تاسیسات و تجهیزات شهری


عوامل، عناصر و فرآیندهایی ازکالبد و فضای شهری هستند که زندگی شهروندان را تسهیل می کنند.

در تفکر برنامه ریزی و طراحی شهری، تاسیسات و تجهیزات شهری، از جمله فرم های کالبدی و عناصر فیزیکی هستند که بخشی از تصور مردم نسبت محیط شهری، فضاهای گذران اوقات فراغت، مکان های عمومی، دسترسی ها و مواردی از این قبیل از آن متاثر می شوند.
تاسیسات و تجهیزات شهری

شهر یک واحد کالبدی انسان ساخت، شامل سه زیر سامانه کلی تاسیسات و تجهیزات شهری، راه و مسکن می باشد.
سامانه های یک شهر
شهر
تاسیسات و تجهیزات
راه
مسکن

مسکن:
سکونت به عنوان جوهر زندگی و مکان سکونت به عنوان جوهر کالبدی-فضایی زندگی است.
راه:
عامل ارتباطات و دسترسی های عوامل کالبدی-فضایی است.
تاسیسات و تجهیزات:
زمینه ها، عناصر، عوامل و ابزار کالبدی فضایی هستند که مدنیت را پشتیبانی نموده و زندگی جمعی را تسهیل می کنند.

سامانه های یک شهر

تاسیسات و تجهیزات شهری در بر گیرنده فضاها، اماکن، مستحدثات، عرصه ها، مجموعه های تاسیساتی، مجموعه ساختمان ها، مجموعه ماشین ها و دستگاه هایی هستند که با عناوین زیر شناخته می شوند:
اماکن و فضاهای ورزشی، آموزشی، در مانی، بهداشتی، اداری، نظامی، سبز و باز، تجاری، صنعتی، کارگاهی؛ و مستحدثات و تاسیسات آب رسانی، برق رسانی، ارتباطات از دور، پسماند، گاز رسانی، سیل بند، گورستان و نظیر اینها
تاسیسات و تجهیزات:

تاسیسات و تجهیزات زیر بنایی:
به طور متداول تاسیاسات زیر بنایی با عناوین تاسیسات؛ تسهیلات، تاسیسات زیر بنایی و زیر ساخت های شهری نامیده می شوند
عمدتاً هر چیز غیر از ساختمان و معماری را تاسیسات زیر بنایی گویند.
تاسیسات و تجهیزات رو بنایی:
تاسیسات و تجهیزات رو بنایی نیز با یکی از عناوین تجهیزات، خدمات، تسهیلات و تاسیسات روبنایی نامیده می شوند.
در ایران واژه خدماتی، به معنی مکان خدمات عمومی عمدتاً برای تاسیسات و تجهیزات روبنایی به کار برده می شود. هر چند که این واژه صحیح نمی باشد.

انواع تاسیسات و تجهیزات

شبکه آب رسانی
شبکه دفع فاضلاب و آب های سطحی
شبکه برق رسانی
شبکه سوخت رسانی و توزیع برخی از انرژی ها (نظیر گاز رسانی)
شبکه ارتباطات از راه دور
شبکه جمع آوری، تصفیه و دفع پسماندها
شبکه توزیع و نگهداری مواد غذایی
شبکه تاسیسات حفظ و نگهداری محیط زیست

عمده عناصر تاسیسات و تجهیزات زیر بنایی

اماکن آموزشی
فضاهای ورزشی
فضاهای سبز و باز
اماکن بهداشتی و درمانی
اماکن فرهنگی و مذهبی و تامین روابط اجتماعی
مراکز تجاری و خدمات بخش خصوصی
مراکز فعالیت های صنعتی و تولیدی
مراکز اداری و دولتی
اماکن نظامی و انتظامی
اماکن ویژه (گورستان، عسالخانه و …)
عمده عناصر تاسیسات و تجهیزات رو بنایی

اجزا عناصر تشکیل دهنده زیرساخت ها عمدتا به داخل جسم طبیعی شهر رسوخ کرده و در اکثر موارد به صورت شبکه های پیوسته ای در زیر زمین، پائین تر از سطح عمومی تراز راه ها یا همتراز ارتفاعی آن، بدون انقطاع فیزیکی قرار می گیرند.
غالباً سرویس دهی به استفاده کنندگان که جدا از شبکه قرار دارند، بدون قطع پیوستگی شبکه ها صورت می گیرد.
ویژگی های زیر ساخت ها

برخی از زیرساخت ها فراتر از حوزه های نفوذ جغرافیایی و محدودیت های مکانی خاص سرویس دهی می کنند.
زیرساخت ها نه تنها برای رفع احتیاجات همگانی روزمره مورد نیاز می باشند، بلکه عامل رفع احتیاجات دیگر نیز هستند. اینها نسبت به سایر تاسیسات به سرمایه گذاری خیلی بیشتری احتیاج دارند. بنابراین، از یک طرف توسعه آنها رفع نیازهای گسترده تر از نیازهای همگانی روزمره است. از طرف دیگر مبدا، ملزوم و موجد فعالیت های اقتصادی و صنعتی می باشند.
ویژگی های زیر ساخت ها

زیر ساخت ها عمدتاً عناصری هستند که حیات کالبدی آنها به حیات کالبدی جوامع گره خورده است
زیرساخت های شهری، به ویژه در مقایسه با تاسیسات و تجهیزات روبنایی، عناصری هستند که برای موجودیت، ماندگاری و پایداری زندگی جمعی شهرها الزامی هستند.
ایجاد زیرساخت ها عمدتا برای مدت طولانی می باشد (حداقل 25 سال)، زیرا هزینه بر بوده و امکان تغییر به راحتی میسر نیست.
ویژگی های زیر ساخت ها

موقعیت شهر و نقش آن
ابعاد اجتماعی اقتصادی و فرهنگی
سیمای ظاهری شهرها
عوامل ذهنی
شعاع عملکرد شهر
حجم و اندازه تاسیسات
ابعاد سیاسی
عوامل موثر در ایجاد تاسیسات