فهرست
عنوان صفحه
ولادت امام خمینی (ره)………………………………………………………………………………..1
هجرت به قم، تحصیلدروس تکمیلی و تدریس علوم اسلامی………………………2
امام خمینی (ره) درسنگر مبارزه و قیام……………………………………………………..4
قیام 15خرداد…………………………………………………………………………………………….11
تبعید امام خمینی (ره)از ترکیه به عراق……………………………………………………..15
امام خمینی (ره) واستمرار مبارزه (1356 – 1350)……………………………………..17
اوجگیری انقلاب اسلامیدر سال 1356 و قیام مردم………………………………….18
هجرت امام خمینی (ره)از عراق به پاریس………………………………………………..19
بازگشت امام خمینی(ره) به ایران پس از 14 سال تبعید……………………………..21
رحلت امام خمینی (ره)،وصال یار، فراق یاران………………………………………….22
منابع…………………………………………………………………………………………………………30
ولادت امام خمینی (ره)
در روز بیستم جمادى الثانى 1320هجرى قمرى مطابق با 30 شهریـور 1281 هجرى شمسى ( 24 سپتامپر 1902میلادى) در شهرستان خمین از توابع استان مرکزى ایران در خانواده اى اهلعلـم و هجرت و جهاد و در خـانـدانـى از سلاله زهـراى اطـهـرسلام اللهعلیها, روح الـلـه المـوسـوى الخمینـى پـاى بـر خـاکدان طبیعت نهاد
او وارث سجایاى آباء و اجدادى بـود که نسل در نسل در کار هـدایـتمردم وکسب مـعارف الهى کـوشیـده انـد. پـدر بزرگـوار امام خمینـى مرحومآیه الـله سید مصطفى مـوسـوى از معاصریـن مرحـوم آیه الـلـه العظمـىمیرزاى شیـرازى (رض) که پـس از آنکه سالیانـى چنـد در نجف اشـرف علـومو معارف اسلامـى را فـرا گرفته و به درجه اجتهـاد نایل آمـده بـود بـهایـران بازگشت و در خمـیـن ملجاَ مردم و هادى آنان در امـور دینـىبـود. در حـالـیکه بیـش از 5 مـاه از ولادت روح الـلـه نمى گذشتطاغوتیان و خوانین تحت حمایت عمال حکومت وقت نداى حق طلبـى پـدر را کهدر برابر زورگـوئـیهایشان بـه مقاومت بـر خاسته بـود, با گلـوله پاسـخگفـتـنـد و در مـسیر خمـیـن به اراک وى را بـه شهادت رسانـدنـد. بستگانشهیـد بـراى اجراى حکـم الهى قصاص به تهران (دار الحکـومه وقترهـسـپار شـدند و بر اجراى عـدالت اصـرار ورزیدند تا قاتل قصاصگردید
بدیـن ترتبیب امام خـمیـنى از اوان کـودکى با رنجیـتـیـمىآشـنا و با مفهوم شهادت روبرو گردید. وى دوران کـودکـى ونـوجـوانى را تحت سرپرستى مادر مـومـنـه اش (بانـو هاجر) که خـود ازخاندان علـم و تقـوا و از نـوادگان مـرحـوم آیـه الـلـه خـوانسـارى(صاحب زبـده التصانیف ) بوده است و همچنیـن نزد عمه مـکـرمه اش (صاحبـهخانم ) که بانـویى شجاع و حق جـو بـود سپرى کرد اما در سـن 15 سالگى ازنعمت وجـود آن دو عزیز نیز محـروم گـردید
هجرت به قم، تحصیل دروس تکمیلی و تدریس علوم اسلامی
اندکـى پـس از هجرت آیه اللهالعظمـى حاج شیخ عبد الکریـم حایرى یزدى ـ رحـمه الله علیه ـ ( نـوروزهـجـرى شمسـى, مـطابق بـا رجب المـرجب 1340 هجـرى قمـرى ) امامخمینى نیز رهـسپار حـوزه علمیه قـم گردید و به سرعت مراحل تحصیلاتتکمیلى علوم حـوزوى را نزد اسـاتید حـوزه قـم طـى کرد. که مـى تـوان ازفرا گرفتـن تـتـمـه مباحث کـتاب مطـول ( در علـم معانى و بیان ) نزدمرحوم آقا مـیـرزا محمـد علـى ادیب تهرانـى و تکمیل دروس سطح نزدمرحـوم آیه الـله سید محمد تقـى خـوانسارى, و بیشتر نزد مرحـوم آیهالـله سـیـد عـلى یثربى کاشانى و دروس فـقـه و اصـول نزد زعیـم حـوزهقـم آیـه الـله العظمى حاج شیخ عبدالکریـم حایرى یزدى ـ رضـوان الـلـهعلیهـم نام برد
پـس از رحلت آیه الله العظمـى حـایـرى یزدى تلاشامـام خمینـى به همراه جمعى دیگر از مجتهدیـن حـوزه علمیه قـم بهنـتیجـه رسـیـد و آیه الله العظمـى(رض) به عنـوان زعـیـم حـوزهعـلمـیـه عازم قـــم گـردیـد. در این زمان, امام خمینـى به عـنـوانیـکـى از مـدرسیـن و مجتهدیـن صـاحب راى در فـقـه و اصـول و فلسفه و عرفــان و اخلاق شناخته مى شد . حضرت امام طى سالهاى طولانى در حوزه علمیه قـم به تدریـس چندیـن دوره فقه, اصـول, فلسفه و عرفان و اخـلاق اسـلامى در فیضیه, مسجـد اعظم, مسجـد محمـدیه, مـدرسه حـاج ملاصـادق, مسجد سلماسى و … همت گماشت و در حـوزه علمیه نجف نیز قریب 14 سال در مسجـد شیخ اعظـم انصــــارى (ره) معارف اهل بـیت و فـقـه را در عالیترین سطـوح تدریـس نمود و در نجف بـود که بـراى نخـستـیـن بار .مبانـى نظرى حکـومت اسلامـى را در سلسله درسهاى ولایت فـقیه بازگـو نمود.
