ساختمان موتور کولر آبی
آشنایی با محصولات آکاالکتریک
این نوع موتورها از نوع قفسی (قفس سنجابی) با راه انداز خازنی یا مقاومتی دو دور می باشند، که در قدرتهای مختلف 0.25 ، 0.5 و 0.75 اسب بخار و بالاتر نسبت به حجم هوادهی کولر انتخاب می شوند. این نوع موتورها به دلیل نداشتن کلکتور (روتور سیم پیچی شده) با صدای بسیار کم ، حجم ، قیمت کمتر و عمر طولانی تر مورد استفاده قرار می گیرند. موتور کولر دارای دو دور حدود 1000 و 1500 دور در دقیقه است، که به نام دور کند و دور تند معروف است. ساختمان این موتورها بر اساس سه مشخصه سیم پیچ که راه انداز دورکند و دورتند هستند، ساخته می شوند.
در روی بدنه موتور کولر قسمت الکتریکی کلید گریز از مرکز وجود دارد که سرهای خروجی سیم پیچ ها و کابل ورودی برق به آن متصل می شود. روی قسمت کائوچویی این کلید لغات (COM) مشترک (HI) تند (LO) کند دیده می شود. جریانی که موتور در دورهای تند و کند می کشد، حدود یک اسب بخار و (4.2 آمپر) است. برای کولرهای با حجم هوا دهی زیاد از موتورهای سه فاز با یک دور (1500 دور در دقیقه) استفاده می شود. ساختمان کولر آبی از بخشهای مختلفی تشکیل شده اند که آنها را بررسی می کنیم.
استاتور (قسمت ساکن موتور)
استاتور از سه قسمت اصلی تشکیل شده است.
بدنه (طوقه)
این قسمت استاتور از ورقهای فولادی ساخته شده و توسط دستگاه درز جوش به صورت استوانه ای کامل در آمده است. قبل از جوش بدنه سوراخ هایی توسط پرس جهت تهویه روی آن تعبیه می گردد. قبل از اینکه هسته و سیم بندی در آن قرار گیرد، روی آن آزمایشهایی انجام می گیرد. بدنه ابتدا فسفاته ، سپس لعابکاری و سرانجام رنگ می شود. موقعی که استاتور روی پایه اش قرار می گیرد، حتما قسمت بیرون منفذ آن باید به سمت بالا باشد تا در مقابل ریزش آب و غیره محافظت گردد.
هسته
هسته الکتروموتور از ورق های دینامو (فولاد سیلیس دار) که روی آن شیارهای مخصوص و متفاوت تعبیه گردیده ، تشکیل شده است. قطر داخلی هسته 8.9 سانتیمتر و طول یا ضخامت محوری هسته برای موتورهای 3/1 اسب بخار ، 4.3 سانتیمتر و برای موتورهای 2/1 و 4/3 اسب بخار 5.4 سانتیمتر است.
رتور
رتور نیز از ورق های دینامو (فولاد سیلیس دار) تشکیل شده است. در روی ورقها شیارهایی تعبیه شده است که آلومینیم مذاب درآن تزریق می شود. آلومینیم مذاب پره های خنک کننده دو سر رینگ را که میله های روتور را اتصال کوتاه می کند، نگه می دارد. جهت سبک شدن روتور و تهویه بهتر آن در روی هسته در قسمت مرکزی سوراخهایی تعبیه می شود.
درپوش و بوش ها
درپوش های انتهایی ، قسمتی از موتور را تشکیل می دهند، که در مرکز آنها بوش های نگهدارنده محور رتور تعبیه شده است. جنس بوش ها از استیل و قسمت داخلی آنها از برنز می باشد تا در مقابل بارهای سنگین و سبک از استحکام کافی برخوردار باشند. روی بوشها منفذی تعبیه گردیده که در داخل آن نمد مخصوص آغشته به روغن قرار می گیرد.
کلید گریز از مرکز (صفحه اتصالات)
این کلید روی درپوش عقب الکتروموتور قرار دارد و چهارسر توسط فیش ها از زیر به آن اتصال دارد. در قسمت رویی یا بیرونی کلید ، یک سیم مخصوص دور زیاد که به فیشی با علامت HI که مخفف HIGH ، سیم دور کم به فیشی که به علامت LO که مخفف LOW و سیم برق مشترک به فیش با علامت COM که مخفف (COMON) است، متصل می شوند.
توربین (بادبزن)
قسمت اصلی کولر که هوای داخل اطاقک را به داخل کانال می دمد، توربین یا بادبزن نامیده می شود. توربین از طریق یک فلکه (پولی) بزرگ با یک تسمه به فلکه موتور متصل می گردد. توربین از تعدادی پره که با شکل و زاویه خاصی حول یک استوانه قرار دارند، تشکیل شده است.
