اصول حسابداری در
شرکتها و ادارات مختلف
عملکرد
هر شرکتی جهت جمع آوری و ردیابی اطلاعات مالی خود ملزم به رعایت اصول حسابداری می باشد. اصول برمبنای چارچوب های مفهومی و دستورالعملهای اجرایی از سوی سازمان های فنی حسابرسی پیشنهاد می گردد که موجبات یکنواختی و
استاندارد شدن حسابها گردد. طبق این دستورالعمل که اجرای آن از سوی شرکتها الزامی است هز ینه ها نیز جایگاهی خاص دارد. عملکرد مرکز بنابراین قاعده به تفکیک سال با دو عنوان هزبنه های اداری و تشکیلاتی و هزینه های تولیدی بشرح زیر طبقه بندی گردیده است. این هزینه ها وضعیت موجود را نشان می دهد که در مدل فعالیتی
بطور کلی دگرگون گردیده است.
جدول شماره 1 ـ 4: عملکرد هزینه ای مربوط به سال 1379
ارقام به ریال
جمع
هزینه تولیدی
هزینه اداری و تشکیلاتی
نام حساب
446.498.400
831.281.336
1.560.131.422
48.346.106
742.500
121.696.053
29.830.876
41.890.646
11.246.208
5.329.850
1.002.900
278.163.560
216.800
184.362
99.027.267
61.187.518
161.209.276
297.919.455
837.051.710
47.786.372
ـ
27.617.840
ـ
22.161.716
ـ
ـ
ـ
251.484.410
ـ
ـ
ـ
24.635.900
285.289.124
533.361.881
723.079.712
559.734
742.500
94.078.213
29.830.876
19.728.930
11.246.208
5.329.850
1.002.900
26.679.150
216.800
184.362
19.027.267
36.551.618
حقوق و مزایای مستخدمین رسمی
حقوق و مزایای مستخدمین قراردادی
دستمزد و مزایای کارگران دائم
دستمزد و مزایای کارگران فصلی
خدمات قراردادی
تعمیرات و نگهداری دارائیها
بیمه و عوارض دارائیها
آب و برق و سوخت اماکن
ارتباطات و مخابرات
هزینه های رفاهی کارکنان
چاپ و تکثیر
لوازم مصرفی
آگهی و تبلیغات
هزینه های مالی
هزینه های ذخیره استهلاک دارائیها
سایر هزینه ها
3.536.775.804
1.669.866.679
1.866.9.9.125
جمع هزینه های جاری
1.547.733.422
جمع هزینه های انجام شده از محل منابع ملی
5.084.509.226
جمع کل هزینه ها
جدول شماره 1-4 مربوط به عملکرد هزینه ای سال 1379 می باشد که از کل هزینه ها
30% مربوط به منابع ملی می باشد که جهت اهداف خاصی به مرکز تحویل گردیده است. این اهداف شامل کمک به بازسازی ذخایر و مطالعات اصلاح نژاد و کپور صاحبان و ایجاد تاسیسات حفاظت از ذخایر می باشد.
جدول شماره 2 ـ 4: عملکرد هزینه بندی مربوط به سال 1380
ارقام به ریال
جمع
هزینه تولیدی
هزینه اداری و تشکیلاتی
نام حساب
459.698.112
632.659.286
1.802.103.303
6.800.230
89.967.214
121.373.080
35.962.676
47.846.422
10.187.200
6.542.050
3.981.920
72.245.986
1.396.200
168.020
1.425.667
35.928.171
248.571.289
329.407.306
1.047.401.163
6.800.230
71.493.174
19.279.185
55.600
27.528.192
1.493.000
ـ
235.000
46.354.946
162.800
ـ
ـ
17.992.300
211،126،823
303.251.980
754.702.140
ـ
18.474.040
102.093.895
35.907.076
20.318.230
8.694.200
6.542.050
3.746.920
25.891.040
1.233.400
168.020
1.425.667
17.935.871
حقوق و مزایای مستخدمین رسمی
حقوق و مزایای مستخدمین قراردادی
دستمزد و مزایای کارگران دائم
دستمزد و مزایای کارگران فصلی
خدمات قراردادی
تعمیرات و نگهداری دارائیها
بیمه و عوارض دارائیها
آب و برق و سوخت اماکن
ارتباطات و مخابرات
هزینه های رفاهی کارکنان
چاپ و تکثیر
لوازم مصرفی
آگهی و تبلیغات
هزینه های مالی
هزینه های ذخیره استهلاک دارائیها
سایر هزینه ها
3.328.285.537
1.816.774.185
1.511.511.352
جمع هزینه های جاری
2.408.927.846
جمع هزینه های انجام شده از محل منابع ملی
5.737.213.383
جمع کل هزینه ها
از مجموع هزینه های فوق 42% متعلق به منابع مالی می باشد.
