اقدام پژوهی چگونه توانستم استرس و اضطراب دانش آموز تک والد را برطرف و سلامت روان را به او بازگردانم

فهرست مطالب

چکیده
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت موضوع
توصیف وضع موجود
اهمیت موضوع
تعریف و تبیین واژه های کلیدی
استرس امتحان
سلامت روانی
اعتماد به نفس
روش گرداوری اطلاعات
تجزیه و تحلیل اطلاعات
نقش اولیای مدرسه در کاهش استرس امتحان
راه حل پیشنهادی
اقدام راه حل های پیشنهادی (اقدام و اجرای راه حلها)
گرد آوری شواهد دو
ارایه پیشنهادات
نقش جنسیت در استرس امتحان
عوامل موثر در میزان استرس
علل اضطراب
چگونه می توان با استرس به طور صحیح برخورد کرد
روش های پیشنهادی برای درمان استرس
راهکارهای برای ایجاد آرامش در هنر جویان
منابع و مآخذ

چکیده :
از دیرباز مفهوم خانواده متشکل از زن و مردی بوده که با ازدواج رسمی دارای فرزند یا فرزندانی بوده اند. در برابر این نوع از خانواده، گاه خانواده ای وجود دارد که یکی از والدین به علت فوت یا طلاق حضور ندارد و فرزند یا فرزندان، تنها با یکی از والدین زندگی می کند. تک والد عنوانی است که بسیاری از جوامع برای این نوع از خانواده ها بکار می برند.این شکل از خانواده به لحاظ ساختار خاص اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، بیشتر در جوامع صنعتی به چشم می خورد، اما در سایر جوامع نیز وجود دارد خانواده به عنوان یک نهاد، معمولاً تلاش می کند تا در درون خود تعادل و توازن ایجاد کند خانواده محل اولیه تکوین شخصیت نوجوان و زمینه ساز تحول و تکامل بعدی او می باشد، از این حیث حضور مستمر هر دو والد در خانواده و مشارکت فعالانه آنها در قبول مسئولیت های معین و فراهم نمودن شرایط جهت رشد و پرورش نوجوان بسیار حایز اهمیت است. اگر حضور یکی از والدین در اثر طلاق، مرگ و… در خانواده قطع شود، آثار بسیار زیان بار و عمیقی بر ذهن و روان نوجوانان باقی می گذارد. چنین شرایطی نوجوان را گرفتار زندگی ناخواسته ای می کند که خیلی زود یاس و استرس و بسیاری دیگر از آسیب های اجتماعی را تجربه خواهد کرد، این امر بر عملکرد تحصیلی، سازگاری اجتماعی، عزت نفس و موقعیت های شغلی و اجتماعی آینده آنها اثرات منفی پایدار و دامنه داری خواهد گذاشت. اقدام پژوهی ذیل با بررسی میزان استرس یکی از هنر آموزانم به نام فاطمه که پدرش شهید شده بود. به بیان اختلاف معناداری در زمینه رشد شناختی، عاطفی، اجتماعی، تحصیلی، بهداشتی و جسمی او در مقایسه با نوجوانان خانواده های دو والد می پردازد.همچنین بنده قصد دارم در این اقدام پژوهی مشکلات ناشی از این موضوع را که برای فاطمه بوجود آمده بود برطرف نمایم.

مقدمه:
اکثر تحقیقاتی که با موضوع خانواده های تک والدی انجام شده است، در مورد پیامدهای منفی وضعیت نامطلوب بر روی نوجوانانی است که دور از پدرشان زندگی می کنند. این تحقیقات تاکید می کند که باید مطالعات تطبیقی در مورد تاثیر زندگی روی خانواده های تک والد و خانواده های دو والد انجام شود. پژوهشگران معتقدند که زیان فقدان پدر در خانواده های تک والدی که زن سرپرست آن است، تنها از دست دادن مرد نیست. بلکه فشار زندگی باعث می شود که این مادران فرصت کمتری برای مراقبت از نوجوانان خود داشته باشند.اغلب نوجوانانی که در خانواده های مادرسرپرست زندگی می کنند، ناگزیرند که به لحاظ عدم حضور پدر، با چالش های زندگی و درگیری های آن مواجه شوند. این گونه نوجوانان غالباً افت از زندگی نرمال و استاندارد و همچنین عدم انگیزه تحصیلی را تجربه می کنند. آنها اغلب از قدرت بیان ضعیف و دسترسی محدود به تحصیلات رنج می برند، این شرایط نتیجه فقدان حضور پدر در خانواده است.فشارهای دیرینه ، به همراه حجم بالای وظایفی که مدام اضافه می شود، موجب آسیب پذیری و استرس در زندگی جدید می گردد و مادران ، غالباً سیکلی از ناامیدی و یاس را برای خود و فرزندانشان تجربه می کنند.رسیدن به اهداف آموزشی که مدارس به عنوان هدف اساسی خود به آنها توجه دارند مستلزم تأمین بهداشت روانی هنر آموزان است. تحقیقات متعدد نشان می دهند که سلامت روانی هنر آموزان با پیشرفت تحصیلی آنها ارتباط دارد و هنر آموزانی که به نحوی از مشکلات روانی یا از نبود بهداشت روانی مناسب رنج می برند، اغلب با افت تحصیلی مواجه هستند. بنابراین ضروری به نظر می رسد جهت تأمین شرایط مناسب برای نیل به اهداف آموزشی، تربیتی و تضمین سلامت افراد جامعه در سنین مختلف، عوامل بازدارنده آن را مورد بررسی قرار داد.
