بررسی میزان اضطراب در میان زنان شاغل و خانه دار

 چکیده
موضوع این پژوهش بررسی میزان اضطراب در میان زنان شاغل و خانه دار می باشد و هدف اصلی ما شناخت آثار و نتایج اشتغال زنان بر روی بیماری اضطراب است و کار زنان چه میزان بر اضطرابشان تاثیر می گذارد؟ فرضیه این پژوهش این است که بین اضطراب زنان شاغل و زنان خانه دار تفاوت وجود دارد نمونه آماری در این تحقیق 100 نفر از زنان تهرانی می باشند که در سال 85-84 به صورت تصادفی انتخاب شده اند و با استفاده از تست اضطراب کتل از 50 زن شاغل و 50 زن خانه دار بین 25 سال تا 45 سال گرفته شده است. بر اساس تجزیه و تحلیل آماری می توان گفت که به احتمال 99 در صد و P > %1 بین اضطراب زنان خانه دار و شاغل تفاوت معنی داری وجود دارد.
پس در این تحقیق به این نتیجه می رسیم که کار باعث کاهش اضطراب زنان می شود و مشغله های خانه داری و تربیت فرزندان و به عبارتی خانه دار بودن زنان در بالا بردن اضطرابشان نقش موثری دارد.

پیشگفتار
در عصر حاضر زن در جامعه نقش قابل توجهی دارد و اغراق نگفته ایم اگر به گوئیم بخشهایی از جامعه در دست زنان شاغل است وجامعه بروی آنها حساب می کند زن در عصر حاضر در خانواده و هم در جامعه نقش مهمی را ایفا می کند ، از جمله تربیت فرزندان آگاه و عالم، فراهم کردن محیط آرام و ایجاد آرامش در خانواده و فعالیت در امور اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و سیاسی موجب شده است که باری از جامعه را بدوش بکشند و پا به پای مردان در پیشبرد اهداف جامعه نقش مهمی داشته باشند حتی زنان در بخشهایی مشغول فعالیتهایی هستند که مردان نمی توانند جایگزین آنها شوند در عین حال شرایط اجتماعی فرهنگی جامعه در خیلی از موارد پویایی متناسب با آنرا نداشته است. اشتغال زنان از سوئی با مسائل جاد و برخی از موارد مواجه گردیده و از سوی دیگر اختلاف عقیده را در میان گروه های مختلف مردم موجب شده است. (ساروخانی، باقر، 1370ص 167)
هر چه نقش زنان در فعالیت های اجتماعی بیشتر می شود، و هرچه از تفاوتهای زنان و مردان در به عهده گرفتن مقامها و مسئولیتهای گوناگون کاسته می شود، زنان بیشتری به مناصب مدیریتی در سازمانها و نهادهای مختلف دست می یابند و همراه با آن با دشواریها و مسائل پیچیده مدیریت مواجه می شوند که متاسفانه هنوز این گونه دشواریها برای مدیران زن به قوت دو چندان خود نمایی می کند . (مریلین . نینگ 1376)
جامعه امروز، اجتماع تبادل اطلاعات است و آنچه رشد همه جانبه را در جامعه تسریع می کند، سرعت بخشیدن به این تبادل است .
زنان به عنوان نیمی از پیکره اجتماع از این قاعده مستثنی نیستند، و بی تردید آنچه می تواند این قشر از جا معه را به رشد مورد انتظار و به شرایط مطلوب برساند، انتقال و تبادل اطلاعات در مقولات مختلف مورد نیاز و مربوط به آنهاست.
آسیب شناسی این موضوع می تواند گویای بخش بزرگی از موانع رشد زنان درجامعه ما باشد انتقال اطلاعات مورد نیاز بانوان و حتی آ نچه درباره آنها و مختص آنهاست. در جامعه ما بسیار ضعیف است . این ضعف از یک سو ریشه در ضعف ابزار اطلاع رسانی زنان دارد که به طور خاص نشریات تخصصی زنان را شامل می شود، این ضعف بیشتر در بعد کمی خود نمایی می کند؛ چنان که با وجود رشد بسیار در خور توجه تعداد عناوین نشریات در سالهای گذشته، تعداد نشریات تخصصی زنان همچنان محدود و معدود است و مهمتر آنکه هیچ تلاشی از سوی دست اندرکاران برای جبران این کمبود شدید صورت نمی گیرد. (سروش بانوان، 1384، سونیا پور یامین) .

مقدمه
زندگی و مشکلات مربوط به آن امری است که همواره مورد بحث بوده و خواهد بود. مشکلاتی که نه تنها رو به افزون هستند بلکه با تنوع و تغییر شکل زندگی مدرن هر چه بیشتر حاد تر و بدون راه حل تر جلوه می کند، همه افراد بشر در طول زندگی خود با موانع و مسائلی رو به رو می شوند که حل آن برایشان دشوار و یا حتی نشدنی جلوه می کند، ولی همین انسان خودش نیز در بیشتر کردن مشکلات و مصائب سهیم است و ناخواسته و یا نادانسته بر مسائلی که در زندگی و روح و روان و جسم او اثر مخرب دارند دامن زده و حتی گاهی در صدد رفع آن نیز بر نمی آید و شاید از اینکه خود او باعث ایجاد مشکلات می باشد ناآگاه است. هر فردی می تواند با آگاهی و شناخت اطراف خود با مسائل محیطی به مبارزه برخاسته، خود را از فشارهای عصبی، روانی، و یا جسمی موجود به هر نحو که ممکن باشد، دورنگه دارد. پرهیز از شرایط بیمارزا، امری ضروری است که باید مورد توجه همگان باشد. (چارتهم 1373، ص 3)
اضطراب یک نوع مشکل بیماری زاست ، در تشریح حالات روانی فرد، اضطراب رایج ترین اصطلاحی است که بکار برده می شود. رویکردهای گوناگون برای مطالعه اضطراب وجود دارد که اغلب با هم متفاوت و ما حصل عملکرد آنان برخی مواقع نادرست و تاثیرات آن غیر قابل دستیابی است؛ به طور حتم فردی که از اضطراب در رنج است به مجموعه ای از شیوه ها به محرک پاسخ می دهد که برخی از این واکنشها در سطح (خود آگاهی) او نمی باشد.
بین تمام سندرم های بالینی اختلالات مطرح و مورد مطالعه در روان شناسی بالینی اختلالات اضطرابی شایع تر از همه هستند. طبق انجمن "انستیتو ملی بهداشت ملی" (ایالات متحده) قریب پانزده میلیون آمریکایی از نوع اختلال اضطرابی در رنج هستند و عصر حاضر را عصر اضطراب خوانده اند.پیچیده گی های جاری تمدن، سرعت تغییرات و بی توجهی نسبی به مذهب و ارزشهای خانوادگی برای افراد و اجتماعی، تعارض ها و اضطراب های تازه ای به وجود آورده است . (پور افرکاری، 1369، ص361)
اضطراب یکی از شایعترین مسائلی است که در کار طبابت به آ ن برخورد می شود، که عده ای بیماران مبتلا به اختلال اضطراب مزمن نسبت به پزشکان چهل برابر است و 30% کسانی که به پزشک عمومی مراجعه می نمایند، از این ناراحتی در عذابند، حتی در بیماران مبتلا به آسیب عضوی نیز اضطراب به علت احساس بی کفایتی، ناتوانی یا درماندگی خصوصیت بارزی از اختلال است .
اضطراب به طور معمول به حالتی انفعالی مبهم و ناخوشایند اطلاق می شود که با مشخصه هایی چون احساس خطر قریب الوقوع ، بیم، درماندگی و ناآرامی همراه است و غالبا از ترس بدین صورت متمایز می شود، که حالت اضطراب عموما بی علت است در صورتی که ترس وانمودی از یک موضوع مشخص ترسناک از شخص یا رویدادی است . (وبر 1985 ، ص 43)
احتمالا اضطراب شدید و عمیق ، شایع ترین نشانه در همه اختلالات عصبی است. برای برقراری فاصله ای بین اضطراب عادی و اضطرابی که مربوط به تشخیص بیماری می شود با مشکلاتی رو به رو می شویم، همه ما گاهگاهی مضطرب هستیم ولی این نوع مثبت اضطراب است و این امکان را به ما می دهد که با سودمندی به طور اساسی در زندگی پیشرفت کنیم. اضطراب مربوط به بیماری انسان را مجبور به گریز از واقعیت کرده و او را به سوی امراض حتی (پریشانیهای روانی، وازدگی، آسم و …) که بر ضد شخص وقت تاثیر اضطراب حمایت می شوند هدایت می کند (چارتهم ، 1373، ص 38)
از واژه اضطراب مانند غالب واژه های روان شناختی سوء استفاده گشته است و بیشتر بیانگر توجیه حالتی کلیشه ای است که برخی افراد در واکنش به بعضی موقعیتها از خود نشان می دهند. آ نچه که سبب جلب توجه می شود. استواری و عدم تزلزل افراد است. ما اغلب خود را با قالب مشخص انسانی نیرومند می سنجیم با این شگفتی که افراد نیرومند چگونه بی اعتنا به آسیبهای زندگی ادامه می دهند تا جایی که استحکام آنان تحسین ما را بر می انگیزد. (الیور، 1383)
اضطراب در واقع همه انسانها تجربه می کنند. اضطراب یک احساس منتشر بسیار ناخوشایند، مبهم ، دلواپسی است که با یک یا چند تا از احساسهای جسمی همراه می گردد، مثل احساس خالی شدن سردل، تنگی قفسه سینه، طپش قلب، تعویق ، سر درد یا میل جبری ناگهانی برای دفع ادرار، بی قراری و میل برای حرکت نیز از علائم شایع است (کاپلان و سادوک 1927) .
در طی سه قرنیکه ، شخصیتهای ممتاز زن مورد کاوش و بررسی قرار گرفتند. 38% این زنان نامدار نویسنده بوده و بقیه شامل زنان ملکه – رهبر، سیاستمدار و معشوقه های رجال نامدار بودند (کامل ، 1913)
بررسیها نشان می دهند که حتی امروز نیز 80% زنان به مشاغل سنتی جنسیتی چون مددکاران اجتماعی، تکنیکهای بهداشتی، پرستار، اپراتور تلفن، منشی و غیره اشتغال دارند. (رسکین ، 1986)
عجیب این است که دستاوردهای بزرگ زنان نیز بازتابی دریافت نمی کند و در حالت خاص این دستاوردها به سرقت می رود و به حساب مردان منظور می شود. فرضا مولکول ژنتیکی (DNA) را در نظر بگیرید. این کشف بزرگ به دانشمندانی چون واتسون (WATSON) نسبت داده شده است : لیکن هیچ نامی از همکارش یعنی روزالیند فرانکلین برده نشده است . (سایر، 1978)
از نظر ژنتیکی یک فرق اساسی بین زن و مرد وجود دارد، زن جفت بیست و سومش XX است ولی مرد XY است .
از نظر غدد داخلی بدن زنان فرق اساسی در دو غده با مردان دارند: 1- تخمدانها 2- جفت
تخمدانها : 1- هورمونهای استروژن 2- پروژسترون
1- در ایجاد میل جنسی زنانگی دخالت دارد و صفات ثانویه جنسی زنانگی را سبب میشود، کمبود آن سبب عقب افتادگی تظاهرات جنسی و صفات جنسی می شود.
2- رحم را برای حاملگی آماده می سازد کمبود آن سبب سقط جنین می شود.
جفت: 1- پلاسنتاگوتادوترفین 2- استروژن
1- سب توقف قاعدگی و خروج اوول از تخمدان می گردد.
2- در ایجاد شیر در پستان مادر سهم دارد.(یوسف کریمی، 1382،ص 19)
در اجتماع امروزی کار بیش از پیش اهمیت پیدا می کند. وقتی یکدیگر را ملاقات می کنیم، پس از سلام و احوالپرسی، اولین سوالی که معمولا مطرح می شود این است: چه کار می کنی؟ کار نه تنها منابع مالی و سطح زندگی افراد را بهبود می بخشد، بلکه بر سلامت جسمی و روانی آنها نیز اثر مثبت می گذارد.
از سالها پیش، سازمانها و کارخانه های صنعتی به این فکر افتاده اند که کمیت تولیدات خود را بالا ببرند، بر کیفیت آنها بیفزایند و بدین وسیله بقای خود را، در دنیای رقابت تضمین کنند، در واقع، رقابت صنعتی، لزوم سازگاری با شرایط کار و اثر آشکار عوامل انسانی و محیط فیزیکی بر تولید، صاحبان کارخانه ها و روان شناسان را و اداره کرده است که کار را به طور عمیق و با دید علمی مطالعه کنند. (دکتر حمزه گنجی، 1381)

بیان مساله
در این تحقیق به بررسی میزان اضطراب بین زنان شاغل و زنان خانه دار پرداخته می شود و مساله اصلی این است که آیا اشتغال در اضطراب زنان موثر است؟ در این رابطه محقق بر آن شد تا مروری بر نظریات روان شناسان داشته و دیدگاه آنان را با مسئله اضطراب و میزان آن در زنان شاغل و خانه دار بررسی نماید.
پرسش پژوهش
1- آیا بین اضطراب زنان شاغل با زنان خانه دار غیر شاغل تفاوت معنی داری وجود دارد؟

فرضیه پژوهش
1- بین اضطراب زنان شاغل و زنان خانه دار تفاوت وجود دارد؟

اهداف پژوهش
اهتمام نسبت به گسترش فرهنگ، منطقی ترین راه برای حصول به آ رمان ها و اهدافی است که می بایست بر پایه و اساس متسحکمی استوار باشد. با تکیه بر فرهنگ اصیل و درست میتوان تعادل و توازن را در زمینه های کار زنان در جامعه و خانه حفظ کرد و زمینه های کار زنان در جامعه و خانه حفظ کرد و زمینه های پیشرفت زنان را در اداره امور خود فراهم آورد. با وجود تحولات عظیمی که در جامعه ایران به وجود آ مده، مسلما زنان که نیمی ازمنابع انسانی بیشمار می روند تحت تاثیر این تحولات قرار گرفته و امروزه در صد زیادی از زنان به بازار اشتغال راه یافته اند. بنابراین می خواهیم بدانیم رابطه اضطراب در بین زنان شاغل که عامل پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی و اجتماعی هستند و زنان غیر شاغل به چه میزان است. آیا زنان شاغل می توانند در محیط خانواده هم به همان نسبت زنان خانه دار موثر واقع شوند؟ در واقع هدف اصلی ما شناخت آثار و نتایج اشتغال زنان بر روی بیماری اضطراب است کار زنان چه میزان بر اضطرابشان تاثیر می گذارد؟

اهمیت و ضرورت پژوهش
در طول تاریخ آنجایی که ایسمهای مادی و یا فرهنگ های غلط به اشتباه اسلامی ریشه کرد زنان همواره مورد سوء استفاده قرار گرفته اند، باید اذعان داشت که زنان در مقام پایین مرحله انتخاب قرار گرفتند و همیشه مجبور بوده اند که انتخابشان موکول و موخربه انتخاب شدنشان باشد و به مرور زمان این فرهنگهای غلط حکم بر جوامع باعث تنش های رفتاری و اخلاقی در زنان چه آنها در محیط خانواده بودند و چه آنها که هم در محیط کار و هم در خانواده نقش هایی را بر عهده داشته اند شد. از آنجا که الگو ها دارای خصیصه خط شکنی و محبوبیت هستند، معرفی هر چه افزون تر آنان و خوب معرفی کردن آنان نقش فرهنگی بسیار قابل تاملی دارد.
آگاهی به زمان امروز وقوف به زمان ، ایجاب می کند که در معرفی الگوها از شیوه های مدرن و حساب شده ای استفاده می شود که برای عامه مردم دارای جذابیت باشد. شناسایی و معرفی الگوهای برتر به همان اندا زه که انگاره های عاجزانه را در زنان از بین می برد و آنان را برای رویارویی با موانع ومعضلات مهیا می کند، در مردان نیز پنداره های غلطی را که حکایت از ناتوانی زنان دارد سست می کند و یا از بین می برد . (روزنامه همبستگی).
در کلام نهایی باید گفت هر چه میزان حاشیه ای بودن زنان در جامعه کاسته می گردد به همان نسبت بحران هویت فردی و اجتماعی اضطراب وبی اعتمادی و احساس ناتوانی و … در این قشر عظیم کاسته خواهد شد. (آلن، بیرون، ترجمه: باقر ساروخانی)

"متغیر ها"
متغییر مستقل
یعنی متغییری که منجر به تغییر سایر متغییر ها می شود و پژوهشگر تاثیر آن را بر متغییر دیگر مورد بررسی قرار می دهد، در پژوهش حاضر "اضطراب" متغیر مستقل است چرا که محقق می خواهد تاثیر آن را بر زنان بررسی کند.

متغییر وابسته
متغییری است که تحت تاثیر متغییر مستقل قرار میگیرد و بر اثر تغییرات آن متغییر می کند. در حقیقت متغییر وابسته متغییری است که مورد پیش بینی است. در پژوهش حاضر "شغل زنان" متغییر وابسته است . زیرا شغل زنان بسته به متغییر مستقل (اضطراب) است.

متغییر تعدیل کننده
متغییر تعدیل کننده، متغییری است که رابطه بین متغییر مستقل و وابسته را تحت تاثیر قرار می دهد. در پژوهش حاضر "شاغل و غیر شاغل بودن" متغییر تعدیل کننده است.

متغییر کنترل کننده
به متغییرهایی که پژوهشگر با روش هایی خاص، اثر آنها را خنثی می کند، متغیر کنترل کننده است. سطح فرهنگی، تحصیلات ، سن ، موقعیت خانوادگی ، جنس

"تعاریف واژه ها"
الف : مفهومی
1- اضطراب : قرار گرفتن در معرض فشار روانی ممکن است واکنشهای قابل مشاهده ای را موجب شود که اضطراب نامیده می شود . (شریفی ، 1376)
2- زنان شاغل: به افرادی اطلاق می شود که علاوه بر انجام کارهای منزل و خانه داری ، در جامعه نیز به کار اشتغال دارند (زندی پور، طیبه، 1383)
3- زنان خانه دار: به افرادی گفته می شود که به انجام امور منزل و خانه دا ری و مراقبت از فرزندان و تربیت آنها اهتمام می ورزند. (همان منابع)

ب: عملیاتی
اضطراب : منظور از اضطراب در این پژوهش نمره ای است که افراد مورد آزمون در مقیاس اضطراب کتل بدست می آورند.
زنان شاغل : منظور زنانی هستند که در کنار همسرشان به کار بیرون اشتغال می ورزند و در آمدی دارند.
زنان خانه دار: منظور زنانی هستند که مدیریت منزل را به عهده دارند.

