بررسی تاثیر پشت گرد بر روی میزان انعطاف پذیری در دختران دانشجو



موضوع تحقیق

بررسی تاثیر پشت گرد بر روی میزان انعطاف پذیری در دختران دانشجو

استاد راهنما:

مقدمه
ازمیان اجزای ساختاری و اسکلتی شاید ستون فقرات را بتوانیم با اهمیت ترین جزء ازبدن محسوب نماییم. زیرا گذشته از اینکه حافظ و حمایت کننده نخاع یکی از حساس ترین بخش های بدن می باشد. این ستون متحرک با تغییرات خود می تواند اشکال مختلفی به بدن داده و وضعیت های گوناگونی راطراحی می نماید. ازطرف دیگر قوسهایی که درستون فقرات وجود دارند ازوارد شدن مستقیم فشار و نیروهایی که ازطرف بالا می آیند به سرجلوگیری می نمایند و این نیروها درقوسها تعدیل میگردند. همچنین نقش حرکتی ستون فقرات است که حرکات این ستون مدیون حرکات جزئی است که درهریک از دیسکهای بین مهره ای بوجود می آید و این حرکات جزئی هستند که درمجموع بعنوان یک حرکت مثلاخم شدن یا چرخش نمایانگر می شوند و اگر هرکدام از این اجزاء حرکت دچار اختلال گردند نهایتاً حرکت را دچار اختلال می نمایند. ستون فقرات انسان درهنگام تولد دو انحنای اولیه دارد قوس بزرگتر درناحیه پشتی و قوس کوچک درناحیه خاجی می باشد همگام با چهاردست و پا رفتن ایستادن و راه رفتن قوسهای ناحیه پشت و خارجی دارای تحدب خلفی بوده که به نام کیفوز پشتی و خاجی معروف می باشد. افزایش غیر طبیعی قوس ناحیه پشتی را گرد پشتی یا کیفوزیس می نامند دراین عارضه که قسمت بالای پشت گرد شده استخوان جناغ فرو می رود و سینه پایین می آید. بدین ترتیب حفره سینه کوچک می شود و احتمالاً اندامهای بسیار حساس داخلی ازموقعیت اصلی خود تغییر جا می دهند. درموارد شدید، بروز این ناهنجاری همراه با اختلالات تنفسی و خستگی زودرس است امروزه تمام دست اندرکاران و مربیان ورزشی معتقدند که برای رسیدن به سطوح بالای قهرمانی به آمادگی جسمانی بالایی نیاز است. دراین میان عامل انعطاف پذیری از اهمیت بسزایی برخوردار است، چرا که انعطاف پذیری با افزایش دامنه حرکت حول مفاصل اولاً ازدردهای عضلانی و آسیبهای ورزشی جلوگیری می کند و ثانیاً به بهبود اجرای فعالیت های ورزشی کمک می نماید. فردی که دارای ستون فقرات غیر قابل انعطاف است دربسیاری از فعالیت های جسمانی و همچنین درجذب کامل ضربات وارده بر ستون فقرات درهنگام راه رفتن، دویدن و پریدن ناتوان می باشد. عدم انعطاف پذیری در پشت همچنین می تواند باعث وضعیت بد بدنی، فشردگی اعصاب محیطی و اندازه گیری های دردناک شود. تست میدانی که دراین تحقیق جهت سنجش انعطاف عضلات پشتی ستون فقرات به کار میرود، تست خمش به پشت است.
بیان مسئله
افزایش غیر طبیعی قوس ناحیه پشتی را که گردن پشتی یا کیفوزیس می نامند یکی از عارضه های شایع درناحیه خلفی ستون مهره های پشتی است. عارضه گرد پشتی انواع مختلف دارد که درنوع حاد آن بخشی ازستون فقرات به صورت زاویه دار بیرون می زند که قوز نام دارد. این عارضه ارتباط نزدیکی با ضعف عضلات پشت و جلوی سینه دارد. تحقیق حاضر درنظر دارد با تعیین میزان انحنای مهره های پشتی و ارتباط آن با میزان خمش به پشت دانشجویان دختر غیر تربیت بدنی مراجعه کننده به باشگاه ورزشی که برای پرکردن اوقات فراغت ورزش می کنند تعیین نماید که آیا بین میزان عارضه پشت گرد و میزان خمش به پشت ارتباط معنی داری وجود خواهد داشت یا خیر؟
ضرورت و اهمیت تحقیق
ازآنجا که ساختار استخوانی بعضی از مفاصل هم موجب محدودیت درانعطاف پذیری می شود یعنی علاوه بربافتهای نرم که نقش بخصوصی دارند وضعیت های عادتی بدن و کارهای سنگین مزمن دامنه حرکتی را محدود کرده و منجر به کوتاه شدگی تطبیقی عضلات می گردند این تحقیق درنظردارد میزان ارتباط این عوامل را تعیین نماید.
هدف تحقیق
هدف کلی پژوهش تعیین رابطه میزان انحنای مهره های پشتی و انعطاف پذیری درتست خمش به پشت می باشد.
اهداف اختصاصی
1) ارائه پیشنهاداتی برای اصلاح ناهنجاری کیفوز پشتی.
2) میزان خمش به پشت دانشجویان مبتلا به عارضه کیفوز و دانشجویان فاقد این عارضه تعیین و مقایسه نماید.
3) درصد شیوع کیفوز پشتی دردانشجویان غیر تربیت بدنی تعیین می شود.
4) رابطه کیفوز پشتی با میزان قد تعیین می شود.
فرض های تحقیق
بین انعطاف پشت و میزان انحنای مهره های پشتی ارتباط معنی داری وجود ندارد (دارد).
بین انحنای پشت و میزان قد ارتباط معنی داری وجود ندارد (دارد).
محدودیت های تحقیق
محدودیت های قابل کنترل
1) سن جامعه مورد تحقیق
2) زمان فعالیت تحقیق که ازتاریخ 15/1/85 لغایت 15/3/85 بوده است.
3) آزمودنی های این تحقیق ازمیان دانشجویان دختر غیر تربیت بدنی مراجعه به یک باشگاه ورزشی می باشند.
محدودیت های غیر قابل کنترل
1) هیچ گونه کنترلی برروی فعالیت های قبل از اندازه گیری درآن روز وجود نداشت.
تعاریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات
1) عارضه پشت گرد: منظور وضعیتی است که زاویه بین مهره چهارم پشتی و مهره دوازدهم پشتی با استفاده از فرمول برابر با 40 یا بیشتر از 40 باشد. (10)
2) انعطاف پذیری: انعطاف پذیری، حرکت آزادانه مفصل درسراسر دامنه حرکتی خود است و یا توانایی به کشش واداشتن نسوج اطراف یک مفصل است.

