موضوع اقدام پژوهی :
چگونه می توانم لکنت زبان دانش آموزم را بر طرف نمایم
تشکروقدردانی:
اینجانب دراین جا مایلم از همه عزیزانی که مرا در انجام این پژوهش همراهی نمودند تشکر و قدردانی کنم از مدیریت محترم دبستان شهبازی ، سرکار خانم اسمعیلزاده که با دلسوزی و نهایت صبر از وقت گرانمایه خود گذشته و با ارجاع دانشآموزم به مرکز مشاوره با اینجانب همکاری داشتند و این همکاری کمک شایانی به بهبود در روند کار من داشت. همچنین از دانشآموزان کلاس پنجم طه که با دلسوزی و علاقه و شوق فراوان به دوست خود کمک کردند تا این مشکل حل شود. و از همکاران و مشاورین محترم در مرکز مشاوره که با صبر و ارائه راه حلهای کاربردی و مناسب کمک چشمگیری به این جانب نمودند.
فهرست مطالب
چکیده طرح: 4
هدف: 4
آزمودنی: 4
روش تحقیق: 4
یافتهها: 4
نتایج: 4
کلید واژه: 5
مقدمه: 5
توصیف وضعیت موجود: 6
گردآوری اطلاعات و شواهد1: 7
تجزیه و تحلیل دادهها: 11
اجرای راه حل: 12
انتخاب راه حل: 13
روش زبانی یا بیانی یا تلفظی: 13
روش روانی- درمانی: 13
تنشزدایی و آرامش روانی: 13
گردآوری شواهد2: 13
نتیجهگیری و تصمیم نهایی: 14
منابع : 15
چکیده طرح:
هدف:
هدف از این پژوهش این بودکه چگونه می توانم لکنت زبان دانشآموزم را بر طرف نمایم.
آزمودنی:
در این پژوهش بر روی یکی از دانشآموزان دختر که لکنت زبان شدیدی داشت ودر پایه پنجم دبستان شهبازی سال تحصیلی 90-91 تحصیل میکرد پژوهش کردم.
روش تحقیق:
از طریق مباحثه و مشاوره و روان درمانی با مشکل بهتر آشنا شدم ودر جهت رفع آن کوشش کردم.
یافتهها:
با شناسایی دانشآموزم مشکل او را بیشتر استرس و اضطراب مایوس بودن از این که هیچ وقت نمیتوانم درست صحبت کنم دیدم.
نتایج:
با صحبت و آشنا شدن با روحیه این دانشآموز بیشتر خودم را به او نزدیک کردم که لااقل در مورد من کمتر دچار استرس شود و موفق هم شدم که نظر او را به خودم جلب کنم و طبق گفتههای خود او اولین معلمی بودم که شانس نزدیک شدن به او را داشتم و باعث شده بودم که احساس خوبی در او پیدا شود."همان جلب توجه"
کلید واژه:
اضطراب و استرس- ناامیدی- توجه و بها دادن – امیدواری
مقدمه:
نارساییهای تکلمی که منشا آن اختلالات شنوایی هستند متاثر از حداقل 3ویژگی خاص است که عبارتند از :سن وقوع نقص شنوایی میزان نوع اختلال شنوایی .اگر نوع اختلال شنوایی به میزان ضعف قبل از سن به سخن آمدن کودک باشد موجب تاخیر در صحبت کردن طبیعی میگردد ولی اگر بعد از رشد طبیعی کودک در صحبت کردن باشد ممکن است چندان تاثیری در صحبت کردن نداشته باشد. اگر وقوع اختلال شنوایی به میزان متوسط یا خیلی زیاد قبل از یادگیری زبان باشد تاثیر بسیار شدیدی بر رشد طبیعی زبان کودک میگذارد. لکنت زبان عارضهای است اکتسابی که از عادات شرطی شده پیروی میکند و یک عارضهی عضوی نیست و نباید عامل آن را در مغز لب و دهان جستجو کنیم.