اضطراب
اضطراب نتیجه وجود یک "سیستم سازه" در فرد است که سبب شکست وی می گردد زیرا برخی تجربیات در خارج از حیطه سازه های موجود فرد قرار گرفته و دیگر نمی تواند درباره اتفاقات آینده پیش بینی نماید.
اضطراب، ترس از یک عامل ناشناخته و نامعلوم که موجب پریشانی فکر و گاه بروز علایم احساس خطر از جمله طپش قلب و رنگ پریدگی نیز می شود. بنابراین در فرایند اضطراب، بر خلاف (ترس طبیعی و واقعی) یک عامل حقیقی ترس آور یا خطرناک یا آسیب زننده وجود ندارد بلکه فقط به طور خودکار ذهن آدمی دچار احساس خطر می شود. حالت اضطراب غالبا در هنگام شب تشدید می شود و فرد را از خوابیدن باز می دارد و شاید بدین علت که در شب به علت تاریکی، خود به خود ذهن انسان حساس تر و حواس او تیزتر می شوند و لذا مغز آمادگی بیشتر برای تولید فرایند "احساس خطر" پیدا می کند. (میلانی فر- بهروز 1378)

Anxienty
کلمه Anxienty احتمالا از کلمه لاتین Anxientas که به معنای ناآرامی می باشد، گرفته شده است و به حساسیتهای جسمانی وروانی که در پاسخ به تهدید حقیقی یا خیالی به وسیله ارگانیزم ابراز و ایجاد می شود، اشاره می کند. همچنین اضطراب ممکن است در پاسخ به آنچه که موجب تهدید، اعتماد به نفس می شود و یا از پیدایش موقعیتی که شخص در آن وضعیت از انجام کاری که خارج از محدوده توانایی اوست احساس فشار می کند، به وجود می آید. (فرجاد، محمد حسین 1377)
هنگامی که فشار روحی شدت یابد و یا احساس های متعدد شخص را تحت فشار قرار دهد فرد به واکنشهای دفاعی متوسل می شود.
اضطراب با نشانه هائی چون، تحریک پذیری، بی خوابی، بی اشتهائی یا پرخوری، تنفس سریع، افزایش ضربان قلب، اختلالهای گوارشی، ناتوانیهای جنسی و در موارد شدید با انقباض ماهیچه ای و گاهی حمله های آنژین مشخص می شود.
اضطراب های روانی اگر دوام و شدت داشته باشند به حالت اضطرابی و افسردگی منجر شده و تغییرات مشخص در اعمال و رفتار و اندیشه فرد ایجاد می کند. اضطراب به صورت نگرانی دایم و تشویش احساس می شود و بر حسب شدت اضطراب نشانه هائی مانند نگرانی شدید، بی قراری، تحریک پذیری، ترس و خشم، عصبانیت، اختلال در خواب، بیاد آوردن خاطرات دردناک و احساس گرفتگی گلو، لرزش، دردهای ماهیچه ای، تاکی کاردی و افزایش خون جلب توجه می کند.
در واقع حالت اضطرابی با احساس تنش، نگرانی و اضطراب مبرم مشخص می شود که بیماری دلیلی برای آن نمی یابد. فرد مضطرب همیشه برای همه چیز، حتی سلامتی خود، نگران است اما غالبا نمی داند که چرا در یک حالت نگرانی دائم به سر می برد. نشانه دیگری که ممکن است جلب توجه کند این است که بیمار می ترسد ولی نمی داند این ترس از چه و به چه علت است (دکتر نوری 1368)

اجزای اضطراب
اضطراب مستقیما با آینده ارتباط دارد و فاقد یک عامل عینی و شخصی است و دارای دو جنبه اصلی است.

الف) جنبه فیزیولوژیکی :
بر انگیختگی جنبه فیزیولوژیکی مربوط به سیستم عصبی است که آن را به صورت یک هیجان معرفی میکند. این برانگیختگی شامل عکس العملهایی می شود که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این عکس العملها ممکن است با تغییراتی در میزان ضربان قلب، فشار خون، تعرق بدن، ترشح بزاق ، رنگ پوست، اختلالات تفنسی، حالات تهوع، انقباض معده یا اسهال همراه باشد.
ب) جنبه شناختی
اضطراب به طور یقین تلقی نامطبوعی از رفتار مبهم و تهدید آمیز آینده است که فرد نمی تواند آنها را توصیف کند. چون غیر قابل توصیف هستند ، فرد احساس می کند که آمادگی مقابله با آن را ندارد. اضطراب ممکن است احساس مصیبت و بلای تهدید کننده، فاجعه، از هم پاشیدگی و یا حتی مرگ باشد. (راس .ا. آلن، 1378)

خصیصه های اضطراب
1- اضطراب در واقع یک فرایند آگاه کننده است و اخطاری است به فرد درباره یک خطر قریب الوقوع و به این ترتیب شخص را برای مقابله با تهدید خطر آماده می سازد.
2- یک حالت روانی بسیار پریشان کننده است و به این دلیل شخص معمولا برای مدتی طولانی قادر تحمل آن نیست.
3- اضطراب با ترس متفاوت است؛ اضطراب ترس نیست، عکس العملهای فیزیولوژیکی بدن نسبت به اضطراب و ترس یکسان و یا خیلی به هم شبیه هستند. نخستین اختلاف بین ترس و اضطراب این است که ترس یک عامل مشخص و عینی دارد، فرد می داند که از چه چیزی می ترسد، اما اضطراب یک حالت مبهم و نامعلوم است . (دکرا پیتز 1369)

واکنش های اضطراب
الف) اضطراب خفیفه: ممکن است به عنوان یک واکنش طبیعی موجب هوشیاری فرد گردید تا او را در مقابل تهدید نسبت به نگرشهای ابراز شده محافظت نماید و نیز در فرایند تلاش برای حل موقعیتهای توام با مشکل وی را از خطر محفوظ دارد.
ب) اضطراب متوسط: اضطراب در حد متوسط و یا شدید ممکن است به عنوان یک واکنش احساسی ناراحت کننده فراگیر نسبت به تهدید درک شده باشد و یک رفتار دفاعی را بر انیگزد که هدف آن به طور ناخودآگاه یا خود آگاه و یا تسکین اضطراب توام با ناراحتی باشد. (همان منبع بالا)
ج) اضطراب مزمن : احساس و هیجانی ناخوشایند است که شخص مضطرب، روشهای گوناگونی را برای کاهش آ ن به کار می گیرد . در این راستا ممکن، تلاش منطقی و مستقیم برای کم کردن و یا از بین بردن محرکهایی که موجب بروز اضطراب می گردد صورت پذیرد. (فرجاد، محمد حسین، 1377)

اضطراب عمیق به چه شکل صورت می گیرد؟
همه مردم کم و بیش با علائم اضطراب عمیق آشنا هستند.
1- اول از همه یک نوع از انقباض، اغلب در حوالی قلب، که یک احساس نامرتبی ضربان به قلب می دهد ایجاد می شود؛ به طور عادی مشکل تنفس وجود دارد و غیره،
2- بیشتر اوقات باعث می شود این احساس در معده نیز به وجود آید، بنابراین شخص مبتلا فشاری بر روی قلب خود حس می کند، تنفس او مشکل شده، معده او سخت فشرده می گردد و غیره (دکتر نوری، 1368)

هنگامی که اضطراب افزایش می یابد
ممکن است اضطراب غیر قابل تحمل شود و سپس فرد مبتلا علائم مشخص فیزیکی را بروز خواهد داد. لرزش شدید ، رنگ پریدگی، تعرق، تشنج موضعی، درد معده، دردهای غیر قابل تحمل، احساس خفگی، سستی و ضعف در عضلات پاها ، درد قفسه سینه و غیره . اغلب هنگامی که اضطراب افزایش می یابد و به یک مرحله مربوط به تشخیص و وجود بیماری می رسد و وسوسه ذهن و هراس از فضای باز در شخص پدیدار می شوند. (همان منبع بالا)
تظاهرات بدنی اضطراب
درجات متفاوتی از اضطراب ممکن است در تظاهرات رفتاری متعددی مانند تغییر در آهنگ صدا، سرعت ، تکلم، خود مشغولی با افکاری خاص سخن بیش از حد در مورد موضوعی خاص، اجتناب از صحبت کردن در زمینه ای خاص و یا قطع ارتباط مشاهده گردد. اضطراب همچنین ممکن است به عنوان جنبه ذاتی از ناآرامی، عرق ریزی ، خستگی، طپش قلب، افزایش تعداد نبض و تنفس، تکرر ادرار، بی اشتهائی، بی خوابی، لرزش، احساس بر آمدگی و با گرفتن در گلو، استفراغ، تغییر در حسهای شکمی، واکنشهای مردمک چشم ودیگر علائم متشابه مشاهده می گردد. (مان، 1369)

تظاهرات روانی اضطراب
تظاهرات روانی اضطراب عبارتست از احساس تشویش و درک این ناراحتی توسط قشر مخ، بنابراین شامل شناخت پاسخ های فیزیولوژیک و نیز با خبر شدن از تشویش است. گرچه فرد آگاهانه تشویش را درک می نماید، اما علت اضطراب معمولا دور از سطح آگاهی باقی می ماند. اضطراب را از نظر روانی می توان به درجاتی تقسیم کرد:

الف) اضطراب امواج آزاد1
این نوع از اضطراب ، اضطرابی است شدید ، مداوم، عمومی و ناپیوسته به چیز معین

ب) بی تابی2
یک حالت بی قراری و ناراحتی که اغلب مشخص می شود با تظاهرات عضلانی مثل بی قراری حرکتی و تشویش روانی

ج) تنش
عبارت است از کشیدگی، بیم و بی قراری حرکتی و روانی

د ) هراس
عبارت است از یک حمله اضطرابی با شدت در هم کوبنده که منجر به نابسامانی در اعمال (ایگو) شده و باعث تغییر فیزیولوژیکی و وحشت می گردد. (همان منبع بالا)

عکس العمل به اضطراب
1- اضطراب در شدید ترین حالت ممکن هیجانی تهدید کننده است و منجر به آسیب دیدگی جدی توانایی فرد و عملکرد موثر وی می گردد.
2- آنکه اگر اضطراب فی نفسه مشکل ساز نبود توسل به مکانیسمهای دفاعی به منظور مراقبت از خود چه در مقابل تهدیدات نهاد و یا در مقابل تجربیات ناخوشایند محیطی می توانست منجر به رفتارهای نابهنجار گردد.
اگر بخواهیم مراقبت از شخص را بر اساس اضطراب های مراجع / بیمار طراحی کنیم، باید به تظاهرات آن با ذهنی باز نظر افکنیم. مشخص گشته است که اضطراب ضرورتا به وسیله نشانه های آشکار تظاهر نمی کند. بنابراین فردی که ظاهری آرام دارد ممکن است اضطراب شدیدی را در خود پنهان داشته باشد. (الیور 1382)

انواع اضطراب
1- اضطراب عینی
اضطراب عینی یا واقعی که فرویدآن را مترادف "ترس" پنداشته از ادراک خطر از دنیای بیرون حاصل می گردد. اضطراب واقعی می تواند بنابراین دلایل مختلف ایجاد شود مثل اضطرابی که به شکل واکنشی فطری از نسل گذشته بازمانده و یا در پی تجربه پیشین موقعیت خطر بروز نماید. به نظریه بازنگری شده، فروید بر می گردیم که در آن خاستگاه های اضطراب به واکنش خود نسبت داده شده است . پی آمد منطقی این نظریه آ ن است که اگر اضطراب به مثابه علامتی هشدار دهنده جهت تطابق یا سرکوب فرآیند های غریزی و یا دوری جستن از موقعیت های خطرناک عمل نماید و یا اگر "خود" در فرد نابالغ بوده و فرد از نظر جسمانی ضعیف باشد، شخص توانایی تطابق با موقعیت را نداشته و عقده ترس در او پی ریزی اساسی می گردد. (همان منبع بالا)

2- اضطراب روان نژندی
فروید معتقد بود که اضطراب روان نژندی از تعارض ناخودآگاه بین تکانه های نهاد "عمدتا جنسی و پرخاشگرانه" و محدودیتهای اجباری خود و فرا خود به وجود می آید که می تواند سه شکل اساسی به خود گیرند: بیمناکی، ترسهای مرضی و وحشت زدگی. فرد بیمناک فردی نوعا عصبی است ، از این رو در هراس است، که خود نتواند ایجاد تطابق نماید و سعی در توجیه این ترس دارد. در این حالت نهاد غالب گشته و فرد ناچارا تسلیم می گردد. در تحلیل فردی که ترسی غیر منطقی دارد در می یابیم که وی از تمایل انجام کارهایی که خلاف اخلاق در نظر گرفته می شود، هراس داشته و همین ترس به صورت مرضی بروز می نماید، به رفتار فردی که وحشت زدگی نشان می دهد، مثل تخلیه عصبی که پیرو نیاز نهاد ، فرد را به سوی رفتار وحشت زده عصبی سوق می دهد، غالبا به عنوان رفتار تکانشی نمایشی نگریسته می شود. (الیور، رابرت، 1382)

3- اضطراب اخلاقی
اضطراب اخلاقی بدین جهت که از تعارض بین نهاد و خود و فرا خود به وجود آمده و باعث تجربه احساس گناه یا شرم می گردد، بسیار شبیه اضطراب روان نژندی است. وجدان فرد او را به دلیل تخطی از مسیر آرمانی تنبیه می کند. گاه افراد بعضی کارها مثل شکستن شیشه ها و یا جرائم جدی تر از روی عمد انجام می دهند تا با دستگیر شدن احساس گناه آنان جبران گردد. (همان منبع)

راههای کاهش اضطراب
دو جنبه فیزیولوژیکی و شناختی اضطراب چنان با هم ارتباط دا رند که اگر داروئی تجویز شود که میزان ضربان قلب را افزایش دهد فرد احساس اضطراب خواهد کرد و بر عکس اگر باعث شویم که فردی مضطرب شود میزان ضربان قلبش افزایش خواهد یافت. بنابراین این روش درمانی که برای کاهش اضطراب، در نظر گرفته می شود. می توان از طریق تاثیر هر یک از جنبه های فیزیولوژیک یا شناختی یا تاثیر بر هر دو آنها اعمال شود.
برای درمان اضطراب با تاکید بر جنبه فیزیولوژیکی آن دو روش وجود دارد.

1- دارو
در واسط دهه 1950 میل تاون3 (مپروبامیت) برای اولین بار در مورد بیماران مضطرب به کار برده شد. بیماران مضطرب چند دقیقه عمیقا آرام می شوند، ولی هشیار می ماندند و مشکلات آنها که لحظات قبل از مصرف دارو آنها را تحلیل می برد، اکنون به نظر می رسید که از بین رفته اند، آنها راحتتر می توانستند بخوابند ، میل تاون وسیعا تجویز می شود.
لیبریوم (کلردیازپوکسید) جایگزین میل تاون شد و مقام اول تجویز را در دنیا کسب کرد و والیوم (دیازپام) که پنج برابر قوی تر است جای لیبریوم را گرفت . (برگر1970، کوهن، 1970)
وقتی کسی مصرف داورهای اضطراب زداها را متوقف می کند، اضطراب معمولا با تمام نیرو بر می گردد، وقتی اضطراب از یک مشکل واقعی ناشی می شود، فرد در می یابد که در این فاصله برای حل کردن آن هیچ کاری انجام نداده است داورهای اضطراب به اندازه داروهای ضد روان پریشی و ضد افسردگی آثار جانبی خیلی نیرومندی ندارد.
آنها حتی با مقدار مصرف زیاد، احتمالا مهلک نیستند. اما بر خلاف داروهای ضد روان پریشی و ضد افسردگی هر چه شما داروهای ضد اضطراب را به مدت طولانی تر مصرف کنید، کمتر موثر واقع می شوند و احتمالا اعتیاد آورند .(برگ، تینکلن، 1977)
علاوه بر این ، داروها بر دو اختلال اضطراب اساسی تاثیری ندارند:
1) اختلال وحشتزدگی4 2) اختلال اضطراب فراگیر5 (تایرر، مورفی و همکاران 1988) داروهای ضد اضطراب قوی تر چون آلپرازولام (اکساتاکس) ویتابلوکرها ، بهبودی نسبتا کمتری (حدود 50 در صد) به دست می آید ، نرخ بالا بر گشت بیماری در اثر قطع دارو بیانگر اثر سطحی آنها بر اضطراب افراد فوبیک است . (ورسیانی، ماندیم، ناروی و همکاران 1988)
داروهای ضد اضطراب تا زمانی که مصرف دارو ادامه دارد. نشانه های اضطراب را آشکارا کاهش می دهند. با این حال، چون پس از توقف مصرف دارو، برگشت بیماری محتمل است، و از آنجایی که این داروها تا اندازه ای پتانسیل اعتیاد دارند، داروهای ضد اضطراب درمان ایده آلی نیستند. جای تاسف است که حتی بررسیهای دارویی بخوبی کنترل شده در این زمینه، پس از پی گیری بیمارانی که مصرف دارو را قطع کرده اند، نتیجه خوبی از آن نگرفته اند. (مک لئور، هون، زیمولی 1990)

2- "ریلکسیشن"
روش دیگر، این است که به فرد مضطرب شیوه آرام بخشی عضلانی را بیاموزیم که البته هر دو این روشها این ایراد را دارند که تنها تا زمانی که به کار گرفته می شوند، می توانند اضطراب را کاهش دهند و به محض آنکه فرد مصرف دارو یا تمرین آرام بخشی را متوقف سازد اضطراب دوباره باز می گردد. (برگر، کوهن 1970)

3- رفتار درمانی6
به عنوان روشی درمانی برای کاهش اضطراب در قالب حساسیت زدایی منظم است . در این روش به مراجع، آرام بخشی عضلانی آموزش داده می شود و سپس به تدریج تصورهای ذهنی "اضطراب برانگیز" از حالت کم تا زیاد در حالیکه مراجع در حالت آرامش قرار دارد، ارائه می گردد. اصول اساسی این روش از شرطی شدن کلاسیک، یعنی همراه کردن محرک اضطراب بر انگیز با پاسخ آرام بخش عضلانی که متضاد با اضطراب است اقتباس شده است. (همان منبع)

مکانیسمهای دفاعی اضطراب
سرکوبی7
احتمالا شناخته شده ترین و از دیدگاه استدلال مهمترین مکانیسم دفاعی و نظریه روان تحلیل گری است . آنچه مسلم است آن است که موضوعات بالقوه تهدید کننده از ضمیر خود آگاه ازمیان برداشته می شوند. بنابراین دیگر امکان دسترسی به آن حتی بهنگام نیاز وجود ندارد. موضوعات سرکوب شده عمدتا یک آرزو یا تکانه ای نشات گرفته از نهاد هستند در نظریه فروید به سرکوبی به عنوان موضوعی که از بخش ناخود آگاه فن سرچشمه گرفته است ، نگریسته می شود، مهمترین سرکوبی ها در دوران کودکی روی می دهد. اگر چه سرکوبی فرد را از تهدیدات خارجی محافظت می کند، ولی هرگز او را از روبه رو شدن با مسائل نمی تواند باز دارد. سرکوبی ها معمولا دایمی بوده و تا دوره های بعدی زندگی پابرجا می مانند و احتمالا باعث بروز نشانگان عصبی در زندگی بزرگسالی می گردند. (الیور 1380) سرکوبی صرفا از فشار غیر قابل قبول تکانه ها و خاطرات زیر سطح آگاهی و نگهداری شده در سطح ناهشیار تشکیل شده است. تحریکات سرکوب شده، هرگز نابود نگردیده و زمانیکه خود سپر دفاعی خود را از دست می دهد. غالبا در سطح هوشیار ظاهر می گردند. (آلن .ا.اراس 1378)
سرکوب کردن یا واپس زدن یکی از مکانیسمهای دفاعی است که برخی از افراد برای انکار آرزوهای بدو و نامطبوع خود که مخالف موازین اخلاقی باشد انجام می دهند. با انجام این واکنش انگیزه ها و امیال نامطلوب سرکوب شده و با دور شدن از صحنه آگاهی فراموش می شوند . زنی که ازدواج نکرده و ارضای میل جنسی از راه نامشروع را گناه می داند، با بیرون راندن این انگیزه از وجدان آگاه از تنش و اضطراب خود می کاهد (دکتر نوری، 1368)