مقدمه
با توجه به اهمیت و نقش انعطاف پذیری درامر سلامتی وورزش این فصل ازچهار قسمت تشکیل شده است درقسمت اول به بحث درباره وظایف ستون فقرات و میزان حرکت آن خواهیم پرداخت و درقسمت دوم به توضیح درمورد عضلات ناحیه پشت و نقش آنها در حفظ وضعیت صحیح بدن می پردازیم و درقسمت سوم به تعریف انعطاف پذیری، انواع و نقش آن درسلامتی و ورزش خواهیم پرداخت ودرقسمت چهارم عارضه کیفوز موردبحث قرار گرفته است.
وظایف ستون فقرات
بطور کلی ساختمان ستون فقرات بنحوی است که دو وظیفه مهم متضاد ومتفاوت را بخوبی انجام می دهد. یعنی از یک طرف ستون فقرات مرکزی جهت تحرک و انعطاف پذیری می باشد و ازطرف دیگر ستون فقرات بعنوان سمبل ثبات و استحکام دربدن مطرح است. همچنین ستون فقرات نه تنها از احشاء و اعضای درونی شکم محافظت می نماید. وظیفه دیگر ستون فقرات جذب و تحمل فشارها و نیروهای وارد برآن است.
ستون فقرات دارای چهار انحناء یا برآمدگی قوسی می باشد که دو انحناء بطرف جلو و دو انحناء به طرف عقب می باشد و انحناء یاقوس قسمت پشت بطرف عقب است. وجود قوسهای فوق درستون فقرات باعث می گردد که مقاومت و تحمل فشارها و استرس های وارد برستون فقرات تا حدود ده برابر افزایش یابد. ستون فقرات را می توان به دوقسمت یا دو ستون تقسیم کرد یکی ستون قدامی که ازجسم یا تنه مهره تشکیل شده و دیگر ستون خلفی که ازقوس مهره ها بوجود می آید.
برای حفظ ثبات و پایداری و استحکام مهره ها وایجاد تحرک و انعطاف پذیری عوامل متعددی دخالت دارند که بطور خلاصه عبارت است از:
ا) عضلات
عضلات درناحیه ستون فقرات که درشکل است یکی عضلاتی که درناحیه کمر قرار گرفته اند و دیگر عضلاتی که دراتصالات آن درقسمت های دیگر ستون فقرات بوده و در ناحیه کمر نیز اتصالاتی دارند.
عضلات ستون فقرات نه تنها باعث ثبات و استحکام می شوند بلکه د رایجاد حرکت ستون فقرات هم شرکت دارند تقریباً تمام چهار طرف ستون فقرات توسط عضلات متعددی پوشیده شده است.
2)لیگامنت ها (رباطها)
لیگامنت ها همچون طنابی دردو طرف جلو وعقب مهره ها قرار گرفته اند. لیگامنت ها هم به شکل کوچک و کوتاه که فقط بین دو مهره قرار می گیرند و هم به شکل بزرگ که درطول چندین مهره واقع می شوند وجود دارد.
3) دیسک بین مهره ای
دیسک بین حجم یا تنه بین دو مهره قرار دارد. دیسک از دو قسمت محیط وهسته بوجود می آید. کار و وظیفه دیسک درورزشکاران دارای اهمیت بسیار زیادی است.
4)سطوح مفصلی بین زواید مهره ها
هرمهره ازدو قسمت تشکیل شده یکی تنه و دیگری زوائد مهره .در ستون فقرات بجز تنه مهره ها که با یکدیگر مفصل تشکیل می دهند درقسمت عقب ستون فقرات هم یک سری مفاصل سینوویال مخصوص داریم. این مفاصل ازاتصال سطوح مفصلی زواید استخوانی بوجود می آیند.
5)ساختمان مهره ها
ازعوامل دیگر ایجاد ثبات و تحر درستون فقرات، نحوه قرارگرفتن مهره ها و دیسک بین آنها است. (1)
میزان حرکت درناحیه پشت
فاصله موجود بین دو مهره که توسط دیسک پر می شود، امکان هرگونه حرکتی را حول سه محور حرکتی فراهم می سازد. ولی بایستی توجه داشت یک مهره ازمفصل فوقانی یا تحتانی خودش دارای حرکتی جزئی است. ولی وقتی چندین مهره دریک جهت تا می شود فلکش را می توان با زاویه بیشتری مشاهده نمود. درناحیه مهره های پشتی حرکت اکستشن به علت بلند بودن زائده های شوکی این مهره ها با محدودیت انجام می شود. درحرکت فلکشن جانبی ناحیه پشتی به علت وجود سطوح مفصلی دنده ها به طور محدود انجام می شود هردنده به سطح مفصلی موجود در مهره ها و دیسک های بین آنها اتصال می یابند و علاوه بر این هر دنده به زائده های عرضی مهره های پائینی نیز مفصل می شود. درحرکت چرخش ستون مهره ها دراین ناحیه تقریباً آزاد انجام می شود.(2)
عضلات ناحیه پشتی
عضلاتی که درستون فقرات بر روی مهره ها اثر گذارند عبارتند از: ذوزنقه، متوازی الاضلاع، راست کننده ستون مهره ها، بین دنده ، سینه ای بزرگ و سینه ای کوچک.
انعطاف پذیری
انعطاف پذیری رامی توان به این صورت تعریف کردبه قابلیت حرکت مفاصل بدن شخص تا حداکثر دامنه حرکتی بدون ایجاد آسیب انعطاف پذیری گفته می شود. انعطاف پذیری یک عامل عمومی نبوده، بلکه نسبت به مفاصل، ورزشها یا فعالیت های جسمانی خاص ویژگی دارد.
مثلاً هایپر اکستنشن ستون فقرات بوسیله شکل و نحوه قرارگیری زائده های شوکی محدود می شود. هم چنین خم شدن، دورشدن بوسیله شکل و نحوه قرارگیری زائده های شوکی محدود می گردد. انعطاف پذیری هم چنین با اندازه بدن جنس سن و فعالیت ارتباط دارد. هر افزایشی درچربی بدن معمولاً انعطاف پذیری راکاهش می دهد. زنان عموماً نسبت به مردان گروه سنی خود انعطاف پذیری بیشتری دارند از تولد تا پیری یک کاهش تدریجی درانعطاف پذیری وجود دارد، بنحوی که بافتهای نرم خاصیت ارتجاعی خود را ازدست می دهند. این کاهش درنتیجه عدم حفظ یک برنامه فعال حرکتی با دامنه کامل حرکت ایجاد می شود.
افراد فعال نسبت به غیر فعال انعطاف پذیری بیشتری دارند، زیرا انعطاف پذیری دائماً تابع عادات حرکتی است زمانی است زمانی که عضلات دروضعیت کوتاه شدن نگه داشته می شوند. بافتهای نرم مفاصل تمایل به چروکیدگی پیدا کرده و خاصیت ارتجاعی خویش را ازدست می دهند وضعیتهای عادتی بدن و کارهای سنگین مزمن دامنه حرکتی را محدود کرده و منجر به کوتاه تطبیق عضلات می گردند بطور خلاصه انعطاف پذیری با الگوهای حرکتی عادتی هر فرد و هر مفصل ارتباط دارد و دراین میان سن و تفاوتهای جنسی در رده دوم قرار دارد. (3)
انعطاف پذیری و انواع آن
دونوع انعطاف پذیری یکی ایستا ودیگری پویا توصیف است. (4)
انعطاف پذیری ایستا
حدود تغییرات حرکت درحول مفصل به عنوان انعطاف پذیری ایستا تعریف شده است.
انعطاف پذیری پویا
این نوع انعطاف پذیری بعنوان مقابله یا مقاومت دربرابر حرکت تعریف شده است به بیان دیگر این نوع انعطاف پذیری فقط مربوط به تغییر حرکت مفصل نبوده بلکه با نیروهایی که دربرابر هر نوع تغییر حرکت مقاومت می کنند، سروکار دارد.
محدود کننده های انعطاف پذیری
محدود کننده های ساختی انعطاف پذیری عبارتند از 1) استخوان 2)عضله
3) پوست 4)غضروف وسایر اجزای مربوط به کپسول مفصلی 5)تاندون و سایر بافتهای همبند.
ازدیدگاه بالینی محدودیت مفصلی و ازدست دادن دامنه طبیعی حرکات علل متعددی دارد، تعدادی از اینها عبارتند از:
1) خشکی و کم دامنه شدن مفصل به علت بی حرکتی طولانی
2) عدم کار عضلات یا به علت صدمه و فلج عصب مربوط به آنها ست و یا بعلت بیماری خود عضلات که درصورت اول عارضه میوژن است.
3) تورم التهاب نسوج نرم اطراف مفصل تورم تاندونها و لیگامنت ها درمفاصل که مخصوصاً درورزشها دیده می شود.
4) صدمات و پارگی های تروماتیک عناصر نگهدارنده یا حرکت دهنده در مفاصل که این مورد نیاز بیشتر درفعالیت های ورزشی اتفاق می افتد.
5) بیماریهای خاص روماتیسمی و یا عفونی لازم به یادآوری استکه محدودیت را ازنظر محور حرکت و نیز با درجه و زاویه مورد امتحان قرار می دهند. (3)
سن و قابلیت انعطاف پذیری
پژوهش درمیان گروههای مختلف سنی نشان می دهد که انعطاف پذیری درخلال دوره بلوغ کاهش می یابد این کاهش عموماً درحدود 10 الی 12 سالگی دربین پسران و در 12 سالگی درمیان دختران شروع می شود. (15)
ازآنجائیکه رشد سریع از ویژگیهای برجسته دوران نوجوانی است تغییر در اندازه بدن ممکن است درقابلیت انعطاف پذیری بدن تاثیر بگذارد. هم چنین این امکان وجود دارد که تغییر درالگوهای حرکتی عادتی و همیشگی باعث تغییرات جزئی درمیزان دامنه حرکت گردد. (16)
انعطاف پذیری، پیشگیری ازصدمات
ورزشکاران به برنامه تمرینات کششی نیاز مبر می دارند تا دامنه تغییر پذیری و حرکتی او درعضلات و مفاصل وسعت یابد، پیشرفت تکنیکی او با سهولت و کیفیت بهتری انجام گیردو از بروز دردهای عضلانی و مفصلی بخصوص عارض شدن صدمات مفصلی و پاره شدن عضله یا بافت پیوندی دراو جلوگیری به عمل آید.
اسناد و مدارک فراوان حاکی از آن است که قابلیت انعطاف پذیری به عنوان عامل بازدارنده بسیاری از صدمات درفعالیت های ورزشی است. کوربین ونوبن درسال 1980 اظهار داشتند که عضلات فاقد تمرینات کششی میزان دامنه قابلیت ارتجاعی شان به مراتب کمتر ازعضلاتی است که ازتمرینات کششی تدریجی برخوردار هستند.