توصیف وضعیت موجود:
مسئلهی مورد پژوهش من در مورد لکنت زبان و دلایلی که باعث بروز لکنت در افراد میشود بود. یکی از دلایلی که موجب بروز لکنت در افراد میشود میتواند نقش مهمترین را داشته باشد. اسمایلی بلانتون"معتقد است عوامل روانی سبب بروز لکنت زبان میشود. بدین ترتیب که ترس باعث میشود قشر مغز نتواند کنترل خود را بر اندامهای گفتاری اعمال کند ولکنت زبان میتواند ریشه در مسائل و مشکلات عاطفی داشته باشد و به صورت نشانههای فیزیکی و اختلالات زبانی تظاهر کند اغلب کفته میشود که لکنت مانند توده یخ شناوری است که قسمتی که در بالای آب قرار دارد و مردم میبینند ومیشنوند قسمت کوچکتر آن است و قسمت بزرگتر شامل شرم ترس وگناه وتمام احساساتی است که هر زمان سعی کردهاید جملهی سادهای را بیان کنید و نتوانستهاید تماما زیر سطح آب قرار دارد.
اکثر الکنها سعی میکنند قسمت پایین این تودهی شناور را پنهان کنند تا خود را شخصی با گفتار عادی نشان دهند این کار فقط قسمت پایین توده را بزرگتر میکند.
گردآوری اطلاعات و شواهد1:
من در اقدام پژوهی خود در درجه اول به عنوان یک آموزگار خود را موظف میدانستم تا بتوانم ببینم از چه طریقی میتوانم لکنت زبان دانش آموزم را بر طرف سازم.
دانشآموزم نجیبه جعفری نام داشت نجیبه از نظر گفتاری از کودکی دچار مشکل بود طی صحبتهایی که با او داشتم از کودکی با این مشکل دست و پنجه نرم میکرد وگاهی اوقات تمسخر دیگران بیشتر روی او تاثیر میگذاشت ودر روند بهبود او تاخیر میانداخت .متاسفانه والدین او هم نسبت به این امر بیتوجه بودند نجیبه دچار یاس وناامیدی بود به طوری که او هیچ وقت فکر نمیکرد بتواند مثل افراد عادی صحبت کند در روزهای اول که من در این کلاس شروع به تدریس کرده بودم شناخت زیادی روی دانشآموزانم نداشتم بعد از مدتی متوجه این موضوع شدم.
سر کلاس بخوانیم چون همه دانشآموزان تقریبا 3 یا 4 خط از متن کتاب را میخوانند متوجه شدم وقتی نوبت به نجیبه میرسد چون نمیتوانست به راحتی متن را بخواند به خود فشار زیادی میاورد وخواندن را رها میکرد و شروع به گریه میکرد. سعی کردم چند جلسه خصوصی با او صحبت کنم همچنین ملاقاتی را هم با مادرش داشتم. و سعی کردم اعتماد و اطمینان او را به خود جلب کنم.
مادر نجیبه هم از این موضوع ناراحت بود ولی علیرغم مشکلات و مسائل خاص خانهداری پیگیری نکرده بود. از مادر اوخواستم تابا ما همکاری کند و یک سری پیشنهادهایی را به مادرش دادم واز او خواستم تا به سایر افراد خانواده نیز انتقال دهد. وسعی کند محیط خانه را محیط امنی بسازد تا نجیبه درآن ارامش داشته باشد.و به هیچ عنوان مورد تمسخر اعضای خانواده قرار نگیرد.
از دیگر توصیههای من به اولیای او این بود که پدر و مادری که در درمان فرزندشان بیش از حد هم نگرانی نشان دهند فرزند را نسبت به مشکل خویش بیش از پیش اگاه میکنند.ودر نهایت فرزن آنها نسبت به گفتار خویش حساس شده و ممکن است مقاومت منفی نشان دهد.در حقیقت دیدگاه مثبت یا منفی دیگران در مورد لکنت میتواند در فرد لکنتی همان دیدگاه را ایجاد کند وکودک را بیزار کند.