کلمه ی استرس را به شیوه های مختلف استفاده می کنند بعضی از استرس برای مراجعه به خواسته ها و فشارهایی استفاده می کنند که شخص با آنها روبه روست و گرفتگی و تنش را واکنش مشخصی در برابر آن موقعیت می دانند. برخی دیگر استرس را سطحی از حالات منفی که شخص با آن روبه روست می دانند و دستهٔ سوم معتقدند اگر تقاضا از شخص بیش از توان او باشد. شخص دچار استرس می شود.عوامل فردی و شخصیتی هنر آموز مانند اضطراب عمومی، پایین بودن سطح عزت نفس، هوش ارزیابی شناختی، عدم آمادگی، عدم توجه و تمرکز، روش های مطالعه نادرست و انتظارات سطح بالا.عوامل آموزشگاهی و اجتماعی مانند انتظارات هنر آموزان، رقابت سیستم آموزشی حاکم بر مدارس، نوع درس، موقعیت مراقبان امتحان و مدرک گرایی.
عوامل خانوادگی چون شیوه تربیتی والدین، انتظارات سطح بالای آنها، جو عاطفی حاکم برخانواده، ویژگی های شخصیتی والدین و طبقه اقتصادی اجتماعی.
بیان مسئله :
به گفته یکی از کارشناسان هنر آموزان در وضعیتی قرار می گیرند که باید مرتباً پیشرفت کنند و آنها احساس می کنند که از هیچ حمایتی برخوردار نیستند . هنر آموزان در محیطی قرار گرفته اند که آنها را بخاطر خودشان نمی خواهند بلکه آنها را برای موفقیت هایشان دوست دارند همه این عوامل استرس را می سازند .
در تمام تئوریهای اصلی یادگیری استرس وجود دارد اما اگر استرس با تکامل تداخل داشته باشد این یک مشکل است . گاهی با استرس خیلی زیاد اطفال کارآئی خود را از دست می دهند .
این یک مسیر باریک و ظریفی است که والدین باید تعادل را در آن حفظ کند از طرفی هر هنر آموز نیاز به محدودیتها و راهنمائی های متناسب با سن خود را دارد . و از طرف دیگر اغلب والدین مانع طی شدن روند طبیعی یادگیری می شوند . یک متخصص تکامل می گوید : برای اینکه هنر آموزان وظایف خود را انجام دهند نیاز نیست آنها را تحت فشار قرار دهیم ولی همچنین می گوید : بازسازی انگیزه درونی هنر آموزان مهمترین نکته می باشد . بجای دادن پاداش نقدی برای نمرات عالی به آنها بگوئیم که به آنها افتخار می کنیم . انجام وظایف برای جایزه مهمترین چیزی نیست که باید یاد بگیرند .
این عمل آنها را طوری بار می آورد که در آینده فقط برای پول کار کنند و همیشه از شغل خود ناراضی باشند . این مسئله عادلانه نیست که والدین بیش از آنچیزی که خود انجام می داده اند از هنر آموزان خود بخواهند همچنین والدین اغلب فقط به موقعیت فرزندان خود می اندیشند و تحمل هیچ چیز بجز عالی بودن را ندارند . ما بعنوان اولیاء مدرسه و والدین باید به خود یادآوری کنیم که معمولاً همه افراد همیشه در سطح عالی نیستند و ما نیز اینطور نبوده ایم . اگر هنر آموزی بعلت استرس دچار عدم تحمل شود خانواده باید مشکل هنر آموز را با یک روانپزشک یا روانشناس در میان بگذارند .
