بسته بندی و توزیع آب معدنی



موضوع طرح
بسته بندی و توزیع آب معدنی
Packaging and distribution of mineral water

نام استاد :

نام محقق :

فصل اول
معرفی محصول

1) معرفی محصول
آب معدنی ، محصول بسته بندی شده آب گوارا قابل شربی است با ویژگیهای فیزیکی شیمیایی میکروبیولوژی تعریف شده که مستقیما از چشمه و یا نقاط حفر شده از طبقات زیرزمینی بدست می آید دارای خواص بهداشتی و درمانی باشد و در معرض هیچگونه پالایش خارج از استانداردهای مربوطه قرار نگیرد و در محل چشمه و یا منابع آبی مربوطه در شرایط خاص بهداشتی ، بسته بندی گردد.
آب معدنی گازدار – آبی است که پس تصفیه های لازم و بسته بندی مقدار گاز آن برابر با مقدار گازی باشد که آب در مظهر چشمه دارد .
آب معدنی بدون گاز – آب معدنی است که پس از تصفیه و بسته بندی فاقد گاز کربنیک مازاد بر مقدار لازم جهت نگاهداری املاح بی کربنات موجود و یا گازهای دیگر باشد .
آب معدنی گازدار شده – آب معدنی است که پس از تصفیه های لازم از منبع دیگری گازکربنیک به آن اضافه شود.

شرایط واردات محصول
شرایط ورود این کالا تحت تعرفه قید شده ممنوع نگریده است و شرایط خاصی نیز جهت ورود آن اعلام نشده است.

وضعیت استاندارد ملی یا بین المللی
جهت تولید کالا یا کیفیت مورد قبول و جلب اعتماد مصرف کنندگان محصولات تولیدی و همچنین یکنواخت کردن و کاهش تنوع یک محصول از استاندارد کردن آن استفاده می گردد به طور کلی در مورد هر محصول استانداردهای مختلف کارخانه ای ، توسط واحدهای تولیدی تعریف میگردد و صرفا حیطه اجرایی این نوع استانداردها در تحت شرایط تعریف شده آنها می باشد و صرفا از طرف همان واحدها قابل قبول می باشد استانداردهای منطقه کالا رعایت ضوابط و مقررات و اعمال کیفیت تعریف شده ای را در یک نگاه محدوده منطقه ای می باشد و استاندارد ملی تدوین ضوابط و ویژگیهای تعریف شده کالای تولیدی در سطح یک کشور می باشد و استانداردهای بین المللی ایجاد و تدوین ، ضوابط و ویژگیهای تولید یک کالا و یا یک محصول در سطح جهانی است. محصولات تولیدی می توانند از نظر الزام داشتن رعایت تشویقی و یا اجباری باشد. طی یک دهه گذشته یک استاندارد تشویقی بین المللی از ابعاد مختلف جهت واحدهای صنعتی به نام استانداردهای سری ایزو تعریف شده است که یک استاندارد اعتباری جهت توزیع کالا در سطح بین المللی می باشد . موسسه استاندارد اعتباری جهت توزیع کالا در سطح بین المللی می باشد.
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران از اعضاء سازمان بین المللی استاندارد می باشد که از آخرین پیشرفت های علمی و فنی و صنعتی جهان استفاده می نماید و شرایط کلی و نیازمندیهای خاص کشور را مورد توجه قرار می دهد و استانداردهای تدوین شده مطابق استانداردهای جهانی بوده و کاملا قابل قبول و لازم الاجرا می باشد .
در جدول (2-2) نوع ، شماره و موضوع استانداردهای جهانی بوده و کاملا قابل قبول و لازم الاجرا می باشد .
در جدول (2-2) نوع ، شماره و موضوع استانداردهای تدوین شده برای محصول ارائه گردیده
جدول (2-2) استانداردهای تدوین شده آب معدنی
موضوع استاندارد
شماره استاندارد
ردیف
ویژگیها و حد مجاز آب معدنی، طبیعی ، آشامیدنی
2591
1
ویژگیهای آبهای معدنی طبیعی قابل شرب
2441
2
آئین کار به منظور بهره برداری از آبهای معدنی طبیعی آشامیدنی
2606
3

ویژگیهای آبهای معدنی طبیعی قابل شرب :
ویژگیهای فیزیکی
بو ، مزه ، رنگ
بو ، مزه ، رنگ بعضی از آبهای معدنی به علت وجود گاز و املاح مختلف آن نسبت به آب آشامیدنی استاندارد ممکن است اختلاف داشته باشد .
آب معدنی باید زلال و عاری از ذرات معلق یا رسوب باشد .

ویژگیهای شیمیایی
چنانچه گازکربنیک به آب معدنی افزوده می شود این گاز باید مطابق استاندارد شماره 2179 ایران باشد .
ویژگیهای شیمیایی و میکروبیولوژی آب معدنی و آب شرب در جدول شماره (3-2) ، نشان داده شده است .

جدول شماره 3-2 حدود مجاز ترکیبات شیمیایی های معدنی
حداکثر میلی گرم در لیتر
نوع ترکیبات
ردیف
5%

1
5%

سرب
2
001%

جیوه
3
1

مس
4
1%

سلنیوم
5
5%

کرم
6
1%

باریم
7
1%

کارمیم
8
2

منگنز
9
5

روی
10
30

بورات
11
005%

نیتریت
12
45

نیترات
13
45

سولفور
14
1%

سیانور
15
3

16
17 مواد رادیو اکتیو پیکوکوری در لیتر حداکثر 30
18 مواد رادیو اکتیو پیکوکوری در لیترب حداکثر 3

ترکیبات زیر در آب معدنی مجاز نمی باشد :
1) ترکیبات فنلی
2) باقیمانده سموم
3) ترکیبات حلقوی چند هسته ای
4) مواد موثر در کشش سطحی ( مواد پاک کننده )

ویژگیهای بهداشتی
مظهر چشمه باید کاملا بهسازی شده و اطراف آن غیر قابل نفوذ گردیده و به سهولت قابل تمیز کردن باشد .

استانداردهای بسته بندی و نشانه گذاری آب معدنی
آب معدنی باید در محل نزدیک به چشمه و در ظروف غیرقابل نفوذ پذیر و بسته بندی گردد حجم مجاز ظروف حداکثر 4 لیتر می باشد که به نوع ترکیبات شیمیایی آب و ظرف بستگی دارد .

آب معدنی باید دارای برچسبی با مشخصات زیر می باشد :
1) آب معدنی طبیعی
2) وزن خالص با حجم محتوی در سیستم کشوری که فرآورده در آن به فروش می رسد.
3) نام و نشان کارخانه تولید کننده ( علامت کارخانه تولید کننده ) نام و محل چشمه
4) مواد متشکل ( نتایج آزمایش فیزیکی و شیمیایی )
5) ذکر آب معدنی گازدار و یا گازدار شده
6) برچسب ترکیبات خاص آب معدنی یک یا چند مورد از عبارات زیر باید در محلی نزدیک به نام آب معدنی نوشته شود.
الف) قلیائی : چنانچه آب معدنی حاوی مقدار بیشتر از 600 میلی گرم در لیتر بی کربنات باشد.
ب) اسیدی : چنانچه آب معدنی حاوی مقادیر 250 میلی گرم در لیتر گاز کربنیک آزاد باشد .
ج) نمکین : چنانچه آب معدنی محتوی بیشتر از 1000 میلی گرم در لیتر نمک طعام باشد.
د) محتوی فلوئور : چنانچه مقدار فلوئور آب معدنی بیشتر از 1 میلی گرم در لیتر باشد.
ه) محتوی آهن : چنانچه مقدار آهن آب بیشتر از 5 میلی گرم در لیتر نمک باشد.

