برآورد تاثیر مرگ ومیر های ناشی از سوانح و تصادفات رانندگی روی امید به زندگی در بدو تولد وبار اقتصادی ناشی از آن
مقدمه
افزایش شتابان تعداد تصادفات رانندگی ومتعاقباً افزایش مرگ ومیر ناشی از این سوانح وتصادفات درسالهای اخیر،توجه بسیاری از مسئولین وبرنامه ریزان کشور را به خود معطوف کرده است.نرخ رشد تصادفات رانندگی و مرگ ومیر ناشی از این سوانح وتصادفات درسالهای اخیربه طور فاجعه آمیزی افزایش یافته وباعث صدمات ولطمات جبران ناپذیری بر مناسبات اقتصادی واجتماعی کشورشده است.
مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح وتصادفات رانندگی در سالهای اخیرباتوجه به ابعاد وسیع مسئله چندان که باید مورد توجه قرارنگرفته است وتا کنون برآورددقیقی در مورد هزینه های اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح وتصادفات رانندگی نشده است.با توجه به آثار منفی که این مرگ ومیرها در بلند مدت می تواند بر اقتصاد کشور به جای گذارد لزوم کنترل این مرگ ومیرها نیز ضرورت پیدا خواهدکردوبرای شفاف ترشدن بعدفاجعه آگاهی از بار اقتصادی این مرگ ومیرها برپیکره اقتصادی کشور ضرورتی انکار ناپذیر خواهد داشت.تحقیق حاضر تلاشی است در جهت رسیدن به این اهداف وبرآورد بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح وتصادفات رانندگی در سال 1381.
سوانح وحوادث رانندگی تهدیدی جدی برای سلامتی انسانها در سراسر دنیامی باشد.در کشورهای توسعه یافته صنعتی راهکارهای مقابله با سوانح وحوادث با دقت وحساسیت بررسی شده است ولی در کشورهای درحال توسعه اینگونه نیست (Soori&Nagavi,p:1).
امید به زندگی در بدوتولد یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورها به شمار می آید و یکی از اهداف برنامه ریزان برای توسعه, افزایش امید به زندگی در بدو تولد است. شاخص های تعیین کننده امید به زندگی دربدو تولد , میزان های مرگ و میر ویژه سنی می باشد. هر چه میزان های مرگ و میر در سنین پایین مخصوصاً سنین زیر 5 سال کمتر باشد امید به زندگی روبه فزونی خواهد گذاشت و مرگ و میر در سنین 5 سال در کشور ما تا حد زیادی تحت کنترل درآمده است, اما هنوز فاصله زیادی با کشورهای توسعه یافته دارد. عامل مهم دیگری که امید به زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد مرگ و میر جوانان و افراد میانسال است. با توجه به اینکه مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح و تصادفات رانندگی بیشتر سنین میانی و پایین را تحت تاثیر قرار می دهند, تاثیر منفی این مرگ ومیرهای روی امید زندگی در بدو تولدودر نتیجه روی اقتصاد وجامعه اجتناب ناپذیر خواهد بود.
اهمیت پژوهش:
واقعه مرگ ومیر در سنین متفاوت از اهمیت زیادی برخوردار است وآگاهی ازشاخصهای مربوط به آن برای برنامه ریزان کشور ضرورتی انکار ناپذیر دارد.امروزه سلامت محور توسعه پایدار محسوب می شود و سرمایه گذاری در بخش سلامت سریعترین و آسانترین راه برای کاهش فقر در جامعه محسوب می شود.
امروزه توجه خیلی کمی به هزاران زندگی که دراثر تصادفات، بی رحمانه از دست می رود می شود. جامعه بهداشت عمومی، تصادفات رانندگی را به عنوان یک علت اصلی برای از دست دادن زندگی بارورومولدوهمچنین یک علت برای هزینه های بالای مراقبتهای بهداشتی ودرجه زیادی ازناتوانی جسمی می داند.از نظر تاریخی نیز به علت داشتن علل متنوع، از تصادفات به عنوان یک مسئله مهم بهداشت عمومی غفلت شده است وجوامع وحکومتها این علل را به عنوان علل قابل قبول برای مداخلات بهداشتی درک نکرده اندوبه این مسئله که از طریق تلاشهای سازمان یافته در یک جامعه می توان از این آسیبها جلوگیری کرد به شکل محدودی مورد توجه قرار گرفته است.تحلیلهای اخیر در ارتباط با انتقال جمعیتی وانتقال اپیدمیولوژیکی ومطالعات انجام شده از جمله مطالعات بانک جهانی1 وسازمان بهداشت جهانی2(WHO)علل آسیبها وصدمات را در سطح ملی وجهانی تا حدودی برجسته کرده اندولی به علل کلیدی این مسائل کمترتوجه شده است Sethi&Zwi,p:412) (.