اهمیت موضوع :
زمانی که پدر خانواده ای فوت شده و یا به دلایلی بالای سر خانواده نیست، مادر خانواده غالباً برای انتخاب میان کیفیت تربیت نوجوانان دچار مشکل می شود. این شرایط، برای اکثر والدین تنها، بدین معناست که آنها به عنوان سرپرست خانواده، کمتر می توانند از تجربیات و آموزش های تربیتی بهره گیرند، مادرانی که به تازگی بیوه شده اند، ضمن این که برای فقدان شریک و یار زندگی خود بسیار غمگین هستند، مجبورند وظایف و مسئولیت های خانه داری را نیز انجام دهند. این تعدیل و تنظیم وظایف ممکن است ماه ها و یا سال ها طول بکشد تا این که آنان بتوانند از عهده مشکلات اقتصادی خویش برآیند و همچنین همزمان نقش دلداری و تسلی بخشیدن به فرزندان را ایفا کنند.مادران مجرد نیز، بدون حمایت بستگان مخصوصاً والدین خود، مسئولیت بیشتری دارند. آنها همچنین مشکلاتی را در تحمل فشارهای احساساتی از قبیل تنهایی دارند. پروفسور دیوید پاپ به عنوان متخصص علوم اجتماعی، بیان می کند که داشتن خانواده ای با پدر و مادر اصلی، بهترین حالت زندگی برای نوجوانان است و خانواده تک والدی و خانواده هایی که پدر یا مادرخوانده دارند، حالت مناسبی نیست. اگر دیدگاه های کنونی در باره ساختار خانواده، فقط منوط بر دلایل و مدارک علمی باشد، آنگاه منازعه دیدگاه های رایج در جامعه، در باره خانواده نمی تواند در مرحله نخست قرار گیرد. در حقیقت مدارک به طور صریح بیان می کند که "خانواده سنتی" (دووالد) نه فقط تنها واحد با دوام جامعه می باشد بلکه بادوام ترین واحد است.انجام رفتارهای بسیار بد در بین فرزندان خانواده های تک والدی، از فرزندان گروه دوم بیشتر است.همچنین افزایش میزان بروز بیماری های روانی، خودکشی، اعتیاد و آسیب رسانی در بین نوجوانان خانواده های تک والد بیشتر است.محققان دریافتند که قصور در انجام وظایف والدین نظیر مشارکت و رسیدگی ضعیف به امور نوجوانان در خانواده های تک والدی، این نتایج را در بر دارد
تحقیقات بسیار زیاد سال های اخیر در مورد خانواده های تک والدی (به ویژه مادران مجرد و خانواده های طلاق) نشان می دهد که اثرات این پدیده می تواند بسیار پایدار باشد. پس از تعدیل سایر عوامل و متغیرها مشخص گردید هنر جویانیی که تنها با یک والد زندگی می کنند، نسبت به هنر جویانیی که با دو والد زندگی می کنند، دو برابر بیشتر مبتلا به بیماری های روحی و روانی هستند. آنها همچنین در مورد احتمال خودکشی و بیماری های مربوط به مشروبات الکلی دو برابر بیشتر در معرض خطر هستند. خطر ابتلا به استفاده از مواد مخدر در بین دختران خانواده های تک والد، سه برابر پسران در این خانواده ها است. پسران در خانواده های تک والدی نسبت به دختران بیشتر در معرض مشکلات روحی- روانی و مسایل مربوط به مواد مخدر هستند، همچنین به دلایل مختلف، مرگ و میر در ایشان بیشتر است.نوجوانانی که فقط با مادرشان زندگی می کنند و با فقر و غیبت پدر مواجهند، بیش از هنر جویانیی که پدر و مادر در کنارشان هستند، افت تحصیلی دارند و از مدرسه اخراج می شوند، دست به بزهکاری نوجوانانه می زنند، مواد مخدر مصرف می کنند و مرتکب جرایم بزرگسالان می شوند.
توصیف وضع موجود:
اینجانب …..مدت …. سال است که در آموزش و پرورش مشغول خدمت می باشم.در یکی از کلاسهای سوم هنر آموزی به نام فاطمه دارم که پدرش شهید شده است. وی گیراییش بسیار کم شده و اصلا درس نمی خواند. سطح سواد مادرش نیز پایین بود و. نمی توانست به وی رسیدگی کند. فاطمه بسیار اضطراب و استرس داشت و وقتی می خواست با من و یا همکارانم صحبت کند، مخصوصاً هنگام پرسش و پاسخ مطالب درسی هول و دستپاچه و دچار اضطراب و استرس می گشت. طوری که دچار لکنت زبان و (مِن و مِن کردن) می شد و باعث افت تحصیلی او شده بود. این وضعیت موجب نگرانی و ناراحتی من شده بود. با خود فکر کردم که چرا فاطمه این حالت را دارد و مشکل او چیست، در صورتی که هنر آموز سخت گیری نیستم .این موضوع مرا براین داشت که بتوانم مسئله فاطمه را به شکل مطلوب حل نمایم.و مشکل استرس و اضطراب را در وی حل کنم.
اهمیت موضوع :
در پیدایش استرس عوامل متعدد اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی به عنوان زمینه سازهای محیطی با استعداد زمینه ای ژنتیک همراه شده و علا یم خود را در سنین نوجوانی به تدریج آشکار می سازد.
▪ استرس آشکار: بیانگر احساس افراد مورد مطالعه درخصوص احساس تنش، بیم از آینده، ناآرامی، خودخوری، برانگیختگی و فعال سازی سیستم خودمختار (سمپاتیک و پاراسمپاتیک) است.
▪ استرس پنهان: به تفاوت های فردی نسبتا ثابتی در مستعد بودن به ابتلا به استرس اشاره می کند که از آن طریق بین افراد در آمادگی داشتن ادراک موقعیت های پراسترسی مثل تجربه خطر یا موقعیت های تهدیدکننده تمایز گذاشته می شود و پاسخ به چنین موقعیت هایی با شدت بالا ی عکس العمل های استرس آشکار همراه است.