امام خمینی (ره) در سنگر مبارزه و قیام
روحیه مبارزه و جهاد در راه خـدا ریـشـه در بینـش اعـتـقـادى و تربـیت و محیط خانـوادگى و شرایط سـیـاسى و اجـتماعى طـول دوران زندگى آن حضرت داشـتـه است. مـبارزات ایـشان از آغاز نـوجـوانـى آغـاز و سـیـر تکاملى آن به مـوازات تکـامـل ابـعاد روحى و عـلمى ایـشان از یکـسـو و اوضاع و احـوال سیاسـى و اجتماعى ایـران و جـوامع اسـلامـى از سـوى دیگـر در اشکـال مخـتـلف ادامـه یـافـته است و در ســـال 41و1340 ماجراى انجمـنهاى ایالـتى و ولایـتىفرصـتـى پـدیـد آورد تا ایـشان در رهبـریت قـیام و روحـانیـت ایـفاىنقـش کنـد و بـدیـن تـرتـیـب قـیـام سراسرى روحانیت و ملت ایـران در 15خـرداد سال 1342 با دو ویـژگـى برجستـه یعنى رهـبرى واحد امام خمـیـنىو اسلامـى بـودن انگـیـزه ها و شعارها و هدفهـاى قیام, سرآغـازى شـد برفـصـل نـویـن مـبارزات مـلـت ایران که بـعد ها تحت نام انقلاب اسلامىدر جهان شناخـتـه و معرفـى گردید امام خمـیـنـى خاطـره خـویـش از جنـگبیـن المـلل اول را در حالیکه نـوجـوانى 12 ساله بـوده چنین یاد مـىکند : مـن هـر دو جـنـگ بـیـن المللـى را یادم هست … مـن کـوچـکبـودم لکـن مـدرسـه مى رفـتـم و سربازهاى شـوروى را در هـمان مرکزى کهما داشـتـیـم در خـمـیـن, مـن آنجا آنهـا را مى دیـدم و ما مـورد تاختو تاز واقع مى شـدیـم در جـنـگ بیـن المـلـل اول. حضـرت امام در جایىدیگر با یاد آورى اسامى بـرخى از خوانیـن واشـرار سـتمگر که در پناهحکـومت مـرکـزى بـه غـارت اموال و نوامیـس مردم مى پرداختند مى فـرمایدمـن از بچگى در جـنـگ بـودم … ما مـورد زلقـى هـا بـودیـم, مـوردهـجـوم رجـبعلـیـهـا بــودیـم و خـودمان تفنگ داشتیـم و مـن در عیـنحالى که تـقـریـبا شـایـد اوایـل بلوغم بود, بـچـه بودم, دور ایـنسنگـرهایى که بـسـتـه بـود نـد در مـحل ما و اینها مى خـواسـتند هجـومکـنند و غـارت کـنند, آنجا مى رفـتـیــم سنگرها را سرکشـى مى کردیـمکـودتاى رضا خان در سـوم اسفـند 1299 شمسـى که بنابر گـواهـى اسـناد ومدارک تاریخـى و غـیر قابـل خـدشـه بـوسیله انگلیـسها حـمایت وسازمانـدهـى شـده بـود هـر چـنـد کـه بـه سلطنت قاجاریه پایان بخشید وتا حـدودى حکـومت مـلوک الطـوایـفـى خـوانیـن و اشـرار پـارکنـده رامحدود سـاخت اما درعـوض آنچـنـان دیکتاتـورى پدید آورد که در سایـه آنهـزار فامـیـل بر سرنـوشـت مـلـت مظلـوم ایـران حاکـم شدند ودودمانپهـلـوى به تنهایى عهـده دار نقـش سابق خوانین و اشرار گردید
درچنین شرایطـى روحانیت ایران که پـس از وقایع نهـضـت مشروطیت در تنگناىهجـوم بى وقـفـه دولتهـاى وقت و عـمال انگلیسى از یکـسو و دشمـنی هاىغرب باختگان روشنفـکر مـآب از سـوى دیگر قـرار داشت براى دفاع ازاسـلام و حـفـظ موجـودیت خـویـش بـه تکاپـو افـتاد. آیه الـلـه العظمىحاج شیخ عـبدالـکریـم حایرى بـه دعـوت علماى وقت قـم از اراک به ایـنشهـر هجرت کرد واندکـى پـس از آن امـام خـمیـنى که با بـهـره گیرى ازاستعداد فـوق العاده خـویـش دروس مقـدماتى و سطـوح حـوزه علمیه را درخـمیـن و ارا ک با سـرعـت طى کرده بود به قـم هجرت کـرد و عملا درتـحکیـم موقعیت حـوزه نـو تاسیـس قـم مـشارکـتى فعال داشت
زمانچندانـى نگذشت که آن حضرت در اعداد فضلاى برجـسته این حـوزه در عرفـانو فلسفه و فقه و اصـول شنـاخته شـد
پـس از رحلت آیـه اللـه العظمىحایرى ( 10 بهمـن 1315 ه-ش ) حـوزه علمیه قـم را خطر انحلال تهـدید مىکرد. عـلماى مـتـعهـد به چاره جویى برخاستند. مدت هشت سال سرپرستىحـوزه علمـیـه قـم را آیات عـظـام
سید محمد حجت, سید صدر الدیـنصدر و سیـد محـمـد تقـى خـوانسارى -رضوان الـلـه علیهـم ـ بر عهدهگرفتند. در ایـن فاصله و بـخصـوص پـس از سقوط رضاخان, شرایط براى تحققمرجعیت عظمى فراهـم گردید. آیه الله العظمى بروجردى شخصیت علمى برجستهاى بـود کـه مـى تـوانست جانشین مناسبـى براى مـرحوم حایرى و حفـظ کیانحـوزه بـاشـد. ایـن پیشنهاد از سـوى شاگردان آیـه الـلـه حایرى و ازجمله امام خـمـیـنـى به سرعت تعقیب شـد. شخص امام در دعـوت از آیـهالـلـه بـروجردى براى هجرت به قـم و پذیرش مسئولیت خطـیر زعامت حـوزهمجدانه تلاش کرد
امام خمینـى که با دقـت شـرایط سیاسـى جامعه ووضعـیـت حـوزه ها را زیر نظر داشت و اطـلاعات خـویش را از طریق مطالـعهمـستمر کتب تاریخ معاصـر و مجلات و روزنـامـه هاى وقـت و رفـت و آمـدبـه تهـران و درک محضر بزرگانى همچون آیـه الـلـه مـدرس تکـمیل مى کرددریافـته بـود که تـنها نقـطـه امـیـد بـه رهـایـى و نجات از شـرایطذلت بارى که پـس از شکست مشروطیت و بخصـوص پـس از روى کار آوردن رضاخان پدید آمده است, بیدارى حوزه هاى عـلمـیـه و پیش از آن تضـمیـن حیاتحوزه ها و ارتبـاط معنـوى مـردم بـا روحـانیت مـى بـاشـد