جدول شماره 3 ـ 4: عملکرد هزینه ای مربوط به سال 1378
ارقام به ریال
جمع
هزینه تولیدی
هزینه اداری و تشکیلاتی
نام حساب
668.571.300
832.107.149
2.264.946.248
125.395.766
101.291.031
41.253.290
70.574.803
5.759.000
255.667.329
20.689.500
2.173.010
453.456.977
3.085.500
337.300
66.248.617
65.252.711
17.086.280
356.955.832
446.357.082
1.317.882.348
103.896.358
54.024.770
826.570
27.944.583
1.446.000
255.590.329
1.440.000
205.300
429.358.047
2.700.000
ـ
ـ
53.897.560
ـ
311.615.468
385.750.067
947.063.900
21.499.408
47.266.261
40.426.720
42.630.220
4.313.000
77.000
19.249.500
1.967.710
24.098.930
385.500
337.300
66.248.617
12.055.151
17.086.280
حقوق و مزایای مستخدمین رسمی
حقوق و مزایای مستخدمین قراردادی
دستمزد و مزایای کارگران دائم
خدمات قراردادی
تعمیرات و نگهداری دارائیها
بیمه و عوارض دارائیها
آب و برق و سوخت اماکن
ارتباطات و مخابرات
اجاره محل
هزینه های رفاهی کارکنان
چاپ و تکثیر
لوازم مصرفی
آگهی و تبلیغات
هزینه های مالی
هزینه های ذخیره استهلاک دارائیها
سایر هزینه ها
مطالبات مشکوک الوصول
4.994.595.811
3.052.524.779
1.942.071.032
جمع هزینه های جاری
2.214.000.000
جمع هزینه های انجام شده از محل منابع ملی
7.208.595.811
جمع کل هزینه ها
از مجموع هزینه های سال 81، معادل 44% مربوط به منابع ملی می باشد.
چنانچه در جداول فوق نشان داده شده است بخش قابل توجهی از هزینه های انجام شده مربوط به اعتبارات تامین شده از منابع ملی بوده که طبق آیین نامه های نحوه
هزینه کرد منابع ملی مبتنی بر طبقه بندی در غالب طرح مواد و پروژه، بوده است و طبقه بندی هزینه ها براساس هزینه ی جاری مقدور نگردید. لذا بصورت سرجمع در ذیل جدول آورده شده است.
در هزینه های مندرج در جداول 3 ساله فوق هزینه های پرسنلی بخش عمده ای از کل هزینه ها را به خود اختصاص داده است که این نسبت در سال 79 معادل 57% و در سال 80 معادل 50% و در سال 81 معادل 52% می باشد و مابقی بعنوان هزینه های غیرپرسنلی می باشد. چنین نتیجه گیری می شود که عنصر اصلی محرک هزینه ها نیروی انسانی می باشد که در بخش بعدی (چگونگی انجام هزینه یابی برمبنای فعالیت) بصورت مفصل تر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
روند فعالیتهایی که منجر به هزینه می گردد:
از اساسی ترین اصول حسابداری فعالیت تاکید بر ساختار فعالیتی یک سازمان بجای غالب سازمانی یا اداری رسمی می باشد.
بهره برداری از منابع طبیعی بدلیل دخالت عوامل گوناگون غیرقابل کنترل همواره
پیش بینی روند تولید را با ضریب خطای بالا دچار می نماید و این کار با افزایش
فنآوری و بهره گیری از تجربه رو به بهبودی می رود.با این همه نمی توان ضریب خطا را به صفر رسانید. لیکن در بخش صنعت توانایی بشر در کنترل عوامل محیطی بیشتر است. مثلاً سازندگان خودرو در پیش بینی تولیدات خود با اطمینان بیشتری صحبت
می کنند تا تولیدکنندگان بچه ماهی در مرکز مورد تحقیق بنحوی که در صورت عدم مهاجرت بیش از حد بدلیل مساعد بودن شرایط تولیدات افزایش می یابد لذا شناسایی روند فعالیت در تکثیر ماهی سفید تابعی از شرایط محیطی می باشد. از سوی دیگر با نگرش به هزینه و نسبتهای آن می توان نتیجه گیری نمود که بخش عمده هزینه ها، هزینه های ثابت هر دوره می باشند که با افزایش و یا کاهش تولیدبصورت مختصر تغییر
می یابد.
چگونگی انجام هزینه یابی برمبنای فعالیت ABC:
در فصل دوم تحقیق چگونگی انجام هزینه یابی برمبنای فعالیت تشریح گردیده است که مراحل انجام کار را در پنج مرحله انجام داده است. موارد تشریح شده شکلی ایده آل و اصولی از پیشبرد کار می باشد. این کار بصورت عملی مانند موارد فصل دوم بشرح زیر انجام گردیده است.