● نشانه های اضطراب
اضطراب می تواند بعضی از نشانه های زیر را به وجود آورد و نوع علا یم آن در افراد متفاوت است. (گرفتگی یا استرس، احساس درد، تپش قلب، تعرق بدن، مشکلا ت خواب و…)
▪ نشانه های روحی و روانی: (بی حوصلگی، خلق ناپایدار، بی قراری و…)
▪ نشانه های رفتاری: (پرخاشگری، بازی با موی سر یا کندن پوست سر، نداشتن تمرکز و…)
▪ نشانه های فکری: (گیجی یا شلوغی ذهن، بهانه جویی، اشتباهات مکرر و…)
● نظریه های روانشناختی
▪ نظریه های روانکاوی:
تکامل تدریجی نظریه های زیگموند فروید را در مورد استرس از مقاله وسواس ها وفوبی ها می توان این گونه دریافت که فروید استرس را هشداری برای ایگو معرفی می کند که از فشار سائق نامقبول برای تظاهر آگاهانه و تخلیه خبر می دهد. اگر سطح استرس بالا تر از آنچه به عنوان هشدار لا زم است برود، ممکن است با شدت حمله هراس خودنمایی کند.
▪ نظریه های رفتاری:
با یادگیری استرس بعضی از موثرترین درمان های اختلا لا ت استرسی را به وجود آورده است. طبق نظریه های رفتاری، استرس یک واکنش شرطی در مقابل محیطی خاص است و درمان معمولا با نوعی حساسیت زدایی از طریق رویارویی مکرر با محرک استرس انگیز، همراه با روش های روان درمانی شناختی به عمل میآید.
▪ نظریه وجودی:
نظریه های وجودی استرس مدل هایی برای اختلا ل استرس منتشر به وجود آورده است که در آنها محرک قابل شناسایی خاصی برای احساس استرس مزمن وجود ندارد و شخص از پوچی عمیق در زندگی خود آگاه می گردد که ممکن است حتی از پذیرش مرگ غیرقابل اجتناب خود نیز برای او دردناکتر باشد. آنچه از مطالعات برمی آید سنین نوجوانی و جوانی از نظر انواع اختلا لا ت استرسی و در یک شیوع قرار دارند.

تعریف و تبیین واژه های کلیدی:
تعاریف "استرس"
بر اساس موضع گیری های گوناگون متخصصان، تعریف های گوناگونی برای "استرس" ارائه شده است. برای اجتناب از هرگونه سوء تفاهم، مهم ترین آن ها ذکر می شوند:
الف. "استرس" عموما یک انتظار به ستوه آورنده است و ممکن است در تنشی گسترده و موحش و اغلب بی نام، اتفاق افتد. این حالت، که به شکل احساس و تجربه کنونی، مانند هر اغتشاش هیجانی در دو سطح همبسته روانی و بدنی در فرد پدید می آید، ممکن است به یک تهدید عینی "استرس آور" (تهدید مستقیم یا غیرمستقیم مرگ، حادثه شوم شخصی یا مجازات) نیز وابسته باشد. (لافون Lafon، 1973)(4)
ب. "استرس" عبارت است از: واکنش فرد در مقابل یک موقعیت ضربه آمیز؛ یعنی موقعیتی که تحت تاثیر بالا گرفتن تحریکات، اعم از بیرونی یا درونی، واقع شده و فرد در مهار کردن آن ها ناتوان است. (چاپلین، Chaplin، 1975)(5)
ج. ناراحتی در عین حال روانی و بدنی که بر اثر ترسی مبهم و احساس ناایمنی و تیره روزی قریب الوقوع در فرد آدمی به وجود می آید. (پیه رون Pireron، 1985)(6)
د. استرس به منزله حالت هیجانی توام با هشیاری مستقیم نسبت به بی معنایی، نقص و نابسامانی جهانی است که در آن زندگی می کنیم. (ربر Reber، 1985)(7)
ه . اضطراب پیشاپیش نسبت به خطرها یا بدبختی های آینده، همراه با احساس بی لذتی(8) یا نشانه های بدنی تنش، که البته منبع خطر پیش بینی شده می تواند درونی یا بیرونی باشد. (DSMIV,1994)(9)
و. ترسی که در اثر به خطر افتادن یکی از ارزش های اصولی زندگی شخص ایجاد می شود. (رولومی Rolomy)(10)
در یک جمع بندی کلی از چند تعریفی که ذکر شد، می توان "استرس" را به عنوان احساس رنج آوری که با یک موقعیت ضربه آمیز کنونی یا با انتظار خطری که به شیئی غیرمعین وابسته است، تعریف کرد. به عبارت دیگر، استرس مستلزم مفهوم ناایمنی یا تهدیدی است که فرد منبع آن را به وضوح درک نمی کند.
استرس امتحان:
استرس امتحان، حالت هیجانی ناخوشایندی است که قبل از آغاز امتحانات اغلب در وجود خود حس می کنند، این استرس نیز می تواند همچون سایر استرس های گوناگون همراه با سردرد، سرگیجه، دل درد، حالت تهوع، تپش قلب و تنگی نفس می باشد. در مواردی نیز استرس امتحان می تواند به مشکل اساسی و جدّی برای هنر جویان تبدیل شود و هنگام شروع امتحانات آنها را شدیداً عصبی و ناتوان کند تا حدّی که هیچ تمرکز و توجهی به افکار و اندیشه هایشان نداشته باشند.
