استخراج اسیدهای چرب حاصل از ضایعات پسته
کشور ایران از صادر کنندگان بزرگ پسته دنیا به حساب میآید که در حدود 70 درصد پسته دنیا را تامین میکند. با توجه به اهمیت این موضوع و توجه به این نکته که پوسته سخت پسته مغز آن را در بر گرفته است. به مقدار فراوانی در اکثر نقاط کشور وجود و به عنوان یک زباله با آن برخورد میشود و چه بهتر است که از این پوسته به ظاهر بیارزش استفاده مناسبی نمود و به جای سوزاندن یا دفع کردن آن را پیرولیز نمود و یا اسیدهای چرب مفید آن را استخراج نمود و با طراحی و احداث واحدهای صنعتی مربوطه و پالایشگاهی مختص این کار مواد با ارزشی از آن به دست آید. ضایعات و بخشهای مختلف درخت پسته به برگهای تازه (1FL)، برگهای خشک شده (2DL)٬ تنه (3ST)٬ شاخهها (4BR)٬ پوستهی چوبی طبیعی تازه (فرایند نشده)(5FSN)٬ مغز تازه (6FK) و پوسته چوبی فرایند شده (SP) طبقهبندی میشوند.
تحقیقات وسیع نشان دادند که آجیلهای پستهای منبع غنی از اسیدهای چرب هستند. بزرگترین بازدهی اسیدهای چرب حاصل از ضایعات پسته مربوط بود به ۸/۷۱٪=(FSN) و۵/۷۸٪=(FL) میباشد. دادههایی که توسط دستگاه MS-GC بدست آمده بود نشان داد که FSN، FL٬ DL و ST منابع غنی از اسیدهای چرب بودند. خصوصاً اسیدهای چرب بدست آمده از برگهای تازه (FL)، که شامل یک مقدار چشمگیری از اسید لینولنیک بود (۲۸/۳ ± ۴/۳۰ درصد). با توجه به بررسیهای صورت گرفته ۹۹/۷ درصد از(FSN)٬ ۶۰/۲ درصد از (FL)، ۵۳/۲ درصد از (ST)، ۴۸/۲ درصد از (FK) و۳۴/۲ درصد از (DL) حاوی اسیدهای چرب بودند. روغن استخراج شده از شاخه حاوی مقدار اسید چرب کمی بود (۱۳ درصد)، اما پیکهای زیادی از ترکیبات ترپنی را شامل شده بود و شاخه تنها بخشی از گیاه بود که شامل هپتاکوسانئویک اسید بود. همچنین شاخه محتوی یک مقدار اساسی از اسید لینولئیک (۲-۸ درصد) بود، البته یشترین مقدار این اسید در برگهای تازه (12-3 درصد) مشاهده شده بود. همچنین مقدار قابل توجهی از اسید لینولنیک در برگهای تازه مشاهده شده بود (۳۰/۴ درصد). دیگر یافته مهم در مورد (FSN) بود که شامل مقدار بالایی از اسید اولئیک بود (۷۳/۸ درصد)، بعد از آن تنه شامل بیشترین مقدار این اسید است (۳۵ درصد). مقدار قابل توجهی از اسید الائدیک (۱۵/۸ درصد) در مغز تازه پسته مشاهده شده بود همچنین در روغنهای استخراج شده از (SP)، (FSN) و (DL) مقداری اسید الائدیک مشاهده شده بود که این اسید دارای چندین عملکرد دارویی مهم همانند آنتین نئوپلاستیک7 ، آنتیویرال8 ، سایتوتوکسیک9 و فعالیت ضد تکثیرشدن میباشد. اسید آراشیدیک نیز به مقدار خیلی کم در روغن های (FSN)٬ (DL)، (FL) و (ST) مشاهده شده بود.
در این میان فقط (FSN) حاوی اسید گوندوئیک (تترا کوسانوئیک اسید) بود و نیز تنها روغن استخراج شده از (ST) حاوی اسید سروتیک بود (هگزا کوسانوئیک اسید)، که این اسید چرب جامد در واکس هایی مانند بیس واکس10 یا صمغ کارنوبا یافت میشود. روغنهای استخراج شده از (FSN) و (DL) دارای اسید مونتانیک (اکتا کوسانوئیک اسید) بودند که اسید چرب زنجیره بلندی است که در مومها یافت میشود. اسید ملیسیک و اسید کریستالین که به فرم آزاد یا استر با الکل میریسیل در بیس واکس و دیگر واکسها یافت میشود، فقط در (DL) مشاهده شده بود. اسید بهینیک (دکوسانوئیک اسید) که به مقدار زیادی در بادام زمینی وجود دارد در روغنهای استخراج شده از (DL)، (FL) و (ST) مشاهده شده بود. (FL) غنی از اسید لینولنیک بود که اسید چرب ضروری است و بندرت در منابع طبیعی یافت میشود. بیشتر بخشهای ضایعات پسته حاوی مقادیر قابل توجهی از اسید اولئیک بودند.
1 Fresh Leaves
2 Dried Leaves
3 Stem
4 Branches
5 Fresh Skin of Natural woody shell (unprocessed)
6 Fresh Kernel
7 antineoplastic
8 antiviral
9 cytotoxic
10 beeswax
—————
————————————————————
—————
————————————————————
2