قیمت داخلی و جهانی محصول :
قیمت داخلی و جهانی آب معدنی ارتباط مستقیمی با کیفیت و ویژگیهای آن دارد با توجه به اینکه مصرف آب معدنی در داخل کشور هنوز فراگیر نشده است و میزان عرضه و تقاضا جهت این محصول در داخل کشور محدود می باشد .
به نظر نمی رسد که قیمت واقعی محصول با توجه به الگوی مصرف فعلی یک رقم واقعی و مناسبی باشد با تغییر الگوی مصرف آب که یک امور غیر قابل اجتناب در آینده نزدیک خواهد بود قیمت آن از یک روند واقعی عرضه و تقاضا تبعیت می نماید .
در حال حاضر قیمت 8 توزیع داخلی این محصول در بطریهای 5/1 لیتری معادل 1500 ریال می باشد و جهت بطریهای 2 لیتری آن 1800 ریال قیمت گذاری گردیده است .
قیمت جهانی آب معدنی و آب شرب با توجه به کیفیت آب بسیار متنوع می باشد و جهت آب معدنی از ( 2/1 – 7/0).دلار کشورهای مختلف و آب های معدنی مختلف تغییر قیمت می نماید و بطور میانگین قیمت عرضه آن حدود 85% دلار می باشد .
میانگین قیمت عرضه آب شرب در کشورهای اروپایی و کشورهای خلیج فارس حدود 6/0 – 45/0 دلار می باشد .

6-1 موارد مصرف و کاربرد
آب معدنی و آب شرب به عنوان یکی از نیازهای اساسی روزمره انسان و استمرار حیات می باشد میزان نیاز روزمره هر فرد 2-1 لیتر می باشد که بستگی به شرایط آب و هوایی سن و سال دارد و استفاده از آب آشامیدنی سالم و گوارا یکی از مهمترین فاکتورهای مصرف آب می باشد که از سالیان بسیار دور به آن توجه شده است .
منشاء حدود 80 درصد از بیماریهای انسان عدم دسترسی به آب سالم است هفتاد و پنج درصد از مردم جهان سوم از امکانات آب برای مصارف بهداشتی محرومند بنابراین ، زمان این تصور نادرست که آب سالم به هر میزان که مورد نیاز باشد وفور در دسترس است دیگر سپری نشده است واقعیت آن است که آب سالم و گوارا کمیاب و گرانبها می باشد آلودگی ها با ایجاد تغییرات نامطلوب در خواص فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی کیفیت آب را تنزل می دهند و در مراحلی آب را از حیطه انتفاع ساقط می نماید. برخی از آلودگی ها زوال پذیرند و به آسانی تجزیه و تحلیل و یا تقلیل داده می شوند نظیر مواد زائد کشاورزی و حیوانی و فاضلاب های انسانی بعضی از آلاینده ها نیز انحطاط ناپذیرند مانند جیوه ، سرب و برخی از ( ترکیبات پلاستیک ها که از افزایش آنها در آب باید جدا جلوگیری شود . )
کشورهای مختلف با توجه به شرایط اجتماعی صنعتی و کشاورزی 2 و انواع آلاینده ها و پساب های ناشی از فعالیت های انسانی ، استانداردهای خاصی برای خود تهیه کرده اند .
بسیاری از عوامل تشکیل دهنده این استاندارد در سطح جهانی یکسان و یا مشابه و همخوان می باشد وجود عناصر در آب آشامیدنی به میزان بالاتر از حد مجاز تاثیر مخربی بر سلامت انسان می گذارد و آب را منشا بیماریهای گوناگونی مبدل می سازد مقادیر غیرمجاز ارسنیک باعث سرطان پوست می شود . کادمیوم عنصری بسیار سمی است و مانع تنفس سلولهای بدن و در نتیجه باعث اختلالات ژنتیکی می گردد، سرب در استخوان ها ذخیره می شود و می تواند یا کلسیم استخوان به تبادل یونی بپردازد که نتیجه آن ناراحتیهای استخوانی است ، آلومینیم نیز به نوبه خود در افرادی که دیالیز می شوند از طریق ممانعت از رسوب کلسیم بر روی استخوان ها اثر منفی می گذارد . جیوه ، سیانور و سلنیوم در صورتی که بیش از حد مجاز در آب شرب وجود داشته باشد اثرات نامطلوبی بر روی کلیه، مغز و سیستم عصبی می گذارد .
سولفات ، فسفات و ترکیبات ازت دار مانند آمونیاک ، نیترات ، نیتریت ها نیز پیامدهای خاص خود را دارند و در صورتی که افزون بر حد مجاز استفاده شوند موجب بیماریهایی هم چون اسهال (سولفات ها) و ناراحتی های عصبی (فسفات ها) می گردند .
براساس آمارهای سازمان های جهانی بخش کمی از جمعیت جهانی به آب شیرین و گوارا دسترسی دارند .

7-1- کالای جایگزینی
هیچگونه کالای جایگزین جهت تامین آب مورد نیاز روزانه تاکنون بدست نیامده است مصرف آب معدنی و یا آب شرب یکی از طبیعی ترین راه های تامین آب مورد نیاز انسان می باشد .
تامین آب مورد نیاز روزانه به صورت بسیار محدود می تواند از طریق آب موجود در بعضی از کالاهای تولیدی دیگر به طور موقت تامین گردد که این امر می تواند بسیار موقتی باشد نظیر تامین آب روزانه از طریق استفاده از سایر نوشیدنی ها نظیر نوشابه های گازدار، آب میوه جات که بیش از 90% این محصولات نیز آب می باشد این امر صرفا جهت چند روز و یا درصدی از تامین آب روزانه فرد می تواند باشد که هم به علت هزینه بالاتر آن و هم عدم جایگزین کامل بجای آب شرب روزانه از اهمیت نابسیار کمی برخوردار می باشد .

