بازتاب انقلاب اسلامی ایران در محورهای داخلی منطقه‏ ای لبنان و تاثیر پذیری حزب الله لبنان

فهرست
عنوان صفحه
چکیده 2
مقدمه 3
معنای اصطلاحی انقلاب 4
بازتاب و ثمرات جهانی انقلاب اسلامی 4
انقلاب اسلامی و جهان اسلام 5
لبنان 5
انقلاب اسلامی و بازتاب داخلی 6
جغرافیای سیاسی لبنان 7
از لبنان بزرگ تا جمهوری لبنان 7
مقابله با اسرائیل 10
اثرپیروزی انقلاب اسلامی ایران بر شیعیان لبنان 11
تاثیر حزب الله لبنان بر جنبش های اسلامی فلسطین و شباهت های فرآیندی 11
کلان نگری و حفظ اولویت های تضاد و مبارزه 13
تلاش برای ملت سازی وحفظ همبستگی ملی 14
سازش ناپذیری در برابر دشمن 15
مشکل رابطه دولت و مقاومت 16
نتیجه گیری 17
منابع 19

بازتاب انقلاب اسلامی ایران در محورهای داخلی منطقه‏ای لبنان و تاثیر پذیری حزب الله لبنان از سایر جنبش های منطقه ای

چکیده

با گذشت مدتی از پیروزی انقلاب ایران ، به نظر می‏رسد زمان مقتضی برای ارزیابی آثار و بازتاب برون مرزی انقلاب اسلامی فرا رسیده است. انقلاب اسلامی ایران انعکاس زیادی در ورای مرزهای خود داشته و به لحاظ طرفدارانی که جلب کرده، به عنوان یک نیروی قابل محاسبه توسط دولت‏ های منطقه عنوان شده است، انقلاب ایران در افتخار و اعتماد به نفس مسلمانان چه سنی و چه شیعی، بدون توجه به ملیت با تمایلات سیاسی آن‏ها نقش داشته و یکی از مهم‏ترین انقلاب‏ های قرن بوده است . این مسئله نه بر اساس نتایج بلند مدتی که برای خلیج فارس، خاورمیانه و تمام جهان به ارمغان آورده ارزیابی شده است. به‏گونه‏ای که می‏توان ادعا کرد پیروزی انقلاب اسلامی در ایران مهم‏ترین حادثه قرن اخیر از زمان انقلاب بلشویکی در سال 1917 می‏باشد. به جرئت می‏توان گفت انقلاب اسلامی ایران بیشترین تاثیر را در میان مسلمانان لبنان داشته است چرا که گروه‏های اسلامی شیعه مانند جنبش حزب‏الله و آمل تحت تاثیر مستقیم انقلاب ایران رشد کرده‏ام و با خروج اسرائیل و جنوب لبنان پس از 22 سال چنین تلقی می‏شود که حزب‏الله و مقاومت اسلامی که بازوی انقلاب اسلامی به حساب می‏آیند سهم بسزایی در این امر داشته‏اند. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی عنوان بازتاب انقلاب اسلامی ایران را در محورهای داخلی منطقه‏ای لبنان و تاثیر پذیری حزب الله لبنان از سایر جنبش های منطقه ای را مورد بررسی قرار می دهد.
کلمات کلیدی : انقلاب اسلامی ، جنبش حزب الله ، تاثیر پذیری ،مفهوم سیاسی اجتماعی

مقدمه
با گذشت مدتی از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به نظر می‏رسد زمان مقتضی برای ارزیابی آثار و بازتاب برون مرزی انقلاب اسلامی فرا رسیده است. انقلاب اسلامی ایران انعکاس زیادی در ورای مرزهای خود داشته و به لحاظ طرفدارانی که جلب کرده، به عنوان یک نیروی قابل محاسبه توسط دولت‏های منطقه عنوان شده است، انقلاب ایران در افتخار و اعتماد به نفس مسلمانان چه سنی و چه شیعی، بدون توجه به ملیت با تمایلات سیاسی آن‏ها نقش داشته و یکی از مهم‏ترین انقلاب‏های قرن بوده است . این مسئله نه بر اساس نتایج بلند مدتی که برای خلیج فارس، خاورمیانه و تمام جهان به ارمغان آورده ارزیابی شده است. به‏گونه‏ای که می‏توان ادعا کرد پیروزی انقلاب اسلامی در ایران مهم‏ترین حادثه قرن اخیر از زمان انقلاب بلشویکی در سال 1917 می‏باشد. به جرئت می‏توان گفت انقلاب اسلامی ایران بیشترین تاثیر را در میان مسلمانان لبنان داشته است چرا که گروه‏های اسلامی شیعه مانند جنبش حزب‏الله و آمل تحت تاثیر مستقیم انقلاب ایران رشد کرده‏اند و با خروج اسرائیل و جنوب لبنان پس از 22 سال چنین تلقی می‏شود که حزب‏الله و مقاومت اسلامی که بازوی انقلاب اسلامی به حساب می‏آیند سهم بسزایی در این امر داشته‏اند. ( محمدی ؛ 1382: 30 )

معنای اصطلاحی انقلاب
مفهوم سیاسی – اجتماعی
در علم سیاست و جامعه شناسی تعاریف گوناگونی از اصطلاح انقلاب شده است . استاد مطهری انقلاب را چنین تعریف نموده است : انقلاب عبارت از طغیان و عصیان مردم یک ناحیه و یا یک سرزمین ، علیه نظم حاکم موجود برای ایجاد نظمی مطلوب منوچهر محمدی که پیرامون انقلاب اسلامی کتاب های متعددی نوشته خصوصا در پیرامون انقلاب اسلامی ، انقلاب را چنین تعریف کرده است : حرکت مردمی در جهت تغییر سریع و بنیادی ارزش ها و باورهای مسلط جامعه ، نهادهای سیاسی ، ساختار های اجتماعی ، رهبری ،روشها و فعالیتهای حکومتی یک جامعه توام با خشونت داخلی تعریف می کند . (طلوعی ؛ 137: 748 )

بازتاب و ثمرات جهانی انقلاب اسلامی
انقلاب اسلامی ایران یکی از بزرگترین رخداد های اجتماعی در قرن بیستم است . در جهانی که تغیر و تحولات مستمر ، مرزهای طبیعی جوامع را درنوردیده و سرنوشت ملت ها را به هم پیوند زده ، پدیده ای با این گستردگی و عظمت نه تنها نهادها ونظام های سیاسی یک ملت و یک قوم را در هم ریخته و سرنوشت تاریخی آنان را در مسیر تغییرات بنیادین قرار داده است ، بلکه دامنه های آن بسی فراتر از یک کشور رفته و ملت هایی را در سمت و سویی تازه و دنیایی نو به جریان انداخته است . تمامی تئوری های سیاسی و سیاستگذاری های شرق و غرب و حتی نهضت ها و گروه ها و احزاب سیاسی موجود در کل منطقه ی آسیا و خاورمیانه را به چالشی جدید فراخوانده و این تاثیرات حتی تا قلب اروپا و آمریکا پیش رفته است . از این رو شناخت درست این پدیده و میزان تاثیرات آن در گستره ی نظام های جهانی به شدت لازم و ضروری است .(شالیند ؛ 1359: 27-26)