با توجه به تاثیر زیاد مرگ ومیر های ناشی ازسوانح و تصادفات رانندگی روی شاخص های مرگ ومیر بخصوص امید به زندگی در بدو تولدواقتصاد کشور و عدم توجه به این مرگ ومیرها, لزوم توجه به آثار این مرگ ومیرها ضروری است. کاهش امید به زندگی آثار اقتصادی و اجتماعی سوئی برای جامعه به ارمغان می آورد . نکته مهم این است که این مرگ ومیرها بیشتر جنس مذکر وسنین پائین راکه قشر فعال جامعه محسوب می شوند تحت الشعاع قرار می دهد وکنترل وبه حداقل رساندن این مرگها آثار اقتصادی – اجتماعی وجمعیتی مثبتی خواهد داشت.آگاهی ازمیزان تاثیر این مرگ ومیرها روی امید به زندگی در بدو تولدومحاسبه نفر سالهای عمر از دست رفته ناشی از این مرگ ومیرها به پژوهشگران وبرنامه ریزان کمک خواهد کرد تابا دید باز تری به عواقب اقتصادی- اجتماعی این مرگ ومیرها بنگرند.
اهداف پژوهش:
هدف کلی پژوهش برآورد تاثیر مرگ و میرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی روی امید به زندگی در بدو تولدومحاسبه بار اقتصادی ناشی ازاین مرگ ومیرها در سال1381 است.
4-1- ادبیات موضوع
درمجموع در سال1990 تعداد9611000سال به دلیل مرگهای زود هنگام در ایالات متحده آمریکا از دست رفته است.بیشترین تعداد سالهای از دست رفته مربوط به سرطان، خودکشی ودیگرکشی، بیماریهای قلبی وتصادفات رانندگیبوده است. تصادفات رانندگی با1340000سال عمر تلف شده، رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است.این تعداد سالهای عمر از دست رفته 94/13 درصد کل سالهای عمر از دست رفته در اثر مرگ ومیرهای زود هنگام می باشد.
به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در سال1998 در سطح جهان، در اثر صدمات ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی38848625 نفرسال عمر توام با معلولیت وناتوانی جسمانی3(DALY) داشته ایم. در سال1998 نهمین علت از دست رفتن سالهای عمر،معلولیت وناتوانی جسمانی در اثر صدمات ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بوده است. سازمان جهانی بهداشت پیش بینی کرده است که در سال2020 تعداد سالهای توام با معلولیت وناتوانی جسمانی به علت صدمات ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی از رتبه نهم به رتبه سوم خواهد رسید. به گزارش سال2003 سازمان جهانی بهداشت از نظر اقتصادی صدمات ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در کشورهای با درآمد پایین یک درصد، کشورهای با درآمدمتوسط5/1درصدودرکشورهایبادرآمدبالا2درصدتولیدناخالص داخلی4(GNP) این کشورها است.
براساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت هزینه های مستقیم سوانح وتصادفات رانندگی حدود518 ملیارد دلار در سال می باشد.ازاین مقدار65ملیارددلار مربوط به کشورهای بادرآمد پایین است.
نتایج برآوردها نشان می دهد که هزینه های سالانه سوانح وتصادفات رانندگی در اتحادیه اروپا 180ملیارد یورو معادل207 ملیارد دلار می باشد.این هزینه ها به روش فراگیر محاسبه شده اند ، دراین روش تمام هزینه های مستقیم وغیر مستقیم سوانح وتصادفات رانندگی درنظر گرفته شده است(Peden & et all p:6).
برآورد دیگری در ایالات متحده امریکابرای سال2000 انجام شده که نشان می دهد هزینه های سوانح وتصادفات رانندگی حدود230 ملیارد دلار درسال می باشد. این برآورد به روش تولید از دست رفته انجام شده است. (Peden & et all p:6).
به گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2001تعداد 1194115 نفر در اثر سوانح وتصادفات رانندگی جان خود را از دست داده اند.در این میان سهم مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی مردان، 848234 نفر وسهم مرگ ومیر زنان، 345881 نفر بوده است.بیشترین تعداد مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در این سال700568 نفر(59 درصدکل مرگ ومیرهای ناشی از سوانح در جهان)در منطقهآسیای جنوب شرقی رخ داده است.میزان مرگ ومیرمردان وزنان در این سال 1975/0 درهزار بوده است.میزان مرگ ومیر مردان 2785/0 درهزار ومیزان مرگ ومیر زنان 1153/0 در هزار بوده است.
میزان مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در ایران در سال1381 برابر با3322/0 در هزار بوده است این رقم برای مردان5329/0 در هزار وبرای زنان1259/0 درهزار بوده است. مقایسه میزانهای مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی درسال1381کشور با مناطق مختلف جهان در سال2001 نشان می دهدکه میزانهای مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی و تفاوت این میزانهای مرگ ومیر بین مردان وزنان کشور، بیشتر ازمیزانهای مرگ ومیر مربوط به کل جهان وتقسیم بندیهای مختلف جهان،به استثنای منطقه آسیای جنوب شرقی بوده است.
به گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور در سال1378تعداد15045 نفر براثر تصادفات رانندگی جان خود را از دست داده اند. به گزارش همین سازمان تعداد مرگ ومیر ناشی از تصادفات رانندگی در سال1381 به21873 نفر رسیده است. این تعداد مرگ ومیر 7/5درصد کل مرگ ومیرهای کشور راتشکیل می دهد.توزیع سنی وجنسی مرگ ومیر ناشی از تصادفات رانندگی در ایران در سال 1381 در جدول1 نشان داده شده است.