8-1- اهمیت استراتژیکی کالا در دنیا
آب این ماده حیاتی نقش بسیار مهمی در شکل گیری تمدنها و استمرار آنها داشته است مروری بر سوابق تمدنهائی که در طول تاریخ شکل گرفته و شکوفا شده اند. نشانگر این واقعیت است که وجود آب و امکان دسترسی به آن یکی از کلیدی ترین عوامل استحکام فراگیری و استمرار آنها بوده است .
جوامع متمدن و توسعه یافته برای تامین نیازهای خود تاسیسات مهندسی پیشرفته ای نیز ایجاد کرده اند که از آن جمله می توان به شاهکارهای مهندسی اشاره کرد افزایش جمعیت و نیاز به تولید بیشتر مواد غذایی از طریق آبیاری به شیوه های مختلف پراکندگی و توزیع مکانی اسکان جمعیت و توسعه مناطق شهری ، وقوع انقلاب صنعتی و توسعه سریع صنایع ، نیاز بشر به تولید انرژی بیشتر و از جمله نیروی برقی – آبی ، استفاده از منابع انرژی برای پرورش آبزیان و بالاخره تغییرات اساسی که در الگوی زندگی بشر به وجود آمده است نقش استراتژیک آب و کاملا پیچیده کرده است افزایش تقاضا برای آب و اوجگیری رقابت بین مصرف کنندگان مختلف موجب شده انسان برای ایجاد موازنه و تعادل بین توزیع نیازها و منابع آب موجود مستقیما در وضعیت طبیعی رودخانه ها دخالت کند و با ایجاد تاسیسات گوناگون دخیره و توزیع آب ، شرایط طبیعی را به منظور تامین نیازهای خود تغییر دهد از طرف دیگر نیاز به توسعه در کلیه شئون اقتصادی جامع باعث شده طرحهای مختلف توسعه منابع آب در یک ناحیه جغرافیایی و در سطح حوزه آبریز متمرکز شوند و از سوی دیگر موضوع انتقال بین حوزه های آب برای تامین یا حفظ شرایط توسعه اجتماعی – اقتصادی در حوزه های کم آب مطرح گردد.
چرخه آب کره زمین نشان می دهد که سالانه به طور متوسط حدود 57600 میلیارد مترمکعب حجم آب از سطح کره زمین تبخیر می شود و به همان میزان نزولات جوی در سطح این کره فرو می ریزد – مقادیر تبخیر و بارندگی اقیانوسها و خشکیها با هم برابر نیستند.
میزان تبخیر متوسط از سطح اقیانوسها نزدیک به 504000 میلیارد مترمکعب در سال است در حالی که تنها حدود 458000 میلیاد لیتر مکعب بارندگی بر روی آنها می بارد .
تفاضل این دو رقم یعنی حدود 46000 میلیارد متر مکعب به صورت توده های ابر به سوی خشکیها حرکت نموده همراه با 72000 میلیارد مترمکعب تبخیر و تعرق سالانه در اینها جمعا 118000 میلیارد متر مکعب بارندگی بر روی خشکی ها را به وجود می آورد در عوض سالانه نزدیک به همین میزان یعنی حدود 46000 میلیارد متر مکعب جریان سطحی و زیرزمینی از خشکیها به اقیانوسها و دریاها وارد می شود و چرخه آب در طبیعت کم و بیش به همین ترتیب طی سالهای مختلف تکرار می شود ،
متوسط بارندگی سالیانه ایران 251 میلیمتر است که اختلاف قابل توجهی با متوسط بارندگی هر یک از قاره ها دارد و تنها با بارندگی کشورهای نیمه خشک و صحرایی برخی از قاره ها قابل مقایسه می باشد این مقایسه نشان می دهد که متوسط بارندگی در سطح کشور ایران ( 831 میلیمتر و 33 درصد متوسط بارندگی در قاره آسیا (732 میلیمتر) می باشد .
متوسط سالانه ریزش های جوی در سطح کشور حدود 413 میلیارد مترمکعب برآورد می شود ودر حالی است که وسعت ایران 2/1 درصد مساحت خشکیها و 35/3 درصد مساحت قاره آسیا است بدین ترتیب، حجم ریزش های کشور تنها 37/0 درصد از کل ریزش جوی خشکیهای دنیا و 29/1 درصد حجم بارشهای قاره آسیا است یعنی کمتر از 13 آنچه نسبت به وسعت کشور، سهم متوسط ایران بارندگی خشکیهای کره زمین تلقی می شود .
چرخه آب کره زمین نشان می دهد که سالانه به طور متوسط حدود 576000 میلیارد مترمکعب حجم آب از سطح کره زمین تبخیر می شود و به همان میزان نزولات جوی در سطح این کره فرو می ریزد – مقادیر تبخیر و بارندگی اقیانوس ها و خشکیها با هم برابر نیستند.
میزان تبخیر متوسط از سطح اقیانوسها نزدیک به 504000 میلیارد مترمکعب در سال است در حالی که تنها حدود 458000 میلیارد لیتر مکعب بارندگی بر روی آنها می بارد .
تفاضل این دو رقم یعنی حدود 46000 میلیارد مترمکعب تبخیر و تعرق سالانه دریاها جمعا 118000 میلیارد مترمکعب بارندگی بر روی خشکی ها را به وجود می آورد در عوض سالانه نزدیک به همین میزان یعنی حدود 46000 میلیارد مترمکعب جریان سطحی و زیرزمینی از خشکیها به اقیانوسها و دریاها وارد می شود و چرخه آب در طبیعت کم و بیش به همین ترتیب سالهای مختلف تکرار می شود.
در جدول زیر تراز متوسط سالانه چرخه آب در قاره ها و اقیانوسها نشان داده شده است .
سهم ایران از موجودی آب کره زمین با کسر کردن حجم آب تبخیر شده از کل بارندگی مجموع جریانهای سطحی و زیرزمینی کشور برابر 117 تا حداکثر 120 میلیارد مترمکعب برآورد شده است مقایسه این مقدار آب با حجم امکانات بالقوه منابع آب قاره ها تفاوتهای بارزتری را نشان می دهد .
چنانچه مجموع جریانهای سطحی و زیرزمینی بر وسعت کن خشکیهای جهانی تقسیم شده متوسط سالانه برای هر هکتار از خشکی ها ی کره زمین حدود 2975 مترمکعب و برای قاره آسیا 3000 مترمکعب و برای ایران فقط 714 مترمکعب آب برای هر هکتار در سال است به عبارت دیگر سهم امکانات بالقوه منابع آب در ایران کمتر از یک چهارم سهم آبی می باشد که به طور متوسط به هر هکتار زمین در دنیا و یا قاره آسیا تعلق می گیرد .
بر اساس آمارهای سازمان فائو 975 درصد از ذخایر آب کره زمین را آبهای شور اقیانوسها و دریاها تشکیل میدهد و تنها 26 درصد از ذخایر آب کره زمین آبهای شیرین است که قسمت عمده آن به صورت یخهای دائمی قطبی است .
ذخایر آب کره زمینی کشور تا عمق 500 متری حدود 1500 میلیارد مترمکعب برآورد شده و با توجه به اینکه ضریب ذخیره در اعماق سریعا کاهش می یابد میزان ذخیره تا عمق 500 متر حداکثر دو برابر آن و معادل 3000 مترمکعب تخمین زده می شود .
میزان ذخایر موجود در دریاچه سدها ( آب سطحی ) و دریاچه های آب شیرین کشور در حدود 43 میلیارد است که حدود 34% ذخایر دنیا در آبهای سطحی و دریاچه های آب شیرین کشور ما وجود دارد
مقادیر جریان سطحی در مبادی ورودی به دشتها و میزان تخلیه آب زیرزمینی ( چاه ، چشمه ، قنات ، و تعداد منابع آب زیرزمینی ( چاه ، چشمه ، قنات ) در حوزه های آبریز اصلی کل کشور
طی پنج سال 7-66 نشان داده شده است .

کل کشور

7
صحرای قره قوم
6
کویرهای مرز افغانستان
5
فلات مرکزی

4
دریاچه ارومیه
3
خلیج فارس و دریای عمان 2
دریای خزر

1
حوزه های آبریز

سال آبی و نوع منبع
189270
4040
2610
75450
27400
27590
56420
چاه
67-1366
21760
210
310
5380
690
4530
10640
چشمه

2428
1040
1700
14450
1730
2740
2620
قنات

203870
4040
2620
79380
27490
26100
65240
چاه
68-1368
23960
130
310
7190
720
4470
11140
چشمه

24060
1055
1700
15010
770
3020
2510
قنات

204770
7500
650
2700
71720
27420
33120
65010
چاه
69-1368
23150
4140
3040
4550
910
5300
11740
چشمه

30470
270
420
20480
1830
2840
2620
قنات

209270
4140
3040
70750
28680
35290
67370
چاه
70-1369
31330
270
420
7370
890
3110
19270
چشمه

28800
1220
1770
17550
1840
1310
2910
قنات

253250
5490
2650
105090
29320
40890
68720
چاه
71-1370
31600
420
520
6390
960
4900
18410
چشمه

27420
1150
1800
6590
1770
3200
2910
قنات

59150
2050
410
24771
3076
8668
20164
چاه
سال مبنا
8190
74
84
2000
720
2300
20160
قنات

(جدول شماره 6-2) میزان تخلیه منابع آب زیرزمینی (چاه ، چشمه ، قنات) در پایان هر سال آبی
کل کشور
صحرای قره قوم
مرکز افغانستان
فلات مرکزی
دریاچه ارومیه
خلیج فارس و دریای عمان
دریای خزر
حوزه آبریز اصلی سال آبی
ردیف
(5/7) 6/46
(3/0)7/2
(8/0)8/0
(0/2) 2/27
(8/0) 9/1
(5/3) 7/8
(5/1) 3/5
67-1366
1
(3/7) 3/47
(3/0)7/2
(7/0)1/1
(1/2) 3/28
(12/0) 2
(3/3) 1/8
(5/1) 1/5
68-1367
2
(8/7) 9/48
(08/0)9/2
(06/0)0/1
(0/2) 3/28
(14/0) 8/1
(3/9)8/9
(6/1) 1/5
69-1368
3
(9/7) 8/48
(03/0)8/2
(07/0)1/1
(3/2) 8/28
(2/0) 9/1
(2/3) 9/8
(8/1) 3/5
70-1369
4
(8/7) 3/53
(14/0)5/2
(08/0)1/1
(7/1) 5/31
(16/0) 1/9
(3/4) 0/11
(4/1) 3/5
71-1370
5
(7/7) 49
(17/0)7/2
(07/0)0/1
(0/2) 8/28
(15/0) 9/1
(6/3) 3/9
(5/0) 2/5
متوسط دوره پنج ساله

(5/5) 34
(05/0)6/2
(08/0)5/0
(9/0) 8/12
(17/0) 8/0
(71/0) 8/0
(1) 6/2
سال مبنا (1355)

اگر امکانات بالقوه منابع آب نسبت به جمعیت مورد توجه قرار گیرد سهم هر نفر از جمعیت 5 میلیارد و 300 میلیونی دنیا به طور متوسط 7600 مترمکعب در سال خواهد بود توزیع نامتعادل امکانات بالقوه منابع آب در سطح کشور به ویژه در مورد جریانهای سطحی ، مشکل کنترل و انتقال آب از نقطه ای به نقطه دیگر را نیز به موانع ذکر شده اضافه می نماید .
سهم اندک ایران از موجودی آب های شیرین کره زمین و مشکلات بهره برداری از آن این واقعیت را مطرح می سازد که علاوه بر ضرورت صرفه جوئی باید روشهای مناسب استفاده از آب شناسایی و به کار گرفته شود و از حداکثر پتانسیل آب موجود به صورت بهینه با الگوهای جدید استفاده نمود .
همانگونه که در جدول شماره (9-2) نشان داده شده است میزان برداشت آب از چشمه های موجود کشور در سال آبی 71 – 70 برابر با 78 میلیارد مترمکعب بوده است در صورتی که صرفا یک درصد از این منابع آبی دارای ویژگیهای آب معدنی قابل قبول باشد و قابلیت بسته بندی داشته باشد سالیانه 70 میلیون مترمکعب آب یا 35 میلیارد به بطری 5/1 لیتری قابلیت بسته بندی و عرضه در بازارهای داخلی و خارجی را خواهیم داشت در صورتی که در حال حاضر صرفا میزان تولید و بسته بندی و عرضه آب در سطح کشور سالیانه کمتر از 7 میلیون بطری می باشد.