تحلیل فعالیتها:
با بررسی عملکرد مالی و گزارشات منتشره از سوی کارگاه و با مصاحبه های انجام شده با مدیران ارشد شیلات و کارگاه، فعالیت اصلی تکثیرو پرورش ماهیان استخوانی جهت بازسازی ذخایر ماهیان دریای خزر می باشد. این فعالیتها که شامل تکثیر ماهیان و پرورش ماهیان بهمراه پاره ای از پروژه های تحقیقاتی که بصورت مقطعی و بصورت غیرمستمر می باشد، انجام می شودکه این فعالیتها از فعالیتهای اصلی کارگاه بهمراه هزینه های مربوطه از فعالیت اصلی کسر و جدا شده است. در تحلیل فعالیتها، فعالیت اصلی تکثیر ماهی و پرورش ماهی می باشد که بصورت تکثیر و پرورش ماهی سفید و تکثیر و پروش ماهی سیم است. در شکل ظاهر کار تکثیر و پرورش ماهی یک فعالیت تشخیص داده می شود. این در حالی است که حدود 40% از بچه ماهیان رهاسازی شده از بخش خصوصی خریداری می شود. لارو بچه ماهیان تولید شده از سوی شیلات به این بخش تحویل می گردد. و لاورها پس از پرورش، مجدداُ از ایشان خریداری می گردد. جدول زیر قیمت خرید هر قطعه بچه ماهی رهاسازی شده از بخش خصوصی را نشان می دهد. ارقام به ریال
1381
1380
1379
35
40
30
با مراجعه به جدول و مطالب فوق تفکیک فعالیتهای فوق در عین درهم بودن هزینه ها، قابل تفکیک بوده که این عمل در مرحله بعد توضیح داده می شود.
جمع آوری هزینه ها:
مرحله بعد از تحلیل فعالیتها اقدام به جمع آوری هزینه بوده است. اطلاعات هزینه ای مربوط به سالهای 1379 و 1380 و 1381 می باشد که شامل حدود 2500 سند بوده که در دو بخش اعتبارات داخلی و ملی تقسیم و نگهداری می شده است. جمع آوری
هزینه ها با مراجعه به تراز کل و معین جهت تعیین سقف هزینه آغاز و سپس با اقدام به سندرسی و با کمک از کارشناسان شاغل در کارگاه اعم از مالی و تخصصی به تفکیک هزینه در غالب هزینه های پرسنلی و غیرپرسنلی شد. برمبنای فعالیت تکثیر و فعالیت پرورش طبقه بندی گردید.
هزینه های پرسنلی:
با عنایت به زمان تکثیر و نفرات شاغل در امر تکثیر اقدام به استخراج هزینه های پرسنلی گردید که با استخراج هزینه های تکثیر و تسهیم هزینه های سایر قسمتها که در امر تکثیر مشارکت نمودند مابقی هزینه ها را به بخش پرورش اختصاص داده شد.
هزینه های غیرپرسنلی:
بخش عمده هزینه ها که درصد کمی از کل هزینه ها را نیز به خود اختصاص داده است مربوط به هزینه های غیرپرسنلی است. استخراج اطلاعات غیرپرسنلی نیز برمبنای
هزینه های مستقیم تکثیر و پرورش و هزینه های مشترک که متناسب با فعالیت تسهیم گردیده استخراج و طبقه بندی گردید. از مشکلات عمده جمع آوری هزینه ها، مشکل دسترسی به اسناد هزینه های ملی بوده است که بدلیل اجازه در انجام هزینه تا پایان تیرماه سال بعد دستیابی به آن مقدور نبوده است و این امر جمع آوری اطلاعات را که از مراحل اصلی کار بود برای اطلاعات سال 1381 مشکل نمود و موجبات تاخیر در تهیه تحقیق گردید. ضمناً در طبقه بندی هزینه های غیرپرسنلی هزینه های غیرمرتبط از مجموع هزینه ها کسر و مابقی بعنوان هزینه در فعالیتها گنجانیده شده است. وجود مغایرت در عملکرد و فعالیت ناشی از مورد اخیر است.
ردیابی هزینه ها تا فعالیت ها:
مرحله سوم چگونگی انجام کار ردیابی هزینه ها تا فعالیت ها می باشد که شاید از عوامل اصلی محرکهای هزینه می باشند که با مراجعه به هزینه ها رابطه مستقیم فعالیت با هزینه معلوم می گردد و بنحوی که مثلاً در صورت عدم خرید هیپوفیز جهت فعالیت تکثیر این بخش از کار با مشکل روبرو می گردد. پس می توان چنین بیان نمود که هزینه ها موجبات فعالیت و در مقابل فعالیت ایجاد هزینه نموده است.
ارزیابی اقدامات انجام شده:
اطلاعات طبقه بندی شده هدف اصلی تحقیق را که موجبات تهیه و استخراج بهای تمام شده فعالیت تکثیر را نشان دهد تامین نموده است. لیکن زمینه مقایسه آن را با برآورد شیلات که بصورت مکتوب و مدون فرآهم آورد وجود ندارد. با این وجود شاید این تحقیق اولین مکتوب باشد که اقدام به تعیین بهای تمام شده هر قطعه لارو تولیدی
ماهی سفید در کارگاه شهید انصاری رشت نموده است، اگرچه افزایش دقت در تعیین بهای تعیین شده نیازمند یک کار کارشناسی بلندمدت به همراه تیمی متشکل از تخصصهای گوناگون به همراه حسابدار فعالیت می باشد لیکن اطلاعات استخراج شده چون مبنای واقعی دارند لذا از ضریب اطمینان بالایی برخوردارند.