تحقیقات انجام شده توسط اوریس (1974) مبنی بر کاهش درد عضلانی دراثر تمرینات کششی و ارتباط این تمرینات درکاهش آسیب های عضلانی و همان گونه کاهش میزان آسیب های عضلانی -تاندونی و کوفتگی عضلانی شده دراجرای بهتر مهارت های حرکتی تاثیر فراوانی دارد موید اصل پیشگیری انعطاف پذیری ازآسیب های مختلف می باشد. (17)
مسئله دیگر که باید به آن اشاره نمود تاثیر منفی انعطاف پذیری بعنوان یک قابلیت حرکتی است این قابلیت ممکن است عامل خطرناکی برای افرادی که ازانعطاف پذیری بیش ازحدی برخوردار باشد. "مارشال"، "جانسون"، و "ویکی وایز" درهمین رابطه درسال 1980 که انعطاف پذیری بیش از حد مفاصل (شل شدن) ویژگی است، که به نوع جنسیت ارتباطی ندارد، (زنان انعطاف پذیرتر از مردان هستند). ویلسون، وود و ایلیون (1991) در تحقیقات خود مبنی بر ارتباط بین سفتی عضلات و انعطاف پذیری ایستا، شرح جدیدی برای وقوع صدمات عضلانی، بین حداکثر سفتی و انعطاف پذیری ساکن مشاهده کرده اند و عدم وجود انعطاف پذیری با وقوع صدمات عضلانی ارتباط دارد را مورد تاکید قرار داده اند. بر همین اساس پیشنهاد می شود که با درجات بالای انعطاف پذیری بتوان میزان صدمات را کم کرد و این امر به شکل موثری درقالب ارتباط بین انعطاف پذیری و سفتی عضلانی قابل توجیه است. (17)
عدم انعطاف پذیری
انعطاف پذیری یکی از جنبه های مهم آمادگی جسمانی بوده و عدم آن می تواند برای بسیاری از افراد اختلالات و مشکلات عملکردی ایجاد کند فردی که دارای ستون فقرات سفت است از بسیاری فعالیتهای جسمانی و همچنین در جذب کامل ضربات وارده بر ستون فقرات درهنگام راه رفتن، دویدن، پریدن ناتوان است عدم انعطاف پذیری درستون فقرات را می توان همچنین مسئول وضعیت بدنی، فشردگی اعصاب محیطی و اندازه گیری دردناک است. (18)
به عنوان مثال دراین رابطه کراس و همکارانش بیش از 4000 بیمار مبتلا به کمر درد را مورد مطالعه قرار دادند آنها بعد ازمعاینات پزشکی به این نتیجه رسیدند که بیش از 80 درصد بیماران فاقد صدمات و بیماریهای ارگانیکی و حسی بوده و توانسته اند باانجام تمرینات منظم متعاقب توسعه قدرت و انعطاف پذیری درمان شوند یعنی با بهبود وضعیت عضلانی ازدرد رها می شوند.
توسعه انعطاف پذیری
روش عملی PNF
عبارت است از روشهایی که درآن با اعمال الگو های معین پاسخ مکانیسم عصبی و عضلانی توسط تحریک مسیرهای حسی دوک عمیقی تسهیل می گردد. به عبارت دیگر دراین روش براساس استفاده از گیرنده های عمقی و پاسخ های تقویت شده به وسیله سیستم اعصاب مرکزی و به صورت جریان انتقالی و متوالی روی همکاری گروههای مختلف عضلانی پایه گذاری می شود که درنتیجه عضلات اصلی عمل کننده دریک حرکت فعال گشته و این سهولت عصبی-عضلانی درانسان از دو طریق ثبت کشش ها درجا درعضلات و یا به وسیله اندازه گیری عملکرد حرکتی عضلات درآزمایشگاهها تجربی تعیین گردیده است، علاوه بر تاثیر عوامل قدرت براستقامت برمیزان سهلوت حرکتی تسهیل پذیری عصبی عضلانی براثر تغییرات اساسی برروی سیستم اعصاب مرکزی بوجود می آید که این تغییرات به فرد اجازه استفاده وسیعی ازحرکات را می دهد. (8)
کیفوز
چنانچه قوس ناحیه پشت بیشتر ازحد طبیعی بین 20-15 درجه باشد ناهنجاری تحت عنوان پشت گرد یا کایفوز نامیده شده است. ازکیفوز تعاریف ساده تر دیگری نیز به عمل آمده همچون تعریف زیر:
افزایش تحدب طبیعی ستون فقرات پشتی راعنوان کیفوز می گویند یا تعریف دیگر از این عارضه، افزایش انحنا درقسمت بالای پشت که موجب گردی بالای پشت می شود این حالت قوز پشت نامیده می شود و غالباً ازخستگی و توازن ناصحیح قدرت درعضلات راست کننده ستون فقرات ناشی می شود.
عنصر مشترک تمامی این تعاریف افزایش میزان انحنای پشتی است که میزان آن ازحد طبیعی ذکرشده بیشتر باشد(20-15) درجه که دراین صورت این انحنا یاعارضه را کیفوز و یا پشت گرد می گویند. (11)
تاریخچه ناهنجاریهای کیفوز
درسال 1925 هولگر شوئرمن نخستین بار ازطریق رادیوگرافی اثبات نمود که تغییر شکل کیفوزی درنتیجه مثلثی شدن شکل مهره ها ایجاد می شود یکی از عواملی که ایجاد کیفوز می کند وجودمهره ای کره ای شکل است و علت کره شکل شدن این مهره ها نکروز ه شدن – عروق، غضروفی حلقوی بین جسم مهره ها است، زمانی که نکروز عروق جسم مهره ها صورت گرفت، رشد مهره ها متوقف می شود و به تدریج کیفوز پیشرفت می کند اما این تئوری نتوانست باموافقت همه روبرو شود.
اشمورل1 درسال 1930 بیان داشت که درطول سنین رشد به علت فتق دیسک ممکن است کیفوز ایجاد شود، او احساس کرد که تغییرات بصورت برآمدگی دیسک درناحیه مرکزی هسته شروع می شود. درطی عمل یا درنتیجه پارگی ناشی از ضربه درانتهای صفحه ها قسمتی از دیسک دربین تنه اسفنجی تحت فشار قرار میگیرد، درنتیجه ارتفاع دیسک بین مهره ای کاهش پیدا می کند، خرابی ذر رشد غضروفی نهایتاً ایجاد کیفوز می نماید.
لابرنیودی درسال 1930 بیان داشت که کوتاهی عضلات همسترینگ موجب ایجاد کیفوز می شود منتیل نیز مطرح کرد که کوتاهی عضله سوئز خاصره ای موجب چرخش قدامی بدن و افزایش اوردوز کمری می شود که می تواند به طور جبرانی کیفوز را ایجاد نماید.
انواع کیفوز
الف) تقسیم بندی کیفوز براساس منطقه گرفتارشده:
1) عمومی (General) کیفوز تمامی ستون فقرات را دربر می گیرد که دربعضی منابع ازپشت کاملاً گرد یا کیفوز C شکل ازآن یاد می شود.
2) موضعی (Local) کیفوز درمنطقه محدودی ازستون فقرات است مثل مناطق پشتی (سینه ای)
ب) کیفوز ازنظر برگشت پذیری به دو نوع طبقه بندی می شود:
1) کیفوز برگشت پذیر یا متحرک2 این نوع کیفوز به راحتی قابل اصلاح است و سه عامل عمده دارد:
الف) بد قرارگرفتن وضع بدن
که بیشتر دردرختران جوان و کمی چاق دیده می شود و غالباً با سعی و کوشش درقرار دادن بدن دروضعیت مناسب اصلاح می شود. این نوع کیفوز درافراد بلند قامت که دارای تیپ بدنی اکتومورف نیز می باشند دیده می شوند.
ب) ضعف عضلات راست کننده ستون مهره ها
ج) کیفوز جبرانی، که درمورد افزایش تقعر طبیعی ستون مهره ای برای حفظ تعادل درقسمت مجاور آن کیفوز به دست می آید.
کیفوز برگشت ناپذیر:3 دراین مورد تغییر شکل ستون فقرات به وسیله بیمار قابل اصلاح نیست و جراحی لازمه اصلاح این نوع کیفوز می باشد.
الف)گوژپشتی
ب) کیفوز اسکولیوز:4 گاهی انحراف جانبی و افزایش تحدب تواماً وجوددارد . شایع ترین حالت کیفوزاسکولیوس مهره های پشتی کمری نورو فیبروماتوز است. اگر انحنای طبیعی ستون فقرات کاهش یا افزایش یابد معمولاً مهره های بالا و پایین آن قسمت برای جبران این تغییر شکلها دچار انحنای معکوس میگردند.
ج)بیماری شوعرمن5 : افزایش مختصر تحدب ستون فقرات پشتی دربیماران مبتلا به شوئرمن براثر شکستگی های جزئی ستون فقرات ناشی از پوکی استخوان درپیروان دیده می شود.
د) قوز داجرز6: مخصوص خانم های یائسه است که دراثر استئوپرز (پوکی استخوان) بعد از یائسگی است.
ازانواع دیگر کیفوز می توان به کیفوز جوانی، کیفوزمادرزادی، کیفوزراشیتیک، کیفوزسل ستون مهره ها و کیفوز پیری اشاره کرد. اگر بخواهیم علل این عارضه را به صورت مفصل تری بیان داریم می توانیم علل زیر را اشاره نماییم.
1) فقر حرکتی: عدم حرکت و جنبش مناسب که منجر به ضعف عضلات می شود مانند: افراد منزوی و گوشه گیر و افراد غیرورزشکار و بی تحرک
2) عادات نامناسب درایستادن، راه رفتن، نشستن و حمل اشیاء سنگین به طور ممتد.
3) شغل و وضعیت ثابت بدنی و انجام امور روزانه درحالت نامناسب.
4) تقلید الگوهای حرکتی و وضعیت های بدنی غلط و نامناسب.
5) استفاده از پوشاک و تجهیزات نا مناسب مثل صندلی و میز نامناسب.
6) کمبود تحریکات رشدی مثل : نور و آب و هوای مناسب.
7) وضعیت های روانی و شخصیتی افراد مانند افراد خجالتی.
8) افزایش وزن، به عنوان عامل اولیه یا تشدید کننده.
9) مسائل تربیتی و فرهنگی که وضعیت بدنی خاصی را توصیه می کند.
10) تیپ و وضعیت بدنی .
11) سن که هرچند به عنوان یک عامل مستقل کمتر مورد بحث قرارمی گیرد اما دربرخی سنین ازجمله بلوغ ابتلا به این عارضه به ویژه دردختران به دلیل رشد سینه ها شیوع بیشتری دارد. (10)
عضلات
عضلات کشیده شده درعارضه کیفوز که نیاز به تقویت و حرکات قدرتی برای جبران کاستی خود دارند: 1) عضله ذوزنقه ای 2)عضله متوازی الاضلاع
3)عضله راست کننده ستون مهره ها که عبارتند از سه گروه عضلات خاصره ای، طویل و شوکی