فصل دوم
کلیات تحقیق

مقدمه :
کشورهای عمده تولید کننده و مصرف کننده محصول کشورهای عمده تولید کننده آب معدنی در اروپا کشور فرانسه ، انگلستان ، اسپانیا در سطح کشورهای آسیایی قزاقستان ، ژاپن و در سطح اروپای شرقی چکسلواکی ، لهستان می باشد .
میزان تقاضا جهت آب سالم و بهداشتی با توجه به اینکه بیش از 50% از جمعیت دنیا از مصرف آب سالم و بهداشتی برخوردار نمی باشند به نظر می رسد باید بیش از چند برابر میزان تولید و عرضه فعلی باشد در حال حاضر مصرف کنندگان عمده آب معدنی و آب بسته بندی شده اقشار مرفه دنیا می باشند در صورتی که قریب بیش از 99 درصد جمعیت دنیاز از آب غیر بسته بندی استفاده نمایند که از این رقم بیش از 50% آنها از آب سالم و گوارا برخوردار نمی باشند .
با توجه به اینکه میزان لیتر روزانه هر فرد به آب به طور متوسط حدود 5/1 لیتر می باشد میزان مصرف روزانه آب جهت جمعیت کنونی دنیا (3/56 میلیارد نفر) برابر 7/9 میلیارد لیتر و مصرف سالیانه آن 3285 میلیارد لیتر می باشدکه با مقایسه به میزان آب معدنی تولید و عرضه شده فعلی جهان 3/28 میلیارد لیتر بسیار رقم ناچیزی می باشد و در حدود 97/0 درصد می باشد.

1- شرایط صادرات
دامنه پراکنی وسیع صادرات محصول طی پنج سال گذشته به بیش از 15 کشور دنیا ، نمایانگر زمینه بسیار خوب و مناسب صادرات محصول می باشد حجم صادرات آب معدنی طی سال های گذشته همواره تحت الشعاع مسائل مختلفی بوده است که بعضا موجبات عدم رشد کمی صادرات محصول گردیده است که مهمترین این عوامل شامل موارد زیر بوده است :
1) عدم خود اتکائی در ارتباط با رقابت با کمپانی های بزرگ تولید کننده و صادرکننده آب معدنی
2) عدم استفاده از تکنولوژی جدید و مناسب تولید
3) عدم رعایت کامل شرایط بهداشتی محصول که موجبات کاهش طول عمر و تغییرات ظاهری آن گردیده است .
4) عدم بسته بندی مناسب و عدم تنوع در بسته بندی آن
علی رغم وجود چشمه های فراوان آب معدنی منطبق با استاندارد جهانی این محصول در ایران طی پنج سال گذشته صادرات این محصول به بیش از 3 میلیون لیتر در سال بالغ نگردیده است .
شرایط صدور محصول به خارج از کشور صرفا موکول به موافقت وزارت بازرگانی گردیده است و هیچ شرط دیگری در ارتباط با صادرات آن تعریف نگردیده است .

وضعیت عرضه و تقاضا
2-2- بررسی ظرفیت بهره برداری روند تولید از آغاز برنامه اول تاکنون میزان تولید آب معدنی ارتباط مستقیمی با میزان صادرات آن طی دو برنامه گذشته داشته است و میزان توزیع و مصرف داخلی آن نیز براساس مطالعات انجام شده معادل میزان صادرات آن بوده است.
با توجه به عدم دسترسی به آمار مستند و دقیق تولید این واحدها میزان و روند آن را می توان از میزان صادرات محصول طی دو برنامه گذشته مورد بررسی قرار داد لازم به ذکر است که طی دو برنامه گذشته صرفا دو واحد تولیدی به طور غیر منسجم به تولید آب معدنی اقدام نموده است و هیچگونه سیاست مشخصی و معینی از طرف این واحدها جهت تولید و صادرات محصول انجام نگرفته است و بعضا به علت مشکلات بهداشتی و فنی کیفیت صادرات محصول استاندارد مربوطه برخوردار نبوده است و باعث گردیده است که لطمه بزرگی به صادرات این محصول فراهم آید.
جدول زیر میزان صادرات و مصرف داخلی آب معدنی و جمع کل تولید را طی سالهای 76-70 نشان می دهد .

جدول شماره ( 1- 2 )
میزان کل تولید
میزان صادرات
میزان مصرف داخلی (لیتر)
سال
3870000
1935000
1935000
70
2494000
1247000
124700
71
2588000
1294000
1294000
72
3160000
1580000
1580000
73
4978000
2489
2489000
74
3138000
1569000
1569000
75
4400000
2200000
2200000
76
5080000
2500000
2500000
77

در حال حاضر با توجه به ساخت قسمت های مختلف ماشین آلات پرکن آب معدنی در داخل کشور ترجیح داده می شود هم به لحاظ صرفه جوئی ارزی و هم اقتصادی بودن آن از داخل کشور تامین گردد.
بخش دوم ماشین آلات طرح شامل ماشین آلات تولید ظروف مورد نیاز می باشد تاکنون به علت عدم امکان ساخت آن در داخل کشور از خارج تامین گردیده است که سطح تکنولوژی این ماشین آلات در کشورهای مختلف متفاوت می باشد و اغلب ماشین آلات وارد شده به کشور از کشور ژاپن انتخاب گردیده است:

3-2- بررسی روند واردات محصول از آغاز برنامه اول
آب معدنی به عنوان یک محصول تولیدی هیچگونه به صورت رسمی وارد کشور نگردیده است و صرفا توسط بعضی از مسافران و همچنین جهانگردان خارجی همراه مسافر یک یا چند بطری به کشور وارد شده است که هیچ وجه ارزش اقتصادی در بر نداشته است .

4-2- بررسی روند مصرف از آغاز برنامه اول
روند مصرف آب معدنی از آغاز برنامه اول توسعه اقتصادی کشور رو به رشد بوده است با توجه به اینکه آمار دقیقی از مصرف داخلی کشور طی دو برنامه گذشته در دست نمی باشد و صرفا با بررسی میزان تولید و صادرات آن می توان میانگین مصرف داخلی کشور را تخمین و برآورد نمود طی سالهای 76- 70 میانگین صادرات آب معدنی سالیانه 6 میلیون لیتر می باشد که طی 10 سال گذشته به طور میانگین سالیانه 12 میلیون لیتر بوده است که این میزان نیز یک روند مثبتی را نشان می دهد با توجه به روند میزان تولید و صادرات این محصول میانگین مصرف داخلی کشور سالیانه طی 10 سال گذشته حدود 6 میلیون لیتر بوده است که این رقم نیز از یک روند مثبتی برخوردار بوده است با توجه به میانگین مصرف آب معدنی در کشور میزان سرانه مصرف آن طی سال های مورد بررسی 6-5 لیتر در سال بوده است میزان مصرف آب معدنی و آب بسته بندی تا پایان برنامه سوم اقتصادی به دلایل زیر از یک رشد چشم گیری برخوردار خواهد گردید و پیش بینی می گردد میزان مصرف سرانه آب معدنی و بسته بندی شده در کشور عبارتند از :
1) بهینه کردن مصرف آب آشامیدنی
2) عدم امکان تامین آب شرب سالم و بهداشتی در شهرهایی که دارای جمعیت بیش از یک میلیون نفر می باشد از طریق آبرسانی با شیوه های سنتی و قبلی
3) مقرون به صرفه بودن آب رسانی آب شرب مصرفی از طریق بسته بندی آب معدنی
4) محدودیت دستیابی به آبهای شیرین و گوارا