امامخمینى در تعقیب هدفهاى ارزشمند خویش در سال 1328 طرح اصلاح اساس ساختارحـوزه علمیه را با هـمـکارى آیـه الـلـه مـرتضـى حایـرى تهـیـه کرد وبـه آیـه الـلـه بـروجردى پـیشـنهاد داد. ایـن طرح از سوى شاگردان امامو طلاب روشـن ضمیر حـوزه مـورد اسـتقبال و حمایت قرار گرفت
امارژیـم در محاسباتـش اشـتـبـاه کرده بـود. لایحه انجـمـنـهاى ایالتى وولایتى کـه به مـوجـب آن شـرط مسـلمان بودن, سوگـند به قرآن کریـم ومرد بـودن انـتخاب کـنـنـدگان و کاندیـداها تغییر مـى یافت در 16 مهـربه تصـویب کـابـیـنـه امیـر اسـد الـلـه علـم رسیـد. آزادىانتخابات زنان پـوششـى براى مخفى نگـه داشـتـن هـدفـهاى دیگربـود
حذف و تغییر دو شـرط نخـست دقـیـقا بـه منظور قانـونـى کـردنحضـور عناصر بهایـى در مصـادر کـشـور انتخاب شـده بـود. چـنانکه قـبـلانـیـز اشاره شد پـشتـیـبـانى شـاه از رژیـم صهـیـونیـستـى در تـوسعهمناسبات ایران و اسرائـیل شرط حمایـتهاى آمـریـکـا از شـاه بـودنـفـوذ پـیـروان مـسـلک استعـمـارى بهـائـیت در قـواى سه گانه ایرانایـن شرط را تحقق مـى بخشید. امام خمـیـنـى به هـمراه عـلماى بزرگ قـمو تهـران به محض انتشار خبر تصویب لایحه مـزبور پـس از تبادل نـظـردسـت به اعـتـراضات همه جانبه زدند
نقـش حضرت امام در روشـنساختـن اهداف واقعى رژیـم شـاه و گوشـزد کـردن رسالت خطیر علما و حـوزههاى علمـیـه در ایـن شـرایـط بـسیـار مـوثـر وکارساز بـود. تلگرافـهـاو نامـه هـای سرگـشـاده اعـتـراض آمـیز علما به شاه و اسـد الـلـه علـممـوجى از حـمایـت را در اقـشار مخـتلف مردم برانگیخت. لحـن تلگرافـهـاىامام خمـیـنـى به شاه و نخست وزیر تند و هشـدار دهنده بود. در یکـى ازایـن تلگرافها آمده بـود
اینجانب مجددا به شما نصیحت مى کنـم کهبـه اطاعت خـداوند مـتعـال و قانـون اساسـى گردن نهید واز عواقبوخـیـمـه تخلف از قـرآن و احـکام علماى ملت و زعماى مسلمیـن و تخـلف ازقانـون اساسی بـترسید وعـمـدا و بـدون مـوجب مـمـلکت را به خطـرنـیـنـدازید و الا علماى اسلام درباره شمـا از اظهار عقیـده خـوددارىنخـواهنـد کـرد
بدیـن ترتـیـب ماجراى انجـمنهاى ایـالـتى وولایـتـى تجربـه اى پیروز و گرانقدر براى ملت ایران بـویژه از آن جهـتبـود کـه طى آن ویـژگـیـهـاى شخصیتـى را شناخـتـنـد که از هر جهـت براىرهـبـرى امت اسلام شایسته بـود. باو جـود شکست شـاه در ماجـراىانجـمـنها, فـشـار آمریکـا بـراى انجـام اصلاحـات مـورد نظر ادامـهیافت. شـاه در دیـماه 1341 اصـول ششگانه اصلاحات خویـش را بر شمرد وخـواستار رفـراندوم شد . امام خمینى بار دیگـر مراجع و عـلمـاى قـم رابـه نـشـست و چاره جویى دوباره فراخواند
با پیشنهاد امام خمینىعـیـد باسـتانـى نـوروز سـال 1342 در اعـتراض به اقدامات رژیم تحریـمشد. در اعلامـیه حضـرت امام از انـقـلاب سـفـیـد شاه بـه انقـلاب سـیـاه تعـبـیـر و هـمـسـویـى شـاه بـا اهـداف آمریکا و اسرائیل افـشا شده بود . از سـوى دیگـر, شـاه در مـورد آمادگى جامـعـه ایـران بـراى انجام اصلاحات آمـریکا به مـقامات واشـنگـتـن اطـمـیـنان داده بـود و نام اصـلاحات را انقـلاب سـفـیـد نهاده بـود. مخالـفت عـلما براى وى بسیار گران مى آمد .
امام خمـیـنى در اجـتماع مردم, بى پروا از شخـص شـاه به عنـوان عـامل اصلـى جنایات و هـم پـیـمان بـا اسـرائـیـل یاد مـى کـرد و مـردم را بـه قـیام فرا مـى خـوانـد. او در سـخـنـرانى خـود در روز دوازده فـروردیـن 1342 شدیـدا از سـکـوت عـلماى قـم و نجف ودیگر بلاد اسلامى در مقابل جنایات تازه رژیـم انـتـقـاد کرد و فـرمـودامـروز سکـوت هـمـراهى بـا دستگـاه جبـار است حضـرت امـام روز بعد(فروردیـن 42 ) اعلامـیـه معروف خـود را تحت عنـوان شاه دوستى یعنى غارتگرى منـتـشر ساخت .
راز تاثیر شگـفت پـیـام امام و کـلام امـام در روان مخاطـبـیـنـش که تا مرز جانـبازى پیـش مـى رفت را بایـد در هـمـیـن اصـالت انـدیشه, صلابت راى و صـداقت بـى شـائبه اش بـا مـردمجستجـو کـرد
سال 1342 با تحریـم مراسـم عـیـد نوروز آغـاز و باخـون مظـلـومیـن فیضیه خـونرنگ شد. شـاه بر انجام اصـلاحات مـورد نظـر آمـریکـا اصـرار مـى ورزیـد و امام خـمـیـنى بر آگاه کردن مردم و قـیـام آنـان در بـرابـر دخـالتهاى آمـریکـا و خیـانـتهاى شاه پـافـشـارى داشـت. در چهـارده فروردیـن 1342 آیـه الله العظمـى حکیـماز نجف طـى تلگـرافـهـایى بـه علما و مراجع ایران خـواستار آن شد کـههمگـى به طـور دسـتـه جمـعى به نجف هجرت کنند. این پیشنهاد براى حفـظ جان عـلما و کیان حـوزه ها مطرح شده بود .