فرافکنی8
فرافکنی زمانی به عنوان مکانیزم دفاعی به کار برده می شود که تحریکات غیر قابل قبول فرد به دیگران نسبت داده می شود . همین که فرافکنی رخ دهد، فرد انرژی زیادی را جهت آزار و اذیت آنهایی که تحریکات خود را بر او به کار گرفته اند مصروف می دارد. در این هنگام به نظر می رسد که خود قادر نیست به طور مناسب با تحریکات درونی مقابله کند و خود را در مقابل آنهایی که احتمالا تحریکات خارجی دارند، مجهز تر احساس می کند، که البته این دو مطلب نشان می دهد که فرافکنی نه تنها مکانیزم دفاعی موثر نبوده بلکه رابطه فرد را با سایر افراد نیز خرابتر می کند . (آلن .ا. راس 1378)
تکانه های خطر ناکی را که فرد در خود می پروراند ممکن است به صورت ناخود آگاه به فرد دیگری نسبت داده شود . فرافکنی به طرق گوناگون صورت می پذیرد. مانند این باور که دیگران قصد آسیب رساندن به فرد را دارند که در حقیقت این خود فرد است که آرزوی آسیب زدن به دیگران را دارد (الیور، 1382)
زن زشت و بیقواره ای که دیگران به او توجهی ندارند در محافل خاله زنکی به برون افکنی متوسل شده و می گوید می بینی خواهر! چقدر مردها مزاحم ما هستند! بدیهی است این زن تا حدودی از اضطراب خود کاسته و از فشار درون رهایی یافته است، اما اگر از این دفاع بیش از اندازه استفاده شود بتدریج اختلالهای روانی فرد را از آزار خواهد داد. (دکتر نوری 1368)

درون فکنی9
این مکانیزم ضد فرافکنی است . با این وسیله دفاعی فرد می کوشد گرایشها، آرزوها و هدفهای دیگران را به خود نسبت دهد. در فرایند درون فکنی شخصیت اخلاقی، اجتماعی، عاطفی و حتی علمی فرد شکل می گیرد. یعنی جنبه های مثبت ، زشت یا زیبای پدران و مادران یا هر کسی که فرد با او ارتباط دارد انعکاس می یابد و اغلب فرا خود شخصیت او را تشکیل می دهد. (آلن. ا. راس 1378)
همانند سازی10
همانند سازی یکی از وسیله های دفاعی است که فرد کوشش می کند به یاری آن خود را از نظر لباس، طرح ، آرایش موی سر و صورت و رفتار و کردار با شخص کامیاب همساز و همنوا کند و چنان خود را با او همبسته و نزدیک تصور نماید که پیشرفتها و کامیابی های او را نیز از آن خویش بپندارد. (همان منبع بالا)
هنگامی که ارضای برخی از نیازمندیهای انسان با ناکامی مواجه شود ممکن است فرد به مکانیسم همانند سازی متوسل شود. اگر چه بیشتر مردم از مکانیسم همانند شدن استفاده می کنند اما تردیدی نیست که در همانندسازی افراطی اختلالهای شدید روانی و شخصیتی عارض فرد می گردد. فرد با تصوری که از فرد دیگر دارد و اندیشه و رفتار آ ن شخص ارزش و اهمیتی در اجتماع دارد، اندیشه و رفتار خود را همانند او می سازد. (دکتر نوری 1368)
انکار11
فرافکنی انکار عبارت است از نسبت دادن احساسها و تجربیاتی به دیگران که ما شخصا داشتن آنها را انکار می کنیم و معمولا آنها را سرکوب می کنیم . (آلن .ا.راس 1378) شاید آشکارترین مکانیسم های دفاعی انکار یک چیز ناخوشایند باشد. انکار می تواند نقش مهمی در ‏فرآیند تالم بهنگام رود رویی با اخبار بد، ناخوشی ها و مرگ ایفا نماید. مراقبت از "من" تاجایی مهم است که باعث پیشبرد زندگی با آسایش روان شناختی بیشتر گردد زیرا ما آگاهانه به آنچه که مایلیم معتقدیم نه ضرورتا آنچه واقعا وجود دارد. (الیور، 1382)

جا به جایی12
هنگامی که انگیزه ای ناکام می شود برای ارضاء مسیرش را تغییر می دهد و هدف دیگر را بر می گزیند . به عبارت دیگر وقتی افراد زیر فشار تاثیرات و احساسات هیجانی قرار می گیرند و نمی توانند در برابر آنهایی که موجب ناراحتی هایشان شده اند در مقام ایستادگی بر آیند گاهی با حمله کردن به افراد بی گناه خود را از فشار و تنش احساسهای نامطلوب رهایی می بخشد. (آلن. ا. راس 1378)
زمانی که موقعیت خطرناکی پیش آ ید و یا در جهت دهی تکانه ها و احساسات نسبت با اشیاء دچار خشم و ناکامی می گردیم (مانند آزار دیدن کودک از جانب پدر) متوجه موضوعات بی خطرتر مانند اسباب بازی ها، یا افرادی که کمتر تهدید کننده هستند مانند کودکی دیگر و یا حتی خودمان (بازگشت به سوی خود) می گردیم این حالت را جابه جایی می نامند. (الیور 1382)

خیالبافی13
هنگامی که فرد نتواند به خواسته ها و آ رزوهایش جامه عمل بپوشاند و با کشاکش و ناکامی دست به گریبان باشد، گاهی به خیالبافی پناه می برد (آلن .ا.ا راس 1378)
خیالپردازی مکانیسمی شناخته شده است و آن هنگامی است که فرد در تخیل خود سعی می کند نیازهای ارضا نشده اش را ارضا شده ببیند . (الیور، 1382)

والایش14
همه مکانیزمهای دفاعی همانند واکنش وارونه و فرافکنی نتایج زیانباری به بار نمی آورند. والایش معمولا هم موثر است هم سازنده.
در اینجا انرژی غیر قابل قبول تحریکات ، به صورت والایش یافته ، تبدیل به رفتار مورد قبول جامعه می شود. (آلن. ا. راس 1378)
برخی از احساسات و تکانه ها کلا مورد قبول جامعه نیست و ممکن است به رفتارهایی مقابل پذیرش والایش یابد. برای مثال تکانه های رشد یافته پرخاشگرانه می تواند با ورزش والایش یابد اگر چه بیشتر افراد پس از انجام ورزشی پر تنش و یا حتی پس از تمرین در یک باشگاه ورزشی، تا درجاتی از کاهش میزان خشونت خویش آگاهی می یابند اما والایش نیز ناخودآگاه است . عده ای به سبب احساس آرامشی که از این نوع فعالیت ها در آنان ایجاد می گردد به سوی آن کشیده می شوند (الیور، 1382).

دلیل تراشی15
افکار تهدید کننده می تواند باعث گردد تا فرد در مورد تجربیات ناخوشایند خویش از دید یک ناظر تحلیل گر و بی طرف صحبت نماید . برای انجام چنین کاری فرد افکار تهدید کننده را با این مکانیسم، سرکوب می کند . (آلن.ا. راس 1378)
دلیل تراشی به طرق گوناگون با توجیه عقلی ارتباط نزدیک دارد. تا جایی که افراد احساس گناه یا احساسات غیر مجاز خویش را به وسیله توجیه منطقی و محق قلمداد کردن آن به دیگران نسبت می دهند (الیور ، 1382)

فخر فروشی16
یکی از معمول ترین وسیله های دفاعی فخر فروشی می باشد. کسی که فخر فروشی می کند در واقع گرفتار احساس حقارت است و خیال می کند از این راه می تواند برناتوانی و درماندگی خود، سرپوشی بگذارد و بطور غیر مستقیم می خواهد به دیگران بفهماند که او چنین و چنان است و نباید او را دست کم گرفت . (آلن. ا. راس 1378)

بازگشت17
بعضی از افراد از مکانیزم دفاعی بازگشت در مقابله با اضطراب واقعی یا اضطراب ناشی از یک آسیب بالقوه استفاده می کنند . این شیوه رفتار که بر اساس سنین کودکی صورت می گیرد ، رفتاری مناسب و مطلوب در مراحل اولیه رشد است ، ولی در سنین بزرگسالی رفتار ناسازگارانه است، که متناسب با سنین فعلی فرد نیست. (همان منبع بالا)
هنگامیکه افراد با موقعیتی خطرناک رو به رو می شوند ، ممکن است به دوره ای از زندگی که احساس امنیت بیشتری در آن کرده اند بازگشت نمایند. شب ادراری به عنوان بخشی از یک واکنش ناخودآگاه در مقابل مدرسه رفتن و یا تولد نوزادی در خانو اده نمونه ای از مکانیسم بازگشت است (الیور، 1382)

عکس العمل سازی
گاه فرد به هنگام رو به رو شدن با احساسات و فشارهای ناخوشایند آنها را با احساسات و باورهای متضاد جایگزین می سازد. بدین ترتیب واکنش عکس العمل سازی و سرکوب همیشه با هم پدیدار و هر دو از بخش ناخودآگاه من سرچشمه می گیرند. خشمی که کودک نسبت به یکی از والدین سلطه جو احساس می کند ممکن است به عشق تبدیل گردد. بنابراین خشم سرکوب می گردد. در برداشت اول، رفتارهایی که در پی عکس العمل سازی پدیدار می گردند. صادقانه جلوه می کنند اما ماهیت آنان اغراق آمیز وسواسی است ، سرکوب غالبا یکی از ویژگی های عکس العمل سازی است و از عدم رویارویی با حقیقت سرچشمه گرفته و از نشانگان روان رنجوری است . (الیور ، 1382)

واکنش وارونه18
در واکنش وارونه ، خود مجددا یک روزنه غیر مستقیم برای تخلیه فشارهای که به وسیله تحریکات سرکوب شده ایجاد شده ، پیدا می کند. لکن در این موقع تحریکات ناهشیار به صورت رفتار متضاد ظاهر شده وبالاخره نحوه بیانی در سطح هوشیار پیدا می کند (آلن. ا. راس 1378)

انزوا
بهنگام جدا کردن احساسات و هیجانات از یک تجربه و یا یک تفکر، از مکانیسم انزوا استفاده می شود. ولف چنین مثال می زند که مثلا کودکی که درباره نظافت ایرادگیر است. ظاهرا نسبت به بو و آلودگی شلوار کثیفش بی اعتنایی نشان می دهد. چنین رفتاری ناخودآگاه بوده واغلب با توجیه عقلی همراه است. (الیور ، 1382)

نظریه ها و اضطراب
نظریه روان تحلیل گری روانکاوی
یکی از مهمترین مفاهیم نظریه روان تحلیل گری فروید، اضطراب است که در رشد شخصیت دارای اهمیت بوده و در عین حال بخش کامل کننده نظریه و در تشریح روان پریشی ها و روان نژندی ها و متعاقب آن رویاهاست . در حقیقت فروید مهمترین ریشه های آسیب روانی را در منبع اضطرابهای سرکوب شده می بیند. فروید بین انواع مختلف اضطراب تمایز قائل گشته و سه نوع اضطراب را شرح می دهد. این اضطرابها عبارتند از: اضطراب روان نژندی، اضطراب عینی، اضطراب اخلاقی
هر چند فروید بر این باور بود که در تجربیات افراد، مانند آن دسته از تجربیاتی که در پی کنش های ناشی از نیازهای جسمانی به وجود می آیند . تفاوتهای چشمگیر ولی ناشناخته ای وجود دارد ولی متقاعد گردید که اینگونه تجربیات به صورت خود آگاه صورت می پذیرد.
در اوایل دهه 1890 فروید بر این باور بود که اضطراب از لحاظ فیزیکی از زیست مایه مشتق می گردد. این نظریه در سال 1916 هنگامیکه او خاستگاه اضطراب را به واکنش خود نسبت داد کاملا نقض گردید. فروید یک قدم دیگر بیشتر نهاد و علائم هشدار دهنده را به اضطراب نسبت داد. (الیور، 1382)
اضطراب در روانکاوی، بسته به ماهیت نتایج ترسناک ، به چهار طبقه تقسیم می شود، اضطراب سوپرایگو، اضطراب اختگی، اضطراب جدایی و اضطراب اید یا تکانه
فروید از نخستین کسانی بود که اضطراب را دارای اهمیت فراوانی شمرد. ولی بین اضطراب عینی و اضطراب روان رنجور تمایز قائل شد. بدین ترتیب که اولی را پاسخ واقع بینانه در برابر خطری برونی و همان ترس و دومی را اضطراب که ریشه در یک تعارض ناهشیار درونی دارد محسوب کرد.
در اضطراب روان رنجور چون تعارض خود یک امر ناهشیار است، بنابراین آدمی سبب اضطرابش را نمی داند. فروید اضطراب روان رنجور را نتیجه یک تعارض ناهشیار دانست که بین تکانه های نهاد "عمدتا تکانه های جنسی و پرخاشگری" و محدودیت هایی که خود و فرا خود اعمال می کنند ، ایجاد می شود . از آنجایی که بسیاری از تکانه های نهاد با ارزشهای اجتماعی یا شخصی در تضاد هستند آدمی را دستخوش تهدید می کنند.
فروید اضطراب را به سه دسته تقسیم کرده است :
1- اضطراب واقعی هنگامی تجربه می شود که شخص با خطرات یا تهدید های بیرونی مواجه شد.
2- اضطراب نوروتیک زمانی بروز می کند که تکانه های نهاد موجب تهدید فرد در برابر قطع کنترلهای من و ظهور رفتارهایی که منجر به تنبیه وی خواهند گردید می شوند.
3- اضطراب اخلاقی وقتی ظاهر می شود که فرد عمل بر خلاف وجدان اخلاقی یا ارزشهای اخلاقی خویش انجام داده یا حتی در نظر دارد انجام بدهد به این دلیل احساس گناه بکند. (کلمن ، 1972)

نظریه رفتاری
طبق نظریه های رفتاری، اضطراب یک واکنش شرطی در مقابل محیطی خاص است در یک مدل شرطی شدن کلاسیک مثلا، کسی که هیچ نوع حساسیت غذایی ندارد، پس از خوردن حلزون صدف دار دارد در یک رستوران دچار ناراحتی شدید می گردد، مواجه شدن بعدی با حلزون ممکن است سبب شود که شخص احساس ناراحتی کند، یک احتمال دیگر در سبب شناسی این است که شخص با تقلید واکنش های والدین خود، ممکن است واکنش درونی اضطراب را یاد بگیرد. (مان، 1369)

نظریه اصالت وجود
نظریه های وجودی اضطراب ، مدل ها ی عالی برای اختلال اضطراب منتشر به وجود آمده است که در آنها محرک قابل شناسائی خاص برای احساس اضطراب فرضی وجود ندارد، مفهوم مرکزی نظریه وجودی این است که شخص از پوچی عمیق در زندگی خود آگاه می گردد، که ممکن است حتی از پذیرش مرگ غیر قابل اجتناب خود نیز برای او دردناکتر باشد. اضطراب واکنش شخص به این پوچی وسیع می باشد (همان منبع)

نظریه زیست شناختی
مثل تمام اعمال روانی اضطراب هم طبیعی و هم بیمار گونه، در مغز بصورت یک ماهیت زیست شناختی نمایانده می شود، برخی ترکیبهای نور و شیمیایی و نور و هورمونی هر زمانی که بیمار احساس اضطراب می کند بر نواحی مختلف مغز تاثیر می گذارند. اینک معیارهای بیولوژیک اولیه بوده یا ثانوی بر اضطراب است ، در حال حاضر سوالی بی پاسخ است.
همچنین معلوم نیست که تغییرات بیولوژیک در بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی نشان دهنده تحریک مفرط یک سیستم نرمال از سایر لحاظ است، این یافته ها باز تاب عملی بیمار گونه و بخصوص است . معهذا ، این امکان است که برخی از مردم نسبت به اختلال اضطرابی بر اساس یک حساسیت بیولوژیک نسبت به پیدایش این عاطفه آسیب پذیری بیشتری دارد. (همان منبع)

نظریه سرشتی
فردی را که پیش از دیگران می توانیم مسئول پایه گذاری نظریه سرشتی بدانیم، ارنست کرچمر آلمانی است . او در سال 1920 میلادی نظریه خود را در این زمینه ارائه داد.
کرچمر پس از سالها برخورد با بیماران روانی به این ترتیب به این نتیجه رسید که بین ساختمان سرشتی افراد و رفتار آنها ، رابطه نزدیکی وجود دارد. او بطور مداوم و در زمانهای مکرر و با استفاده از روشهای عینی، به سه نوع تیپ جسمانی اصلی در انسان دست یافت . این سه تیپ عبارتند از : 1- پیک نیک : برون گرا 2- تیپ آتلتیک : با انرژی و پرخاشگر 3- تیپ آستنیک : درون گرا (همان منبع)

نظریه فردی
از دیدگاه آدلر لفظ اضطراب معمولا به منظور توصیف یک نظام هوشیار مانند ترسهای مرضی بکار برده می شود، هر چند که اضطراب را به مثابه احساسات تشدید شده کمتری توصیف کرده است . کارن هورنای ایده های محسوس تری را اصولا درباره ماهیت اضطراب ارائه می دهد. (الیور 1382)

نظریه نوکاوی
مفاهیم روان تحلیل گری اضطراب به هیچ وجه تنها نظرگاه مطرح نیستند. در اصل هری استاک، سالیوان و کارن هورنای نه تنها به درک شخصیت بلکه در فهم بهتر اضطراب نیز نقش دارند. هر دوی آنها بر اهمیت عوامل اجتماعی و فرهنگی پا فشاری کرده و معتقدند که روابط بین فردی تاثیر تعیین کننده ای بر رشد شخصیت می گذارد. بنابراین سولیوان و هورنای حداقل در آغاز مانند آدلر می اندیشند اگر چه نظریات آنان از ابعاد مختلف با کارهای اصلی آدلر و هم با دیگران متفاوت است. (همان منبع)

نظریه انسان گرایانه
همانگونه که انتظار می رود رویکرد انسان گرایانه اضطراب و دفاع از خود به نحو قابل توجهی با آ ن دسته از مباحثی که پیش تر عنوان گشت متفاوت است. راجرز بر این باور است که تنش های روان شناختی ، زمانی بروز می کند که فرد قادر به هم سو ساختن تجربیاتش با ساختار خود فعلی اش نیست. (همان منبع)

اضطراب (تحقیقات جدید ، 1384)
اضطراب درباره هرگونه ناراحتی ، وحشتناک و غیر قابل تحمل است . "من" باید همیشه راحت و بدون درد باشم.
از خودتان بپرسید ، من از این فرایند چه چیزی می توانم بیاموزم؟ آیا زندگی بدون هیچ گونه اضطرابی امکان پذیر است ؟
به خودتان بگویید : هر کسی ، زمانی دچار مشکلات و مسایلی خواهد شد و این موضوع جزء جدایی ناپذیر زندگی است . خود را مجبور نکنید که روش تفکر خود را به سرعت تغییر دهید. مهمترین نکته این است که نسبت به فرایند تفکر خود آگاه باشید و تاثیر این افکار را بر روی احساسات و رفتارتان مشاهده نمایید . (نشریه پیام مشاور، 1384)

هنجاریابی آزمون اضطراب اشپیل برگر در شهر مشهد
بهروز مهرام ؛ به راهنمایی : علی دلاور
پایان نامه (کارشناسی ارشد) … دانشگاه علامه طباطبایی 1373
هدف اصلی پژوهش، هنجاریابی آزمون اضطراب اشپیل برگر است . پژوهش به قصد مطالعه تعیین پایان روایی، و تعیین هنجارهایی برای گروه های سنی متفاوت انجام پذیرفت. در راستای اجرای آزمون ابتدا بر اساس آمار های معتبر موجود در خصوص در صد گروه های سنی جامعه، نمونه به صورت سهمیه ای انتخاب و آزمون اجرا گردید همچنین در جهت تعیین روایی آزمون، گروهی به عنوان گروه ملاک مورد پژوهش قرار گرفتند که این گروه را افراد مضطرب مراجع به مطبهای روانپزشکی و کلینیک های روان شناسان بالینی تشکیل می دادند. سپس داده های حاصله، به کامپیوتر منتقل و از طریق نرم افزار آماری spss مورد تحلیل قرار گرفتند. در این پژوهش، پایایی آزمون از طریق فرمول آلفای کرانباخ، به میزان 0/9451 محاسبه گردید. و همچنین برای گروه ملاک نیز به صورت مجزا، این پایان محاسبه که میزان آن برابر با 0/9418 به دست آمد. خطای استاندارد اندازه گیری آزمون برابر با4/643 محاسبه شد.همچنین همبستگی نمرات مشاهده شده با نمره حقیقی برابر با0/972و با نمرات خطا، برابر با 0/234 محاسبه گردید. مقایسه میانگین اضطرابهای جامعه هنجار و ملاک، در تمامی گروه های سنی و در دو سطح 0/05 و 0/01 معنا دار به دست آمد که حاکی از وجود روایی آزمون در سنجش اضطراب می باشد. همبستگی تمامی سئوالات با نمره کل آزمون به صورت مثبت و اولویت سوالات در میزان همبستگی ، مشخص گردید. همچنین بارها عاملی ، برای هر دو مقیاس اضطراب آشکار و پنهان ، محاسبه شد. شاخص های هنجاری، به تفکیک مشاغل و مدارک تحصیلی مختلف، در زمینه های اضطراب آشکار، اضطراب پنهان و اضطراب مجموع از دیگر نتایج این پژوهش است. میانگین اضطراب افراد بر اساس تفکیک مشاغل و جنسیت از طریق تحلیل واریانس محاسبه ، که در سطح 0/05 و 0/1 هیچگونه تفاوت معناداری مشاهده نگردید . تدوین نیمرخها – کلید تفسیر و محاسبه همبستگی های میان اضطراب آشکار و اضطراب پنهان، از دیگر نتایج این پژوهش است . همچنین نظریه مفروضه طبیعی بودن زیر بنایی منحنی توزیع اضطراب در سطح جامعه ، بین فراوانی های مورد انتظار در منحنی نرمال، و فراوانی های مشاهده شده در مقیاس های اضطراب آشکار و اضطراب پنهان، آزمون مجذور کا اجرا گردید، که تفاوت معنا داری میان توزیع این دو نوع اضطراب، در سطح جامعه مورد پژوهش و منحنی طبیعی مشاهده نگردید.