مشاهده شده والدین عکسالعملهای مختلفی مانند احساس نگرانی، اعتراض،تنبیه وتحقیر و….دارندکه میتواند تاثیر جبران ناپذیری بر روی افراد داشته باشد.
عکسالعملهای والدین به گونههای زیر است:
عزیزم چرا این طوری حرف میزنی؟(نگرانی)
بچه چرا این طور حرف میزنی ؟(اعتراض)
حرف نزن بچه.(تنبیه)
خجالت نمیکشی این طور حرف میزنی ؟(تحقیر)
زود باش حرف بزن کار دارم.(تعجیل)
آرامتر صحبت کن (تجویز)
از مادر نجیبه خواستم از گفتن چنین جملاتی پرهیز کند.به او کمک کند مقابل آیینه صحبت کند وصدای خود را ضبط کند در حالی که با صدای بلند متنی را میخواند و…..
از آنجایی که یک مشاور میتواند نقش بسزایی در رفع مشکلات داشته باشد به کمک مدیر محترم دبستان سرکار خانم اسماعیلزاده این دانشآموز را به مرکز مشاوره ارجاع دادیم.
از دیگر اقداماتی که انجام دادیم این بود که از دانش آموزان کلاس خواستم موقعی که نجیبه متنی را میخواند هیچکس کلامی حرف نزند و سکوت کامل باشد وکسی نارضایتی مبنی بر این که زود باش یا غلط های اورا بگیرد انجام ندهد .بچه ها با شوق زیاد قبول کردند و همکاری کردند .به طوری که وقتی نوبت نجیبه میرسید همه سکوت میکردند وهمکاری خوبی داشتند. از او خواستم هر روز قبل از شروع درس متنی را که از قبل آماده کرده را برای دوستانش در کلاس ارائه دهد و همه هم او را تشویق میکردند وبا ذوق گوش میدادند در پایان هم نجیبه سوالاتی را در مورد متن خوانده شده از بچه ها میپرسید و بچهها هم نظرات خود را میدادند.
رفته رفته اعتماد به نفس نجیبله بالاتر میرفت .روزی از رادیو شنیدم که محققان به این نتیجه رسیدند که خواندن شعر میتواند حتی در افرادی که دچار سکته مغزی شدهاند ونیمکره مغز آنان مختل گردیده است تاثیر بسزایی بگذارد و زبان آنان را باز کند و در مورد افراد الکن هم مفید است.از نجیبه خواستم تا شعری دلخواه آماده کند وبا صدای بلند و آهنگین بخواند. بعضی اوقات وقتی وارد کلاس میشدم میدیدم نجیبه را در حال شعر خواندن بود در حالی که لبخند رضایت بر روی لبهایش بود و بچهها هم با دست زدن او را همراهی میکردند و این نشانه خوبی برای من بود نشانه بالا رفتن حس عزت نفس و اعتماد.
بعد از این که با همکاری خانواده و مدیر محترم دبستان نجیبه را به مرکز مشاوره نیز ارجاع دادیم راهکارهای خوبی توسط مشاورین ارائه داده شد از جمله:
1-کشیدهگویی: با کشیدن نفس عمیق وبا صدای بلند حرف زدن و شمرده شمرده صحبت کردن
2-صحبت کردن با تلفن: با همکاری دانش آموزانم و کسب اجازه از والدینشان چند نفر از دانشآموزان شماره منزل خود را به نجیبه دادند.تا در طول روز حداقل 2یا3نفر مکالمه تلفنی داشته باشد بچههای کلاس هم از روند بهبودی نجیبه مرا مطلع میساختند.
3-خرید منزل :مثل خرید از بقالی ونانوایی و…
4 – تلفن به جاهایی مثل 118و گرفتن آدرسها و تلفنهای اتفاقی
5-شناسایی و شناخت اینکه بیشتر در چه جاهایی دچار لکنت میشود.
در تمامی موارد ذکر شده گزارشی را هم به من هم به مشاورین محترم ارائه میداد.
