مزایای و معایب نشر الکترونیکی
مزایای نشر الکترونیکی
بسیاری از امتیازاتی که برای نشر الکترونیکی بر می شمارند ، صرفاً با مقایسه آن با نشر چاپی قابل درک است . وجود این امتیازات ، کاملاً نسبی هستند و به عواملی چون نرم افزار ، قالبهای ذخیره اطلاعات ، زیر ساختهای اطلاعاتی ‚ و مانند بستگی دارد .
" واریان " مزایای نشر الکترونیکی را در زیر چهار عنوان اصلی ، این چنین بر می شمارد ؛
الف : صرفه جویی در فضای کتابخانه ها : کتابهای قرن گذشته امروز به راحتی قابل خواندن هستند ؛ اما دیسکهای فلاپی که ده سال قبل تهیه شده اند ممکن است امروز قابل خواندن نباشند . س در آرشیوهای الکترونیکی ، نیاز به تهیه پشتیبان از اطلاعات آنها داریم تا بنا به ضرورت و با استفاده از ابزار رابط تبدیل ، به رسانه جدید و قالب نو تبدیل شوند . همه این فعالیتها هزینه بر هستند – البته کتابخانه های سنتی همه هزینه بر هستند ؛ اما د رمجموع ، تردیدی نیست که کتابخانه های الکترونیکی هزینه های کتابخانه های سنتی را کاهش می دهند ، این موضوع به ویژه از بعد معضلات مربوط به گسترش فضای کتابخانه برای مجموعه سازی و ذخیره مدارک ، قابل توجه است .
ب .نظارت : نظارت بر استفاده از رسانه الکترونیکی بسییار آسانتر است . فرمهای باز خورد ، توجه به علائق کاربران ، و صرفه اقتصادی استفاده از رسانه الکترونیکی ، در تصمیم های مربوط به تهیه منابع و سیاستگذاری نشر تاثیردارند . ویژگی نظارت د رنشر الکترونیکی ، نوع ارتباط بین استفاده کنندگان و ارائه دهندگان خدمات ناشر را دچار تحول می کند .
ج . جستجو : جستجو در رسانه الکترونیکی آسانتر و سریعتر است ؛ منابع از طریق فرامتن به سهولت قابل نمایش هستند .
د . پشتیبانی : هزینه ذخیره و انتقال اطلاعات در رسانه الکترونیکی کم است و به همین دلیل ، پشتیبانی نیز سهل تر و کم هزینه تر است . همین نکته می تواند بر کیفیت ارتباط علمی تاثصیر مثبت بگذارد .
عناوینی که " واریان " بدانها اشاره می کند ، گر چه به نوعی نسبتاً جامع بیانگر مزایای نشر در محیط الکترونیکی هستند ، اما برای درک بهتر و برای ملموس کردن این مزایا ، نیازمند بسط آنها هستیم . در یک جمع بندی کلی ، مزایای نشر الکترونیکی را می توان به شرح زیر دسته بندی کرد :
1. پس از انتشار ، سرعت انتقال در محیط الکترونیکی بسیار زیاد است ؛
2. هزینه انتشار متون کمتر است ؛
3. سرعت باز خورد مطالب بیشتر است ؛
4. فرایند انتشار مراحل کوتاهتر و کم هزینه تر است ؛
5. دسترسی کاربران از نقاط دور ، آسان و سریعتر است ؛
6. امکان مقایسه متون مشابه با سرعت بیشتر ، زمان و هزینه کمتر میسر است؛
7. امکان پرهیز از دوباره کاری تسهیل می شود ؛
8. کاوش در متون الکترونیکی از سرعت بالاییی برخوردار است ؛
9. امکان تدوین و طبقه بندی منابع الکترونیکی د رحوزه های گوناگون علوم در حجم بالا و مقیاس وسیع ، و با سرعت اندک فراهم می گردد ؛
10. امکان مباحثه و مذاکره د رباره مطالب منتشر شده ، به صورت همزمان (فردی و گروهی ) فراهم می گردد ؛
11. پدید آورندگان میتوانند مستقیماً اقدام به انتشار مطالب خود کنند ؛
12. اشتراک منابع اطلاعاتی مفهوم وسیعتر و واقعی تری می یابد ؛
13. قالب بندی متون و تغییر شکل آن به تناسب سلیقه کاربر امکان پذیر است ؛
14. دسترسی به مفاهیم و موضوع های مرتبط د رحوزه های گوناگون فراهم می گردد ؛
15. محدودیتهای چاپ مطالب ، بویژه مقالات علمی – که انتشار آنها در مجلات بسیار دشوار و مستلزم فرایند طولانی بود – از میان می رود ؛
16. انحصارات – هر چند نه در سطح وسیع – کمرنگ تر می شود ؛
17. برخی محدودیت های دسترسی به منابع اطلاعات – که د رنشر سنتی وجود دارد – از جمله محدودیت های زمانی و مکانی و وجود شرایط خاص ، رنگ می بازند ؛
18. بازبینی ، ویرایش و اصلاح مطالب ، آسانتر و سریعتر است ؛
19. امکان استفاده از سایررسانه ها مانند صدا ، تصویر و فیلم ، همراه متون فراهم می شود .