دول1:تعداد مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی به تفکیک گروههای سنی وجنس درسال1381
گروههای سنی
مردوزن
مرد
زن
0-4
970
782
188
5-14
3431
2774
657
15-29
6346
5192
1154
30-44
4655
3788
867
45-59
2875
2330
545
60-69
1502
1136
366
70-79
1679
1454
225
80+
415
329
86
جمع
21873
17785
4088
منبع:سازمان پزشکی قانونی کشور _گروه آماروخدمات رایانه ای
"متاسفانه تاکنون برآورد شفافی از هزینه های ناشی ازحوادث ترافیکی در ایران که بتوان به دقت واعتبارآن اعتماد داشت منتشر نشده است.در این زمینه به برخی از اعداد می توان اشاره کرد.
براساس گزارشهای کارشناسان امور سالانه بالغ بر550ملیارد تومان خسارت ناشی از حوادث رانندگی به کشور تحمیل می شود.
چارچوب نظری
تئوری انتقال جمعیتی:
تئوری انتقال جمعیتی رانخستین بار"وارن تامسون"5در سال1929ارائه کردکه" فرانک نوتشتاین"6 و"بلاکر"7 به ترتیب در سالهای 1945 و 1947 به تکمیل آن پرداختند.صاحبنظران مختلف طبقه بندیهای گوناگونی از مراحل انتقال جمعیتی ارائه داده اند.به طورکلی جمعیت شناسان هنگام بحث از مراحل انتقال جمعیتی همیشه دو مرحله اصلی یعنی حرکت از مرگ ومیر وباروری بالا به مرگ ومیروباروری پایین را در نظر داشته اند وسعی دارند میزانهای موالید ومرگ ومیر جوامع رادر قبل از مرحله انتقال،در جریان انتقال وپس از انتقال مشخص نمایند(حسینی،1379،ص92).
تئوری انتقال جمعیتی برگرفته ازتجربیات کشورهای پیشرفته صنعتی است وتغییرات باروری ومرگ ومیر در کشورهای مختلف را توصیف وتبیین می کند. بخشی ازتئوری انتقال جمعیتی، انتقال جمعیتی کشورهای توسعه یافته راتبیین می کند وبخشی دیگر آیندهکشورهای در حال توسعه راپیش بینی می کند.
تغییرات وسیع در سطح وعلل مرگ ومیر در سالهای اخیروموفقیت بسیار زیاد در کنترل بیماریهای عفونی وکاهش باروری ،منجر به انتقال جمعیتی درسالهای اخیر شده است.در این انتقال جمعیتی،جوامع سنتی که تقریباً همه افراد آن جوان بودند،به جوامعی تبدیل می شوند که تعداد افراد میانسال وسالمند درآنها به سرعت روبه افزایش است.
تئوری انتقال اپیدمیولوژیکی:
بی تردیدبسیاری از ابعادوجنبه های زندگی بشر درطول تاریخ تغییرات وسیعی به خود دیده است .طی 200 سال گذشته مخصوصاً قرن بیستم کشورهای جهان پشت سرهم انتقال اپیدمیولوژیکی را پشت سرگذاشتند. یک تغییر بلند مدت در الگوی مرگ و میر که در آن میزانهای مرگ و میر از سطح بالا که در آن مردم در سنین پایین بوسیله بیماری های عفونی و واگیر دار می میرند به سطح پایین که در آن مرگ و میر در سنین بالا تر به دلیل بیماری های مزمن و غیرواگیر می باشد صورت گرفته است. درطول تاریخ امید به زندگی در بدو تولد از 20سال برای انسانهای ابتدایی به 80 سال در کشورهایی که پایین ترین میزان مرگ ومیر را دارند رسیده است واین تنها یکی از تغییراتی است که در طول زندگی بشر رخ داده است. افزایش در امید به زندگی در نتیجه کاهش مرگ ومیر بوده است (Sethi&Zwi,p:412).
انتقال جمعیتی ودر راستای آن،انتقال اپیدمیولوژیکی منجر به ایجاد تغییرات وسیعی در سطح وعلل مرگ ومیر درسراسردنیا گردید. انتقال جمعیتی باعث کاهش مرگ ومیروباروری وافزایش امیدبه زندگی در کشورهای مختلف گردید.همانطور که قبلاً ذکر شد همزمان با کاهش سطح مرگ ومیر علل مرگ ومیر نیز تغییرات بسیار وسیعی به خود دیده است.علل مرگ ومیر از بیماریهای عفونی وانگلی به بیماریهای غیر عفونی تغییر یافته است.در حال حاضربیماریهای قلبی وعروقی،سرطانها ومرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی سهم زیادی از مرگ ومیرها را به خود اختصاص داده اند.هم اکنون در کشورهای توسعه یافته ودر حال توسعه مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی از اهمیت خاصی برخوردارند. مخصوصاً درکشورهای حال توسعه مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی روز به روز در حال افزایش است وباعث از بین رفتن سرمایه های انسانی ونیروی مولد بی شماری در این کشورها می شود.
