استاندارد کشمش
ویژگیها و روشهای آزمون کشمش
1ـ هدف
هدف از تهیه و تدوین این استاندارد تعیین ویژگیها , اصول درجهبندی , بستهبندی
و نشانهگذاری , نمونهبرداری و روشهای آزمون کشمش بیدانه میباشد .
2ـ دامنه کاربرد
این استاندارد در مورد انواع کشمش بیدانه محصول ایران کاربرد دارد .
3ـ تعریف کشمش
کشمش عبارت است از میوه رسیده و خشک شده ارقام مختلف انگور که محصول بوته مو از گونه ویتیس وینفریا از خانواده ویتیسیا میباشد که برحسب رقم , روش و شرایط خشک کردن انگور به نامهای زیر نامیده میشود :
3 ـ 1 ـ کشمش آفتابی: عبارت است از انگور بیدانه خشک شده در آفتاب , رنگ این نوع کشمش قهوهای است .
3 ـ 2 ـ کشمش تیزابی یا سبزه : عبارت است از انگور بیدانه خشک شده در آفتاب با آغشتن آن به محلولهای قلیائی مجاز . رنگ این نوع کشمش از زرد روشن تا قهوهای خرمایی متغیر است .
3 ـ 3 ـ سبزه انگوری : عبارت است از انگور بیدانهای که با دود گوگرد (SO2) تدخین گردیده و در سایه خشک شده باشد رنگ این کشمش زرد کهربائی است .
4ـ اصطلاحات
4 ـ 1 ـ آفت زنده : عبارت است از انواع حشرات وکنههای زنده انباری(در هر یک از مراحل زندگی)
4 ـ 2 ـ شن و سنگریزه : عبارت است از قطعات کوچک سنگهای مختلف که با چشم غیرمسلح دیده شده و با دست لمس شوند .
4 ـ 3 ـ رطوبت : عبارت است از میزان آب آزاد موجود در کشمش که طبق روش داده شده در بند شماره (10 ـ 2) این استاندارد تفکیک و اندازهگیری میشود .
4 ـ 4 ـ انیدرید سولفورو : عبارت است از میزان دود گوگردی (SO2) که جذب دانههای کشمش شده و به روش شیمیایی قابل اندازهگیری میباشد .
4 ـ 5 ـ آلودگی : عبارت است از آغشته بودن کشمش به خاک و خاشاک , گاه , برگ درختان , حشرات مرده در تمام مراحل زندگی و هرگونه مواد خارجی دیگر که با چشم غیرمسلح قابل رویت باشد .
4 ـ 6 ـ آفت زدگی : عبارت است از آسیب ناشی از عمل حشرات , کنهها , باد , تگرگ , قارچ و عوامل مشابه آن که با چشم غیرمسلح قابل رویت باشد . این آثار به صورت حفرههای محل تغذیه حشرات و کنهها , وجود تنیدهها و فضولات و یا وجود کپک زدگی و نظایر آن در کشمش قابل رویت میباشد .
4 ـ 7 ـ کشمش دانهدار : عبارت است از کشمشی که دانه آن سخت و قابل لمس و تشخیص باشد.
4 ـ 8 ـ دم : عبارت است از قطعه چوبی کوچکی که در انتهای میوه قرار گرفته است
4 ـ 9 ـ چوب خوشه : عبارت است از قسمتی از چوب خوشه انگور
4 ـ 10 ـ کشمش نارس : عبارت است از کشمشی که از حبههای انگور نارس تهیه شده باشد و معمولا چروکیده و کم گوشت میباشد .
4 ـ 11 ـ لهیدگی : عبارت است از حالتی که در نتیجه فشار یا عوامل مکانیکی به وجود آمده باشد .
4 ـ 12 ـ شکرک زدگی : عبارت است از تبلور قند انگور که بزرگترین سطح قابل رویت آن بیش از یک میلیمتر مربع باشد .
4 ـ 13 ـ مانده سموم : عبارت است از مقدار سمی که پس از انجام عملیات پیشگیری یا مبارزه با آفات در کشمش باقی مانده باشد .
4 ـ 14 ـ اندازه : عبارت است از درشتی و ریزی کشمش
4 ـ 15 ـ رنگ : عبارت است از رنگ ظاهری کشمش که از زرد کهربایی تا خرمایی متغیر است .