معایب نشر الکترونیکی
معایب نشر الکترونیکی ، برخی ذاتی هستند و برخی دیگر – مانند مسائل مربوط به شیوه دسترسی کاربران – عارضی . از این رو روشن است که که این عوارض را با تمهیدات و روشهای مناسب می توان کاهش داد یا از میان برداشت . اما تا زمانی که این عوارض ، گریبانگیر طیف قابل توجهی از کاربران باشد ، نمی توان از آنها چشم پوشید :
1. رعایت نکردن حقوق پدید آورندگان ؛
2. نا کار آمدی موتورهای کاوش اینترنتی در بازیابی کامل و دقیق اطلاعات ؛
3. عدم تسلط و مهارت کاربران در بازیابی اطلاعات ؛
4. جابهجایی یا حذف سایتهای اطلاعات ، و خارج از دسترس شدن آنها ؛
5. لزوم تهیه خارجی چاپی به منظور مطالعه متون – بویژه کتون طولانی ؛
6. عدم اعتبار استنادهایی کخ به منابع علمی اینترنتی می شود و عدم اعتماد کافی از سوی مجامع علمی به این منابع ؛
7. لزوم تدارک شرایط و ابزار مناسب – رایانه ، خط ارتباطی ، و نرم افزار کاربردی – برای دسترسی به اطلاعات ؛
8. فاقد پاداش بودن انتشار الکترونیکی مقامات علمی – بر خلاف مقالات چاپ شده د رنشریات علمی ؛
9. عدم رعایت کامل استانداردهای نشر الکترونیکی – مانند استانداردهای زبانی و قالب بندی اطلاعات – از سوی همه ناشران ؛
10. فراگیر نشدن استفاده از اینترنت – و بالطبع منابع الکترونیکی آن – در سراسر جهان بویژه در کشورهای توسعه نیافته ؛
11. محدودیت و تناقص های موجود در بین نشر آزاد مقالات و متون د راینترنت ، توام با چاپ آنها در نشریات متعارف ؛
12. تردید در ماندگاری مطالب در محیط الکترونیکی ؛
آنچه از مقایسه و از کنار هم گذاردن مزایا و معایب نشر الکترونیکی حاصل می شود این است که نشر الکترونیکی یک جایگزین مستقل و تمام عیار برای چاپ به شیوه معمول معمول و سنتی نیست و گمان نمی رود که در آینده نیز چنین بشود ، بلکه محیط الکترونیکی را باید یک امکان کمکی ، برای تسهیل کننده و مکمل محسوب کرد و از هرگونه مطلق گرایی د راین زمینه پرهیز نمود .
روشهای نشر الکترونیکی
"ویتایلو " چهار روش اساسی د رحوزه نشر الکترونیکی کتاب را چنین دسته بندی می کند :
1 . کتابفروشی اینترنتی : حرکت اولیه د رایجاد فروشگاههای مجازی کتاب انجام شد . نمونه برجسته این نوع بازار فروش کتاب " پایگاه وب آمازون " است . این پایگاه تا 40 درصد از هزینه خرید کتاب برای کاربران را کاهش میدهد .
البته هزینه ها ی پستی ، اثر تخفیف مذکوررا از بین می برد .
2. کتابهای الکترونیکی : آینده کتاب الکترونیکی امید بخش است . تولید کنندگان کتاب الکترونیکی و فروشندگان ، یک استراتژی را دنبال می کنند ، استانداردهای این حوزه با ابداع روشهای نوین ، د رآینده نزدیک بهبود خواهد یافت .
3. نشر دیجیتالی در چاپ مبتنی بر نیاز : د راین نوع نشر دو رگه ، اطلاعات تا زمان چاپ ، بصورت مجازی باقی می ماند . چاپ مبتنی بر نیاز با دو فرآیند تولید وتوزیع مرتبط است . این نوع نشر ، یک راه حل برای چاپ شمارگان کم برای مطالبی که قبلاً به دلیل هزینه زیاد فن آوری چاپ ، منتشر نشده اند ، فراهم می کند . مدل توزیع د راین نوع نشر ، کم و بیش دچار تغییر و تحول می شود .
4 . نشر مستقیم در شبکه : ببیشتر ناشران منتظر رواج و توسعه نشر الکترونیکی هستند تا پس از آن و بر اساس شرایط جدید ، ساختار سازمانی خود را متحول سازند و با وضعیت جدید نشر و توزیع الکترونیکی سازگار کنند . به هر حال برخی استراتژیهای قانع کننده مانند " دائره المعارف بریتانیکا " ، در این حوزه تعریف شده اند . کار " بریتانیکا " شیه کار رادیو تلویزیون است تا نشر .
استانداردها
بنا بر تعریف استاندارد در آغاز این فصل ، بیشتر استانداردهای طراحی وب و نشر الکترونیکی ، استانداردهای وضع شده و توسعه یافته توسط شرکت ها و موسسات هستند . این " استانداردهای شرکتی " در مواردی از حمایت مراکز و موسسات تخصصی دیگر برخوردارند . بدین لحاظ کلیه استانداردهای این شرکتها نه ممکن و نه ضرورری است .
برای کمک به صنعت نشر الکترونیکی ، مدل های ساده ای در دسترس نیست . این مدلها بر اساس موقعیت هر کشور از نظر زیر ساخت ها ، نیروی انسانی ، میزان تولید اطلاعات ، نیازهای متخصصان و بخشهای ذینفع ، جایگاه پژوهش ، وحجم انتشاراطلاعات ، متفاوت اند .
همانگونه که رقابت بین ایالت متحده ، اروپا و ژاپن بر سر بازارهای اطلاعات و یافتن راه حلهای فنی نوین توزیع اطلاعات جریان دارد ، رقابت در جستجوی استانداردها و تدوین و تثبیت آنها نیز به همان اندازه است .