عضلات کوتاه شده درعارضه کیفوز عبارتند از:
1) عضلات بین دنده ای 2) عضلات سینه ای بزرگ 3)عضلات سینه ای کوچک
ارتباط کیفوزباعملکرد های فیزیولوژیک
جکسون و همکارانش درسال 1989 روی ارتباط تغییر شکل ستون فقرات با کمر درد و عملکرد رویوی مطالعه ای انجام دادند دراین مطالعه 100 بیمار مبتلا به کیفوز حاد دردامنه سنی 63-20 سال که سابقه عمل جراحی نداشته اند مورد مطالعه قرارگرفتند.
درتجزیه وتحلیل آماری از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد که رابطه معنی داری را بین ازدیاد درد درناحیه کمر با کاهش انحنای کمر-خاجی نشان داد. همچنین رابطه معنی داری بین کیفوز بیش از 50 درجه با کاهش ظرفیت حیاتی بدست آمد.
لیچ و همکارانش در1990 میلادی مطالعاتی برای 74 زن مبتلا به استوپروز انجام دادند که همگی آنها دچار هیپرکیفوز بودند دراین مطالعه ازبیماران تست رویوی به عمل آمد که این بررسی نشان داد افرادی که دراثر فشردگی فقرات پشتی دچار شکستگی بوده اند درپارامتر fvc کاهش عمده ای داشته است، کیفوز نیز بر fvc معنی داری داشته است. (22)
ساویکا و برانت ویت درسال 1987 تنفس یازده بیمارمبتلابه کیفواسکولیوز را درحالت خواب بررسی و نتیجه گرفتند که ناهنجاری های مذکور دراختلال دستگاه قلبی و تنفس نقش دارد.
سابقه مطالعاتی تحقیق
با توجه به موضوع تحقیق که میزان تاثیر عارضه پشت گردن را درمیزان انعطاف پذیری مورد مطالعه قرار می دهد، تحقیقاتی برای ماحائز اهمیت هستند که درارتباط مستقیم با موضوع تحقیق باشند متاسفانه تحقیقات انجام گرفته دراین زمینه (عارضه پشت گرد)درمیان محققین تربیت بدنی و علوم ورزشی محدود می باشد ولی افرادی که دررشته های توان بخشی و فیزیوتراپی و … فعالیت دارند مقالات و تحقیقات نسبتاً زیادی در این زمینه ارائه داده اند. البته ماهیت عمده این تحقیقات به گونه ای است که اختصاصی و عمیق بوده وازجنبه پزشکی – درمانی قوی یا بررسی های نظری و موشکافانه استفاده شده است. آنچه تحت عنوان تحقیقات داخلی و خارجی ارائه می شود خلاصه ای ازتحقیقات فوق می باشد.
الف ) تحقیقات خارجی
درتحقیقی که تحت عنوان "شناسایی ناهنجاری کیفوز دردانش آموزان" توسط آقایان هیلدون براند و نتیز چک7 درشهر بوخن آلمان درسال 1990 انجام گرفت ازمیان 2075 دانش آموز 17-10 ساله که از پنج مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شده بودن ازلحاظ میزان ابتلا به ناهنجاری کیفوز سینه ای تست به عمل آمد. درجه کیفوز افراد با کایفومتریا کیفوز سنج اندازه گیری شد که میزان ناهنجاری بدست آمده دردختران 13 درجه و درپسران 3 /15 درجه به ثبت رسید. محققین فوق بااستفاده از یک پرسش نامه دریافتند دانش آموزانی که دارای کیفوز سینه ای بودند، کمتر ورزش می کردند و درخانواده آنها بیماری های ارتوپدیک بیشتر با کمر درد همراه بود. (20)
تحقیق مشابه دیگری درسال 1995 توسط نی سی نن8 تحت عنوان ستون فقرات درطول سنین رشد به این نتیجه رسیده است که درهردو جنس زن و مرد با افزایش سن میانگین کیفوز پشتی افزایش می یابد درحالیکه میانگین دور دوز کمری کاهش پیدا می کند بطوری که بیشترین کیفوز پشتی درمیانگین 8-12 سالگی و کمترین لور دوز کمری درمیانگین سنی 8-13 سالگی مشاهده شده است. نتایج تحقیق فوق حاکی از آن است که درطول دوره بلوغ تغییرات فیزیولوژیکی باعث ایجاد کیفوز پشتی و لوردوز کمری شده است.
ازآنجا که یکی از علل بوجود آورنده کیفوز پشتی ضعف عضلات راست کننده ستون مهره ها می باشد، همواره این سوال مطرح بوده است که آیا بین قدرت بازکننده های پشتی با کیفوز می تواند رابطه ای وجود داشته باشد! سیناکی9 و همکارانش تحقیقی درزمینه ارتباط بین قدرت بازکننده های پشتی با لور دوزی کمری و کیفوز پشتی درزنانی که با کمبود استروژن مواجه هستند انجام دادند. نتایج حاکی ازآن است که اگر بازکننده های پشتی قویتر باشند احتمال بروز کیفوز پشتی کمتر شده و لوردوزی کمری و انحراف خاجی بیشتر خواهد شد.
ب ) تحقیقات داخلی
درزمینه میزان شیوع عارضه کیفوز دربین ورزشکاران درایران اندکی صورت گرفته است و بیشتر تحقیقات برروی افراد غیر ورزشکار صورت گرفته است، دراین قسمت به مطالعات انجام شده که به نحوی باموضوع تحقیق درارتباط می باشند، اشاره می گردد.
درسال 1354 خانم سودابه میرمیدان تحقیقی درارتباط با انحراف غیر طبیعی ستون مهره ها انجام داده اند.(14)
آقای داریوش جدلی درسال 1356 تحقیقی درارتباط با وضعیت بدنی دانش آموزان انجام داده است، نتایج این تحقیق نشان دهنده این است که انحرافات لوردوزکیفوز و صافی پا دراین فرآیند دیده شده است.(13)
درسال 1368 آقای رضا قراخانلو تحقیقی را درتحت عنوان "بررسی میزان و علل ناهنجاری های ستون فقرات دردانش آموزان پسر دوره راهنمایی شهر تهران" ارائه کرد.
آقای مهدی کهندلی نیز درسال 1373 تحقیقی تحت عنوان بررسی "ناهنجاری های بالا تنه دربین دانش آموزان دبیرستانی ورزشکار و غیر ورزشکار شهرستان کرج" انجام داد.(11)
آقای رضا اندام درسال 1378 تحقیقی راجع به "بررسی و مقایسه میزان وضعیت پشت گردن درمردان والیبالیست و فوتبالیست شهرستان شاهرود " ارائه داد.(10)