پولی یا فلکه
پولی از آلومینیم خشک تهیه شده و انتقال قدرت از الکتروموتور به فن یا پروانه از طریق آنها انجام می گیرد. پولی کوچک روی محور موتور و پولی بزرگ روی محور پروانه نصب می شود. طرز قرار گرفتن آنها طوری است که هر دو آنها دقیقا روی یک صفحه فرضی قرار می گیرند. در غیر این صورت باعث خوردگی تسمه می شوند. روی مرکز هریک از پولی ها یک پیچ مغزی قرار دارد که باید توسط آچار آلن روی سطح صاف محورها تنظیم و سپس محکم شود. در غیر اینصورت پس ازمدتی به صورت هرزگرد حرکت می کنند.
یاتاقان
یاتاقان یا بستر قسمتی است که یک سر محور فن در داخل آنها قرار می گیرد. ساختمان یاتاقان طوری است که نیروی وزن ناشی ا زمحور و فن و اصطکاک را به بدنه منتقل می سازد، و چون باید حداقل اصطکاک و ساییدگی را داشته باشد، لازم است ماهانه یک بار روغن کاری شوند. بهترین یاتاقانها نوع گرافیتی و بلبرینگی هستند.
واترپمپ (پمپ آب)
واتر پمپ یا پمپ آب کولر مانند همه پمپها از دو قسمت الکتریکی (موتور) و یک قسمت مکانیکی (پمپ) تشکیل می شود.
قسمت الکتریکی
• استاتور : قسمت استاتور از دو بوبین یا بالشتک تشکیل شده است، که روی هسته در داخل شیارها قرار گرفته اند.
• روتور :
هسته روتور ، واترپمپ را از ورق های آهن سیلیس دار تهیه و شیارهایی به منظور قرار گرفتن میله یا هادی ها روی روتور ، روی آن ایجاد می کنند. این شیارها به منظور افزایش گشتاور واتر پمپ انتخاب می شوند. در داخل آنها مواد مذاب تزریق می کنند. بطوری که یک قفسه آلومینیومی تشکیل می شود.
• درپوش ها :درپوش ها محل قرار گرفتن یاتاقانها و نگهداری دو سر محور موتور می باشند، و در نگهداری روتور نقش مهمی ایفا می کنند.
قسمت مکانیکی
• واتر پمپ(پمپ آب):
قسمتی از مجموعه موتور کولر که به شکل پره های منظم در قسمت انتهایی (پایینی) محور قرار دارد، واتر پمپ نامیده می شود، و عمل پمپاژ آب را به بدنه کولر انجام می دهد. قسمتهای مختلف پمپ عبارتند از :
o پایه اصلی پمپ که در داخل آب قرار می گیرد.
o پروانه چهار یا سه پره که نقش توربین را داشته و آب را پمپاژ می کند.
o کفی یا پایه پمپ که در زیر پایه نصب می گردد و نقش آب بندی پمپ را دارد.
o چپقی پایه پمپ ، محل قرار گرفتن شیلنگ ، که آب را به سه راهی منتقل می کند.
o کلاهک پمپ ، قسمت فوقانی الکتروپمپ ، که به صورت چتری بالای الکتروپمپ قرار می گیرد تا از ورود آب به داخل آن جلوگیری کند.
بدنه کولر (اطاقک هوا)
اطاقک هوا از یک مکعب تشکیل شده است که دارای کف سقف و یک بدنه ثابت می باشد. سه دیوار دیگری که پوشال ها در آن جای داده می شوند. معمولا متحرک هستند، و می توان آنها را از اطاقک جدا ساخت. در مواقع تعویض پوشال ها و یا سرویس کولر این کار ضروری است. قسمت دیوار ثابت از طریق یک دریچه لبه دار با یک قطعه برزنت به کانال اصلی متصل می گردد. بدین ترتیب از انتقال ضربه و لرزش کولر به کانال جلوگیری می شود.
شناور (فلوتر)
شناور وسیله ای است که برای تنظیم مقدار و ارتفاع آب داخل مخزن کولر یا هر مخزن دیگری بکار می رود، و از سرریز شدن آب جلوگیری می کند. این دستگاه که قابل تنظیم نیز هست، از یک شیر فشاری که توسط یک بازو به یک کره پلاستیکی توخالی متصل است تشکیل می شود.