انقلاب اسلامی و جهان اسلام
گسترش موج حرکت های اسلامی و اوج گیری نهضت بنیادگرایی درمنظقه و کشورهای مسلمان به یکی از عمده ترین پدیده های سیاسی دهه 1980 و در واقع نیمه دوم قرن بسیت تبدیل شده است. اکثر قریب به اتفاق محققان مسایل اسلام ، معتقدند که انقلاب اسلامی در ایران ، بزرگ ترین محرک جنبش های سیاسی اسلامی بوده است . در برخی کشورهای اسلامی تا قبل ار وقوع انقلاب ایران ، حرکت ها و جنبش های مذهبی یا به طور کلی وجودنداشتند ، یا چنان چه از موجودیت نیز برخوردار بودند و فعالیت شان چشمگیر نبود . (بابا پور ؛ 1385 : 219 )
در واقع در این کشورها گروه های اسلامی بر دو نوع هستند :
1- نهضت جنبش هایی که قبل از انقلاب اسلامی وجود نداشتند و تنها پس از آن تاسیس شدند و دست به فعالیت زدند.
2- گروه ها و جنبش هایی که هر چند قبل از انقلاب اسلامی به طور رسمی تاسیس شده بودند اما فعالیت عمده و گسترده ای نداشتندو بیشتر به اقدامات تبلیغی در سطح کوچک بسنده می کردند. در بیشتر کشورهای اسلامی ، جنبش ها و گرایش هایی که شیعه یا سنی تحت تاثیر مستقیم انقلاب اسلامی ایران قرار گرفتند از نوع دوم بود ند . بااین وجود چند سال پس از وقوع انقلاب گروه هایی به طور مستقل یا منشعب از گروه هایی قبل به وجود آمدند که موجودیت آنها مدیون انقلاب اسلامی بود . جنبش های اسلامی کشور لبنان از این دسته است. و از این قسمت به تاثیرات انقلاب اسلامی بر کشورهای اسلامی که یکی از آنها لبنان است می پردازیم. ( فراتی ؛ 1381 : 46 )
لبنان
تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر مسلمانان عرب و جنبش های اسلامی آن بیش از هرجا در لبنان مشهود است . در لبنان به دلیل وجود اکثریت ، شیعه ، تاثیر پذیری از انقلاب اسلامی بسیار زیاد بوده است . در میان گروه هایی اسلامی شیعه ، جنبش امل، جنبش امل اسلامی و جنبش حزب‏الله و در میان گروه های اسلامی "جنبش توحید اسلامی" تحت تاثیر مستقیم انقلاب اسلامی رشد کرده و تاسیس شده اند . گرچه جنبش امل در اوایل دهه 1970 توسط امام موسی صدر جهت سازماندهی جامعه شیعه لبنان با کمک برخی گروه های فلسطینی به وجود آمد، اما تا سال 1979 یعنی سال وقوع انقلاب اسلامی ایران از فعالیت چشمگیری برخوردار نبود و به وِیژه در سیاست های لبنان جای خاصی نداشت . اما پس از وقوع انقلاب به ویژه بعد از ناپدید شدن امام موسی صدر شروع به گسترش کرد. حمایت جمهوری اسلامی ایران از شیعیان جنوب لبنان نقش مهمی در رشد "امل" داشت، و از سال 1982 به بعد این گروه به یکی از بازیگران عمده ی صحنه ی سیاست های لبنان تبدیل شد و نقش نظام "امل" در جریان حمله به اسرائیل در ژوئن 1982 درگیری مسلمانان با فالانژها در 1983 پس از توافق اسرائیل و لبنان به خوبی آشکار شد .( همان : 48)
اختلافات میان امل و انقلاب اسلامی ، فرصت را برای گروهی از طرفداران امل به رهبری سید حسن موسوی که چندی قبل از امل طرد شده بود ، فراهم ساخت تا گروهی را تحت عنوان امل اسلامی به وجود آوردند. امل اسلامی متشکل از شیعیانی بود که به شدت از انقلاب اسلامی و خط مشی جمهوری اسلامی پیروی می کردند و خودرا از نظر سیاسی و مذهبی طرفدار امام خمینی (ره) می دانستند . بااین وجود امل اسلامی تنها به صورت یک تشکل سیاسی در برابر امل باقی ماند. و پس از چندی به گروه حزب الله که همراه امل اسلامی همکاری نزدیکی با نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی در شرق لبنان به ویژه بعلبک داشتند و نقش مهمی نیز در مبارزات علیه اسراییل و نیروهای خارجی آمریکا و فرانسه ایفا کرده اند . (دعوتی ؛ 1351 :9 )
این جنبش را بطه ی چندانی با ایران نداشت اما هنگامی که جمهوری اسلامی در جریان محاصره ی شهر طرا بلس از سوی ارتش سوریه و طرفداران حزب بعث در 1984 به حمایت از جنبش برخاست و سیاست سوریه رابه باد انتقاد گرفت و توانست سوریه را به دست کشیدن از محاصره متقاعد سازد، رابطه ی میان جنبش توحید و انقلاب اسلامی حسنه شد . جنبش توحید اسلامی با گروه های شیعه لبنان و امل ، حزب الله و امل اسلامی، نیز رابطه ی نزدیک دارد . ( همان : 15)

انقلاب اسلامی و بازتاب داخلی
برای نشان دادن بازتاب انقلاب اسلامی بر لبنان ، ابتدا باید به جغرافیایی سیاسی ، ساختار و ترکیب طایفه ای ، که پیامد سلطه و حضور فرانسه می باشد ، پرداخت و در نهایت به چگونگی شکل گیری احزاب و گروه های اسلامی لبنان و نقش انقلاب اسلامی بر آن ها اشاره شود که ذیل به اختصار به آن پرداخته می شود . (همان : 18)

جغرافیای سیاسی لبنان
لینان کشور کوچگی در خاورمیانه ، در غرب آسیا و ساحل شرقی دریایی مدیترانه است که از شمال و شرق به سوریه و از جنوب به فلسطین اشغالی محدود شده است . لبنان در وضعیت مناسبی برای ارتباطات اقتصادی ، تجاری و فرهنگی بین سه قاره آسیا ، اروپا و آفریقا قرار گرفته است. وجود پناه جویان فلسطینی و همجواری این کشور با اسرائیل موجب تهاجمات این رژیم علیه لبنان و بی ثباتی در این کشور گردیده اند و این دو عامل همواره چالش‏های زیادی را در مقابل دولت‏ها این کشور قرار داده است. طوایف گوناگون در لبنان که به صورت دو جریان عمده مسیحی و مسلمان می‏باشند باعث تضادهای زیادی در این کشور گردیده‏ام. ویژگی کوهستانی بودن آن و طبیعت ساکنان آن همواره باعث گردید که لبنان پناهگاه مناسبی برای اقلیت های مذهبی محروم سرزمین های همسایه باشد . (حسنی ؛ 1994 : 31 )