منبع خارجی
International Education Journal 2005 , 6(2) , 136- 140
Marvdasht Azad university , shiraz , Iran marziehamini @ miau . ae . ir
شناسایی استرس ها و عکس العملها در برابر این استرس ها در دانش آموزان با استعداد و بی استعداد
در این تحقیق از پرسشنامه استرس زندگی (اضطراب) و پرسشنامه عزت نفس کپراسمیت استفاده شده است . استرس ها و عکس العمل ها نسبت به این استرس ها شناسایی شد و دانش آموزان با استعداد و بی استعداد مقایسه شدند.
در مجموع 340 پسر و دختر (156 دانش آموز با استعداد و 184 دانش آموز معمولی) از چهار دبیرستان در شیراز انتخاب شدند (دو دبیرستان تیز هوشان و دو دبیرستان معمولی) هر چند اختلاف چندانی بین دانش آموزان با استعداد معمولی وجود نداشت، ولی دانش آموزان با استعداد نسبت به استرس ها یک عکس العمل شناختی به طور مشخص تری نسبت به دانش آموزان معمولی نشان دادند. ناکامی و شکست پسران نسبت به دختران بیشتر بود، اما نمرات پسران از نتایج حاصله درباره عکس العمل های احساسی، نسبت به دختران از شدت کمتری برخوردار بود.
و دانش آموزان با استعداد به طور مشخص نشان دادند سطح بالایی از عزت نفس را نسبت به دانش آموزان معمولی برخودار هستند.

"کار صیقل آدمی است"
حضرت علی (ع)
کار "work"
اصطلاح کار ، در فرهنگ فارسی معین،به معنای آنچه که از شخص یا شیء صادر می شود، فعل، عمل، شغل، پیشه و … آ مده است . "کار فعالیتی بدنی یا فکری در جهت تولدی و کسب در آ مد است"
بنابراین ، کار فعالیتی است که از فرد خواسته شده و در مقابل آن به وی مزد پرداخت می شود. موقعیت اید آل وقتی است که فرد از کاری که باید برای امرار معاش و کسب در آمد انجام دهد، لذت هم ببرد. وقتی شخصی حرفه ای را انتخاب کند که مورد علاقه او باشد و تواناییهایش را به کار گیرد ، احتمال وقوع این امر بیشتر است.
فعالیتی با هدف ، تلاش جسمی یا ذهنی است که در جهت تولید یا تکمیل چیزی انجام می گیرد.
شغل سمتی که فرد در آ ن استخدام شده فعالیتی که به منظور مزد انجام می شود. (زندی پور- 1383)

معیارهای شرایط کار
برای مطالعه اثر شرایط کار بر افراد، از معیارهای متفاوتی استفاده می شود. سه معیار اصلی عبارتنداز: معیار های فیزیولوژیک ، معیارهای روانی و معیارهای تولیدی.
البته معیارهای دیگری نیز مورد استفاده قرار گرفته است انتخاب مناسبترین معیار طبیعتا به موقعیت وابسته است، به علاوه، مردم از معیارها و هنجارهای شرایط کار، معمولا با عبارتهای خستگی یا کسالت نام می برند. اما این کلمات هم برای افراد تازه کار و هم برای افراد متخصص ابهام دارد. (گنجی، حمزه ، 1381)

معیارهای فیزیولوژیک
کار انسان با دخالت برخی از فرایند های فیزیوژیک انجام می گیرد . وقتی انسان کار می کند، مخصوصا اگر کار بدنی باشد، در حالت فیزیولوژیک او تغییرات بسیار متعدد و متنوعی به وجود می آ ید ، اگر کار به اندازه کافی طولانی و سخت باشد، امکان دارد که تواناییهای جسمی فرد به پائین ترین میزان خود برسد. کاهش توانایی جسمی برای انجام دادن یک کار را به راحتی می توان نشان داد، بدین صورت که انقباض یک ماهیچه یا گروهی از ماهیچه ها را اندازه گرفت برای نشان دادن تغییرات فیزیولوژیک ارگانیسم ، معیارهای زیادی وجود دارد که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم : آهنگ ضربان قلب، فشار خون،مصرف اکسیژن، آهنگ تنفس ، ترکیب خون و مقاومت الکتریکی پوست. (همان منبع)

معیارهای روانی
علاوه بر تغییرات فیزیولوژیک عادی، مثلا خستگی جسمی، برخی تغییرات روانی نیز، در جریان کار یا زمانی که فرد در شرایط خاصی قرار می گیرد، به وجود می آید. ابعاد و ویژگی های این تغییرات روانی هنوز به طور دقیق روشن نشده است . با این همه ، می توان به دو متغییر اشاره کرد که
اولی: معمولا تحت عنوان کسالت به کار می رود و بر اثر اشتغال به کارهایی به وجود می آید که مورد علاقه فرد نیست. البته کسالت در اغلب موارد بر اثر کارهای تکراری یا خیلی ساده حاصل می شود.
دومی : که در برخی موارد پیش می آید، تحت عنوان خستگی ذهنی به کار می رود و احساسهای کاملا شناخته شده کوفتگی، بی میلی به کار، دلزدگی، چشم پوشی از کار یا ترک آن را بر می گیرد. از این متغیر تحت عنوان خستگی روانی نیز نام برده می شود. (همان منبع)

معیارهای تولید
سومین معیاری که اجازه می دهد تا اثر شرایط مختلف کار بر کارکنان تحلیل شود ، تولید یا هر نوع شاخص معتبر از نتایج کار است . در برخی مطالعات ، کاهش کار در نظر گرفته شده است . کاهش کار شاخصی است که کاهش تولید بین دو زمان T و T یا بین دو شرایط X و X را بیان می کند از این شاخص گاهی تحت عنوان خستگی صنعتی نام برده می شد.
درون ، خستگی صنعتی را چنین تعریف می کند: مجموع عواملی که ظرفیت کار را کاهش می دهند. (همان منبع)

مکتبهای فکری در روان شناسی کار
الگوی دیوان سالاری
ماکس وبر، که بنیان گذار این مکتب فکری در مدیریت به حساب می آید، آن را از دیدگاه ساخت گرایی الهام گرفته است. (ساعتچی – محمود)

عناصر اصلی این الگو
1- تقسیم کار: به نظر وبر، تقسیم موجب می شود که اثر بخشی و کارشناسی به خاطر تکرار، گسترش یابد .
2- ساخت سلسله مراتبی: ساخت سلسله مراتبی ، ساختهای ارتباطی، موقعیتها و قدرت را تعیین می کند.
3- ارتباط عمودی : در این ارتباط، برای هماهنگی
4- هنجارهای کتبی: بی اعتقادیها و تفسیر های مختلف را کاهش می دهد.
5- رهبری رسمی: سطح سلسله مراتبی شخص دو موسسه، الزاما رهبری او را تعیین نمی کند.
باید یاد آور شویم که الگوی دیوان سالاری یا بروکراسی هر چند که رواج دارد . امروزه از اثر بخشی بسیار کمی برخودار است. (همان منبع)

الگوی تایلوریسم (تفکر علمی)
سازمان دهی علمی کار، به نظر تایلور برای اعمال یک مدیریت موثر سه عنصر ضرورت دارد: برنامه ریزی ، استاندارد کردن و انتخاب کارکنان (همان منبع)

الگوی اداری
این الگو، تقریبا یک زمان، به وسیله پژوهشگران آلمانی انگلیسی و مخصوصا فایرل فرانسوی به وجود آمده است، که بر پنج اصل بنیادی قرار دارد.
1- برنامه ریزی 2- سازماندهی کار 3- خط سلسله مراتبی 4- هماهنگی
بین فیزیک کار و بازده رابطه وجود دارد. نتایج به دست آمده، نشان داده است که انسانها ، غیر از نیازهای فیزیکی و مالی ، نیازهای دیگری نیز دارند که با کارکردن بر طرف می کنند. این مطالعه نشان داده است که برای درک رفتار کاری باید عوامل روانی و اجتماعی را در نظر گرفت. (همان منبع)

الگوی معاصر روان شناسی کار
در الگوی معاصر، چنین القا می شود که، برای مدیریت یک "فلسفه جهانی" وجود ندارد. مدیریت به متغییرهای زیادی وابسته است، متغییرهای کلیدی موثر بر فلسفه مدیریت نیز به بحث مفصلی نیاز دارد. (همان منبع)

عوامل اضطراب زا و کار
به دلایل مختلف، محیط کار در واقع پرورش دهنده زمینه های اضطراب است . زمانی که افراد مختلف در یک جا جمع می شوند، امکان بروز تنش نیز قوت می گیرد. افراد به خاطر داشتن گرایش های شخصیتی خاص ممکن است با هم درگیر شوند . قوانین حاکم ما بین افراد یک گروه نیز ممکن است با هم درگیر شوند، قوانین حاکم ما بین افراد یک گروه نیز ممکن است روشن وشفاف نباشد، در نتیجه کارکرد گروه به طور کلی به خاطر وجود این عوامل منفی آسیب می بینند با وجود رقابت در محیط که افراد مختلف در یک جا جمع می شوند، امکان بروز تنش نیز قوت می گیرد.
رقابت در محیط کار اغلب به مشاجره می انجامد و اختلاف نظر عمومی در مورد اهداف و روش ها می تواند به موفقیت و تکمیل کار و یا قرار داد آسیب رساند.
ضرب العجل برای اتمام کار در تاریخی خاص در اغلب مشاغل دیده می شود چرا که بسیاری از قرار داد ها مدت زمان معینی برای انجام و اتمام کارشان در نظر می گیرند ظاهرا نکته ی منفی در این مورد وجود ندارد، البته در صورتی که در حین انجام کار هر کس مسئولیت کار خود را کاملا به عهده گیرد، متاسفانه در عمل همیشه کارها طبق برنامه پیش نمی رود، زیرا برای مثال، در مورد تعیین ضرب العجل برای اتمام کار ، گاه پیش می آید که این زمان توسط افرادی تعیین می شود که هیچ گونه مسئولیتی در انجام آن ندارند، لذا بی دلیل سخت گیری می کنند و مدت زمان کوتاهی را برای اتمام کار در نظر می گیرند که شاید هم عمل به آن اصولا امکان پذیر نباشد، نتیجه چه می شود؟
حاصل کار این می شود که افراد دیگر قرار داد در انتها احساس خشم و نا امیدی می کنند. غیر از زمانی که فرد برای خودش کار می کند، بیشتر افراد مجبورند نتایج کار خود را به یک فرد با موقعیت اداری بالاتر گزارش دهند. اضطراب زمانی ایجاد می شود و اوج می گیرد که رئیس ، مدیری خوب و خوش بر خورد نباشد، افراد زمانی به پست مدیریت و رهبری می رسند که دارای تخصص و دانش حرفه ای باشند، اما تنها این دلایل برای رهبری یک بخش یا قسمت کافی نیست زیرا فرد ممکن است کارمند بسیار خوبی باشد، اما مدیر خوبی نباشد در اغلب موارد ، ناتوانی در ایجاد ارتباط مناسب ریشه اصلی مشکلات است.
مورد دیگری که در محیط کار مطرح است وجود همکاران مسئله دار است. هر کسی که با فرد مسئله داری مدتی در یک محل کار کرده باشد به خوبی می داند که این امر تا چه حد می تواند کسل کننده و رنج آور باشد.
اگر اصطکاک و برخورد (چه به صورت علنی یا غیر علنی) بین کارمندان وجود داشته باشد، باعث بروز خشم و عصبانیت می شود و این دو خود به اضطراب می انجامد و نهایتا ادامه اضطراب منجر به بیماری شخص می گردد.
افرادی که در محیط کار مشکل آفرین هستند، به سه گروه اصلی تقسیم می شوند:
1- اشخاصی که با افراد زیر دست و تحت فرمان خود همیشه سر جنگ دارند (زیر دست آزار – ضعیف کش و Bally
2- اشخاصی که دارای عقده حقارت هستند، در ظاهر با شما بسیار خوب اند و در باطن تیشه به ریشه فرد می زنند. (دو رو BACKSTABBER)
3- اشخاصی که به محض بروز مشکل بلافاصله به قول معروف جیم می شوند و دیگران را در مقابله با مسائل تنها می گذارند (رفیق نیمه راه SHIRKER)
با بررسی این عوامل می توانیم عنوان کنیم که متاسفانه هنوز هم در مواردی خاص زن ها تحت ستم و فشار قرار دارند. اگر چه در چند دهه اخیر اوضاع تا حدودی تغییر کرده و پیشرفت هایی در این زمینه صورت گرفته ، ولی با این حال، هنوز هم با زنان در محیط کار همانند مران رفتار نمی شود. در مشاغل خاصی آن هم با اکراه به زن ها اجازه داده می شود که به مقام های بالا در یک سازمان برسند. حتی اگر چنین فرصتی به زن ها داده شود آنها دو برابر مردان همکار خود کار می کنند اما کمتر از آنها حقوق دریافت می کنند . علاوه بر این، مراقبت از افراد خانواده از جمله کارهایی است که زنان هنگام بازگشت به خانه انجام می دهند. (سیاوش جمالفر- مهرنوش انصاری)

اضطراب در دوران اشتغال (تحقیقات جدید 1384)
در این بخش به عوامل اضطراب زا ، پیامد ها و عوارض آن و راهکارهای مقابله با آن در دوران اشتغال مطرح شده است . (دکتر مجید رضایی راد ، 1384)

عوامل اضطراب زا
در بررسی ها و مطالعات به عمل آ مده پیرامون عوامل بروز اضطراب و تنش در دوران اشتغال، این عوامل را می توان به دو دسته کلی منابع تنش زای عمومی در زندگی روزمره افراد، عوامل تنش زای عمومی مرتبط با مشاغل دسته بندی نمود، که به اختصار به آنها اشاره می گردد:

1- منابع تنش زای عمومی در زندگی روزمره افراد
تحولات و یا تغییرات ناشی از ازدواج فرد، جدایی و طلاق از همسر، مرگ همسر یا یکی از نزدیکان ، نقل و انتقالات سازمانی و نوع کار، محل کار ، زمان انجام کار و…) تغییر شغل و یا از دست دادن شغل و کار
نحوه روابط بین افراد (در محیط خانوادگی ، فامیلی، اجتماعی و سازمانی)
روش و سبک زندگی فرد و نوع نگرش وی به مسائل جاری و آتی زندگی
مشکلات و مسائل مالی و تبعات آن در خانواده
کاهش عزت و اعتماد به نفس در فرد (زندگی و کار)
خستگی مفرط ناشی از کارهای پیوسته روزانه و بدون پیش بینی زمان استراحت.
احساس بیماری هایی چون سوء تغذیه، ضعف و ناتوانی جنسی، ضعف شرکت در برنامه های ورزشی و…
سایر عوامل (همان منبع)

2- منابع تنشی زای عمده مرتبط با مشاغل افراد
شرکت در برنامه های اضافه کار اجباری
فقدان نظام کنترل فعالیت های شغلی و عدم نظام پاسخگو و رفع مشکلات در هنگام بر وز مسائل در کار
ارتکاب خطا و یا بروز عواقب ناگوار ناشی از خطا و سهل انگاری در انجام وظایف محوله
حجم زیاد کارها بدون در نظر گرفتن توانایی های روحی،روانی و جسمانی افراد
واکنش های سریع افراد در برابر شرایطی که به سرعت در حال تغییر است .
در گیری های شخص متداول در محیط کار در زمینه نحوه انجام وظیفه
عدم موفقیت در کار و فقدان فرصت های مناسب جهت رشد و ترقی در کار وسازمان
بروکراسی خشک و بی روح اداری
گزینش نامناسب کارکنان بدون توجه به ماهیت کار و توانائی های فردی افراد.
پائین بودن سطح حقوق و مزایا با توجه به سطح حقوق و مزایای رایج در اجتماع و به ویژه با توجه به هزینه های بالای زندگی
عدم پیش بینی امکانات و خدمات رفاهی افراد در کنار فعالیت های کاری
اشتغال در نوبت های کاری چرخشی و عدم هماهنگی فعالیت های فردی، خانوادگی و اجتماعی فرد با مسئولیت های اولیه وی
جدا بودن محل کار افراد از یکدیگر و فقدان توجه به احساس اجتماعی بودن افراد
عدم توانایی در تمرکز ذهن و تطابق با فعالیت های روزمره کار و زندگی
نا منظم بودن ساعات کار و استراحت، تفریح و تغذیه و … کارکنان
عدم تحرک مناسب در طول زمان کار و خستگی مفرط جسمی و روحی
عدم توجه به شرایط فیزیکی محل کار و عدم رعایت ارگونومی در محیط کار
فقدان نظام تعریف شده مطلوب جهت برقراری ارتباط میان کارکنان و مدیران ارشد آنها
فقدان روحیه مشارکت در امور اداری
وجود شرایط تبعیض آمیز در کارها و ارائه خدمات رفاهی و پرداخت حقوق و مزایای کارکنان (همان منبع)

آثار و عوارض اضطراب در دوران اشتغال
عوارض و آثار فردی / جسمانی
بروز بیماری های قلبی و عروقی ، دیابت و آسم و …
بروز انواع مختلف سرطان
ناراحتی و اختلال در دستگاه گوارش
اسهال و یا یبوست شدید
تکرر ادرار
سردرد های مزمن و عصبی
بی اشتهایی و پرخوری
افزایش یا کاهش شدید بدون دلیل وزن
افزایش ضربان قلب
اختلال در خواب (بی خوابی / خواب آلودگی)
انقباض عضلانی و خستگی مزمن

عوارض و آثار رفتاری
کسالت و احساسات خستگی شدید
هذیان گویی به ویژه هنگام خواب
بی علاقگی نسبت به امور فعالیت ها
بروز حرکات تدافعی در برابر مسائل و رویدادهای مختلف
انزوا و گوشه گیری
عصبی بودن و پرخاشگری
بی تابی و بی قراری
رنجش خاطر از حرکات و رفتار دیگران
عدم تمرکز ذهنی
بروز عصبانیت و خشونت در برخورد با دیگران
آثار رفتاری در محیط کار
1- استفاده از الفاظ و واژگان زشت و ناپسند
رفتار نا مناسب و پرخاشگرانه با مردم و ارباب رجوع
سوء استفاده از موقعیت و امکانات شغلی
خود داری از برخورد مناسب و قانونی با مجرمین
تعارض
مشاجره و بحث و گفتگوی بی دلیل با همکاران
خطر آفرینی در زمان اجرای ماموریت های محوله
شرکت در فعالیت های گروهی ناپسند و زشت
تحریک افراد دستگیر شده و بزهکار به آشوب و بلوا در محل کار
مشاجره با مدیران ارشد خود
بی علاقگی به شغل و حرفه
خوابیدن در حین انجام وظایف
سرپیچی از قانون و مقررات سازمانی
روز شماری جهت بازنشستگی
در خواست بازنشستگی زودرس
خود کشی در محل کار (همان منبع)