5ـ ویژگی ها
تنها کشمشهایی مورد پذیرش این استاندارد میباشند و مشمول درجهبندی میشوند که دارای ویژگیهای زیر باشند :
5 ـ 1 ـ کشمش باید عاری از آفت زنده باشد .
5 ـ 2 ـ تعداد شن و سنگریزه نباید از یک عدد در یک جعبه مشمول استاندارد تجاوز کند .
5 ـ 3 ـ میزان رطوبت نباید از شانزده درصد بیشتر باشد .
5 ـ 4 ـ میزان انیدرید سولفورو ( دود گوگرد ) در کشمش ( سبزه و سبز انگوری ) نباید از 2 در هزار بیشتر باشد .
5 ـ 5 ـ تعداد کشمش آلوده نباید از 5 درصد بیشتر باشد .
5 ـ 6 ـ تعداد کشمش آفت زده نباید از 3 درصد بیشتر باشد .
5 ـ 7 ـ تعداد کشمش دانهدار نباید از یک درصد بیشتر باشد .
5 ـ 8ـ تعداد کشمش دمدار نباید از 10 درصد بیشتر باشد .
5 ـ 9 ـ جمع طول چوب خوشهها ( ساقهها ) نباید از 10 سانتیمتر در یک کیلوگرم بیشتر باشد .
5 ـ 10 ـ میزان کشمش نارس نباید از 5/2 درصد بیشتر باشد . ( در مورد کشمش ریز دانه حداکثر نارسی نباید از 5 درصد بیشتر باشد .)
5 ـ 11 ـ میزان کشمش لهیده نباید از 5 درصد بیشتر باشد .
5 ـ 12 ـ میزان کشمشهای شکرک زده نباید از 15 درصد بیشتر باشد .
5 ـ 13 ـ مانده سموم در کشمش نباید از حداکثر میزان قابل اغماض تعیین شده بر حسب نوع سم طبق استاندارد باقیمانده سموم تجاوز نماید . آزمون باقیمانده سموم در صورت تقاضای خریدار و فروشنده انجام میگیرد .
6ـ طبقه بندی از نظر اندازه
اندازه کشمش با شمارش تعداد آن در 100 گرم تعیین میشود و به سه اندازه تقسیم میگردد که در جدول 1-2 ذکر شده است .
7- درجه بندی
7-1-اساس درجه بندی
درجهبندی کشمش براساس نمرههایی است که در نتیجه آزمون به آن تعلق میگیرد .
طرز نمره دادن به این ترتیب است که پس از روشن شدن نتیجه آزمون در مورد ویژگیهای موثر در درجهبندی به هریک از عوامل نمرههایی به شرح زیر داده خواهد شد .
به ازاء هر 2/0 درصد رطوبت اضافه بر 12 درصد یک نمره منفی
به ازاء هر 2/0 درصد کشمش آلوده یک نمره منفی
به ازاء هر 2/0 درصد کشمش آفت زده یک نمره منفی
به ازاء هر 2/0 درصد کشمش دانهدار یک نمره منفی
به ازاء هر 2 درصد کشمش دم دار یک نمره منفی
به ازاء هر یک سانتیمتر طول ساقه یک نمره منفی
به ازاء هر 25/0 درصد کشمش نارس یک نمره منفی ( در مورد کشمش ریز دانه به ازاء هر 5/0 درصد کشمش نارس یک نمره منفی )
به ازاء هر 5/0 درصد کشمش لهیده یک نمره منفی
به ازاء هر 3 درصد کشمش شکرک زده یک نمره منفی
پس از تعیین نمرههای منفی هر عامل تمام نمرههای منفی را با هم جمع کرده از عدد 100 کم میکنیم تا نمره مثبت نمونه معلوم شود .
یادآوری ـ علت کاهش نمرههای منفی از عدد 100 این است که جمع نمرههای منفی بدترین نمونه قابل قبول 100 خواهد بود و مفهوم مخالف آن این است که درصورتیکه کشمش عاری از هرگونه عیب باشد 100 نمره مثبت خواهد داشت و هر اندازه عیب داشته باشد به همان نسبت نمره آن از 100 کمتر خواهد شد بنابراین جمع نمرههای منفی از عدد 100 کمتر میشود تا نمره مثبت نمونه معلوم گردد .