جعبه اتصال الکتریکی
جعبه اتصال که از مواد عایق ساخته شده است، به بدنه ثابت کولر در داخل آن متصل می باشد. طوری که روی آن سرپیچ های اتصال ، همراه با حروف و در بعضی موارد با نقشه اتصال دیده می شود. این جعبه دارای یک درپوش محافظ است.
خازن راه انداز موتور کولر
این خازن (که با سیم پیچ راه انداز موتور بطور سری قرار گرفته است) هنگام راه اندازی موتور در مدار قرار می گیرد، و با ایجاد اختلاف کار بین جریان ولتاژ باعث حرکت موتور شده و سپس توسط کلید گریز از مرکز از مدار موتور خارج می شود. پس از خاموش شدن کولر مجددا کلید گریز از مرکز خازن را برای استارت بعدی در مسیر جریان از می دهد
کولر آبی و گازی
موقعیت جغرافیایی ایران و آب و هوای گرم کشور ما کولر را در رده وسایل ضروری برای تامین رفاه خانواده قرار داده است.
بطوری که امروزه بیش از ۶۵ درصد خانوارهای شهری و حدود ۲۰ درصد خانوارهای روستایی از این دستگاه استفاده می کنند.
در حال حاضر نزدیک به 5/8 تا 9 میلیون کولر در خانوارهای ایرانی وجود دارد و سالیانه در حدود 500 هزار دستگاه جدید به تولید می رسد.
کولرهای آبی ؛ بسیار کمتر از کولرهای گازی ؛ برق مصرف می کنند ( 500 وات در برابر 2000 وات) اما تعداد کولرهای آبی بسیار بیشتر از کولرهای گازی است. در مورد کولرهای گازی باید گفت که کارکرد این دستگاهها شباهت زیادی به یخچال دارد و فقط در مناطق گرمسیری و بسیار مرطوب باید مورد استفاده قرار گیرند و نسبت به کولرهای معمولی نیازمند تعمیر و نگهداری بیشتری هستند.
کولرهای آبی و گازی با توجه به کاربرد زیاد و وسیع آنها بخصوص در فصول گرم سال بخش نسبتاً زیادی از مصرف کل انرژی کشور را به خود اختصاص می دهند. بطوری که اگر فرض شود ۹ میلیون کولر آبی و گازی بطور متوسط ۴ ماه در طول سال و هر روز ۸ ساعت مورد استفاده قرار گیرند. هر ساله در کشور ما رقمی نزدیک به 5 میلیارد کیلو وات ساعت فقط صرف انرژی مصرفی کولرهای آبی و گازی می شود که معادل 170 میلیارد تومان خواهد شد.
توصیه های ضروری :
ظرفیت برودتی کولرها باید متناسب با فضای مورداستفاده و شرایط آب و هوایی محل ( از لحاظ دما و رطوبت) انتخاب شود.
کولرهای بزرگتر از حد نیاز تنها باعث مصرف بی مورد انرژی الکتریکی می شوند نوع کولر را متناسب با مناطق آب و هوایی انتخاب کنید. از کولرهای گازی برای مناطق گرم و مرطوب و از کولرهای آبی برای مناطق معتدل استفاده کنید.
حتی الامکان کانال کشی کولر از کوتاه ترین مسیر انجام شود. چنانچه کانالهای کولر خارج از ساختمان قرار دارند. حتماً باید بوسیله عایق کاری با پشم شیشه یا عایق های دیگر از گرم شدن کانالها و هدر رفتن سرما در اثر تابش مستقیم نور خورشید بر آنها جلوگیری شود . در این مورد حتی نصب یک سایبان ساده بر روی کولر و کانالها هم موثر است.
هر چه مسیر کانال کشی کولرهای آبی پرپیچ و خم و طولانی تر باشد. فشار هوا در مسیر کانالها افت پیدا کرده و جبران آن به انرژی بیشتری نیاز دارد و سرمای حاصل شده نیز کمتر می شود. لذا باید حتی الامکان کوتاهترین مسیر کانال کشی در نظر گرفته شود.
کلید بادزن (فن) در کولرهای گازی به شما امکان می دهد هنگام شب از دستگاه فقط برای تهویه استفاده کنید و هزینه برق دستگاه را به میزان زیادی کاهش می دهد.
حتی الامکان هر ساله نسبت به تعویض پوشالهای کولر اقدام نمایید. تمیز کردن و رفع اشکالات کولر پیش از شروع به کار آن در فصل گرما؛ کارکرد کولر را بهبود بخشیده؛ مصرف انرژی آن را کاهش می دهد و از هدر رفتن سرما نیز جلوگیری می کند.
استفاده بی مورد و یا همزمان از وسایل خانگی گرمازا مانند: اجاق ؛ سماور؛ لامپهای متعدد و .. باعث افزایش گرمای محل کار و سکونت می شود و نیاز به استفاده از کولر را افزایش می دهد.