روش تحقیق
دو رهیافت معمول برای تعیین هزینه مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح و تصادفات رانندگی وجود دارد، یکی مدل سرمایه انسانی یامدل تولید از دست رفته است ودیگری مدل فراگیر است.درمدل تولید هزینه مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح و تصادفات رانندگی شامل تولید از دست رفته به دلیل صدمات یا مرگ ومیر ناشی ازسوانح و تصادفات رانندگی است ودستاوردها وتولیدات اقتصادی که قربانیان تصادفات در سالهای آینده می توانند داشته باشند محاسبه می شود.در مدل فراگیر هزینه های مستقیم وغیر مستقیم تصادفات برای فرد وجامعه محاسبه می شود.در این مدل هزینه مرگ ومیروجراحات ناشی از تصادفات به اینصورت تعریف می شود که چه اندازه جامعه ومردم برای کاهش احتمال جراهات و مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح و تصادفات رانندگی هزینه پرداخت می کنند. در این تحقیق از مدل سرمایه انسانی یامدل تولید از دست رفته استفاده شده است.
برای محاسبهباراقتصادی مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح وحوادث رانندگی ابتدا تعداد سالهای عمر از دست رفته به دلیل مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح وحوادث رانندگی بااستفاده از جداول عمر محاسبه وسپس به روش تولید از دست رفته باراقتصادی مرگ ومیرهای ناشی ازسوانح وحوادث رانندگی محسبه شده است.
نتایج تحقیق
جدول عمر مردان ایران در سال1381
برای مطالعه آثارجمعیتی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی نیازمند استفاده از جداول عمر هستیم. جدول2جدول عمرمردان ایران را درسال1381 نشان می دهد. امید به زندگی مهمترین شاخص جدول عمر وچکیده نهایی آن است که نشان دهندهسطح مرگ ومیرجامعه نیزمی باشد . امید به زندگی در بدو تولد محاسبه شده برای مردان ایران در سال1381 ، 63/67سال بوده است.
جدول2:جدول عمر مردان ایران در سال 1381
nAx
Ex
Tx
nLx
nDx
lx
nQx
nMx
x
14/0
55/1
50/2
50/2
63/2
56/2
57/2
60/2
63/2
66/2
67/2
68/2
68/2
63/2
59/2
54/2
49/2
21/7
63/67
98/68
59/65
88/60
1/56
43/51
78/46
15/42
55/37
01/33
61/28
38/24
43/20
85/16
80/13
15/11
99/8
21/7
6762692
6665596
6281205
5803460
5327706
4854239
4383941
3917252
3454763
2997553
2547649
2108351
1685189
1286965
926915
619194
375405
201310
97096
384391
477745
475754
473468
470297
466689
462489
457210
449904
439298
423161
398225
360050
307721
243789
174095
201310
3375
861
430
366
578
677
770
925
1216
1750
2561
4007
6105
9232
11604
13776
13837
27929
100000
96625
95764
95334
94968
94390
93713
92943
92018
90802
89051
86490
82483
76378
67147
55542
41766
27929
03375/0
00891/0
00449/0
00384/0
00608/0
00717/0
00822/0
00995/0
01322/0
01927/0
02876/0
04633/0
07401/0
12087/0
17282/0
24804/0
33130/0
………
03476/0
00224/0
00090/0
00077/0
00122/0
00144/0
00165/0
00200/0
00266/0
00389/0
00583/0
00947/0
01533/0
02564/0
03771/0
05651/0
07948/0
13874/0
0
1
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
جدول عمر زنان ایران در سال1381
امید به زندگی در بدو تولد زنان در سال1381 ،58/70سال بوده است.امید به زندگی در بدو تولد زنان در سال1381، 95/2سال بیشتر از امید به زندگی در بدو تولد مردان بوده است واین امر به دلیل بالا بودن مرگ ومیر مردان به علل مختلف نسبت به مرگ ومیر زنان بوده است.در کشورهای توسعه یافته تر تفاوت امید به زندگی مردان وزنان بیشتراز کشورهای درحال تو سعه است وهرچقدر جامعه توسعه یافته تر می شود تفاوت امید به زندگی مردان وزنان به نفع زنان بیشتر می شود.