دیدگاههای متفاوتی درباره نقش استانداردها درگستره ملی و بین المللی وجود دارد . دیدگاهی نقش استانداردهای رسمی را به دلیل محدودیت ، روز آمد نبودن و حتی غیر ضروری بودن آنها ، ناتچیز و کم اهمیت می داند .
دیدگاهی دیگر ، موفقیت در استفاده از فناوری جدید را منوط به به پذیرش همه جحانبه استانداردهای مشترک در سطح ملی و بین المللی می داند .
ملاحظات مربوط به به مبادله ، اساس هر مجموعه استاندارد مدیریت مدرک است . در این حوزه دو استاندارد به رقابت می پردازند :
* استاندارد معماری مدرک باز ( اودا )
* استاندارد زبان نشانگذاری تعمیم یافته ( اس جی ام ال )
از هر دو استاندارد ، پشتیبانی قوی به وجود می آید ، اما ط اس جی ام ال " به صورت مقتدرانه تری درعر صه شبکه ها ظاهر شده است . " اس جی ام ال " استاندارد مدیریت اطلاعات است که " سازمان جهانی استاندارد " در سال 1986 آن را به عنوان وسیله ای برای تامین سند های مستقل فرمت ( و قالب بندی ) ، شاخص گذاری و اطلاعات پیوندی " ایزو 8879" عرضه کرد .
" اس جی ام ال " مکانیسم دستوری برای کاربران فراهم نمود تا ساختار اسناد خود را تعریف کنند و برجسب هایی را برای نشان دادن ساختار داخل هر سند ، مورد استفاده قرار دهند . در نشر چند رسانه ای ها " اس جی ام ال " نقش اساسی دارد و سایر انواع اطلاعات را هم می توان به این استاندارد ضمیمه کرد .
استاندارد " اودا " سیستمی برای نشانگذاری برخی کلاسهای مدرک و نحوه انتقال آنها در سیستم های رایانه ای – بدون آنکه ساختار اطلاعات از بین برود – را تشریح می کند .
دو عنصر ترکیب و طرح کلی و نیز محتوای نشانگذاری به وسیله " اودا " پشتیبانی می شوند . امکان ذخیره ترکیب یک مدرک و نیز ذخیره محتوای آن بطور جداگانه د راین استاندارد وجود دارد . ترکیب مدرک ممکن است شامل صفحه ها ، محل قرار گرفتن تصاویر ، عناوین ، اشکال ، و …. باشد . " اودا " تعئادی معماری متن استاندارد ارائه کرده که یکی از آنها " استاندارد فوق فایل گرافیکی رایانه ای – نگارش " است .
" اودا " آینده مبهمی دارد و برای گنجاندن رسانه های استاندارد دیگر در چار چوب خود و تلاش چندانی به عمل نمی آورد . روشن است که در مقام مقایسه " اودا " از نظر قابلیت ، فراتر از " اس جی ام ال " نیست .
" اس جی ام ال " و " پی دی اف "
رقابت فناوری " اس جی ام ال " و " پی دی اف " در نشر الکترونیکی چندان منطقی و قابل قبول به نظر نمی رسد ، زیرا این دو فناوری هر کدام ویژگیهایی دارند که غیر قابل مقایسه اند . ناشران وقتی اولین قدم را د رنشر الکترونیکی بر می دارند ، اغلب با قرار دادن فهرست مطالب به صورت دستی و متن و نمونه های دیگر در محیط " اچ تی ام ال " و انتشار آن بر روی پایگاهها ، کار را شروع می کنند و همزمان ، فایلهای " پست اسکریپ " را برای چاپ ، تهیه و آماده می کنند . " اج تی ام ال " فرزند " اس جی ام ال " و " پی دی اف " فرزند " پست اسکریپت " است . با افزایش درخواست کاربران برای دسترسی بیشتر به مطالب د رمحیط الکترونیکی ، قالب " پی دی اف " پیشنهاد شده و مورد استفاده قرار گرفت .این قالب مخصوصاً بریا چاپ بسیا رمناسب است و به همین لحاظ فایلهای " پست اسکریپت " به سوی تبدیل به " پی دی اف " می روند .
با توسعه محیط الکترونیکی ، نیاز به سازماندهی و مدیریت اطلاعات بیشتر می شود . ایجاد قابلیت انعطاف ، توانایی ساختار بخشیدن ، توانایی دریافت و سازماندهی اطلاعات در زمینه نشر الکترنیکی نیازمند راه حل است . این جاست که وجود " اس جی ام ال " به عنوان راه حل ، ضرورت حیاتی می یابد . حتی اگر کاربران فقط طالب قالب " پی دی اف " اطلاعات باشند ، استفاده از " اس جی ام ال " ، " جی تی ام ال " ، " ایکس ام ال " برای ساختار بخشیدن به مدیریت اطلاعات ، ضروری است . بنابراین می توان از راه حلهای ساختاردهی " اس جی ام ال " و " ایکس ام ال " برای حفاظت آرشیوهای الکترونیکی ، و از " پی دی اف " برای اطلاعات به عنوان ره حل استفاده کرد . تفاوت اساسی خانواده " اس جی ام ال " با " پی دی اف " هم در همین است . " اس جی ام ال " " بستر اطلاعات " و " پی دی اف " ، " اطلاعات " است . اولی برای توصیف چگونگی پدیدار شدن اطلاعات ( دسترسی ) ، و دومی شرح اطلاعات صفحه است . ذکر این نکته ضروری است که " اس جی ام ال " یک مجموعه کد زبانی – نظیر " اچ تی ام ال " نیست ، بلکه یک زبان است .