7 ـ 2 ـ درجهبندی :کشمش برحسب نمرههای مثبتی که به دست میآورد به درجههای زیر تقسیم میشود :
7 ـ 2 ـ 1 ـ درجه عالی : کشمشی است که جمع نمره مثبت آن بیشتر از 93 باشد .
7 ـ 2 ـ 2 ـ درجه 1: کشمشی است که جمع نمره مثبت آن بیشتر از 80 تا 93 باشد .
7 ـ 2 ـ 3 ـ درجه 2: کشمشی است که جمع نمره مثبت آن بیشتر از 60 تا 80 باشد .
7 ـ 2 ـ 4 ـ درجه 3: کشمشی است که جمع نمره مثبت آن بیشتر از 33 تا 60 باشد .
7 ـ 2 ـ 5 ـ درجه 4: کشمشی است که جمع نمره مثبت آن صفر تا 33 باشد .
* مثال برای درجهبندی
فرض کنیم یک نمونه کشمش در آزمایشگاه از جهات مختلف مورد آزمون قرار گرفته و هیچیک از ویژگیهای آن خارج از استاندارد نبوده و در نتیجه آزمون به قرار زیر باشد :
1 ـ رطوبت 15 درصد
2 ـ آلودگی 1 درصد
3 ـ آفت زدگی 2/1 درصد
4 ـ نارسی 5/1 درصد
5 ـ چوب خوشه 2/1 سانتیمتر در کیلوگرم
6 ـ کشمش دمدار 2 درصد
7 ـ کشمش شکرک زده 5/1 درصد
8 ـ کشمش لهیده 2 درصد
امتیاز آن به شرح زیر تعیین میشود :
نمره منفی رطوبت 15= 1 × 15 =2/0÷ 3 3=12 ـ 15
نمره منفی آلودگی 4 =1×4 4=25/0 ÷1
نمره منفی آفتزدگی 6 =1 × 6 6 = 2/0÷ 2/1
نمره منفی کشمش نارس 6=1 × 6 6 =25/0÷ 5/1
نمره منفی چوب خوشه 2/1 = 1 × 2/1 2/1 = 1÷ 2/1
نمره منفی کشمش دمدار 1 = 1 × 1 1 = 2÷ 2
نمره منفی شکرک زدگی 1 =5/0 × 1 5/0=3÷ 5/1
نمره منفی شکستگی و لهیدگی 4 =1 × 4 4 = 5/0÷ 2
جمع نمرههای منفی 7/37
نمره مثبت نمونه 3/62= 7/37 – 100
با مراجعه به بند (7 ـ 2 ـ 3) این کشمش که نمره مثبت آن بیش از 60 و کمتر از 80
می باشد در درجه دو قرار می گیرد .
8ـ بسته بندی و نشانه گذاری
ظرفها و موادی که برای بستهبندی به کار میرود باید نو , تمیز , خشک و بدون
بو باشد .
8 ـ 1 انواع بستهبندی
کشمش را میتوان در بستههای کوچک سلوفانی یا بستههای بزرگ جعبهای یا مقوایی یا چوبی بستهبندی نمود .
بستهبندیهای کوچک : معمولا بستهبندیهای کوچک در سلوفان
انجام میگیرد . وزن خالص کشمش در بستهبندیهای سلوفانی 250 و 500 گرم است .
یادآوری ـ بستهبندیهای سلوفانی کوچکتر که گاهی ممکن است از طرف خریداران خارجی سفارش داده شود بلامانع است .
بستهبندیهای بزرگ : بستهبندیهای بزرگ در جعبههای چوبی یا کارتنی به وزنهای خالص 10 و 5/12 کیلوگرم انجام میگیرد .
یادآوری ـ بستهبندی در کارتنهای کوچکتر که گاهی ممکن است از طرف
خریداران خارجی سفارش داده شود بلامانع است .
یادآوری 2 ـ چنانچه بستههای کوچک در کارتن بستهبندی شود باید بستهبندی طوری صورت گیرد که شکل اصلی بستههای کوچک در ضمن حمل و نقل تغییر نکند .
یادآوری 3 ـ محتوی هر بسته باید از نظر اندازه , رنگ و رقم یکنواخت باشد . درغیر این صورت مخلوط تلقی میشود .
