالیکه معلمان دورهٔ متوسطه مى بایستى فارغ التحصیل دانشگاه و یا معادل آن باشند. همچنین فعالیت هایى در جهت افزایش کیفیت معلمین موجود از طریق ایجاد دوره هاى کوتاه مدت معمول گردیده است. در طول دوران انقلاب فرهنگى دانشکده هاى تربیت معلم بسته شد و لذا پس از این دوران تعداد معملمات تحصیل کرده بسیار کم بود. بناچار مسئولین آموزش و پرورش دوره هاى کوتاهى را براى تربیت معلم برقرار کردند. براساس آمار در سال ۱۹۸۴، ۱۰۰۸ مدرسه متوسط مخصوص براى تربیت معلم وجود داشت که مجموعاً ۵۱۱،۳۰۰ نفر در آن مشغول به تحصیل بودند.
در سال ۱۹۸۴ چین حدود ۹ میلیون معلم داشته است.
آموزش تلویزیونى
مقامات چین تصمیم گرفتند و در جهت کاهش بار آموزش عالى از دوش دولت، دانشگاه هایى با سیستم باز تاسیس نمایند و آموزش از طریق رادیو و تلویزیون را توسعه دهند. از سال ۱۹۷۹ که اولین دانشگاه رادیو و تلویزیون کشور توسط دنگ شیائو پینگ افتتاح گردید تا سال ۹۴ تعداد ۳/۲ میلیون نفر از مردم چین در این دانشگاه ها دوره هاى تحصیلى خود را گذرانده اند. درحال حاضر تعداد دانشگاه هاى تلویزیونى سراسر کشور به بیش از ۲۰۰۰ واحد بالغ مى گردد. در این دانشگاه ها، دانشجویان قادر به انتخاب رشته از میان ۳۰۰ رشته تحصیلی، از جمله مهندسی، ادبیات، اقتصاد، مدیریت، کشاورزى و پزشکى مى باشند.
در این روش آموزشی، دانشجویان مى توانند در عین اشتغال به کار، تحصیلات خود را نیز ادامه دهند. در صورتى که دانشجویان از عهده امتحانات مربوطه برآیند، دولت به آنها گواهى پایان تحصیلات نیز اعطا خواهد کرد. اما هیچ تعهدى در قبال واگذارى شغل به عهده نخواهد گرفت. هم اکنون تعداد فارغ التحصیلان دانشگاه هاى تلویزیونى ۳۷ درصد تعداد فارغ التحصیل دانشگاه هاى عادى مى باشد. در سال ۹۳ روزانه ۳۱ ساعت برنامه آموزشى از دوکانال ماهواره اى چین پخش مى گردید که مسئولان در صدد افزایش آن از طریق ۴ کانال هستند:
آموزش هاى آزاد که بطور کلى منتهى به اخذ مدرک نمى شوند بطرق زیر صورت مى گیرد:
۱. ایستگاه هاى تلویزیونى عملى
۲. دانشگاه هاى مکاتبه ای
۳. دانشگاه هاى آزاد (کلاس هاى وقت آزاد). در حال حاضر از هر یکصد نفر فارغ التحصیل و کالج هاى چین ۱۵ نفر فارغ التحصیل دانشگاه هاى آزاد هستند و با توجه به افزایش نیاز چین به افراد متخصصّ جهت تامین نیروى لازم براى اقتصاد در حال رشد کشور تعداد فارغ التحصیل این موسسات آموزش عالى در حال افزایش است.
۴. دانشگاه هاى شبانه.
در دانشگاه ها مراقبت هاى پزشکى مجانى است. دانشجویانى که قبل از ورود به مرکز آموزشى در محلى مشغول به کار بودند بایستى مزد آنها در طول دوره آموزش توسط کارفرماى سابق پرداخت شود. اگر چه وى بعد از اتمام دورهٔ تحصیلات لزوماً به محل کار اولیه بازگشت نمى نمایند. دانشجویانى که حقوق ماهیانه نداشته و از طرفى داراى خانواده کم درآمد هستند مى توانند از بورس دولتى استفاده نمایند.
مدارس حرفه اى
دولت چین قوانین مدارس حرفه اى را در سال ۱۹۹۶ تنظیم و تصویب کرد. آموزش حرفه اى عمدتاً شامل مدارس حرفه اى پیشرفته، مدرسه فنى در سطح دورهٔ راهنمایی، مدارس آموزش کارگران ماهر، مدارس حرفه اى در سطح متوسطه، مراکز آموزش حرفه اى و دیگر مراکز آموزش فنى براى بزرگسالان و مراکز آموزش خصوصى و یا تحت نظارت سازمان ها مى باشد.