یک تفاوت اساسی دیگر " پی دی اف " و " اس جی ام ال " د راین است که " اس جی ام ال " به تمام معنا مستقل است و استانداردی بین المللی است ، ولی " پی دی اف " استانداردی غیر رسمی است که به دلیل کاربرد گسترده و بی رقیب ، مقبولیت یافته و هنوز توسط سازمانهایی مانند " ایزو " و " کنسرسیوم وب جهانی " به عنوان استاندارد رسمی پذیرفته نشده است .
برای خواندن " اس جی ام ال " نیاز به نرم افزارهای رابط نیست ، اما فایلهای " پی دی اف " را نم توان بدون نرم افزار اختصاصی آن یعنی ( اکروبات ریدر ) مورد استفاده قرار دارد .
برخی ا زناشران محیط الکترونیکی برای فرار از پیچیدگیهای " اس جی ام ال " به سوی ذخیره اطلاعات در محیط " جی تی ام ال " گرایش پیدا می کنند و همه چیز را در این محیط ذخیره می سازند . این کار یک رویکرد ساده انگرانه و خطرناک است . " اچ تی ام ال " یک ابزار " اس جی ام ال " است و برای اینکه به مرور گرها دستور چگونگی نمایش قالب سند را بدهد ، طراحی شده – و البته بسایر هم موفقیت آمیز بوده و به نیاز ناشران د رچند سال اخیر پاسخ داده است . مجموعه کدهای " جی تی ام ال " به سادگی قابل یادگیری اند و ابزرا تولید آن هم فراوان است . اما اینکه ناشران به شکلی ساده انگارانه ، همه چیز را در " اچ تی ام ال " خلاصه کنند و به جایی برسند که کدهای مورد نیاز برای توصیف جزئیات بیشتری از اسناد خود را نداشته باشند ، موضوعی قابل تامل است . مثلاً در " اچ تی ام ال " کدی برای چکیده وجود ندارد . ناشران نوعاً دستور<BLOCKQUOTE > را برای ارائه چکیده در سند " اچ تی ام ال " مورد استفاده قرار می دهند ؛ چون مرورگرها قالب آن را نوعاً با توجه به قسمت نشانگذاری نشده تفسیر می کنند ، در حالی که این کار چندان موفقیت آمیز نیست . " اچ تی ام ال " مجموعه کدهایی را برای تعیین خروجی است ، نه قالب آرشیوی .
شناخت محدودیتهای " اچ تی ام ال " و پیچیدگی " اس جی ام ال " ، طراحان وب را متوجه گسترش استاندارد دیگری کرد که " ایکس ام ال " نامیده شد .
" ایکس ام ال " چیست ؟
" ایکس ام ال " نسل جدید یک زبان فرانشانگذار است که قالب را برای توصیف داده ای " ساخت یافته " فراهم می کند . " ایکس ام ال " به عنوان یک امکان نوین برای مشاهده داده های مبتنی بر وب ، یک طبقه از اشیاء داده ای تعریف می کند که بدانها سند " ایکس ام ال " گفته می شود .و سپس به شکلی ، تعامل برنامه های رایانه ای را برای پردازش آن سندها تشریح می کند . سند " ایکس ام ال " برای پردازش آسان و سریعتر اطلاعات توسط رایانه طراحی شده است . " ایکس ام ال " د رتبیین محتوا تاثیر قابل توجه دارد و نتیجه جستجو را در سکوهای مختلف ، معنادارتر می کند .
با این که ممکن است در مدل ذخیره و ساختار منطقی ، محدودیتهایی بر سند " ایکس ام ال " تحمیل گردد . " ایکس ام ال " مکانیسمهایی برای تعریف و باز بینی ساختار سند فراهم می کند . برای این منظور دو استاندارد وجود دارند : یکی " دی تی دی " و دیگر " شکلواره " " ایکس ام ال " است که توسط " کنسر سیوم وب جهانی " مطرح شده . " دی تی دی " ساختار سند را با فهرستی از عناصر مجاز تعریف می کند . " شکلواره " " ایکس ام ال " نیز مجموعه ای از قیود برای توصیف ساختار دامنه اطلاعات فراهم می کند . " ایکس ام ال " می تواند از هر دو گزینه برای معتبر سازی سند " ایکس ام ال " استفاده کند .
مقایسه " ایکس ام ال " و " اچ تی ام ال "
برخلاف " اچ تی ام ال " ، " ایکس ام ال " امکان ایجاد کدها یجدید را می دهد و برخلاف " اس جی ام ال " ، الزامی به استفاده از " دی تی دی " نیست – اگر چه دی تی دی یک وسیله نیرومند برای افزودن تقیدهای ارزشمند به منظور مبادله داده ها بر مبنای ساختار داده های سازگار است .