8 ـ 2 ـ نشانهگذاری ـ بر روی بستهبندیهای کشمش باید نکات زیر نوشته شود :
ـ نام کالا
ـ نوع کالا
ـ درجه و یکنواختی
ـ وزن خالص ( کیلوگرم )
ـ عبارت محصول ایران
ـ نام و نشان تجارتی تولید کننده یا صادر کننده یا بستهبندی کننده
بر روی بستههای صادراتی مطالب فوق به زبان انگلیسی یا به زبان کشور خریدار نوشته میشود .
9ـ نمونه برداری
طبق استاندارد ایران به شماره "1036" روش نمونهبرداری خشکبار عمل نمایید .
10ـ روش های آزمون
10 ـ 1 ـ آزمون آفت زنده : یک نمونه را از نظر ظاهری با چشم غیر مسلح معاینه و درصورتیکه آفت زنده مشاهده نگردید تعداد 100 دانه کشمش را به طور تصادفی جدا کرده و با عدسی با بزرگنمایی 10 ابتدا خارج آنها را معاینه کرده و درصورتیکه هیچگونه حشره , کنه زنده در مراحل مختلف رشد مشاهده نگردید کشمشها را بریده و داخل آن را نیز از نظر حشره و کنه زنده معاینه کنید و درصورتیکه عاری از آفت زنده بود سایر آزمونها را ادامه دهید .
10 ـ 2 ـ آزمون شن و سنگریزه : نمونه آورده شده به آزمایشگاه را از نظر شن و سنگریزه مورد آزمون قرار دهید . اگر این نمونه عاری از شن و سنگریزه بود به سایر آزمونها ادامه دهید در غیر این صورت نمونهبردار موظف است به طور اتفاقی سه جعبه دیگر را مورد بازرسی قرار داده و از هر کدام یک کیلوگرم ( جمعا سه کیلوگرم ) نمونهبرداری نمایید . این نمونه را مجددا از نظر شن و سنگریزه مورد آزمون قرار دهید . چنانچه در این بررسی نیز شن و سنگریزه مشاهده شد کشمش مورد نمونهبرداری خارج از استاندارد تلقی خواهد شد .
10 ـ 3 ـ روش اندازهگیری رطوبت ـ طبق استاندارد شماره 672 ایران " روش اندازهگیری رطوبت در خشکبار " عمل کنید .
10 ـ 4 ـ روش اندازهگیری انیدرید سولفورو ( دود گوگرد ) طبق استاندارد شماره 569 ایران " اندازهگیری انیدرید سولفورو " عمل کنید .
10 ـ 5 ـ روش اندازهگیری آلودگی ـ مقدار 200 گرم از نمونه را وزن کرده و حبههای آن را با دقت از نظر آلودگی مورد معاینه قرار داده و حبههای آلوده را تفکیک و شمارش کنید و تعداد آن را بر تعداد کشمش موجود در 200 گرم نمونه تقسیم کنید و عدد حاصل را در صد ضرب کنید تا درصد آلودگی معلوم شود .
یادآوری ـ آلودگی کشمش و سبزه به دو روش مطلق و نسبی به شرح زیر تعیین میشود:
10 ـ 5 ـ 1 ـ آلودگی مطلق به آلودگی اطلاق میشود که بزرگترین سطوح آلوده یک میلیمتر مربع و یا بیشتر باشد که در این صورت هر حبه آلوده یک آلودگی مطلق منظور میشود .
10 ـ 5 ـ 2 ـ آلودگی نسبی به آلودگی اطلاق میشود که بزرگترین سطح آلوده در یک حبه از یک میلیمتر مربع کمتر باشد در این صورت هر سه حبه آلوده یک واحد آلودگی مطلق محسوب میشود . مشروط بر آنکه جمع سطوح آلوده در هر حبه نیز از یک میلیمتر مربع کمتر باشد .
یادآوری ـ اگر سطح آلودگی نسبی در یک حبه جمعا به یک میلیمتر مربع و یا بیشتر برسد یک آلودگی مطلق محسوب خواهد شد .
10 ـ 6 ـ روش اندازهگیری آفت زدگی ـ مقدار 200 گرم از نمونه را وزن کرده و دانههای آفت زده آن را تفکیک و شمارش نموده و نتیجه را بر تعداد کشمشهای موجود در 200 گرم نمونه تقسیم کنید و عدد حاصل را در صد ضرب کنید تا درصد آفت زدگی بدست آید .