سلامت روانی:
گروهی از والدین و هنر آموزان چنان نگران موفقیت هنر جویان در طول سال تحصیلی اند که ناخوداگاه استرس را در بین خانواده و محیط مدرسه رواج می دهند و موجب کاهش سلامت روانی خود و هنر جویان می شوند. توضیح این نکته لازم است که اندکی هشدار دادن و ایجاد انگیزه در وجود هنر جویان، موجب برنامه ریزی منظّم، افزایش حس مسئولیت پذیری، کار و تلاش آنها می شود، ولی باید توجّه داشت اگر این مقدار بیشتر از حدّ معمول باشد، مشکلات گوناگونی از جمله: افت تحصیلی و کاهش یادگیری و عدم علاقه هنر جویان را به دنبال خواهد داشت.

اعتماد به نفس:
بسیاری از هنر جویان قبول دارند زمانی که دقیق تر و عمیق تر مطالعه می کنند استرس امتحان در آنان به حداقل کاهش می یابد. این امر نیز بدان دلیل است که هرچه درباره ی موضوعی بیشتر بدانند، مهارت و اعتماد بیشتری نسبت به داشته های خود پیدا می کنند.
روش گرداوری اطلاعات:
پس از گذشت چند هفته از سال تحصیلی و برگزاری آزمون های سنجش آزمایشی متوجه شدم که دانش آموزم به نام فاطمه ترس و دلهره و استرسش از امتحان بیشتر از دیگر هنر جویان می باشد، و اضطراب زیادی دارد به طوری که باعث شده این استرس و اضطراب روی کلیه مسائل آموزشی اش تاثیر بگذارد.
تجزیه و تحلیل اطلاعات:
برای رهایی از اضطراب پس از مصاحبه و مشاهده به راهکار های زیر دست یافتم:
1. تن آرامی
2. حساسیت زدایی منظم
3. ایمن سازی در مقابل اضطراب
4. آموزش مهارت های مطالعه
5. مقابله با باورهای غیر عقلانی و غیر منطقی
6. ایمن سازی در مقابل اضطراب
7. آموزش توجه (عدم توجه به محرک های نامربوط به تکلیف و توجه به محرک های مربوط به تکلیف)
نقش اولیای مدرسه در کاهش استرس امتحان :
-ایجاد رابطه صمیمی و دوستانه با دانش آموز مضطرب
-محبت کردن به هنر جویان و صحبت کردن پیرامون مسائل مختلف به صورت دوستانه
– عدم ایجاد ترس و واهمه از امتحان در هنر جویان ( جلسه ی امتحان نه انتقام)
– اطمینان خاطر به هنر جویان درراستای طراحی سوالات از متن کتاب
– گنجاندن سوالات دشواردر شماره های آخر
– اجتناب از ایجاد رقابت ناسالم در میان هنر جویان
– هدف امتحان ارزیابی از دانسته های هنر جویان می باشد نه آنچه را که نمی دانند
– توجه به اصول سنجش و اندازه گیری خصوصاً سطح دشواری سوالات
– اجرای امتحانات مستمر و خودآزمایی به منظور آشنا کردن هنر جویان با سوالات و نحوه ی امتحان
– و …
راه حل پیشنهادی:
برای تقلیل و کاهش اضطراب و استرس دانش آموز راه کارها و راهبردهای ذیل پیشنهاد می شود:
1- ایجاد رابطه صمیمی و دوستانه با دانش آموز
2- برقراری ارتباط با مادر دانش آموزم در خصوص برطرف نمودن اضطراب و استرس در دانش آموز
3- استفاده از روش های نوین علمی و آموزشی که بتواند فرایند یادگیری در هنر جویان را تسهیل نماید .
4- نیل به هدفهای ارزشمند آموزشی که بدانیم علی الاصول نه تنها دانش آموز نباید ترس و دلهره ای به خود راه دهد بلکه باید به این درجه از آمادگی علمی برسد که مشتاقانه به انتظار روزهای امتحان باشد.
اقدام راه حل های پیشنهادی (اقدام و اجرای راه حلها):
با عنایت به مواجه بودن دانش آموزم و اضطراب شدیدش در کلاس ، چند راه کار را جهت کاهش و تقلیل دلهره و استرس به ترتیب و شرح ذیل معمول داشتم:
1- تماس تلفنی با مادر فاطمه و درخواست مساعدت
2- فاطمه را همیشه پیش خودم می آوردم و به وی محبت می کردم.
3- با فاطمه ارتباط صمیمی برقرار کردم به طوری که پیش من راحت بود و حرف های دلش را می زد.
4- از او پیش هنر جویان تعریف می کردم و نقاط مثبت وی را به دوستانش می گفتم.
5- به مناسبت تولدش کادویی را برای او تهیه کردم و پیش همکلاسی هایش به وی دادم.
گرد آوری شواهد دو
پس از اجرای راه حل های گفته شده روز به روز حال فاطمه بهتر می شد. از وابستگی اش به پدر کم شد و اضطراب و استرسش از بین رفت. پدر و مادرش بسیار خوشحال بودند. و همواره از من تشکر می کردند. و مدیر مدرسه نیز از وضعیت پیش آمده راضی و خوشنود بود.