تحلیل هزینه ها:
آخرین مرحله انجام هزینه یابی تحلیل هزینه ها می باشد که در فصل پایانی بصورتی از آن صحبت خواهد گردید. روند هزینه های کارگاه طی 3 سال مورد تحقیق از نظر رشد روندی معقول دارد لیکن توزیع آن در منابع داخلی و ملی با توجه به راهکارهای قانونی دارای نوسان بوده است.
جداول صفحات بعد بیان کننده اطلاعات گفته شده است که بصورتی قابل فهم ترسیم گردیده است.
در یک مدل فعالیتی شناسایی محرکهای اصلی هزینه موجبات تسهیل در طراحی مدل دارد بنابراین محرکهای اصلی هزینه به شرح زیر می باشد.
محرکهای اصلی هزینه
فعالیت تکثیر فعالیت پرورش
هزینه استقرار در حاشیه رودخانه خرید کود حیوانی و شیمیایی
خرید غده هیپوفیز(هورمون) خرید غذا جهت بچه ماهی
خرید مولد خرید بچه ماهی از بخش خصوصی
هزینه تسطیح رودخانه اجاره استخر جهت پرورش لارو
محرکهای هزینه فوق صرفاً مربوط به فعالیت خود بوده و هیچگونه دخالتی در فعالیت دیگری ندارد.
محرکهای فرعی هزینه
سوخت، تعمیر و نگهداری خودروها، تعمیر و نگهداری تاسیسات، لوازم مصرفی اداری، برق، آب و سایر موارد که جهت پیشبرد کار مورد نیاز است.
محرکهای هزینه فوق که غیرپرسنلی می باشند به طور مستقیم و غیرمستقیم به فعالیتهای مربوط وارد گردیده است و محرکهای پرسنلی هریک از فعالیتها به همراه نسبتی از هزینه های پرسنلی سایر بخشها که بعنوان واحدهای پشتیبانی در جداول زیر نمایش داده شده است.
جدول شماره 4 ـ 4: هزینه های پرسنلی براساس فعالیت سال 1379
جمع
نسبت تسهیم
به تکثیر
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
عنوان هزینه
161.925.866
1.109.605.713
11.966.663
23.168.331
307.231.456
850.955.872
110.521.535
281.944.881
54.265.321
ـ
ـ
20%
10%
5/12%
25%
25%
25%
ـ
ـ
1.109.605.713
9.573.331
20.851.499
268.827.524
638.216.904
82.891.152
211.458.661
ـ
161.925.866
ـ
2.393.332
2،316،832
38.403.932
212.738.968
27.630.383
70.486.220
54.265.321
تکثیر
پرورش
آزمایشگاه
پمپ خانه
انتظامات
اداری و مالی
فنی ومهندسی
ترابری
تعدیلات
2.911.585.638
2.341.424.784
570.160.854
جمع
تعدیلات مربوط به ذخیره بازخرید سنوات کارکنان می باشدکه در واحد تکثیر حدود
10% از کل پرسنل در آن مشغول بکار می باشند. از سوی دیگر بدلیل منظور نمودن افزایش حقوق در فصل تابستان مبلغ 10.000.000 ریال از سرجمع هزینه های سالانه به این فعالیت تخصیص یافته است.
هزینه های پرسنلی فعالیت تکثیر در سال 79 مربوط به سه ماه فروردین ـ اردیبهشت و اسفند که صرفاً فعالیت تکثیر را با کمک 27 نفر ماه انجام داده اند، ایجاد گردیده است که بعنوان هزینه های مستقیم دستمزد و مابقی هزینه ها بعنوان پشتیبانی می باشد و بعنوان هزینه های پرسنلی غیرمستقیم منظور شده است. بنابراین نسبت تسهیم به تکثیر نشان دهنده سهم فعالیت تکثیر از کل هزینه های پرسنلی سال موردنظر براساس هزینه های 3ماهه فوق الذکر می باشد. نسبت 25% اعلام شده مربوط به واحدهای اداری و مالی- فنی و مهندسی و ترابری متکی برزمان و نسبتهای آزمایشگاه – پمپ خانه و انتظامات برابر با میزان مشارکت فعالیتی و زمان فعالیت تکثیر می باشد.