حضرت امام بـدون اعـتـنا بـه ایـن تهـدیـدها, پاسخ تلگـراف آیـه الـلـه العـظـمى حکیـم را ارسال نمـوده و در آن تاکیـد کرده بـود کـه هـجـرت دسـتـه جمـعى علما و خالـى کـردن حـوزه علمیه قـم به مصلحت نیست .
امام خمیـنـى در پیامـى( بـهتایخ 12 / 2 / 1342 ) به مناسـبـت چهـلـم فاجعـه فـیـضـیـه بـرهمـراهـى عـلما و مـلت ایران در رویارویـى سـران ممـالک اسلامـى و دول عربـى بـا اسـرائیل غاصب تـاکید ورزید وپیمانهاى شـاه و اسـرائیل را محکـوم کرد .
قیام 15خرداد
ماه محرم 1342 که مـصادف با خردادبـود فـرا رسـید. امام خمینى از ایـن فـرصت نهـایت اسـتفاده را درتحـریک مردم بـه قیام عـلیـه رژیـم مستبد شاه به عمل آورد
امامخمینى در عـصـر عاشـوراى 13 خرداد سال 1342شمسى در مـدرسه فیضـیـه نطقتاریخـى خـویـش را که آغازى بر قیام 15 خرداد بود ایراد کرد
درهمیـن سخنرانى بـود که امام خمـیـنى بـا صداى بلند خطاب به شاه فرمـودآقا مـن به شما نصیحت مـى کنـم، اى آقاى شـاه ! اى جنـاب شاه! مـن بهتو نصیحت مى کـنم دسـت بـردار از این کارها، آقا اغـفـال مى کنند تورا. مـن مـیل ندارم کـه یـک روز اگر بـخـواهـند تـو بـروى، همه شکرکـنند… اگر دیکـته مى دهند دسـتت و مى گـویند بخـوان، در اطـرافـشفکـر کـن…. نصـیحت مرا بـشـنـو… ربط ما بـیـن شـاه و اسرائیل چیستکه سازمان امنیت مـى گـوید از اسرائـیـل حرف نزنـیـد… مگر شاهاسـرائـیلـى است ؟ شاه فـرمان خامـوش کـردن قـیـام را صادر کـرد. نخستجمع زیادى از یاران امام خمینـى در شـامگاه 14 خرداد دستگیـر و ساعت سهنیمه شب ( سحـرگاه پانزده خـرداد 42 ) صـدها کماندوى اعـزامـى از مرکز،منزل حضرت امـام را محاصره کردند و ایشان را در حالیکه مشغول نماز شببـود دستگیـر و سـراسـیـمـه بـه تهـران بـرده و در بازداشــتگاه باشگاهافـسـران زنـدانـى کـردنـد و غروب آنروز به زندان قـصر مـنتقلنمـودنـد. صـبحگاه پـانـزده خـرداد خبـر دستگیرى رهـبـر انقلاب بـهتهـران، مـشهـد، شیـراز ودیگـر شهرها رسیـد و وضعیتـى مشـابه قـم پـدیدآورد
نزدیکترین ندیم همیشگى شاه، تیمـسار حسیـن فردوست در خاطراتشاز بکارگیرى تجربیات و همکارى زبـده ترین ماموریـن سـیاسى و امـنیـتىآمریکا براى سرکـوب قـیام و هـمچنیـن از سراسـیمگـى شاه و دربـاروامراى ارتـش وساواک در ایـن ساعـات پرده بـرداشـتـه و تـوضـیح دادهاست که چگـونه شـاه و ژنـرالهـایـش دیـوانه وار فرمان سرکـوب صادر مىکردند
امام خمینـى، پـس از 19 روز حبـس در زنـدان قـصـر بـهزنـدانـى در پـادگـان نظامـى عشـرت آبـاد منتقل شـد
با دستگیرىرهبـر نهـضـت و کـشتار وحشیانه مـردم در روز 15 خـرداد 42، قیام ظاهراسرکوب شد. امـام خمـینى در حبـس از پاسخ گفتـن بـه سئوالات بازجـویان،با شهـامت و اعلام ایـنکه هـیـئـت حاکمه در ایـران و قـوه قضائیه آنراغـیر قـانـونـى وفـاقـد صلاحـیت مـى داند، اجتـناب ورزیـد. در شامگاهفـروردیـن سال 1343 بـدون اطلاع قـبـلى، امام خمینى آزاد و به قـممنتقل مـى شـود. بـه محض اطلاع مردم، شـادمـانى سراسر شهر را فرا مـىگیرد وجشنهاى باشکـوهى در مـدرسه فـیـضـیـه و شهـر بـه مـدت چـنـد روزبـر پا مـى شـود. اولیـن سالگـرد قـیام 15خـرداد در سال 1343 با صـدوربیانیه مـشتـرک امام خمـیـنـى و دیگر مراجع تقلید و بیانیه هاى جداگانهحـوزه هاى علمـیه گرامـى داشـتـه شـد و به عنـوان روز عزاى عمـومـىمعرفـى شـد
امـام خمـینـى در 4 آبـان 1343 بـیانـیـه اى انقلابـىصادر کرد و درآن نـوشـت : دنـیا بـدانـد که هر گرفـتارى اى کـه ملـتایـران و مـلـل مسلمـیـن دارنـد از اجـانب اسـت، از آمـریکاست، ملـلاسلام از اجـانب عمـومـا و از آمـریکـا خصـوصـا متنفــر استآمـریکـاست که از اسـرائیل و هـواداران آن پشتیبـانـى مـى کنـدآمریکاست که به اسرائیل قـدرت مـى دهـد که اعراب مسلـم را آواره کندافشاگرى امام علیه تصـویب لایحه کاپیتـولاسیون، ایران را در آبان سـالدر آستـانه قیـامـى دوبـاره قرار داد
سحرگاه 13 آبان 1343دوباره کماندوهاى مـسلح اعـزامى از تـهـران، مـنزل امام خمـیـنى در قـمرا محاصره کـردنـد. شگـفـت آنـکه وقـت باز داشت، هـمـاننـد سال قـبـلمصادف با نیایـش شبـانه امام خمینـى بـود.حضرت امام بازداشت و بـههـمراه نیروهاى امـنـیـتى مـستقیما بـه فرودگاه مهرآباد تهران اعـزام وبـا یک فـرونـد هـواپـیـماى نظامى کـه از قبل آماده شـده بـود، تحتالحـفـظ مامـوریـن امـنیـتى و نظامى بـه آنکارا پـرواز کـرد. عـصـرآنـروز سـاواک خـبـر تـبـعـیـد امـام را بـه اتهام اقـدام علیه امنیتکشـور ! در روزنـامه ها مـنتـشـر سـاخت