"ایکس ام ال " قالب بندی سند را به شکل مطلوب ممکن می سازد. در نگاه اول " ایکس ام ال " پاسخ مناسبی به زبان آسان گیر اما محدود " اچ تی ام ال " است. در نگاه اول" ایکس ام ال " بسیار شبیه " اچ تی ام ال " است، با همان برچسبها، ویژگیها، و مقادیر . اما ایکس ام ال تنها یک زبان طراحی صحات وب نیست، بلکه بسیار فراتر از آن، زبانی برای خلق زبانهای دیگر است و می توان از آن برای ایجاد زبان نشانگذاری سفارشی و خاص خود، و سپس برای قالب بندی و فرمت کردن اسناد خود استفاده کرد . این زبان نشانگذاری سفارشی که اصطلاحاً یک برنامه کاربردی " ایکس ام ال " نامیده می شود ، شامل برچسب هایی است که داده های داخلشان راتوضیح می دهند . اما برای کسب هر امتیازی باید بهایی پرداخت . "ایکس ام ال " تقریباً به اندازه " اچ تی ام ال " آسان نیست و به منظور سهولت کار مفسرهای " ایکس ام ال " – نرم افزاری که داده های " ایکس ام ال " را ، چه به صورت مستقل و چه در درون یک مرور گر ، می خواند و ترجمه می کند – نیازمند توجه کامل به حروف بزرگ و کوچک ، علامت کوتیشن ( ) بستن برچسب ها ، و جزئیات دیگری می باشد که کاربران " اچ تی ام ال " به سادگی از آن غفلت می کنند . هر چند خصوصیات سختگیرانه و وسواسی " ایکس ام ال " ممکن است مانعی بر سر راه عمومیت یافتن آن به منظور طراحی صفحات وب شخصی شمرده شود ، اما قدرت منحصر به فرد آن امکان مدیریت اطلاعات را در یک مقیاس بسیار وسیع ، برای طراحان صفحات وب ایجاد می کند .
با پیدایش " ایکس ام ال " انقلابی دیگر در کد دهی و ساختاربخشی اطلاعات برای وب ایجاد شد و دو فناوری وابسته به آن ، یعنی " ایکس ال ال " و " ایکس اس ال " ، تحولی در فرا پیوندها و نمایش مدارک در وب پدید آوردند . امانکته کلیدی که همیشه باید آن را به یاد داشت این است که " اس جی ام ال " خوبی دارند ، به هنگام ضرورت قادرند به آسانی آن رابه " اایکس ام ال " تبدیل کنند .
در حال حاضر تنها نگارشهای 5 به بعد " اینترنت اکسپلورر " می توانند فایلهای " ایکس ام ال " را مستقیماً بخوانند . " ایکس ام ال " موجب بهبود عملکرد موتورهای جستجو می شود . شواهد حاکی از آن است که قلمرو آینده وب جهانی در تصرف " ایکس ام ال " خواهد بود .
شیوه های آبشاری ( " سی اس اس " )
یکی از ضعفهای زبانه های برنامه نویسی د رمحیط وب ، نداشتن قابلیت و امکان کنترل بر همه زوایای صفحه است ؛ د ر" اچ تی ام ال " این ضعف مشهودتر است . از آنجا که سازندگان ( مرورگرها ) سعی در رضایت کاربران دارند ، پس برای کنترل دقیق مشخصات صفحه ، استاندارد کردن برچسبهای غیر استاندارد " اچ تی ام ال " ( ترکیب )صفحه بخ وسیله جداول ، " کنسرسیوم وب جهانی " کوششهای بسیاری برای ایجاد " اچ تی ام ال " جهانی کرد تا بدین وسیله ، طراحان بهتر بنوانند ( ترکیب ) صفحه را کنترل کنند . بدین منظور برگه های " سی اس اس " ( شیوه نامه آبشاری ) به وجود آمد .
" سی اس اس " چیست ؟
فایل متنی " سی اس اس " شامل کدهای مربوط به مشخصات صفحه بندی ، فونت متن داخل صفحه ، رنگ پس زمینه و پیش زمینه ، فاصله ها ، نمایش تصاویر و نمایش عناوین صفحه است که بصورت جداگانه ایجاو وبا درج دستوری خاص در فایل " اچ تی ام ال " با " ایکس ام ال " فراخوانی می شود و مشخصات مورد نظر را در نمایش صفحه اعمال می کند . البته در سند های " ایکس ام ال " علاوه بر " سی اس اس " امکان استفاده ا ز" ایکس اس ال تی " به جای " سی اس اس " وجود دارد . با روش " سی اس اس " کلیه اطلاعات مربوط به به قالب بندی متن ، بطور متمرکز در یک فایل قرار گیرد و باایجاد تغییر در این فایل ، می توان اثر آن را د رکلیه صفحه ها مشاهده کرد . برای یک پایگاه وب می توان متناسب با نیاز . چندین فایل " سی اس اس " تولید کرد که هر کدام ویژگیهای خاص خود را داشته باشند .
معایب شیوه نامه آبشاری
عیب بزرگ " سی اس اس " عدم پشتیبانی کامل آن به وسیله همه مرورگرهای وب است . طبق پروژه استانداردسازی " کنسرسیوم وب جهانی " تنها مرورگری که در حال حاضر تمامی دستورهای " سی اس اس " را شناسایی می کند ، مرورگر " اپرا " است . اگر چه " سی اس اس 1 " و " سی اس اس 2 " هم اکنون توسط " کنسرسیوم وب جهانی " توصیه می شوند . اما این مجمع در حال تهیه " سی اس اس 3 " می باشد و در نتیجه تغییرات بیشماری در نسخه جدید به وجود خواهد آمد . یکی دیگر از مسائل " سی اس اس " آموختن آن می باشد ، زیرا فرمانهای آن شبیه " اچ تی ام ال " نیست .
فناوری " ایکس اچ تی ام ال "
فناوری " ایکس اچ تی ام ال " بر مبنای کاربرد " ایکس اک ال " ابداع شده و به عنوان یک زبان برای محتوا ، هم با " ایکس ام ال " و – اگر برخی دستورالعملهای ساده همراه آن باشد – هم با " اچ تی ام ال 4 " مطابقت دارد .