جدول3:جدول عمر زنان ایران در سال 1381
nAx
Ex
Tx
nLx
nDx
lx
nQx
nMx
x
14/0
48/1
50/2
50/2
62/2
60/2
59/2
60/2
61/2
63/2
65/2
66/2
67/2
67/2
64/2
58/2
53/2
55/7
58/70
66/71
22/68
47/63
66/58
91/53
20/49
55/44
93/39
38/35
92/30
59/26
47/22
56/18
08/15
07/12
61/9
55/7
7057581
6960059
6573491
6092618
5613402
5135939
4660887
4188927
3720824
3257598
2800817
2352865
1917747
1501290
1113272
768266
482565
267840
97522
386567
480873
479216
477463
475052
471960
468103
463227
456781
447952
435118
416457
388018
345006
285702
214724
267840
2868
777
361
302
420
546
694
857
1112
1494
2087
3115
4460
7097
10167
13425
14741
35477
100000
97132
96355
95994
95692
95272
94726
94032
93175
92064
90570
88483
85367
80907
73810
63643
50218
35477
02868/0
00800/0
00374/0
00315/0
00439/0
00573/0
00732/0
00911/0
01193/0
01622/0
02305/0
03521/0
05225/0
08772/0
13775/0
21095/0
29354/0
………
02941/0
00201/0
00075/0
00063/0
00088/0
00115/0
00147/0
00183/0
00240/0
00327/0
00466/0
00716/0
01071/0
01829/0
02947/0
04699/0
6865/0
13245/0
0
1
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
جدول عمرمردان کشور در سال 1381 بدون مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی
جدول 4 جدول عمرمردان کشور را در سال 1381 بدون مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی نشان می دهد. تفاضل جداول2و4 تاثیر مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی را روی جدول بقا ی مردان کشور نشان می دهد. مقایسهاین دوجدول نشان می دهد که مرگ ومیر ناشی از سوانح وحوادث رانندگی باعث38/1سال کاهش در امید به زندگی در بدو تولد مردان کشورشده است.
جدول4:جدول عمر مردان ایران در سال1381 بدون مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی
nAx
Ex
Tx
nLx
nDx
lx
nQx
nMx
x
0/14
1/55
2/5
2/5
2/65
2/52
2/59
2/65
2/67
2/69
2/69
2/69
2/69
2/65
2/59
2/54
2/49
41/7
69/01
70/41
66/96
62/11
57/24
52/49
47/71
42/94
38/22
33/59
29/10
24/79
20/78
17/13
14/04
11/38
9/20
41/7
6901082
6803975
6419302
5940516
5462818
4986641
4512656
4040897
3571893
3106832
2647791
2198188
1763624
1352906
979737
659399
404175
220169
97107
384673
478786
477698
476177
473985
471759
469004
465061
459041
449603
434563
410718
373170
320338
255224
184006
220169
3361
769
225
210
424
431
472
652
953
1501
2342
3785
5902
9210
11814
14027
14200
29721
100000
96639
95870
95645
95435
95011
94579
94108
93456
92502
91001
88659
84874
78972
69762
57948
43921
29721
03361/0
00796/0
00235/0
00220/0
00444/0
00454/0
00499/0
00693/0
01020/0
01623/0
02574/0
04269/0
06954/0
0/11662
16935/0
24206/0
32330/0
…..
03461/0
00200/0
00047/0
00044/0
00089/0
00091/0
00100/0
00139/0
00205/0
00327/0
00521/0
00871/0
01437/0
02468/0
03688/0
05496/0
07711/0
0/13499
0
1
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
جدول عمرزنان کشور در سال 1381 بدون مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی
جدول 5 جدول عمرزنان کشور را در سال 1381 بدون مرگ ومیر ناشی از سوانح وحوادث رانندگی نشان می دهد. مقایسهجداول3و5نشان می دهد که مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی باعث34/0سال کاهش در امید به زندگی در بدو تولد زنان شده است.مقایسه ارقام فوق مشخص می کند که تاثیر مرگ ومیر ناشی از سوانح وحوادث رانندگی روی امید به زندگی مردان بیشتر از تاثیراین مرگ ومیرها روی امید به زندگی زنان بوده است.
جدول5:جدول عمر زنان ایران در سال1381 بدون مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی
nAx
Ex
Tx
nLx
nDx
lx
nQx
nMx
x
14/0
48/1
50/2
50/2
63/2
60/2
60/2
61/2
62/2
64/2
66/2
66/2
68/2
68/2
64/2
58/2
54/2
41/7
92/70
01/72
56/68
77/63
94/58
17/54
44/49
75/44
11/40
53/35
05/31
69/26
55/22
62/18
13/15
10/12
63/9
41/7
7092086
6994561
6607930
6126810
5647120
5168996
4693052
4219895
3750275
3285210
2826271
2375866
1938019
1518547
1127231
778741
489676
272063
97525
386631
481120
479690
478124
475944
473157
469621
465065
458939
450405
437847
419472
391316
348490
289065
217613
272063
2864
758
308
264
382
490
629
798
1046
1432
2031
3061
4400
7048
10148
13496
14861
35987
100000
97136
96378
96070
95806
95424
94933
94304
93510
92464
91032
89001
85940
81540
74492
64344
50848
35987
02864/0
00780/0
00319/0
00275/0
00399/0
00514/0
00663/0
00842/0
01119/0
01549/0
02231/0
03439/0
05120/0
08643/0
13623/0
20975/0
29226/0
…..
02937/0
00196/0
00064/0
00055/0
00080/0
00103/0
00133/0
00169/0
00226/0
00312/0
00451/0
00699/0
01049/0
01801/0
02912/0
04669/0
06829/0
0/13228
0
1
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
تعداد سالهای عمر از دست رفته ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی درسال1381
نتایج محاسبات انجام شده در ارتباط با سالهای عمر از دست رفته به دلیل مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در سال1381 در جدول شماره 6 منعکس شده است.در سال1381 تعداد 924427 سال عمر از دست رفته به دلیل مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی داشته ایم. سالهای عمر از دست رفته مردان745875 سال و سالهای عمر از دست رفته زنان 178550 سال بوده است.