علی رغم فضاى خفقان موجى ازاعتراضها بـه صـورت تـظـاهـرات در بـازار تهران، تعطیلى طولانى مدتدروس حوزه ها و ارسال طومارها و نامـه ها به سازمانهاى بیـن المللـى ومـراجع تقلیـد جلـوه گـر شد
اقامت امام در ترکیه یازده ماه بهدرازا کشید در این مدت رژیم شاه با شدت عمل بـى سابقه اى بقایاى مقاومترا در ایران در هـم شکـست و در غیاب امام خمینى به سرعت دست به اصلاحاتآمریکا پـسند زد. اقـامت اجبارىدر تـرکیـه فـرصتـى مغـتـنـم بـراىامـام بـود تا تـدویـن کتـاب بزرگ تحـریـر الـوسیله را آغازکند
تبعید امام خمینی (ره) از ترکیه به عراق
روز 13 مهرماه 1343 حضرت امام بههـمـراه فرزنـدشان آیه الله حاج آقا مصطفـى از ترکیه به تبعیدگاه دوم،کشـور عراق اعزام شدند. امام خمینى پس از ورود بـه بـغداد بـراى زیارتمرقـد ائـمه اطهار(ع) به شهــرهــاى کاظمیـن، سامـرا و کـربلا شتـافتویک هـفـته بعد بـه محل اصلـى اقـامت خـود یعنـى نجف عزیمتکرد
دوران اقامت 13 ساله امام خمـینى در نجف در شرایطى آغاز شد کههر چند در ظاهر فشارها و محدودیـتهاى مستقیـم در حـد ایـران و تـرکیهوجـود نـداشت اما مخالفـتها و کارشکـنـیها و زخـم زبانهـا نـه ازجـبـهـه دشمـن رویاروی بـلکه از ناحیه روحانى نمایان و دنیا خـواهانمخفى شده در لباس دیـن آنچنان گـسترده و آزاردهنده بود که امام باهـمـه صـبر و بـردبارى معروفـش بارها از سخـتى شرایط مبارزه در ایـنسالها بـه تلخى تمام یاد کرده است. ولى هـیچـیـک از ایـن مصـائب ودشـواریها نـتـوانـست او را از مـسیــرى که آگـاهانه انتخاب کرده بودباز دارد
امام خمینى سلسله درسهاى خارج فـقه خـویـش را با همهمخالفتها و کارشکنیهاى عناصر مغرض در آبان 1344 در مسجد شیخ انصارىره) نجف آغاز کرد که تا زمان هجـرت از عراق به پاریـس ادامه داشتحوزه درسى ایشان به عنـوان یکى از برجسته تریـن حوزه هاى درسى نجف ازلحـاظ کیفیت و کمیت شـاگـردان شنـاخته شـد
امام خمینـى از بدو ورودبـه نجف بـا ارسال نامـه ها و پیک هایى بـه ایران، ارتباط خویـش را بـامـبارزیـن حـفـظ نـموده و آنان را در هـر منـاسبـتـى بـه پـایـدارى درپیگیـرى اهـداف قـیام 15 خـرداد فـرا مى خواند
امام خمینى در تمامدوران پـس از تـبـعـید، علی رغـم دشواریهاى پدید آمـده، هیچگاه دست ازمبارزه نـکـشیـد، وبـا سخنـرانیها و پیامهـاى خـویـش امیـد به پیـروزىرا در دلها زنـده نگـاه مى داشت
امام خمینى در گفتگـویى با نمانیدهسازمان الفـتـح فـلسطیـن در 19 مهر 1347 دیـدگاههاى خویش را دربارهمسائل جهان اسلام و جهاد ملت فلسطین تشریح کرد و در همین مصاحبه بروجوب اختصاص بخشى از وجـوه شـرعى زکات بـه مجـاهـدان فلسطینـى فتـواداد
اوایل سال 1348 اختلافات بـیـن رژیـم شاه و حزب بـعث عراق بـرسر مرز آبـى دو کشـور شدت گرفت. رژیـم عراق جمع زیادى از ایـرانـیانمقیـم این کشـور را در بـدتریـن شرایط اخراج کرد. حزب بـعث بـسـیارکوشید تا از دشمـنى امام خمـیـنى با رژیـم ایـران در آن شرایط بـهـرهگیرد چهار سال تـدریس، تلاش و روشنگرى امام خمـیـنـى تـوانسته بـودتا حـدودى فضاى حـوزه نجف را دگرگـون سازد. اینـک در سال 1348 علاوه برمبارزین بیـشمار داخل کشور مخاطبین زیادى در عراق، لبـنان و دیگر بـلاداسلامـى بـودنـد که نهـضت امام خمینى را الگـوى خویـش مىدانستند
امام خمینی (ره) واستمرار مبارزه (1356 – 1350)
نیمه دوم سال 1350 اختلافات رژیـمبعثـى عراق و شاه بالا گـرفت و به اخراج و آواره شـدن بسیارى ازایرانیان مقیـم عراق انجامید. امام خمینى طـى تلگرافى به رئیـس جمهورعراق شدیدا اقدامات ایـن رژیـم را محکـوم نمود. حضرت امام در اعتراض بهشرایط پیـش آمـده تصمیـم به خـروج از عراق گـرفت اما حکـام بـغداد بـاآگـاهـى از پیـامـدهـاى هجـرت امـام در آن شـرایط اجـازه خـروج ندادندسال 1354 در سالگرد قیام 15 خـرداد، مـدرسه فیضیه قـم بار دیگر شاهـدقیام طلاب انقلابـى بـود. فریادهاى درود بر خمینـى ومـرگ بر سلسلهپهلـوى به مـدت دو روز ادامه داشت پیـش از ایـن سازمانهـاى چـریکـىمتلاشـى شـده وشخصیتهاى مذهبى و سیاسى مبارز گرفـتار زندانهاى رژیمبودند
شاه در ادامه سیاستهاى مذهـب ستیز خود در اسفنـد 1354وقیحـانه تاریخ رسمـى کشـور را از مـبدا هجرت پیامـبـر اسلام بـه مبداسلطنت شاهان هخامنشى تغـییر داد. امام خمینى در واکنشى سخت، فـتوا بهحرمت استفاده از تاریخ بـى پایـه شاهنشاهـى داد. تحریـم اسـتفـاده ازایـن مبدا موهـوم تاریخى هـمانند تحریـم حزب رستاخیز از سـوى مردمایران اسـتقبال شـد و هر دو مـورد افـتـضاحـى براى رژیـم شاه شـده ورژیـم در سـال 1357 ناگزیـر از عقـب نشینـى و لغو تـاریخ شاهنشاهى شد