جدول شماره 5 ـ 4: هزینه های غیرپرسنلی برحسب منابع تامین اعتبار براساس فعالیت سال 1379
ارقام به ریال
جمع
نسبت تسهیم
به تکثیر
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
عنوان هزینه
47.657.578
246.936.882
29.198.270
76.866.150
215.847.715
145.800.014
579.874.068
13.125.000
14.563.000
11.695.500
217.371.427
44.763.122
32.130.920
35.036.819
129.528.200
ـ
ـ
30%
50%
20%
ـ
ـ
ـ
50%
60%
80%
50%
30%
20%
50%
ـ
246.936.882
20.438.789
38.433.075
172.678.172
ـ
579.874.068
13.125.000
7.281.500
4.678.200
43.474.286
22.381.561
22.491.644
28.029.456
.64.764.100
47.657.578
ـ
8.759.481
38.433.075
43.169.543
145.800.014
ـ
ـ
7.281.500
7.017.300
173.897.141
22.381.561
9.639.276
7.007.363
64.764.100
منابع داخلی: تکثیر
پرورش
سوخت
تعمیر و نگهداری خودروها
هزینه های عمومی
منابع ملی: تکثیر
پرورش
آب
برق
تاسیسات
کارگران فصلی
کرایه حمل و ماموریت
سوخت
هزینه های عمومی
تعمیر و نگهداری خودروها
1.840.394.665
1.264.586.733
575.807.932
جمع
جداول فوق نشان دهنده هزینه های پرسنلی و غیرپرسنلی فعالیتهای تکثیر و پرورش می باشد که هرکدام شامل هزینه های مستقیم و غیرمستقیم است ولی در کل با ترکیب هزینه های جدول زیر ایجاد می گردد که هزینه های سالانه هرفعالیت را جهت استخراج بهای هرواحد از تولید نشان خواهد داد.
جدول شماره 6-4 : هزینه ها براساس نوع فعالیت در سال 1379
ارقام به ریال
جمع
نسبت به کل
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
2،91138،585،638
2/61%
2،341،424،784
570،160،854
پرسنلی
1،840،394،665
8/38%
1،264،586،733
575،807،932
غیرپرسنلی
4،751،980،303
3،606،011،517
1،145،968،786
جمع
نسبت هزینه های تکثیر به کل در سال 79 بالغ بر 1/24% می باشد که این نسبت
در صورت تبدیل زمانی نیز معقول بنظرمی رسد. لیکن حدود فعالیت تکثیر درمرکز
از سال را تحت شعاع قرار می دهد. با این وجود هزینه ها در صورت تبدیل مغایرتی معادل 9/0% را در پی و هزینه ای معادل 42.026.289 ریال را به واحد تکثیر تحمیل خواهد نمود.
بهای تمام شده هر قطعه لارو استحصالی
بهای تمام شده هر قطعه بچه ماهی رها شده 45=
بهای تمام شده هر قطعه بچه ماهی رهاسازی شده در سال 79 53=45+8
جداول فوق نشان دهنده هزینه های پرسنلی و غیر پرسنلی فعالیتهای تکثیر و پرورش می باشد که هر کدام شامل هزینه های مستقیم و غیر مستقیم می باشند ولی در کل با ترکیب هزینه ها جدول زیر ایجاد می گردد که هزینه های سالانه هر فعالیت را جهت استخراج بهای تمام شده هر واحد از تولید را نشان خواهد داد.
جدول شماره 7 ـ 4: هزینه های پرسنلی براساس فعالیت سال 1380
ارقام به ریال
جمع
نسبت تسهیم
به تکثیر
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
عنوان هزینه
858،303،313
1.129.257.035
42.130.625
44.167.770
398.489.643
431.333.531
220.518.209
309.060.260
10.000.000
ـ
ـ
20%
10%
5/12%
25%
25%
25%
ـ
ـ
1.129.257.035
33.704.500
39.750.993
348.678.439
323.500.149
165.388.656
231.794.445
ـ
316.303.858
ـ
8.426.125
4.416.777
49.811.204
107.833.382
55.129.553
77.265.815
10.000.000
تکثیر
پرورش
آزمایشگاه
پمپ خانه
انتظامات
اداری و مالی
فنی و مهندسی
ترابری
تعدیلات
2.901.260.931
2.272.074.217
629.186.714
جمع
رقم تعدیلات در جدول فوق مربوط به افزایش حقوق سالانه می باشد که در فصل تابستان اقدام به پرداخت آن گریده، لیکن در استخراج هزینه های تکثیر که مربوط به سه ماهه فروردین ـ اردیبهشت و خرداد می باشد، منظور نگردیده است.