مقایسه سالهای عمر از دست رفته به دلیل مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بین مردان وزنان تفاوت فاحش بین دو جنس مرد وزن راکاملاً نمایان می کند.مردان به علل مختلف بیشتر از زنان در معرض خطر مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی قرار دارند.آمار وارقام نشان می دهند که تعداد مرگ ومیر ونفرسالهای عمر از دست رفته به دلیل مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در بین مردان چندین برابر بیشتر از زنان است.این مسئله وقتی پررنگ تر جلوه خواهد کرد که مسئله بالا بودن سهم اشتغال مردان نسبت به زنان وشرکت بیشترمردان در تولید اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.این قضیه از آنرو حائز اهمیت است که مردان که از سهم اشتغال بالا ترودر نتیجه تولید اقتصادی بالاتری برخوردارنداز مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بالا تری نیز نسبت به زنان برخوردار هستندو بالطبع آثار سو اقتصادی واجتماعی بیشتری برکشور تحمیل خواهند کرد وباعث از بین رفتن سرمایه های ملی کشور وتحمیل هزینه های اقتصادی و اجتماعی خواهند شد.
در سال1381تعداد602979 سال از دست رفته مربوط به گروه سنی65-15 ساله (جمعیت واقع در سن فعالیت) بوده است که از این تعداد نیز 487300 سال مربوط به نفرسالهای از دست رفته مردان گروه سنی65-15 ساله و115379 سال مربوط به نفر سالهای عمر از دست رفته زنان گروه سنی65-15 ساله بوده است.این تعداد از این رو حائز اهمیت است که مربوط به گروههای سنی واقع در سن فعالیت وقشر شاغل ومولد جمعیت کشور را دربر می گیرد.در بین گروههای سنی مختلف بیشترین تعداد سالهای عمراز دست رفته مربوط به گروه سنی 24-20 ساله، باتعداد 125693 سال عمر از دست رفته است.
جدول6: تعدادسالهای عمر از دست رفتهناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در سال1381به تفکیک گروههای سنی وجنس
گروههای سنی
مرد وزن
مرد
زن
زیر یک سال
9370
7384
1986
1-4
59048
47527
11522
5-9
114293
91668
22625
10-14
108117
87265
20853
15-19
108031
87520
20511
20-24
125693
102670
23022
25-29
100278
81441
18837
30-34
76197
61877
14320
35-39
58408
46896
11512
40-44
46859
37621
9238
45-49
32297
25870
6427
50-54
23189
18518
4671
55-59
18097
14421
3676
60-64
13632
10466
3165
65-69
10336
7371
2965
70-74
9668
8068
1600
75-79
7827
6854
973
80+
3088
2438
650
جمع
924427
745875
178551
1-9-4- بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در سال1381
بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در سال 1381 ازحاصلضرب تعداد نفر سالهای عمر از دست رفته در تولید ناخالص داخلی سرانه محاسبه شده است. بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در سال 1381برای گروههای مختلف سنی مردان وزنان در جدول7 نشان داده شده است.محاسبات انجام شده نشان می دهد که مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی درسال 1381مقدار12580064ملیون ریال برای کشوربار اقتصادی داشته است.دراین سال بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی مردان10150239ملیون ریال و بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی زنان حدود 2429811 ملیاردریال برآورد شده است.بین گروههای سنی مختلف گروه سنی24-20 با1710493 ملیون ریال بیشترین هزینه را برای اقتصاد کشور دارد. این امر به دلیل بالا بودن تعداد مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در این گروه سنی است.
عملکرد بودجه سال 1381کل کشور 231283 ملیارد ریال بوده است(سازمان مدیریت وبر نامه ریزی کشور،دفتراقتصادکلان) وهزینه مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بر اقتصادکشوردر سال 1381 برابر با4/5 درصد کل عملکرد بودجه کشور در سال1381 می باشد.
براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی هزینه حوادث وتصادفات رانندگی بیش از یک درصدتولید ناخالص ملی(GNP) کشورهای در حال توسعه می باشد.این رقم در برخی ازکشورهای در حال توسعه به دو درصد تولید ناخالص ملی(GNP) نیز می رسد. تولید ناخالص ملی(GNP)کشوردر سال 1381(به قیمتهای ثابت سال1369)برابر با 800/893132 ملیارد ریال گزارش شده است (سازمان مدیریت وبر نامه ریزی کشور،دفتراقتصادکلان) وبار اقتصادی وهزینه مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بر اقتصادکشور(هزینه سالهای عمر از دست رفته )در سال 1381، 5/12580064829 ملیون ریال برآورد شده است.بنا براین هزینه سالهای عمر از دست رفته برای کشور در سال 1381 ،برابر با4/1 درصدتولید ناخالص ملی(GNP)کشور بوده است.