ارایه پیشنهادات:
بر اساس پژوهش و تحقیقات حاصله و تجربیات کسب شده توجه به موارد زیر می تواند برای پژوهش های بعدی موثر واقع شود:
الف- هنر جویان و اولیای محترم آنان باید بپذیرند که مطالعه و درس خواندن موثر و کارآمد برای گذراندن موفقیت آمیز امتحانات، از همان روز اول بازگشایی مدارس آغاز می شود. لذا اگر هنر آموزی دارند که نکات مهم درس را روی تابلو می نویسد، همان طور که به درس و صحبت های او با دقّت گوش می دهند، از نوشته های او نیز یادداشت برداری کنند، اگر احساس می کنند که موضوع درس را کاملاً متوجّه نشده اند، از هنر آموز مربوطه خود بخواهند که آن مطالب را دوباره برایشان توضیح دهد چون بسیاری از معلّمین و مربیّان و هنر آموزان، زمانی که متوجّه می شوند هنر جویان با علاقه و تمایل بیشتری به درس توجّه می کنند، از تکرار و توضیح مطالب درس لذّت می برند، زیرا هدف آنها آموزش و یادگیری هنر جویان است.
ب- در هر صورت این اضطراب ها را می توان با آموزش صحیح و درست به هنر جویان و اولیای محترم آنان و چگونگی انجام مطالعه صحیح و اصولی فرزندانشان همراه با فهمیدن مطالب درسی طی چند جلسه به آنان آموزش داد (همان اولیای دانش آموز) .
لذا در این راستا لازم است هنر جویان مطالب درسی خود را:
1- خلاصه برداری از مطالب مهم کلیدی درس به عمل آورند.
2- مرور مطالب درسی همزمان با طرح سوالات مهم و پاسخ دادن به سوالات مطروحه.
3- بازخوانی و مرور کتاب و جزوه درسی.
انواع استرس تحصیلی :
• استرس تسهیل کننده یا تسریع کننده : میزان متوسط استرس و فشار موجب تسهیل کارکرد فرد می شود (براهنی )
• استرس ناتوان کننده: اگر استرس از حد معینی فراتر رود باعث پریشانی، عدم تمرکز، احساس درماندگی، اختلال ذهنی، شناختی و رفتاری/جسمی می گردد. عملکرد ضعیف افراد مضطرب تنها به نقایص شناختی مربوط نمی شود. در این افراد استرس می تواند مربوط به شایستگی و صلاحیت انجام امتحان، نقص در روش های مطالعه و کمبود مهارت های امتحان باشد.در استرس امتحان متغیرهای زیادی موثر می باشد که در این میان استرس عمومی و کلی مهم تر می باشد.
نقش جنسیت در استرس امتحان :
به دلیل مسایل فرهنگی و نقش های جنسیتی دختران مضطرب تر از پسران هستند ، زیرا استرس توسط دختران و زنان پذیرفته شده است . ( کریگ و دابسون 1995).
ساراسون (1973) اعتقاد دارد، استرس حالتی است که در تعامل والدین با هنر جو گسترش یافته و ثبات می یابد. او ادعا می کند والدین هنر جوان دارای استرس امتحان ، علاوه بر این که نیاز به محبت و امنیت آنها را نادیده می گیرند، درکمک کردن به آنها نیزکارا نیستند. این اولیا فرزندان خود را بون توجه به علایق و استعدادهای آنهابرای کسب موفقیت مورد نظر خود تحت فشار قرار می دهند. در برخی موارد والدین آرزوهای تحقق نیافته ی خود را به فرزندانشان القا می کنند.
عوامل موثر در میزان استرس :
• تنبیه هنر جو به واسطه ی نمره ی کم
• انتظارات معلم
• مهارت های تحصیلی و روش های مطالعه
• دشواری امتحان
• شرایط برگزاری امتحان
• هوش
• طبقه اقتصادی، اجتماعی
• انگیزه پیشرفت
• نوع شخصیت
علل اضطراب
مشکلات خانوادگی، برخی معلولیت ها مانند معلولیتهای دیداری، شنیداری، گفتاری، باعث اضطراب هنر جویان می شود. یکی از مهم ترین و عمده ترین علل اضطراب در هنر جویان نمره و امتحان است.
و همچنین تبعیض قائل شدن در ابراز محبت به هنر جویان.
برنامه ریزی نادرست درسی در یک هفته به گونه ای که چند درس سخت در یک روز قرار گیرند.
رفتار نادرست کادر مدرسه با هنر جویان از مهمترین عوامل اضطراب زا در هنر جویان است.