جدول شماره 8 ـ 4: هزینه های غیرپرسنلی برحسب منابع تامین اعتبار براساس فعالیت سال 1380
ارقام به ریال
جمع
نسبت تسهیم
به تکثیر
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
عنوان هزینه
55.891.182
35.677.320
20.478.345
47.311.200
267.666.559
160.509.975
1.347.595.283
43.002.854
1.797.000
27.827.525
247.826.066
43.885.787
28.387.980
145.437.370
190.685.823
ـ
ـ
30%
50%
20%
ـ
ـ
ـ
50%
60%
80%
50%
30%
20%
50%
ـ
35.677.320
14.334.842
23.655.600
214.133.248
ـ
1.347.595.283
43.002.854
898.500
11.131.010
49.565.214
21.942.894
19.871.586
116.349.896
95.342.912
55.891.182
ـ
6.143.503
23.655.600
53.533.311
160.509.975
ـ
ـ
898.500
16.696.515
198.260.852
21.942.893
8.516.394
29.087.474
95.342.911
منابع داخلی: تکثیر
پرورش
سوخت
تعمیر و نگهداری خودروها
هزینه های عمومی
منابع ملی: تکثیر
پرورش
آب
برق
تاسیسات
کارگران فصلی
کرایه حمل و ماموریت
سوخت
هزینه های عمومی
تعمیر و نگهداری خودروها
2.663.980.269
1.993.501.159
670.479.110
جمع
جدول شماره 9 ـ 4: هزینه ها براساس نوع فعالیت در سال 1380
ارقام به ریال
جمع
نسبت تسهیم
به تکثیر
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
عنوان هزینه
2.901.260.931
2.663.980.269
52%
48%
2.272.074.217
1.993.501.159
629.186.714
670.479.110
پرسنلی
غیرپرسنلی
5.565.241.200
4.265.575.376
1.299.665.824
جمع
نسبت هزینه های تکثیر کل در سال 1380 بالغ بر 3/23% می باشد که این نسبت را
در صورت تبدیل زمانی نیز می توان نسبتی قابل توجه بحساب آورد، بنحوی که
در صورت قبول مجموع 12/3 هزینه ها جهت تکثیر ضریب فوق 7/1% افزایش و در مجموع هزینه ای معادل 91.644.476 ریال بر واحد تکثیر تحمیل خواهد نمود.
بهای تمام شده هر قطعه لارو استحصالی
بهای تمام شده هر قطعه بچه ماهی رها شده41=
بهای تمام شده هر قطعه ماهی رها شده در سال 1380 51=41+10
جدول شماره 10 ـ 4: هزینه های پرسنلی براساس فعالیت سال 1381
ارقام به ریال
جمع
نسبت تسهیم
به تکثیر
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
عنوان هزینه
373.933.845
1.686.037.810
22.871.307
45.153.517
485.831.389
515.001.633
260.002.622
301.851.776
72.640.798
ـ
ـ
20%
10%
5/12%
25%
25%
25%
ـ
ـ
1.686.037.810
18.297.046
40.638.166
425.102.466
386.251.225
195.001.967
226.388.832
ـ
373.933.845
ـ
4.574.261
4.515.351
60.728.923
128.750.408
65.000.655
75.462.944
72.640.798
تکثیر
پرورش
آزمایشگاه
پمپ خانه
انتظامات
اداری و مالی
فنی و مهندسی
ترابری
تعدیلات
3.763.324.697
2.977.717.512
785.607.185
جمع
تعدیلات مربوط به ذخیره بازخرید سنوات کارکنان با استفاده از طرح توزیع مندرج در سند 480 سال 81 می باشد که با اضافه نمودن مبلغ 10.000.000 ریال ناشی از افزایش حقوق می باشد که در فصل تابستان اقدام به صدور سند گریده است.
جدول شماره 11 ـ 4: هزینه های غیرپرسنلی برحسب منابع تامین اعتبار براساس فعالیت سال 1381
ارقام به ریال
جمع
نسبت تسهیم
به تکثیر
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
عنوان هزینه
145.930.683
832.337.686
35.357.904
76.145.100
301.903.945
22.960.000
644.911.664
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
33.133.250
ـ
ـ
30%
50%
20%
ـ
ـ
ـ
50%
60%
80%
50%
30%
20%
50%
ـ
832.337.686
24.750.533
38.072.550
.241.523.156
ـ
644.911.664
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
16.566.625
145.930.683
ـ
10.607.371
38.072.550
60.380.789
22.960.000
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
ـ
16.566.625
منابع داخلی: تکثیر
پرورش
سوخت
تعمیر و نگهداری خودروها
هزینه های عمومی
منابع ملی: تکثیر
پرورش
آب
برق
تاسیسات
کارگران فصلی
کرایه حمل و ماموریت
سوخت
هزینه های عمومی
تعمیر و نگهداری خودروها
2.092.680.232
1.798.162.214
294.518.018
جمع
با توجه به تغییر نظام مالی حسابداری در سال 1381 وجوه ارسالی صرفاً جهت ایجاد دارائیهای سرمایه ای مصرف می گردد. لذا هزینه های مصرفی در بخش منابع ملی فاقد هزینه می باشد. لذا گرایش هزینه ها به سمت منابع داخلی بوده است.
جدول شماره 12 ـ 4: هزینه ها براساس نوع فعالیت در سال 1381
ارقام به ریال
جمع
نسبت تسهیم
به تکثیر
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
عنوان هزینه
3.763.324.697
2.092.680.232
64%
36%
2.977.717.512
1.798.162.214
785.607.185
294.518.018
پرسنلی
غیرپرسنلی
5.856.004.929
4.775.879.726
1.080.125.203
جمع
نسبت هزینه های تکثیر کل در سال 81 بالغ بر 6/22% می باشد که این نسبت را
در صورت تبدیل زمانی نیز می توان نسبت قابل توجهی بحساب آورد، بنحوی که
در صورت قبول مجموع 12/3 هزینه ها جهت تکثیر ضریب فوق 4/2% افزایش و در مجموع هزینه ای معادل 383.876.029 ریال بر واحد تکثیر تحمیل خواهد نمود.