از لبنان بزرگ تا جمهوری لبنان
جنگ جهانی اول موجب نابودی امپراتوری عثمانی و نظام خلافت اسلامی گردید که بخشی از جهان اسلام را تحت پوشش خود داشت و مسلمانان را با وضع جدیدی رو به رو ساخت . فرانسه و انگلیس در سال 1916 در قرارداد سایکس پیکوت مناطق نفوذ خود را در خاورمیانه مشخص نمودند که طبق آن فرانسه سرپرستی لبنان و سوریه را بدست آورد و انگلیس سرپرستی عراق، فلسطین و ماوراء اردن را کسب کرد . در اکتبر 1918 ترکان عثمانی از سوریه ، لبنان و بیروت رانده شدند و درکنفرانس سان رمو در 1920 سرپرستی لبنان و سوریه به فرانسه واگذار گردید و به دنبال آن ، کمیسر عالی فرانسه ، تاسیس لبنان بزرگ را اعلام داشت. لبنان بزرگ نه تنها ناحیه جبل لبنان بلکه شهرهای ساحلی طرابلس ، بیروت ، صدرا، صور و همچنین جنوب لبنان و دره شرقی بقاع را در برداشت . در سال 1923 جامعه ملل ، سوریه و لبنان را رسما تحت قیومیت فرانسه قرارداد که حکومت لبنان به وسیله یک فرماندار فرانسوی اداره می شد. و در ماه مای 1926 م فرانسه قانون اساسی لبنان را اعلام کرد و حکومت این کشور جمهوری گردید . ( باباپور ؛ 1385 : 219 )
هسته اصلی بی ثباتی لبنان فرقه گرایی است که بر این کشور حاکم است.در این نظام ،پست های دولتی در حکومت ،خدمات عمومی،ارتش ،و قوه قضائیه بر اساس وابستگی های طایفه ای ومذهبی و نه بر اساس مزیت و شایستگی لازم تقسیم شده اند. بنابراین وفاداری های فرقه ای طایفه ای بر وفاداری های ملی برتری دارند.بر اساس آخرین آمار رسمی،جمعیت در سال 1932 یعنی در زمان حاکمیت فرانسه بر این کشور،51 درصد جمعیت کل کشور را مسیحیان تشکیل می دادند.طبق آمار مذکور مارونی ها بزرگترین فرقه منفرد با 29 درصد آرا و پس از آن سنی ها 22 درصد و شیعیان در حدود 20 درصدنشان داده شده اند. طبق قانون اساسی لبنان،رئیس جمهور از میان مارونی ها ،نخست وزیر از میان سنی ها و رئیس مجلس از میان شیعه ها و تعدادی از وزرای کابینه نیز از میان سایر فرقه های مهم مانند ارتدوکس ها و کاتولیک های یونانی و دروزی ها باید برگزیده شوند .اما همواره این سوال مطرح گردید که چگونه است که تاکنون بجز آمارگیری سال 1932 که طی آن مارونی ها اکثریت را به دست آوردند دیگر هیچ گونه آمارگیری رسمی انجام نشده است؟ در حالی که با امکان دست یابی مسئولان لبنان به آمارمثبت شناسنامه ها یا آمارهای انتخاباتی و اسناد کشور این شک شبه باقی می ماند که چنین سکوتی در مشخص کردن و اعلام تغییر و دگرگونی در ترکیب جمعیت طوایف مختلف صرفا به سود مسیحیان و به زیان مسلمانان صورت می گیرد در حال حاضر توجه به سرشماری های غیر رسمی و اسناد و مدارک موجود این دعا مطرح است که شیعیان دارای اکثریت می باشند . (کرمانی ؛ 1364: 25)
احزاب و گروه های اسلامی شیعه در لبنان در میان گرو های اسلامی شیعه ، در امل جنبش امل اسلامی و جنبش حزب الله بیشترین تاثیر را از انقلاب اسلامی ایران گرفته و انقلاب ایران را الگویی برای خود قرار دادند:
الف) جنبش امل :گر چه جنبش امل در اوایل 1970 م توسط امام موسی صدر برای سازمان دهی جامعه شیعه لبنان و با کمک برخی گروههای فلسطینی به وجودآ مد اما تا سال 1979،یعنی سال وقوع انقلاب اسلامی ایران ،از فعالیت چشمگیری بر خوردار نبود ،ودر سیاست های لبنان جای خاصی نداشت.
اولین اقدام موسی صدر،تاسیس مجلس اعلای شیعیان لبنان بود چرا که تنوع مذهب در لبنان موجب شده بود دولتاداره امور مذهبی را به خود افراد مذهبی واگذار نماید ،اما شیعیان لبنان با آنکه از بسیاری فرقه های دیگر مذاهب جمعیت بیشتری داشتند،دارای هیچگونه تشکیلاتی نبودند امام موسی صدر با تلاش چهار ساله خود،در سال 1969با تصویب ریاست جمهوری لبنان وتایید مجلس نمایندگان ، در کنار دیگر مجالس لبنان، مجلس شعییان به نام المجلس الاسلامی والشیعی الاعلیرا تاسیس کرد واین اولین بار در تاریخ لبنان بود که یک گروه شیعی به نوعی استقلال سیاست خود را باز یافته بود . امام موسی صدر در فوریه 1974با انتشار اعلامیه ای،مبارزه آشکارخودراعلیه حکام سیاسی لبنان اغاز نمود واعلام داشت حکام کشور نسبت به حقوق محرومان بی تفاوت بوده وبا شیوه های در پیش گرفته،امنیت وکیان لبنان را تهدید می کنند . ( شالیند ؛ 1359: 30-31)
ابتدا شیعیان لبنان ازروی عواعف واحساسات پا به میدان مبارزه نهادند که این مرحله،مرحله رشد سیاسی وتحریک عواطف واحساسات شیعیان بود .اما امام موسی صدر تاکید داشت تنها با تکیه بر احساسات وتظاهرات نمی توان راه به جایی برد . به همین دلیل ،مرحله دوم مبارزه با تاسیس حرکهالمحرومین آغاز شد . اما برای پاسداری از دستاوردها ومبارزه برای دستیابی به اهداف جنبش ،تاسیس شاخه نظامی حرکت در دستور کار قرار گرفت.سازمان نظامی امل به مدت دوسال به طور غیر علنی فعالیت می کرد،تا اینکه بر اثر یک انفجار در یکی ازاردوگاه های اموزشی جنبش بعلبک،ماهیت جنبش افشا گردید.امام موسی صدر با انتشار خبر انفجار به ناچار وجود سازمان نظامی حرکه المحرومین را با عنوان افواج المقاومه اللبنانیه اعلام نمود :
هنگامی که دکتر چمران رهبری شاخه نظامی امل را به دست گرفت ، با همیاری امام موسی صدر به آموزش نظامی وتربیت سیاسی جوانان شیعه پرداخت .دکتر چمران معتقد بود در اقدامات تشکیلاتی، ابتدا باید بر اصول فکری ایدئولوژیک کرد، سپس به انضباط و امور نظامی پرداخت. ( همان : 32 )
پس از وقوع انقلاب اسلامی وبه ویژه بعد از ناپدید شدن امام موسی صدر ، جنبش شروع به گسترش کرد و هنگامی که نبیه بری به رهبری ان انتخاب شد،رشد کمی وکیفی آن شدت یافت واز سال 1982 به بعد ،این گروه به یکی از بازیگران عمده صحنه سیاست های لبنان تبدیل گردید.نقش نظامی امل در جریان حمله اسرائیل در ژوئن 1982 ودر گیری مسلمانان با فالانژها در سال 1983 پس از توافقا سرائیل و لبنان به خوبی آشکار شد . (حسنی ؛ 1994 : 31 )
ب: جنبش امل اسلامی نبیه بری شخصیت نسبتا مستقلی داشت ودر پی آن بودکه در سطح سیاسی تصمیمات مستقلی اتخاذ نماید. به همین دلیل، میان او وجمهوری اسلامی ایران اختلاف نظرهایی بروز کرد. نبیه بری معتقد بود: امل از نظر عقیدتی،خود را پیرو مقلد امام خمینی ره می داند،ولی از نظر سیاسی ،می خواهد به طورمستقل وبا توجه به منافع شیعیان در لبنان حرکت کند . ( همان : 34 )
این اختلافات ،به ویژه پس از شرکت امل در کمیته نجات ملی لبنان در ژوئن 1983 ،شدت گرفت . شکاف میان امل و انقلاب اسلامی وشرکت نبیه بری درکمیته نجات ملی لبنان فرصت رابه گروهی از طرفداران امل به رهبری سید حسین موسوی ابو هشام ، نائب رییس وسخن گوی امل که چندی قبل از امل طرد شده بود،فراهم کرد تا گروهی را تحت عنوان امل اسلامی به وجود آورد . امل اسلامی متشکل از شیعیان بود که به شدت از انقلاب اسلامی و خط مشی ان پی روی میکردندو خودرااز نظر سیاسی ومذهبی طرفدارامام خمینی(ره)می دانستند .سپس ابو هشام اعلام نمود:جنبش امل سلامی رقیب جنبش امل نمی باشد، بلکه میکوشد اصالت حقیقی امل را حفظ کند؛زیرا جنبش امل مخالف ایده اطاعت از امام خمینی (ره)بود.(مدنی ؛ 1375: 318 )