شایع ترین اختلالا ت استرس در هنر جوان و نوجوانان عبارتند از:
▪ استرس جدایی (Anxiety Separation)
▪ استرس امتحان(Anixiety EXam)
▪ استرس اجتماعی (Anxiety Social)
▪ ترس از مدرسه (Phodia School)

چگونه می توان با استرس به طور صحیح برخورد کرد؟
هر چه قدر سن ما بیشتر باشد مجرب تر می شویم و بهتر می دانیم با آن چه که روزانه پیش می آید برخورد کنیم و می دانیم چگونه باید با مسائل برخورد کنیم که تعادل زندگی مان برهم نخورد. ما یاد می گیریم که چگونه باید در برابر امور غیره منتظره عکس العمل نشان دهیم. ما قادر خواهیم بود نقطه نظرات و رفتار خود را با مقتضیات زمان تطبیق دهیم و یک استراتژی غلبه بر اضطراب را به بهترین نحو ترتیب دهیم. اما در موارد حوادثی که ایجاد آن برای هنر جوان نقطه عطف زندگی آن ها به شمار می رود مثلا مرگ یکی از بستگان بسیار نزدیک یا تغییر محل زندگی یا مدرسه، واکنش آن ها در این موارد مهم زندگی هنر جوان در این سن برای آن که بتوانند همواره با استرس های زندگی با موفقیت کنار بیایند، ما به عنوان معلم یا اولیا باید بتوانیم نگاهی بر عوامل به وجود آورنده اضطراب بیندازیم و به آن نزدیک تر شویم. باید مشخص سازیم که آیا عکس العمل های جسمی و روحی آن ها عاقلا نه است.از مطالعاتی که به عمل آمده چنین برمی آید که در تعدادی از افراد غلبه بر استرس یک عامل ذاتی است و در تعدادی دیگر یک جریان یادگیری است.
در نهایت طرز تربیت افراد و تمرینات عملی در این مورد تاثیر به سزایی می تواند داشته باشد.
روش های پیشنهادی برای درمان استرس
استرس و تشویش ممکن است برای هریک از افراد در هر زمان و مکانی رخ دهد اما خیلی از کاهش دهنده های اضطراب و استرس وجود دارند که تنظیمات سیستم عصبی ما را انجام می دهند در آن صورت می توانیم نگاهی کنیم به اینکه چگونه استرس در ما ایجاد شد و اینکه چطوری می توانیم از روشهای درمانی برای آرام کردن سیستم عصبی خود و کاهش استرس استفاده کنیم .
هر کسی استرس را در طول زندگی خود تجربه کرده است . شاید وقتی که در اتاق انتظار دکتر نشسته اید و فکر می کنید که پزشکتان با یک سوزن خیلی بزرگ در اتاق تزریقات منتظر شماست و یا زمانی که تمام روز را صرف آشپزی کرده اید اما وقتی به صورت مادرتان نگاه می کنید می پندارید که تمام تلاشت بیهوده تلف شده است یا ازشغلتان متنفر باشید.
این تجربیات مختلف می تواند در افراد ایجاد استرس کند وعلائم و نشانه های متفاوتی را نشان دهد مثل طپش قلب ، داشتنن احساس نا خوشایند ، نداشتن تمرکز ، تنشهای عضلانی، خشکی دهان، عرق کردن، احساس دردهای عصبی در حفره شکمی، نفس نفس زدن .
استرس می تواند هم کوتاه مدت باشد و یا طولانی مدت که بستگی به منبع ایجاد کننده استرس دارد. البته بیشتر استرسها طولانی مدت هست و علائم زیادی را در شما ایجاد می کند .
اگر استرس شما در نتیجه واکنش به یک دوره طولانی تجربه خواهید کرد. که در این حالت بعضی از علائم از قبیل اسهال، یبوست و کج خلقی در افراد بشدت ایجاد می شود. ممکن است استرس شما ناشی از شغل باشد، منبعی که هرگز شما را رها نمی کند، می ترسید که صبح بیدار شوید چون مجبور خواهید بود که به سر کار بروید، می ترسید که شب به رختخواب روید چون وقتی بیدار می شوید مجبورید به سرکار روید. از پایان هفته می ترسید زیرا وقتی تعطیلات پایان هفته به اتمام می رسد بازهم مجبورید سرکار روید زمانی که استرس همیشه همراه شما باشد ممکن است علائمی چون درد قفسه سینه، پر اشتهایی یا کم اشتهایی، بی خوابی در انسان ایجاد شود. تمام 3 موقعیت توصیف شده انواعی از استرسهای هر روزه ما هستند، اما بهر حال برای هر یک از ما ممکن است عوارضی چون جسمی، روحی و عاطفی ایجاد کند.
راهکارهای برای ایجاد آرامش در هنر جویان
1_ دادن مسوولیت به هنر جو یان یکی از بهترین روش های اصلاح رفتار هنر جو یان نابهنجار می باشد.