روان شناسی زنان
مدتهای مدیدی است به زنان گفته شده ریشه مشکلاتشان در فکر و ذهن خودشان است و مشکلات عاطفی ایشان به علت شرایط بدنی ایشان است یا بر عکس ، هر برخورد عاطفی که زنان داشته باشند ضعف ادراکی آنان تلقی می گردد. با وجود آنکه اوضاع فرق کرده ، باز هم وقتی یک زن نزدیک زمان عادت ماهانه دچار افسردگی می شود رفتار عاطفی او معمولا جسمانی و بعلت تغییرات هورمونی تلقی می گردد. در حالیکه اگر از دردهایی شکایت کند که پزشک نتواند برای آن منشا جسمی بیابد به او می گوید علت بیماری او روحی است . جامعه پزشکی و روانپزشکی هنور تحت نفوذ پزشکان مرد است که با زنان چنان برخورد می کنند که گویی آنان قدرت بدست آوردن سلامت روحی و جسمی خود را ندارند.
این گفته که زنان شناختی از جسم و ذهن خود ندارند موجب می شود که آنان به خود و زنان دیگر اعتماد نداشته باشند و حتی به خود اجازه ندهند همه استعداد های بالقوه خود را بشناسند . (فرانکل ، لوئیس، 1377)

فرضیه روانکاوی
گرچه تاکنون فرضیات روان شناسی چشمگیری عرضه شده است، لیکن کسی نمی تواند منکر تاثیرات بسیار دیدگاه های روانکاوانه ای شود که توسط زیگموند فروید ارائه شده است. بازتابهای این نظریه چنان گسترده بود که به راحتی در زندگی مردم عادی تاثیرات غیر قابل انکاری را بر جای گذاشته است. این نظریه نه تنها در صدد توضیع رفتار انسان برآمده بلکه در جهت شناساندن شکل های مختلف آن تلاش زیادی انجام داده است . به عنوان نمونه فروید عقیده داشت که زنان به دو طریق یعنی واژنی (مهبلی) و کلیتوریسی (خروسه ای) می تواند ارگاسم (اوج لذت جنسی) را تجربه کنند. طبق باور فروید اولین واقعه تکان دهنده برای جنس مونث این است که در می یابد که فاقد آلت مردانه است.
فروید عقیده دارد که منفعل بدون مازوخیسم (آزار خواهی) و خود شیفتگی از ویژگی های بارز جنس مونث است . (آدامز 1987)
دیدگاه کارن هورنای (1952- 1885)
مقالات به جای مانده از هورنای نشان می دهند که خودش نیز ، دوره تکامل را طی کرده است . او در ابتدا تمامی دیدگاه های فروید را پذیرفته و در سال (1924) مقالاتی در خصوص غبطه پنیس و عقده اختگی نگاشت. لیکن در سال (1926) در مقاله ای مدعی شد که عقاید فروید ناشی از نگرشهای آلت مردانه اوست.
اختلاف اصلی وی با فروید این بود که نمی پذیرفت که غبطه قضیب عامل تعیین کننده ای در رشد زنان باشد. او در برابر ادعای استادش متوسل به مفهوم غبطه زهدان شد. به عبارت دیگر انگشت بر روی پتانسیل قدرت تولید مثل زنان گذاشت . (همان منبع)

دیدگاه هلن دویچ (1982- 1884)
دویچ جهت درک پویائیهای زنان در سال 1944 کتاب روان شناسی زنان را منتشر کرد. چون دویچ نظریه پرداز نبود، بدین دلیل عمدتا به مورد پژوهی متوسل شده بود، تا دیدگاه های مکتب فرویدی را روشن تر کند. توجه عمده دویچ بر مقطع زمانی دوران قبل از بلوغ بود.
وی عقیده داشت که فرایند های خاص این انتقال (به بزرگسالی) عامل تعیین کننده ای در رشد روانی زنان است .
لازم به ذکر است که چرخش دویچ از این مکتب چندان محسوس نیست زیرا عقیده داشت که زنانگی طلب می کند که زن صاحب یک هسته زنانه باشد . به عبارت دیگر شخصیت زن باید حاوی ویژگیهایی چون نارسیسم (خودشیفتگی) ، مازوخیسم و پذیرندگی باشد (همان منبع)

اعتماد به نفس زنان
زنان بسیار مایلند که با همه وجود خود کار کنند ، اما همه چیز را فدای شغل خود نمی کنند در واقع مردها چنین نمی کنند. اما زنان در این مورد صادقترند. زنها اظهار می دارند که وقتی را برای خانواده خود نیاز دارند، یا می خواهند علائق دیگرشان را دنبال کنند. مردان خجالت می کشند که چنین تقاضاهایی داشته باشند. به همین دلیل اگر زنان می خواهند که از پلکان ترقی بالا بروند، برای مدیران مهم است بدانند که زنان و مردان اساسا یک چیز را می خواهند. اگر چه زنان چنین تقاضاهایی را بیشتر عنوان می کنند، اما در عمل با همه وجودشان کار می کنند.
یکی از شرایط لازم ترقی زنان آنست که در ابتدا وابستگی گفتار بیابند. جامعه ما به زنان وابسته نیاز دارد. امروزه مدیران مرد باید بدانند که زنان از این احساس که دائما باید در یک جنگ سخت شرکت کنند و بار سنگین را بر دوش گیرند خسته شده اند و درباره این موضوع به یک چشم انداز نو نیاز دارد. زنان اغلب پیامدهای پنهان را می شنوند، و علایم را می خوانند که می گوید آنها باید خودشان همه کارها را انجام دهند. (بوم ، بار بارادال ، هال ، 1377)

زنان و کار
در اولین کنفرانس زنان سازمان ملل مکزیکو، بحثی عمومی پیرامون حرفه های زنان و توانایی آنها در دستیابی به مقام پذیرفته شدند، وروسای بخشهای اقتصادی درباره اهمیت ارتقاء زنان شروع به سخنرانی کردند، آنان می گفتند: "ما از حضور زنان در بخش مدیریت استقبال می کنیم، اما امروز آنها فاقد آموزش و تجربه لازم هستند، وقتی آنها موفق به کسب دانش و تجربه لازم شدند، ما از حضور آنها در مشاغل مدیریتی خوشحال خواهیم شد."
پانزده سال بحث بر سر این بود که اگر زنان در کار حرفه ای خود ترقی نمی کنند، خود مقصدند. گاه حتی این سخن از زبان زنانی که خود موفق بودند جاری می شد. این استدلال اکنون دیگر کهنه شده است وهمه زنان درباره واقعیت ها آگاهتر شده اند. امروز ما زنانی را می یابیم که اظهار می دارند اگر چه خود شخصا مشکلی ندارند، اما از مشکلات دیگران آگاه هستند.
طبق نظریه یونگ 2% از شخصیت هر فرد دارای خصلتهای جنس مخالف است. یونگ این 20% را در زنان آنیموس Animus و در مردان آینما Anima می نامد. به عبارت دیگر آنیموس جنبه مردان شخصیت یک زن است. دختران و زنان جوان ناآگاه از این که الگوها، عرفها و ساختار های باز کار مردانه است ، وارد این بازار می شوند و هیچ یک از آنان اگر خیلی خوب از آنیموس شخصیت خود سود نجویند، نمی توانند از نردبان پیشرفت حرفه ای بالا روند. این زنان ناآگاهانه جنبه های مردانه شخصیت خود را گسترش می دهند، به بهای از میان رفتن خصلتهای نیرومند تر خود (که از جنبه های عمیقتر زنانگی خویش به ارث برده اند. در حقیقت از آنها خواسته می شود که مانند مردان باشند. (همان منبع بالا)

زنان و کار "خانه"
زنان خانه دار
برای بسیاری از زنان بزرگسال، نقشهای همسری و مادری مهم تلقی می شوند.
"آن اوکلی" جامعه شناس درباره کار خانگی زنان تحقیقی انجام داده که قابل توجه باشد علی رغم این که اکثریت افراد جامعه کار خانگی را بی اهمیت می دانند، زنان خانه دار این نوع کار را ارزشمند می شمارند. اکثریت اعضای جامعه برای دیدگاه خویش به استدلالهای زیر متوسل می شوند:
1- زنان به داخل خانه تعلق دارند و کار بیرون مربوط به مردان است.
2- بنابر دلیل بالا، مردان کار می کنند و زنان کاری انجام نمی دهند.
3- پس کارهای منزل، آنچنان کاری قلمداد نمی شوند. (اوکلی 1974) اوکلی می گوید که کارهای منزل همسنگ با کارهای دیگر بوده، لیکن تفاوتش در این است که اجرتی برای آن پرداخت نمی شود . این جامعه شناس معتقد است که این کار آکنده از احساسات متفاوت بوده ، لیکن احساس غالب زنان این است که این نوع کار راضی کننده نمی باشد. فرضا 70% زنان خانه دار بریتانیایی دل خوشی از موقعیت خویش نداشته و دلایلشان این بود که کاری یکنواخت، پیوسته و بدون ساخت بوده و عمدتا احساس دلمردگی می کنند.
یک زن خانه دار به طور متوسط 77 ساعت را در هفته به کارهای منزل اختصاص می دهد. تکراری بودن کارهای خانه، عامل عمده دلزدگی زنان بود. این گروه از زنان تنها حسن چنین کار را ، این می دانستند که رئیس خودشان بوده و نیازی ندارند که به امر و نهی های یک رئیس رسمی پاسخ دهند. این در حالی است که زنان کارمند باید وظایف محول شده را به نحو احسن انجام دهند و در برابر اعمال خویش به بالا دستان خود پاسخگو باشند. (آدامز، 1987)

"ارزش کار خانگی زنان" (تحقیقات جدید)
پژوهش محاسبه ارزش کار خانگی زنان جامعه ایران انجام شد. مهم ترین هدف این مطالعه راهکارهایی برای ارزش گذاری کار خانگی و بر آورد میزان ارزش افزوده آن است این پژوهش به سفارش مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری و توسط خانم دکتر نسرین جزنی در دانشگاه شهید بهشتی انجام شده است . جامعه آماری این تحقیق شامل تمام زنان خانه دار ساکن شهر تهران است که به دلیل نبود فهرست دقیقی از آن ها به عنوان یک جامعه آماری نا محدود شناخته می شود. اکثریت نمونه های تحقیق معتقدند که از هیچ طریقی نمی توان ارزش مادی کار خانگی زنان را تعیین کرد.
زنان خانه دار بهترین وسایل آگاه سازی جامعه از ارزش کار خانگی را به ترتیب تلویزیون، رسانه های عمومی و سپس رادیو دانسته اند. پژوهش ارزش "کار خانگی زنان" به منظور و ایجاد حساسیت در اذهان مدیران جامعه نسبت به نقش و جایگاه خطیر زنان. خانه دار است (مجله حقوق زنان- گروهی زادگان، اشرف 1384)

بررسی میزان آگاهی زنان خانه دار ساکن تهران از علل بیخوابی و مسائل بهداشتی ، روانی مربوط به آن
این پژوهش به منظور "بررسی میزان آگاهی زنان خانه دار" ساکن تهران از علل بی خوابی و مسائل بهداشتی – روانی مربوط به آن انجام شده است. در این بررسی 25 زن خانه دار با مدرک تحصیلی راهنمائی، دبیرستان تا دیپلم مورد مطالعه قرار گرفتند که در پنج منطقه (شمال – جنوب – شرق – غرب و مرکز) سکونت داشتند. واحد های مورد پژوهش از میان زنان خانه دار مناطق مذکور با در نظر گرفتن شرایط و خصوصیات مورد نظر پژوهشگر انتخاب گردیدند. ابزار گرد آوری داده ها در این پژوهش ، پرسشنامه ای شامل 23 سئوال بوده است که بطور کلی در سه بخش تدوین گردید و هر دو هدف پژوهش را پوشش داد. بخش اول شامل سئوالات عمومی از قبیل سن، وضع تاهل، تعداد فرزندان ، تحصیلات، داشتن و نداشتن بیماری مزمن و مشکلات عمده بود (مشکلات عمده شامل: بدهی زیاد و مسائل اقتصادی حاد- اعتیاد یکی از اعضاء خانواده – از دست دادن یکی از اعضاء خانواده در شش ماه اخیر و مشکلات حاد زناشوئی می باشد). در بخش دوم پرسشنامه 6 سوال مطرح گردید که میزان آگاهی زنان خانه دار از علل بیخوابی صرف می سنجید. بخش سوم پرسشنامه شامل 11 سئوال بود که میزان آگاهی زنان خانه دار از مسائل بهداشتی – روانی مربوط به بیخوابی می سنجید. یافته های این پژوهش در 14 جدول نمایش داده شدند، برای دستیابی به نظرات واحد های مورد پژوهش از آمار توصیفی و یافتن ارتباط میان متغییرهای مورد نظر، بر حسب نوع داده ها از آزمون آماری کای دو، ضریب توافق چو پروف، آزمون تی، ضریب همبستگی پیرسون و … استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان دادند که بطور کلی زنان خانه دار عواملی را که سبب بیخوابی شده کمتر می شناسند ولی از مسائل بهداشتی – روانی مربوط به بیخوابی آگاهی بیشتری دارند. در طی این مطالعه ، مشخص گردید که سن، وضع تاهل، تعداد فرزندان بیماری مزمن، مشکلات عمده در میزان آگاهی زنان خانه دار تاثیری نداشته ولی تحصیلات در میزان آگاهی موثر و نتایج آماری همبستگی معنی داری را نشان دادند.

(پایان نامه کارشناسی ارشد) ایران داودی به راهنمایی نصرت روشن روان
زنان و کار "خارج از خانه"
"روح های بزرگ همیشه با مخالفت شدید افکار متوسط روبرو بوده اند"
"آلبرت انشتین"
محیط کار ، خود عامل یک سری درگیری های بی سابقه برای زنان است. با توجه به اینکه در صد زنان دربازار کار ملی دو دهه گذشته افزایش چمشگیری داشته و این روند افزایش، در قرن آینده نیز ادامه خواهد داشت زنان مجبورند با عواملی که در این محیط بر آنها تاثیر منفی دارد کنار بیایند.
دو سیستم مهم و معمولا ناشناخته در کار است.1- پنهان کاری19 و 2- حاکمیت محکومیت20.
این مفاهیم که ارتباط تنگاتنگی با هم دارند هر کدام وقایع محیط کار و چگونگی توجیه وضع موجود را توصیف می کند. این اصطلاحات نیز می تواند در مورد هر ارتباطی بکار رود که در آن یک فرد می کوشد قدرت و تسلط خود را بر دیگری همچنان حفظ کند.
یک سیستم به منظور بقای خود و حفظ وضع موجود طراحی شده و از همه مهمتر اینکه تداوم آ ن منوط به حفاظت از خود است. از این سیستم کاری زنان چنان دچار آشفتگی می شوند که مشکل بتوان آن را توصیف کرد، و چنان است که اقتدار فردی و تسلط آنان را بشدت تحت تاثیر قرار می دهد. زنانی که در مشاغل تخصصی هستند اغلب جنبه دوگانه ای از خود ارائه می دهند و آن اینکه از نظر آگاهی و تخصص از توانایی و صلاحیت لازم برخوردارند اما از نظر عاطفی احساس عدم کفایت و ضعف می کنند. (فرانکل ، لوئیس ، 1377)

"پنهان کاری"
کارل مارکس اصطلاح "پنهان کاری" را بکار برد تا آنچه را بین طبقات مختلف اجتماع – ظالم و مظلوم – در جریان است تفسیر کند. کاربرد آن قبل از هر چیز مربوط به درجات مختلف قدرت و تسلط است. پنهان کاری فرایندی است که بین مردم با قدرتهای نابرابر بوجود می آید. این فرایند دو جنبه ای وقتی شروع می شود که ستمدیده ، ستمگر را با این واقعیت رو به رو می کند که بنحوی با او بد رفتاری یا به او ستم شده است. معمولا پاسخ ستمگر انکار چنین واقعیتی است . جنبه دوم وقتی است که فرد ستمدیده می گوید شما چنین ستمی را انکار می کنید و تاکید می کند که این امر واقعیت دارد. باز ستمگر در پاسخ، انکار خود را نیز انکار می کند.
پنهان کاری برای نگهداری ساختار قدرت طراحی می شود نه تعدیل آن .
عواقب پنهان کاری در محیط کار از نظر روانشناسی معلوم است . احساسات آنهایی که قدرت کمتری دارند، نادیده گرفته می شود و بدان بهایی داده نمی شود. (همان منبع)
"حاکمیت – محکومیت"
ژان بیکر میلر در کتابش به نام دیدگاه های نو در روانشناسی زن به بیان دو نوع اصلی نابرابری می پردازد. موقتی و دائمی

نابرابری موقتی
نابرابری ای است که ما، در روابط والدین – فرزند، معلم . شاگرد یا حتی درمانگر – مراجع شاهد آن هستیم. شخص قدرتمند دارای "توانایی یا قابلیتی بسیار با ارزش" است که قرار است دیگران را از آن بهره مند سازد. آرمان نابرابری موقتی، پایان دادن به وضعیت نابرابر است.