ج ) جنبش حزب الله
حزب الله لبنان پس از حمله اسرائیل به لبنان شد درسال 1982م ودر پی وخامت اوضاع ، توسط برخی از شیعیان لبنان از جمله شیخ صبحی طفیلی،سید حسین موسوی وبرادر او سید عباس موسوی،ابراهیم امین وحسن نصرالله به وجود آمد.انقلاب اسلامی ایران الهام بخش مهمی در پیدایش این جنبش بود. تمام این افراد در دو نکته بایکدیگراتفاق نظر داشتند:1-اعتقاد به ولایت فقیه و پیروی از رهبر انقلاب اسلامی ایران . ( همان : 320 )
مقابله با اسرائیل
اینان در یافته بودند که گروههای موجود در لبنان نمی توانند برای لبنان کاری انجام دهند.آنان بابهره گیری از تجارب و موفقیت های انقلاب اسلامی ایران،در صدد ایجاد تشکیلاتی جدید برای تحقق بخشیدن به نظریه های اسلامی واهداف مورد نظر خود بودند. این عوامل موجب گردید تا این نیروهای متفرق تحت سرپرستی ونظارت ایران ،در یک تشکیلات واحد و جدید ادغام شوند .دولت ایران از طریق سفیر خود دردمشق علی اکبر محتشمی وسپاه پاسداران مستقر در بعلبک زمینه را برای گرد همایی ومذاکره کادرهای این مجموعه اسلام گرا فراهم نمود. پس از مذاکرات اولیه ،یک کمیته نه نفره ماموریت یافت تا برای جریان های اسلامی متفرق ،یک تشکیلات سیاسی جدید بر اساس پای بندی به ولایت فقیه ونبرد با اسراییل را پی ریزی کند. مجموعه این گروههاکه به عنوان شورای لبنان شناخته می شد، در مه 1984 به نام حزب الله انقلاب اسلامی لبنان تغییر نام داد . حرب الله در واقع ، بازوی سیاسی ونظامی جمهوری اسلامی ایران درلبنان به شمارمی اید .این مطلب از نامه سرگشاده حزب الله معروف به مانفیست حزب الله که در سال 1985به طور رسمی انتشار یافت وهمچنین اذعان داشتن رهبران این جنبش بر این مسئله ،به دست می اید در نامه سر گشاده حزب الله آمده است : تعهد خود را نسبت به دستورات رهبری یگانه ،حکیمانه وعادلانه ولی فقیه جامع الشرایط ،که در حال حاضر در شخص امام روح الله موسوی خمینی (ره) تجسم یافته است ، اعلام می داریم وی برانگیزاننده انقلاب مسلمانان ونهضت با عظمت آنان میباشد . (مصطفی ؛ 1372: 325 )
سید حسن نصر الله در خصوص پیروی حزب الله از رهبری امام خمینی (ره) می گوید: از نظر ما ، امام خمینی، مرجع دینی ،امام و رهبر به تمام معنای کلمه می باشد ،همان گونه که هر رهبر بزرگ دینی در هر کیشی در جهان این گونه است .اما امام برای ما بیش از این است ،ایشان نماد انقلاب علیه طاغوت ها مستکبران ونظام های استبدادی می باشد . این رابطه روحی ومعنوی بین ما وامام حتی پیش از تجاوز اسرائیل در سال 1982 نیز وجود داشت . ( همان : 327 )