2_ تشویق هنر جو یان در قبال خدمات و فعالیت های مفید و مثبت آنان به صورت یک لبخند، تقدیرنامه و…
3_ برپایی جشن های شادی و مناسبت های مختلف مثل ایام الله و ولادت ها
4_ تشکیل نمایشگاه از خلاقیت ها، ابتکارات و فعالیت های خود هنر جو یان
5 برگزاری اردوهای علمی- تفریحی و تربیتی در طول سال
6 برگزاری ورزش های صبحگاهی برای ایجاد شادابی در اول صبح
7 توجه به بهداشت جسمی و روانی هنر جو یان
8 پرهیز از تحقیر و سرزنش هنر جو یان به خصوص در جمع دوستان در کلاس، محیط مدرسه
9 زیباسازی محیط مدرسه (رنگ آمیزی کلاس ها، راهروها و سالن ها با رنگ های روشن و شاداب)
10 مشارکت دادن اولیای هنر جو یان در امور عمرانی، آموزشی و… مدرسه
11 نمایش فیلم های آموزنده به صورت CD، اسلاید و…
12 نصب عکس هنر جو یان ممتاز، کوشا، فعال در امور تربیتی و درسی در تابلو اعلانات
13 اجرای روش تدریس دانش آموزمحوری (تدریس و یادگیری فعال با مشارکت هنر جو یان)
14 توجه به زنگ تفریح هنر جو یان و عدم حذف آن توسط معلمان و اولیای مدرسه
15 تقویت فعالیت های تربیتی از قبیل سرود، نقاشی، طراحی، خطاطی و…
16 پرهیز از هرگونه تبعیض و بی عدالتی در محیط مدرسه
17 داشتن ظاهری آراسته و تمیز در ورود به کلاس و مدرسه
18 تقویت روحیه امید به آینده ای روشن (نگرش مثبت به کشور، جهان و…)
19 تقویت روحیه احترام به همنوع و احترام متقابل به همکلاسان، کارکنان و معلمان
20 تهیه کارت تبریک برای هنر جو یان مثل ایام عید، تولد و…
21 توزیع گل و شیرینی به مناسبت های مختلف
22 شروع کلاس با تلاوتی از آیت کلام الله مجید برای ایجاد قداست در محیط کلاس
23 گذشت و بخشش از خطاهای هنر جو یان (حدالمقدر)
24 تقویت روحیه خلاقیت، نوع آوری و ابتکار در هنر جو یان
25 اجرای فعالیت های گروهی همراه با دوستی و صمیمیت بین هنر جو یان
26 تعامل هنر جو یان با مساجد، روحانیون محله و ایجاد انس و عطوفت با آنان
27 تفهیم مسائل اعتقادی، مذهبی و تقویتایمان و توکل به خداوند در مقابل مشکلات و مصائب
28 موعظه و اندرز در موقعیت ها و شرایط مناسب روحی و جسمی هنر جو یان
29 مشارکت دادن هنر جو یان در فعالیت های مدرسه
30 توجه به روحیه عاطفی، اجتماعی و روانی هنر جو یان و نوجوانان متناسب با جسم و روح آنان
31 تقویت روحیه شجاعت و تدبر
32 استفاده از کلمات و جملات کوتاه و مفید بزرگان دینی و…
33 استفاده از سخنران و مبلغان جذاب در مراسم صبحگاهی و ایام الله و مناسبت ها
34 از بین بردن هرگونه اختلاف، چالش و تنش در بین معلمان و همکاران در مدرسه
35 ارائه زندگینامه دانشمندان و بزرگان به صورت های سخنرانی، روزنامه دیواری و…
36 برگزاری مسابقات علمی- فرهنگی و تشویق برگزیدگان
37 ارائه راهکارهای برنامه ریزی درسی و زندگی به هنر جو یان
منابع و مآخذ:
۱- وراپیفر، اصول کنترل استرس، ترجمه دکتر آرین ابوک، انتشارات نسل نواندیش تهران چاپ دوم سال ۱۳۸ گرد آورنده زهرا عبدی آموزش وپرورش تهرا ن منطقه ۱۲
2ــ خدایاری فرد محمد، مسائل نوجوانان و جوانان، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، تهران چاپ اول سال ۱۳۷۱
۳ــ ساده ئی علی، ۴۰ تجربهٔ تربیتی، انتشارات شلاک تهران چاپ اول سال ۱۳۹۰
۴ــ قمی فر محمد، روشهای هدایت رفتاری نوجوانان و جوانان انتشارات محیا تهران چاپ اول سال ۱۳۸۳
۵ــ کریس ال کلانیک، مقابله با مشکلات زندگی، ترجمه عزیزه افخم ابراهیمی ــ انتشارات علوم پزشکی ایران تهران نوبت اول سال ۱۳۸۲

تقدیم به
کسانی که سرآغاز تولد من هستند.از یکی زاده میشوم و از دیگری جاودانه.استادی که سپیدی را بر تخته سیاه زندگیم نگاشت و مادری که تار مویی از او بپای من سیاه نماند.

تشکر و قدردانی:
از همکاران عزیزم بسیار سپاسگذارم چرا که بدون راهنماییهای ایشان تامین این پژوهش بسیار مشکل می نمود.سپاسگزارم از آنها به دلیل یاریها و راهنماییهای بی چشمداشت ایشان که بسیاری از سختیها را برایم آسانتر نمودند،

وزارت آموزش و پرورش
اداره کل آموزش و پرورش استان
اداره آموزش و پرورش شهرستان
عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم استرس و اضطراب دانش آموز تک والد فاطمه را برطرف نموده و سلامت روان را به او بازگردانم ؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
پست سازمانی :
رشته تحصیلی :
آخرین مدرک تحصیلی :
دوره تحصیلی :
سمت فعلی :
شماره پرسنلی :
شماره همراه :

21