10 ـ 7 ـ روش اندازهگیری کشمش دانهدار ـ مقدار 200 گرم از نمونه را وزن کنید , کشمشهای دانهدار آن را یا به وسیله لمس توام با فشار انگشتان و یا خوردن شمارش کنید و بر تعداد کشمشهای موجود در 200 گرم نمونه تقسیم کنید عدد حاصل را در صد ضرب کنید تا درصد کشمشهای دانهدار تعیین شود .
برای سهولت در اندازهگیری کشمشهای دانهدار میتوان از یک صفحه شیشهای معمولی یا مات که در زیر آن لامپی تعبیه شده است استفاده کرد . جهت انجام این امر نمونه را بر روی صفحه شیشهای ریخته و به صورت یک لایه پهن کرده و لامپ را روشن کنید . کشمشهای دانه دار را که در اثر تابش نور مشخص میشوند جدا و شمارش نمایید . برای اطمینان بیشتر کشمشهای جدا شده را به وسیله لمس تواءم با فشار انگشتان و یا خوردن آزمایش کرده و درصد کشمشهای دانهدار را به صورت فوق محاسبه نمائید .
10 ـ 8 ـ روش اندازهگیری دم ـ مقدار 200 گرم نمونه را بردارید و دانههایی را که دارای دم هستند جدا کرده و بشمارید و سپس عدد حاصل را به مجموع تعداد دانه موجود در 200 گرم نمونه تقسیم کنید تا درصد کشمشهای دم دار تعیین شود .
10 ـ 9ـ روش اندازهگیری ساقه ـ مقدار یک کیلوگرم نمونه را بردارید و قطعات ساقه را از آن جدا کرده و به درازا در امتداد هم روی یک صفحه قرار داده و طول کل آن را با خط کش مشخص نمایید .
10 ـ 10 ـ روش اندازهگیری نارسی ـ 200 گرم نمونه را برداشته وزن کنید و دانههای نارس آن را جدا کرده وزن کنید نتیجه حاصل را بر عدد 2 تقسیم کنید تا درصد نارسی تعیین شود .
10 ـ 11 ـ روش اندازهگیری کشمش لهیده ـ مقدار 200 گرم نمونه را برداشته وزن کنید و دانههای لهیده را جدا کرده وزن نمایید نتیجه را به عدد 2 تقسیم کنید تا درصد کشمشهای لهیده معلوم شود .
10 ـ 12 ـ روش اندازهگیری تعداد کشمش ـ مقدار 200 گرم از نمونه را بردارید و تعداد دانههای موجود در آن را بشمارید و به عدد 2 تقسیم کنید تا تعداد دانهها در یکصد گرم معلوم شود سپس طبق جدول شماره (1) عمل کنید .
10 ـ 13 ـ روش اندازهگیری شکرک زدگی ـ مقدار دویست گرم نمونه را بردارید و کشمشهای شکرک زده آن را تفکیک نموده و وزن کنید و نتیجه را بر 2 تقسیم کرده تا درصد شکرک زدگی معلوم گردد .
یادآوری ـ در تمام مواردی که آزمونها روی 200 گرم از نمونه انجام میشود تنها یک بار وزن کردن 200 گرم برای تمام آزمونها ( به استثنای تعیین کشمشهای دانهدار ) کافی است ولی باید در نظر داشت که هر یک از عیبهای موجود در یک دانه کشمش به طور کامل و جداگانه در هر مورد در محاسبه منظور گردد . بدین معنی که اگر مثلا دانه کشمش هم آلوده , هم آفت زده , هم نارس , هم لهیده , هم شکرکزده , هم دانهدار باشد هریک از این عیبها به طور جداگانه در مورد آن دانه کشمش محسوب خواهد شد .
10 ـ 13 ـ 1 ـ تعیین رنگ کشمش
رنگ کشمش با یک حرف و یا یک عدد به شرح زیر مشخص میگردد :
که حرفهای A.B.C.D.E نماینده رنگ کشمش و عدد نماینده میزان یکنواختی رنگ آن است .
حرف A نماینده کشمش زرد کهربایی
حرف B نماینده کشمش زرد کهربایی تیره
حرف C نماینده کشمش زرد قهوهای
حرف D نماینده کشمش زرد خرمایی
حرف E نماینده کشمش زرد مخلوط ( کشمش مخلوط کشمشی است که نسبت دانههای رنگ غالب آن کمتر از 60 درصد باشد .)