جدول7:بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی در سال1381به تفکیک گروههای سنی وجنس(هزارریال)
گروههای سنی
مرد وزن
مرد
زن
زیر یک سال
127511645/0
100485164/0
27026481/0
1-4
803554708/0
646771179/5
156797137/0
5-9
1555356290/5
1247463978/0
307892312/5
10-14
1471310194/5
1187545752/5
283778050/5
15-19
1470139863/5
1191015920/0
279123943/5
20-24
1710493190/5
1397184695/0
313294887/0
25-29
1364633163/0
1108289848/5
256343314/5
30-34
1036926874/5
842053154/5
194873720/0
35-39
794845268/0
638184216/0
156661052/0
40-44
637680701/5
511965378/5
125715323/0
45-49
439513724/5
352051895/0
87461829/5
50-54
315567506/5
252002203/0
63565303/5
55-59
246273024/5
196248178/5
50024846/0
60-64
185511072/0
142426561/0
43070902/5
65-69
140657456/0
100308253/5
40349202/5
70-74
131566978/0
109793378/0
21773600/0
75-79
106513729/5
93272659/0
13241070/5
80+
42023048/0
33177523/0
8845525/0
جمع
12580064829/5
10150239937/5
2429811283/5
خلاصه ونتیجه گیری
امید به زندگی در بدو تولد محاسبه شده برای مردان ایران در سال1381 ، 63/67سال و امید به زندگی در بدو تولد زنان ،58/70سال بوده است. بر اساس گزارش پزشکی قانونی کشور در سال 1381تعداد21873 نفر براثرسوانح وتصادفات رانندگی جان باخته اند.ازاین تعداد 17785نفر(3/81 درصد )مربوط به مرگ ومیرجنس مرد و4088 نفر(7/18 درصد) مربوط به مرگ ومیرجنس زن بوده است.
میزان مرگ ومیر ناشی ازسوانح وتصادفات رانندگی در سال 1381 ،33/0 در هزاربوده است. این میزان برای مردان شدید تر از زنان بوده است(53/0درمقابل13/0درهزار).
در سال1381مرگ ومیر ناشی از سوانح وحوادث رانندگی باعث38/1سال کاهش در امید به زندگی در بدو تولد مردان کشورشده است و باعث34/0سال کاهش در امید به زندگی در بدو تولد زنان شده است و تعداد 924427 سال عمر از دست رفته به دلیل مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی داشته ایم. سالهای عمر از دست رفته مردان745875 سال و سالهای عمر از دست رفته زنان 178550 سال بوده است.
محاسبات انجام شده نشان می دهد که مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی درسال 1381مقدار12580064ملیون ریال برای کشوربار اقتصادی داشته است.دراین سال بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی مردان10150239ملیون ریال و بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی زنان حدود 2429811 ملیاردریال برآورد شده است.بین گروههای سنی مختلف گروه سنی24-20 با1710493 ملیون ریال بیشترین هزینه را برای اقتصاد کشور دارد.هزینه مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بر اقتصادکشوردر سال 1381 برابر با4/5 درصد کل عملکرد بودجه کشور در سال1381 می باشد. تولید ناخالص ملی(GNP)کشوردر سال 1381(به قیمتهای ثابت سال1369)برابر با 800/893132 ملیارد ریال گزارش شده است (سازمان مدیریت وبر نامه ریزی کشور،دفتر اقتصادکلان) وبار اقتصادی وهزینه مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی بر اقتصادکشور(هزینه سالهای عمر از دست رفته )در سال 1381، 5/12580064829 ملیون ریال برآورد شده است.بنا براین هزینه سالهای عمر از دست رفته برای کشور در سال 1381 ،برابر با4/1 درصدتولید ناخالص ملی(GNP)کشور بوده است.
مرگ ومیرهایی که در اثر سوانح وتصادفات رانندگی روی می دهند ، درواقع سرمایه های انسانی کشورهارا ازبین می برندواین سرمایه ها بعنوان پشتوانه توسعه کشورتلقی می گردند. پیشگیری از این مرگ ومیرها تا حدی باعث کاهش نرخ مرگ ومیر وافزایش امید به زندگی دربدو تولد گردد. امید به زندگی دربدو تولد بعنوان یکی از شاخصهای مهم توسعه یافتگی کشورها می باشد ومقابله با این مرگ ومیرها ،همزمان با کاهش سایر مرگ ومیرها که درسنین پایین رخ می دهد منجربه افزایش امیدبه زندگی دربدوتولدخواهد شد.کشورمابعنوان یک کشوردرحال توسعه، پتانسیلهای زیادی برای توسعه دارد و سرمایه گذاری بیشتردربخش بهداشت برای کاهش مرگ ومیرها ی ناشی ا ز سوانح وتصادفات رانندگی می تواند روند رو به رشد افزایش امیدبه زندگی را تسریع بخشد.راهبردهای پیشنهادی برای کاهش خطرات ومرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی
– توجه واحترام به علائم راهنمایی ورانندگی و قوانین ومقررات،مانند: استفاده ازکمربند ایمنی،استفاده از کلاه ایمنی برای موتور سوارها،رانندگی با سرعت مجاز، اجتناب از رانندگی هنگام خواب آلودگی و…
– آموزش ونهادینه سازی قوانین ومقررات راهنمایی ورانندگی درتمامی سطوح،قشرها وسنین مختلف.