اوجگیری انقلاب اسلامیدر سال 1356 و قیام مردم
امام خمینـى که بـه دقت تحـولاتجارى جهان و ایـران را زیـر نظر داشت از فـرصت به دست آمـده نهـایتبـهـره بـردارى را کـرد. او در مرداد 1356 طـى پیامى اعلام کرد : اکنونبه واسطـه اوضاع داخلى و خارجى و انعـکاس جنایات رژیـم در مجامع ومطـبـوعات خارجى فرصتى است که باید مجامع علمى و فـرهـنگى و رجالوطـنـخـواه و دانشجویان خارج و داخل و انجمـنهاى اسلامى در هر جایـىدرنگ از آن استفاده کنند و بى پرده بپا خیزند
شهادت آیه الله حاجآقا مصطفى خمـینى در اول آبان 1356 و مراسم پر شکـوهـى که در ایرانبرگزار شـد نقـطـه آغازى بـر خیزش دوباره حـوزه هاى علمیه و قیام جامعهمذهـبى ایران بـود. امام خمـینى در همان زمان به گـونه اى شگفت ایـنواقعه را از الطـاف خفـیـه الهى نامیده بـود. رژیـم شاه با درج مقالهاى تـوهـیـن آمـیـز عـلیـه امام در روزنامه اطلاعات انتقام گرفتاعتراض بـه ایـن مـقـاله، بـه قـیام 19 دى مـاه قـم در سـال 56 منجـرشد کـه طى آن جمعى از طلاب انقلابـى به خـاک و خـون کشیـده شـدند. شاهعلی رغم دست زدن به کشتارهاى جمعى نتـوانست شعله هاى افروخته شده راخاموش کنداو بسیج نظـامـى و جهاد مسلحـانه عمـومـى را به عنوانتنها راه باقـیمانـده در شرایط دست زدن آمریکا بـه کـودتاى نظامـىارزیـابـى مى کرد
هجرت امام خمینی (ره)از عراق به پاریس
در دیدار وزراى خارجه ایران و عراقدر نـیـویـورک تصـمـیـم به اخراج امام خمینـى از عراق گرفته شـد. روزدوم مـهـر 1357 مـنزل امـام در نجف بـوسیله قـواى بعثـى محاصرهگردیـدانعکاس ایـن خبـر با خشـم گستـرده مسلمانان در ایران، عراق ودیگـر کشـورها مـواجه شـد
روز 12 مهر ،امام خمینى نجف را به قصدمرز کـویت ترک گـفـت. دولت کویـت با اشاره رژیـم ایـران از ورود امـامبـه ایـن کـشـور جلوگـیـرى کـرد. قـبـلا صحـبـت از هجـرت امام بـهلبـنـان و یا سـوریه بـود امـا ایشان پـس از مشـورت با فـرزنـدشانحجه الاسلام حاج سیـد احمـد خمینـى ) تصمیـم بـه هجـرت به پاریـس گرفتدر روز 14 مهـر ایشان وارد پاریس شدند
و دو روز بعد در منزل یکى ازایرانـیـان در نوفـل لـوشـاتــو ( حـومـه پاریـس ) مستقـر شـدنـدمامـوریـن کاخ الیزه نظر رئیـس جـمهـور فـرانسه را مبنـى بـر اجتناب ازهرگـونه فـعـالـیـت سـیاسـى بـه امام ابلاغ کـردنـد. ایـشـان نیز درواکـنـشــى تنـد تصـریح کـرده بـود که ایـنگونـه محدودیتها خلاف ادعاىدمکراسى است و اگر او ناگزیر شـود تا از ایـن فرودگـاه بـه آنفـرودگـاه و از ایـن کـشـور بـه آن کـشـور بـرود بـاز دست از هـدفهایـشنخـواهـد کشیـد
امام خمـیـنى در دیـماه 57 شـوراى انقلاب را تکشیلداد. شاه نیز پـس از تشکیل شـوراى سلطـنـت و اخـذ راى اعـتـماد بـراىکـابـینه بختیار در روز 26 دیـماه از کشـور فـرار کـرد. خـبـر در شـهـرتهران و سپـس ایران پیچید و مردم در خیابانها به جشـن و پایکـوبىپرداختند
بازگشت امام خمینی(ره) به ایران پس از 14 سال تبعید
اوایل بهمـن 57 خبر تصمیم امام در بازگشت بـه کـشور منتشر شدهر کس که مى شنید اشک شوق فرو مى ریخت. مردم 14 سال انتظار کشیدهبـودنـد. اما در عیـن حال مردم و دوستان امام نگـران جان ایشان بـودندچرا که هنوز دولت دست نشانده شاه سر پا و حکومت نظامى بر قرار بود. اماامام خمینى تصمیـم خویـش را گرفته و طى پیامـهـایى به مردم ایرانگـفـته بـود مى خـواهد در ایـن روزها سرنـوشـت سـاز و خطیر در کنارمردمـش باشد. دولت بخـتـیار با هماهنگى ژنرال هایزر فـرودگـاههاى کشـوررا به روى پـروازهـاى خـارجى بست
دولت بختیار پـس از چنـد روز تـابمقـاومـت نـیـاورد و ناگزیـر از پذیرفتـن خـواست ملت شـد. سرانجام امامخمینـى بامداد 12 بهمـن 1357 پـس از 14 سال دورى از وطـن وارد کشـورشـد. استقبال بـى سـابـقـه مـردم ایـران چنـان عـظـیـم و غـیـر قـابلانکـار بــود که خبرگزاریهاى غربـى نیز ناگزیر از اعـتـراف شـده ومستـقـبـلیـن را 4 تا 6 میلیون نفر برآورد کردند
رحلت امام خمینی (ره)،وصال یار، فراق یاران