منابع و مآخذ
1) شاهین -ماشالله، کمردرد
2) تندنویس -فریدون، حرکت شناسی
3) هدایت پور – نصرت الله ، تعیین میزان ارتباط تیست ولز(sit and reach) با انعطاف پذیری عضله همسترینگ و ستون فقرات دانشجویان تربیت بدنی 25-20 ساله دانشگاه تهران (1378)
4) اقبالی -محمد، بررسی میزان انحرافات ستون فقرات دانش آموزان پسر دوره راهنمایی 15-11 سال و ارایه پیشنهادات اصلاحی و حرکتی (1362)
5) یثربی – سید محمد علی، بررسی ارتباط کیفوز سینه ای با جنبه های روانی در دانشجویان پسرتربیت بدنی دانشگاه های تهران و مشهد و ارایه پیشنهادات اصلاحی (1378)
6) دانشمندی-حسن، علیزداده محمد حسین، قراخانلو-رضا،حرکات اصلاحی
7) فاکس ماتیوس (ترجمه دکتر اصغر خالدان)، فیزیولوژی ورزشی
8) هالت، والانس، ای (ترجمه دکتر محمد رضا بیات)، روش علمی کشش
9) روش-عزار محمد، بررسی ناهنجاریهای ستون فقرات دانش آموزان پسر راهنمایی 15-11 ساله شهرستان بندر ترکمن
10) اندام -رضا، بررسی و مقایسه میزان وضعیت پشت گردن درمردان والیبالیست و فوتبالیست شهرستان شاهرود(1378)
11) کهندلی -مهدی ، ناهنجاریهای بالاتنه دانش آموزان دبیرستانی ورزشکار وغیره ورزشکار شهرستان کرج(1373)
12) قراخانلو-رضا، بررسی میزان و علل ناهنجاری های ستون فقرات دردانش آموزان پسر دوره راهنمایی شهر تهران (1368)
13) جلالی -داریوش، وضعیت بدنی دانش آموزان(1356)
14) میرمیدان-سودابه، انحراف غیرطبیعی ستون مهره ها(1354)
15) Clark H.Harrvson(E.d) joint and Body rang of movement physical
16) Sofrrit J.mergarat introducion to measurement in physicaleducation and exercise science. Time mirror mosby college 1989
17) Beaulie.J.E.Developing a strtching program. The physician and sport medicine .IX.1981
18) Davigh.fitness a life Time commitment. Pp,68-69
19) Nissinen-m.Spinal posture during pubetal gowth ACTA-PAEDIATER
20)Nitzsch ke-E;Hildenbrand-M.Epidemiology of kyphosis school children.z
21) Culham-EG,Jimenez;King -CE.Thoracic Kyphosis,rib mobility and long volume.
22)Leech.JA;Relationship of lung function severity of osteoprisi of women;A_M_RV Respir_Dises 1990
23)Champan_KP;Rebuck_ASDyphagi samanifestaion of occut Hypoxenia
24)Peters,S;Electrocardiography changes in scoliosis and kyphosis deformities of the thorax2_orthop 1987
25)Mellin.G;Harjinla.R;lung function in relationto to thoracic spinal mobility and kaphosis;Scan_Irachabil_med1987