تجزیه و تحلیل دادهها:
اضطراب و و فشار عاطفی همواره لکنت را تشدید میکند به همین دلیل هدف بسیاری از توصیههای درمانی از لکنت زبان این است تا آنجایی که مقدور است تلاش کنیم اضطراب و فشارهای عاطفی را کاهش دهیم موفقیت زمانی حاصل میشود که بتوان منبع ومنشع اضطراب را بازشناخته و متوجه آن شد.
همچنین روشهای جدیدی که امروزه مشاورین به عنوان راه حل پیشنهاد میکنندکنترل تنفس حنجره و زبان لبها و فک است به فرد لکنتی میآموزندکه سرعت صحبت را کم و آهسته کنند و دربین صحبت کردن نفس عمیقی بکشند واجازه دهد در هنگام صحبت کردن هوا بیرون بیاید.
اجرای راه حل:
پیاژه اعتقاد دارد که کودک را باید در موقعیتهایی قرار داد که او در آنها فعال شود وابتکار به خرج دهد به این منظور از دانشآموزم خواستم تا سر کلاس هر متنی یا شعری که دوست دارد بخواند با تن صدای بلند آزاد و رها و بچهها با دست زدن هنگام شعر خواندن او را همراهی میکردند و این کار لذتی را در او ایجاد میکرد که خودش شوق بیشتری به خواندن شعر در کلاس داشت بدون اینکه بخواهم به او یادآوری کنم.
انتخاب راه حل:
روش زبانی یا بیانی یا تلفظی:
که برای افراد بالای 7 سال میباشد در این روش تمرینهای مربوط به رها ساختن عضلانی جلوگیری از گیر و فشار از اهمیت بسزایی برخوردار است.
روش روانی- درمانی:
که برای سنین پایین ثمربخش نیست ولی برای دانشآموز من دراین سن مناسب بود.
تنشزدایی و آرامش روانی:
بیتوجهی به پدیده لکنت یا فراموشی عمدی درگاهی اوقات برای اینکه استرس و اضطراب کم شود.
گردآوری شواهد2:
با اجرای طرح و راهکارهاییکه به نظرم رسیده بود و راهنماییهاییکه اطرافیانم در اختیارم گذاشته بودند پیشرفت قابل مشاهدهای در روند بهبود لکنت زبان دانشآموزم احساس کردم اما همچنان لازم بود تحت کنترل باشد به همین دلیل به اولیای او توصیه کردم در جلسات مشاوره شرکتکنند و این رابطه و پیوند بین مشاورین محترم و نجیبه قطع نشود تا انشاءا… بهبودی کامل ایجاد شود.
تاثیر آن را روی گفتار دانشآموزم نسبت به مراحل اول مقایسه کردم ودر این مقایسه مشاهده کردم که بسیاری از مشکلات موجود در لکنت زبان او کاهش پیدا کرده است.
و عواملی که باعث لکنت زبان میشدند از جمله اعتماد به نفس پایین – احساس عدم امنیت و ترس از لکنت در مقابل دیگران – صحبت کردن در مقابل غریبهها – ضعف و ناامیدی در رسیدن به هدف – هیجان زدگی در هنگام صحبت کردن – خستگی و فشار روانی زیاد و … تا حد رضایت بخشی از بین رفته است.
با پیشنهاد خود نجیبه هر روز سر صف سرود ملی یا دعای فرج را در برنامه آغازین اجرا میکرد حس رضایت و اعتماد به نفس را در چهره او کاملاً میشد مشاهده کرد بچههای کلاسم هم استقبال بسیار خوبی از برگزاری برنامه آغازین توسط نجیبه میکردند.
نتیجهگیری و تصمیم نهایی:
بعد از حرکت در دو جنبه شناخت و عوامل موثر در لکنت و سوق دادن فرد در فرایند گفتار عادی و طبیعی زمان آن میرسد تا با تمهیداتی دیدگاه شخص را نسبت به خود و محیط و جامعه تغییر کند از این به بعد است که او میتواند رفته رفته خود را زندگی آشتی دهد و بگوید من هم میتوانم.
منابع :
www.sid.ir
www.noormags.com
14