امام خمینى هـدفها و آرمانها و هـرآنچه را که مـى بایــست ابـلاغ کنـد ، گفته بـود و در عمـل نیز تـمامهستیـش را بـراى تحقق هـمان هـدفها بـکار گرفته بـود. اینک در آستـانهنیمه خـرداد سـال 1368 خـود را آماده ملاقات عزیزى مى کرد که تمام عمرشرا براى جلب رضاى او صرف کرده بـود و قامتش جز در بـرابـر او ، درمـقابل هیچ قدرتى خـم نشده ، و چشـمانش جز براى او گریه نکرده بـودسروده هاى عارفانه اش همه حاکى از درد فـراق و بیان عطـش لحظه وصالمحبوب بـود. و اینک ایـن لحظه شکـوهمنـد بـراى او ، و جانــکاه و تحملناپذیر بـراى پیروانـش ، فـرا مـى رسید. او خـود در وصیتنامه اشنـوشـته است : با دلى آرام و قلبـى مطمئن و روحى شاد و ضمیرى امیدواربه فضل خدا از خدمت خـواهران و برادران مرخص و به سـوى جایگاه ابــدىسفر مى کنـم و به دعاى خیر شما احتیاج مبرم دارم و از خداى رحمن ورحیـم مى خـواهـم که عذرم را در کوتاهى خدمت و قصـور و تقصیر بپذیـرد واز مـلت امـیدوارم که عذرم را در کـوتاهى ها و قصـور و تقصیـرهابـپذیـرنـد و بـا قــدرت و تصمیـم و اراده بــه پیش بروند
شگفتآنکه امام خمینـى در یکـى از غزلیاتـش که چنـد سال قبل از رحلت سرودهاست
انتظار فرج از نیمه خردادکشم سالها مى گذرد حادثه ها مى آید
ساعت 20 / 22 بعداز ظهر روز شنبه سیزدهـم خـرداد ماه سـاللحظه وصال بـود. قــلبـى از کار ایستـاد که میلیـونها قلــب رابـه نور خدا و معنـویت احـیا کرده بـود. بــه وسیله دوربین مخفـى اى کهتـوسط دوستان امــام در بیمارستان نصب شده بـود روزهاى بیمارى و جریانعمل و لحظه لقاى حق ضبط شده است. وقتى که گوشه هایـى از حالات معنوى وآرامـش امام در ایـن ایـام از تلویزیون پخـش شـد غوغایى در دلها برافکند که وصف آن جــز با بودن در آن فضا ممکـن نیست. لبها دائمـا بهذکـر خـدا در حـرکت بود
در آخرین شب زندگى و در حالى که چند عملجراحى سخت و طولانى درسن 87 سالگى تحمل کرده بود و در حالیکه چندیـنسرم به دستهاى مبارکـش وصل بـود نافله شب مى خـواند و قـرآن تلاوت مـىکرد. در ساعات آخر ، طمانینه و آرامشى ملکـوتـى داشـت و مـرتبا شـهادتبـه وحـدانیت خـدا و رسالت پیـامبـر اکرم (ص) را زمـزمه مـى کـرد و بـاچنیـن حــالتى بـود که روحـش به ملکـوت اعلى پرواز کرد. وقتى که خبررحلت امــام منتشر شـد ، گـویـى زلزله اى عظیـم رخ داده است ، بغضهاتـرکیـد و سرتاسر ایران و همـه کانـونهایـى کـه در جـهان بـا نام وپیام امام خمینـى آشـنا بـودنـد یــکپارچه گـریستند و بـر سر و سینهزدنـد. هیچ قلـم و بیـانـى قـادر نیست ابعاد حـادثه را و امواج احساساتغیر قابل کنترل مردم را در آن روزها تـوصیف کند
مـردم ایـران ومسلمانان انقلابى ، حق داشتـند این چنیـن ضجه کـنند و صحنه هایى پدیدآورند که در تاریخ نمونه اى بـدیـن حجم و عظـمت براى آن سراغ نداریـمآنان کسـى را از دست داده بـودند کـه عـزت پـایمال شـده شان را بـازگـردانده بود ، دست شاهان ستمگر ودستهاى غارتگران آمریکایى و غربـى رااز سرزمینشان کـوتاه کرده بود ، اسلام را احــیا کـرده بــود ،مسلمـیـن را عــزت بـخـشـیـده بـــود ، جمهـورى اسلامـى را بـر پـاکـرده بـود ، رو در روى همـه قـدرتهاى جهـنمـى و شیـطانـى دنـیاایستاده بـود و ده سال در بـرابـر صـدها تـوطئه برانـدازى و طـرحکـودتا و آشـوب و فتنه داخلـى و خارجـى مقاومت کرده بود و 8 سـالدفـاعى را فـرمانـدهـى کرده بـود که در جبهه مقابلـش دشمنـى قـرار داشتکه آشکارا از سـوى هر دو قـدرت بزرگ شرق و غرب حمایت همه جانبه مـىشـد. مردم ،رهبر محبـوب و مرجع دینـى خـود و منادى اسلام راستیـن را ازدست داده بـودند
شایـد کسانـى که قـادر به درک و هضـم ایـن مفاهیـمنیستنـد ، اگـر حالات مردم را در فیـلمهاى مـراسـم تودیع و تشییع وخاکسپارى پیکر مطهر امام خمینـى مشاهده کنـنـد و خـبر مرگ دهها تـن کهدر مقابل سنگینـى ایـن حادثه تاب تحمـل نیـاورده و قـلبـشان از کارایستـاده بـود را بشنـوند و پیکرهایى که یکـى پـس از دیـگرى از شـدتتـاثـر بیهوش شـده ، بر روى دسـتها در امـواج جمعـیت به سـوىدرمانگاهها روانه مى شـدند را در فیلمها و عکسها ببیننـد، در تفسیرایـن واقعیتها درمانده شوند
امـا آنـانکه عشـق را مـى شنـاسنـد وتجـربـه کـرده انـد، مشکلـى نـخواهند داشت. حقیقـتا مردم ایران عاشقامام خمینى بـودند و چـه شعار زیبا و گـویایى در سالگرد رحلتـش انتخابکرده بـودند که
عشق به خمینـى عشق به همه خوبیهاست