عدد نماینده میزان یکنواختی رنگ کشمش به شرح زیر حساب میشود :
* عددهای یادداشت شده را با هم جمع کنید تا تعداد دانههای موجود در نمونه معلوم شود ( ضمنا دانههای موجود در 100 گرم از نمونه کشمشی را از لحاظ رنگ از هم جدا کنید و تعداد دانههای موجود در هر گروه رنگی را جداگانه بشمارید و یادداشت کنید.
* این عدد نماینده میزان درشتی و ریزی کشمش نیز خواهد بود .
* اعداد هر گروه رنگی را به جمع تعداد دانههای موجود در نمونه تقسیم کنید تا نسبت یا مقدار درصد هر گروه رنگی از نمونه معلوم شود .
* بزرگترین عدد حاصل از نسبت درصد دانههای موجود در هر گروه رنگی را به شرط آنکه کمتر از 60 نباشد ( یعنی 60 درصد مجموع دانههای موجود در نمونه ) در عدد 2 ضرب کنید .
یادآوری ـ در مورد کشمش انگوری که دارای رنگ زرد طلائی است درصورتیکه به همین نام صادر میشود بایستی حداقل 90 درصد آن زرد کهربایی باشد .
سایر عددهای حاصل از نسبت درصد دانههای موجود در هر گروه رنگی را بر حسب آنکه چه فاصلهای از لحاظ رنگ یا رنگ غالب ( رنگی که نسبت درصد آن نباید از 60 درصد کمتر باشد ) داشته باشند هر کدام را در عدد فاصله همان گروه رنگی غالب با توجه به شرح زیر ضرب کنید .
* فاصله رنگهای هر گروه رنگی در کشمش نسبت به هم به شرح زیر است :
الف ـ زرد کهربایی نسبت به کهربایی تیره یک فاصلهای است .
زرد کهربایی نسبت به قهوهای دو فاصلهای است .
زرد کهربایی نسبت به خرمایی سه فاصلهای است .
ب ـ کهربایی تیره نسبت به زرد کهربایی یک فاصلهای است .
کهربایی تیره نسبت به قهوهای یک فاصلهای است .
کهربایی تیره نسبت به خرمایی دو فاصلهای است .
پ ـ قهوهای نسبت به زرد کهربایی دو فاصلهای است .
قهوهای نسبت به کهربایی تیره یک فاصلهای است .
قهوهای نسبت به خرمایی یک فاصله است .
ت ـ خرمایی نسبت به زرد کهربایی سه فاصلهای است .
خرمایی نسبت به کهربایی تیره دو فاصلهای است .
خرمایی نسبت به قهوهای یک فاصلهای است .
برای سهولت تشخیص فاصلهها به جدول شماره 2 مراجعه شود .
* حاصلضربهای به دست آمده در ردیف پنجم را با هم جمع کنید و این جمع را از حاصلضرب به دست آمده در ردیف چهارم کم کنید تا عدد نماینده یکنواختی رنگ بدست آید .
یادآوری ـ علت اینکه رقم نماینده نسبت دانههای گروه رنگی غالب را ( رنگی که کمینه 60 درصد دانهها دارند ) در عدد دو ضرب میکنید آن است که اگر فرض کنید در بدترین شرایط دانههای رنگ غالب یک نمونه فقط 60 درصد بوده و بقیه دانهها یعنی 40 درصد آن تماما از گروه سه فاصلهای باشد که بایستی در عدد3 ضرب شود حاصل کاهش این دو عدد 0 = (3×40)- (2×60) از صفر کمتر نشود . چون اگر فرض کنید در یک نمونه کشمش رنگ 60 درصد دانههای آن زرد کهربایی و 40 درصد بقیه خرمایی باشد . چون فاصله رنگ غالب ( زرد کهربایی ) با رنگ 40 درصد بقیه دانهها ( خرمایی ) سه فاصلهای است .
بنابراین :
امتیاز مثبت رنگ غالب 120 = 2×60
نمره منفی رنگ بقیه دانهها 120 = 3×40
عدد نماینده همرنگی ( صفر ) 0 =120 ـ 120
و البته در عمل هیچوقت به چنین حالتی برنخواهید خورد بنابراین اگر در کشمشی 60 درصد دانهها دارای یک رنگ باشند عدد نماینده آن حتما از صفر بیشتر خواهد بود .