– ارایه آموزشهای کافی قبل از اخذ گواهینامه رانندگی.
– توسعه وگسترش شبکه بهداشت واورژانس جاده ای جهت دسترسی آسان مصدومین به خدمات پزشکی وبهداشتی.
– ارایه آموزشهای لازم به مردم درارتباط با کمکهای اولیه برای کاهش خطرات تصادفات رانندگی.
– توجه بیشتر به ایمنی ومعاینه فنی خودرو.
– بهبود بخشیدن استانداردهای استفاده شده در تولید خودرو.
– توجه به استانداردهای ملی وبین المللی دراحداث خیابانها،جاده ها وبزرگراهها.
– خارج کردن خودروهای فرسوده از ناوگان حمل ونقل کشور.
– اهتمام بیشتر در تعمیر ونگهداری خیابانها،جاده ها وبزرگراهها.
فهرست منابع
منابع فارسی
– پولارد،اچ ودیگران،روشهای تحلیل جمعیت،ترجمههما آقا ودیگران،انتشارات دانشگاه شیراز،1376.
– حسینی،حاتم،جمعیت،جمعیت شناسی وتنظیم خانواده،انتشارات فن آوران،همدان،مهر1379.
– سرایی ،حسن ،روشهای مقدماتی تحلیل جمعیت باتاکید بر باروری ومرگ و میر ،انتشارات دانشگاه تهران،1381.
– سالنامه آماری،آمار مرگ ومیر وعلل مربوطه،وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی،معاونت تحقیقات وفناوری، دفتر توسعه وهماهنگی نظام آماری.
– سیف اللهی،حجت الله،بررسی علل مرگ ومیربرحسب سن در تهران ، فصلنامه جمعیت،شماره8 و9،صص42الی62،تابستان وپاییز1373.
– زنجانی، حبیب الله،تحلیل جمعیت شناختی،انتشارات سمت ،تهران1376.
– مرادی سعدالله وطغرایی،زهره،بررسی وتحلیل آمار مرگ ومیرناشی از تصادف وسایل نقلیه درکشور ، فصلنامه جمعیت،شماره33و34صص145الی159، پاییزوزمستان1379.
– نقوی،محسن،سیمای مرگ در ده استان کشور،وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی،انتشارات دفتر نمایندگی سازمان جهانی بهداشت درجمهوری اسلامی ایران،دی ماه1379.
– نقوی،محسن،اکبری، محمد اسماعیل،همه گیرشناسی آسیبهای ناشی از علل خارجی(حوادث)در جمهوری اسلامی ایران، وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی،انتشارات فکرت،تهران1381.
منابع لاتین
-H.Soori & M.Naghavi,Deaths from unintentional injuries in rural areas of the Islamic Republic of Iran.
-Horiuchi, shiro , United Nations(1999) ,Helth and Mortality Issuse of Global Concern, epidemiological tranzition in developed countries;past,present and future,pp54-71 New York.
-Sethi,Dinesh&Zwi,Anthony , United Nations(1999) ,Helth and Mortality Issuse of Global Concern, epidemiological tranzition in developed countries;past,present and future,pp212-441 New York.
– Peck,Raymond .C&Healey,Erin.j,Accident Costs and Benefit Cost Analysis,www.dmv.ca.gav
– Peden,Margie &et all(2004),Wrld report on road traffic injry prevention,WHO,Geneva.
-The World Helth report 2002:Reducing Risks,Promoting Helthy Life,Geneva2002.
-United Nations(1999) ,Helth and Mortality Issuse of Global Concern,New York.
-Weeks,Jhon.r(1999),Population,An introduction to concepts and issues ,Wadsworth.
-http//www.who.org
-http//www.iranpress.org/81-9/81-9-3/so1.htm
http//www.kcom.edu/faculty/chamberlain/website/topten99.htm
-http//www.cicred.ined.fr/rierden.html
فهرست مطالب
فصل اول : کلیات
مقدمه
اهمیت پژوهش
اهداف پژوهش
فصل دوم : ادبیات تحقیق
ادبیات موضوع
چارچوب نظری
تئوری انتقال جمعیتی
تئوری انتقال اپیدمیولوژیکی
فصل سوم : روش تحقیق
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
نتایج تحقیق
جدول عمر مردان ایران
جدول عمر زنان ایران
جدول عمرمردان کشوربدون مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی
جدول عمرزنان کشور بدون مرگ ومیر ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی
تعداد سالهای عمر از دست رفته ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی
بار اقتصادی مرگ ومیرهای ناشی از سوانح وتصادفات رانندگی
نتیجه گیری
منابع
1World Bank
2World Health Orgnization
3 Disability Adjusted Life Years
4 Gross National Production
5 Waren Thomson
6 Notestein
7 Blacker
—————
————————————————————
—————
————————————————————
2