نابرابری دائمی
نابرابری است که حاصل "انتساب" است یعنی تعیناتی که تولد فرد، برایش به وجود می آورد نژاد، جنس، مذهب، اصلیت و ملیت همه نمونه هایی از انتساب ها و تعیناتی است که حاصل این است که فرد کجا و با چه خصوصیاتی متولد شده. این روند، تعیین کننده حاکم و محکوم است.
به این ترتیب در چنین سیستمی مقدر زنان اینست که نه آنچنان که شایسته ایشان است زندگی کنند. وقتی آنان می فهمند چه نقشی به آ نها داده شده معمولا می خواهند آن نقش را با رفتاری مناسب ایفا کنند. بسیاری از زنان هرگز درنمی یابند که بیشتر رفتارهای ناهنجار آنان به علت این است که آنها نمی فهمند دارند نقش بازی می کنند. آنا فروید گفت که زن خوب با استعداد و لایق بعلت نقشی که به او دا ده اند احتمال افسردگی اش بیشتر است. از جهتی بیشتر زنان سرنوشت خود را در زندگی می پذیرند و آ ن را باور می کنند و با سیستم از در سازش درمی آیند. گویی سیستم می داند چه چیز برای ایشان بهتر است. (همان منبع)

پیامدهای استرس
یکی از نتایج اشتغال زنان استرس شغلی زیاد و مداوم، فرسودگی شغلی است این واژه نسبتا جدید است که از آن برای توصیف پاسخهای انسان در حین کار و در برابر فشارهای روانی تجربه شده استفاده می شود ارتباط نزدیک میان استرس های شغلی و پدیده فرسودگی یا تحلیل رفتگی وجود دارد.
احتمال استرس موجب تجربیات منفی بیشتری می شود به وجود می آید که به نوبه خود منجر به ایجاد فرسودگی شغل می گردد. فرسودگی شغلی در واقع در اثر استرسهای مداوم به وجود می آید و آن در حرفه های خدمات انسانی اجتناب ناپذیر است. (فاربر، 1985 کالیمو و دیگران 1977) نوع اول به سادگی مشخص می شود و عبارتست از مواردی مثل سر و صدا ، حرارت، رطوبت، سرما، محیط بسیار شلوغ یا بسیار ساکت و جدا از دیگران کار زیاد و همینطور کار کم. نوع دوم از عوامل تنش زای شغل می باشند، کالیمو به نقل از وتیز wetiz هشت عامل تنش زای شغلی را نام برده است که عبارتند از. لزوم تجزیه و تحلیل سریع اطلاعات و تحریک محیطی مضر ، درک تهدید، عملکرد مختل فیزیولوژیکی "در اثر بیماری، دارو، بی خوابی و غیر" جدا بودن از دیگران، موانع فشار گروهی و محدودیت و فقدان کنترل بر وقایع که مورد آخر توسط پژوهشگران مختلفی معرفی شده است .
یکی از عوامل موثر بر ایجاد استرس شغلی، نارضایتی از حرفه می باشد.
هرز برگ معتقد است که رضایت شغلی به "عوامل انگیزشی"21 بستگی دا رد و نارضایتی شغلی به "عوامل بهداشتی"22 مربوط می باشد. عوامل انگیزشی عواملی هستند مثل موفقیت ، شناخته شدن نوع کار، مسئولیت ، پیشرفت که به خود شغل مربوط می شوند. عوامل بهداشتی با محیط کار ارتباط دارند و عبارتند از دستمزد وضعیت های کاری، ایمنی ، روابط بین فردی و چنانچه این عوامل بر آورده نشوند نارضایتی شغلی ایجاد شده و باعث تضعیف سلامت جسمانی و روانی، ضعف ارتباطات ، عدم خلاقیت ، جابه جایی کارکنان و غیبت از کار و احتمالا بالا رفتن وقوع حوادث خواهد شد . (کالس 1988)

محیط فیزیکی خطرناک
کارگرانی که در یک محیط خطرناک (مانند معدن) کار می کنند و محیط برای آنها استرس آور می باشد به تدریج به مرور زمان استرس به صورت مزمن در آمده و باعث بروز علائم و پاسخهای استرس می گردد. مطالعه ای که توسط استاوس و هارل (1978) روی کارگران معدن انجام دادند، آنها به این نتیجه رسیدند که کارگران تجربه های معنی داری در امور آسیب گیری عاطفی و اضطراب، بی قراری، شکایت جسمانی بروز دادند. (گلد برگر، بریزتیز)

بازارهای کار و ساختارهای صنعتی در زندگی شغلی بانوان
اغلب مشاهده می شود که جایگاه خانمها در چرخه زندگی ، در تحصیل، موقعیت آنان در اجتماع دخالت دارد. برخی استدلال می کنند که خانمها به طور اخص تحت تاثیر جایگاه و وظایف خود در زندگی هستند چرا که زایمان و پرورش و مراقبت از کودک در زندگی خانمها اهمیت ویژه ای دارد. از سوی دیگر می توان گفت که نباید رویدادهای زیستی را به قدری بزرگ کرد که سایر عوامل سازنده زندگی خانمها را تحت الشعاع قرار دهد. در جزء گرایشی مشکل آفرین در استفاده از "اسلوبی شغلی" جهت تشخیص الگوهای شغلی آقایان و خانمها وجود دارد. در تشخیص الگو های مشاغل مربوط به آقایان از عوامل بازار کار و ساختارهای صنعتی و در تشخیص الگوهای مشاغل زنانه از رویدادهای خانه و خانواده استفاده می شود چون گرایش قوی تر استفاده از روش سابقه زندگی در تحصیل موقعیت زنان در جامعه مغایر با در نظر گرفتن تجربه نیروی کار در آقایان است، پس می تواند درک ما را از اشتغال خانمها در مقایسه با آقایان در جهتی متفاوت قرار دهد و آن جهت بررسی ابعاد بیشتری به آنچه که قبلا الزام شده است، می باشد.
درباره مشارکت خانمها در مشاغل حقوق بگیری سر بحث به موازات هم وجود دارد که به خصوص با مسئله اهمیت دوره زندگی خانمها و در نتیجه در ارتباط با استفاده از روش سابقه زندگی برابری می کند.

نخست
اینکه آیا موقعیت نامساعد خانمها در مشاغل حقوق بگیری به سهم کمتر آنان نسبت به آقایان از سرمایه انسانی بر می گردد یا مربوط به تبعیضی می شود که علیه آنان وجود دارد.
دوم
آیا این ساختارها و ترکیبات خانوادگی یا ساختار بازار کار است که موقعیت متفاوت خانمها را در مشاغل ودستمزد ها با وجود می آورد

سوم
برای عرضه تضادهای جانبی تقاضای ارائه روشهای جانبی لازم است . مشکلات در رابطه با اشتغال بانوان زمانی بروز می کند که به غلط فرض شود که امور خانوادگی باعث ایجاد وقفه های شغلی می شود و این موضوع را در تشخیص و تعیین الگوهای بانوان دخالت دهیم و عوامل ساختاری بازار کار، سیاسی و قانونی را مد نظر نداشته باشیم الگوهای شغلی بانوان را بسیاری از عواملی تعیین می کنند که با تقاضاهای خانوادگی یکی هستند. (بوم ، بارادال- هال 1377)

"تحقیقات روزنامه ای در مورد مشاغل و کارکردن زنان در بیرون از خانه"

مشاغل دارای مالکیت زنان 3/1 تا 4/1 کسب و کارهای اقتصاد رسمی جهان را شامل می شود.
ایسنا. تحقیقات کارشناسان ضمن تایید در حال گسترش بودن کار آفرینی زنان در سراسر جهان نشان می دهد که کسب و کارهایی که مالکشان زنان هستند بین 4/1 تا 3/1 کسب و کارهای اقتصاد رسمی جهان را شامل می شود.
تحقیق صورت گرفته توسط دکتر پروانه گلرو، عضو هیات علمی دانشگاه پیرامون مقایسه کارآفرینی زنان در ایران و سایر کشورهای جهان توسعه یافته و در حال توسعه نشان می دهد که در بین 4/2 میلیارد نیروی کار در جهان، مردان 50 در صد نسبت به زنان بیشتر در گیر کار آفرینی می شوند که این نسبت ناشی از فرصت کار آفرینی بیشتر مردان برای کار آفرینی است اما در کشورهای در حال توسعه حضور زن و مرد تقریبا برابر است و در کشورهای اروپایی و توسعه یافته آسیایی این نسبت سه به یک است . تحقیقات نشان می دهد که کارآفرینی زنان در همه جای جهان در حال گسترش است و کسب و کارهایی که مالکشان زنان هستند بین 4/1 تا 3/1 کسب و کارهای اقتصاد رسمی جهان را شامل می شود، این در حالیست که طی سالهای 1978 تا 2000 در آمریکا تعداد شرکت های متعلق به زنان 103 در صد رشد داشته و از 5/4 میلیون به بیش از 10 میلیون تقریبا دو برابر افزایش یافت ، در آلمان نیز کار آفرینی زنان از 23 در صد در سال 1960 به 27 در صد در سال 2000 رسیده و برنامه های جدید در این کشور این میزان را به 24 در صد در آلمان غربی و 43 در صد در آلمان شرقی افزایش داده است ، از سوی دیگر از هر پنج نفر زن در لهستان یک نفر کارآفرین است. (کار و کارگر – یکشنبه 30 بهمن 84 – شماره 4358)

نگاه جنسیتی نسبت به زنان در قانون کار غیر کارشناسی است
زنان همواره در تمامی کشورهای جهان به ویژه در نواحی روستایی و کشورهای در حال توسعه ساعاتی بیش از مردان کار می کنند، اما متاسفانه از در آمدی کمتر از آنها برخودارند و ارزش کار اقتصادی آنها همواره دست کم گرفته می شود، این در حالیست که تحقیقات در کشور ما نیز نشان می دهد که سهم در آمدی زنان و مردان در ایران رشد قابل توجهی طی سالهای 76 تا 82 نداشته، اما در این دوره بررسی به طور متوسط حدود88 درصدی از سهم در آمدی کشور متعلق به مردان بوده است . براساس بررسی های صورت گرفته فراگیر شدن اقتصاد جهانی درمحل کار در هر نقطه ای از جهان موثر است ودر آمد کمتر شاغلان زن در بعضی از کشورها را می توان به پایین بودن سطح آ موزش آنها نسبت داد.
در این راستا رجبعلی خسرو آبادی، کارشناس مسائل فرهنگی درخصوص سهم در آمدی مردان و زنان در کشور ضمن اظهار تاسف از غفلت درباره "قابلیت سازی" و "توانمند سازی" زنان کشور به ایسنا می گوید:متاسفانه کشور از ظرفیت کاری زنان به درستی استفاده نکرده و تناسب را در این زمینه رعایت نمی کند، در حالی که اکثر زنان در انجام برخی امور توانایی و تبحر بیشتری از لحاظ دقت و صحت دارند. وی در ادامه بیان می کند: بنابراین فرصت سازان ما اعم از مدیران، مسئولان و حتی قانونگذاران و برنامه ریزان باید نگاه ویژه ای در این مورد داشته باشند و زنان نیز برای توانمند سازی خود در تلاش باشند همچنین منیر آمدی، مدیر عامل موسسه مطالعات و تحقیقات زنان در این باره می گوید: متاسفانه دستمزد زنان به اندازه در آمد مردان نیست . این در حالیست که زنان دارای برخی کارهای پنهانی هستند که هرگز برای آنها حساب نشده و یا خود آن را به حساب نمی آورند؛ در حالی که میتواند به آ ن کار دستمزدی تعلق گیرد.
آمدی عدم برابری در حوزه اشتغال زنان و دستمزد آنها را موجب ایجاد نوعی نا رضایتی اجتماعی می داند و تصریح می کند: اگر زنان در جایگاه واقعی خود قرار نگیرند این نارضایتی ها در حوزه خانواده و جامعه خود را نشان خواهد داد. گرانمایه، استاد دانشگاه نیز با اشاره به نگاه جنسیتی به زنان در قانون کار همچون سایر مسائل اجتماعی این نگاه را نگاهی غیر کارشناسانه می داند و بیان می کند : مشکل فرهنگی موجود در این زمینه بیش از مشکلات حقوقی آن است، بنابراین تا زمانی که مشکلات فرهنگی حل نشود، پیگیری مسائل دیگر بی نتیجه خواهد ماند.
(هموطن ، سه شنبه، 20 دی ، سال 84 شماره 467)

یک در صد افزایش در جمعیت زنان بیکار برابر 19 در صد کاهش نرخ مشارکت
افزایش شهری شدن از نرخ مشارکت زنان می کاهد.
ایسنا . طبق نتایج تحقیقات آثار غیر مستقیم بیکاری مردان بر انگیزه حضور زنان در بازار کار از یک سو و رقابت مردان و زنان برای کسب فرصت های شغلی در برخی از مشاغل نشان دهده رابطه مستقیم نرخ بیکاری مردا ن با نرخ مشارکت زنان است.
تحقیقی پیرامون عوامل موثر بر مشارکت اقتصادی زنان ایران توسط حسین میرازیی، بیکار ماندن مردان را باعث ایجاد اثر دلسرد کننده بر زنان برای حضور در بازار ک ار می داند، هر چند ممکن است این تاثیر چندان هم قوی نباشد. در برخی از موارد نیز ممکن است، زن به عنوان فرد دوم خانوار وارد بازار کار شود که در صورت بیکار شدن مرد هزینه های فرصت بیکار ماندن زنان خیلی بیشتر از قبل می شود و انگیزه حضور و مشارکت در بازار کار در آنها افزایش می یابد نتایج این تحقیق همچنین بیانگر آن است که زنان سرپرست خانوار انگیزه بیشتری برای حضور در بازار کار دارند. از سوی دیگر شهری شدن در کل کشور اثر منفی بر نرخ مشارکت زنان دارد؛ به گونه ای که به ازای هر یک در دصد افزایش در تعداد جمعیت شهری نسبت به کل جمعیت چهار صدم در صد از نرخ مشارکت زنان کاسته می شود. (کار و کارگر، 30 بهمن 84، شماره 4358)

آیا گریه کردن یک خصیصه زنانه است؟(تحقیقات جدید)
در تحقیقات انجام شده بیش از 80 در صد از زنان گفته اند که حداقل در یک سری از موقعیت های خاص می کنند و تقریبا 20 در گفته اند که به ندرت گریه می کنند.
اما در مورد مردان، 26 در صد از آنان اعتراف کرده اند که در شرایط خاص و ویژه ای گریه می کنند و تقریبا 65 در صد از آنها گفته اند که تا به حال گریه نکرده اند.
اگر چه ممکن است ما به نتیجه این بررسی به حالت شک و تردید نگاه کنیم اما باید قبول کرد که اصولا مردان کمتر مستعد گریه کردن هستند ولی البته همیشه این طور نیست ، تحقیقات نشان داده است که نوزادان دختر و پسر به یک اندازه گریه می کنند و دلیل گریه کردن آنها نیز یکسان است، ممکن است گرسنه یا خسته باشند. شاید درد دارند یا خودشان را خهیس کرده اند یا بد اخلاق شده اند . اما بزرگتر ها در مورد پسر ها اغلب رفتاری می کنند که باعث می شود اشک نریزند و به این دلیل است که یک پسر بزرگ هیچوقت گریه نمی کند!
دلایل دیگری نیز مثل تغییرات هورمونی در زنان باعث می شود تا آ نها بیشتر گریه کنند. زنان قبل از عادت ماهانه بسیار حساس و زود رنج می شوند. همچنین در دوران بارداری یکسری تغییرات غده های درون ریزی در آنها به وجود می آید.

توصیه مهم
اما اگر فکر می کنید زمان خوبی برای گریه نیست و اشک شما می خواهد سرازیر شود فقط کافی است آرام باشید و یک نفس عمیق بکشید و به خودتان بگویید من دارم تمام تلاشم را می کنم و مطمئن هستم که نتیجه می دهد.
در پرسشنامه اضطراب کتل که از 50 زن شاغل و 50 زن خانه دار در این تحقیق گرفته شد ، توجه به سوال 31 در خصوص همین پژوهش است که با مقایسه دیده شد:
در مقابل بد بیاریها، تقریبا به گریه می افتم.
زنان شاغل زنان خانه دار
هرگز 3 نفر هرگز 11 نفر
بسیار بندرت 15 نفر بسیار بندرت 17 نفر
گاهی 21 نفر گاهی 22 نفر
E. mail : mehrabi @ nm.mui. ac. Ir

بررسی شدت برخی عوامل استرس زای شغلی در پرستاران
استرس شغلی به عنوان یکی از مهمترین خطرات شغلی در عصر مدرن، مطرح می باشد و می توا ند باعث کاهش تولید، غیبت از کار، جابه جایی نیرو، تعارض های کاری و بالاترین هزینه های بهداشتی و درمانی کارکنان گردد. انجمن ملی ایمنی حرفه ای آمریکا،پرستاری را در راس 40 حرفه پر استرس معرفی کرده است.
روش ها: پژوهش بالا از نوع توصیفی، همبستگی می باشد نمونه گیری به روش تصادفی طبقه بندی شده بر روی 170 نفر از پرستاران شاغل در بخش های مختلف بیمارستان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که معیار ورود به پژوهش را داشتند انجام شد . برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه استاندارد شده تافت. اندرسون استفاده گردید. سپس داده ها با استفاده از نرم افزاری spss و روشهای آماری توزیع فراوانی، میانگین و آزمون همبستگی اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج
یافته ها نشان داد که بیشتر پرستاران (47/73 در صد) استرس در حد متوسط را تجزیه کرده اند. به علاوه بین امتیاز اجزا و امتیاز کلی استرس شغلی ارتباط مثبت آماری مشاهده گردید و عامل تعارض با پزشک ارتباط را با شدت کلی استرس شغلی پرستاران نشان داد.بین ویژگی های دموگرافیک، فقط عامل وضعیت تاهل و ساعت کاری با شدت استرس شغلی رابطه معنی دار آماری داشت. (001/p. >)
بحث با توجه به نتایج این پژوهش، استفاده از شیوه های مناسب پیشیگری و مقابله، در دو بعد فرد و سازمان در برای کاهش استرس شغلی پرستاران پیشنهاد می گردد.
(طیبه مهرابی، ندا پروین، محسن یزدانی، ناهید آسمان رفعت)

شیوه های مقابله با اضطراب در دوران اشتغال
شیوه و راهکار های فردی
تنظیم برنامه های روزمره و هفتگی
پیش بینی برنامه مناسب جهت تغذیه و در صورت ضرورت اخذ برنامه های رژیم درمانی
شناخت عوامل بروز آشفتگی و رفع آن
تنفس عمیق واجرای برنامه های ریلکسیشن (آرامش سازی)
استفاده مناسب از مرخصی های سازمانی و تعطیلات رسمی
مسافرت های تفریحی
شرکت در برنامه های مناسب تفریحی، سرگرمی، ورزشی
یافتن دوستان مناسب در داخل و خارج از محیط کار
عضویت در باشگاه های ورزشی
آموختن توانایی "نه" گفتن و عدم پذیرش مسئولیت بیش از حد توان فردی
دوری از هر گونه فعالیت غیر قانونی و مضر
تغییر در نوع نگرش و مثبت اندیشی و دوری از افکار منفی
حفظ تعادل در توانایی ها و مسئولیت ها
شرکت در برنامه های مشاوره درمانی
اولویت بندی کارها و فعالیت ها
عدم سخت گیری در کار و زندگی . (فشار روانی در دوره اشتغال، دکتر مجید رضایی راد)
با کسی که امین شماست، درباره آنچه موجب اضطراب شما می شود صحبت کنید.
نتایج مشاوره یا حمایت هایی را که از شما می شود، به کار بندید.
ساعات مقرر کاری را به کار پردازید و از اوقات استراحت و روزهای تعطیل که حق شما است، استفاده کنید.
اگر مشغله کاری شما زیاد است ، یک روز یا تعطیلات پایان هفته را به استراحت بپردازید.
برای پرهیز از گرفتاری های ساعات پر رفت و آمد یا برای این که اوقات ببیشتری را با خانواده و فرزندان خود باشید ، از ساعات مناسب برای این کارها استفاده کنید.
ورزش و رژیم غذایی مناسب از خود مراقبت کنید.
محیط کار خود را راحت و متناسب با نیازهایتان درست کنید.
اعتماد به نفس خود را تقویت کنید. این کار به شما کمک خواهد کرد تا خود را از تقاضاهای غیر معقولانه ای که از شما می شود، حفظ کنید.
درباره مشکلات کاری خود با سرپرست بخش یا رئیس خود صحبت کنید. اگر مشکلات شما حل نشد، با قسمت کارگزینی، نماینده صنفی خود یا دیگر مسئولیتی که به نوعی با مسایل کارکنان مربوطند، صحبت کنید.
با همکاران خود محترمانه رفتار کنید، همانگونه که انتظار دارید دیگران با شما رفتار کنند.
از سیاست های اداره خود درباره نحوه برخورد با ایجاد مزاحمت زورگویی و یا تبعیض، آگاهی داشته باشید. در این صورت خواهید دانست که چگونه با رفتار های غیر معقولانه برخورد کنید و یا چه حمایتی از شما خواهد شد. (ترجمه ملک دخت تاسمی نیک منش)

ده دستور العمل برای بدست گرفتن کنترل زندگی خود
شما که هر آنچه را نمی توانید کنترل کنید باید رها کنید. ابتدا باید بدن شما آنچه را نمی تواند کنترل کند، رها کند بعد روح شما.
خوب، من هم سرگردانی های شما را داشته ام، فکر می کنم می توانم درک کنم چگونه گرفتار آمده اید. وقتی احساس معنویت و نزدیکی به خدا نکنید این تنهایی در شما احساس گناه بوجود می آورد .
"جودی کالینز"
در دست گرفتن کنترل زندگی خود از کارهایی است که زنان بندرت انجام داده اند . تلاش آ نان همیشه در جهت دیگران است حتی بیش از آنکه نگران احساس خود خواهی خود باشند ترس از این دارند که دیگران بگویند آنها خودخواه هستند.
یک زن با دست گرفتن کنترل زندگی خود در اصل می گوید که او مسوولیت پذیر است.