اثرپیروزی انقلاب اسلامی ایران بر شیعیان لبنان

وقتی که انقلاب اسلامی ایران، با سقوط حکومت طاغوت به پیروزی رسید،این پیروزی تعادل قوا را در منطقه بهم زد.وراه پیروزی مردم را علیه استعمار هموار کرد . به آنها قدرت و جرات دادکه با اتکا به اسلام علیه همه طاغوت باستندو بجنگند .معیارهایی ارائه دادکه راه صحیح مبارزه را به همه آموخت . در رابطه باکشورهای منطقه،به خصوص لبنان وعراق ،معیارهای انقلاب اسلامی ایران اثراتی عمیق به جای گذاشت .بعد از پیروزی انقلاب اسلامی درلبنان به خصوص در شهرهای مصیبت زده جنوب لبنان، زنها و بچه ها ، پیر وجوان ، دیوانه وار به خیابانها ریختند وفریاد زنده باد خمینی سرتاسر جنوب لبنان را پر کرد . می توانیم بگوئیم هیچکس در هیچ نقطه دنیا ،این چنین از صمیم قلب پیروزی انقلاب ایران را ارزو نکرده است .چون اگر انقلاب پیروز نمی شد برای شیعیان لبنان آینده تاریک و وحشت ناک پیش بینی می شد .در طول تاریخ تنها کشور شیعه در منطقه ،دولت ایران بوده است .با پیروزی انقلاب اسلامی ایران برای شیعیان لبنان روشن شد وهم پیمان حقیقی وواقعی خویش را پیدا کردند .برای اولین بار درتاریخ به این نتیجه رسیدند که ملتی ومردمی وجود دارند که با اخلاص و محبت از انها پشتیبانی می کنند ،که این مردم ایران هستند . ( طلوعی ؛ 1372 : 216)
تاثیر حزب الله لبنان بر جنبش های اسلامی فلسطین و شباهت های فرآیندی
حزب الله لبنان یک حزب صرفاً ملی و معمولی در یکی از کشورهای کوچک خاورمیانه نیست، چرا که این حزب گرچه خود را در چارچوب های ملی تعریف کرده و در چنین فرآیندی به شدت فعال شده است، اما
حزب الله لبنان یک حزب صرفاً ملی و معمولی در یکی از کشورهای کوچک خاورمیانه نیست، چرا که این حزب گرچه خود را در چارچوب های ملی تعریف کرده و در چنین فرآیندی به شدت فعال شده است، اما در عین حال از ویژگی های فرا ملی بسیاری برخوردار بوده و کارکرد منطقه ای قابل توجهی پیدا کرده است. این ویژگی در اصل یکی از مهمترین شاخص های انقلاب اسلامی ایران است که حزب الله با بهره گیری از همگونی مذهبی خود با انقلاب ، شالوده فکری و رفتاری خود را بر اساس آن پی ریزی و اکثر ویژگیهای انقلاب اسلامی را در خود بومی سازی کرده و الگوی عربی قابل توجهی را برای جوامع منطقه ارائه داده است. (همان : 217)
وجه تشابه و تاثیر گذاری حزب الله و جنبش های اسلامی فلسطین و در راس آن جنبش های حماس و جهاد اسلامی عبارتند از:
حزب الله در شرایط سرخوردگی سیاسی ناشی از اشغال نیمی از کشور لبنان بوجود آمد. رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۸۲ ظرف سه روز و تقریباً بدون مقاومت قابل توجه، جنوب لبنان را اشغال کرد و در اطراف بیروت پایتخت این کشور استقرار پیدا کرد ، در آن شرایط همه کشورهای عربی به استثنای سوریه یا سکوت سیاسی کردند و یا اینکه عملاً هیچ کاری در جهت مقابله با این تجاوز انجام ندادند. در جریان اشغال لبنان دولت حاکم بیروت تغییر کرد و آقای امین جمیل در سال ۱۹۸۲ به ریاست جمهوری رسید . امین جمیل فرزند پیر جمیل موسس حزب فالانژ لبنان ویکی از سران شاخه نظامی این حزب به شمار می آید که در جنگ داخلی لبنان درگیر بود و در حمله رژیم صهیونیستی به این کشور هم پیمان اشغالگر بود. دولت لبنان به رهبری جمیل در ۱۷ می ۱۹۸۳ با رژیم صهیونیستی قرار دادی را امضا کرد که در آن نه تنها موجودیت رژیم اشغالگر را به رسمیت شناخت که حضور نظامی اشغالگران اسرائیل در جنوب لبنان از رودخانه اوّلی تا مرز بین المللی را قانونمند ساخت . ( فراتی ؛ 1381: 52)
در چنین شرایطی که محیط داخلی و منطقه ای به علت شکست نظامی کاملاً دچار سرخوردگی و انفعال بود حزب الله به عنوان جریان جدید سیاسی و فریادگر مخالفت اکثریت مردم با اوضاع ذلت بار آن دوران، تولد یافت و تصمیم گرفت در جهت مخالف جریان حاکم در لبنان و منطقه حرکت کند. جنبش های اسلامی فلسطین به ویژه جنبش های حماس و جهاد اسلامی در شرایط کاملا مشابهی موجودیت خود را اعلام کردند. از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۲ سازمان آزادی بخش فلسطین مهمترین بازیگر سیاسی عرصه فلسطین بود که مبارزه مسلحانه را از خارج اردن و سپس لبنان هدایت می کرد. این سازمان در سال ۱۹۷۰ پس از درگیریهای نظامی با ارتش اردن در حوادث سپتامبر سیاه از این کشور اخراج شد و به لبنان انتقال یافت . ساف از طریق مرز جنوب لبنان مبارزه بر ضد رژیم صهیونیستی را ادامه داد. در جریان حمله رژیم صهیونیستی به لبنان، سازمان آزادی بخش فلسطین دچار شکست سختی شد و از جنوب لبنان بدون مقاومت قا بل توجه به بیروت عقب نشینی کرد و پس از ۴۲ روز محاصره ، میانجیگری امریکا را پذیرفت و با فلیپ حبیب فرستاده امریکا وارد گفتگو شد. سرانجام خروج کامل از لبنان و استقرار در تونس را قبول کرد . شکست نظامی ساف و خروج آن از لبنان میزان تاثیر گذاری این سازمان بر بحران فلسطین را تا حد زیادی کاهش داد و عملا صحنه بحران زده فلسطین را خالی از بازیگر یا بازیگران فعال عربی کرد. ساف پس از خروج از لبنان، راهکار مبارزه نظامی با رژیم صهیونیستی را با راهکار سیاسی جایگزین ساخت و "یاسر عرفات" رهبر این جنبش در نوزدهمین اجلاس شورای ملی فلسطین در سال ۱۹۸۸ در الجزایر آمادگی کامل خود را برای تغییر میثاق این سازمان اعلام کرد . در چنین شرایطی جنبش اخوان المسلمین فلسطین که تنها جنبش اسلامی موجود در آن سرزمین بود به علت تاثیر پذیری فکری و رفتاری از جنس مادر در مصر، همچنان با رویکرد فرهنگی مذهبی فعال بود و مبارزه جدی سیاسی و برخورد نظامی را رد می کرد. در اوایل دهه هشتاد سازمان جهاد اسلامی فلسطین بر اساس فرهنگ انقلاب اسلامی ایران و تجربه حزب الله لبنان موجودیت خود را در نوار غزه فلسطین اعلام کرد . جنبش مقاومت اسلامی فلسطین حماس نیز در چارچوبهای نه چندان متفاوتی در اواسط دهه هشتاد پیدایش یافت . این دو جنبش اسلامی از رحم جنبش اخوان المسلمین فلسطین خارج شدند ولی فرهنگ انقلاب و مبارزه را به صورت مستقیم از انقلاب اسلامی ایران و یا غیر مستقیم و از طریق حزب الله عاریه گرفتند. این دو جنبش در انتخاب رویکرد خود تجربه و نتیجه فعالیت دو دهه ساف را رد و در جهت متفاوت با آن حرکت کردند. این دو جنبش اسلامی بر آن شدند تا فرآیند تصیم گیری در بحران فلسطین را از خارج به داخل انتقال دهند و با آغاز انتفاضه نخست در سال ۱۹۸۷ در سرزمینهای اشغالی کرانه باختری و نوار غزه موفق شدند الگوی جدیدی در فرآیند مبارزه ملت فلسطین پدید آورند که با رویکرد چپ و وارداتی جنگ مسلحانه ساف کاملاً متفاوت است. این رویکرد که یک دگرگونی بنیادی در مبارزه به شمار می آید با آغاز انتفاضه مسجدالاقصی دوم در سال ۲۰۰۰ م تکامل یافت و عملیات شهادت طلبانه را به جریان مبارزه فراگیری سیاسی اضافه کرد. ( همان : 59)