روش تحقیق
با توجه به موضوع مورد تحقیق که بررسی تاثیر میزان پشت گرد بر روی میزان انعطاف پذیری می باشد روش تحقیق حاضر ازنوع نیمه تجربی میباشد.
جامعه آماری
جامعه آماری مورد مطالعه تحقیق شامل کلیه دانشجویان دختر غیر تربیت بدنی مراجعه کننده به باشگاه ورزشی بود که برای پرکردن اوقات فراغت ورزش می کردند.
نمونه آماری
دانشجویان با دامنه سنی (25-18) ساله، میانگین قد(5+161) نمونه های مورد مطالعه راتشکیل می دهند. بدین طریق که تعداد 50 دانشجوی غیرتربیت بدنی بصورت داوطلبانه ازکلاسهای مختلف گزینش شده اند.
وسایل مورد نیاز درتحقیق
دراین تحقیق ازسه دستگاه استفاده شده است که عبارتند از:
1) قد سنج پزشکی برای اندازه گیری قد آزمودنی ها
2) انعطاف سنج دست ساز جهت اندازه گیری انعطاف پذیری خمش به پشت.
3) خط کشی منعطف

روش اندازه گیری و جمع آوری اطلاعات
همان طوریکه ازعنوان تحقیق برمی آید، هدف ازاین پژوهش اندازه گیری انعطاف پذیری پشت و میزان ارتباط آن با میزان کیفوز می باشد. لذا برای اندازه گیری انعطاف قسمت پشت ستون فقرات ازدستگاه دست ساز مدرج شده و برای اندازه گیری کیفوز ازخط کشی منعطف استفاده شده است.
1) اندازه گیری قد: برای اندازه گیری قد آزمودنی ها ازوسیله اندازه گیری قد استفاده شد که عبارت است از یک خط کش مدرج که مرغکی متحرک برآن نصب شده است.
قد آزمودنی ها بدون کفش برحسب سانتی متر اندازه گیری گردید.
2) اندازه گیری انعطاف پشت: درحالیکه فرد روی زمین به شکم دراز کشیده است ازفرد خواسته می شود تا جایی که ممکن است بدون بالا آوردن پا و درحالی که دستها درکنار بدن است بالاتنه را بالا آورد. این عمل به انعطاف پذیر یلازم مفصل و عضله جهت ثبت درجه دامنه حرکت اجازه می دهد.
3) اندازه گیری میزان کیفوز: پژوهشگر برای اندازه گیری نمونه های حاضر دراین تحقیق از خط کش منعطف بهره برده است دراین قسمت از آزمودنی ها خواسته شده پشت به آزمایش کننده بایستد. مهره های T4 وT12 علامت گذاری شده و با خط کش منعطف اندازه گیری شده و بعد از انتقال/ اطلاعات به روی کاغذ، با استفاده از فرمول زاویه کیفوز اندازه گیری شده است.