بهای تمام شده هر قطعه لارو استحصالی 5=
بهای تمام شده هر قطعه بچه ماهی رها شده 37= =
بهای تمام شده هر قطعه ماهی رها شده در سال 1381 42=37+5
چنانچه در جداول قبلی ملاحظه گردید، کارگاه با استفاده از دو منبع مالی اقدام به هزینه می نماید که منابع داخلی اصلی ترین محل تامین مخارج کارگاه می باشد. لیکن این منابع بعضاً به دلایل قانونی جابجا می گردند، بنحوی که هزینه های غیرپرسنلی در سالهای 79 و 80 از محل منابع ملی بیشتر از منابع داخلی بوده است لیکن بدلیل موانع قانونی این عمل در سال 81 بر عکس سالهای قبل بوده است. این موضوع در مجموع
هزینه های سالانه تاثیر بر یکدیگر را خنثی می نماید. برای حذف تغییرات سالانه هزینه ها اقدام به معدل گیری از هزینه های 3 سال مورد تحقیق گردیده تا دامنه نوسانات بدینوسیله به حداقل رسیده و قابلیت استخراج بهای تمام شده هر واحد از تولید فعالیتها با ضریب اطمینان بیشتری حاصل گردد.
پرورش
جدول شماره 13 ـ 4: هزینه های 3 سال گذشته مرکز
ارقام به ریال
جمع
پرورش
تکثیر
نوع فعالیت
سال
4.751.980.303
5.565.241.200
5.856.004.929
3.606.011.517
4.265.575.376
4.775.879.726
1.145.968.786
1.299.665.824
1.080.125.203
1379
1380
1381
16.173.226.432
12.647.466.619
3.525.759.813
جمع
3
3
3
نسبت تقسیم
5.391.075.477
4.215.822.206
1.175.253.271
متوسط یکسال
اطلاعات مندرج در جدول شماره 13-4 را می توان نوعی اطلاعات دانست که بنوعی نسبت هزینه های تکثیر را به کل که معادل 8/21% می باشد نشان می دهد. حال جهت استخراج هر واحد از تولید را در دو بخش تکثیر و پرورش به محاسبات زیر توجه می شود:
بهای تمام شده هر قطعه لارو استحصالی 6=
بهای تمام شده هر قطعه بچه ماهی رها شده 33=
در اطلاعات استخراج شده فوق تعداد لاروهای گزارش شده در عملکرد مرکز که از سوی مرکز تکثیر و پرورش شهید رجائی تحویل کارگاه شهید انصاری گریده است کسر و مابقی بعنوان عملکرد استحصال لارو شهید انصاری درج گردیده است. نحوه محاسبه تعداد لاروهای استحصالی بشرح زیر است:
سهم کارگاه شهید رجایی 1/13% =
تعداد لاروهای استحصالی 194482200= (1/13-100) × 223800000=(1/13-100) × تعداد لاروهای تولیدی
اطلاعات فوق شناسایی فعالیت تکثیر و استخراج قیمت تمام شده هر قطعه لارو در مرکز می باشد. این اعداد و ارقام بدلیل عدم وجود مطالعات قبلی از سوی امور مالی شیلات جهت استخراج قیمت تمام شده فاقد هرگونه قابلیت مقایسه می باشد که این تحقیق را با مشکل روبرو نموده است.
نکته جالب توجه در اطلاعات فوق ضریب تبدیل لارو به بچه ماهی می باشد که در جدول زیر قابل ملاحظه می باشد.
جدول شماره 14-4 : ضریب تبدیل لارو به بچه ماهی سفید
ارقام به هزار قطعه
1381
1380
1379
سال
فعالیت
127169
223800
104248
216200
80398
196100
پرورش
تکثیر
57%
48%
41%
نسبت
آمارهای تولید مندرج در جدول 14-4 استخراج شده از گزارشات سالانه مرکز می باشد که مسئولیت صحت و سقم آن با گزارشگر می باشد.
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادات
مقدمه
با استخراج اطلاعات مندرج در فصل چهارم به این جمع بندی می رسیم که بهای تمام شده هر قطعه از لاروهای تکثیر شده در مرکز متناسب با تعداد مولدین صید و
تخم گیری شده متفاوت می باشد. لیکن برای انجام کار واگذار شده به مرکز می بایستی هزینه های ثابتی صورت پذیرد که در صورت کاهش و یا افزایش تعداد مولدین این مبلغ با درصدی کم و یا زیاد می گردد. وابستگی تولید به صید مولد از مهمترین عوامل فعالیت تکثیر می باشد هرچند که سالانه بخشی از لاروها از رودخانه های شرق مازنداران به این مرکز ارسال می گردد ولی مشکلات و معضلات اصلی که مانع از تکثیر رودخانه ای ماهی سفید می گردد عبارتند از مسائل خاص اجتماعی منطقه که موجب برداشت صیادان رودخانه ای در زمانهای خاص می گردد و یا برداشت بی رویه و نامنظم آب رودخانه ها جهت مصارف کشاورزی و آلودگی آب ناشی از لجنی شدن بستر رودخانه ها بعلت کاهش شدید و دبی آب، برگشت پساب کشاورزی، برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه ها و عدم دخالت سازمانهای ذیربط در حریم رودخانه ها و کمبود شدید آب رودخانه در زمان رهاسازی بچه ماهی از بزرگترین موانع صید مولد می باشد. امید است که با درک رابطه متقابل بتوان طبیعت را به سود دهی و انسان را به
سود خواهی معقول بهینه نمود.