چنانچه امکان پذیر باشد باید از سیستم سرمایش موضعی استفاده گردد. به این معنی که تنها به اتاقهایی که مورد استفاده قرار می گیرد هوای سرد را منتقل کنیم. به این منظور می توان دریچه های ورودی هوا به سایر اتاقها را مسدود کرد. سرمایش موضعی در مورد فضاهای بزرگتر به ویژه سالنهای کار مانند سالن مونتاژ به معنی سرمایش محدوده کار کارگر می باشد؛ به این ترتیب نیازی به سرمایش کل فضا نخواهد بود.
در حد امکان از روشن نگه داشتن مداوم کولر در طول روز پرهیز کنید و به ویژه تا حد امکان سعی کنید از دور آهسته کولر استفاده کنید تا فشار کمتری را دستگاه متحمل شود.
– کولرهای گازی از جمله پرمصرف ترین وسایل خانگی هستند.
– بنابراین در صورتی که ضرورتی با استفاده از این نوع کولرها وجود ندارد از استفاده از آنها خودداری کنید. در صورت ضرورت استفاده از این نوع کولرها که هزینه سنگینی را نیز در بردارند؛ باید سعی شود تا از استفاده در ساعت پیک مصرف برق ( از نیم ساعت قبل از اذان مغرب تا 5/2 ساعت بعد از آن) که مصرف انرژی الکتریکی در شبکه برق کشور به حداکثر می رسد؛ خودداری کرد.
– هنگام خرید دستگاهی را انتخاب کنید که دارای علامت استاندارد و بر چسب انرژی باشد و با توجه به برچسب انرژی دارای بالاترین درجه کارایی و بازدهی باشد.
– کولرهای گازی معمولاًً دارای درجه تنظیم دما (ترموستات) هستند. تنظیم دما بر روی دمای مناسب فصل گرما که بین ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتیگراد است؛ باعث می شود تا هنگام رسیدن دمای اتاق به درجه دمای تنظیم شده؛ کولر به طور خودکار خاموش شود و بنابراین انرژی کمتری مصرف کند. در مورد کولرهای آبی نیز؛ نصب یک ترموستات ساده در اتاقها ؛ می تواند مقدار زیادی از مصرف انرژی را کاهش دهد.
– برای جلوگیری از خروج سرما ؛ اطراف پنجره ها و درها را با نوارهای درزگیری عایق بندی کنید. استفاده از تهویه طبیعی بخصوص در شب و درز بندی منازل در طول روزهای گرم بسیار موثر خواهد بود.
– بهترین درجه حرارت منزل در تابستان بین 18 تا 22 درجه سانتیگراد است . از سردکردن بیش از حد محل سکونت خود خودداری کنید.
– در شهرهای جنوبی کشور که دارای آب و هوای بسیار گرم و مرطوبی در تابستانها هستند وعموماً از کولرهای گازی برای خنک کردن محیط استفاده می شود؛ کاشتن یک اصله درخت در نزدیک کولر گازی حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد موجب کاهش مصرف انرژی خواهد شد. به دلیل اینکه سایه درخت اولاً خود مانعی در برابر تابش نور مستقیم خورشید می باشد و ثانیاً هوای تازه ای که توسط درخت ایجاد می شود باعث می گردد تا در واقع هوای پشت کولر گازی تهویه شود.
– نصب کندانسورهای کولر گازی در سایه باعث جلوگیری از اتلاف میزان قابل توجهی از انرژی مصرف خواهد شد.
– در صورت امکان کولر گازی خود را در مسیر باد نصب کنید. زیرا این کار بعلت کاهش فشار بر کولر باعث افزایش بازدهی آن و کاهش مصرف انرژی می شود.
– موارد دیگر که در افزایش کارآیی سیستم سرمایش محل سکونت و کار ما موثر هستند را می توان به شرح زیر بیان کرد:
– هنگامی که درجه حرارت بیرون ساختمان از دمای داخل کمتر است. با بازکردن پنجره ها به تهویه طبیعی ساختمان کمک کنید.
– در روزهای خیلی گرم ؛ با بستن در و پنجره و کشیدن پرده ها از ورود انرژی گرمایی بیشتر به داخل ساختمان جلوگیری کنید.
– سیستمهای سرمایش خود را به طور منظم تمیز کرده و به ویژه گرد و خاک روی کویل ها و فن ها را پاک کنید.
– اتاقهای نشیمن و خواب را کمتر از ۲۴ تا ۲۶ درجه سانتیگراد سرد نکنید.
13