د رواقع ابداع کنندگان " ایکس اچ تی ام ال " به دنبال پیوند این دو فناوری بایکدیگر بوده اند و از وجوه اشتراک و تواناییهای این دو فناوری برای توسعه و ترویج آن استفاده کرده اند . اما به نظر می رسد که یادگیری " ایکس ام ال " مناسبتر باشد ؛ هر چه که فناوری " ایکس اچ تی ام ال " هنوز نتوانسته همانند " ایکس ام ال " بدرخشد .
مزایای " ایکس اچ تی ام ال "
* سند های " ایکس اچ تی ام ال " منطبق بر " ایکس ام ال " هستند و با ابزار استانداردی که " ایکس ام ال " با آنها خوانده ، دیده و ویرایش می شود ، سازگاری دارند .
* نگارش این نوع سند بریا اجرا ، نسبت به " اچ تی ام ال4 " برتری دارد .
* از سند " ایکس اچ تی ام ال " می توان به عنوان برنامه کمکی کاربردی ( همانند اسکریپت ها ) د رمدل سند " اچ تی ان ال " یا " ایکس ام ال " راگام بعدی برای ایجاد تحول د راینترنت می دانند .
قالب " پی دی اف "
در مبحث مقایسه "اس جی ام ال " و " پی دی اف"توضیحات زیادی درباره قالب " پی دی اف " ارائه شد. به لحاظ اهمیت و کاربرد گسترده این قالب انتقال اطلاعات ، مستقلا ویژگیها و محاسن و معایب آن را ذکر خواهیم کرد .
ویژگیهای " پی دی اف "
قالب " پی دی اف " به مثابه یک استاندارد برای یک چاپ میباشد و اصل قدرت آن نیز در همین نکته نهفته است . مبادله و مشاهده اطلاعات قالب " پی دی اف " بدون توجه به سکوی کار ، امکانپذیر است . فرق " پی دی اف " و " پست اسکریپت " در این است که اولی یک قالب مبتنی بر توصیف صفحه ، و دومی یک زبان برنامه نویسی قدرتمند و پویا است و قابلیت کاربرد در محیط های مختلف را دارد . " پی دی اف " همانگونه که توصیف کننده صفحه است ، مستقل از صفحه نیز هست و هر صفحه آن حاوی همه اطلاعاتی است که باید در صفحه نمایش داده شود . در حالی که " پست اسکریپت " باید از ابتدا تا انتها خوانده شود ، چون ممکن است اطلاعات مثلاً مربوط به فونت در صفحه انتهایی فایل قرار گرفته باشد .
قالب " پی دی اف " توسط مفسر " پست اسکریپت " که " دیستیلر " خوانده می شود ، ایجاد می گردد . " پی دی اف " رامی توان از محیط واژه پردازها با استفاده از " رایتر " " پی دی اف " نیز تولید کرد . باید توجه داشت که " رایتر " " پی دی اف " تواناییهای " دیستیلر " را ندارد و برای همه زبانها قابل استفاده نیست . اگر فونتی که باید د رنمایش فایل " پی دی اف ظ مورد استفاده قرار گیرد در رایانه دریافت کننده موجود نباشد ، فونت مورد نظر با استفاده از امکان < Multiple Master > که در اکروبات وجود دارد ، شبیه سازی می شود ؛ هر چند که بروز اشکال هم نامحتمل نیست .
با استفاده از قالب " پی دی اف " همه جنبه های دیگر صفحه مانند خط ، ترکیب و طرح صفحه ، فضاهای سفید ، گرافیک ، رنگ ، و همه امکانات کار با آن می توان با وضوح کم ( 300 نقطه در اینچ ) یا وضوح بالا ( 1200 نقطه در اینچ ) تولید کرد . در این قالب امکان ویرایش ، افزودن ، کم کردن ، ایجاد پیوند ، افزودن رنگ ، یادداشت . بزرگ نمایی ، جستجو ، ایجاد سر انگشتی ، و جابه جایی صفحه ها وجود دارد ، اما امکان تغییر فونت – هم چنین ویرایش متن – برای همه زبانها وجود ندارد . پیوندها نیز باید به صورت دستی ایجاد شوند . جستجو نه در یک صفحه یا بخش ، بلکه در کل متن انجام می گیرد .
آخرین نسخه " اکروبات " د رسال 2002 امکان تولید خروجی " پی دی اف " ا زمحیط مجموعه نرم افزار " آفیس " را فراهم می کند ؛ بطوریکه کلیه پیوندها در محیط اکروبات هم فعال و قابل دسترسی هستند .
مزایای " پی دی اف "
نکته :
قالب " پی دی اف " یکی از بهترین قالبها برای تهیه خروجی چاپی از مدارک است و تاکنون از این لحاظ بی رقیب بوده .
نرم افزار " اکروبات ریدر " روی بیش از 200 میلیون رایانه د رجهان نصب شده و روزانه بطور متوسط 000/70 بار نیز توسط کاربران از سایت " ادوبی " بارگذاری و دریافت می شود . فایلهای " پی دی اف " :
– قابلیت انتقال بین رایانه ها – با سخت افزار و نرم افزار مختلف – را دارند ؛
– می توانند حاوی متن ، تصویر و گرافیک باشند ؛
– با همه چاپگرها سازگارند ؛
– امکان چاپ با وضوح بالا را دارند ؛
– همه مختصات فایلی شامل فونتها ، گرافیک ، نمایه و سر انگشتی ها ، درفایل مجتمع اند .