5-2- بررسی روند صادرات محصول از آغاز برنامه اول اقتصادی کشور و امکان توسعه صادرات آن
میزان صادرات آب معدنی از آغاز برنامه اول توسعه اقتصادی کشور به شرح جدول شماره (5-2) زیر می باشد همانگونه که در جدول مذکور مشاهده می شود وسعت و پراکنش صادرات آغاز طیف وسیعی برخوردار می باشد.
اما متاسفانه از نظر کمی در مقایسه از نظر کمی در مقایسه با صادرات جهانی آن ، سهم بسیار ناچیزی را دارا می باشد در صورتی که با صادرات محصول برخورد جدی گردد می تواند از یک روند جهشی بسیار خوبی برخوردار گردد.
میزان صادرات آب معدنی کشور فرانسه با توجه به اینکه از نظر دارا بودن میزان آب دهی چشمه های آب معدنی بیش از کشور ما نمی باشد دارای صادراتی معادل 3 میلیارد دلار در سال می باشد.

6-2- بررسی نیاز به محصول با اولویت صادرات تا پایان برنامه سوم
ایران از نظر کثرت چشمه های آب شیرین و گوارا که اکثر آنها از نظر کیفیت آب همردیف آبهای معدنی مهم دنیا می باشند پتانسیل بسیار خوبی را جهت تولید و بسته بندی و صادرات آب معدنی در کشور فراهم آورده است .
در سال 1370 تعداد چشمه های حوزه های آبریز کشور 31600 عدد با میزان تخلیه آب 8/7 میلیارد متر مکعب بوده است. در صورتی که با برنامه ریزی انجام شده صرفا تا پایان برنامه سوم توسعه اقتصادی کشور 1 درصد از میزان آب تخلیه شده از چشمه های کشور را بتوان در بطری پر و بسته بندی نمود .
میزان تولید آب معدنی در سال به 9/3 میلیارد بطری ( 2 لیتری ) افزایش خواهد یافت در صورتی که با توجه به نیاز به بازارهای جهانی ایران صرفا 5 درصد از سهم صادرات آب معدنی فعلی جهان را به خود اختصاص می دهد معادل 75/1 میلیارد لیتر یا معادل 2/1 میلیارد بطری 5/1 آب معدنی صادر خواهد نمود و با توجه به قیمت میانگین آبهای معدنی قابل عرضه در بازارهای جهانی که 8/0 دلار در هر بطری می باشد میزان درآمد ارزی ناشی از آن معادل حدود یک میلیارد دلار خواهد بود .
با توجه به ظرفیت تولید واحدهای موجود آب معدنی که 20 میلیون لیتر در سال می باشد جهت تولید و صادرات 2/1 میلیارد بطری 5/1 لیتری نیاز به بهره برداری از 60 واحد صنعتی تولید آب معدنی در کشور می باشیم که با توجه به حجم سرمایه مورد نیاز طرح و تسهیل در امر صادرات و وارد شدن به بازارهای جهانی آب پیشنهاد می گردد اجرای طرح از طریق سرمایه گذاری مشترک و یا بیع متقابل انجام گیرد .

فصل سوم
بررسی اجمالی تکنولوژی و روش های تولید و عرضه محصول در کشور و مقایسه با دیگر کشورها

تکنولوژی و روشهای تولید آب معدنی را می توان به دو بخش عمده تقسیم نمود .
الف) آماده سازی و سالم سازی و پر کردن آب معدنی
ب) تولید ظروف مورد نیاز جهت بسته بندی آب
در زیر به شرح روش تولید هر یک از دو بخش فوق اشاره میگردد.

آماده سازی و سالم سازی آب
در این قسمت آب معدنی هدایت شده از منابع آب مراحل زیر جهت انتقال به خط پر کن آماده می گردد از آنجایی که بر اساس تعاریف انجام شده محصول آب معدنی ، آب طبیعی خارج شده از منابع آب (چشمه و یا چاه ) می باشد که بدون هیچگونه تغییری در ترکیبات شیمیایی آن در بطری پر شده باشد لذا جهت آماده سازی صرفا از مراحل زیر استفاده می گردد.

1) انتقال آب از منابع آب :
در این مرحله با توجه به محل استقرار چشمه و یا آب زیرزمینی ، آب از منابع مذکور به صورت کاملا بهداشتی به منابع ذخیره آب هوایی و یا زیرزمینی ، واحد منتقل می گردد طی این مرحله ضمن ته نشینی مواد خارجی سنگین سعی می گردد از هر گونه آلودگی جنبی آب جلوگیری به عمل آید.

2) مخازن ذخیره آب :
جهت هدایت آب به مراحل مختلف و امکان ذخیره سازی آب در واحد معمولا از منابع ذخیره هوایی یا زیرزمینی با توجه به ظرفیت خط تولید استفاده می گردد این منابع ذخیره سازی به نحوی طراحی می گردند که از هر گونه آلودگی های شیمیایی و میکروبیولوژیک در آب جلوگیری نمایند .
3) فیلتر اسیون آب :
جهت حذف مواد معلق و شناور در آب فیلترهای شنی مناسب در این مرحله استفاده می شود این فیلترها طوری طراحی می گردند که آب با فشار معینی از یک بستر شنی با سایزهای متفاوت عبور داده می شود و مواد معلق آن حذف می گردد. این فیلترها با مکانیسم یکسان به صورت مختلفی ساخته می شود که صرف نظر از نوع آن همگی دارای مکانیسم و کاربری یکسان هستند.

4) تعدیل طعم ، آب ، رنگ و بو
جهت حذف هر گونه بو احتمالی در آب و همچنین حذف رنگهای احتمالی آن در این مرحله آب از یک بستر کربن اکتیو عبور داده می شود که طی آن از هرگونه بو و رنگ غیر طبیعی عاری می گردد.

5) مرحله فیلتر اسیون نهایی آب
طی این مرحله آب از یک فیلتر کاتریجی به نام پولیشر عبور داده می شود با توجه به اینکه مش این فیلتر بسیار بالا می باشد ( در حدود 140- 130 ) میکرن آب از هر گونه مواد معلق که با چشم غیر مسلح قابل رویت نمی باشد عاری می گردد این فیلترها با مکانیسم یکسان به صورت مختلف ساخته می شوند .

مرحله استریل کردن آب :
در این مرحله جهت حذف هر گونه آلودگی احتمالی میکروبیولوژیکی در آب و بهداشتی کردن آن از یک سیستم ( اشعه مادون بنفش ) استفاده می شود در این مرحله آب با دبی و فشار معینی از یک بستر نور عبور داده می شود که طی زمان مذکور هر گونه آلودگی میکروبیولوژیک آن از بین رفته و آب صد در صد استریل و جهت شرب آماده می شود پس از این مرحله آب به خط پرکن هدایت می گردد.

مرحله دوم : پر کردن آب در بطری
در این مرحله آب طی مراحل زیر در بطری پر می گردد.

1) مرحله ردیف کردن بطری :
طی این مرحله بطری های خالی جهت هدایت به دستگاه فیلتر به صورت دستی و یا ماشینی ردیف می گردند . در صورتی که این عملیات دستی انجام گیرد توسط نیروی انسانی بطری های خالی بر روی نوار نقاله انتقال بطری خالی قرار داده می شود در این روش ماشینی با استفاده از یک دستگاه بطری به صورت خودکار بر روی نوار نقاله مربوطه قرار گرفته و توسط یک نوار نقاله بادی به طرف دستگاه پر کن هدایت می گردند.

2) شستشو بطری پر کردن و دربندی
طی این مرحله بطری ها توسط یک دستگاه روتاری شستشو می گردند و سپس بطری ها جهت پر شدن به دستگاه پرکن هدایت شده و بعد از عملیات پر شدن بطری توسط یک دستگاه در بندروتایی دربندی می گردند.

مرحله برچسب زنی :
بطریها پر و دربندی شده توسط یک نوار نقاله به این دستگاه هدایت شده و برچسب زده می شود. این مرحله نیز صرف نظر از نوع ماشین آلات انتخابی و میزان اتوماسیون آن دارای مکانیسم کار یکسان می باشد.