مدارس حرفه اى در سه سطح پیشرفته، متوسطه و ابتدایى وجود دارد که در ارتباط و هماهنگى با یکدیگر هستند.
آموزش حرفه اى پیشرفته بالاترین سطح آموزشى بوده بر پایه آموزش دورهٔ دبیرستانى برنامه ریزى شده است.
در حال حاضر ۸۷ کالج فنى و حرفه اى و دانشگاه هایى که دوره هاى کوتاه مدت آموزش حرفه اى هستند، ۱۳۳ مدرسه آموزش حرفه اى براى بزرگسالان (۱۸۸ رشته آموزش داده مى شود)؛ و ۱۸ مدرسه ساختار اقتصاد ملى مى باشد، لذا سیستم آموزشى این مدارس با توجه به نیازهاى اصلاح ساختار کشور تغییر کرده است.
مدارس متوسطه فنى بخش اصلى آموزش حرفه اى است و به سه شکل مدارس متوسطه، فنى مدارس حرفه عالى و مدارس آموزش کارگران ماهر مى باشد. در حال حاضر بعد از سال ها کوشش حدود ۸۷۰۰ مدرسه متوسطه فنى در سراسر کشور وجود دارد.
توسعه و بهبود سیستم مدارس حرفه اى عالى در اوایل دهه ۱۹۸۰ آغاز شد. از آنجائیکه این مدارس مى بایستى خودشان را با توسعه اقتصادى چین و اصلاح ساختار مدارس متوسطه هماهنگ نمایند، رشد سریعى داشته اند. در حال حاضر ۸۵۰۰ گونه از این مدارس با ۴ میلیون هنرجو در سراسر کشور وجود دارد. این مدارس عمدتاً به آموزش کارگران و کسانى که داراى دیپلم دورهٔ متوسطه هستند و بعضى از حرفه هاى خاص، مشغول هستند. مدارس آموزش کارگران ماهر، مدارس آموزش متوسطه حرفه اى هستند که کارگران فنى تربیت مى کنند. اولین مدرسه از این نمونه در سال ۱۹۴۹ تشکیل شد. در حال حاضر تعداد این مدارس به ۴۴۷۰ مى رسد که ۸۶/۱ میلیون هنرجو در ۴۰۰ رشته مشغول به تحصیل هستند.
اکنون بیش از ۱۷،۰۰۰ مدارس حرفه اى در سطوح مختلف، ۲۱۰۰ مرکز آموزش حرفه اى و ۴۰،۰۰۰ مرکز آموزش کارگران، کارمندان و آموزش بزرگسالان وجود دارد. هر ساله میلیون ها نفر در رشته هاى مختلف آموزش مى بینند.
آموزش بزرگسالان و آموزش در اوقات اضافى
چین در این زمینه پبیشرفت زیادى کرده و از سال ۱۹۷۶ آموزش نیمه و شبانه نیز به سرعت رشد کرده است. بسیارى از کارخانجات، کمون ها، و دیگر سازمان هاى و شرکت ها کلاس هایى در زمینه هاى مختلف از زبان تا الکترونیک و از نقاشى تا فیزیک براى کارکنان خود ایجاد کرده اند. گزارش شده است که در سال ۱۹۷۶ بیش از نیم میلیون کارگر در کلاس هاى نیمه وقت که توسط کارخانه ها دایر شده شرکت جسته اند. همچنین ۶۸ میلیون کارگر، کشاورز و سرباز در دوره هاى نیمه وقت ابتدایى و متوسطه ثبت نام کرده اند. کارگران با گذراندن امتحانات هر دوره مى توانند وارد مرحلهٔ شغلى بهترى شوند.
براساس آمار سال ۱۹۹۰ تعداد افراد بیسواد و نیمه بیسواد بالاى ۱۵ سال کشور حدود ۱۸۲ میلیون نفر مى باشد.
این نسبت در مقایسه با آمار سال ۱۹۸۲ حدود هفت درصد کاهش داشته است. جدول صحفه بعد تعداد مدارس و دانشگاه ها و همچنین شمار دانش آموز و دانشجویان را تا سال ۱۹۹۸ مشخص مى نماید.