– معایب " پی دی اف "
– فایلهای " پی دی اف " با وجود مزایای مهمی که دارند ، بی نقص نیستند . برخی از معایب این فایلها مختص آنها نیست ، بلکه از معایب محیط نشر الکترونیکی است . شاید پیشرفن فناوری نرم افزار بتواند در آینده ، برخی از مشکلات " پی دی اف " را مرتفع سازد . از جمله معایب فایلهای " پی دی اف " اینها هستند :
– به دلیل " چاپ مدار " بودن فایلهای " پی دی اف " خواندن آنها از روی صفحه نمایش مناسب و مطلوب نیست ( بزرگ کردن قلم نیز متن را از کادر خارج و پیمایش آن را مشکل می کند ) ؛
– تاکنون از شمول استانداردهای اعلام شده سازمانهای معتبر جهانی نیز " کنسر سیوم وب جهانی " و " ایزو " خارج مانده ؛
– امکان تبدیل آن به قالبهای دیگر متن – جر محیط نرم افزارهای شرکت " ادوبی " وجود ندارد ؛
– نیازمند نصب نرم افزار مستقل از مرورگرهای موجود است ؛
– موتورهای کاوش قادر به شناسایی و نمایه کردن متن آن نیستند و تنها با استفاده از درج " فراداده " می توان اطلاعات صفحه را به موتورهای کاوش معرفی کرد .
استانداردهای زبانی
مفهوم استانداردهای زبانی ، چهار چوب و قالبی است که بتوان به کمک آن ، متون درج شده را در محیط الکترونیکی را ، بدون بروز اشکال و همان گونه که بوده ، مشاهاده کرد . هیچیک از استانداردهای زبانی موجود ، فراگیر و بدون نقص نیستند و در واقع اصطلاح " استاندارد شرکتی " را می توان به آنها اطلاق کرد . تنها استاندارد زبانی که به دلیل ویژگی های فنی امکان مقبولیت بین المللی دارد " استاندارد یونی کد " است . البته این استاندارد کاملاً بی نقص نیست . مثلاً فایلهای تولید شده با " یونی کد " برای نویسه های فارسی ، حجمی هفت برابر " کد پیج " های دیگر دارند و ویرایش فایل د رمحیط " اچ تی ام ال " نیز مستلزم نرم افزار رابط است ؛ د رغیر اینصورت ، ویرایش آن بسیار دشوار است . از این رو طراحان وب فارسی ، همچنان استفاده از " کد پیج 1256 " را به " یونی کد " ترجیح می دهند . گر چه استفاده از " یونی کد " برای صفحه های راهنما و کم حجم ، مططلوب و قابل توصیه است ، اما درج متنهای بلند ( مانند متن کامل مقالات و گزارشها )در محیط " یونی کد " کاربران را دچار زحمت فراوان می کند .
" یونی کد " چیست ؟
– " یونی کد " به همه نویسه ها اعداد یکتایی اختصاص می دهد ؛
– مستقل از محیط است ؛
– مستقل از برنامه های نرم افزاری است ؛
– مستقل از زبان است ؛
اصولاً رایانه ها فقط با اعداد سرو کار دارند . آنها حروف و نویسه های دیگر را با تخصیص یک عدد به هر یک ، نگهداری می کنند . تا قبل از اختراع " یونی کد " صدها سیستم کد گذاری به تنهایی کافی نبود ؛ مثلاً اتحادیه ی اروپا به چندین کدگذاری مختلف برای پوشاندن همه زبانهایش نیاز داشت . حتی برای زبانی مثل انگلیسی نیز هیچ کد گذاری به تنهایی برای همه حروف ، علائم نقطه گذاری ، و نمادهای فنی متداول کافی نبود . این سیستم ها با هم تعارض نیز داشتند . یعنی ، دو کد گذاری ممکن بود از اعداد یکسان برای دو نویسه مختلف ، یا از اعداد مختلف برای نویسه های یکسان استفاده کنند .
رایانه ها ( بالاخص خادم های شبکه ) از کد گذاریهای مختلف و متعددی پشتیبانی می کردند ؛ با وجود این ، هر گاه داده ها از کد گذاریهایا محیط های مختلف عبور می کردند ، در معرض خطر تحریف قرار می گرفتند .
" یونی کد " به همه نویسه ها اعداد یکتایی اختصاص می دهد که مستقل از محیط از برنامه ، و مستقل از زبان هستند . استاندارد " یونی کد " را پیشتازان صنعت رایانه ، شرکتهایی چون " اراکل " ، " آ بی ام " ، " اپل " ، " جاست سیستم " ، " سان " ، " سای بیس " ، " مایکرو سافت " ، " هیولت پاکارد " ، " یونی سیس " ، " سپ " و بسیاری دیگر پذیرفته اند .
استانداردهایی چون " ایکس ام ال " ، " جاوا " ، " اکماسکریپت " ( جاوا اسکریپت ) ، " ال داپ دبلیو ام ال " ، " کربا " ، و …. " یونی کد " را لازم می دانند ، و روش رسمی پیاده سازی استاندارد " ایزو / آی ئی سی 10649 " نیز " یونی کد " است . " یونی کد " در بسیاری از سیستم عامل ها ، همه مرورگرهای اخیر ، و بسیاری از محصولات دیگر پشتیبانی می شود .
پیدایش استاندارد " یونی کد " ، و در دسترس بودن ابزارهایی که از آنها پشتیبانی می کنند ، از چشمگیر ترین روند ها در فناوری های اخیر جهانی سازی نرم افزارها بوده .