4) مرحله چاپ مشخصات تولید
در این مرحله بطری ها ضمن عبور از یک دستگاه اطلاعات مورد نیاز از قبیل تاریخ تولید ، تاریخ انقضاء و سایر اطلاعات مورد نیاز بر روی قسمتی از بطری و یا درب آن چاپ می نماید.

5) مرحله
طی این مرحله بطریها در ردیف های مورد نظر که معمولا 3*2 تایی می باشند شیرینگ می گردند این ماشین آلات نیز صرف نظر از نوع و اتوماسیون آن همگی دارای مکانیسم یکسانی می باشند.
PALLAT SHIRINK WAPPER 6)
طی این مرحله بنا به درخواست بازار و مشتریان در صورتی که نیاز به شیرینگ کردن محصول باشد بسته های شیرینگ شده توسط یک نوار نقاله به این دستگاه هدایت می شود و پس از پالت شدن شیرینگ می شوند در صورتی که محصول جهت صادرات تولید گردد عملیات شیرینگ پالت ها یکی از مراحل لازم و ضروری در تولید محصول می باشد.

بخش دوم – تولید بطری
در واحدهایی که بطری مورد نیاز توسط خود واحد تولید می گردد این بخش نیز جزئی از خط تولید واحد محسوب می گردد.
تولید بطری می تواند به صورت تک مرحله ای و یا دو مرحله ای انجام گیرد در واحدهایی که تولید بطری در یک مرحله انجام می گیرد عملیات تزریق و عملیات فرم دادن بطری به طور متوالی در یک دستگاه انجام می گیرد و پس از تزریق مواد اولیه ( گرانول ) بطری ساخته شده تحویل می گردد. در واحدهایی که تولید بطری در دو مرحله انجام می گیرد ابتدا توسط ماشین تزریق گرانول تبدیل به پری فرم می گردد و پری فرم تولید شده سپس وارد دستگاه شده و بطری شکل نهایی خود را بدست می آورد.
تکنولوژی های مرسوم تولید بطری صرف نظر از نوع ماشین آلات و میزان اتوماسیون آن دارای مکانیسم یکسانی می باشد.
در بخش آماده سازی و خط پر کن کلیه ماشین آلات با کیفیت قابل مقایسه ای با ماشین آلات خارجی درکشور ساخته می شود و در این زمینه تجربه خوبی نیز در کشور وجود دارد و در بخش تولید بطری تاکنون ماشین آلات تولید بطری های ساخته نشده است و الزاما این بخش از ماشین آلات در کشورهای مختلفی ساخته می شود از مهمترین سازندگان این نوع ماشین آلات می توان آلمان ، فرانسه ، کره ، ژاپن و چین را نام برد که سطح تکنولوژی و میزان اتوماسیون آنها با یکدیگر متفاوت می باشد .
بیشترین ماشین آلات وارد شده به کشور تاکنون از چین وارد شده است که از نوع ماشین آلات تک مرحله ای تولید بطری می باشد .
سیستماتیک فرایند تولید آب معدنی در صفحه ( ) ارائه گردیده است .

4) تعیین نقاط قوت و ضعف تکنولوژی های مرسوم به شکل اجمالی
تولید و بسته بندی آب و آب معدنی در کلیه نقاط جهان از یک تکنولوژی واحد برخوردار می باشد هر چند که میزان اتوماسیون ماشین آلات مورد استفاده ممکن است با هم تفاوت داشته باشد.
این موضوع به خصوص در بخش آماده سازی و پر کردن آب در بطری یکسان می باشد.
در بخش تولید بطری همان گونه قبلا نیز ذکر گردید ممکن است از روش تک مرحله ای و یا دو مرحله ای استفاده گردد که مهمترین تفاوت آن در میزان تولید بطری می باشد .
در روش تک مرحله ای عملا ماشین آلات با میزان تولید در ساعت کمتری نسبت به ماشین آلات دو مرحله ای کار می نمایند از مهمترین نقاط قوت ماشین آلات دو مرحله ای امکان ذخیره سازی پری فرم تولید شده می باشد که در زمان مورد نیاز به قسمت تولید بطری هدایت می گردد.
این روش تولید نسبت به روش های قبلی به فضای کمتری از نظر نگاهداری بطری نیاز دارد. در صورتی که در روش تک مرحله ای میزان انرژی الکتریکی مورد نیاز جهت تولید با توجه به یک مرحله ای بودن آن کمتر می باشد.

5) بررسی و تعیین حداقل ظرفیت اقتصادی – حجم سرمایه گذاری طرح
از آنجایی که ظرفیت اقتصادی طرح مطمئن ترین ظرفیت تولید واحد در بهینه ترین میزان سرمایه گذاری می باشد . لذا در احداث واحدهای صنعتی مهمترین شاخص تعیین ظرفیت اقتصادی طرح می باشد که خود تابعی از میزان حجم سرمایه گذاری ثابت و هزینه های مربوط و سود قابل انتظار می باشد
با بررسیهای انجام شده در ارتباط با ظرفیت طرحهای در دست اجرا و همچنین طرحهایی که جواز تاسیس اخذ نموده اند میانگین ظرفیت طرحهای در دست اجرا 30 میلیون لیتر یا 20 میلیون بطری می باشد که با بررسی های اقتصادی این واحدها بدست خواهد داد .
میزان سرمایه گذاری ریالی طرح بر اساس تامین ماشین آلات خط پر کن از داخل کشور در حدود 6000 میلیون ریال و میزان نیاز ارزی جهت تامین بطری با همین ظرفیت با ماشین آلات دو مرحله ای معادل 2/2 میلیون دلار می باشد که مجموع سرمایه گذاری ریالی و ارزی طرح معادل 22 میلیارد ریال محاسبه می گردد با توجه به میزان تولید واحد معادل 20 میلیون بطر 5/1 لیتر در سال و قیمت فروش آن با میانگین 1200 ریال میزان فروش واحد 24 میلیارد ریال می باشد با توجه به هزینه های جاری و ثابت طرح جهت هر بطر تولید آب که معادل 800 ریال می باشد میزان سود ناخالص حاصل از فروش محصول معادل 35 درصد فروش و نرخ بازگشت سرمایه گذاری طرح حدود سه سال خواهد بود.
با توجه به روند میزان تولید و میزان سود قابل انتظار واحد که حدود 30 درصد سرمایه گذاری طرح می باشد می توان نتیجه گیری نمود میزان ظرفیت اقتصادی طرح در حدو 20 میلیون بطر در سال خواهد بود .
در صورتی که 50 درصد ظرفیت تولید محصول یا میانگین قیمت نرخ آب بسته بندی شده جهت این محصول معادل هر بطر 5/1 لیتری حدود 2/0 دلار صادر گردید نرخ بازگشت سرمایه گذاری طرح به 2/1 سال تقلیل خواهد یافت .
با توجه به بررسیهای ظرفیت اقتصادی طرح در حدود 20 – 15 میلیون بطر 5/1 لیتری در سال می باشد .
حجم سرمایه گذاری ثابت طرح با توجه به ظرفیت 20 میلیون بطر در سال به شرح زیر می باشد :

1) زمین :
زمین مورد نیاز اجرا طرح جهت احداث ساختمانهای تولیدی و غیرتولیدی 8000 مترمربع برآورد می گردد که با توجه به میانگین قیمت واگذاری زمین جهت صنعت با نرخ میانگین 80000 ریال ، میزان سرمایه گذاری این بخش برابر با : میلیون
ریال 640 =8000 × 8000

2) ساختمانهای تولید و پشتیبانی تولید در متراژ 1800 مترمربع
با توجه به هزینه احداث هر مترمربع ساختمان صنعتی به مبلغ 400000 ریال میزان سرمایه گذاری این بخش معادل میلیون ریال 720 = 400000 × 1800

3) ساختمانهای اداری و مالی به متراژ 250 مترمربع
با میان میانگین نرخ اجرای جهت هر مترمربع 600000 ریال معادل
میلیون ریال 150 = 600000 × 250

4) ماشین آلات تولیدی طرح
1- بخش ساخت داخل ماشین آلات به مبلغ 1500 میلیون ریال
2- بخش ماشین آلات بخش خارجی طرح به مبلغ 16000 میلیون ریال

5) ماشین آلات و تجهیزات عمومی طرح
معادل 2000 میلیون ریال

6) هزینه های سرمایه گذاری پیش بینی نشده طرح
معادل 1000 میلیون ریال

جمع کل سرمایه گذاری طرح
22010 میلیون ریال

7) میزان مواد اولیه عمده مورد نیاز و محل تامین آن
عمده ترین مواد اولیه مورد نیاز طرح که بیش از 80% مواد اولیه مورد نیاز و حد را شامل می گردد به شرح اقلام زیر می باشد :

1- آب معدنی :
وجود منبع مناسب آب معدنی جهت تامین آب مورد نیاز واحد، یکی از فاکتورهای مهم و اساسی در جهت اجرای طرح میباشد میزان آب مورد نیاز واحد با توجه به ظرفیت پر کردن آب ( 30 میلیون لیتر در سال ) و مصرف عمومی آب واحد مجموعا 35 میلیون ریال برآورد می گردد.