انتخاب کنید:
1- شما می توانید خود را از سازمان کنار بکشید بدون آنکه تلاش کنید آن را تغییر دهید یا در آن حل شوید. گروه های مشخصی از زنان جدایی طلب وجود دارد که درآن همه زن هستند. مواد غذایی خود را خود پرورش می دهند و سیستم های اقتصادی شان متعلق به خودشان است . این راهی است برای مقابله با سیستمی که احساس می کنید برای شما ناسالم است.
2- شما می توانید در سازمان بمانید و بی تفاوت باشید . حاصل احتمالی این شق آن است که شما مدام احساس نارضایتی ، رنجش ، خشم و اضطراب می کنید. این رویه ای است که هنوز هم هزاران زن هر روزه آن را انتخاب می کنند.
3- شما می توانید برای تغییر سازمان فعالانه کار کنید. می توانید در گروه های حمایت از حقوق زنان شرکت کنید . در کمیته های قانون گذاری در حمایت از مرخصی زنان هنگام نگهداری بچه و دیگر حقوق زنان در خانواده نقش فعالی داشته باشید.
4- شما می توانید برای بدست گرفتن کنترل زندگی خود تلاش کنید و این توهم را که ممکن است بتوانید کنترل سیستم را بدست بگیرید از ذهن خود دور کنید.

دستور العمل "یک"
1- تو به خود اجازه خواهی داد که اختیار و کنترل زندگی خویش را بدست گیری.
2- تو خواسته های خود را به شکل سوال مطرح نخواهی کرد بلکه آنها را اظهار خواهی نمود .
3- تو معذرت خواهی نمی کنی .
4- برای کاری که نکرده ای عذر خواهی نکن .
5- تو بدون ترس از اشتباه ، انتخاب خواهی کرد .
6- به شم و حس درونی خودت اعتماد کن.
7- تو خودت را تغذیه می کنی همانطور که دیگران را تغذیه می کنی .
8- توضیح نمی دهی.
9- تو اجازه نمی گیری.
10- تو بخشی از آنچه را که بدست می آوری به دیگران خواهی بخشید.
11- قدرت تجسم. شروع کنید به این که خود را یک فرد قدرتمند ببینید.
اگر شما با قدرت خود در طول زندگی تماس برقرار نکنید نخواهید دانست احساس قدرت کردن، چیست . (فرانکل ، لوئیس 1377)

مرکز اطلاعات و آ مار زنان
اهمیت اطلاعات و اطلاع رسانی در همه زمینه ها به خصوص در شناسایی و تجزیه و تحلیل مسائل زنان بر کسی پوشیده نیست و سرعت در اطلاع رسانی و آگاهی باعث پیشرفت در روند برنامه ریزی برای زنان می شود. مرکز اطلاعات و آمار زنان نیز به همین منظور سعی کرده است با فراهم کردن امکان انسجام و سازماندهی در زمینه جمع آ وری و ارائه اطلاعات در مورد زنان از این امر پشتیبانی کند. آمار، تحقیقات، روایات، کتابشناسی قوانین و استفتائات و … از جمله مسائلی است که در بانک اطلاعات پایگاه مرکز اطلاعات و آمار زنان خواهید یافت .
پایگاه مرکز اطلاعات و آمار زنان www.iranwoman .org
(مجله حقوق زن . شماره 675)

جامعه آماری
جامعه آماری که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته اند عبارتند از زنان شاغل و غیر شاغل 25 الی 45 سال که در سال 85-84 در شهر تهران زندگی می کنند.

نمونه ی پژوهش
افراد نمونه در این پژوهش 100 نفر زن است ، که 50 نفر خانه دار و 50 نفر شاغل می باشد که بین 25 تا 45 سال می باشد و به صورت تصادفی انتخاب شده است.

روش نمونه گیری
برای این پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شده است . بدین صورت که در هر منطقه ای از شهر تهران چه بین زنان خانه دار و چه در بین زنان شاغل بین 25 الی 45 سال انتخاب شدند.
برای گزینش گروه شاغل به طور تصادفی در مکانهای شغلی مختلف انتخاب گردیدند.

ابزار پژوهش
در این تحقیق برای سنجش اضطراب از مقیاس اضطراب کتل استفاده شده است . این مقایس، پرسشنامه ای است شامل 40 سوال 3 گزینه ای در سنجش اضطراب کتل نمره بین 0 تا 3 نشان دهنده ی شخص آرام و راحت است . نمرات 4 تا 6 نشان دهنده ی درجه ی متوسط اضطراب است. و نمره ای که 7 یا 8 باشد، نشانگر شخصی است که ممکن است به طور مشخصی یک روان آزرده ی مضطرب باشد و بالاخره 9 یا 10 معرف فردی است که به وضوح خواه به منظور مشورت با روان درمانگر به کمک نیاز دارد. در مقیاس کتل اضطراب به دو بخش اضطراب پنهان که جمع امتیازات مربوط به مواد 1 تا 20 و اضطراب آشکار با نشانه ای که مجموعه امتیازات مواد 21 تا 40 است تقسیم می شود.

تست اضطراب کتل
مقیاس اضطراب کتل بر پایه یک تحقیق گسترده استوار است . و احتمالا یکی از معتبرترین وسایلی است که به صورت یک پرسشنامه کوتاه ارائه می شود و می تواند تشخیص های بالینی را تکمیل کند و نتیجه ای عینی با هدفهای پژوهشی بدست دهد. تاکنون، تشخیص های فردی و پژوهش های مختلف ، تخمین خود را درباره اضطراب از خلال مصاحبه در مراجعات بالینی بدست می آورده اند. متاسفانه دلایل متعددی مانند فقدان صداقت آزمودنی، تفاوت در کاربرد کلمات و نبودن ضوابط لازم برای ایجاد یک موقعیت یکنواخت باعث می شده که این موقعیت ها استاندارد نباشد. کتل در پژوهشی نشان داده است که در وجه توافقشان فقط در حد ضریب همبستگی 2/0 یا 3/0 بوده است. در صورتی که مقیاس اضطراب کتل دارای اعتبار بالایی است.
این پرسشنامه را می توان بدون مراقبت بکار بست، و امتیاز دیگر این مقیاس این است که در مدت پنج دقیقه اجرا می شود و یک اندازه عینی بدست می آورد.زیرا بیمار می تواند حتی در اتاق انتظار نیز آن را پر کند. جنبه خصوصی این موقعیت تا وقتی که هنوز فرد شناخته شده نیست ناراحتی کمتری برای او بدنبال دارد و موجب می شود که وی پیش از موقعیت مصاحبه مستقیم، با تمرکز حواس بیشتر و با صداقت بیشتری پاسخ دهد. پاسخی را که فرد به این پرسشنامه می دهد طبیعی تر از پاسخی است که در مقابل سوالات مستقیم می دهد. انحراف و تاثیری که بر اساس تلقین ایجاد می گردد و احتمالا در اثر شیوه پرسش کردن ، است در این موقعیت به مراتب کمتر است . امتیاز دیگر این مقیاس این است که در کمتر از یک دقیقه و به کمک کلید تصحیح می شود.
مقیاس اضطراب را می توان در هر دو جنس در همه سنین بعد از 14 یا 15 سالگی و در اکثر فرهنگها بکار بست. مقیاس حاضر نه تنها مختص یک تشخیص نخستینی و مقدماتی است، بلکه می تواند ترسیم نمودار تحول بیمار (پیشرفت یا بهبود بیماری) را نیز نشان دهد. چون می توان آنرا پس از یک هفته یا بیشتر مجددا به کار بست بدون آنکه آزمودنی بخش مهمی از پاسخهای گذشته خود را به یاد آورد.
نمره اصلی یا کلی به صورت یک نمره طراز شده (اضطراب کلی) است که وضعیت بیمار را در پهنه یک مقیاس یازده طبقه ای مربوط به گروهی که آزمودنی به آن تعلق دارد، نشان می دهد. اما نمرات دیگری نیز می توان بدست آورد:
الف- نقش ساختهای شخصیت و مشارکت آنها را در ایجاد اضطراب مشخص می کند.
ب- بین اضطراب آشکار نشانه دار و اضطراب پنهان که هوشیارانه بکار نمی افتد، تمایز ایجاد می نمایند.
پژوهش هایی که به منظور بر توصیف ماهیت و اعتبار مقیاس اضطراب انجام شده اند:
به روی کاغذ در آوردن تعداد زیادی پرسش درباره آنچه معمولا به منزله تظاهرات اضطراب پذیرفته می شود، کار آسانی است و بسیاری از مقیاسهایی که مدعی این اندازه گیری هستند در واقع چیز دیگری نیستند.اما یک مقیاس واقعی باید واجد معنا و واحدی باشد و همچنین باید از پدید آوری آ ن بر اساس پاره ای از قوانین علمی میسر گردد.
نخست باید اضطراب و نوروز گرایی از یکدیگر متمایز شوند. یک عامل عمومی (نوروزگرایی) یعنی (گرای که وحدت آن از لحاظ آماری به اثبات رسیده و در نمایه همگانی عوامل روان شناختی (U.123) نامیده شده، به منزله یک واحد متمایز در پژوهشهای متعددی در مورد بیماران، دانشجویان و کودکان توسط (کتل) و همکارانش و نیز متخصصان دیگر، بازیافته شده است. این اگر عمقی بر اساس فقدان سازش پذیری ، خستگی مفرط ، تمام شدن انرژی و انعطاف ناپذیری مشخص نکردنی است.
عامل عمومی اضطراب (U.I24) از راه تحلیل عوامل به منزله عاملی متفاوت شناخته شده است و بر اساس داشتن نمرات بالا در آزمونهای عینی تنش، تحریک پذیری ، فقدان اعتماد به نفس، اجتنا ب از قبول خطر لرزش و علائم روان – تنی معتقد متمایز می شود. در رولن آزردگانی که نمره بالایی در (U.I23) بدست می آورند معمولا گرایش به نمرات بالا در (U.I24) نیز مشاهده می شود. بالعکس غیر روان آزردگان در موقعیتهایی که بر مگیراننده اضطرابند، می توانند نمره بسیار بالای در عامل عمومی اضطراب داشته باشند. بدین ترتیب نباید اضطراب و روان آزردگی را مشتبه ساخت و در واقع، درمان هوشمندان روان آزردگی مستلزم سنجش آن چیزی است که در تفاوت بین نمرات اضطراب و روان آزردگی نهفته است.
تمایز اضطراب و نوروز بر اساس عاملی ساختن طیف وسیعی از پاسخ های رفتاری در تست های عینی آزمایشگاهی که نشان دهنده موقعیت ها در ابعاد بسیار کوچکتر هستند پی ریزی شده و با محاسبه همبستگی بین نمره های حاصل از این مجموعه های تستی تشخیص ها از ارزشیابی های روان مورد تایید قرار گرفته است.
اینکه باید اثبات کرد که چگونه اندازه گیری انگاره های رگه هایی که به این ترتیب گستره آنها تعیین گردیده اند از این مجموعه های تست به تسته ای پرسشنامه ای کوتاه تر و عملی تر انتقال یافته است. این نکته پذیرفته شده است که اضطراب روان آزردگی و عوامل شخصیت به طور کلی ، می توانند به بهترین وجه از راه تستهای عینی رفتار از نوع (عینی – تحلیلی (O-A) مجموعه عوامل شخصیت) مورد سنجش قرار گیرند، اما اجرای چنین تستی مستلزم زمان طولانی و سطح صلاحیت بالایی است . و کلینیک های پر مراجع لااقل به منظور انجاام کارهای معمولی خواستار پرسشنامه ای اختصار برای جانشین ساختن آن هستند. در نتیجه، در پرسشنامه اجمالی یکی N.P.F که اساسا به کار اندازه گیری عامل نوروزگرایی (U.I 23) می اید و دیگری همین مقیاس اضطراب که دارای یک همبستگی قوی با عامل اضطراب (U.I23) می آید.و دیگری همین مقیاس اضطراب که دارای یک همبستگی قوی با عامل اضطراب (U.I24) است؛ فراهم شده اند.
بیش از پژوهش های کنونی دربا ره اضطراب این نکته پذیرفته شده بود که پاسخ هایی که از نقطه نظر روانپزشکی، این یا آن نوع اضطراب را نشان می دهند. در و اقع بین شانزده عامل، یعنی 16 صفت شخصیتی واحد، توزیع می شوند . مطالعه همبستگی های موجود بین شانزده عامل و تحلیل نشان داد که پنج عامل زیر می توانند تعیین کننده اضطراب باشند:
1- رشد خود Q3:
2-نیروی من: C
3- گرایش پارانویائی 2:
4- گرایش به گنهکاری O:
5- تنش Q4:

روش اجرای تست
آزماینده ابتدا هدف از اجرای تست را برای آزمودنی ها شرح می دهد . البته آزمودنی نباید بداند که به آزمون تشخیص اضطراب پاسخ می دهد و آزمون را می توان به عنوان پرسشنامه چگونگی برداشت از خود ارائه داد بعد آزماینده سوالات ورقه ی پاسخ نامه را در مقابل آزمودنی قرار می دهد.
آزمونگر باید اولا ضرورت صداقت در پاسخ دادن به آزمون ثانیا اطمینان لازم جهت محرمانه ماندن نتیجه ی آزمون را به آزمودنی تلقین نماید.
این پرسشنامه را میتوان بدون مراقبت اجرا نمود و به طور معمول آزمودنی ها در مدت 10 الی 15 دقیقه قادر به پاسخگویی به کل پرسشنامه ها هستند.

روش نمونه گذاری
در این آزمون نمره گذاری به صورت 2 نمره ، 1 نمره و صفر است. پس از تعیین نمرات پاسخهای پرسشنامه ، باید مجموع نمرات 20 پرسش نخست (پرسش 1 الی 20) و 20 پرسش بعدی (از 21 الی 40)را به طور جداگانه مشخص کنیم و سپس جمع کل نمرات را به دست آوریم.
نمره ی خاص که به دست می آید با مراجعه به جدول به نمره ی طراز تبدیل می گردد و بدین ترتیب موضع آزمودنی نسبت به عامل اضطراب مشخص می شود.

روش های تحلیل آماری
برای توصیف داده ها از آمار توصیفی یعنی میانگین میانه و برای استنباط آماری داده ها از آزمون f و t برای گروه های مستقل استفاده شد. هدف از آزمون t مستقل بررسی دو میانگین مستقل و تصمیم گیری در این مورد است که آیا تفاوت مشاهده شده بین آ نها بیانگر تفاوت واقعی میان آ نهاست یا خیر، به عبارت دیگر از نقطه نظر آزمون فرضیه هدف از آزمون t تصمیم گیری در مورد رد یا عدم فرضیه 0 صفر یعنی عدم تفاوت میان میانگین های دو گروه است .

الف ) توصیف داده ها
میانگین: واریانس میزان اضطراب در گروه شاغل و خانه دار به شرح زیر محاسبه می گردد.
زنان شاغل
50
n
1668

59170

زنان شاغل
50
n
1772

66434

جدول شماره (3) میانگین واریانس اضطراب زنان شاغل خانه دار

گروه زنان
شاخص آماری
16/74
44/35
خانه دار
94/71
36/33
شاغل

ب) تحلیل داده ها برای بررسی این فرضیه که میزان اضطراب در زنان شاغل بیشتر از زنان خانه دار است. به عبارت دیگر مقایسه دو میانگین مستقل زمانی که حجم دو گروه یکسان است باید از آزمون t استفاده کرده استفاده از آزمون t مشروط به رعایت مفروضه های آن است ، انتخاب تصادفی نمونه ها به کمک آزمون f مشخص می گردد.

نتیجه گیری
F محاسبه شده از مقایسه واریانسهای دو گروه برابر 97/0 و کوچکتر از مقدار F جدول (6/2) در سطح 01/0 می باشد در نتیجه فرض صفر یعنی یکسانی واریانسهای دو گروه مورد تایید قرار می گیرد مقدار T از مقیاسهای دو گروه برابر 08/6 بدست آمده است و از آ نجا که این مقدار بزرگتر از T جدول 35/2 در سطح 01/0 می باشد لذا فرض صفر یعنی نبودن تفاوت معنا دار بین میانیگن نمرات دو گروه رد شده و فرضیه پژوهش حاضر مبنی بر وجود تفاوت بین اضطراب زنان شاغل و خانه دار مورد تایید قرار می گیرد.

بحث و نتیجه گیری و بررسی در مورد داده ها
البته هر موجود باهوشی اضطراب دارد می توان گفت که اضطراب سهم انسان است که کمی فکر کند یک امر کاملا طبیعی است و مسائل زندگی فردی ، اجتما عی و جهانی ایجاب می کند که ما بطور دایم از خود سازگاری نشان می دهیم و همه افراد در اوقاتی از زندگی خویش اضطراب را تجربه می کنند و دستخوش آن شده اند اما هنگامیکه علت محسوسی وجود نداشته و شخص مدت زمانی طولانی از اضطراب رنج می برد امری نابهنجار محسوب می گردد. البته آ نچه از یافته های محققان استنباط می گردد این است که مجموعه عوامل محیطی بخصوص خانواده و مندرسه و نظام آموزشی حاکم و مهمتر از همه نگرشها و رفتارهای آنها در جهت تامین و توسعه امنیت که از عوامل کاهش و پیشگیری اضطراب به میزان زیاد به شمار می رود و با رعایت برخی موارد یاد آ وری شده و از جمله 1- ارزیابی واقع بینانه فرد از خودش 2- قرار ندادن اضطراب در مدار توجه 3- رفتارهای سازنده مشورت 4- شایستگی غلبه آن 5- برطرف نمودن محرکهای نامطلوب به میزان زیادی از اضطراب پیشگیری می کند.
پژوهش حاضر نیز به منظور بررسی میزان اضطراب بین زنان شاغل و خانه دار است که بر روی 100 زن تهرانی بین 25 تا 45 ساله انجام شده است تا معلوم شود که اضطراب بین زنان خانه دار بیشتر است یا زنان شاغل و علیت این امر چه عواملی می توان باشد و راههای پیشگیری و یا کاهش اضطراب چه می تواند باشد.
هدف این پژوهش شناخت آثار و نتایج اشتغال زنان بر روی بیماری اضطراب است و اینکه کارخانه بیشتر باعث اضطراب می شود و یا کار بیرون از منزل و خانه دار بودن یا شاغل بودن زنان ما چه میزان بر اضطرابشان تاثیر می گذارد؟
نتنایج پژوهش حاضر از طریق مقایسه واریانسهای دو گروهو مقایسه T جدول با T بدست آ مده است و از لحاظ آماری فرضیه پژوهش حاضر مبنی بر وجود تفاوت بین اضطراب زنان شاغل و خانه دار مورد تایید قرار گرفته است.
از جمله مشکلات و محدودیت های موجود در این پژوهش
1- عدم همکاری زنان شاغل به دلیل اینکه اینگونه تستها را زیاد انجام داده بودند (کار تحقیقی دانشجویانی که به آنها مراجعه کرده بودند)
2- عدم همکاری زنان خانه دار به دلیل متوجه نشدن منظور سوالات پرسشنامه

پیشنهادها
1- با توجه به نتایج بدست آ مده پیشنهاد می شود که برای زنان خانه در هر محله و یا منطقه ای مشاوره رایگان و کارهای گروهی گذاشته شود
2- آشنایی زنان خانه دار با علائم اضطراب و روشهای کاهش آ ن از طریق کاتولوگهایی که از طریق دفاتر مشاوره به خانه ها ارسال می شود. یعنی دفاتر مشاوره این فعالیت را شروع کنند و کاتالوگ های اضطراب را به خانه ها بفرستند.
3-با اینکه زنان شاغل از زنان خانه دار در این پژوهش از اضطراب کمتری برخودار بودند ولی باز هم زمینه های اضطراب مخصوصا درمشاغل پر استرس مثل پرستاری دیده شده به همین منظور پیشنهاد می شود مرتب اینگونه زنان که در مشاغل پر استرس هستند مورد مشاوره قرار گیرند.
5- به پژوهشگران بعدی توصیه می شود که همین پژوهش را با متغییر های کنترل (سن، وضعیت اقتصادی، اجتماعی، تحصیلات و…) هم انجام دهند.
امید است که این تحقیق برای دوستداران علم و ادب مثمر ثمر واقع شود و زمینه ساز موضوعهای تحقیقی مشابه گردد.