مقدمه
دراین فصل ابتدا به ارائه اطلاعات بدست آمده درمورد پایانی تستها پرداخته و سپس درباره انعطاف پذیری ستون فقرات و میزان کیفوز برروی آزمودنی ها به بحث و بررسی میپردازیم و آنگاه با استفاده ازتکنیک های آماری به تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده خواهیم پرداخت.
اطلاعات جمع آوری شده
دراین تحقیق برای کاملتر نمودن اطلاعات پژوهش ازنمونه ها درارتباط با قد و سن اطلاعاتی جمع آوری گردید که هرکدام از این موارد درجدول زیر برای سهولت کارآماده شده است.
اطلاعات جدول مشتمل بر میانگین و انحراف معیار متغییر سن، قد، میزان کیفوز و میزان انعطاف پذیری می باشد(جدول 1-4)

جدول شماره (1-4) مشخصات فردی نمونه ها

انعطاف پذیری
سن
قد
کیفوز
میانگین
49
08/21
161
1/3
انحراف معیار
7
58/1
5
1/1

سن نمونه ها
دراین پژوهش 50 نفر ازدانشجویان غیرتربیت بدنی یک باشگاه ورزشی مورد بررسی قرارگرفتند. مشخصات سنی افراد شرکت کننده دراین تحقیق بصورت درصد فراوانی درنمودار زیر آورده شده است.
بیشترین درصد فراوانی 44% (مربوط به طبقه 19-18 سال) و کمترین درصد فراوانی مشاهده شده 5/7 % (مربوط به طبقه 25-24 سال) می باشد.

آزمون فرضیه اول و دوم
بین کیفوز سینه ای و انعطاف پذیری پشت دانشجویان دختر غیر تربیت بدنی ارتباط معنی دار آماری وجود ندارد.
برای آزمون فرضیه فوق ازضریب همبستگی پیرسن که رابطه بین کیفوز سینه ای و انعطاف پذیری را می سنجد، استفاده شده است. آنگاه برای بررسی میزان معنی دار رابطه بدست آمده ازنمره Z استفاده گردیده است.
ضریب همبستگی بدست آمده بین این دو متغییر 06/0 – می باشد. همچنین احتمال خطای محاسبه شده دراین تحقیق برای رد این فرضیه 92/0 می باشد که درسطح a=0.05 می باشد. (0.5<0.920) بنابر این فرضیه صفرها مورد تایید قرار میگیرند. این بدین معنی است که انعطاف پذیری ارتباط معنی دار آماری با کیفوز سینه ای در دانشجویان دختر غیرتربیت بدنی ندارد.
طی محاسبات انجام شده درباره ارتباط بین قد و کیفوز سینه ای این نتیجه به دست آمد که با ضریب هم بستگی 19/0، هیچ ارتباط معنی داری وجود ندارد.