2- گرانول :
گرانول جهت تولید بطر مورد نیاز از اقلام دیگر مواد واحد می باشد. میزان نیاز واحد به گرانول بر اساس ظرفیت تعریف شده واحد معادل 1000 تن در سال می باشد از آنجایی که در حال حاضر گرانول در داخل کشور تولید نمی گردد الزاما از خارج از کشور تامین می گردد مهمترین منابع تامین آن کشور آلمان ، عربستان ، ژاپن و چین می باشد .

3- درب بطری :
درب بطری نیز از اقلام دیگر مواد اولیه واحد می باشد که در داخل کشور قابل تامین می باشد میزان درب بطری مورد نیاز 22 میلیون عدد در سال می باشد .

4- برچسب نیز از اقلام دیگر مواد اولیه
مصرفی می باشد که به تعداد میلیون عدد از طریق شرکتهای داخلی قابل تامین می باشد .

5- پلاستیک شیرینگ :
پلاستیک شیرینگ نیز از اقلام دیگر مواد اولیه طرح می باشد میزان پودر پلاستیک مورد نیاز طرح حدود 100 تن در سال برآورد شده است که از طریق منابع داخلی تامین خواهد گردید .

جدول زیر میزان ، تعداد منابع تامین و قیمت مواد اولیه عمده مصرفی را نشان می دهد.
قیمت واحد
منبع تامین
میزان مورد نیاز سالیانه
شرح مواد اولیه
ردیف

خارجی
داخلی

×
×
35 میلیون لیتر
آب معدنی
1
تن دلار 750

–
1000 تن
PET گرانول
2
50 ریال

×
22 میلیون عدد
درب بطری
3
80 ریال

×
22 میلیون عدد
برچسب
4
650 ریال

×
100 تن
پلاستیک شیرینگ
5
450 دلار

×
900 هزار
کارتن بسته بندی
6

پیشنهاد منطقه مناسب برای اجرای طرح :
از آنجائی که مهمترین عامل در احداث واحد تولید آب معدنی وجود منابع آب معدنی می باشد لذا اجرای طرح براساس استانداردهای موجود در جوار منابع آبی درکشور در استانهای کوهستانی کشور دارای اولویت اجرای طرح میباشند عبارتند از : استانهای شمال غرب کشور آذربایجان شرقی ، غربی، اردبیل ، استانهای غربی کشور استان کرمانشاه ، کردستان و استانهای جنوب غرب کشور نظیر استان کهگیلویه و بویر احمد، چهارمحال و بختیاری ، ایلام و استانهای شمال کشور مانند استان مازندران می باشند .

وضعیت تامین نیروی انسانی و تعداد اشتغال
از آنجایی که احداث واحدهای تولید آب و نوشابه در کشور سابقه طولانی دارد و تکنولوژی آن نیز کاملا شناخته شده می باشد تامین نیروی انسانی و تخصصی طرح با مشکل و مسئله خاصی مواجه نمی باشد ، نیروی انسانی مورد نیاز تخصصی ، طرح در جدول شماره ( 6 – 2 ) ارائه گردیده است.

جدول تامین آب ، برق ، سوخت ، امکانات مخابراتی و ارتباطی
از آنجایی که احداث واحد الزاما باید در مناطقی انجام گیرد که دارای منابع آبی مناسب و کافی باشد لذا بررسی امکانات زیر بنایی بدیهی است که اجرای طرح در مناطق پیشنهادی در صورت تحقق پذیر می باشد که هزینه هایی که جهت دسترسی به امکانات زیربنایی طرح انجام گیرد در قالب توجیهات اقتصادی طرح قرار داشته باشد .

1- تامین آب
دسترسی به منابع آب معدنی مطلوب و قابل قبول از مهمترین فاکتورهای انتخاب طرح می باشد میزان بررسی ذخایر آبی منطقه اجرای طرح و ثبات کیفیت آب نیز از مواردی است که اجرای طرح در حدود 32 میلیون لیتر در سال برآورد می گردد هزینه تامین آب از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد که مهمترین آن شامل هزینه خرید و تملک آن و همچنین هزینه های مربوط به حق برداشت می باشد

2- برق
میزان برق مورد نیاز اجرای طرح 2 میلیون کیلووات برآورد می گردد میزان توان برق مصرفی واحد با توجه به مصرف ماشین آلات تولیدی ( قسمت پر کن و قسمت بطری ساز ) 450 کیلووات برآورد می گردد وجود شبکه سراسری برق و امکانات استفاده از آن از دیگر فاکتورهای اجرای طرح می باشد در صورتی که فاصله شبکه برق سراسری از محل احداث و حد بیش از یک کیلومتر باشد توجه به هزینه های برق رسانی واحد باید به طور جدی مد نظر قرار گیرد و در بررسیهای اقتصادی طرح مورد توجه خاص قرار گیرد .

3-1 سوخت
مصرف انرژی حرارتی در واحد ، صرفا جهت سیستم گرمایی سالهای تولید و ساختمانهای اداری و کارگران می باشد و در فرآیند تولید انرژی حرارتی کاربری ندارد.
لذا میزان سوخت لازم با توجه به میانگین شرایط سرمایی کشور در مناطق کوهستانی با توجه به فضای مورد نیاز 30 هزار لیتر نفت گاز برآورد می گردد که از طریق مراکز پخش شرکت ملی نفت در اکثر مناطق کشور قابل تامین می باشد .
4- امکانات مخابراتی و ارتباطی
با توجه به رشد و توسعه امکانات مخابراتی و ارتباطی در اکثر منطق کشور و حصول راه های ارتباطی بین استانی به نظر نمی رسد که اجرای طرح در استانهای پیشنهادی از این نظر دچار مشکل باشند. جهت ایجاد شبکه ارتباطی واحد 4 خط تلفن و یک خط فاکس پیش بینی می گردد.
وجود راه های ارتباطی در استانهای پیشنهادی و همچنین وجود فرودگاههای فعال در آنها امکانات ارتباطی طرح را فراهم نموده است .

فصل چهارم
حمایتهای ارزی یارانه ای

مقدمه :
با توجه به حجم بالای سرمایه گذاری ارزی طرح در صورتی که تسهیلات ارزی با نرخ برابری کمتری جهت اجرای طرح در نظر گرفته شود علاوه بر امکان تشویق سرمایه گذاران در آن امکان تسریع در راه اندازی طرحها بیشتر خواهد گردید.
حمایتهای ارزی می تواند از طریق وزارت صنایع به صورت تخصیص ارز صادراتی تسهیل اجرای طرح از طریق فاینانس و حمایت از سرمایه گذاری مشترک انجام گیرد .

4- دستورالعمل و قوانین خاص حمایتی
دستورالعمل و قوانین خاص حمایتی در ارتباط با تولید و توزیع و صادرات محصول به صورت اخص موجود نمی باشد. در صورتی که در ارتباط با صادرات آب معدنی دستورالعمل ویژه ای به صورت حمایتی صادر گردد و موجبات تسهیل در امر قوانین و مقررات گردد می تواند حمایتی جدی از صادرات آن انجام گیرد.
سیاست گذاری در امر جلوگیری از تغییرات پیوسته دستورالعمل ها گیرد. سیاست گذاری در امر جلوگیری از تغییرات پیوسته دستورالعمل ها و قوانین صادراتی محصول نیز کمک بسیار موثری در امر توسعه صادرات محصول خواهد بود .