فهرست منابع
1- روز نهان – سلیگمن (1382). ترجمه یحیی سید محمدی، آسیب روانی 1و 2 تهران نشر ارسباران.
2- الیور، رابرت.1383. مترجمین: فریبا حسنی، ژاله افشار، مهناز استکی. روان شناسی مراقبت از سلامتی تهران، انتشارات: شید اسب .
3- کارلسون ، نیل آر.1381. ترجمه: دکتر، مهرداد پژوهان.1382 مبانی روان شناسی فیزیولوژیک. تهران، انتشارات: غزل.
4- اتیکسون، ریچارد1380. ترجمه محمد تقی، براهنی و همکاران. زمینه روان شناسی هیلگارد. تهران: رشد.
5- الن شولتز، سیدنی، شولتز دوان پی.1382 ترجمه: علی اکبر سیف و همکاران. تاریخ روان شناسی نوین. تهران، انتشارات: دوران.
6- دکتر کریمی، یوسف. 1382. روان شناسی شخصیت تهران، نشر: ویرایش.
7- دکتر پریور، علی. 1375. نابسامانیهای روانی. تهران، نشر: کومش.
8- چارتهم ، رابرت. 1379. روان شناسی اضطراب.
9- کاپلان، هارولد . سادوک ، بنیانمین.1371 مترجم: نصرت ا… پور افکاری خلاصه روان پزشکی جلد دوم تبریز. موسسه تحقیقاتی وانتشاراتی ذوقی.
10- دکتر فرجاد ، محمد حسین. 1377. مشکلات و اختلالهای روانی تهران نشر بدر.
11- دکتر پاشاشریفی، حسن. 1376. نظریه و کاربرد آزمونهای هوش و شخصیت تهران. نشر: سخن.
12- آلن .ا. راس. 1378 ترجمه سیاوش، جمال فر. روان شناسی شخصیت تهران. نشر: روان.
13- دکتر میلانی فر، بهروز. 1378. روان شناسی کودکان و نوجوانان تهران. نشر: قوس.
14- مانفورا، سیدنی.1369 ترجمه: طلعت، شهریاری. روان پرستاری تهران مرکز نشر: دانشگاهی.
15- باربارا دال بوم . هال.1377 ترجمه: زهره قایینی. روان شناسی زن تهران. نشر: چاپ گستر.
16- دکتر نوری ، مهدی. 1375. رشد و تکامل شخصیت رفتار بهنجار و نابهنجار. کرج انتشارات: دانشگاه آزاد کرج.
17- دکتر پاشاشریفی، حسن. شریفی، نسترن. 1380. روشهای تحقیق در علوم رفتاری تهران، نشر: سخن.
18- منینگ، مریلین، هداک،پاترشیا.1376 ترجمه: دکتر سهراب، خلیلی شورینی. زنان، مدریت و رهبری. تهران. کتاب ماد وابسته به نشر: مرکز.
19- هاید ژانت. ترجمه: بهزاد رحمتی. روان شناسی زنان ترجمه، نشر: لادن.
20- فرانکل لوئیس.1377 ترجمه: شکوه السادات، خونساری نژاد. روان شناسی زن. تهران. نشر: شکوه دانش.
21- دکتر گنجی، حمزه. 1381. روان شناسی کار. نشر: ارسباران.
22- ساعتچی محمود 1379. روان شناسی کار. تهران. نشر: ویرایش.
23- زندی پور، طیبه. 1383. برنامه ریزی تحصیلی و شغلی تهران. وابسته به آموزش و پرورش.
24- طهماسبی، سهیلا. 1384. مجله حقوق زن. سال ششم. اسفند و فروردین.
25- گرامی زادگان، اشرف. 1384. ملجه حقوق زن.
26- پوریامین ، سونیا. 1384. مجله سروش بانوان تهران نشر: سروش.
27- دکتر پور شریفی، حمید. 1384. نشریه: پیام مشاور. تهران صاحب امتیاز مرکز مشاوره دانشگاه تهران شماره 39- سال چهارم.
28- دکتر رضایی راد، مجید . استرکی، اکبر، ناظمی، پروین. 1384. فشار روانی در دوران اشتغال.
30- عبادتی، اسرافیل. 1384. روزنامه کار و کارگر یکشنبه: 30 بهمن، 84 سال شانزدهم، شماره 4358.
31- آقا محمدی . علی. 1384. روزنامه هموطن سه شنبه: 20 دی، سال 84 سال دوم، شماره 467.
32- www. Iran woman . org
33- E. mail : mehrabi @ nm. Nui – acc.ir
34- Iintermational Eduction Journal 2005/6/2

پاسخگوی محترم لطفا
الف) هیچ سوالی را بدون پاسخ نگذارید و به هر یک از سئوالات فقط یک جواب بدهید. پاسخهای شما کاملا محرمانه خواهند ماند.
ب) وقت خود را با تردید در انتخاب هدف ندهید، به هر سوال بالافاصله، بر حسب آنچه در همان لحظه فکر می کنید پاسخ دهید . ممکن است قبلا به سئوالایت مشابه پاسخ داده باشید اما اینک پاسخ شما باید مبین احساس کنونی شما باشد.
ج) در پاسخنامه فقط جوابها بر اساس پاسخهای راست، وسط، و چپ تنظیم شده لطفا دقت نمایید .
سن:
جنس:
وضعیت متاهل:
شاغل( خانه دار(

1- توجه من به نسبت به اشخاص یا سرگرمیها تقریبا به سرعت تغییر می کند.
درست ( بین این دو ( غلط (
2- اگر اشخاص نظر خوبی به من ندارند این امر مانع آرامش کامل فلکری من نمی شود.
درست ( بین این دو ( غلط (
3- قبل از اینکه عقدیه خود را ابراز کنم،دوست دارم، به صحبت آنچه می خوهم بگویم کاملا مطمئن باشم .
بله ( بین این دو( نه(
4- تمایل دارم که خود را به دست احساسات حسادت آمیز بسپارم
گاهی( بندرت( نه(
5-اگر قرار باشد که زندگیم را دوباره شروع کنم: الف) آنرا به گونه ای متفاوت سازمان خواهم داد. ب) دلم می خواهد همانطور باشد که قبلا بوده است .
الف) ( بین این دو( ب) (
6- اگر پاسخ نه بشنوم ناراحت می شوم حتی وقتی بدانم، آن چیزی که می خواهم غیر ممکن است .
درست ( بین این دو ( غلط (
8- وقتی با من رفتاری دوستانه تر از آن دارند که انتظار داشته ام در مورد درستکاری فرد تردید می کنم
درست( بین این دو ( غلط (
9- والدینم یا (کسانی که مرا بزرگ کرده اند)وقتی دستوراتی می دادند یا اطلاعات مرا خواستار می شدند : الف) همواره بسیار معقول بوده اند ب) غالبا نامعقول بوده اند.
الف ( بین این دو ( ب (

10- نیاز من به دوستانم بیشتر از نیاز آنها به من است
بندرت ( گاهی( غالبا (
11- من یقین دارم که می توانم نیروهایم را بسیج کنم تا با یک مشکل ناگهانی مقابله نمایم
همیشه( گاهی ( بندرت(
12- وقتی بچه بودم از تاریکی می ترسیدم
غالبا ( گاهی ( هرگز (
13- دیگران به من می گویند که به آسانی هیجانم را در صدایم و رفتارم نشان می دهم.
بله( بین این دو ( نه (
14- اگر اشخاص از ملاطفت من به طور ناشایسته استفاده کنند: الف) جریحه دار می شوم و کینه به دل می گیرم ب) به زودی فراموش می کنم و می بخشم .
الف) ( بین این دو ( ب(
15- انتقادات بسیاری از اشخاص مرا ناراحت می کند به جای آن که به من کمک کند.
غالبا ( گاهی ( هرگز(
16- برایم غالبا اتفاق می افتد که خیلی زود علیه اشخاص خشمگین می شوم .
درست( بین این دو( غلط(
17- احساس اضطراب می کنم مثل اینکه چیزی می خواهم بدون آنکه بدانم چیست .
بندرت ( گاهی( غالبا(
18- گاهی از خود می پرسم که آیا اشخاص که با آنها صحبت می کنم نسبت به آ نجه می گویم واقعا علاقه مند هستند .
درست ( بین این دو ( غلط (
19- من هرگز احساس مبهم ناراحتی هایی مانند دردهای نامعین، اختلالات هاضمه احساس ضربان قلب و غیره را نداشته ام
درست ( مردد ( غلط (
20- در موقع صحبت با بعضی اشخاص آنقدر ناراحت می شوم که به سختی جرات حرف زدن دارم
گاهی ( بندرت ( هرگز (
21- به هنگام انجام هرکاری، من بیشتر از اغلب اشخاص ، نیرو مصرف می کنم، چون آ ن را با تمام قوا انجام می دهم
درست ( مردد( غلط (
22- همواره به خود می گویم که حواس پرت نباشم و جزئیات را فراموش نکنم
درست ( مردد ( غلط(
23- هر اندازه موانع، مشکل و ناخوشایند باشند من ایستادگی می کنم و هدفهای نخستین خود را حفظ می کنم.
بله ( بین این دو ( نه (
24- من در موقعیتهای مشکل هیجان زده و سردرگم می شوم
بله ( بین این دو ( نه (
25- من گاهی خوابهایی می بینم که خوابم را مختل می کنند
بله ( بین این دو ( نه (
26- وقتی درمقابل مشکلاتقرار می گیرم همواره به اندازه کافی نیرو دارم
بله ( بین این دو ( نه(
27- گاهی خود را مجبور می بینم که چیزها را بدون دلیل موجه بشمارم
درست ( مردد( غلط(
28- غالبا اشخاص تا حدی رویه ای عجیب دارند هر چند میل به پذیرفتن آن نیستند.
درست ( مردد ( غلط (
29- وقتی در مقابل دیگران مرتکب اشتباهی می شوم می توانم آنرا سریعا فراموش کنم .
بله ( بین این دو( ب (
30- من احساس بدخلقی می کنم و نمی خواهم کسی را ببینم . الف) گاهی ب) تقریبا همیشه
الف) ( بین این دو ( ب) (
31- در مقابل بد بیاریها، تقریبا به گریه می افتم
هرگز ( بسیار بندرت ( گاهی (
32- حتی در میان جمع گاهی احساس تنهایی و بی ارزشی بر من چیره می شود.
بله( بین این دو ( نه (
33- به هنگام شب بیدار می شوم و به دلیل اشتغالات فکری، به سختی می توانم بخوابم.
غالبا ( گاهی ( هرگز(
34- حتی اگر مشکلی برایم پیش بیاید ، معمولا حالم خوب است .
بله ( بین این دو ( نه (
35- گاهی برای چیزهای بسیار کوچک احساس گناه یا پشیمانی می کنم.
بله ( بین این دو ( نه (
36- اعصابم آنقدر تحریک شده است که بعضی صداها مثل صدای درب به نظرم غیر قابل تحمل می آیند و مرتعشم می کنند.
غالبا ( گاهی ( هرگز(
37- اگر چزی به شدت ناراحتم کند معمولا آرامشم را خیلی زود بدست می آورم
بله( بین این دو ( نه(
38- تمایل به لرزیدن و یا عرق کردن دارم وقتی به کار مشکلی فکر می کنم که باید انجام دهم
بله( بین این دو ( نه(
39- معمولا وقتی به رخت خواب می روم ،به سرعت خوابم می برد.
بله( بین این دو ( نه(
40- گاهی دچار تنش یا ناآرامی می شوم وقتی به چیزهایی فکر می کنم که اندکی پیش، فکرم را مشغول کرده و توجهم را به خود جلب کرده بودند.
درست( مردد ( غلط (

الف) توصیف داده ها
جدول شماره (1) داده های مربوط به میزان اضطراب زنان شاغل

X1
آزمودنی ها
1849
43
1
576
24
2
676
26
3
1296
36
4
400
20
5
900
30
6
529
23
7
1156
34
8
676
26
9
841
29
10
676
26
11
2916
54
12
1444
38
13
1444
38
14
1296
36
15
1444
38
16
81
9
17
1225
35
18
1521
39
19
1764
42
20
1089
33
21
1681
41
22
1681
41
23
784
28
24
1024
32
25
1764
42
26
1764
42
27
961
31
28
289
17
29
625
25
30
324
18
31
1521
39
32
676
26
33
1936
44
34
900
30
35
576
24
36
1681
41
37
1369
37
38
1225
35
39
784
28
40
1024
32
41
1156
34
42
1600
40
43
1600
40
44
1156
34
45
2116
46
46
1225
35
47
1296
36
48
1849
43
49
784
28
50
59170
1668

الف) جدول شماره (2) داده های مربوط به میزان اضطراب زنان خانه دار

X1
آزمودنی ها
529
23
1
1764
42
2
1024
32
3
1764
42
4
961
31
5
1089
33
6
2916
54
7
529
23
8
1764
42
9
676
26
10
1369
37
11
3136
56
12
1849
43
13
1369
37
14
1444
38
15
1600
40
16
841
29
17
1681
41
18
2304
48
19
784
28
20
729
27
21
625
25
22
625
25
23
1296
36
24
1296
36
25
1089
33
26
841
29
27
2704
52
28
1024
34
29
1089
33
30
1849
43
31
1296
36
32
1600
40
33
1225
35
34
1600
40
35
2025
45
36
1369
37
37
1444
33
38
1369
37
39
1024
32
40
1521
39
41
784
28
42
900
30
43
900
30
44
1156
34
45
284
22
46
488
22
47
1849
43
48
1600
40
49
1444
22
50
66434
1772

فهرست مطالب
عناوین صفحه
چکیده 1
فصل اول : مقدمه
پیشگفتار 3
مقدمه 5
بیان مساله 10
پرسش پژوهش 10
فرضیه پژوهش 10
اهداف پژوهش 11
اهمیت و ضرورت پژوهش 11
متغیر ها 13
متغیر مستقل 13
متغییر وابسته 14
متغیر تعدیل کننده 14
متغیر کنترل کننده 14
تعاریف واژه ها 15
الف: مفهومی 15
ب: عملیاتی 15
فصل دوم: پیشینه پژوهش
اضطراب 17
Anxienty 17
اجزای اضطراب 19
الف) جنبه فیزیولوژیکی 19
ب) جنبه شناختی 19
خصیصه های اضطراب 20
واکنش های اضطراب 21
اضطراب عمیق به چه شکل صورت می گیرد 21
هنگامی که اضطراب افزایش می یابد 22
تظاهرات بدنی اضطراب 22
تظاهرات روانی اضطراب 23
الف) اضطراب امواج آزاد 23
ب) بی تابی 24
ج) تنش 24
د) هراس 24
عکس العمل به اضطراب 25
انواع اضطراب 25
1- اضطراب عینی 25
2- اضطراب روان نژندی 26
3- اضطراب اخلاقی 27
راههای کاهش اضطراب 27
1- دارو 28
2- ریلکسیشن 30
3- رفتار درمانی 30
مکانیسمهای دفاعی اضطراب 31
سرکوبی 31
فرافکنی 32
درون فکنی 33
همانند سازی 34
انکار 35
جا به جایی 35
خیالبافی 36
والایش 37
دلیل تراشی 38
فخر فروشی 38
بازگشت 39
عکس العمل سازی 39
واکنش وارونه 40
انزوا 40
نظریه ها و اضطراب 41
نظریه روان تحلیل گری روانکاوی 41
نظریه رفتاری 43
نظریه اصالت وجود 44
نظریه زیست شناختی 44
نظریه سرشتی 45
نظریه فردی 45
نظریه انسان گرایانه 46
اضطراب (تحقیقات جدید ، 1384) 47
هنجاریابی آزمون اضطراب اشپیل برگر در شهر مشهد 47
کار 50
معیارهای شرایط کار 52
معیارهای فیزیولوژیک 52
معیارهای روانی 53
معیارهای تولید 54
مکتبهای فکری در روان شناسی کار 54
الگوی دیوان سالاری 54
عناصر اصلی این الگو 54
الگوی تایلوریسم (تفکر علمی) 55
الگوی اداری 55
الگوی معاصر روان شناسی کار 56
عوامل اضطراب زا و کار 56
اضطراب در دوران اشتغال (تحقیقات جدید 1384) 60
عوامل اضطراب زا 60
1- منابع تنش زای عمومی در زندگی روزمره افراد 60
2- منابع تنشی زای عمده مرتبط با مشاغل افراد 61
آثار و عوارض اضطراب در دوران اشتغال 63
عوارض و آثار فردی/ جسمانی 63
عوارض و آثار رفتاری 63
آثار رفتاری در محیط کار 64
روان شناسی زنان 66
فرضیه روانکاوی 67
دیدگاه هلن دویچ (1982-1884) 68
اعتماد به نفس زنان 69
زنان و کار 70
زنان و کار (خانه) 71
زنان خانه دار 71
(ارزش کار خانگی زنان) (تحقیقات جدید) 73
بررسی میزان آگاهی زنان خانه دار ساکن تهران از علل بیخوابی و
مسائل بهداشتی، روانی مربوط به آن 74
(پایان نامه کارشناسی ارشد) ایران داودی به راهنمایی نصرت روشن
روان 75
زنان و کار (خارج از خانه) 75
پنهان کاری 77
حاکمیت – محکومیت 78
نابرابری موقتی 78
نابرابری دائمی 78
پیامدهای استرس 79
محیط فیزیکی خطرناک 80
بازارهای کار و ساختارهای صنعتی در زندگی شغلی بانوان 81
نخست 82
دوم 82
سوم 82
(تحقیقات روزنامه ای در مورد مشاغل و کارکردن زنان در بیرون
از خانه) 84
مشاغل دارای مالکیت زنان 3/1 تا 4/1 کسب و کارهای اقتصاد
رسمی جهان را شامل می شود 84
نگاه جنسیتی نسبت به زنان در قانون کار غیر کارشناسی است 85
یک در صد افزایش در جمعیت زنان بیکار برابر 19 در صد کاهش
نرخ مشارکت 87
افزایش شهری شدن از نرخ مشارکت زنان می کاهد 87
آیا گریه کردن یک خصیصه زنانه است؟ (تحقیقات جدید) 88
توصیه مهم 90
بررسی شدت برخی عوامل استرس زای شغلی در پرستاران 90
نتابج 91
شیوه های مقابله با اضطراب در دوران اشتغال 92
شیوه و راهکارهای فردی 92
دستور العمل (یک) 97
مرکز اطلاعات و آمار زنان 98
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
جامعه آماری 100
نمونه ی پژوهش 100
روش نمونه گیری 100
ابزار پژوهش 101
تست اضطراب کتل 101
روش اجرای تست 106
روش نمره گزاری 107
روش های تحلیل آماری 108
فصل چهارم: ارائه داده های پژوهش
الف) توصیف داده ها 109
نتیجه گیری 112
فصل پنجم: بررسی و تحلیل نتایج
بحث و نتیجه گیری و بررسی در مورد داده ها 114
پیشنهادها 116
فهرست منابع 117
ضمائم
پرسشنامه 121

1 – Free Floating Anxienty
2 – Agitation
3 – miltown
4 – panicdisorder
5 – generalized anxiety disorder
6 – behavior therapy
7 – Repression
8 – Projection
9 – Introgoction
10 – Identi fication
11 – Disowning
12 – Disphlacement
13 – Fantasy
14 – Sublimation
15 – Ration alization
16 – Boasting
17 – Regression
18 – Rection formation
19 – Mystification
20 – Domination – subordination
21 – mativator factors
22 – Hygienic factors
—————

————————————————————

—————

————————————————————

137