مقدمه
دراین فصل محقق به خلاصه تحقیق، بحث وبررسی یافته های تحقیق، نتیجه گیری و ارائه برنامه ویژه حرکتی و پیشنهادات تحقیقی پرداخته است.
خلاصه پژوهش
آنچه دراین پژوهش مورد بررسی قرارگرفته است بررسی ارتباط بین کیفوز سینه ای و میزان انعطاف پذیری دردانشجویان دختر غیر تربیت بدنی در یک باشگاه ورزشی بوده است و محقق درپی پاسخ دادن به سوال وجود یا عدم وجود ارتباط بین کیفوز سینه ای و انعطاف پذیری بوده است. برای رسیدن به این منظور محقق از دو وسیله خط کش منعطف ودستگاه دست ساز سنجش انحراف پذیری و برای اندازه گیری عوامل و متغییر های ذکر شده سود برده است.
این تحقیق برروی 50 نفر آزمودنی و ازجامعه آماری دانشجویان یک باشگاه ورزشی صورت گرفته است و از طریق تجزیه و تحلیل آماری نمرات به دست آمده ازآنها، میزان همبستگی و معنی داری این همبستگی مورد آزمون قرارگرفته است. دراین تحقیق ازضریب همبستگی پیرسون برای بررسی میزان ارتباط استفاده گردیده است و برای تجزیه وتحلیل ازنرم افزار spss سود برده شده است. همچنین درفرضیه دوم این پژوهش به بررسی ارتباط بین میزان قد و کیفوز پرداخته شد است. ازنتایج تحقیق چنین بدست آمد که کیفوز سینه ای ارتباط معنی داری با هیچ کدام از انعطاف پذیری و قد ندارد.
نتایج تحقیق
پس از جمع آوری اطلاعات ازآزمودنی ها و سپس تجزیه و تحلیل آنها با روش های آماری نتایج زیر بدست آمد:
1) با a=0.05 بین کیفوز سینه ای و میزان انعطاف پذیری ارتباط معنی دار آماری در دانشجویان دختر غیر تربیت بدنی وجود ندارد.
2) با a=0.05 بین کیفوز سینه ای و میزان قد ارتباط معنی دار آماری دردانشجویان دختر غیر تربیت بدنی وجود ندارد.
پیشنهادات
1) پیشنهاد می شود که تحقیق حاضر درشکل وسیع و ابعاد گوناگون انجام گیرد.
2) شناخت ضعف عضلانی و همچنین وضعیت بدنی خوب و حرکات اصلاحی باید به عنوان بخشی ازمحتوای دروس دروه های ضمن خدمت مربیان و معلمان ورزش و تربیت بدنی منظور گردد.
3) پیشنهاد می شود که توسط محققین تربیت بدنی با گرایش حرکات اصلاحی، دانش آموزان هرمنطقه شهر یا استان بویژه کلاس های پایه اول راهنمایی درموقع ثبت نام تحت تشخیص تست های مربوطه قرارگیرند و برنامه های ویژه برای آنان درنظر گرفته شود.
4) پیشنهاد می شود درس حرکات اصلاحی به عنوان یکی از دروس تخصصی اصلی در آموزش دوره های مختلف رشته تربیت بدنی بوده و بهی لازم به آن داده شود.
5) پیشنهاد می شود ساعات ورزش درآموزش و پرورش به عنوان ساعاتی باشد که بیشترین فوائد سالم سازی درآن انجام گرفته و این ساعات ابزاری جهت اصلاح انحرافات وضعیتی و پیشگیری ازآنها محسوب گشته و برای این درس اهمیت و ارزش والایی قایل شوند.
6) یکی از وظایف رسانه های گروهی بالاخص تلویزیون آگاه نمودن جامعه درارتباط با مسائل بهداشت و سلامت است. لذا پیشنهاد می گردد که اینگونه رسانه ها وظایف خود را درارتباط با داشتن وضعیت های خوب بدنی و علل انحرافات به نحو احسن انجام دهند.
7) باید درآگاه نمودن دانش آموزان به صورت نظری درارتباط با حالاتی ازقبیل نشستن خوب، ایستادن صحیح، خوابیدن صحیح و … اقدامات اساسی انجام گیرد.
8) باتوجه به نقش موثر ورزش و فعالیت های جسمانی درتقویت عضلات دانش آموزان پیشنهاد می گردد، برنامه مدون و مشخص درارتباط با تقویت عضلات نگه دارنده ستون فقرات ودیگر عضلات که دروضعیت بدنی خوب موثرهستند درساعات ورزش گنجانده شوند .

فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: طرح تحقیق
مقدمه 2
بیان مسئله 3
ضرورت و اهمیت تحقیق 4
هدف تحقیق 4
اهداف اختصاصی 4
فرض های تحقیق 5
محدودیت های تحقیق 5
تعاریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات 5
فصل دوم: ادبیات تحقیق
مقدمه 8
وظایف ستون فقرات 8
میزان حرکت در ناحیه پشت 10
عضلات ناحیه پشتی 11
انعطاف پذیری 11
انعطاف پذیری و انواع آن 12
فهرست مطالب
عنوان صفحه
محدود کننده های انعطاف پذیری 12
سن و قابلیت انعطاف پذیری 13
انعطاف پذیری و پیشگیری از صدمات 14
عدم انعطاف پذیری 15
توسعه انعطاف پذیری 16
کیفوز 17
تاریخچه ناهنجاریهای کیفوز 17
انواع کیفوز 18
عضلات 21
ارتباط کیفوز با عمکلردهای فیزیولوژیک 21
سابقه مطالعاتی تحقیق 22
فصل سوم: روش تحقیق
روش تحقیق 30
جامعه آماری 30
نمونه آماری 30
وسایل موردنیاز در تحقیق 30
فهرست مطالب
عنوان صفحه
روش اندازه گیری و جمع آوری اطلاعات 31
فصل چهارم: نتایج و تجزیه و تحلیل داده های تحقیق
مقدمه 33
اطلاعات جمع آوری شده 33
سن نمونه ها 34
قد آزمون فرضیه اول و دوم 35
فصل پنجم: خلاصه و پیشنهادات
مقدمه 37
خلاصه پژوهش 37
نتایج تحقیق 38
پیشنهادات 38
1 . Schmorl
2 . Mobile kyphosis
3 . fixed kyphosis
4 . Kyphs colioses
5 . Scheurman's disease
6 . DOWAGER'S Hump
7 . Hiden Brand & Nitez Schek
8 . Nissinen- m.
9 . Sinaki- m ; Wollan- pc; Celczer (1996)
—————

————————————————————

—————

————————————————————

1

10