گنجاندن " یونی کد " د رسکوهای وب برنامه های کاربردی خادم مخدومی یا چند لایه ای ، در مقایسه با استفاده از مجموعه نویسه های قدیمی ، باعث کاهش قابل ملاحظه ی هزینه ها می شود . با استفاده از " یونی کد " می توان بدون نیاز به طراحی مجدد د رمحیط ها ، زبان ها ، و کشورهای متعدد ، با محصولات نرم افزاری یا سکوهای وب منفرد کار کرد . " یونی کد " که به داده ها امکان می دهد که بدون تحریف و از سیستم های مختلف عبور داده شوند .
" کنسرسیوم یونی کد "
" کنسرسیوم یونی کد " یک سازمان غیر انتفاعی است که برای طراحی ، گسترش و ترویج استفاده از استاندارد " یونی کد " تاسیس شده است ، استانداردی که شیوه ی ارائه متون را در محصولات نرم افزاری و استانداردهای امروزی مشخص می کند . اعضای این کنسر سیوم طیف گسترده ای از شرکت ها و سازمان های فعال در صنعت پردازش اطلاعات را تشکیل میدهند . این کنسرسیوم صرفاً از طریق حق عضویت اعضا ، پشتیبانی مالی می شود . عضویت در کنسرسیوم برای سازمانها و افراد هر جای دنیا که استاندارد " یونی کد " را پشتیبانی کنند و بخواهند د رگسترش و تحقق آن کمک کنند ، آزاد است .
نکته :
استفاده از " یونی کد " برای صفحه های وب فارسی – در صورتی که حجم این صفحه ها کم باشد – یک امکان بسیار مطلوب و مزیت های آن غیر قابل چشم پوشی است . تصور کنید اگر هر کاربری با هر نسخه از سیستم عاما و در هر محیط زبانی بتواند صفحه شما را همانگونه که طراحی کردید مشاهده کند ، چه مزیت قابل توجه ای می تواند باشد . اما نکته مهم استفاده در " یونی کد " این است که متون طولانی و فایلهای غیر گرافیکی با حجم زیاد با هفت برابر شدن حجم شان چه وضعیتی را در افزایش مدت زمان بارگذاری صفحه بوجود می آورد . از این رو استفاده از " یونی کد " برای متون و مقالات اصلاً مناسب نیست .
استانداردهای گرافیکی
محیط نشر الکترونیکی محدودیتهایی دارد که وضع قواعدی را برای موفقیت د رنشر الکترونیکی الزامی می سازد . این قواعد قبل از هر چیز نگاهی دارد به حداقل امکاناتی که کاربر نهایی د راختیار دارد و این که وی چگونه می تواند آثار از نوع گرافیکی منتشر شده در محیط الکترونیکی را بدون نقص ، مشاهدو ه بهره برداری کند .
برای ارائه فایلهای گرافیکی دو روش اصلی وجود دارد :
1. گرافیک ماتریس نقطه ای . د راین روش تصویر در قالب مجموعه ای از نقطه های کوچک ، مستقل و قابل کنترل ، و به صورت سطری و ستونی تولید می شود ( CGM , TPEG , PNG , TIF , GIF ) .
2. گرافیک برداری . د راین روش ، تصویربا استفاده از توصیف های ریاضی تولید می شود که موقعیت ، طول و جهتی را که خطوط باید رسم شوند تعیین می کنند . اشیاء به جای الگویی از نقاط با پیکسل های منفرد ، به صورت مجموعه ای از خطوط ایجاد می شود .
بیشتر مرورگرها گرافیک برداری را پشتیبانی نمی کنند اما قالب های ماتریکس نقطه ای مانند " جی پگ " به وسیله همه مرورگرها پشتیبانی می شوند . قالب های سطح پائین تر مانند " گیف " و " پی ان جی " را می توان د رجائی مانند ترسیم خطوط که تصاویر " جی پگ " مختل می شوند مورد استفاده قرار داد . تصاویر " پی ان جی " که از نوع ماتریکس نقطه ای هستند قابلیت متحرک شدن را ندارند .
نمایش تصویر " تیف " در مرورگرهایی چون " اینترنت اکسپلورر " نیز با مشکل همراه است و در صورت نیاز و باید از نرم افزارهای رابط استفاده کرد .
براساس نظر دبیرخانه " ایزو " د رسال 1998 ، فایلهای گرافیکی د رفرم الکترونیکی باید دارای خصوصیات زیر باشند :
* اندازه
– پهنای یک ستونی 8 سانتیمتر یا دو ستونی 17 سانتیمتر ، حداکثر 25 سانتیمتر
– د رفایلهای گرافیکی اسکن شده ، تصویرها باید از جهت افقی و عمودی کاملاً نزدیک هم چیده باشند ( فضای سفید اطراف تصویر خیلی کم باشد ) .
* محتوا
– فایل های گرافیکی باید فقط حاوی آنچه که برای چاپ مورد نیاز است باشند ؛
– عنوان تصاویر ، عنوان تصاویر فرعی ، یاد داشتها ، زیرنویس ها و عناصر دیگر – که ممکن است مهم هم باشند – نباید در فایلهای گرافیکی گنجانده شده باشند ،
– از تصاویر و رنگ ها تنها د رمواردی استفاده می شود که برای فهم بهتر تصویر ضروری است .
* وضوح تصویر
– تصاویر اسکن شده باید دارای وضوح 300 نقطه دراینچ ( د راندازه واقعی تصویر چاپ شده ) باشند .
1
7