نتایج تحقیق
به منظور ارزیابی نتایج تحقیق می توان از تحلیل ارزش افزوده و یا تحلیل هزینه / فایده می توان برای ارزیابی نتایج استفاده نمود. هرچند اینگونه تحلیل ها در سطح کلان در طراحی ABC پیش بینی گردیده ولی از آنجایی که تولیدات برای دولت درآمد عینی ایجاد نمی کند و صرفاً منافع آن در قالب ارزش افزوده نصیب بخش صیادی کشور
می شود فعالیت این کارگاه دارای توجیه می باشد. دلیل این مدعا آمار صید ماهی سفید در چند سال گذشته می باشد که در دهه قبل به حداقل و هم اکنون با بازسازی ذخایر،
رو به افزایش می باشد. این موضوع در بخش تکثیر بدلیل نیاز به کنترلهای کارشناسی و جلوگیری از بیمار شدن نسل ماهیان در زمان تکثیر که ممکن است از طریق ماهیان آلوده موجبات تکثیر و رهاسازی آن انجام شود می بایستی از طریق بخش دولتی و یا با نظارت بیشتر دولت در بخش خصوصی انجام شود با مراجعه به جدول خرید هر قطعه بچه ماهی انجام شده از بخش خصوصی (با مصاحبه با کارشناسان علوم شیلاتی این پیشنهاد ارائه شده است ) اما در فعالیت پرورش و با مقایسه خرید بچه ماهی از بخش خصوصی و بهای تمام شده در سالهای 81-79 استخراج شده از اطلاعات واقعی چنین بنظر می رسد که پرورش از سوی کارگاه با خرید از بخش خصوصی تفاوت محسوسی ندارد مضافاً اینکه با ادامه فعالیت کارگاه پاره ای از سیاستهای دولت قابل اعمال می باشد.
مدل پیشنهادی فعالیتی هزینه
نتایج بدست آمده که مبتنی بر اطلاعات واقعی بوده است را جهت استخراج آتی فعالیتها می توان در غالب مدلی بشرح زیر پیشنهاد نمود.
کل هزینه ها
تولیدی اداری و تشکیلاتی
سربار
– خرید کود حیوانی و سیمانی
مرکز هزینه فرعی
– خرید غذا جهت بچه ماهی
– هزینه های استقرار در حاشیه رودخانه
– خرید بچه ماهی از بخش خصوصی
– خرید پرمون
– اجاره استخر جهت پرورش لارو
– خرید مولد
– سوخت
– هزینه های تسطیح رودخانه
– تعمیر و نگهداری خودروها
– سوخت
– تعمیر و نگهداری خودروها
در صورت تخصیص بهینه هزینه ها به فعالیتها ، هزینه های اداری و تشکیلاتی که در حال حاضر رقم قابل توجهی را به خود اختصاص می دهد بصورت واقعی در فعالیتهای تولید بوده خواهد شده و با کنترل و تنظیم مکانیزمی هزینه های سربار به فعالیتها تسهیم می گردد.
منابع:
فارسی:
ـ رشاد عبدالخلیق و آجین کیا ـ پژوهش های تجربی در حسابداری ـ دیدگاه
روش شناختی ـ ترجمه محمد نمازی از انتشارات دانشگاه شیراز 1379
ـ مشاور هامونپاد ـ طرح جامع مطالعات توسعه اقتصادی و اجتماعی شیلات شمال تکثیر طبیعی و مصنوعی آبزیان دریای خزر
ـ سالنامه آماری شیلات 80 ـ 1371
ـ فصلنامه حسابرسی ـ نشریه شماره 16
ـ حسابداری مدیریت چاپ ششم ـ نشریه 131 سازمان حسابرسی
ـ مسعود ابراهیمی ـ بررسی شرایط لازم برای بکارگیری سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت در شرکتهای تولید لوازم خانگی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ـ 1377
– محسن ابراهیمی – ارزیابی اثرات اقتصادی فعالیت رهاسازی ماهیان استخوانی – شرکت سهامی شیلات ایران – اسفند 1380
انگلیسی:
– J.I. BOOK HOLDT . phd . cpa . cma . Accounting Information systems . MCCRAW HILL 1999
– ABC Guide book – Department of Defense 1995
44