وضعیت حمایتهای اقتصادی و بازرگانی
1- حمایتهای تعرفه ای :
صادرات آب معدنی از کشور با توجه به منابع سرشار آب معدنی می تواند به عنوان یک پتانسیل صادرات کالاهای غیرنفتی به صورت جدی مورد حمایت قرار گیرد.
هرگونه حمایت تعرفه ای از آن می تواند موجبات گسترش و توسعه صادرات آن گردد از جمله حمایتهای تعرفه ای کاهش و یا حذف سود و حقوق گمرکی می تواند باشد .

2- حمایتهای مالی
از آنجایی که اجرای طرح از نظر حجم سرمایه گذاری در خور توجه می باشد و طی چند سال آینده این واحدها جهت ورود به بازارهای جهانی آب و همچنین امکانات رقابت با شرکتهای بزرگ تولید آب در سطح جهان توان پایداری و مقاومت لازم را از نظر مالی داشته باشند حمایتهای مالی به صورت جدی از این صنعت نه تنها لازم است بلکه بسیار ضروری می باشد و کمکهای مالی می تواند به صورت ارائه تسهیلات بانکی ارزان قیمت، کاهش نرخ مالیات ، ارائه امکانات زیر بنایی به صورت یارانه ای ، طولانی کردن بازپرداخت تسهیلات بانکی ، کمک در شناساندن محصول در بازارهای جهانی باشد.

توصیه ها ، اشکالات و پیشنهادات
با توجه به اینکه بحث مبادلات آب شیرین و گوارا و قابل دسترس جهت جمعیت دنیا به صورت یک مشکل جهانی مطرح می باشد و محدودیت وجود آب شیرین و گوارا در اکثر کشورهای جهان نمود جدیدی را طی سالهای جاری داشته است ضرورت تجدید نظر در استفاده بهینه از این نعمت عظیم الهی را بسیار جدی می نماید.
توصیه های زیر جهت بهینه کردن استفاده و بهره برداری از آن به شرح زیر انجام می گیرد :
1- مطالعات وسیع و مستمر و واقع بینانه ای نسبت به میزان و منابع آب شیرین و گوارا در کشور با توجه به تغییرات منابع آبی کشور
2- تغییر شیوه های الگو مصرف آب شیرین و گوارا در سطح کشور و جداسازی مصارف عمومی از آب شرب
3- مطالعه و بررسی وضعیت بازارهای جهانی و آب معدنی و صادرات آن
4- تدوین سیاستهای حمایتی از بسته بندی و توزیع آب و آب معدنی و ایجاد و گسترش زمینه های تشویقی جهت صادرات
5- شناسایی منابع آب معدنی قابل صدور به خارج از کشور
6- ایجاد یک مرکز مطالعاتی در ارتباط با امکان توسعه صادرات آب معدنی
7- فراهم آوردن زمینه های تبلیغات موثر جهت حداکثر استفاده از منابع آب کشور
8- شناسایی و معرفی منابع آب های معدنی کشور به منظور سرمایه گذاری خارجی
9- با توجه به اینکه صادرات آب معدنی طی چند سال گذشته از یک روند مناسبی برخوردار نبوده است لذا توصیه می گردد جهت تسهیل در امر صادرات محصول و وارد شدن در بازارهای جهانی ، حتی الامکان سرمایه گذاری طرح از طریق مشارکت خارجی و یا بیع متقابل انجام گیرد .

مواد اولیه مورد نیاز سالیانه
قیمت واحد
منبع تامین
میزان مورد نیاز سالیانه
شرح مواد اولیه
ردیف

خارجی
داخلی

×
×
35 میلیون لیتر
آب معدنی
1
تن دلار 750

–
1000 تن
گرانول
2
50 ریال

×
22 میلیون عدد
درب بطری
3
80 ریال

×
22 میلیون عدد
برچسب
4
650 ریال

×
100 تن
پلاستیک شیرینگ
5
450 دلار

×
900 هزار
کارتن بسته بندی
6

جدول شماره(1-4) نیروی انسانی مورد نیاز طرح
ملاحظات
تعداد مورد نیاز
تجربه ( سال )
تحصیلات و تخصص
شرح نیروی انسانی مورد نیاز طرح
ردیف

1
حداقل 5 سال
لیسانس با گرایشهای صنایع شیمی
مدیر کارخانه
1

1
حداقل 5 سال
لیسانس مهندسی با گرایش صنایع غذایی
مدیر تولید
2

1
حداقل 5 سال
لیسانس مالی با گرایشهای مشابه آن
مدیر مالی اداری
3

4
حداقل 2 سال
حداقل دیپلم
پرسنل اداری و مالی
4

2
حداقل 2 سال
حداقل دیپلم
سرپرست تولید
5

1
حداقل 5 سال
لیسانس مهندسی صنایع غذایی
مدیر کنترل کیفی
6

2
حداقل 2 سال
دیپلم
پرسنل کنترل کیفی
7

16
حداقل 1 سال
حداقل ششم ابتدایی
پرسنل تولید
8

4
حداقل 2 سال
حداقل دیپلم
پرسنل خدمات و تدارکات
9

2
حداقل 2 سال
دیپلم مکانیک و برق
کارگر فنی
10

34

جمع

فهرست مطالب
فصل اول 1
معرفی محصول 1
1) معرفی محصول 2
شرایط واردات محصول 2
وضعیت استاندارد ملی یا بین المللی 2
ویژگیهای آبهای معدنی طبیعی قابل شرب : 4
ویژگیهای شیمیایی 4
ترکیبات زیر در آب معدنی مجاز نمی باشد : 5
ویژگیهای بهداشتی 5
استانداردهای بسته بندی و نشانه گذاری آب معدنی 6
آب معدنی باید دارای برچسبی با مشخصات زیر می باشد : 6
قیمت داخلی و جهانی محصول : 7
6-1 موارد مصرف و کاربرد 7
7-1- کالای جایگزینی 9
8-1- اهمیت استراتژیکی کالا در دنیا 9
فصل دوم 16
کلیات تحقیق 16
مقدمه : 17
1- شرایط صادرات 17
وضعیت عرضه و تقاضا 18
3-2- بررسی روند واردات محصول از آغاز برنامه اول 20
4-2- بررسی روند مصرف از آغاز برنامه اول 20
5-2- بررسی روند صادرات محصول از آغاز برنامه اول اقتصادی کشور و امکان توسعه صادرات آن 21
6-2- بررسی نیاز به محصول با اولویت صادرات تا پایان برنامه سوم 21
فصل سوم 23
بررسی اجمالی تکنولوژی و روش های تولید و عرضه محصول در کشور و مقایسه با دیگر کشورها 23
آماده سازی و سالم سازی آب 24
1) انتقال آب از منابع آب : 24
2) مخازن ذخیره آب : 24
3) فیلتر اسیون آب : 25
4) تعدیل طعم ، آب ، رنگ و بو 25
5) مرحله فیلتر اسیون نهایی آب 25
مرحله استریل کردن آب : 25
مرحله دوم : پر کردن آب در بطری 26
1) مرحله ردیف کردن بطری : 26
2) شستشو بطری پر کردن و دربندی 26
مرحله برچسب زنی : 27
4) مرحله چاپ مشخصات تولید 27
5) مرحله 27
بخش دوم – تولید بطری 28
4) تعیین نقاط قوت و ضعف تکنولوژی های مرسوم به شکل اجمالی 29
5) بررسی و تعیین حداقل ظرفیت اقتصادی – حجم سرمایه گذاری طرح 29
پیشنهاد منطقه مناسب برای اجرای طرح : 34
وضعیت تامین نیروی انسانی و تعداد اشتغال 34
جدول تامین آب ، برق ، سوخت ، امکانات مخابراتی و ارتباطی 34
1- تامین آب 35
2- برق 35
3-1 سوخت 35
4- امکانات مخابراتی و ارتباطی 36
فصل چهارم 37
حمایتهای ارزی یارانه ای 37
مقدمه : 38
4- دستورالعمل و قوانین خاص حمایتی 38
وضعیت حمایتهای اقتصادی و بازرگانی 39
1- حمایتهای تعرفه ای : 39
2- حمایتهای مالی 39
توصیه ها ، اشکالات و پیشنهادات 39
مواد اولیه مورد نیاز سالیانه 41

5