کلان نگری و حفظ اولویت های تضاد و مبارزه
حزب الله لبنان از هنگام تاسیس تا کنون سعی کرده است اهداف و اولویت های سیاسی خود را در چارچوبهای کلان تعریف کند. کشور لبنان از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ درگیر جنگ داخلی بوده است و حزب الله در چنین محیطی پیدایش یافت که کاملاً دسته بندیهای آن بر اساس مواضع سیاسی و مذهبی شکل گرفته بود. موفقیت حزب الله در فعالیت در جامعه درگیر جنگ داخلی بدون اینکه خود آلوده چنین جنگی گردد، مساله بسیار مهمی است که به مجموعه اهداف و رویکردهای حاکم بر تفکر حزب الله بر می گردد. حزب الله از همان آغاز تضاد با رژیم صهیونیستی را اولویت اعلی اعلام کرد و همه هم پیمانیها و تضادهای خود را بر اساس آن تعریف کرد . حزب الله در دهه گذشته نیز به رغم اینکه وارد ساختار سیاسی رسمی شده ولی تا کنون موفق به حفظ اولویت های تضاد خود با رژیم صهیونیستی بوده است. جنبش های اسلامی فلسطین نیز در محیط بسیار مشابهی فعالیت داشتند. این جنبش ها در محیطی شکل گرفتند که عرصه تکثیر و فعالیت سازمانهای چپ و ناسیونالیستی بود و از همان آغاز با تحریک و دشمنی آنان روبرو شدند. این جنبش ها به رغم این شرایط سخت اولویت تضاد خود را با رژیم صهیونیستی تعریف کردند و هیچگاه در نتیجه رفتار خصمانه دیگر گروه های سیاسی به جنگ های فرعی تن ندادند. شعار حرمت ریختن خون فلسطینی که همواره از سوی اسلامگرایان تکرار می گردد، تفکر سیاسی ـ دینی آنان را در عین حفظ اولویت سیاسی نمایان می کند. پس از امضای سازش اسلو میان رژیم صهیونیستی و ساف در سال ۱۹۹۳ م صدها تن از مسئولان و اعضاء جنبش های اسلامی حماس و جهاد توسط نیروهای امنیتی دولت خود گردان فلسطین باز داشت شدند ولی این جنبش ها جهت اولویت تضاد خود را تغییر ندادند و با شکیبایی و تحمل سختیها به مبارزه بر ضد دشمنی صهیونیستی ادامه دادند . (شالیند ؛ 1359 : 39 )
تلاش برای ملت سازی وحفظ همبستگی ملی
حزب الله لبنان در فعالیت سیاسی خود از زمان پیدایش تا کنون همواره در جهت حفظ همبستگی ملی حرکت کرده است. مداخله نکردن حزب الله در جنگ داخلی و دوری از هرگونه انحصار طلبی در مبارزه با رژیم صهیونیستی و تلاش برای آزادسازی سرزمینهای اشغالی که متعلق به همه لبنانیان است، فرایندی را به وجود آورد که می توان آن را نخستین گا مهای عملی ملت سازی در لبنان شمرد. کشور لبنان پس از جنگ اول جهانی در نتیجه معاهده استعماری سایکس ـ پیکو میان انگلیس و فرانسه به وجود آمد و از آنجا که دولتهای متعاقب در جهت ملت سازی فعالیت نداشتند، از این رو وفاداری خُرد مذهبی نیرومند تر از وفاداری کلان ملی است.
حزب الله لبنان از همان آغاز آزاد سازی سرزمینهای اشغالی لبنان را وجهه همت خود ساخته و به رغم پایگاه گسترده اجتماعی که از آن برخوردار بود، سهم خواهی از قدرت نکرد و خود را از رقابتهای واگرایانه مذهبی، سیاسی به ویژه در جریان جنگ داخلی کاملاً کنار کشید و تنها زمانی تصمیم گرفت وارد قدرت رسمی آن هم در پارلمان شود که احساس کرد جریان مقاومت در خطر است و با حضور در قدرت باید از این دستاورد ملی حمایت کرد. این رفتار حزب الله نوعی فرآیند ملت سازی با محوریت دستیابی به استقلال ملی را به وجود آورد و به همین علت پایگاه حزب الله بر خلاف همه احزاب دیگر لبنانی از پایگاه مذهبی آن فراتر رفت. ( سید جلال الدین مدنی، مبانی و کلیات علوم سیاسی،تهران، پایدار، 1375، ج 2، ص 318)
در فلسطین نیز رفتار جنبش های اسلامی در برابر شرایط سیاسی در چارچوبهای مشابه صورت گرفت. در سال ۱۹۸۷ زمانیکه نیروهای اسلامگرا، انتفاضه فلسطین را آغاز کردند، هیچگونه سهم خواهی سیاسی برای آنان مطرح نبود و شعارهای آنها همگی و بدون استثنا در چارچوبهای ملی تنظیم شده بود. زمانیکه رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۹۲ در یک حرکت سیاسی با ساف وارد گفتگو شد و اسلامگرایان را بعنوان مهمترین بازیگران سیاسی موثر در داخل فلسطین بویژه در فرآیند انتفاضه، نادیده گرفت، جنبش های حماس و جهاد اسلامی به رغم مخالفت سیاسی و اصولی با این گفتگوهای ذلت بار، در جهت از بین بردن همبستگی ملی حرکت نکردند.
در مراحل بعد که دولت خود گردان فلسطین تشکیل شد و رفتار انحصار طلبانه سیاسی و سرکوب نظامی مخالفان را در پیش گرفت، حماس و جهاد اسلامی حفظ همبستگی ملی را در اولویت رفتاری خود قرار دادند و هیچگاه از آن عدول نکردند. ( د، ر، فربلیکوف و دیگران، تاریخ معاصر کشورهای غربی، ترجمه محمد حسین روحانی، تهران، توس، 1367، ص 4 و 3 ؛ مصطفی معینی آرایی، ص 147)
سازش ناپذیری در برابر دشمن
حزب الله لبنان از همان آغاز تاسیس با توکل و ایمان به پیروزی الهی به مبارزه با دشمن پرداخت و شرایط سیاسی هیچگاه این حزب را در این مسیر متزلزل نکرد. در سال ۱۹۸۳ که رژیم امین جمیل رئیس جمهور وقت لبنان سازشنامه ۱۷ می را با اسرائیل امضا کرد ، حزب الله بدون توجه به فرآیند تسلیم پذیری حاکم بر دولت لبنان، راه خود را در مبارزه بر ضد اشغالگر ادامه داد و با وارد کردن ضربات پی در پی و آشکار کردن شکست پذیری رژیم صهیونیستی، باور به پیروزی در میان مردم را تقویت کرد و موضع تسلیم پذیری دولت را زیر سئوال برد.
این موضع در جنبش های اسلامی فلسطین نیز کاملا و به همان قوت به چشم می خورد. جنبش های جهاد و حماس در آغاز انتفاضه نخست بدون در نظر گرفتن برتری کامل نظامی دشمن صهیونیستی، مبارزه سیاسی را آغاز کردند و از طریق هویت یابی جامعه چند پاره فلسطین و آگاهی بخشی در میان آنها موفق شدند باور آنان را در تحقق وعده های الهی در پیروزی تغییر دهند. هنگامیکه شرایط سیاسی با روی کار آمدن دولت خود گردان به رهبری یاسرعرفات تا حد زیادی تغییر کرد، جنبش های اسلامی داخل برای اثبات حقانیت و درستی راه خود، مبارزه را عمدتا در ابعاد سیاسی ادامه داده و به جریان سازش فرصت دادند تا با شکست در حل و فصل بحران از طریق گفتگو با دشمن، جبهه مقاومت، پایگاه گسترده تری پیدا کند. پس از ناکامی گفتگوهای مرحله نهایی در کمپ دیوید میان عرفات و باراک و با نظارت کلینتون رئیس جمهور سابق امریکا در سال ۱۹۹۸، انتفاضه مردم فلسطین تحت عنوان مسجدالاقصی در سال ۲۰۰۰ م از سر گرفته شد و ویژگیهای جدید نیز به دست آورد. (دعوتی ؛ 1351: 16-15)