روزچهاردهم خرداد 1368 ، مجلس خبرگان رهبری تشکیل گردیـد و پـس از قرائتوصیتنامه امـام خمینى تـوسـط حضرت آیـه الله خامنه اى که دو ساعت ونیـم طـول کشید ، بحث و تبـادل نظر براى تعییـن جانشینـى امام خمینـى ورهبر انقلاب اسلامـى آغاز شد و پـس از چندیـن ساعت سـرانجام حضرت آیـهالله خامنه اى ( رئیـس جمهور وقت ) که خود از شـاگـردان امـام خمینـى ـسلام الله علیه ـ و از چهره هاى درخشـان انقلاب اسلامـى و از یـاورانقیـام 15 خـرداد بـود و در تـمـام دوران نهضت امـام درهمـه فـراز ونشیبها در جـمع دیگـر یــاوران انـقلاب جـانبـازى کرده بود ، به اتفاقآرا براى ایـن رسالـت خطیر بـرگـزیده شد. سالها بـود که غـربیـها وعوامل تحت حمایتشان در داخل کشـور که از شکست دادن امـام مایـوس شـدهبـودند وعده زمان مرگ امـام را مى دادند
اما هـوشمندى ملت ایران وانتخاب سریع و شایسته خـبرگان و حمایـت فـرزنـدان و پیـروان امـام همهامیدهاى ضـد انقلاب را بـر بـاد دادنـد و نه تنها رحلت امـام پایان راهاو نبـود بلکه در واقع عصر امام خمینـى در پهـنه اى وسیعـتر از گـذشـتهآغاز شده بـود. مگر اندیشه و خـوبى و معنویت و حقیقت مى میرد ؟ روز وشـب پانزدهـم خرداد 68 میلونها نفر از مردم تهران و سـوگوارانى که ازشهرها و روستاها آمـده بـودند ، در محل مصلاى بـزرگ تهـران اجتماعکردنـد تـا بـراى آخـریـن بـار با پیکر مطهر مـردى که بـا قیـامش قـامتخمیـده ارزشها و کرامتها را در عصر سیاه ستـم استـوار کرده و در دنـیانهـضتـى از خـدا خواهى و باز گشت به فطرت انسانى آغاز کرده بود ، وداعکنند
هیچ اثرى از تشریـفات بـى روح مـرسـوم در مراسـم رسمى نبـودهمه چیز، بسیجى و مردمى وعاشقانه بـود. پیـکر پاک و سبز پوش امـام بـربـالاى بـلنـدى و در حلـقه میلیـونها نفـر از جمعیت مـاتـم زده چـوننگینى مى درخشید. هر کس به زبان خویـش با امامـش زمـزمه مى کرد و اشکمـى ریخت. سـرتاسـر اتـوبان و راههاى منتهى به مصلـى مملـو از جمیعتسیاهپوش بود
پـرچمهاى عزا بـر در و دیـورا شهر آویخته و آواى قرآناز تمام مساجد و مراکـز و ادارات و مـنازل به گـوش مـى رسیـد. شـب کـهفـرا رسیـد هزاران شمع بیاد مشعلـى که امـام افـروخـته است ، دربـیابـان مصلـى و تپه هـاى اطـراف آن روشـن شـد. خـانـواده هـاى داغدارگرداگرد شمعـها نشسته و چشمانشان بر بلنداى نـورانـى دوخته شـدهبود
فریاد یا حسیـن بسیجیان که احساس یتیمى مـى کـردنـد و بــر سـرو سینه مـى زدنـد فـضا را عـاشـورایـى کرده بـود. بـاور اینـکـه دیـگرصداى دلنشیـن امام خمینـى را در حسینیه جماران نخـواهند شنید ، طاقتـهارا بـرده بـود. مـردم شـب را در کـنار پیـکـر امـام بـه صبـح رسانیدنددر نخستین ساعت بامداد شانزدهم خــرداد ، میلیونها تـن به امامت آیهالله العظمـى گلپایگانى(ره) با چشمانى اشکبار برپیکر امام نمازگزاردند
انبـوهى جمعیت و شکوه حماسه حضـور مـردم در روز ورود امامخمـینى به کشـور در 12 بهمـن 1357 و تـکـرار گسـتـرده تـر ایـن حماسـهدر مـراسـم تشییع پیکر امام ، از شگفـتیهاى تـاریخ اسـت. خـبرگـزاریهاىرسمـى جهـانـى جمعیت استقبال کننده را در سال 1357 تا 6 میلیـون نفر وجمعیت حاضـر در مــراسـم تشـییـع را تا 9 میلیـون نفر تخمیـن زدند وایـن در حالى بـود که طى دوران 11 ساله حکومت امام خمینى به واسطهاتحـاد کشـورهای غربى و شرقى در دشمنى با انقلاب و تحمیل جنگ 8 ساله وصـدهـا تـوطـئه دیـگـر آنـان ، مردم ایـران سخـتیها و مشکلات فـراوانـىرا تحـمـل کرده و عزیزان بى شمارى را در ایـن راه از دست داده بـودند وطـبعا مـى بـایـست بـتدریج خسته و دلسرد شـده باشنـد امـا هرگز اینچنیـن نشـد. نسل پرورش یـافـته در مکتب الـهى امام خمینى به ایـنفرمـوده امام ایـمان کامـل داشـت که :در جهـان حجـم تحمل زحمـتها ورنجها و فداکاریها و جان نثـاریها ومحرومیتها مناسب حجـم بـزرگى مقصـودو ارزشمندى وعلـو رتـبـه آن است پـس از آنـکه مراسـم تـدفیـن به علتشـدت احسـاسات عـزاداران امـکان ادامـه نیافت ، طـى اطلاعیه هاى مـکرراز رادیـو اعلام شـد کـه مـردم بـه خانه هایشان بازگردند ، مراسـم بهبعد مـوکـول شــده و زمــان آن بعـدا اعلام شد. براى مسئولیـن تـردیـدىنـبـود که هر چه زمان بگذرد صـدها هزار تـن از علاقه مندان دیگر امـامکـه از شهـرهاى دور راهـى تهران شده اند نیز بر جمعیت تشییع کننـدهافـزوده خـواهـد شـد ، ناگزیر در بعدازظهر همان روز مراسم تـدفـین بـاهمان احساسات و بـه دشـوارى انـجـام شـد کـه گـوشـه هـایـى از اینمـراسـم بـوسـیـله خبرنگـاران بـه جهان مخابره شـد و بدین سان رحلتامام خمینـى نیز همچـون حیاتـش منـشاَ بیـدارى و نهضتـى دوباره شـد وراه و یادش جاودانه گردید چرا کـه او حقیـقت بـود و حقیقت همیشه زنـدهاست و فناناپذیر
منابع:
http://www.iichs.org
http://majid45.blogfa.com/