مشکل رابطه دولت و مقاومت
حزب الله لبنان از همان آغاز خود را در شرایطی یافت که با دولت تا حد زیادی نا همگونی دارد و در بسیاری از مواضع سیاسی با دولت اختلاف نظر پیدا می کرد. این شرایط میدانی ایجاب کرد که مقاومت برای این مشکل راه حلی سیاسی پیدا کرده و از تشدید تضاد تا مرز درگیری نظامی جلوگیری کند. حزب الله لبنان در اداره این بحران سعی کرد با گسترش پایگاه اجتماعی و سیاسی خود و افزایش مقبولیت این جریان، نوعی مصونیت برای خود به وجود آورد و دولت را تحت فشار قرار دهد تارفتار خود را دگرگون سازد. در مارس سال ۱۹۸۳ زمانیکه دولت امین جمیل برای سرکوب مخالفان خود، تصمیم به اعزام ارتش به حوزه جنوبی بیروت و سرکوب مردم گرفت، حزب الله که با این اقدام مخالف بود، موفق شد مردم بعلبک را بسیج کند تا جاده خروجی شهر را ببندند واز جابجایی نیروهای نظامی جلوگیری کنند . این رفتار یکی از نمونه های رفتاری اداره بحران حزب الله در برابر سیاستهای دولت است. در این فرآیند حزب الله همواره تلاش داشت تا از پایگاه اجتماعی خود جدا نشود و آنان را در کنار خود داشته باشد. در سال ۱۹۹۲ حزب الله لبنان به این جمعبندی رسید که با شرکت در انتخابات و حضور در پارلمان به نحو بهتری می تواند از منافع مردم و جریان مقاومت دفاع می کند . موفقیت حزب در کسب نمایندگی مردم در این انتخابات و انتخابات بعدی عرصه مانور سیاسی حزب را گسترش داد. ( مسعود الهی، جنبش حزب الله لبنان، گذشته و حال، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1382، ص 175 – 172 )
در فلسطین نیز فرآیند مشابهی شکل گرفت . جنبش های اسلامی فلسطین در سال ۱۹۸۷ انتفاضه نخست را آغاز کرد و اولین تعامل با مردم و نحوه بسیج سیاسی آنان را تجربه کردند. در این مرحله جنبش های اسلامی در اداره فرآیند مبارزه بر ضد اشغالگران صهیونیست به خواست مردم نزدیک شدند. در مرحله امضای قرار داد اسلو و تشکیل دولت خود گردان فلسطین از ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۰ که جامعه فلسطینی دچار اختلاف نظر شده بود، جنبش های حماس و جهاد اسلامی به جناح سازشکار فرصت دادند ولی در این مدت با فعالیت سیاسی و مذهبی، تجربه تعامل با مردم را گسترش دادند و در هنگام از سرگیری انتفاضه دوم با حجم اجتماعی بیشتری وارد معادله سیاسی شدند. موفقیت جریان اسلامگرای طرفدار مقاومت به حدی چشمگیر بود که بخشی از جریان سازش به رهبری دولت نیز پس از شکست گفتگوهای سیاسی با اسرائیل در کمپ دیوید ، به فرآیند مقاومت پیوست و در قالب کتائب الاقصی اعلام موجودیت کرد. تشکیل جریان مقاوم در جنبش فتح یکی از مهمترین شاخص های غلبه اجتماعی جریان مقاومت به شمار می آید. تصمیم جنبش حماس در شرکت در انتخابات پارلمانی ۲۰۰۵م و کسب ۷۴ کرسی از ۱۲۰ مجموع کرسی های پارلمان نشان از گرایش گسترده مردم به انتخاب راهکار مقاومت است . حضور حماس در قدرت و تشکیل دولت به رهبری اسماعیل هنیه، جنبش اسلامی را در آستانه تصا حب کامل قدرت و پیروزی کامل منطق مقاومت قرار داد و توطئه های مختلف داخلی و خارجی بر ضد این تحول، همگی این واقعیت را نمایان می کرد که جنبش های اسلامی در فلسطین تا چه حد توانمند شده اند. ( مسعود الله الهی، از مقاومت تا پیروزی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات اندیشه سازان نور، 1379، ص 58 – 57. )
نتیجه گیری
امروزه نه تنها علاقه مندان و شیفتگان انقلاب اسلامی، بلکه حتی دشمنان و مخالفان آن معترف هستند که پیروزی انقلاب اسلامی در ایران نقطه عطفی نه تنها در تاریخ تحولّات سیاسی ـ اجتماعی ایران، بلکه جهان اسلام و حتی جهان بشریت بوده است. البته میزان تاثیر و بازتاب انقلاب اسلامی بر همه جوامع اسلامی یکسان نبوده ، به دلیل آنکه این انقلاب بر پایه تعالیم دین اسلام و مکتب اهل بیت علیهم السلام به پیروزی رسیده، بر شیعیان جهان تاثیر بیشتری داشته است . از این رو، به جرئت می توان گفت : تاثیر و بازتاب انقلاب اسلامی ایران در میان شیعیان لبنان بیش از دیگر جوامع بوده است . گروه های اسلامی شیعه مانند حزب اللّه ، جنبش امل و جنبش امل اسلامی و در میان گروه های اسلامی سنّی، جنبش توحید اسلامی تحت تاثیر مستقیم انقلاب اسلامی ایران رشد کرده اند . خارج کردن اسرائیل از جنوب لبنان پس از 22 سال و خارج کردن چهار قدرت بزرگ غربی آمریکا، انگلیس، فرانسه و ایتالیا ، بدون دادن کوچک ترین امتیازی به آن ها از دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران می باشد ، چرا که با بیدار کردن مردم مسلمان لبنان و انسجام دادن به آن ها در قالب حزب الله این امر محقق گشته است . هر چند تاثیر انقلاب ایران در لبنان باعث ظهور دولتی اسلامی در لبنان مانند ایران نشد ولی ظهور حزب الله لبنان که تحت تاثیر مستقیم ایران انقلابی پا به عرصه لبنان گذاشت نشانه بارز تاثیر انقلاب ایران در لبنان است. هر چند شیعیان لبنان بخاطر روابط دیرینه با ایران علاقمند به ایران با حکومت اسلامی بودند ولی غیر از اشتراک مذهبی فقر، ضعف و ستم روا شده بر شیعیان نیز در این تاثیر پذیری قابل توجه است. در لبنان که کشوری طایفه ای است شیعیان جایگاهی نداشتند نشان دادیم که در اثر تلاش های امام موسی صدر و انقلاب ایران هم اکنون در لبنان گروههای شیعی نقش بسزا و تعیین کننده ای دارند.
حزب الله که در اوایل دهه 80 تاسیس شد در مبارزه با اسرائیل به پیروزی های مهمی دست یافت که نمونه آخر آن در جنگ 33 روزه و آزادی برخی اسرا را می توان نام برد به شدت متاثر از ایران است. این حزب پس از ایفای نقشی مهم در مبارزه با اسرائیل در ابعاد قانونگذاری با شرکت در انتخابات پارلمان و انتخابات شوراهای شهر و روستا به ایفای نقش در وجوه سیاسی و اجتماعی پرداخت. حزب الله انواع خدمات را به مردم لبنان ارائه داده و به تبلیغ مبارزه با اسرائیل دشمن شماره یک جهان اسلام می پردازد. بطور کلی تاثیر انقلاب ایران را مشخصا می توان در امور زیر بین مسلمانان لبنان بویژه شعیان مشاهده کرد :
الف : تقویت حرکتهای اسلامی بطور مشخص امل و تقویت جایگاه ضعیف شیعیان در بین طوایف لبنان همانطور که ذکر شد قدرت در لبنان طایفه ای است .
ب : ایجاد گروه جدید رادیکال حزب الله در عرصه سیاسی مبارزاتی لبنان چون امل در نظر ایران محافظه کار و بدنبال اصلاحات بود نه مبارزه با وضع موجود.
ج : سعی در تشکیل حکومتی در لبنان که بدنبال منافع اکثریت باشد با ایجاد روابط با دولت لبنان و سفرهای مقامات دو کشور و استفاده از بازوی حزب الله و دیگر گروه های تاثیر پذیر در این راستا .
امروزه تاثیر انقلاب اسلامی در لبنان حتی در سطوح ظاهری نیز نمایان است، تعداد زیادی از تصاویر امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در نقاط مختلف لبنان به چشم می خورد و برروی دیوارها عکس شهدایی که در راه مبارزه با اسرائیل جان خود را از دست داده اند به چشم می خورد. فرجام سخن اینکه انقلاب اسلامی ایران در لبنان بویژه بین گروههای مسلمان شیعه تاثیر شگرف و تعیین کننده ای بجا گذاشته و حزب الله را در صدر اخبار خاورمیانه نشا نده است. در اخبار خاورمیانه همیشه نام حزب الله لبنان به چشم می خورد گروهی که هم از لحاظ ایدئولوژیکی، تشکیلاتی و هم عملکردی وابسته و متاثر از ایران است .

منابع
1- احمد نادری سمبرمی، لبنان، تهران، وزارت امور خارجه، 1376
2- جرارد شالیند، شخصیت‏های مقاومت فلسطین، ترجمه مهدی خسروی، تهران، سپهر، 1352
3- حسنی، فضل‏الله، الخیار الآخر، بیروت، دارالهادی، 1994
4- د، ر، فربلیکوف و دیگران، تاریخ معاصر کشورهای غربی، ترجمه محمد حسین روحانی، تهران، توس، 1367
5- سید جلال الدین مدنی، مبانی و کلیات علوم سیاسی،تهران، پایدار، 1375، ج 2
6- طلوعی، محمود،فرهنگ جامع سیاسی، تهران، قلم، 1372
7- عبدالوهاب فراتی، انقلاب اسلامی و بازتاب ، تهران، زلال کوثرف 1381
8- علی حجتی کرمانی، لبنان به روایت امام موسی صدر و دکتر چمران، تهران، قلم، 1364
9- محمدی، منوچهر،تحلیلی بر انقلاب اسلامی،انتشارات امیرکبیر
10- مسعود الله الهی، از مقاومت تا پیروزی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات اندیشه سازان نور، 1379
11- مسعود الهی، جنبش حزب الله لبنان، گذشته و حال، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1382
12- مصطفی، معینی آرانی، ساختار اجتماعی لبنان، آثار آن، تهران، وزارت امور خارجه، 1372
13- مهدی باباپور، محمد ، تحلیلی برانقلاب اسلامی ایران ، ریشه ها وپیامد ها
14- میرابوالفتح‏الله دعوتی، میلمن شیعه در لبنان، فعالیت‏ها و مقالاتی از امام موسی صدر، تهران، امیرکبیر، 1351
2